Tom, Rozdzial

11001     4, 39|             krzykały do się przez płoty i sady, to dojąc krowy w opłotkach
11002     4, 39|           niesły się strzykania koników i głosy przepiórek, a po rowach
11003     4, 39|                 przepiórek, a po rowach i bagnach sennie nukały żaby.
11004     4, 39|             bydła, rżenia, beki, gęgoty i turkotania wozów trzęsły
11005     4, 39|              zaś po drogach, nad stawem i kaj się kto z kim zetknął,
11006     4, 39|                z tartaku nasłuchiwał tu i owdzie ale jeno spluwał,
11007     4, 39|              jeno spluwał, klął z cicha i wymijał rozgadane kumy,
11008     4, 39|              już wstrzymać nie poredził i powiedział wzburzony:~-
11009     4, 39|                 śtukę dobrze posiedzieć i zapłacić!~Zakrzyczała go
11010     4, 39|              patrzeć przez sitko, co?~- I... grał, a trawy się dzierżał,
11011     4, 39|                  co? Czego? Że latawica i tłuk, że ganiacie za nią
11012     4, 39|              rad pod pierzynę, że wstyd i obraza boska przez nią idzie
11013     4, 39|                na całą wieś, co?~- Może i tego wam żal, pies ta was
11014     4, 39|               była kiej Magda z karczmy i robiła co najgorsze, to
11015     4, 39|               poodpadały jęzory! - klął i przechodząc mimo domu Dominikowej
11016     4, 39|              was. Stacho drzewo obrobił i dół wykopał, można by rznąć,
11017     4, 39|            cheba prasnę wszystko o ziem i pójdę, kaj mnie oczy poniesą -
11018     4, 39|           poniesą - zakrzyczał gniewnie i poleciał.~- Dobrze go cosik
11019     4, 39|              jeno! Mój Boże, bogatym to i cudza śmierć na profit się
11020     4, 39|              wzięła rachować po swojemu i skrycie się cieszyć.~Zaś
11021     4, 39|                 taka była wola boska. - I szczerze westchnęła za jego
11022     4, 39|              tam już jeno trumny potrza i pochowku.~- Któreż to?~-
11023     4, 39|               Wpadło do grapy z ukropem i prawie się ugotowało.~-
11024     4, 39|                kiej błędna, pełna trwóg i najgorszych przypuszczeń.~
11025     4, 39|         Wyleciała z chałupy zestrachana i dygocąca, wójt siedział
11026     4, 39|              zaczął. - No, nieszczęście i tyla! Ale mam la was i dobrą
11027     4, 39|     nieszczęście i tyla! Ale mam la was i dobrą nowinę: oto dzisiaj
11028     4, 39|         urzędzie mi powiedzieli...~- To i dobrze, kiej wraca, największa
11029     4, 39|                a wójt pomedytował cosik i pomówił wielce przyjacielsko:~-
11030     4, 39|                 was pokarać za samowolę i gwałt. Nie mieliście prawa
11031     4, 39|                  Hanka wyprostowała się i rzekła prosto z mostu:~-
11032     4, 40|                gwiazdy zaglądały w okna i niekiedy poszumiały drzewa,
11033     4, 40|            niekiej.~W izbie było duszno i gorąco, zły fetor zalatywał
11034     4, 40|            odszedł, parzyła ją pierzyna i poduszki zdały się rozpalone
11035     4, 40|               porwała się nagle z łóżka i boso, w koszuli, a ze siekierą
11036     4, 40|            podwórzu, leżały przeżuwając i glamiąc oślinionymi gębulami,
11037     4, 40|                niej ciężkie, rogate łby i czarne, niepojęte gały ślepiów.~
11038     4, 40|             ślepiów.~Powróciła do łóżka i leżąc z otwartymi oczami,
11039     4, 40|               roznoszą się jakieś głosy i głuche, dalekie kroki.~-
11040     4, 40|               którejś chałupie nie śpią i poredzają! - próbowała sobie
11041     4, 40|          poszarzały okna, podniesła się i narzuciwszy Antkowy kożuch
11042     4, 40|             bociek spał na jednej nodze i ze łbem podwiniętym pod
11043     4, 40|         wierzchołków, trzepiąc o liście i trawy, zawiewał rzeźwy,
11044     4, 40|               gwarzyły nad nim cichuśko i trwożnie, gdyż wszystko
11045     4, 40|            szarym, nieprzejrzanym mącie i cichości.~Hanka przysiadła
11046     4, 40|            Hanka przysiadła na przyźbie i przytuliwszy się do ściany
11047     4, 40|                już była zbielała do cna i na wschodzie rozpalały się
11048     4, 40|                nie wróciła już do łóżka i aby łacniej doczekać się
11049     4, 40|             wyniesła dziecińskie szmaty i poszła je przeprać we stawie.~
11050     4, 40|             trzepotać skrzydłami drugie i przekrzykiwać się rozgłośniej
11051     4, 40|        skowronki, ale jeszcze z rzadka, i z przyziemnych mroków wyłaniały
11052     4, 40|              się z obejścia Balcerkowej i sunął czająco pod drzewami.~-
11053     4, 40|                gdyż cień przepadł nagle i bez śladu. - Taka harna,
11054     4, 40|          chłodnawa, to prędko przeszło, i wzięła nucić ściszonym,
11055     4, 40|       otwieranych okien, klekoty trepów i przeróżne głosy.~Hanka,
11056     4, 40|                  do słońca spał będę! - i ani się ruszył.~Dzieci też
11057     4, 40|               cochając się jeno o węgły i drapiąc.~- Jak cię czym
11058     4, 40|                 wiedzą; jakiś to wałkoń i próżniak! Czekaj, wróci
11059     4, 40|                  Witek! bierz śniadanie i wypędzaj, a pogub mi owce,
11060     4, 40|                kaszy gotowanej kaczętom i wygnała je na staw. Witek
11061     4, 40|                 dostał pięścią za plecy i śniadanie do torby, nie
11062     4, 40|                 klekotał, a kuł w niego i wyjadał. Była wszędy, o
11063     4, 40|           wszędy, o wszystkim pamiętała i na wszyćko miała sposobną
11064     4, 40|                skoro Witek pognał krowy i owce, zabrała się do Pietrka,
11065     4, 40|             obory! krowom w nocy gorąco i tytłają się kiej świnie.~
11066     4, 40|               odrobku za ziemię pod len i ziemniaki.~Zapędziła Józkę
11067     4, 40|         ziemniaków, dała piersi dziecku i okrywszy się w zapaskę rzekła:~-
11068     4, 40|               poza młyn, na niskie łąki i mokradła siwe jeszczek od
11069     4, 40|          mokradła siwe jeszczek od rosy i mgieł opadających. Torfiaste
11070     4, 40|              bobrując. Pachniało bagnem i surowizną tataraków a trzcin,
11071     4, 40|              dziabiąc motyczkami ziemię i kopiasto obsypując grzędy,
11072     4, 40|           grzędy, galancie wyrosłe, ale i sielnie zachwaszczone, mlecze
11073     4, 40|                 w kolano, a kacze ziela i nawet osty puszczały się
11074     4, 40|           Moiściewy! póki grzechu, póty i człowieka. Przeciech powiadają:
11075     4, 40|         Potrzebny musi być na coś, jako i ten chwast, bo oba stworzył
11076     4, 40|              się było wyniesło galancie i mgły opadły do znaku, kiej
11077     4, 40|             urzędu wie, to musi być, co i prawda. Ale latoś sporo
11078     4, 40|                  Organiścina pono idzie i powiadała, co sam proboszcz
11079     4, 40|                 jest w tej drodze lekko i dobrze. A co się napatrzy
11080     4, 40|              mogła, już z dala krzycząc i wytrząchając rękami:~- Hanuś!
11081     4, 40|                 Hanka prasnęła motyczką i porwała się kiej ptak do
11082     4, 40|              opuściła podkasany wełniak i chocia ją ponosiło, chocia
11083     4, 40|               tłukło, że tchu brakowało i ledwie poredziła przemówić,
11084     4, 40|                Hanka szła wciąż jednako i jakby z rozmysłu pogadując
11085     4, 40|         pogadując z napotkanymi, chocia i nie wiedziała, co mówi ni
11086     4, 40|               to jedno, że Antek wrócił i na nią czeka.~- I z Rochem
11087     4, 40|                wrócił i na nią czeka.~- I z Rochem przyszedł? - pytała
11088     4, 40|                 Wiem to jaki? Przyszedł i zaraz z progu pyta: kaj
11089     4, 40|                 kaj Hanka? Powiedziałam i zarno w te pędy po was,
11090     4, 40|              zarno w te pędy po was, no i tyla!~- Pytał o mnie! Niech
11091     4, 40|             Szła ku niemu coraz wolniej i coraz ciężej, chytając się
11092     4, 40|              brakowało tchu, dusiły łzy i w głowie miała taki mąt,
11093     4, 40|                 a przytulał z dobrością i z całego serca. Cisnęła
11094     4, 40|             ciurkiem po twarzy zbladłej i wargi się trzęsły, dawała
11095     4, 40|        przemówić, ale cóż to mogła rzec i jak wypowiedzieć, co się
11096     4, 40|            padając kiej to ważne ziarno i kiej ten kwiat pachnący
11097     4, 40|              ten kwiat pachnący weselem i oroszony krwią serdeczną,
11098     4, 40|                serdeczną, a oczy wierne i oddane, oczy pełne bezgranicznego
11099     4, 40|                 zdając się na wolę jego i na jego łaskę.~- Zmizerowałaś
11100     4, 40|                   ozwał się Rocho.~- To i wy jesteście! Całkiem o
11101     4, 40|          przepomniałam! - jęła go witać i całować po rękach, on zaś
11102     4, 40|          wybielał bowiem, wydelikatniał i taki się widział urodny,
11103     4, 40|                 zawinął go w róg kapoty i pohuśtywał.~- Rocho mu na
11104     4, 40|                imię! Pietras, a chodźże i ty do ojca - podsadziła
11105     4, 40|                 już Pietras wyrósł, no, i po swojemu coś rajcuje.~-
11106     4, 40|              jeno bata, to zara trzaska i gęsi wygania - przykucnęła
11107     4, 40|           powiedz.~Juści, co zamamrotał i nawet jeszcze więcej cosik
11108     4, 40|                srogi la ciebie nie będę i krzywdy od mnie nie zaznasz.~
11109     4, 40|                żalnie, wypominając ojca i brata.~- Jak mi wójt pedział
11110     4, 40|                  taki brat najmilejszy. I kto by się to spodział.
11111     4, 40|               co? A może chleba? świeży i masło wczorajsze! Urżnij
11112     4, 40|            masło wczorajsze! Urżnij łby i sparz wrzątkiem! Wnet je
11113     4, 40|             organiścina, całkiem czarna i w czerwone i zielone kraty.~-
11114     4, 40|             całkiem czarna i w czerwone i zielone kraty.~- La mnie.
11115     4, 40|              zabaczył, ale przypomnieli i poszlim razem wybierać i
11116     4, 40|                i poszlim razem wybierać i kupować.~A sporo nakupił,
11117     4, 40|            dodał żonie jeszcze trzewiki i chusteczkę na głowę jedwabną,
11118     4, 40|                 co zieloną, oraz fryzkę i parę sznurków paciorków
11119     4, 40|              dzieci przywiózł pierników i organki, nawet miał la kowalowej,
11120     4, 40|             nowe cudności, oglądając je i przymierzając z taką radością,
11121     4, 40|               bo rzuciły się go ściskać i całować.~- Ani mi się kiej
11122     4, 40|               jął się rozpytywać o wieś i różne sprawy, opowiadała
11123     4, 40|                 omaszczonych tęgą michę i nie mniejszą barszczu, w
11124     4, 40|               ale skoro dogrzało słońce i zaleciało mi ziemią, to
11125     4, 40|                   A biją! Są tam bowiem i takie zbóje, które już z
11126     4, 40|             radośnie, wpatrzona w niego i czuwająca na najlżejsze
11127     4, 40|                 jednak uwinęli z jadłem i zaraz poszli spać do stodoły,
11128     4, 40|                Hanka do sąsieka pierzyn i poduszek.~- Bójcie się Boga,
11129     4, 40|                 dopiero całkiem osłabła i uciekła na ogród do pielenia
11130     4, 40|            Rozglądała się chwilę dokoła i buchnęła płaczem. Płakała
11131     4, 40|         śpiewały, że pachniało wszystko i kwitnęło i że jej było tak
11132     4, 40|           pachniało wszystko i kwitnęło i że jej było tak dobrze,
11133     4, 40|              było tak dobrze, tak cicho i tak błogo na duszy, jakby
11134     4, 40|               tej świętej spowiedzi abo i jeszcze lepiej.~- Żeś to
11135     4, 40|             dobra, jakie ją spotkało.~- I że się to już przemieniło! -
11136     4, 40|          gościniec przymierzać, oglądać i wołać.~- A kaj to drugi
11137     4, 40|                 kaj to drugi taki dobry i pamiętliwy, kaj?~Aż w końcu
11138     4, 40|                  Śpi se tera w stodole.~I śmiały się jej oczy i twarz
11139     4, 40|          stodole.~I śmiały się jej oczy i twarz i tak wszystka tchnęła
11140     4, 40|             śmiały się jej oczy i twarz i tak wszystka tchnęła rozradowaniem
11141     4, 40|          wszystka tchnęła rozradowaniem i weselem, jaże kobiety się
11142     4, 40|                obiad pod domem w cieniu i na chłodzie, podając nawet
11143     4, 40|                  podając nawet gorzałkę i piwo, zaś na dojadkę postawiła
11144     4, 40|          odparła zwijając się kole nich i mało wiele sama pojedając.~
11145     4, 40|          przyjdzie ojcowizna!~Westchnął i poszedł za nią; powiodła
11146     4, 40|               zaglądał nawet do chlewów i pod szopę, gdzie stały różne
11147     4, 40|             gdzie stały różne narzędzia i porządki.~- Bryczkę trza
11148     4, 40|               Zaczęła zwoływać prosięta i drób, sielnie się przechwalając
11149     4, 40|              dużym przychowkiem, a kiej i to obejrzał, rozpowiedała
11150     4, 40|              robotach, gdzie co posiane i wiela każdego z osobna,
11151     4, 40|                tym naglądając mu w oczy i wyczekująco, ale on sobie
11152     4, 40|         porządku, przepytując jeno o to i owo, a dopiero w końcu rzekł:~-
11153     4, 40|            uredziła!~- La ciebie to bym i więcej zmogła - szepnęła
11154     4, 40|               już przez pół czerwonych, i grzędy, kaj rosły cebule,
11155     4, 40|                rosły cebule, pietruszka i kapuściane wysadki.~Wracali
11156     4, 40|              przedeliberował czas jakiś i zapalając papierosa rzucił
11157     4, 40|                czego to wszystko poszło i jak się stało, wiele juści
11158     4, 40|             pytał, brwie jeno marszcząc i łyskając oczami, dopiero
11159     4, 40|                 co go jej dali ociec.~- I stoi właśnie złamany patyk!
11160     4, 40|                zabrał Pietrusia na ręce i ruszył do przełazu.~- Obaczę
11161     4, 40|                 przełazu.~- Obaczę pola i wrócę! - rzucił za siebie,
11162     4, 40|             mijając bróg, już odnowiony i pełen siana, przyglądał
11163     4, 40|            czego. Przeszedł ziemniakami i puścił się miedzą.~Latoś
11164     4, 40|                były prawie same oziminy i bez to niewiela ludzi spotykał
11165     4, 40|               zszedł, tego witał krótko i prędko przechodził. Zwalniał
11166     4, 40|                  gdyż Pietruś mu ciążył i jakoś dziwnie rozbierało
11167     4, 40|              kupiła siemię zapaskudzone i nie przewiała!~Wstrzymał
11168     4, 40|           jęczmieniu, który był mizerny i już przypalony, a ledwo
11169     4, 40|             widny spod ostów, rumianków i szczawiów.~- Na mokro siali!
11170     4, 40|             ścierwo zbronował! sam perz i kotyry!~Splunął rozeźlony
11171     4, 40|               kotyry!~Splunął rozeźlony i wszedł na ogromny łan żyta,
11172     4, 40|           wyrośnięte, słomę miało grubą i kłosy niby baty.~- Kiej
11173     4, 40|               kłos, ziarno było dorodne i pełne, ale jeszcze miętkie -
11174     4, 40|          pszenicą najdłużej się cieszył i napasał oczy, bo chociaż
11175     4, 40|              piór już się łuskały gęste i wielkie kłosy.~- Sypnie
11176     4, 40|               smętarzem cięli koniczynę i kosy migotały nad ziemią
11177     4, 40|        czerwieniały kobiece przyodziewy i stada białych gęsi pasły
11178     4, 40|                drogami, wielgachne pola i widziały się jakoby potopione
11179     4, 40|             jakoby potopione w modrawej i wrzącej wodzie.~Głęboka
11180     4, 40|                 na omdlałych skrzydłach i zaziajane wrony przefrunęły.~
11181     4, 40|              wisiało wysokie, rozpalone i czyste, że tylko gdzieniegdzie
11182     4, 40|              ziemiach baraszkował suchy i gorący wiater przewalając
11183     4, 40|                 buchał z nagła we zboża i skłębiał je, mącił, wzburzał
11184     4, 40|                  mącił, wzburzał do dna i przepadał znowu nie wiada
11185     4, 40|            zagony długo jeszcze gędziły i cichuśko, jakby się skarżąc
11186     4, 40|          przystanął pod lasem na ugorze i znowu się ozgniewał.~- Jeszczek
11187     4, 40|              czuł, w głowie mu szumiało i kurz zapierał gardziel,
11188     4, 40|              kapocie śpiącego Pietrusia i obcierając rzęsisty pot
11189     4, 40|              pot zapatrzył się we świat i zamedytował.~Słońce skłoniło
11190     4, 40|            Słońce skłoniło się nad bory i pierwsze lękliwe cienie
11191     4, 40|                gęste podszycia leszczyn i osik trzęsły się jakby w
11192     4, 40|                Dzięcioły kuły zawzięcie i kajś daleko skrzeczały sroki.
11193     4, 40|             Zalatywało grzybami, żywicą i rozprażonym bajorem.~Naraz
11194     4, 40|                polami, ważył się chwilę i spadł kiej piorun we zboża...~
11195     4, 40|         siadając z powrotem - cóż, kiej i jastrząb musi się pożywić
11196     4, 40|               jastrząb musi się pożywić i choćby ta glista najmarniejsza.
11197     4, 40|         zapamiętale, tłukąc się a bijąc i swarząc, aż ścichły nagle
11198     4, 40|                jastrząb znowu zakołował i tak nisko, jaże cień leciał
11199     4, 40|  przekrzywionymi łbami zazierać w niego i obchodzić, podskakując coraz
11200     4, 40|        odrętwieniu, zapatrzony we świat i całą duszą zasłuchany w
11201     4, 40|                 zaświergoliły nad głową i wiewiórka przewijając się
11202     4, 40|      nieobjętych, sycąc mu duszę upojną i zgoła niewypowiedzianą słodkością.~
11203     4, 40|              wysoko, górnie nad światem i krzykał z mocą niepojętą
11204     4, 40|              kolebaniem się borów, siłą i pędem wszelakiego rostu
11205     4, 40|                 pędem wszelakiego rostu i wszystką potęgą tej ziemi
11206     4, 40|                  rodzącej w śpiewaniach i weselu. I sobą się wiedział,
11207     4, 40|                 w śpiewaniach i weselu. I sobą się wiedział, wszyćkim
11208     4, 40|                 się wiedząc zarazem, bo i tym, co się obaczy i poczuje,
11209     4, 40|                 bo i tym, co się obaczy i poczuje, czego się dotknie
11210     4, 40|              poczuje, czego się dotknie i co się wyrozumie, ale i
11211     4, 40|                 i co się wyrozumie, ale i tym, czego nie sposób nawet
11212     4, 40|                godzinę śmierci przejrzy i co się w człowiekowym sercu
11213     4, 40|              sercu tylko kłębi, wzbiera i ponosi ją w jakąś niewiadomą
11214     4, 40|                jakąś niewiadomą stronę, i łzy słodkie wyciska, i nieukojoną
11215     4, 40|                  i łzy słodkie wyciska, i nieukojoną tęsknicą kieby
11216     4, 40|              inne następowały, już nowe i barzej jeszcze niepojęte.~
11217     4, 40|             śpik sypał mu w oczy makiem i wodził kajś ponad dole i
11218     4, 40|                i wodził kajś ponad dole i stronami zachwyceń prowadził,
11219     4, 40|             dusza gdziesik się wzniesie i płynie klęczący na jakieś
11220     4, 40|                 ogrody, na jakieś nieba i raje pełne szczęśliwości.~
11221     4, 40|      szczęśliwości.~Kwardy był przeciek i do tkliwości nieskory, ale
11222     4, 40|                 do niej gorącymi ustami i obejmować cały ten świat
11223     4, 40|           bronił się trąc oczy kułakiem i srożąc brwie, ale bo to
11224     4, 40|                znowu poczuł, na ojcowej i praojcowej grudzi, między
11225     4, 40|               grudzi, między swoimi, to i nie dziwota, co radowała
11226     4, 40|                co radowała mu się dusza i każde bicie serca zdało
11227     4, 40|               wołać na świat cały mocno i radośnie:~- Dyć znowu jestem!
11228     4, 40|                Dyć znowu jestem! Jestem i ostanę!~Prężył się w sobie,
11229     4, 40|            ociec, jakim przeszły dziady i pradziady, i tak samo jak
11230     4, 40|            przeszły dziady i pradziady, i tak samo jak oni pochylał
11231     4, 40|              bary, by wziąć ciężki trud i ponieść go nieulękle i niestrudzenie,
11232     4, 40|             trud i ponieść go nieulękle i niestrudzenie, aż póki Pietruś
11233     4, 40|                  Wsparł głowę na rękach i pochylał nisko ociężałą
11234     4, 40|              całą ciżbą przeróżne myśle i spominania, zaś jakiś głos
11235     4, 40|       spominania, zaś jakiś głos kwardy i karcący, jak gdyby głos
11236     4, 40|                 mu prawić swoje gorzkie i bolesne prawdy, przygiął
11237     4, 40|                  przygiął się przed nim i ukorzył wyznając się ze
11238     4, 40|               się ze wszystkich przewin i grzechów...~Ciężką mu była
11239     4, 40|              Ciężką mu była ta spowiedź i zgoła niełacnym pokajanie,
11240     4, 40|           hardość, zdusił w sobie ambit i pychę patrząc w całe swoje
11241     4, 40|                 dna, bierąc ją na rozum i na srogi sąd.~- Głupi byłem
11242     4, 40|                srogi sąd.~- Głupi byłem i tyla! Na świecie musi iść
11243     4, 40|              wychodzi! - myślał smutnie i cierpki prześmiech okolił
11244     4, 40|                stad.~Podniósł Pietrusia i ruszył bokiem topolowej
11245     4, 40|             Kurz się wznosił spod kopyt i bił ponad topole kiej chmura,
11246     4, 40|                 się rogate, ciężkie łby i raz po raz skłębiały się
11247     4, 40|       wszystkimi, kiej go dojrzał Witek i przyleciał całować w rękę
11248     4, 40|                 jeszcze się nie utrzyma i zleci!~- A mało go to już
11249     4, 40|           piszczy do konia. - Zabrał go i usadził na jakiejś starej
11250     4, 40|             Antek, skręcił zaraz w pole i miedzami dobierał się drogi
11251     4, 40|                  Słońce tylko co zaszło i całe niebo stanęło we złocie
11252     4, 40|                 niebo stanęło we złocie i bledziuśkich zieleniach,
11253     4, 40|            rosach leciały wsiowe wrzawy i jakieś dalekie przyśpiewki.~
11254     4, 40|               przed sobą jej modre oczy i lśniące zęby, i te czerwone
11255     4, 40|              modre oczy i lśniące zęby, i te czerwone nabrane wargi,
11256     4, 40|               bliska, jaże się wzdrygał i przystawał. Jak żywa mu
11257     4, 40|             biedro w biedro jak niegdyś i jak niegdyś zdało się od
11258     4, 40|          uderzała mu do głowy.~- A może i dobrze, co ją wypędziła
11259     4, 40|           boląca zadra: Ale co było, to i nie wróci - westchnął z
11260     4, 40|                 sercem. - Nie sposób. - I prostując się rzucił ostro
11261     4, 40|                  W podwórzu gwarno było i ludnie, krzątali się kole
11262     4, 40|                Pietrka, pojącego konie, i wszedł oglądać ojcową stronę,
11263     4, 40|                 Trza będzie wyporządzić i przeniesiemy się tutaj.
11264     4, 40|               wszyćko dobrze, Hanuś, że i sam bym lepiej nie zarządził.~
11265     4, 40|                  ale dzieci zakrzyczały i poleciała do nich, zaś Antek
11266     4, 40|            Pietrkowi jaże skóra cierpła i Witek bojąc mu się nawijać
11267     4, 40|                nagła, ale że była harda i nieustępliwa, to zaśpiewała
11268     4, 40|               dalej, jeno co już ciszej i jakby lękliwiej:~Kazała
11269     4, 40|            dodała.~Odebrał jej cebratkę i stawiając ją krowie powiedział
11270     4, 40|               spodoba! - warknęła harno i zaczepnie, ale skoro odeszli,
11271     4, 40|                bocząc się jeno na brata i pyrchając nosem.~Hanka zwijała
11272     4, 40|              jeno dorzuciła radośnie: - I gąsków można by więcej przychować,
11273     4, 40|                 by więcej przychować, a i drugiego karmika mieć na
11274     4, 40|               Na gospodarce siedlim, to i po gospodarsku trza nam
11275     4, 40|      znajomkowie a przyjacioły, witając i ciesząc się jego powrotem.~
11276     4, 40|               ze synem, stryjeczny Adam i drugie.~- Wyglądalim cię
11277     4, 40|            Grzela.~- A cóż, trzymały me i trzymały kiej wilki! Ani
11278     4, 40|             Wieczór był cichy, nagrzany i sielnie rozgwiaździony,
11279     4, 40|          tygodnie mają się zebrać Lipce i uchwalić na szkołę!~- Co
11280     4, 40|               któren go wzion na stronę i dając jakoweś pisma i książeczki
11281     4, 40|            stronę i dając jakoweś pisma i książeczki cosik z cicha
11282     4, 40|                książeczki cosik z cicha i ważnie nauczał.~Tamci zaś
11283     4, 40|                pogadywali jeszcze o tym i owym, jeno co jakoś ospale
11284     4, 40|              owym, jeno co jakoś ospale i bez wielkiej chęci, nawet
11285     4, 40|            dopiero przyjechał ze dwora, i klął na wieś i na wszystkich.~-
11286     4, 40|                ze dwora, i klął na wieś i na wszystkich.~- Co to was
11287     4, 40|              ale trąby są nasze chłopy, i tyla! Dziedzic z nimi jak
11288     4, 40|                jeden drapie się po łbie i mruczy: - a ja wiem! drugi
11289     4, 40|            dołożyć tę przyległą łączkę. I zrób co z takimi. Dziedzic
11290     4, 40|              bez to, co naród pobłąkany i zgłupiały kiej barany, a
11291     4, 40|                 Za swoim profitem gania i z dworem trzyma, to juści,
11292     4, 40|              Kto? Antek Boryna! A jakby i on nie przywiódł wsi do
11293     4, 40|               niespokojnie, skubał wąsy i zaśmiał się zjadliwie, skoro
11294     4, 40|               święci garnki lepią, mogę i ja poprobować, poredzimy
11295     4, 40|               ktoś górować, co ma rozum i moc, i poczciwe baczenie.~-
11296     4, 40|             górować, co ma rozum i moc, i poczciwe baczenie.~- A poredzi,
11297     4, 40|                  A poredzi, jak potrza, i kijem ziobra zmacać! - zaśmiał
11298     4, 40|              Antek przysiadł z powrotem i tak się srodze zamedytował,
11299     4, 41|                 rozmamłana była całkiem i omączona przy wyrabianiu
11300     4, 41|              przegarniała go raz po raz i leciała obtaczać bochny
11301     4, 41|                 leciała obtaczać bochny i wynosić je w ganek, na deskę
11302     4, 41|               nie roztrzęsał po drodze, i spokojnie poredzał ze ślepym
11303     4, 41|      popuszczały żywicą, parzyła ziemia i powietrze prażyło kiej żywym
11304     4, 41|                się z brzękiem nad wozem i konie dziw nie porwały postronków
11305     4, 41|             dziw nie porwały postronków i nóg nie połamały szarpiąc
11306     4, 41|               nie połamały szarpiąc się i oganiając od ukąszeń.~Nad
11307     4, 41|        trybularza wieje, nie, a chociem i tego zwyczajny, ale zawierciło
11308     4, 41|                 raz sprał po pysku...~- I wzwyczaiłeś się do tego,
11309     4, 41|      przycapiłem ścierwę w jakimś kącie i tak mu pysk wyrychtowałem,
11310     4, 41|               było się czym wykupić, to i musiałem rużie dźwigać.
11311     4, 41|                potyrał mną, kto chciał, i biedym się najadł, ale kamraty
11312     4, 41|                 się śmiały z mojej mowy i naszego pacierza...~- A
11313     4, 41|          każdemu z osobna pomacał żebra i poniechały!~- Cie, takiś
11314     4, 41|             dojena, wraził widły w gnój i zawołał ze złością:~- Nie
11315     4, 41|             groziła dotknięta do żywego i już rozeźlona tak zwijała
11316     4, 41|                tuman mąki zapełnił izbę i buchał przez okna. Mamrotała
11317     4, 41|         dorzucając drewek do pieca albo i wyzierając za dziećmi. Strudzona
11318     4, 41|              Strudzona już była z pracy i spieki, bo w izbie gorąc
11319     4, 41|            ledwie odzipnął, że przy tym i muchy, od których roiły
11320     4, 41|           ściany, brzęczały nieustannie i cięły wielce dokuczliwie,
11321     4, 41|            płaczem oganiała się gałęzią i tak już była spocona i rozdrażniona,
11322     4, 41|          gałęzią i tak już była spocona i rozdrażniona, że robiła
11323     4, 41|                 że robiła coraz wolniej i niecierpliwiej.~Właśnie
11324     4, 41|          obiedzie.~- Mało to ci było?~- I... płone jadło, to przelatuje
11325     4, 41|          kiełbasy. Drugie na przednówku i tego nie mają. Obacz no,
11326     4, 41|                 dzieżkę zsiadłego mleka i bochen.~Przysiadł łakomie
11327     4, 41|              Przysiadł łakomie do jadła i z wolna się nadziewał podrzucając
11328     4, 41|                 przygrajdał się ze sadu i warował przy nim kiej pies.~-
11329     4, 41|                kiej się nałożył do syta i brał za lejce, dorzuciła
11330     4, 41|             batem, wóz wsparł ramieniem i ruszył.~Utrafił ją w słabiznę,
11331     4, 41|               zaświegotały pod strzechą i stado gołębi opadło z gruchaniem
11332     4, 41|                  przyczaił się ździebko i popatrzywszy to jednym,
11333     4, 41|          zdzielić drewnem, poderwał się i frunął na stodołę i długo
11334     4, 41|                 się i frunął na stodołę i długo tam stojał klekocąc
11335     4, 41|           Pewnikiem ośpica, bo czerwona i rozpalona kiej ogień.~-
11336     4, 41|             kiejście leżeli w połogu. - I już trajkotała dalej po
11337     4, 41|                spędzając muchy z ciasta i bierąc się do wygarniania
11338     4, 41|               co za tłusto, to może być i Antkowi niezdrowo.~Dzieusze
11339     4, 41|                mig uwinęła się z robotą i nim Hanka zalepiła piec,
11340     4, 41|            mlekiem, chleby we fartuszek i poleciała.~- Spojrzyj ta
11341     4, 41|               piesneczka leciała za nią i ze żyta mignęła kiej niekiej
11342     4, 41|             zbronowania, była spieczona i twarda, to skiby łupały
11343     4, 41|               robota bowiem była ciężka i znojna, ale kwardą i czujną
11344     4, 41|             ciężka i znojna, ale kwardą i czujną ręką prowadził pług
11345     4, 41|              czujną ręką prowadził pług i rżnął skibę za skibą, kładąc
11346     4, 41|               kulasach, że zadarł ogona i skoczył w bok, on zaś orał
11347     4, 41|              tak już był umęczony pracą i spiekotą, że skoro Pietrek
11348     4, 41|                   A juści, droga ciężka i koń ledwie już kulasami
11349     4, 41|                całe już okryte pianą, a i jemu, chocia był rozdziany
11350     4, 41|             rozdziany do białych portek i koszuli, pot też zalewał
11351     4, 41|          koszuli, pot też zalewał twarz i ręce mdlały od pracy, że
11352     4, 41|            skibę pod bór, konie wyłożył i rozkiełznawszy je puścił
11353     4, 41|                się w cień na kraju lasu i kiej wilk zgłodniały wyjadał
11354     4, 41|                że odszczeknęła gniewnie i poleciała w las na jagody.~
11355     4, 41|             cichy, rozprażony, pachnący i kieby ździebko przymglały
11356     4, 41|              cichuśko zielone podszycia i z głębin buchał ciąg przejęty
11357     4, 41|                ciąg przejęty żywicą abo i jakieś pobłąkane głosy i
11358     4, 41|                i jakieś pobłąkane głosy i ptasie śpiewania.~Antek
11359     4, 41|                rozciągnął się na trawie i kurzył papierosa, ale jakby
11360     4, 41|              koniu po podleskich polach i jakichś ludzi z tykami.~
11361     4, 41|             rzucajac po oczach chwiejny i morzący śpikiem cień. Już
11362     4, 41|           pomyślał unosząc ciężką głowę i opadł z powrotem, ale już
11363     4, 41|             wspierając brzemię o drzewo i ledwie zipiąc.~- Nie la
11364     4, 41|               że ani was tera poznać.~- I krzemień puści pod młotem -
11365     4, 41|             słowa podzięki.~- A może ta i co więcej najdzie Hanka -
11366     4, 41|               kiedy jeno będzie potrza. I nie za siebie mówię. Bóg
11367     4, 41|           następuje, ani wiedząc o tym, i do głodu niezgorzej wzwyczajonam,
11368     4, 41|               se te kulasy odrąbała abo i z tego ołtarza zdarła i
11369     4, 41|                 i z tego ołtarza zdarła i poniesła do Żyda, bych się
11370     4, 41|              ostatnich cięgiem chorzeje i wszyćko ostało na tej boskiej
11371     4, 41|          Wojtkowi jeno gorzałka pachnie i pilno do karczmy.~- Z biedy
11372     4, 41|                jednego głupiego chłopa. I za co? Cóż to złego zrobił? -
11373     4, 41|              ale dodała jakby trwożniej i niespokojniej - kiej matka
11374     4, 41|                nawet wyklina dzieci, to i tak w sercu nie pragnie
11375     4, 41|                im krzywdy. We złości to i ozór nie pości. Jakże...~-
11376     4, 41|                kiej kot do mleka.~- Już i Maciej chcieli ją kupować,
11377     4, 41|            wargach, rozjarzyły się oczy i przysunąwszy się jęła mówić
11378     4, 41|            bolejąco:~- A co! Piekło tam i tyla. W chałupie kiej po
11379     4, 41|          poratunku! Jeno oczy wypłakują i boskiego zmiłowania czekają!
11380     4, 41|                już najbarzej Jagusia...~I kieby przędzę rozsnuwała
11381     4, 41|             Jagusinych smutkach, żalach i opuszczeniu. Mówiła gorąco,
11382     4, 41|                 przypochlebiając mu się i jakby ciągnąc za język,
11383     4, 41|            nasypała mu jagód w kapelusz i zebrawszy dwojaki pobiegła
11384     4, 41|                  Chycił się znowu pługa i jakiś czas cierpliwie krajał
11385     4, 41|                 wszystek tej pracy, ale i tak nie zdusił tęsknicy.~
11386     4, 41|                 raz spozierał na słońce i niecierpliwymi oczami mierzył
11387     4, 41|                też w sobie coraz barzej i nie wiada laczego prał konie,
11388     4, 41|          ponosiło, że ledwie ścierpiał, i takie myśle kłębiły się
11389     4, 41|             myśle kłębiły się po głowie i przyćmiewały oczy, że coraz
11390     4, 41|              zabrał więc pług na sanice i założywszy wałacha pojechał
11391     4, 41|             nowy.~W chałupie było pusto i wszystko leżało rozbabrane
11392     4, 41|              wszystko leżało rozbabrane i zamączone, a Hanka kłóciła
11393     4, 41|                 zeźlił się barzej, gdyż i ten drugi pług, któren wyciągnął
11394     4, 41|            zwiesną podarła na bielniku, i za te spyskane ziemniaki.
11395     4, 41|            drugi raz to twojej maciorze i tobie kulasy poprzetrącam! -
11396     4, 41|               jazgotała zajadle, że zaś i sąsiadka dłużną nie ostawała,
11397     4, 41|              Przyleciała rozwrzeszczana i rozczapierzona kiej kokosz.~-
11398     4, 41|               kto wyciągnął spod łóżka, i rzuciwszy ramionami poszedł.~
11399     4, 41|                  a w kuźni huczał ogień i było gorąco kiej w piekle.
11400     4, 41|        umorusaną, ale kuł niestrudzenie i jakby z zajadłością.~- Komuż
11401     4, 41|         nieustannie raz, dwa, raz, dwa, i czerwone żelazo bite ze
11402     4, 41|              wsadzając żelazo w ognisko i poruchując miechem.~- A
11403     4, 41|           wożenie na spółkę z organistą i ze Żydami jest za pan brat.~-
11404     4, 41|               gdyż znowuj zagrały młoty i iskry sypnęły się deszczem
11405     4, 41|           sypnęły się deszczem ognistym i parzącym.~- Zaraz przyjdę,
11406     4, 41|                  jakie to drzewo zwożą.~I na tartaku robota wrzała
11407     4, 41|                waliła się z kół w rzekę i spieniona, zmordowana, gotowała
11408     4, 41|             dzielnie zwijał się rządząc i bacznie wszystkiego doglądając.~
11409     4, 41|                  Zmierziły mu się Lipce i pociągnął za wiatrem.~-
11410     4, 41|                A chwaci na jaki rok abo i dłużej. Jak dziedzic ugodzi
11411     4, 41|        wszystkimi, to z pół boru wytnie i przeda.~- Na Podlesiu znowuj
11412     4, 41|                 czas po śmierci ojcowej i nie można robić działów,
11413     4, 41|                wykąpać - rzekł wreszcie i poszedł w dół rzeki, niby
11414     4, 41|              nią.~Obejrzała się bacznie i rozeznawszy głos i jego
11415     4, 41|              bacznie i rozeznawszy głos i jego twarz, wychylającą
11416     4, 41|                począć, bezradna całkiem i spłoszona.~- Nie poznajesz
11417     4, 41|                 siedzę u matki...~- Dyć i o tym rad bym z tobą pomówił.
11418     4, 41|                 Jaguś?~- Nie cudzy, ale i nie swój! Nie w głowie mi
11419     4, 41|                     odwróciła się nagle i poleciała na kapuśnisko.~
11420     4, 41|                  Patrzył za nią łakomie i przejęły go takie luboście
11421     4, 41|              przejęły go takie luboście i takie płomia wzburzyły krew,
11422     4, 41|                 gotów był lecieć za nią i brać ją choćby na oczach
11423     4, 41|               Przechłodził się galancie i jął deliberować nad sobą.~-
11424     4, 41|               go kto z nią nie widział, i usilnie rozważał wszystko,
11425     4, 41|               taka! - myślał ze wzgardą i jakby z żalem, ale naraz
11426     4, 41|           przystanął pod jakimś drzewem i stojał z przywartymi powiekami,
11427     4, 41|             wszystkim świecie! - jęknął i strasznie zapragnął jeszcze
11428     4, 41|          ramionami, przycisnąć do serca i napić się z tych warg czerwonych,
11429     4, 41|           drzewach, nim się pomiarkował i poszedł do kuźni. Michał
11430     4, 41|                do kuźni. Michał był sam i właśnie już się zabierał
11431     4, 41|                 pisać kredą na drzwiach i rachować.~- Jeszczek do
11432     4, 41|               Antek schmurzył się nagle i oczy zaświeciły mu ponuro.~-
11433     4, 41|              pogrążył się w niepokojące i strachliwe dumania i takie
11434     4, 41|        niepokojące i strachliwe dumania i takie myśle go nawiedzały,
11435     4, 41|               jaże mienił się na twarzy i zrywał się z miejsca, bezradnie
11436     4, 41|               dom, dzieci, ziemię, wieś i w tyli świat, na zawdy! -
11437     4, 41|                 Tyla poszło dobrowolnie i ani komu w głowie wracać
11438     4, 41|                  Juści ale obacz Wojtka i posłuchaj, co rozpowiada
11439     4, 41|            roków, a do cna już posiwiał i zgarbaciał, żywą krwią pluje
11440     4, 41|            zgarbaciał, żywą krwią pluje i kulasami ledwie powłóczy.
11441     4, 41|                to ano będzie, co będzie i co Bóg miłosierny pozwoli.
11442     4, 41|             powiadki kiej ryba przynętę i dławił się nią, darło mu
11443     4, 41|                 kręciły się kole udojów i obrządków, zaś na wsi jaże
11444     4, 41|               przedwieczornych pogwarów i wrzasków dzieci, kąpiących
11445     4, 41|           stodołę, aby go przyrychtować i opatrzyć na jutro, ale wnet
11446     4, 41|                studnią: ~- Nasmaruj wóz i wyporządź, będziesz od jutra
11447     4, 41|             taka robota.~- Zawrzyj gębę i rób, co ci każą! Hanuś,
11448     4, 41|                  ale cosik jeno mruknął i pokręciwszy się po obejściu
11449     4, 41|                jeno był wrócił z roboty i właśnie chlipał pod chałupą
11450     4, 41|              gospodarka na nią zapisana i Szymkowi nie udzieli ani
11451     4, 41|                 nie udzieli ani zagona, i do chałupy go nie puści.
11452     4, 41|                do chałupy go nie puści. I święcie to zrobi, znam ja
11453     4, 41|               usiadł w sadzie rano, tak i dotąd tam siedzi kiej ten
11454     4, 41|           Zjawił się po jakiejś minucie i usiadł na przyźbie nie witając
11455     4, 41|          chłopak do cna był zmizerowany i wyschnięty kieby ta osinowa
11456     4, 41|                 twarde postanowienie.~- I cóżeś umyślił? - pytał łagodnie
11457     4, 41|                 A co, że wezmę siekierę i zakatrupię ją kiej psa.~-
11458     4, 41|                 sierota, podzieję, kaj? I żeby to me rodzona matka
11459     4, 41|               łzy, ale naraz porwał się i zakrzyczał: - Nie daruję,
11460     4, 41|                go na tyla, co przymilkł i siedział chmurny, a tak
11461     4, 41|                mu przełożyła.~- Kobieta i nalazła mądrą radę! - zawołał
11462     4, 41|                 a jeno iść do dziedzica i kupować!~- Poczekaj, Antek,
11463     4, 41|           pomóżcie! - wołał śmiejąc się i płacząc na przemian, zgoła
11464     4, 41|           zaczęli już wspólnie rozważać i deliberować nad tymi zamysłami.~-
11465     4, 41|          Mateuszem, to widzi mi się, co i da.~Nastusia jaże go chciała
11466     4, 41|                niebo było jeszcze jasne i zorze dopalały się na zachodzie.~
11467     4, 41|                 wałęsających się gadzin i dzieci. Przyśpiewki trzęsły
11468     4, 41|          Chociaż Antkowi nie było pilno i rad przystawał na drodze
11469     4, 41|             chałupą. Okna stały wywarte i oświetlone, dziecko płakało
11470     4, 41|                 Łapa zaskomlał przy nim i jął wyskakiwać z radości,
11471     4, 41|              kopnął go w nagłym gniewie i zawrócił z powrotem na wieś.
11472     4, 41|               go nawet psy nie poczuły, i wsunął się pod księży sad,
11473     4, 41|              był na pociemniałym niebie i gwiazdy jęły się rozjarzać
11474     4, 41|           proboszcz w białym obleczeniu i z gołą głową, tak pogrążony
11475     4, 41|                 ugorze, przeszły miedzę i łakomie wżerały się w Kłębową
11476     4, 41|           czerniała spaniale wyrośnięta i pokryta kwiatem.~Ksiądz
11477     4, 41|         przystawał, pilnie nasłuchując, i gdy się jeno ruszyło co
11478     4, 41|          paciorek za Kłębową duszę albo i wynagrodzi czym szkodę!
11479     4, 41|        przypinają do świeżej koniczyny!~I znowu chodził tam i z nawrotem,
11480     4, 41|          koniczyny!~I znowu chodził tam i z nawrotem, pacierze mówił
11481     4, 41|                nawrotem, pacierze mówił i stróżował ani się spodziewając,
11482     4, 41|            Antek patrzy w niego, słucha i z coraz większą niespokojnością
11483     4, 41|                się cieniami pod stodołę i dopiero za węgłem śmiało
11484     4, 41|                śmiało wyszedł na miedzę i głośno zachrząkał.~A ksiądz
11485     4, 41|                świnie! Wiśta kasztan! - I uniesłszy ubieru wypędzał
11486     4, 41|               wyszedłem zmówić pacierze i przypilnować konisków, bo
11487     4, 41|               został się tylko rumianek i osty!- westchnął żałośnie
11488     4, 41|                  Antek przysiadł wpodle i zaczął z wolna rozpowiadać,
11489     4, 41|                 uważnie, tabakę zażywał i na konie krzyczał raz po
11490     4, 41|                 niesporo, zająkiwał się i plątał.~- Widzę, że ci coś
11491     4, 41|                  Pogładził go po głowie i uczęstował tabaką, że Antek
11492     4, 41|              ważył jego słowa, wzdychał i w końcu rzekł:~- Ja bym
11493     4, 41|                obronie, a że był łajdus i luter, to niewielka stała
11494     4, 41|              posiedzisz ze cztery lata! I co ci tu radzić? Mój Boże,
11495     4, 41|                 ci tu radzić? Mój Boże, i w Ameryce ludzie żyją, i
11496     4, 41|                i w Ameryce ludzie żyją, i z kryminału też wracają.
11497     4, 41|              też wracają. Ale jedno złe i drugie też nie lepsze.~Był
11498     4, 41|                to znowu radził pozostać i odsiedzieć karę, a na ostatku
11499     4, 41|                  zdać się na Opatrzność i czekać zmiłowania Bożego.~-
11500     4, 41|              zmiłowania Bożego.~- Hale, i wezmą me w dybki, w Sybir