Tom, Rozdzial

10501     4, 37|               ugodził dobrowolnie. Może i dałbym, czegoście pierwej
10502     4, 37|                Mówił jeszcze coś niecoś i zagadywał, ale jak do tego
10503     4, 37|               dał się za ozór pociągnąć i nawet pyska nie ozwarł,
10504     4, 37|            ostrożności, wywołał księdza i poszli odprowadzeni całą
10505     4, 37|       przemawiać, bo jeden prawił swoje i drugi też swego dowodził,
10506     4, 37|             mamrotali:~- Niech odda bór i ziemię, to zrobim zgodę.~-
10507     4, 37|               nowe nadziały przyjdą, to i tak wszystko będzie nasze.
10508     4, 37|            potrza z nim tę zgodę zrobić i brać, co się da, nie czekając
10509     4, 37|            powstał Grzela, wójtów brat, i zawołał:~- Święta prawda!
10510     4, 37|         ździebko, bydło szło z pastwisk i po całej wsi roznosiły się
10511     4, 37|          fujarek piskające przebierania i te dziecińskie śpiewy i
10512     4, 37|                 i te dziecińskie śpiewy i wrzaski.~A chłopi mimo kobiecych
10513     4, 37|                 mimo kobiecych jazgotań i sprzeciwiań poszli całą
10514     4, 37|              drugimi, chytał się płotów i cosik długo przy nich grdykał.~
10515     4, 37|                  piosneczką huknął albo i krzykał z gorącości.~Zaś
10516     4, 37|            skoro uprzątnęli po gościach i przyszedł ciemny wieczór,
10517     4, 37|              jakoś dziwnie cicho, pusto i smutnie.~Jagusia tłukła
10518     4, 37|                 kiej ten ptak po klatce i co trocha leciała do Hanki,
10519     4, 37|                 obrządzili gospodarstwo i zjedli kolację, to chocia
10520     4, 37|              kominem zapatrzeni w ogień i trwożnie nasłuchujący każdego
10521     4, 37|              niekiedy wiater przegarnął i zaszumiały drzewa, czasem
10522     4, 37|              raz po raz ktoś się żegnał i pacierz zaczynał roztrzęsionymi
10523     4, 37|             drzwiami, że w okna zagląda i obciera się o ściany, to
10524     4, 37|              jakby ktoś klamki zatargał i ciężko stąpający obchodził
10525     4, 37|           stajni, Łapa ostro zaszczekał i rzucił się ku drzwiom, Józka
10526     4, 37|                 Ociec! Laboga, ociec! - i zapłakała strachliwie.~-
10527     4, 37|            strzepnęła palcami trzy razy i rzekła ważnie:~- Nie bucz,
10528     4, 37|               drzwi; w izbie przycichło i jakby zamarło, nikt się
10529     4, 37|          skamlał niekiej, kręcił ogonem i jakby się do kogoś przyłaszał,
10530     4, 37|            sprawy! ~Przywtarzali gorąco i z niezmierną ulgą.~
10531     4, 38|             między wschodem a południem i wynosiło się coraz bardziej
10532     4, 38|             było, zadzwoniły rozgłośnie i ze wszystkiej mocy.~A ten,
10533     4, 38|             Pietrem, huczał najgłośniej i śpiewał całym gardzielem,
10534     4, 38|                 się ze strony na stronę i zawodzący całemu światu
10535     4, 38|                 czystym głosem zawodził i kieby się zapamiętał, tak
10536     4, 38|                skroś zbóż się przebiera i śpiewa ze wszystkiego serca
10537     4, 38|           wiatrom, polom, niebu jasnemu i swojej duszy weselnej.~A
10538     4, 38|           czyniąc galantą kapelę, bo to i bas pobękiwał, i zawodziły
10539     4, 38|                  bo to i bas pobękiwał, i zawodziły skrzypice, i ten
10540     4, 38|                  i zawodziły skrzypice, i ten bębenek z brzękadłami
10541     4, 38|              brzękadłami drygał wesoło, i rznęły wraz od ucha, uroczyście
10542     4, 38|               był dzień świętego Piotra i Pawła, zawdy w Lipcach uroczyście
10543     4, 38|               był zrobił wybrany, cichy i wielce słoneczny, na galantą
10544     4, 38|               rozlał się po świecie, to i pokrótce na wyschniętych
10545     4, 38|                 na wyschniętych drogach i w tumanach kurzawy jęły
10546     4, 38|               częściej turkotać wozy, a i piesi też gęsto ciągnęli,
10547     4, 38|                 się kobiece przyodziewy i bielały rozwiane kapoty.~
10548     4, 38|                mieniąc się jeno w upale i wśród zbóż zielonych.~Słońce
10549     4, 38|                niesło się wyżej a wyżej i płynęło kiej ptak złocisty
10550     4, 38|                 jarząc się coraz barzej i nagrzewając tak szczodrze,
10551     4, 38|                od łąk chłód luby powiał i zakolebał bielejącymi żytami,
10552     4, 38|             bielejącymi żytami, jeszcze i owsy zachrzęściły cichutko
10553     4, 38|              owsy zachrzęściły cichutko i potrzęsły się młode pszeniczne
10554     4, 38|           wszystko w słonecznym wrzątku i cichości.~Hej, radosny ci
10555     4, 38|                 radosny ci to był dzień i prawdziwie odpustowy. Dzwony
10556     4, 38|         odpustowy. Dzwony bimbały długo i te głosy jękliwe leciały
10557     4, 38|              wciąż, biły miarowo, mocno i górnie, wynosząc się ku
10558     4, 38|           słońcu tą przejmującą pieśnią i wołaniem:~- Zmiłuj się!
10559     4, 38|        Przenajświętsza! Matko! Matko!~- I ja proszę! I ja! I ja! I
10560     4, 38|            Matko! Matko!~- I ja proszę! I ja! I ja! I ja!~Śpiewały
10561     4, 38|             Matko!~- I ja proszę! I ja! I ja! I ja!~Śpiewały serdecznie
10562     4, 38|                I ja proszę! I ja! I ja! I ja!~Śpiewały serdecznie
10563     4, 38|                 uroczyste święto.~Jakoż i czuło się w powietrzu święty
10564     4, 38|           świecami, w radosnych głosach i w tym cosik, czego nie wypowiedzieć,
10565     4, 38|        rozpierając serca lubą cichością i weselem.~A naród śpieszył
10566     4, 38|          śpieszył tłumnie na owe święto i walił ze wszystkich stron.
10567     4, 38|               wychylał się z półkoszków i krzykał do pieszych, gdzie
10568     4, 38|               weselne, cała we kwiatach i zieleni i cała w ptasich
10569     4, 38|              cała we kwiatach i zieleni i cała w ptasich śpiewaniach,
10570     4, 38|          śpiewaniach, w chrzęstach zbóż i brzęku pszczół a taka cudna,
10571     4, 38|               cudna, nieobjęta, weselna i przenajświętsza w onej mocy
10572     4, 38|            szumiące jak wody wzburzone, i jak wody przewalały się
10573     4, 38|                 wszystkie drogi, miedze i rowy, co migotały kiej te
10574     4, 38|               puszystą bielą, żółtością i fioletem; kwitnęły już bowiem
10575     4, 38|                  a one jaskry, a mlecze i krwawe osty, a ognichy i
10576     4, 38|                i krwawe osty, a ognichy i koniczyny, a stokrotki,
10577     4, 38|          pamięta, boć jemu tylko kwitną i tak pachną, że prosto czad
10578     4, 38|         jegomość okadza Sakramenta.~Ten i ów pociągał nosem z lubością,
10579     4, 38|         lubością, a konia batem okładał i pośpieszał, gdyż słońce
10580     4, 38|          niejeden srodze łbem kiwał.~To i pokrótce Lipce napełniły
10581     4, 38|                po wręby.~Jechali bowiem i jechali bez przestanku,
10582     4, 38|               pod płotami, w podwórzach i kaj jeno było można zachwycić
10583     4, 38|              cienia, ustawiały się wozy i wyprzęgano konie, bo na
10584     4, 38|          kościołem była już taka gęstwa i tak wóz stajał przy wozie,
10585     4, 38|                 tej nawale ludzi, wozów i koni.~Rwetes też był coraz
10586     4, 38|                był coraz większy, gwary i krzyki podnosiły się nad
10587     4, 38|                 somsiady, zaś dziewuchy i chłopaki cisnęły się łakomie
10588     4, 38|           cisnęły się łakomie do kramów i bud, a głównie do katarynki
10589     4, 38|         zamorski, czerwono przystrojony i z pyska podobny do starego
10590     4, 38|         Katarynka przygrywała zawzięcie i na taką nutę, jaże niejednemu
10591     4, 38|               drygały, a jakby do wtóru i dziady usadowieni we dwa
10592     4, 38|                to zawdy pies prowadzał, i śpiewał najżarliwiej i najcieniej
10593     4, 38|                  i śpiewał najżarliwiej i najcieniej wyciągał.~Ale
10594     4, 38|             sumę, naród porzucił zabawy i kiej wezbrany potok lunął
10595     4, 38|                 potok lunął do kościoła i tak go napchał, jaże żebra
10596     4, 38|               dworze tuląc się pod mury i drzewa.~Przyjechało też
10597     4, 38|                wiater był całkiem ustał i gorąc podnosił się już nie
10598     4, 38|                 się przy konfesjonałach i roił po smętarzu, na darmo
10599     4, 38|                Zaraz też huknęły organy i zaczęła się suma, przyklękli
10600     4, 38|              żarliwie pacierzy.~Rychtyk i południe stanęło, słońce
10601     4, 38|                 lejąc warem straszliwym i wszystko jakby pomdlało
10602     4, 38|                ruchu, ledwie już zipiąc i jakby się z wolna gotując
10603     4, 38|            szczerym słowem Boga chwalił i wzdychem serdecznym. Uroczyste
10604     4, 38|                 oniemiałe z żaru chwile i dymy kadzideł płynęły przez
10605     4, 38|               oprzędzając w niebieskawą i wonną mgłę pochylone głowy
10606     4, 38|        pacierzów rozdzwaniał się nikłym i sypkim chrzęstem w rozbielałej
10607     4, 38|             ciszy gorącego przypołudnia i grały w słońcu barwiste
10608     4, 38|                 barwiste chusty, kapoty i wełniaki, że cały smętarz
10609     4, 38|                w tym słońcu rozgorzałym i we wszystkiej cichości świata...~
10610     4, 38|               prostował, rozwodził ręce i wzdychał głęboko, to gdziesik
10611     4, 38|          niekiej z głośniejszym Zdrowaś i o wspomożenie zaskamlał.~
10612     4, 38|                upał jeszcze się wzmagał i tak prażył, jaże pola i
10613     4, 38|                 i tak prażył, jaże pola i sady zalane pożogą rozżarzyły
10614     4, 38|             dziedziców, naród przecknął i ruszył wraz z procesją.~
10615     4, 38|                 ze wszystkich gardzieli i bił jaże kajś ku słońcu,
10616     4, 38|          przystrojone w tiule a wstęgi, i biły radośnie dzwony, i
10617     4, 38|                 i biły radośnie dzwony, i grzmiały organy, a naród
10618     4, 38|               uniesieniem, całym sercem i wszystką duszą tęskliwą
10619     4, 38|            wzięli odprawiać nabożeństwo i kiej znowu głosy organów
10620     4, 38|           pobrzękiwały w miseczki, a tu i owdzie jęli z cicha pogwarzać.~
10621     4, 38|                na darmo szukając cienia i kaj by przysiąść, dopiero
10622     4, 38|              ludzi spod jakiegoś drzewa i naznosił im stołków, że
10623     4, 38|             poredzając między sobą.~Był i ten z Woli, ale nie usiedział
10624     4, 38|          cięgiem się kręcił po smętarzu i co dojrzał znajomego Lipczaka,
10625     4, 38|           Lipczaka, przystawał do niego i przyjacielsko zagadywał,
10626     4, 38|                 że nawet Hankę zobaczył i zaraz się do niej przecisnął.~-
10627     4, 38|           wpodle pod murem wraz z matką i wielce zamodlonej, ale nie
10628     4, 38|               prześmiechnął się do niej i zawrócił do swoich.~Poleciała
10629     4, 38|                takie bieluśkie na gębie i tak wcięte w pasie, że Jezus!
10630     4, 38|          dziedziców zaglądało im w oczy i tak się cosik śmiali, jaże
10631     4, 38|                  zaturkotały ostro wozy i kłęby kurzawy wzbiły się
10632     4, 38|         przechylać przez mur ogrodzenia i ciekawie zazierać na drogi
10633     4, 38|             wśród wrzaskliwych jazgotów i naszczekiwań, ukazał się
10634     4, 38|                wykrzyknął ktosik.~Jakoż i prawda to była.~Jechali
10635     4, 38|           widniał wszelki sprzęt domowy i siedziały kobiety i dzieci,
10636     4, 38|              domowy i siedziały kobiety i dzieci, zaś rude, opasłe
10637     4, 38|                  szczerząc niekiedy kły i odszczekując lipeckim, które
10638     4, 38|             wielu przełaziło ogrodzenie i leciało spojrzeć z bliska.~
10639     4, 38|         przeciskając przez gęstwę wozów i koni, ale żaden nawet przed
10640     4, 38|                Jeno oczy się im jarzyły i brody trzęsły, jakby ze
10641     4, 38|                się zacinając jeno konie i wielce śpiesząc.~- Wolniej,
10642     4, 38|            lipeckich wyciągnęła pięście i zakrzyczała za nimi:~- Bych
10643     4, 38|            topolowej, że jeno z cieniów i kurzawy szły słabnące naszczekiwania
10644     4, 38|                 słabnące naszczekiwania i turkoty wozów.~Wtedy taka
10645     4, 38|                wesoło, częstował tabaką i w końcu rzekł przypochlebnie. ~-
10646     4, 38|               śmierdziały - zaśmiał się i któryś, a Grzela, wójtów
10647     4, 38|                to zaraz juchą się oblał i dziw duszy nie zgubił.~-
10648     4, 38|            objaśniał z cicha Mateusz.~- I nie szczęściło się im na
10649     4, 38|                rozpowiadając, jak to on i jego dziady, i pradziady
10650     4, 38|                jak to on i jego dziady, i pradziady zawsze jedno trzymali
10651     4, 38|                Sikora prześmiechnął się i powiedział z cicha:~- Tak
10652     4, 38|                trącał, bych zaprzestał.~I tak se społecznie basowali,
10653     4, 38|            jakiś księżyk w białej komży i z tacą w ręku jął się ku
10654     4, 38|                 już ubrany po księżemu, i zbierał na kościół, co łaska.
10655     4, 38|               ze wszystkimi, pozdrawiał i sielnie kwestował; znali
10656     4, 38|              kwestował; znali go bowiem i nijako było się wykręcać
10657     4, 38|             grosz jakiś, a często gęsto i ta złotówka zabrzęczała
10658     4, 38|          spocony, czerwony ze zmęczenia i radosny wielce, zbierał
10659     4, 38|               nie przepuszczając nikomu i nikomu też nie żałując tego
10660     4, 38|                przystanął przed Jagusią i zabrzęknął w tacę, podniesła
10661     4, 38|       zabrzęknął w tacę, podniesła oczy i jakby zdrętwiała ze zdumienia,
10662     4, 38|          pomięszał, rzekł ni to, ni owo i prędko poszedł dalej.~Nawet
10663     4, 38|                  a jeno patrzała za nim i patrzała, boć prosto wydał
10664     4, 38|           ołtarzu, takusi młody, smukły i śliczny. Jakby ją urzekł
10665     4, 38|          ślepiami, że próżno tarła oczy i żegnała się raz po raz,
10666     4, 38|                 pomocy.~- Stary sknerzy i z ludzi zdziera, ale na
10667     4, 38|                 księdzem ostanie?~- Ale i profit miał będzie.~Szeptali
10668     4, 38|                 tylko poruszył.~Właśnie i suma się skończyła, jeszczech
10669     4, 38|            ksiądz wygłaszał zapowiedzie i wypominki, ale już naród
10670     4, 38|              już naród z wolna odpływał i dziady podniesły jękliwe
10671     4, 38|          poredzi, Szymek w swoim prawie i lata też ma.~- Niezgorsze
10672     4, 38|          wyrzekła Jagustynka.~- Mało to i tak swarów, mało obrazy
10673     4, 38|                 niej swój brzuch spaśny i tłustą, czerwoną gębę.~-
10674     4, 38|                tyle miałam z pochówkiem i tylachna cięgiem nowych
10675     4, 38|               Wójt już lata po ludziach i skamle o pożyczki, aby choć
10676     4, 38|                 stara szła przygarbiona i z przewiązanymi jeszcze
10677     4, 38|        Dominikowa sprostowała się nagle i twardo rzekła:~- Prowadź,
10678     4, 38|               jeszczek ugryzie ta suka.~I poszła śpiesznie, jakby
10679     4, 38|           kudłów.~- Boże broń, bych się i do drugich nie dorwała...~
10680     4, 38|                wetknęła całą dziesiątkę i rzekła:~- Przyjdźcie do
10681     4, 38|           Borynów!~Dziad podniósł głowę i wytrzeszczył ślepe oczy.~-
10682     4, 38|             było już nieco luźniej, ale i tam siedziały dziady we
10683     4, 38|             rzędy czyniąc szeroką ulicę i wykrzykując na różne sposoby,
10684     4, 38|                 przygrywał na skrzypicy i śpiewał pieśnie o królach
10685     4, 38|               śpiewał pieśnie o królach i dawnych czasach, że całą
10686     4, 38|                rozglądając się za Józką i najniespodziewaniej natknęła
10687     4, 38|                wyciągał do przechodniów i jękliwie skamłał o wspomożenie.~
10688     4, 38|        przywidziało, przetarła oczy raz i drugi; on ci to był jednak,
10689     4, 38|                 chustkę barzej na czoło i przebrała się do niego z
10690     4, 38|            Chyciła go ostro za kołnierz i prawie wywlekła między wozy.~-
10691     4, 38|             wpadł pomiędzy wozy a konie i przepadł.~Nie sposób było
10692     4, 38|               Nie sposób było go szukać i naleźć w takim tłoku, jaki
10693     4, 38|                 naród, chociaż zmęczony i zgrzany do ostatniej nitki,
10694     4, 38|            nitki, miętosił się radośnie i kotłował jakoby w tym rozbełkotanym
10695     4, 38|            kuraskach, naszczekiwały psy i konie gryzły się i kwiczały,
10696     4, 38|    naszczekiwały psy i konie gryzły się i kwiczały, że to muchy były
10697     4, 38|             znajomków, stowarzyszał się i cisnął do kramów, przy których
10698     4, 38|                których wrzało jak w ulu i podnosiły się dzieuszyne
10699     4, 38|                spod płóciennych daszków i bicze przeróżnych paciorków,
10700     4, 38|             niepomierny gniot, harmider i wrzaski kieby w jakiej bóżnicy.~
10701     4, 38|             naród jął się nieco spokoić i przycichać; kto pociągał
10702     4, 38|                drudzy, zmożeni spiekotą i utrudzeniem, rozkładali
10703     4, 38|                 nad stawem, to w sadach i podwórzach, bych se podjeść
10704     4, 38|             podwórzach, bych se podjeść i odpocząć.~Rozprażone przypołudnie
10705     4, 38|               nie było czym, a pokrótce i gwarzyć nie chciało się
10706     4, 38|        pomdlałym w żarze, a że przy tym i wieś zasiadła do misek,
10707     4, 38|           podniesły wrzaski kajś niekaj i konie szarpnęły się przy
10708     4, 38|               wyprawiał obiad la księży i dziedziców, przez wywarte
10709     4, 38|               głowy, płynął gwar rozmów i roznosiły się brzęki, śmiechy
10710     4, 38|                 pałka! - krzyknął znowu i pogonił za chłopakiem.~A
10711     4, 38|               poszła już prosto do domu i rozpowiedziała o wszystkim
10712     4, 38|               ludzie wezmą nas na ozory i powiedzą, żeśmy go wygnały
10713     4, 38|               go se sprowadź do chałupy i żyw, kiejś taka honorna.~-
10714     4, 38|                 nie wypruję.~- A wypruj i daj, ociec pierwszy. Nieraz
10715     4, 38|           skarżył, że go głodem morzysz i o świnie więcej dbasz niźli
10716     4, 38|                 kiecka z bieder zlatuje i ledwie kulasami powłóczę.
10717     4, 38|              Nie pleć, myślałby kto, że i prawda.~- A prawda, żeby
10718     4, 38|          odłożył, pieska puścił na wolę i pociągał nochalem, miarkując,
10719     4, 38|               miarkując, zali już jedzą i w której stronie.~Właśnie
10720     4, 38|          mruczał dziad wietrząc zapachy i oblizując się łakomie.~Pojadali
10721     4, 38|            roztopiło; a w tej nagrzanej i sennej cichości jeno łyżki
10722     4, 38|                 się należy, to może się i ugodzą - rzekła Hanka.~-
10723     4, 38|               wytrząsając pięścią.~- To i was pokrzywdzili?~- Zaszedłem
10724     4, 38|       skończywszy napasł swojego pieska i jął się dźwigać z przyźby.~-
10725     4, 38|            drogi, grubachny kiej kłoda, i kijaszkiem macał przeszkody.~
10726     4, 38|               kościołem, pomiędzy kramy i budy.~Józka poniesła się
10727     4, 38|                 owym wstęgom, paciorkom i drugim cudom odpustowym.~
10728     4, 38|                  Każden bowiem był syty i wypoczęty, to rad się stowarzyszał
10729     4, 38|                 się drugie cisnęły, kto i na ten kieliszek pociągał
10730     4, 38|              zaś szedł do kościoła lebo i siedział gdziesik w cieniu
10731     4, 38|            radosna lubość odpustowania. I nie dziwota, jakże, toć
10732     4, 38|                 toć każden wymodlił się i nawzdychał do woli, napatrzył
10733     4, 38|             pozłotom, światłom, obrazom i innym świętościom; wypłakał
10734     4, 38|            rzetelnie, nasłuchał organów i śpiewań, a jakby się cały
10735     4, 38|          zobaczył, wspominków nazbierał i zbył się chociaż na ten
10736     4, 38|                 wszelakich turbacji!~To i obycznie, co gospodarze
10737     4, 38|                czyniąc taki rozgwarzony i rozkolebany gąszcz kole
10738     4, 38|      rozkolebany gąszcz kole kramów, że i przecisnąć się tam było
10739     4, 38|               abych chociaż się dotknąć i napatrzyć onych śliczności.~
10740     4, 38|              Nastusi bursztyny, wstęgów i chustkę czerwoną, przystroiła
10741     4, 38|                  przystroiła się zaraz, i chodzili od kramu do kramu
10742     4, 38|                się wpół, radośni wielce i jakoby pijani uciechą.~Łaziła
10743     4, 38|               nimi Józka, targując jeno i oglądając różnoście porozkładane
10744     4, 38|        porozkładane na stołach, a coraz i z żałosnym wzdychaniem przeliczała
10745     4, 38|           Chodziła sama, dziwnie smutna i zgnębiona. Nie cieszyły
10746     4, 38|                 katarynki, ni ten ścisk i wrzaski. Szła z drugimi,
10747     4, 38|               drugimi, porwana tłokiem, i tam stawała, kaj insi stawali,
10748     4, 38|                 całkiem, po co przyszła i dokąd idzie.~Przysunął się
10749     4, 38|           Przysunął się do niej Mateusz i szepnął pokornie:~- Dyć
10750     4, 38|                Niepoczciwie rzekłeś, to i musiałam. Któż me... - przymilkła
10751     4, 38|             przez tłumy w jej stronę.~- I on na odpust! - szepnął
10752     4, 38|                 gruszą...~Jaguś odeszła i chociaż nieśmiało, przepychała
10753     4, 38|             kiej w tęczę, odwrócił oczy i nakupiwszy w kramie obrazików,
10754     4, 38|            zaczął je rozdawać dzieuchom i kto chciał.~Stanęła naprzeciw
10755     4, 38|          obrazik, ręce się ich spotkały i rozbiegły kiej sparzone.~
10756     4, 38|             jakby utonęła w jego oczach i nic prawie nie pomiarkowała.~
10757     4, 38|                 jego wola.~Skrzywił się i pytał niespokojnie:~- Odpiszą
10758     4, 38|           Nastusią, nalazł się skądściś i Jędrzych, że przystanęli
10759     4, 38|           czysta, w kapelusie na bakier i w kapocie bieluśkiej kieby
10760     4, 38|                 z matczynego stojaka.~- I lepiej ci teraz na woli? -
10761     4, 38|                   szeptała spłoniona.~- I choćby w karczmie wyprawię,
10762     4, 38|                na drugą stronę do matki i się wyprowadzę. Szukał po
10763     4, 38|     przytwierdzał Jędrzych.~- Przeciech i my Nastusi we świat gołkiem
10764     4, 38|                na bok, cosik mu szepnął i poleciał.~Pogadywali jeszcze
10765     4, 38|              muzyka - prosił Mateusz.~- I karczma la mnie już nie
10766     4, 38|           przemglone, zacisnął kaszkiet i poleciał roztrącając ludzi.
10767     4, 38|               cięgiem za mną uważasz.~- I tak me już noszą kiej psy
10768     4, 38|                im dajesz! - zły już był i zniecierpliwiony.~- Czemu?
10769     4, 38|              się cichuśko.~Szarpnął się i poszedł przodem, że ledwie
10770     4, 38|                żgnął!~Zrównał się z nią i rzekł dziwnie serdecznie:~-
10771     4, 38|             jeszcze z proga, uśmiechnął i wszedł do sieni.~W karczmie
10772     4, 38|              karczmie już była ciasnota i gorąc nie do wytrzymania.
10773     4, 38|           młodsi z lipeckich, z kowalem i Grzelą, wójtowym bratem,
10774     4, 38|                  na czele. Przyszli też i poniektórzy gospodarze,
10775     4, 38|               jak Płoszka, sołtys, Kłąb i Adam, stryjeczny Borynów,
10776     4, 38|                był Grzela prawił gorąco i kredą cosik pisał po stole. ~
10777     4, 38|              wykładał wszystko podobnie i kredą znaczył, jak by się
10778     4, 38|                się to podzielili ziemią i co by wypadło na każdego.~-
10779     4, 38|                te białe krychy na stole i głęboko deliberowali.~-
10780     4, 38|                nie będzie! Zechcemy, to i on musi! - zagrzmiał Grzela.~-
10781     4, 38|             hardość prostowała grzbiety i same ręce się wyciągały
10782     4, 38|              już podśpiewywał z uciechy i krzykał na Żyda o gorzałkę,
10783     4, 38|               nowe gospodarki, bogactwa i radoście. Bajdurzyli też
10784     4, 38|                pójdą, a jakie muzyki!~- I wiela to weselisk odprawi
10785     4, 38|                 na to porwał się Grzela i zakrzyczał:~- To wam powiem,
10786     4, 38|             powiem, żeśta głupie barany i tyla!~I znowu jął tłumaczyć
10787     4, 38|             żeśta głupie barany i tyla!~I znowu jął tłumaczyć i przekładać
10788     4, 38|             tyla!~I znowu jął tłumaczyć i przekładać zapalczywie,
10789     4, 38|                 też sielnie mełł ozorem i każdemu z osobna rychtował,
10790     4, 38|           przekabacić, głową jeno kiwał i prześmiechał tak kąśliwie,
10791     4, 38|               to pieskie nasienie, znam i mówię waju: nie wierzta
10792     4, 38|                 naszą krzywdą pasły, to i tera chcą się na nas pożywić!~-
10793     4, 38|             nimi do boru, to ich stronę i tera trzymasz!~- A chodziłem,
10794     4, 38|                 a jak będzie potrza, to i jeszczek pódę! A trzymam
10795     4, 38|             dziedzic tyle daje, to może i więcej.~Zaczęli się przemawiać
10796     4, 38|                coraz zapalczywiej, a że i drugie wspomagały Kłęba,
10797     4, 38|                 jaże przyleciał Jankiel i sielną flachę gorzały postawił
10798     4, 38|             niejeden jeno oczy bałuszył i ozorem ledwo ruchał, zaś
10799     4, 38|                 chybać ludzi za orzydla i krzyczeć:~- A komorniki
10800     4, 38|             komorniki to co? Psi pazur? I nam się należy ziemia! Nie
10801     4, 38|                 krzyczał coraz głośniej i tak nieprzystojnie wszystkim
10802     4, 38|              jeszcze przed karczmą klął i wygrażał.~Kompania też niezadługo
10803     4, 38|            pobrzękiwała muzyka.~Właśnie i wieczór się był robił, słońce
10804     4, 38|                  słońce zapadło za bory i całe niebo stanęło w zorzach,
10805     4, 38|                w zorzach, aż czuby zbóż i sadów jakby się pławiły
10806     4, 38|                 ludzie zażywając chłodu i wczasów~Cichy zmierzch stawał
10807     4, 38|              śpik z wolna morzył ziemię i obtulał ją ciepłą rosą,
10808     4, 38|               Jeno u Borynów było cicho i pusto. Hanka poniesła się
10809     4, 38|             zbierając pod siebie kulasy i machał wielkim różańcem,
10810     4, 38|             bociek odleciał parę kroków i znowu zachodził przemyślnie
10811     4, 38|                  Wyuczył się od Pietrka i teraz cięgiem i dudli, jaże
10812     4, 38|                 Pietrka i teraz cięgiem i dudli, jaże uszy puchną!
10813     4, 38|              ogromnie.~- A zagrałbyś to i pobożne pieśnie, co?~- Co
10814     4, 38|                taką nutę wygrasz, co? - i beknął po swojemu piskliwie
10815     4, 38|                przyniósł, zasiadł pobok i przegrał rychtyk to samo,
10816     4, 38|               tylko słyszał w kościele, i tak sprawnie, jaże się dziad
10817     4, 38|          Wszyćko wygram, wszyćko, nawet i takie dworskie, i takie,
10818     4, 38|                 nawet i takie dworskie, i takie, co je śpiewają po
10819     4, 38|            grzędach, gdy Hanka nadeszła i zaraz go przepędziła, bych
10820     4, 38|             zalatywały dalekie pokrzyki i brzękliwe głosy muzyki.~
10821     4, 38|                 gankiem karmiąc dziecko i pogadując z dziadkiem o
10822     4, 38|             pogadując z dziadkiem o tym i owym; cyganił jucha, jaże
10823     4, 38|         przeciwiła mu się, myśląc swoje i tęsknie w noc poglądając.~
10824     4, 38|          jeszcze, nie siedziała również i u matki, bo zaraz z wieczora
10825     4, 38|                patrzyła we wody pogasłe i drżące od powiewów, w rozruchane
10826     4, 38|          leciały z okien na gładź stawu i marły nie wiada kaj i przez
10827     4, 38|             stawu i marły nie wiada kaj i przez co! Rwało ją gdziesik,
10828     4, 38|            ciepłe kożuchy białych mgieł i czajki śmigały nad nią z
10829     4, 38|               rzeki, pod olchy wyniosłe i jakby śpiące, ale ten szum
10830     4, 38|                jakimś żałosnym wołaniem i skargą nabrzmiałą płaczem.~
10831     4, 38|             nabrzmiałą płaczem.~Uciekła i patrzała w młynarzowe okna,
10832     4, 38|                co ujścia na darmo szuka i w nieprzebyte wręby bije
10833     4, 38|                Żarło ją cosik, czego by i wypowiedzieć nie sposób,
10834     4, 38|                miała pełne suchego żaru i w sercu wzbierał wrzący,
10835     4, 38|                  Napatrzyła się do syta i poszła opłotkami, które
10836     4, 38|          Wszystkie cztery okna świeciły i stały otwarte.~Przytuliła
10837     4, 38|          Przytuliła się w cień pod płot i zajrzała do środka.~Organistowie
10838     4, 38|                 Jasio chodził po pokoju i cosik rozpowiadał.~Słyszała
10839     4, 38|               nieustanne cykanie zegaru i nawet ciężkie przysapki
10840     4, 38|               jego głosu. Chodził wciąż i co trochę ginął w głębi
10841     4, 38|               ginął w głębi mieszkania, i co trochę jawił się znów
10842     4, 38|                 mu się drapać na kolana i wieszać na szyi, tulił ci
10843     4, 38|                 ci je poczciwie, huśtał i łaskotał, jaże izba zatrzęsła
10844     4, 38|               Zegar wybił jakąś godzinę i organiścina rzekła powstając:~-
10845     4, 38|                 serce jakby kto ścisnął i tak boleśnie, jaże same
10846     4, 38|        organista przyniósł sporą doinkę i wsunął ją ze śmiechem pod
10847     4, 38|           dzieciątko.~- Pacierze zmówię i zaraz się kładę, mamusiu.~
10848     4, 38|         ściszali głosy, przymykali okna i pokrótce cały dom oniemiał
10849     4, 38|              pokrótce cały dom oniemiał i migiem pogrążył się w cichości,
10850     4, 38|           przeszkadzać Jasiowi.~Chciała i ona do domu, już się była
10851     4, 38|               płota, barzej się skuliła i ostała kieby urzeczona wpatrując
10852     4, 38|               się w to ostatnie wywarte i jaśniejące okno.~Jasio poczytał
10853     4, 38|                  podniósł oczy ku niebu i zamodlił się przejmującym
10854     4, 38|              niekiedy zaszemrały liście i ptak jakiś zaśpiewał.~A
10855     4, 38|               oczy, paliły usta nabrane i same ręce wyciągały się
10856     4, 38|           wpierała się w płot bezwolnie i z taką mocą, jaże trzasnęła
10857     4, 38|                 głowę, popatrzył dokoła i znowu się zamodlił.~Zaś
10858     4, 38|                chodziły jej po kościach i oblewały warem, że dziw
10859     4, 38|              męki. Zabaczyła, kaj jest, i ledwie już zipała, tak się
10860     4, 38|                 w niej wszystko trzęsło i płonęło. Była cała w dreszczach,
10861     4, 38|          straszne pragnienia rozprężały i wyginały... Już chciała
10862     4, 38|           patrzeć z bliska w te gębusie i modlić się kiej do tego
10863     4, 38|         obleciał ją jakiś dziwny strach i zarazem zgroza. ~- Jezu
10864     4, 38|              powstał, wychylił się cały i jakby patrząc na nią zawołał:~-
10865     4, 38|               dech, serce przestało bić i jakby zdrętwiała w jakimś
10866     4, 38|             dusza uwięzła kajś w gardle i pełna szczęsnego niepokoju
10867     4, 38|               okno, rozebrał się prędko i światło zgasło...~Noc padła
10868     4, 38|            siedziała wpatrzona w czarne i nieme okno. Przejął ją chłód
10869     4, 38|            nieme okno. Przejął ją chłód i jakby operlił srebrną rosą
10870     4, 38|          budzącego się dnia zwiesnowego i przeplatał się grubymi ziarnami
10871     4, 38|                 różańcem łaski Pańskiej i dziękczynienia.~
10872     4, 39|               zadrzyj ogona kiej cielak i leć! - zgromiła ją odrywając
10873     4, 39|                tak cosik spiera w dołku i tak me mgli...~- Nie przeszkadzaj,
10874     4, 39|              Kościół był cichy, chłodny i mroczny, jeno na środku
10875     4, 39|               organistów służył do mszy i jak zawdy, tak trząchał
10876     4, 39|            śmigały po kościele zbłąkane i trwożnie świegolące.~Kajś
10877     4, 39|            cosik powiedzieć.~Nie wyszło i Zdrowaś, kiej przyleciał
10878     4, 39|        zadyszany z brewiarzem pod pachą i obcierając łysinę przywitał
10879     4, 39|                 przywitał dobrym słowem i rzekł:~- Moiście, a to wam
10880     4, 39|        nieboszczyka. Ulży to jego duszy i do wiecznego zbawienia pomoże.
10881     4, 39|            tabaki, pokichał siarczyście i wycierając nos zapytał:~-
10882     4, 39|                ale pamiętajcie: zgodnie i sprawiedliwie. Żeby mi nie
10883     4, 39|            rozrywacie jak wilki barana! I broń Boże. krzywdzić sieroty!
10884     4, 39|                 tej chwili patrzy a was i myśli sobie: na ludzim ich
10885     4, 39|                 niczego, kromie grzechu i obrazy boskiej. A o kościele
10886     4, 39|               Nieboszczyk był szczodrym i czy na światło, czy na mszę,
10887     4, 39|             potrzeby grosza nie żałował i dlatego Pan Bóg mu błogosławił...~
10888     4, 39|               jaże się kobiety spłakały i jęły mu w podzięce obłapiać
10889     4, 39|                szczególnej opiece.~- Że i rodzony nie powiedziałby
10890     4, 39|               rozrzewniona Hanka. Snadź i dobrodziej był wzruszony,
10891     4, 39|                 częstował kowala tabaką i prędko zagadał o innym.~-
10892     4, 39|                  to jakby nowe nadziały i całkiem darmo!~- Masz rozum,
10893     4, 39|            Bogiem, a pamiętajcie: zgodą i sprawiedliwością! Ale, Michał! -
10894     4, 39|              był powszedni, robotny, to i pusto było na drogach dokoła
10895     4, 39|                 się kaj niekaj w piasku i kury grzebały w porozrzucanych
10896     4, 39|                 żydowskie.~Szli z wolna i w cichości, deliberując
10897     4, 39|                 się niekiedy piosneczka i szła z wiatrem niewiada
10898     4, 39|             kijanką, jaże się rozlegało i szumnie huczały wody spadające
10899     4, 39|                 konia, któren bił zadem i opierał się ze wszystkich
10900     4, 39|                przyprawcie mu nowy ogon i powiedźcie na jarmark, to
10901     4, 39|            niezdatny! - żartował Michał i naraz wszyscy gruchnęli
10902     4, 39|                wyrwał, skoczył do stawu i nie zważając na Janklowe
10903     4, 39|             zważając na Janklowe prośby i groźby, najspokojniej począł
10904     4, 39|                    pytała Hanka.~- Tak, i ciągle mi jeszcze uciekają
10905     4, 39|              kobiety - przynaglał kowal i gdy weszli do chałupy, a
10906     4, 39|               znowu penetrować w izbach i w obejściu, nawet nie przepomniał
10907     4, 39|             obie zawarły.~Obsiedli ławę i popijali przegryzając chlebem. ~
10908     4, 39|                śmigał ślepiami po izbie i chrząkał raz po raz. Jagusia
10909     4, 39|                siedziała czegoś chmurna i wzdychliwa, oczy miała połyskliwe
10910     4, 39|               czapirzyła się kiej kwoka i cosik poszeptywała do niej,
10911     4, 39|                 działami?~Hanka drgnęła i prostując się powiedziała
10912     4, 39|                 stróżuję mężowego dobra i stanowić o niczym prawa
10913     4, 39|                Hale, takie ma prawo jak i drugie dzieci.~- Może weźmiecie
10914     4, 39|                dzieci.~- Może weźmiecie i wy, jak się tak z Antkiem
10915     4, 39|               poczerwieniała gwałtownie i kopiąc Łapę, któren się
10916     4, 39|               mamy, w urzędzie zrobiony i przy świadkach.~- Wszyscy
10917     4, 39|        świadkach.~- Wszyscy czekają, to i Jagusia może.~- Pewnie,
10918     4, 39|                 a gąski...~- To wspólne i pójdzie do działów - powstał
10919     4, 39|                 odebrać! A może chcecie i kiecki a pierzyny też podzielić
10920     4, 39|               was dobrze, juści...~- Bo i co tu będziem po próżnicy
10921     4, 39|           oddacie. Cholewy jeno całe, a i to już raz podszywane -
10922     4, 39|            śmierci rozwiesili na płocie i ktosik w nocy ukradł. Nie
10923     4, 39|                pysk! - wrzasnął na żonę i wywiódł Hankę w podwórze,
10924     4, 39|                niebądź, jakąś kruszynę. I nie bojajcie się niczego,
10925     4, 39|                polatał po niej ślepiami i syknął:~- Już bym nawet
10926     4, 39|                  Poleciał kiej oparzony i natknąwszy się na wójtową,
10927     4, 39|                 na ten papier ze zgrozą i strachem, obracając nim
10928     4, 39|                 nad nią pełne niepokoju i trwogi, ale Jagna po długiej
10929     4, 39|                to nie po naszemu pisane i nie poradzę wymiarkować.~-
10930     4, 39|                  Idźcie no swoją stroną i ludzi nie zaczepiajcie,
10931     4, 39|           rozczerwieniła się kiej burak i chociaż palił ją wstyd,
10932     4, 39|             chociaż palił ją wstyd, ale i jakaś mściwa zawziętość
10933     4, 39|                bardziej podnosiła głowę i jakby na przekór, z rozmysłem
10934     4, 39|           wywarła już gębę kiej wrótnię i zjątrzona do żywego jej
10935     4, 39|                 się na cudzej krzywdzie i będzie się tera czepiała
10936     4, 39|              Hanka zdążyła ją odciągnąć i ostro powstała na obie:~-
10937     4, 39|                 miała przewiązane oczy, i lały się ciurkiem po wynędzniałej
10938     4, 39|                 pierwsza się opamiętała i przysiadłszy westchnęła,
10939     4, 39|                wraziła głowę przez okno i zaczęła wołać do Hanki:~-
10940     4, 39|              Przez litości bądź la niej i przez miłosierdzia! Ona
10941     4, 39|          przechyliła się barzej na izbę i grożąc pięściami Jagusi
10942     4, 39|                  świński pomiocie, tam!~I poleciała, w izbie zrobiło
10943     4, 39|          jeszcze miała w twarzy hardość i zły prześmiech na wargach,
10944     4, 39|                naraz sto nożów przebiło i wszystkie rany spłynęły
10945     4, 39|                spłynęły krwią serdeczną i wszystką mocą, ostawiając
10946     4, 39|              chciała bić głową o ścianę i krzyczeć wniebogłosy, jeno
10947     4, 39|      wniebogłosy, jeno co się przemogła i szarpiąc matkę za rękaw
10948     4, 39|                 ale ty musisz tu wrócić i przy swoim warować do ostatka.~-
10949     4, 39|                temu psu na łańcuchu, że i w piekle musi być lepiej.~-
10950     4, 39|                  za nogi cię nie ułapię i prosiła nie będę, byś ostała!...~-
10951     4, 39|                byś ostała!...~- A pójdę i niech was ta zaraza wytraci,
10952     4, 39|         poczciwie, a nikto ci nie rzuci i marnego słowa!~- Cichoj,
10953     4, 39|          przeciwna. Cichoj!~- A niechta i ona pyskuje! A niechta!
10954     4, 39|             pazury, aż skoczyła na izbę i, rozwścieklona do ostatka,
10955     4, 39|             niewolił! To on me otumanił i robił z głupią, co chciał!
10956     4, 39|               świat! Wymiarkuj to sobie i ze mną się nie równaj, rozumiesz,
10957     4, 39|              zjadliwie, władna już sobą i bez lęku, a tak urodna jak
10958     4, 39|                 słuchała jej z podziwem i strachem, tak wynosiła się
10959     4, 39|              się inna jakaś, zgoła obca i zarazem tak jakoś straszna,
10960     4, 39|                 tak jakoś straszna, zła i groźna kiej ta chmura trzaskająca
10961     4, 39|                 litości ni miłosierdzia i rozgniatały kiej tego mizernego
10962     4, 39|          podarte piorunami, bez sił już i bez pamięci. Ledwie już
10963     4, 39|              jakąś głąb nagle rozwartą, i drżała niby to źdźbło, które
10964     4, 39|               Jaguś już dawno przestała i poszła z matką na swoją
10965     4, 39|                 czasem zabije skrzydłem i żałośnie zapiuka...~Aż Pan
10966     4, 39|              buchnęła rzęsistym płaczem i ochfiarowała się iść do
10967     4, 39|                brał ją strach przed nią i żegnała się niby przed złym,
10968     4, 39|          Wreszcie zabrała się do roboty i wezwyczajone ręce robiły
10969     4, 39|                sadu, że uprzątnęła izbę i nałożywszy jadłem dwojaki
10970     4, 39|                pole.~A kiej ostała sama i uspokoiła się nieco, jęła
10971     4, 39|                się nieco, jęła rozważać i medytować nad każdym słowem.
10972     4, 39|              słowem. Mądra była kobieta i dobra, to łacno przepuściła
10973     4, 39|      przepuściła wszystkie swoje obrazy i krzywdy, ale zadraśniętego
10974     4, 39|                po raz biły na nią ognie i serce się kurczyło od męki,
10975     4, 39|             krwawej odemsty, aż w końcu i to przemogła, bo szepnęła:~-
10976     4, 39|                  trudno. Alem mu ślubna i matka jego dzieci! - duma
10977     4, 39|              dzieci! - duma ją rozparła i pewność siebie. - A poleci
10978     4, 39|           siebie. - A poleci za nią, to i powróci! Przeciech się z
10979     4, 39|           wzmógł, że już parzyła ziemia i rozpalone powietrze zawiewało
10980     4, 39|     postanowienie, wsparła się o ścianę i pomyślawszy jeszcze jakieś
10981     4, 39|                 drzwi do Jagusinej izby i powiedziała mocno, a całkiem
10982     4, 39|                Jagna uniesła się z ławy i stanęły naprzeciw mierząc
10983     4, 39|              cofnęła się nieco od proga i powtórzyła przychrzypniętym
10984     4, 39|          rzuciła się do niej przekładać i tłumaczyć, ale Jaguś jeno
10985     4, 39|                morgi, a to je weź sobie i nachlaj się nimi!~Rzekła
10986     4, 39|              się nimi choćby na śmierć!~I nie bacząc na matczyne sprzeciwy
10987     4, 39|                 śpiesznie wiązać toboły i wynosić je w opłotki.~Hankę
10988     4, 39|              oczy, ale papier podniesła i zagadała z pogrozą:~- A
10989     4, 39|        przeciwiła się już niczemu, lecz i nie odpowiadała na zagadywania
10990     4, 39|            rzeczy na wóz, podniesła się i wyrzekła grożąc pięścią:~-
10991     4, 39|             milcząco, skręciły na drogę i szły, z wolna okrążając
10992     4, 39|                 z jakąś dziwną zgryzotą i markotnością, a że nie miała
10993     4, 39|            klucz, zawarła ojcową stronę i zabrała się do obiadu całe
10994     4, 39|            przypołudnie chodziła struta i milcząca nawet niechętnie
10995     4, 39|                do roboty, zabrała Józkę i poszły pleć len, bo się
10996     4, 39|          męczyły ją pogrozy Dominikowej i przejmowały niemałym lękiem,
10997     4, 39|               się, że musi już wiedzieć i jeszcze gotów ją wykrzyczeć
10998     4, 39|                żyje! Laboga! Taki młody i zdrów! A to mu było dopiero
10999     4, 39|       usłyszawszy nowinę rozpłakała się i chlipiąc rzewliwie, mówiła
11000     4, 39|                  Wyżaliły się, spłakały i rozeszły, boć każda miała