Tom, Rozdzial

12001     4, 44|              sam wie, jak ma głosować - i odwrócił się do kowala,
12002     4, 44|               Grzelę częstował tytuniem i tak się taił ze swoimi zamysłami,
12003     4, 44|                  rozsypali się po placu i nie bacząc na przypołudniowy
12004     4, 44|                poredzali coraz gwarniej i hardziej, gdy pisarz zawołał
12005     4, 44|                 przebrał się za karczmę i pognał tyłami wsi ku dworowi.~-
12006     4, 44|               pani pisarzowej przewinął i obtarł, to się ździebko
12007     4, 44|                 pokojach.~- Pokrótce to i porcenele wynosić mu każą -
12008     4, 44|                 kiej przydeptana glista i odmruknąwszy cosik jął się
12009     4, 44|            któren przystąpił do chłopów i mówił do starego Płoszki
12010     4, 44|              starego Płoszki głośno, by i drugie słyszały:~- A ja
12011     4, 44|                urzędy. Szkoła potrzebna i żeby była najgorsza, to
12012     4, 44|              Nie zechcecie uchwalić, to i bez waszego przyzwoleństwa
12013     4, 44|               ostatnią krowę sprzedadzą i jeszcze do kozy pójdziesz
12014     4, 44|             Mówię wam, róbcie, co każą, i dziękujcie Bogu, że nie
12015     4, 44|                a Rocho naród zbałamucił i do zguby popycha.~A na to
12016     4, 44|              jakiś gospodarz z Przyłęka i powiedział głośno:~- Bo
12017     4, 44|                Bo Rocho z panami trzyma i latego podjudza przeciw
12018     4, 44|               ale chłop się nie ulęknął i skoro się jeno przyciszyło,
12019     4, 44|                wszystkiego kiej judasze i jeszcze starszyznę będą
12020     4, 44|              nie będę, całuj me gdzieś, i uciec przed skarceniem.
12021     4, 44|                  Ale naród nie ucieknie i za bunt kije wziąć weźmie,
12022     4, 44|               nie nauczają, prawda, ale i tak na Rusków nas nie przerobią,
12023     4, 44|            sprawa, niech się ta kłyźnią i zagryzają, takie nam braty
12024     4, 44|        zagryzają, takie nam braty jedne i drugie, że niechta ich morówka
12025     4, 44|            Zwarli się kole niego gęstwą i zakrzyczeli kiej na wściekłego
12026     4, 44|             brał go w obronę, na próżno i poniektóre za nim się ujmowały.
12027     4, 44|        pięściami wytrząchać, że może by i do czego gorszego doszło,
12028     4, 44|                 nagle, a stary wystąpił i jął prawie gniewnie:~- Świętą
12029     4, 44|              powiedziałeś swoje, to daj i drugiemu rzec swoje! Wydzierają
12030     4, 44|              rzec swoje! Wydzierają się i myślą, co największe głowacze!
12031     4, 44|                że jak Polska będzie, to i wolę nam dadzą, i gronta
12032     4, 44|            będzie, to i wolę nam dadzą, i gronta z lasami, i wszystko!
12033     4, 44|               dadzą, i gronta z lasami, i wszystko! Obiecywały, mówiły,
12034     4, 44|                drugi dał, co tera mamy, i jeszczek musiał ich pokarać,
12035     4, 44|                nasze plecy, pańszczyzna i uciemiężenie! Jeszcze me...~-
12036     4, 44|               jak inni, prawo swoje mam i nikt me palcem tknąć nie
12037     4, 44|         kuntentności, a chwali se chliw i pełne koryto!~- I za to
12038     4, 44|                 chliw i pełne koryto!~- I za to przykarmianie dostanie
12039     4, 44|       przykarmianie dostanie pałą w łeb i nożem po gardzieli!~- W
12040     4, 44|             niesą powolności!~- Rychtyk i wiechcie z butów tak samo
12041     4, 44|            włosów nie poszanują!~- A to i każdą siwą kobyłę trza by
12042     4, 44|             siwa, hę?~Gruchnęły śmiechy i wraz zaczęli się odwracać
12043     4, 44|            kancelarii, kaj wlazł stójka i chyciwszy się komina patrzył
12044     4, 44|                jęła się ściągać pod dom i zwierać coraz gęściej, cierpliwie
12045     4, 44|            pustą jeszcze drogę.~Rychtyk i słońce przetoczyło się ździebko
12046     4, 44|                 wynosił papiery na stół i cięgiem cosik w nosie majstrował.~
12047     4, 44|             rumor przesuwanych sprzętów i bieganina, zaś w jakieś
12048     4, 44|               jakieś Zdrowaś zjawił się i wójt. Stanął w progu czerwony
12049     4, 44|                progu czerwony jak burak i spocony, ledwie zipiący,
12050     4, 44|            zipiący, ale już w łańcuchu, i powlókłszy ślepiami po gromadzie
12051     4, 44|              powóz ukazał się na drodze i podskakując na wybojach
12052     4, 44|              Naczelnik dał się wysadzić i rozebrać z białego obleczenia
12053     4, 44|           rozebrać z białego obleczenia i odwróciwszy się powłókł
12054     4, 44|              nasrożył się, kiwnął głową i wszedł do mieszkania, kaj
12055     4, 44|                 Zdrowaś, przeszedł może i cały pacierz, a naczelnik
12056     4, 44|               się brzęki szkła, śmiechy i jakieś smaki wiercące w
12057     4, 44|               mierziło się już czekanie i słońce przypiekało coraz
12058     4, 44|             ktoś je przymknął ze środka i zasłonił.~- Wstydzą się
12059     4, 44|          kancelarią, wyrwał się żałosny i długi bek, a po chwili wylazł
12060     4, 44|                 na ziemię, zadarł ogona i pognał, ino się za nim zakurzyło.~-
12061     4, 44|                 zuchwały, uciekł z kozy i jeszczek ogon zadarł na
12062     4, 44|               któren ganiał za ciołkiem i dopiero przy pomocy sołtysów
12063     4, 44|               się do wymiatania aresztu i sam doglądał, pilił i niemało
12064     4, 44|           aresztu i sam doglądał, pilił i niemało pomagał bojając
12065     4, 44|            dokuczyło czekanie na słońcu i głód, że całą hurmą ruszyli
12066     4, 44|                 krzyczał do wieczora! - i rad, iż zeszli ze strażnikowych
12067     4, 44|                pisarz z papierem w ręku i wcisnął się za stół.~Wójt
12068     4, 44|                 Wójt zatrząsł dzwonkiem i rzekł uroczyście:~- Zaczynamy,
12069     4, 44|                  Pisarz założył okulary i zaczął czytać z wolna i
12070     4, 44|                 i zaczął czytać z wolna i wyraźnie.~Czytał już może
12071     4, 44|                  rozważając każde słowo i patrząc się w niego kieby
12072     4, 44|                 w Lipcach, któraby była i dla Modlicy, Przyłęka, Rzepek
12073     4, 44|               Modlicy, Przyłęka, Rzepek i drugich pomniejszych wsi:~
12074     4, 44|                 urzędy jeno myślą dzień i noc, bych tylko narodowi
12075     4, 44|              bych go wspierać, oświecać i bronić przed złem. Zaś w
12076     4, 44|               polem, ile na sam budynek i na całe utrzymanie szkoły
12077     4, 44|             szkoły wraz z nauczycielem, i że na to wszystko trzeba
12078     4, 44|                Umilkł, przetarł okulary i rzekł jakby do siebie:~-
12079     4, 44|                 głusim! - ozwali się tu i owdzie.~- A któren ma przeciw
12080     4, 44|                drapać, spozierać na się i na starszych, lecz nikto
12081     4, 44|                 uchwalmy prędko podatek i do domu! - zaproponował
12082     4, 44|                  Nie! - wrzasnął Grzela i za nim kilkudziesięciu.~-
12083     4, 44|                 coraz śmielej, głośniej i hardziej.~Na ten wrzask
12084     4, 44|                wrzask wyszedł naczelnik i stanął w progu, przycichli
12085     4, 44|             widok, a on poskubał bródkę i rzekł wielce łaskawie:~-
12086     4, 44|              Strażnicy skoczyli w naród i dalejże wołać:~- Szapki
12087     4, 44|               szapki!~- Poszedł ścierwo i nie plącz się pod nogami! -
12088     4, 44|         słodziuśko, skończył nakazująco i po polsku:~- Uchwalcie zaraz
12089     4, 44|              podatek, bo nie mam czasu.~I srogo patrzał w twarze,
12090     4, 44|               zakołysał, poszły trwożne i ściszone szepty.~- No co,
12091     4, 44|           głośniej; gdy Grzela wystąpił i powiedział śmiało:~- Na
12092     4, 44|              gdy stary Płoszka wystąpił i skłoniwszy się nisko zaczął
12093     4, 44|              się nama, co za dużo złoty i groszy dziesięć z morgi.
12094     4, 44|              morgi. Czasy teraz ciężkie i o grosz trudno! To jeno
12095     4, 44|                głową jakby przytakująco i oczy przecierał, więc ośmielony
12096     4, 44|            przemawiał za szkołą; po nim i jego kamraty parły do tego
12097     4, 44|               jeno z pustego w próżne - i upatrzywszy sposobną porę
12098     4, 44|                sposobną porę przystąpił i śmiało spytał:~- A niby
12099     4, 44|               być ta nowa szkoła?~- Jak i wszystkie! - wyrzekł otwierając
12100     4, 44|       potrzebujemy!~- Na swoją uchwalim i pół rubla z morgi, a na
12101     4, 44|                 bowiem dowodził swojego i przepierał drugich, rozgrzewali
12102     4, 44|             barzej, rozbili się na kupy i wszędy zawrzały spory a
12103     4, 44|         stronniki pyskowały najgłośniej i najzawzięciej, powstając
12104     4, 44|                 Na próżno wójt, młynarz i gospodarze z drugich wsi
12105     4, 44|           przekładali, prosili, a nawet i strachali Bóg wie czym,
12106     4, 44|               musi, rozumiecie! Słuchać i robić, co wam każą!~Srogo
12107     4, 44|             chodzić na łbie, to niechże i nama pozwolą się ruchać,
12108     4, 44|                trzystu... miarkujcie...~I wraz się rozstąpili czyniąc
12109     4, 44|               przysapując jeno, a klnąc i wytrząchając pięściami,
12110     4, 44|                przykazują mieć cudzy.~- I cięgiem przykazy, a ty,
12111     4, 44|                  chłopie, słuchaj, płać i czapką ziemię zamiataj.~-
12112     4, 44|                pozwoleństwa nie puszczą i za stodołę.~- Kiej takie
12113     4, 44|       Najjaśniejszy Cysarz nadał ustawę i tam stoi kiej wół, co szkoły
12114     4, 44|                stoi kiej wół, co szkoły i sądy mają być po polsku!
12115     4, 44|               wrzasnął:~- Poszoł won! - i wskazał go oczami strażnikom.~-
12116     4, 44|                krzyknął zuchwale Antek.~I odszedł wolno ku wsi, spozierając
12117     4, 44|                zaczęli prawić, krzyczeć i sprzeczać się zajadle, że
12118     4, 44|          pojedyncze słowa klątw, pogróz i przekpiwań latały nad głowami
12119     4, 44|            wyrozumieć, skąd to przyszło i laczego?~Spierali się o
12120     4, 44|           powstał taki męt, taki wrzask i zamieszanie, co się już
12121     4, 44|                 chwila wezmą się za łby i orzydla. Próbował spokoić
12122     4, 44|                przywołując do porządku, i takoż na darmo. Kiej te
12123     4, 44|               sobie do oczów, ślepe już i głuche na wszystko.~Dopiero
12124     4, 44|                Milczeć, kiedy ja mówię, i słuchać. Szkołę uchwalcie.~
12125     4, 44|              spozierając po sobie niemo i bezradnie, ani w myślach
12126     4, 44|        Przysiadł znowu, a wójt, młynarz i drugie rzucili się między
12127     4, 44|           przyniewalać do posłuszeństwa i strachać.~- Głosować za
12128     4, 44|        sprawdzeniu wójt wlazł na stołek i zakomenderował:~- Kto za
12129     4, 44|               przejdzie na prawą stronę i podniesie rękę.~Sporo przeszło,
12130     4, 44|                naczelnik się zmarszczył i przykazał, aby la sprawiedliwości
12131     4, 44|               Pomocnik zaczął wywoływać i każden szedł koleją, posobnie,
12132     4, 44|                 będzie.~Juści, co nikto i pary z gęby nie puścił,
12133     4, 44|               papiery, wsiadł do powozu i ruszył.~Kłaniali mu się
12134     4, 44|            udrze cię kłami gorzej wilka i weźmie pod kopyta.~- A czymże
12135     4, 44|        westchnął, spojrzał po gromadzie i szepnął cicho:~- Przegralim
12136     4, 44|                 Boja się bele czego, to i niełatwo się wezwyczai.~-
12137     4, 44|          ślepiami, tom języka zapomniał i pisarz zapisał, jak mu się
12138     4, 44|                zatłuką - zaklął Mateusz i odwróciwszy się do gromady
12139     4, 44|        powiedzieć? A tego, żeśta kundle i barany. I dobrze zapłacita
12140     4, 44|                  żeśta kundle i barany. I dobrze zapłacita za posłuch,
12141     4, 44|                wysłuchał, pogadał o tym i owym i kazał jechać.~Wszyscy
12142     4, 44|         wysłuchał, pogadał o tym i owym i kazał jechać.~Wszyscy zaś
12143     4, 44|           Wszyscy zaś poszli do karczmy i po drugim kieliszku Mateusz
12144     4, 44|                 wszystkiemu winien wójt i młynarz.~- Prawda, najwięcej
12145     4, 44|                zakręcił się po karczmie i ani spostrzegli, jak się
12146     4, 44|            spostrzegli, jak się wyniósł i szedł ku wsi miedzami rozglądając
12147     4, 45|           wyłamał po drodze sporą gałąź i wsparłszy się o płot obstrugiwał,
12148     4, 45|                trzymając się kole płota i pilnie bacząc, bych go z
12149     4, 45|                  Zmiarkował się starszy i dalejże pogadywać z przyjacielstwa
12150     4, 45|              pogadywać z przyjacielstwa i srodze wyrzekać, jako od
12151     4, 45|               nie żałował, to pewnikiem i la pana starszego ostawił
12152     4, 45|              była pusta, jakby wymarła, i słońce tak doskwierało,
12153     4, 45|             wiernie z niemałym jazgotem i docieraniem.~Starszy zakurzył
12154     4, 45|              Starszy zakurzył papierosa i strzyknąwszy przez zęby
12155     4, 45|                 dnia, bo cięgiem służba i służba.~- Pewnie, co niełacno
12156     4, 45|                ścisnął mocniej kijaszek i rzekł całkiem zaczepnie:~-
12157     4, 45|             zbędzie ostatniej złotówki.~I to jeszcze starszy ścierpiał,
12158     4, 45|             rzucił się z nagła na Antka i krzyknął kamratowi:~- Bierz
12159     4, 45|              wyszczerzył zęby kiej wilk i trząchając kijem zawrzał
12160     4, 45|                 wygracie... nie dam się i czterem... a kły powybijam
12161     4, 45|                 kości...A podejdź który i tknij me jeno, spróbuj! -
12162     4, 45|             zakrzyczał wygrażając kijem i gotów już choćby do zabijania.~
12163     4, 45|              był ogromny, rozwścieklony i kij jaże mu warczał w garściach,
12164     4, 45|                 się nam udała szutka! - i trzymając się za boki, niby
12165     4, 45|              kroków pogroził mu pięścią i zgoła już inaczej zawrzeszczał:~-
12166     4, 45|             zobaczym, panie gospodarzu, i pogadamy.~- A niech cie
12167     4, 45|                 żartem wykręca, pogadam i ja z tobą, niech no cię
12168     4, 45|               mu nie w smak - rozmyślał i doszedłszy pod dworski ogród,
12169     4, 45|                 trząsł się jeszcze cały i spotniał kiej mysz.~Przez
12170     4, 45|                siedziało jakieś państwo i snadź przy jadle, bo służba
12171     4, 45|                 niezgorzej! Jedzą, piją i zarówno im wszystko - myślał
12172     4, 45|                 lipach brzeżących drogę i całych we kwiatach i pszczelnym
12173     4, 45|              drogę i całych we kwiatach i pszczelnym brzęku, słodki,
12174     4, 45|               sadzawki zakwakała kaczka i rozchodziło się senne nukanie
12175     4, 45|                podnosiła się raz po raz i przycichała, ale po jakimś
12176     4, 45|               że oczy bolały od blasków i spieki, nawet cienie parzyły,
12177     4, 45|               od zbóż prawie dojrzałych i ze spieczonych ugorów pociągało
12178     4, 45|                jaże go ciarki przeszły, i już szedł jakby przez wrzące,
12179     4, 45|         płomienie. Zewlókł kapotę, lecz i tak koszula mu przywierała
12180     4, 45|                 rozpalona blacha, zezuł i buciary, grzęznąc w piasku
12181     4, 45|                nad drogą ciężarne kłosy i poślepłe w żarach kwiaty
12182     4, 45|            ptaka, ni żadnego stworzenia i nikaj nie zadrgał listek
12183     4, 45|          Południca zwaliła się na świat i wysysała spieczonymi wargami
12184     4, 45|             przejmowało zniechęcenie.~- I poradź co z takiemi! Bele
12185     4, 45|           naczelnikowego buta, to by go i słuchali. Barany, juchy,
12186     4, 45|                   myślał z politowaniem i złością. - Prawda, że każdemu
12187     4, 45|                 kieby nadeptany piskorz i każden ledwie już z biedy
12188     4, 45|              takie sprawy. Naród ciemny i zabiedzony, to nawet i nie
12189     4, 45|           ciemny i zabiedzony, to nawet i nie miarkuje, co mu potrza -
12190     4, 45|                się wielce za wszystkich i serdecznie zatroskał.~-
12191     4, 45|            unieść do słońca.~Głowił się i wzdychał, a tyla mu jeno
12192     4, 45|                przyszło z tych rozważań i turbacji, że poczuł, jako
12193     4, 45|               turbacji, że poczuł, jako i jemu jest źle, a może nawet
12194     4, 45|                pomyślenia!~Machnął ręką i szedł tak srodze zadeliberowany,
12195     4, 45|               nie gorąc - wybuchnął Żyd i powstawszy, założył szleje
12196     4, 45|             naładowana workami gałganów i drewnianymi pudłami, a na
12197     4, 45|              nich stał jeszcze kosz jaj i klatka z kurczętami, zaś
12198     4, 45|          dodatku droga była piaszczysta i srogi upał, to chociaż się
12199     4, 45|             wydzierał ze sił do ostatka i szarpał, a co trochę musiał
12200     4, 45|                 raz... dwa... trzy... - i rzucał się na taczkę z krzykiem
12201     4, 45|             pchał ją kilkanaście kroków i znowu stawał.~Antek skinął
12202     4, 45|           stawał.~Antek skinął mu głową i przeszedł, ale Żyd zawołał
12203     4, 45|                 taczki, blady kiej trup i ledwie dyszący.~Antek zawrócił
12204     4, 45|                 zwalił na taczki kapotę i buty, ujął je krzepko i
12205     4, 45|                 i buty, ujął je krzepko i pchał tak wartko, jaże koło
12206     4, 45|           wartko, jaże koło zapiszczało i kurz się podniósł. Żyd dreptał
12207     4, 45|             powietrze zadyszaną piersią i gadał zachętliwie:~- Tylko
12208     4, 45|                kroku, chycił się taczek i wlókł się poglądając nań
12209     4, 45|               już suche - kruszył kłosy i pojadał.~- Juści, tak se
12210     4, 45|                Pogadywali z wolna o tym i owym, aż zeszło na zebranie,
12211     4, 45|           wiedział różne ciekawe rzeczy i rad odpowiadał, zaś w końcu
12212     4, 45|                wszystkich. Tak musi być i tak jest dobrze, bo każdy
12213     4, 45|               sobie rzepkę skrobie, ale i bez to jest źle.~Żyd jeno
12214     4, 45|             myślał.~Doszli właśnie lasu i twardszej drogi, Antek odstawił
12215     4, 45|             rzeka słońca. Bór był stary i wyniosły, dęby, sosny i
12216     4, 45|                 i wyniosły, dęby, sosny i brzozy tłoczyły się gęstą,
12217     4, 45|                leszczyn, osik, jałowców i grabów, zaś miejscami świerkowe
12218     4, 45|             kałuże po wczorajszej burzy i walały się połamane wierzchoły
12219     4, 45|                 się połamane wierzchoły i gałęzie, a kaj niekaj smukła
12220     4, 45|             trup. Cichuśko było, rzeźwo i mroczno, pachniało pleśnią
12221     4, 45|                Antka tak rozebrał chłód i głęboki spokój lasu, że
12222     4, 45|                 go dopiero koński tupot i parskanie, a dojrzawszy
12223     4, 45|                otworzył ze zdumienia.~- I wyście się tak głośno, otwarcie
12224     4, 45|              się ku niemu.~- Dzieci też i bez nauczyciela przychodzą
12225     4, 45|          rozmysłem wracał do tej sprawy i do różnych chłopskich bolączek,
12226     4, 45|          wyrzekając cięgiem na ciemnotę i opuszczenie, w jakim naród
12227     4, 45|                  żeby go batem popędzać i ciemiężyć, a sami se tak
12228     4, 45|              sami se tak balowali, jaże i przebalowali cały naród,
12229     4, 45|               był prędki, ozgniewał się i krzyknął:~- A wara ci, chamie
12230     4, 45|             robili, pilnuj lepiej gnoju i wideł, rozumiesz! A język
12231     4, 45|            przycięli!~Świsnął szpicrutą i pognał, jaże w klaczy zagrała
12232     4, 45|             swoją stronę, a również zły i wzburzony.~- Psie nasienie! -
12233     4, 45|            bratał. Ścierwo! Sam niewart i wszy pieczonej, a drugich
12234     4, 45|              niego, zapatrzeni w siebie i dziwnie roześmiani.~Zdziwił
12235     4, 45|                  nie mógł jednak złożyć i wymiarkować ani jednego
12236     4, 45|               Wracała z boru, on jechał i spotkali się - pomyślał,
12237     4, 45|               cosik w serce, sposępniał i głuche, kolące podejrzenie
12238     4, 45|               Jasiowe księże obleczenie i jego twarz taką jakąś świętą,
12239     4, 45|                 była wystroiła do boru? i czemu tak modrzały jej ślepie
12240     4, 45|               wybierał jagody, sam jadł i jej wtykał do ust...~- Prawie
12241     4, 45|                  szepnął z politowaniem i wartko ruszył ku domowi
12242     4, 45|                nie tknę tej zadry, póty i nie boli! - myślał o Jagusi. -
12243     4, 45|                 jednak otrząchał, zadra i tak dolegała mu do żywego.~-
12244     4, 45|                żyta stojącego nad drogą i wzieny je zajadle młócić.~-
12245     4, 45|                  Pewnie spotkał znajomą i pogadają. To on tu zaraz
12246     4, 45|                dobra jak drugie, a może i lepsza! - rozgniewał się
12247     4, 45|              różne księżowskie historie i ogarnął ją niepokój, poskrobała
12248     4, 45|              podniósł się tuman kurzawy i toczył się ku niej coraz
12249     4, 45|             coraz prędzej, a nie wyszło i Zdrowaś, już Jasio ściskał
12250     4, 45|                 ściskał ją z całej mocy i skamlał serdecznie:~- Mamusiu
12251     4, 45|           udusisz! Puść, smoku, puść! - i kiedy puścił, sama wzięła
12252     4, 45|             potem brata usadził w bryce i zapędzając przed sobą gęsi
12253     4, 45|                Jagusię, wracała z jagód i trochę mi usypała... - zrumienił
12254     4, 45|                widzą przez ściany nawet i to, czego wcale nie było! -
12255     4, 45|               śmignął za nimi kamieniem i zawołał wesoło:~- Zaraz
12256     4, 45|            dożywać dni swoich w spokoju i szczęśliwości.~- A kiedyż
12257     4, 45|             Święci Pańscy! Aresztowany! i cóż to zbroił? A zawsze
12258     4, 45|                widzisz! Wypędziliby cię i nie zostałbyś księdzem!
12259     4, 45|                Ady bym umarła ze wstydu i zgryzoty! Boże mój, zmiłuj
12260     4, 45|                 rozumiesz, jak harujemy i zabiegamy, aby chociaż wam
12261     4, 45|                przychody coraz mniejsze i żeby nie te trochę ziemi,
12262     4, 45|                godzi z chłopami o śluby i pogrzeby, sam, słyszane
12263     4, 45|              teraz pilnuje swojego byka i pasieki niźli kościoła.~
12264     4, 45|           leciał ksiądz w portkach jeno i koszuli, bez kapelusza,
12265     4, 45|                bez kapelusza, zaziajany i nieustannie machający kropidłem,
12266     4, 45|          cieniach, przydzwaniał zajadle i wrzeszczał; obiegli plac
12267     4, 45|            naraz poderwały się ździebko i szły prosto na Jasiową brykę;
12268     4, 45|            brykę; wrzasnęła organiścina i zadarłszy kieckę na głowę
12269     4, 45|            zakręcił z nagła tuż nad nim i poszedł prosto na dzwonnicę.~-
12270     4, 45|                za nimi, dopadł z bliska i tak je skropił, że nie mogąc
12271     4, 45|        opadającego roju, a nie upłynęło i Zdrowaś, drabina stała pod
12272     4, 45|              zaś ksiądz piął się w górę i dosięgnąwszy pszczół gmerał
12273     4, 45|               chociaż obsiadły mu głowę i łaziły po twarzy, jeno pogadując
12274     4, 45|                nich zbierał je do sitka i zbierał, gdyż rój był ogromny.~-
12275     4, 45|             wirującą nad nim z brzękiem i szumem, a zeszedłszy na
12276     4, 45|              sito przed sobą tak ważnie i uroczyście kieby tę monstrancję,
12277     4, 45|          dzwonił pokrapiając raz po raz i w takiej ano procesji walili
12278     4, 45|                Jasio, dobrze już głodny i utrudzony, wysunął się cichaczem
12279     4, 45|                tam było pisków, całowań i pytań, tego i nie wypowiedzieć,
12280     4, 45|           pisków, całowań i pytań, tego i nie wypowiedzieć, zaś skoro
12281     4, 45|           radość, usadzili go za stołem i dalejże znosić przeróżne
12282     4, 45|                a podtykać, a molestować i zachęcać do jadła, jaże
12283     4, 45|              dom się trząsł od wrzasków i bieganiny; gdyż wszyscy
12284     4, 45|               naraz pragnęli mu usłużyć i być jak najbliżej. Właśnie
12285     4, 45|           naleźć - wyrzekał frasobliwie i nie wdając się w rozmowy
12286     4, 45|                wycałował go po ojcowsku i usadziwszy przy sobie rzekł
12287     4, 45|              pasieki, ale usnęła trąba, i pszczółki fiut... na bory
12288     4, 45|               pszczółki fiut... na bory i lasy. A jeden rój ukradł
12289     4, 45|                gruszę, zabrał jak swoje i ani chciał słuchać o oddaniu!
12290     4, 45|                 nie słuchał osieł jeden i ma teraz bal! Stary ryfa
12291     4, 45|                ma teraz bal! Stary ryfa i bufon, ale Felka szkoda,
12292     4, 45|              łacinie umie ekspedite, że i biskup lepiej nie potrafi.
12293     4, 45|                Cóż, kiedy we łbie pstro i dalejże wybierać się z motyką
12294     4, 45|                 tak... - ciągnął ciszej i już coraz słabiej, opędzając
12295     4, 45|                z krzesła, otworzył oczy i zamamrotał: - Zmęczyły mnie
12296     4, 45|          brewiarz. Ale uważaj na siebie i nie spoufalaj się ż chłopami,
12297     4, 45|               zjedzą! No, mówię, zjedzą i basta! - przysłonił łysinę
12298     4, 45|               przysłonił łysinę chustką i zachrapał już na dobre.~
12299     4, 45|          wyprowadzał konie na pastwisko i Jasio skoczył na jednego,
12300     4, 45|                 ksiądz jeździł na oklep i zadawał się z pastuchami!~
12301     4, 45|                 ale zlazł jak niepyszny i ponieważ mrok już zapadał,
12302     4, 45|               dzwoniła gdzieś niedaleko i baby rajcowały w jakimś
12303     4, 45|                 słowo leciało po rosie, i wrzeszczały dzieci kąpiące
12304     4, 45|        perliczki darły się przenikliwie i cała wieś huczała przeróżnymi
12305     4, 45|                nareszcie uchwycił wątek i przyklęknąwszy pod żytem
12306     4, 45|                w to niebo rozgwiażdżone i poniósł duszę kajś w zaświaty,
12307     4, 45|             przeraźliwe krzyki, lamenta i przeklinania, że poleciał
12308     4, 45|               domowi wystraszony wielce i niespokojny.~Matka właśnie
12309     4, 45|                kancelarii trochę pijany i pobił się ze swoją. Dawno
12310     4, 45|         przestygnie.~Ledwie tknął jadła i czując się wielce zdrożony,
12311     4, 45|                 pofiglował ze źrebakiem i był wszędy i wszystko witał
12312     4, 45|               ze źrebakiem i był wszędy i wszystko witał całującymi
12313     4, 45|               na słońcu, nawet pokrzywy i chwasty; przytajone pod
12314     4, 45|                 wariacie!~A on snuł się i promieniał jako ten dzień
12315     4, 45|       rozsłoneczniony, wezbrany ciepłem i ogarniający wszystek świat
12316     4, 45|             sygnaturka, rzucił wszystko i poleciał do kościoła.~Proboszcz
12317     4, 45|             przyklękło przed ołtarzem - i zaczęło się nabożeństwo.~
12318     4, 45|           Jagusię klęczącą nieco z boku i co podniósł głowę, to widział
12319     4, 45|       błyszczące oczy wlepione w siebie i jakiś przytajony uśmiech
12320     4, 45|            zabrał go ksiądz na plebanię i zasadził do pisania, że
12321     4, 45|                  co? - pytał troskliwie i przysunąwszy se pieniek
12322     4, 45|                śmierć se we mnie rośnie i na żniwo czeka Kłęby me
12323     4, 45|               pomarła, to pacierz mówię i wyglądam cierpliwie onej
12324     4, 45|           godziny, kiej kostucha zapuka i powie: pódzi, duszo umęczona.~-
12325     4, 45|                 im zabierała miejsce... i tak cielaka musiały ze sieni
12326     4, 45|              izby, na łóżko pod obrazy, i świecę mi zapalą...i księdza
12327     4, 45|            obrazy, i świecę mi zapalą...i księdza sprowadzą... a potem
12328     4, 45|         świąteczne szmaty me przyobleką i pochowek sprawią gospodarski.
12329     4, 45|              bede im tu zawalać, nie... i przy świadkach mi przyobiecały,
12330     4, 45|                głos mu nasiąkł żałością i łzami.~- Całkiem mi dobrze,
12331     4, 45|                kto gdziesik zagada, kto i zajrzy, kto nawet rzuci
12332     4, 45|               wisus jaki ciepnie pecyną i dzionek zleci, ani się człowiek
12333     4, 45|                pomarło, a te powinowate i znajome. Prawdę mówię, paniczku,
12334     4, 45|             nieopowiedzianego szczęścia i słodyczy - to przyszła do
12335     4, 45|               przyszła do mnie Panienka i powieda cichuśko: "Leż se,
12336     4, 45|              płaszczu, a cała we złocie i koralach. Pogładziła me
12337     4, 45|                 Pogładziła me po głowie i rzekła: "Nie bój się, sieroto,
12338     4, 45|              będziesz, dziedziczką..." ~I tak se gaworzyła starucha
12339     4, 45|             przychylony nad nią słuchał i patrzał kieby w jakąś nieodgadnioną
12340     4, 45|               kaj cosik tajnego bulgoce i gada, i błyska, i coś takiego
12341     4, 45|                 tajnego bulgoce i gada, i błyska, i coś takiego się
12342     4, 45|               bulgoce i gada, i błyska, i coś takiego się dzieje,
12343     4, 45|        człowieczą, nieubłaganą dolę, to i nie dziwota, że przejął
12344     4, 45|    roztrzęsionych.~Stara przecknęła się i unosząc głowę szepnęła w
12345     4, 45|             ścianą grzejąc się w słońcu i ciesząc oczy tym dniem jasnym
12346     4, 45|           ciesząc oczy tym dniem jasnym i życiem, jakie wrzało dokoła.~
12347     4, 45|                 jakie wrzało dokoła.~Bo i cóż, że tam jakaś dusza
12348     4, 45|          płotach, ruszali się po polach i obejściach, jako dnia było,
12349     4, 45|              się rój ludzki wśród trosk i zabiegów ani nawet myśląc,
12350     4, 45|                przyszło co z tego.~Więc i Jasio prędko się otrząsnął
12351     4, 45|                 się otrząsnął ze smutku i poszedł na wieś.~Posiedział
12352     4, 45|            kuźni, jak kowal stalił kosy i nacinał ostrza sierpów;
12353     4, 45|                 ostrza sierpów; zajrzał i na ogrody, kaj pracowało
12354     4, 45|             pracowało najwięcej dzieuch i kobiet, a wszędy wielce
12355     4, 45|            radzi, witając przyjacielsko i patrząc na niego z niemałą
12356     4, 45|             stara siedziała przed domem i przędła wełnę, dziwił się
12357     4, 45|           przewiązane.~- Palcami zmacam i też wiem, jaka nitka, cienka
12358     4, 45|               czy ogrubnia - tłumaczyła i bardzo ucieszona z jego
12359     4, 45|         rozdziana, bo tylko we wełniaku i w koszuli, ale dojrzawszy
12360     4, 45|               przysłoniła piersi rękami i sczerwieniwszy się kiej
12361     4, 45|          Wyniesła pokrótce pełną doinkę i garnuszek, przybrana już
12362     4, 45|          nalewać mleko, ręce jej latały i bladła, to czerwieniła się
12363     4, 45|                 śmiejąc podnieść oczów.~I cały czas nie odezwała się
12364     4, 45|         odezwała się do niego ani słowa i dopiero kiej poszedł, odprowadziła
12365     4, 45| Niewypowiedzianie parło ją cosik za nim i tak strasznie ponosiło,
12366     4, 45|                 oburącz jakiegoś drzewa i przytulając się do niego
12367     4, 45|                 stanęła bez tchu prawie i przytomności, nakryta, niby
12368     4, 45|          szczęśliwości, a zarazem lęku, i pełna jakowychś łez słodkich
12369     4, 45|            pełna jakowychś łez słodkich i lubego dygotu, jak wtedy,
12370     4, 45|                tamtą noc wiośnianą.~Ale i Jasia jakby ciągnęło za
12371     4, 45|               niekiedy na krótką chwilę i odchodził dziwnie rozradowany,
12372     4, 45|                 a tak wielce rozmodlona i jakby wniebowzięta, że spoglądał
12373     4, 45|                ten najbielszy kwiat, to i nie zrozumiał przytyku,
12374     4, 45|            prasowania - odrzekła matka.~I przyszła wkrótce tak wystrojona,
12375     4, 45|             organiścianki wraz z Jasiem i tak się im wkrótce zrobiło
12376     4, 45|                śmiechem z bele głupstwa i wrzeszczeli, jaże organiścina
12377     4, 45|                rad nierad wziął książkę i powlókł się jak zwykle w
12378     4, 45|          powlókł się jak zwykle w pole, i tam kajś daleko za wsią,
12379     4, 45|               ten motyl w kręgu światła i krążyć musiała, parło ją
12380     4, 45|                 za nim niepowstrzymanie i wlekło tak nieprzeparcie,
12381     4, 45|                 dała się wszystką duszą i sercem, ani nawet myśląc,
12382     4, 45|                wyniesą ni na jaką dolę.~I czy się późną nocą kładła
12383     4, 45|                 klęczała przed ołtarzem i ksiądz wyszedł ze mszą,
12384     4, 45|                 ksiądz wyszedł ze mszą, i zagrały przejmującą nutą
12385     4, 45|                przejmującą nutą organy, i wionęły kadzielne dymy,
12386     4, 45|                 wionęły kadzielne dymy, i roztrzęsły się gorące szepty
12387     4, 45|                 gorące szepty pacierzy, i kiedy zapatrzyła się rozmodlonymi
12388     4, 45|           rękami snuł się w tych dymach i kolorach, jakie biły z okien,
12389     4, 45|                janioł zestąpił z obrazu i oto płynie ku niej ze słodkim
12390     4, 45|                kaj przeszły jego stopy, i porwana zachwyceniem, śpiewała
12391     4, 45|                Święty! Święty!~A nieraz i msza się skończyła, i ludzie
12392     4, 45|            nieraz i msza się skończyła, i ludzie się porozchodzili,
12393     4, 45|               ludzie się porozchodzili, i Jambroż już w pustym kościele
12394     4, 45|               kiej ziarna pełne, ważkie i przeczyste.~Że już dnie
12395     4, 45|           owoców, dzwoniły bory dalekie i te wędrujące chmury, i ta
12396     4, 45|          dalekie i te wędrujące chmury, i ta przenajświętsza hostia
12397     4, 45|         niebosiężny hymn dziękczynienia i radości:~- Święty! Święty!
12398     4, 45|                weselem, a bratem choćby i ten stwór najmarniejszy!
12399     4, 45|              każdej nocy by błogosławił i na każdym miejscu wszystek
12400     4, 45|                 przybywa mocy, kochania i dni barzej cudnych.~Światami
12401     4, 45|             kresu ni zapory la jej mocy i kochania.~Tak się to i Jagusi
12402     4, 45|             mocy i kochania.~Tak się to i Jagusi widziało w tę porę
12403     4, 45|        skowronek, niestrudzenie radosna i weselnie rozkwitła, kieby
12404     4, 45|          ogródku, kieby te malwy smukła i kieby ten kwiat na Bożym
12405     4, 45|                 zagonie najśliczniejsza i tak ciągnąca oczy, tak wabiąca
12406     4, 45|              się znowu kole niej kręcić i wzdychający wystawać pod
12407     4, 45|              nawet wrosnął w ziemię, to i tak niczego nie wystoisz -
12408     4, 45|          Jagusią zwijającą się po izbie i słuchać jej prześpiewek.
12409     4, 45|                prześpiewek. Patrzał też i nasłuchiwał tak gorąco,
12410     4, 45|            odchodził coraz chmurniejszy i coraz częściej zaglądał
12411     4, 45|           odwróciła się od niej plecami i splunęła.~Ale Jagusia, zapatrzona
12412     4, 45|                 to pawi! A to przejdzie i ani już spojrzy na kogo.~-
12413     4, 45|            przesiaduje przy czesaniu.~- I cięgiem se kupuje wstęgi
12414     4, 45|            spojrzenia ostre kiej pazury i jadowite kieby żmije. Brały
12415     4, 45|                że się stroiła jak żadna i że była ponad wszystkie
12416     4, 45|                jaże trudno ścierpieć!~- I przystraja się kieby dziedziczka
12417     4, 45|        przystraja się kieby dziedziczka i skąd to na to bierze!~-
12418     4, 45|                łaski?~- Powiadają, jako i Antek nie skąpi - przepowiadały
12419     4, 45|              każdej porze obaczyć Jasia i topić się w jego oczach
12420     4, 45|            zaglądała prawie już co dnia i zawdy w takim czasie, gdy
12421     4, 45|           nieraz kiej zasiadał z bliska i kiej poczuła na sobie jego
12422     4, 45|                ją war, nogi się trzęsły i serce łomotało kieby młotem,
12423     4, 45|                o synu, lubiła ją bowiem i rada zapraszała, że to Jagusia
12424     4, 45|                 a przy tym często gęsto i przynosiła co niebądź; to
12425     4, 45|               jagódek, to nawet niekiej i osełkę świeżego masła.~Jagusia
12426     4, 45|                Jasio ruszył się z domu, i ona śpieszyła się niby to
12427     4, 45|                naglądać za nim z daleka i nieraz przyczajona we zbożu
12428     4, 45|          drzewem patrzała w niego długo i z taką tkliwością, że nie
12429     4, 45|                wynosiła pościel do sadu i leżąc na wznak, zapatrzona
12430     4, 45|                pełne niepokojącego żaru i lubości, zadyszane szepty
12431     4, 45|                 się w nią dziwną muzyką i przejmowały warem, dygotem,
12432     4, 45|                 dygotem, zapierały dech i prężyły w takich ciągotkach,
12433     4, 45|              ciężko jak owoc dostały... i leżała bezwładnie wezbrana
12434     4, 45|           krótkie, nagrzane, jasne noce i takie to te skwarne, rozprażone
12435     4, 45|              radowała jej niespodzianej i żarliwej pobożności.~- Powiem
12436     4, 45|               szczęśliwości a czekania.~I któregoś dnia całkiem niechcący
12437     4, 45|                nie mogła się już cofnąć i stanęła przed nim, okryta
12438     4, 45|             przed nim, okryta rumieńcem i mocno zesromana.~- Cóż wy
12439     4, 45|              bose nogi pod wełniak.~Ale i Jasio był zmieszany, rozglądał
12440     4, 45|               na polach, lipeckie dachy i sady wynosiły się ze zbóż
12441     4, 45|         pachniało rozgrzaną macierzanką i żytem, jakiś ptak przeleciał
12442     4, 45|            zauważył, aby jeno zacząć.~- I wczoraj przypiekało niezgorzej! -
12443     4, 45|            ciężkie oczy.~Uśmiechnął się i spróbował mówić swobodnie,
12444     4, 45|      przytajonym prześmiechu radości.~- I naprawdę Jagusia nie chce
12445     4, 45|                  abo mi to źle samej!~- I żaden się wam nie podoba,
12446     4, 45|             słodko oczami, nachylił się i zajrzał głęboko w te modre
12447     4, 45|                w spojrzeniu, najgłębszą i najsłodszą, i najdufniejszą,
12448     4, 45|                najgłębszą i najsłodszą, i najdufniejszą, żarliwy krzyk
12449     4, 45|             niespokojnie, przetarł oczy i wstał.~- Muszę już iść do
12450     4, 45|              skinął głową na pożegnanie i poszedł szeroką miedzą ku
12451     4, 45|                 jakiś czas obejrzał się i przystanął.~Jagusia szła
12452     4, 45|                 nim o parę kroków.~- Bo i mnie tędy najbliżej - tłumaczyła
12453     4, 45|      towarzystwa, wlepił oczy w książkę i z wolna idąc czytał se półgłosem.~-
12454     4, 45|           drzewo, to przysiadł w cieniu i zaczął czytać, Jagusia kucnęła
12455     4, 45|               Jagusia kucnęła naprzeciw i wsparłszy brodę na pięści
12456     4, 45|                 głowę.~Sczerwieniła się i uciekając z oczami bąknęła
12457     4, 45|         historia, co?~Jeno się skrzywił i wziął znowu czytać, ale
12458     4, 45|                 ale już wolno, wyraźnie i słowo po słowie: o polach
12459     4, 45|               słowo po słowie: o polach i zbożach czytał, o jakimś
12460     4, 45|             synu, któren do dom wrócił, i o dworskiej panience, co
12461     4, 45|               jej westchnąć, przeżegnać i zapłakać, tak szło do serca.~
12462     4, 45|          przepleciona modrakiem, wyczką i pachnącym powojem, że ani
12463     4, 45|          bzyknęła przelatująca pszczoła i dzwonił Jasiowy głos, wezbrany
12464     4, 45|               ten obraz najśliczniejszy i nie straciła ani jednego
12465     4, 45|          jednego słowa, kiwnęła się raz i drugi, bo ją rozbierało
12466     4, 45|                 bo ją rozbierało gorąco i morzył śpik, że ledwie już
12467     4, 45|            szczęście, przerwał czytanie i zajrzał jej głęboko w oczy.~-
12468     4, 45|              miejsca, kaj było o polach i lasach, ale mu przerwała:~-
12469     4, 45|                mu przerwała:~- Przeciek i dziecko wie, co w borach
12470     4, 45|             drzewa, w rzekach jest woda i sieją na polach, to po co
12471     4, 45|                 królach, o smokach albo i o strachach, co to jak się
12472     4, 45|                 mrówki człowieka obłażą i jakby zarzewia nasuł do
12473     4, 45|                to bym go słuchała dzień i noc. A czy pan Jasio ma
12474     4, 45|             przeciek Rocho czytał o tym i z drukowanego.~- Głupstwa
12475     4, 45|      drukowanego.~- Głupstwa wam czytał i same cygaństwa!~- Jakże,
12476     4, 45|               zmyślenia.~- To nieprawda i o południcach, i o smokach? -
12477     4, 45|              nieprawda i o południcach, i o smokach? - pytała coraz
12478     4, 45|       odpowiadał zniecierpliwiony.~- To i o tym też nieprawda, jak
12479     4, 45|              wyrosła spod ziemi Kozłowa i stając przy nich patrzała
12480     4, 45|                 Zerwał się niespokojnie i poleciał prawie w dyrdy.~
12481     4, 45|                wyrywając się naprzód.~- I będzie cie miał kto rozgrzeszyć! -
12482     4, 46|               wyzierając jeno zza drzew i płotów, ludzie już ściągali
12483     4, 46|         twarzach widniał srogi niepokój i wszystkie oczy pełne były
12484     4, 46|          wszystkie oczy pełne były lęku i oczekiwań.~- Co się to wyrabia? -
12485     4, 46|               do nich.~Zbiły się w kupę i kiej gęsi powyciągały szyje
12486     4, 46|                 spaśny kałdun w opłotki i dalejże rozpowiadać, jak
12487     4, 46|      przeprowadzając idących.~- Cie, to i Grzelę wołają.~Ale nie zgadły,
12488     4, 46|             żandarmom siedzącym w ganku i jakoś mocno zaniepokojony
12489     4, 46|             wiada, po co przyjechały.~- I w tym się cosik tai niedobrego! -
12490     4, 46|                  a strażniki już się tu i owdzie przewiadywały, kto
12491     4, 46|                 niespokojnie, przybladł i ciężko robił piersiami.~-
12492     4, 46|            przestrzec! - zawołał Grzela i buchnął we zboża, przebierając
12493     4, 46|           nakuwając sierpy na kowadełku i porwał się strwożony, dowiedziawszy
12494     4, 46|          krzyknęła Hanka stając w progu i uderzyła w płacz.~- Cicho!
12495     4, 46|            tężąc myślą.~- Skrzyknę wieś i nie damy was, Rochu! - srożył
12496     4, 46|                  wyłamując sielną gałąź i groźnie tocząc oczami.~-
12497     4, 46|                 bajdurz! Rochu, za bróg i w żyta, prędzej ino! Przywarujcie
12498     4, 46|          papiery Józce leżącej na łóżku i zaszeptał:~- Schowaj pod
12499     4, 46|               pod siebie, a nie wydaj! ~I jak był, bez czapki a kapoty,
12500     4, 46|                kapoty, rzucił się w sad i przepadł jak kamień we wodzie,