Tom, Rozdzial

12501     4, 46|                roboty! Uciekaj, Michał, i ani mru-mru! - rozkazywał
12502     4, 46|         zasiadając do przerwanej roboty i jął znowu nacinać sierp
12503     4, 46|             nacinać sierp tak równiuśko i spokojnie jak przódzi, tylko
12504     4, 46|                psów były coraz bliższe, i wnet rozległy się ciężkie
12505     4, 46|               stąpania, brzęki pałaszów i rozmowy...~Zatłukło mu serce
12506     4, 46|            rozmowy...~Zatłukło mu serce i zadygotały ręce, ale ciął
12507     4, 46|          obrzucił spojrzeniem całą kupę i odrzekł wolno:~- Musi być
12508     4, 46|            rozlecieli się pilnować sadu i obejścia.~Na drodze zebrało
12509     4, 46|            musiał im wszystko pokazywać i otwierać, a Hanka siedziała
12510     4, 46|               pod łóżka.~- A siedzi tam i właśnie czeka na waju! -
12511     4, 46|                skoczył do nich kiej ryś i jął je pilnie przeglądać.~-
12512     4, 46|                 Rocho je położył, to se i leżą.~- Borynowa niegramotna! -
12513     4, 46|               oddał książeczki drugiemu i ruszył na drugą stronę domu.~-
12514     4, 46|          mieszkał? - wypytywał wójta.~- I w tej, i kaj mu popadło,
12515     4, 46|             wypytywał wójta.~- I w tej, i kaj mu popadło, zwyczajnie
12516     4, 46|                 przystąpił do starszego i kłaniając mu się w pas zapytał
12517     4, 46|               mu jakoś z bliska w twarz i rzekł z naciskiem:~- A wyda
12518     4, 46|                 urzędnik spojrzał ostro i poniósł się na wieś.~Chodzili
12519     4, 46|                 chałupach, zaglądali tu i owdzie, przepytując, kogo
12520     4, 46|              dało, że już słońce zaszło i drogi zapchały się stadami
12521     4, 46|             wskórawszy.~Wieś odetchnęła i naraz przemówili wszyscy,
12522     4, 46|                 Grzeli, jak u Mateusza, i każden widział najlepiej,
12523     4, 46|               każden widział najlepiej, i najmniej się bojał, i najbarzej
12524     4, 46|        najlepiej, i najmniej się bojał, i najbarzej im dopiekał.~Jaż
12525     4, 46|           przyleciał Grzela z Mateuszem i żeby cosik pewnego uradzić,
12526     4, 46|              świat, Hanka podoiła krowy i Pietrek przyjechał z boru,
12527     4, 46|         obiedzie gdziesik się zapodział i ani słychu! - rozgłaszali
12528     4, 46|                 ano w dybkach wędrował!~I w mig się rozniesło, jak
12529     4, 46|                 ma we wsi.~- Przewąchał i zwiał, kaj pieprz rośnie! -
12530     4, 46|              ucierpi...~- To go złapcie i wydajcie!~- Żebyśta mieli
12531     4, 46|               mieli...~Sklął go Mateusz i chciał pobić, ledwie ich
12532     4, 46|        nawytrząchał pięścią, nasobaczył i odszedł, a że już było do
12533     4, 46|              pociemniało na świecie, to i naród porozchodził się po
12534     4, 46|            skoro jeno drogi opustoszały i ludzie zasiedli przed wieczerzami,
12535     4, 46|                słoniny, skrzyboty łyżek i ciche pogwary przy miskach,
12536     4, 46|             pozbierał, co miał swojego, i jął się żegnać z kobietami.
12537     4, 46|       pobłogosławiwszy jeszcze dzieciom i domowi przeżegnał się i
12538     4, 46|                 i domowi przeżegnał się i ruszył da przełazu pod bróg.~-
12539     4, 46|             jeszcze dużo do pomówienia.~I przepadł w mrokach, że nawet
12540     4, 46|               brykę jakąś ćwiartkę żyta i worek ziemniaków, pogadał
12541     4, 46|              długo z Witkiem na stronie i rzekł głośno:~- Witek, zaprowadź
12542     4, 46|             konie do Szymka na Podlesie i wracaj! Rozumiesz? ~Chłopak
12543     4, 46|               ślepiami, dorwał się koni i ruszył z kopyta tak ostro,
12544     4, 46|                 kaj miał jakieś rzeczy, i zamknął się w alkierzu.~
12545     4, 46|                 na stronie z Dominikową i zarzuciwszy toboł na plecy
12546     4, 46|                Nie sprzeciwiał się temu i pożegnawszy starą ruszyli
12547     4, 46|             miedzami z wolna, ostrożnie i w milczeniu.~Noc była widna
12548     4, 46|               milczeniu.~Noc była widna i sielnie roziskrzona gwiazdami,
12549     4, 46|             borów, gdy Rocho przystanął i wziął ją za rękę.~- Jaguś! -
12550     4, 46|            wypominając jej Antka, wójta i już najbarzej Jasia! Prosił
12551     4, 46|                 najbarzej Jasia! Prosił i zaklinał na wszystkie świętości,
12552     4, 46|            świętości, by się opamiętała i zaczęła żyć inaczej!~Odwróciła
12553     4, 46|                jakie to pokusy się dają i do jakiego to grzechu i
12554     4, 46|                 i do jakiego to grzechu i zgorszenia może ich zły
12555     4, 46|               słuchała, wzdychając jeno i niesąc się myślami do Jasia,
12556     4, 46|               że już same wargi lśniące i nabrane krwią szeptały słodko,
12557     4, 46|                 szeptały słodko, gorąco i zapamiętale:~- Jasiu! Jasiu! -
12558     4, 46|              ptaki radośnie rozśpiewane i krążyły nad jego głową najmilejszą...~-
12559     4, 46|                jej oczy szeroko otwarte i zamilkł.~Na skraju boru
12560     4, 46|             nimi. Jagusia zwaliła toboł i przysiadła nieco z boku,
12561     4, 46|             jakich nowych kłopotów...~- I... gorsze, że ano idziecie
12562     4, 46|        zepsutego! - buchnął Mateusz. ~- I za co, mój Boże, za co? -
12563     4, 46|                Grzela.~- Że chcę prawdy i sprawiedliwości la narodu! -
12564     4, 46|            dobre, przemieni...~- Tak se i miarkuję, bo ciężko by pomyśleć,
12565     4, 46|              wam, że kto chwasty wyrywa i posiewa dobrym ziarnem,
12566     4, 46|               jak nie obrodzi? Przeciek i to się przygodzi, nie?~-
12567     4, 46|            brzozy, zaszumiał głucho bór i polami poszedł chrzęstliwy
12568     4, 46|            szmer zbóż. Księżyc wypłynął i leciał po niebie, jakby
12569     4, 46|                markotno mi jakoś...~Ale i wszystkim było markotno
12570     4, 46|                 wszystkim było markotno i jakaś żałość rozpierała
12571     4, 46|                 bujnego pola, wezmą mię i zagubią, to i cóż, kiedy
12572     4, 46|                 wezmą mię i zagubią, to i cóż, kiedy takich zostanie
12573     4, 46|           takich zostanie jeszcze wiela i każden tak samo gotów dać
12574     4, 46|               chałup, przyjdą ze dworów i tym ciągiem nieprzerwanym
12575     4, 46|                 swoje, dadzą krew swoją i padną jeden za drugim, stożąc
12576     4, 46|                  A mówię wam, że stanie i trwał będzie po wiek wieków,
12577     4, 46|            trwał będzie po wiek wieków, i już go żadna zła moc nie
12578     4, 46|             wyrośnie z ochfiarnej krwie i miłowania...~I opowiadał
12579     4, 46|         ochfiarnej krwie i miłowania...~I opowiadał szeroko, jak to
12580     4, 46|          zmartwychwstania, dzień prawdy i sprawiedliwości la całego
12581     4, 46|                sprężyły się uniesieniem i taką wiarą, mocą i pragnieniem,
12582     4, 46|          uniesieniem i taką wiarą, mocą i pragnieniem, jaże Antek
12583     4, 46|                aż musiał ich przyciszać i przysunąwszy się jeszcze
12584     4, 46|              będzie ów dzień upragniony i co im trzeba robić, aby
12585     4, 46|        przyśpieszyć...~Mówił tak ważkie i zgoła niespodziane rzeczy,
12586     4, 46|                zapartym tchem, z trwogą i radością zarazem, przyjmując
12587     4, 46|                chmurę, poszarzało niebo i zmętniały pola, bór cosik
12588     4, 46|               bór cosik zagadał z cicha i trwożnie zachrzęściły zboża,
12589     4, 46|            trwożnie zachrzęściły zboża, i kajś od wsi dalekich niesły
12590     4, 46|                jakby opici jego słowami i tak jakoś uroczyści jakby
12591     4, 46|               odejść! - rzekł powstając i brał każdego w ramiona,
12592     4, 46|              każdego w ramiona, ściskał i całował na pożegnanie. Dziw
12593     4, 46|                 odmówił krótką modlitwę i padł na twarz, i zapłakał
12594     4, 46|               modlitwę i padł na twarz, i zapłakał obejmując ziemię
12595     4, 46|               ukradkiem wycierali oczy.~I zaraz się rozeszli.~Do wsi
12596     4, 46|               raz w jej twarz zapłakaną i gniewną...~Księżyc znowu
12597     4, 46|                 Księżyc znowu zaświecił i wisiał prosto nad drogą,
12598     4, 46|            blisko, że jeno sięgnąć ręką i przyciągnąć ją do siebie,
12599     4, 46|             zbrakło mu bowiem śmiałości i powstrzymywało jej zawzięte,
12600     4, 46|               bo prawda! Obaczy nas kto i gotowe nowe plotki.~- Albo
12601     4, 46|                  Porwała się jak wicher i łzy potrzęsły się jej z
12602     4, 47|               Już stronami, na piaskach i lżejszych gruntach wychodzono
12603     4, 47|           dopiero imano się przygotowań i żniwa leda dzień miały się
12604     4, 47|             miały się rozpoczynać.~Więc i w Lipcach, jakoś w parę
12605     4, 47|             rychtowano na gwałt drabiny i moczono we stawie wozy co
12606     4, 47|              się przy pieczeniu chlebów i sposobieniu zapasów, a z
12607     4, 47|            zrobiło się tylachna skrzętu i rwetesów, że wieś wyglądała
12608     4, 47|             sporo narodu, to na drogach i pod młynem wrzało kieby
12609     4, 47|              robił tylko jeden ganek, a i to zaledwie się ruchając,
12610     4, 47|                kasze przeróżne, a nawet i po chleb gotowy.~Młynarz
12611     4, 47|          niechże im proboszcz zaborguje i co innego.~I nie pomogły
12612     4, 47|        proboszcz zaborguje i co innego.~I nie pomogły żadne prośby
12613     4, 47|                biedniejszymi zaciął się i żadnemu, któren ino wodził
12614     4, 47|               jakoś kwękająca, spłakana i z obwiązaną twarzą, wzruszała
12615     4, 47|            uprosi o kaszę.~Obraziła się i rzekła wyzywająco:~- Juści,
12616     4, 47|             Juści, co trzyma z księdzem i trzymał będzie, ale tutaj
12617     4, 47|                 rozżaliła się przed nią i zapłakała na młynarza.~Ale
12618     4, 47|              postawią pod bokiem, to mu i radę dadzą.~Kłębowa jaże
12619     4, 47|               majdrował cosik kole woza i posłyszawszy rozmowę rzekł:~-
12620     4, 47|           Podlesiu, zaraz przy figurze, i tam wystawi wiatrak! Młynarz
12621     4, 47|                 To dziwne, trzeci dzień i nie wiada, co się z nim
12622     4, 47|             wiela się ze wsi wybiera.~- I ja pójdę, właśnie przepieram
12623     4, 47|           widziała, galancie koło niego i okrutnie stęskniony do swoich.~-
12624     4, 47|                   Rwie len u proboszcza i jeszcze nie wie, co ją w
12625     4, 47|             przygodzi, to gotów ją choć i zakatrupić! A wszystkie
12626     4, 47|               używać jak na psim weselu i nikto mu za to nie rzeknie
12627     4, 47|             musi odpowiadać, to niechże i gach zarówno płaci, przeciek
12628     4, 47|              zasmakowała, kijem ścierwę i do kreminału!~Antek roześmiał
12629     4, 47|           niechętnie.~Poleciała na wieś i przyszła dopiero nad wieczorem,
12630     4, 47|           napiłam się człowieczego bólu i jaże mnie zamgliło - rozpłakała
12631     4, 47|               zamgliło - rozpłakała się i jęła mówić przez łzy i szlochania -
12632     4, 47|              się i jęła mówić przez łzy i szlochania - wiecie, a to
12633     4, 47|           wzięła Jaśka pod swoją opiekę i już mu wszyćko wyśpiewała.~-
12634     4, 47|            Zaglądam teraz, siedzą oboje i płaczą, na stole porozkładane
12635     4, 47|              będzie - odrzucił gniewnie i nie słuchając więcej poleciał
12636     4, 47|          siedział z Nastusią pod ścianą i cosik z cicha se redzili,
12637     4, 47|               redzili, wywołał go zaraz i kiej odeszli spory kawał
12638     4, 47|               Mateusz aż się zachłysnął i zaczął kląć.~- A żeby to
12639     4, 47|                wsi, Mateusz się krzywił i jakoś boleśnie i ciężko
12640     4, 47|                krzywił i jakoś boleśnie i ciężko wzdychał.~- Widzę,
12641     4, 47|                   Widzę, co ci markotno i żal - wtrącił ostrożnie
12642     4, 47|                  Wpadła mi w pazury, to i wzionem, każdy by zrobił
12643     4, 47|              się musiał nasłuchać beków i wyrzekań, to starczyłoby
12644     4, 47|               cień szła za mną. Niechże i Jasiek się nią nacieszy.
12645     4, 47|                 ci się żenić.~- Właśnie i Nastka mówiła mi to samo.~-
12646     4, 47|                To me proś w dziewosłęby i sprawiaj wesele choćby zaraz
12647     4, 47|                 w smak, bo skrzywił się i zagadał znowu o Jaśku, a
12648     4, 47|                 Mateusz jakoś poweselał i nie mogąc się już powstrzymać
12649     4, 47|               miedzach...~- Sprać jedną i drugą, to by wnet przestały
12650     4, 47|             Sprobuj, może się wystraszą i przestaną! - mówił z wolna,
12651     4, 47|             odpowiadał na jego zaczepne i często przykre słowa, bych
12652     4, 47|              poredził się już wstrzymać i rzekł ze złym prześmiechem :~-
12653     4, 47|             kroków, roześmiał się cicho i pomyślał:~- Musi go trzymać
12654     4, 47|               nią ożenić. Zwolnił kroku i rozliczał se w myślach,
12655     4, 47|                 by mu spłacać Jędrzycha i Szymka, bych samemu ostać
12656     4, 47|                 o tym powiedzieli.~- To i lepiej, nie będzie potrza
12657     4, 47|            pewnie - szepnął wystraszony i tak się tym srodze zamartwił,
12658     4, 47|                niespokój, odsunął miskę i kurząc papierosa za papierosem
12659     4, 47|            trwogi, na darmo klął siebie i wszystkie kobiety i na darmo
12660     4, 47|              siebie i wszystkie kobiety i na darmo chciał całą sprawę
12661     4, 47|        rozrastał się w nim coraz barzej i dręczył już nie do wytrzymania.
12662     4, 47|               do piersi kiej dzieciątko i przez łzy lejące się ciurkiem,
12663     4, 47|                się ciurkiem, przez mękę i rozpacz szeptała:~- Powiedziały
12664     4, 47|                lnu... przylatuje któraś i powiada... dziw trupem nie
12665     4, 47|               Mateusz jaże się zatrząsł i obcierał z twarzy zimny,
12666     4, 47|                myślałam, że już koniec, i pierwsza mu rzekłam: "Zabij!
12667     4, 47|               mnie, przysiadł pod oknem i zapłakał!... Jezu miłościwy,
12668     4, 47|                 było, lżej, a on siedzi i płacze! I cóż ja teraz pocznę
12669     4, 47|             lżej, a on siedzi i płacze! I cóż ja teraz pocznę nieszczęsna,
12670     4, 47|            znowu do piersi, objęła sobą i pokrywając pocałunkami zaskamlała
12671     4, 47|                 mocą strachu, miłowania i rozpaczy:~- O mój jedyny,
12672     4, 47|                dyć me weź, ogarnij sobą i nie daj na mękę, nie daj
12673     4, 47|              wił się jakby w kleszczach i jak mógł, wykręcał się od
12674     4, 47|              całunkami a przygłaskaniem i przytakując wszystkiemu,
12675     4, 47|                 rozglądał się trwożniej i niecierpliwiej, gdyż mu
12676     4, 47|                 odepchnąła go od siebie i zakrzyczała, bijąc słowami
12677     4, 47|                powiedział marnego słowa i ja mu tak odpłaciłam. I
12678     4, 47|                 i ja mu tak odpłaciłam. I takiemu przeniewiercy zawierzyłam,
12679     4, 47|                niego z pięściami - idź, i niech was pożeni hycel,
12680     4, 47|             pasujeta do siebie, lakudra i złodziej.~Padła na ziemię
12681     4, 47|              gdy wyszedł ze sadu Jasiek i przystąpiwszy do żony jął
12682     4, 47|                żono...~Wziął ją na ręce i przeniósłszy na przełaz
12683     4, 47|                 milczał, dusił go wstyd i zalewał mu serce taką gorzkością
12684     4, 47|                mu serce taką gorzkością i taką dojmującą udręką, że
12685     4, 47|               że poniósł się do karczmy i pił przez całą noc.~Cała
12686     4, 47|                 nawet przez dziecka, to i nie dziwota, co bez tyla
12687     4, 47|             Mateusz zwietrzył kiej pies i dalejże bakę świecić, cudeńka
12688     4, 47|               na muzykę prowadzić, jaże i głupią zdurzył.~- Ze to
12689     4, 47|                że jak suczka nie da, to i piesek nie weźmie! - zaśmiał
12690     4, 47|              zaśmiał się Stacho Płoszka i dziw go za to nie pobiły.~
12691     4, 47|                dnie szły wybrane, suche i upalne, po wzgórkach żyta
12692     4, 47|                 organiścina, wzięły żąć i córki, a stary miał nad
12693     4, 47|              przyleciał dopiero po mszy i niedługo się cieszył żniwami,
12694     4, 47|           jednak było mu gorąco, nudnie i muchy tak cięły zapamiętale,
12695     4, 47|      zapamiętale, że wybrał się na wieś i przechodząc koło Kłębów
12696     4, 47|                położył na łóżko, napoił i tak cucił, jaże przyszła
12697     4, 47|                przyszła nieco do siebie i otworzyła załzawione oczy.~-
12698     4, 47|               jej wargach, złożyła ręce i zapatrzona kajś, w jakoweś
12699     4, 47|               czystą płachtę pod siebie i świeże obleczenie na pościele,
12700     4, 47|          całkiem jeszcze dobre kropidło i spory kawał gromnicy, i
12701     4, 47|                 i spory kawał gromnicy, i obrazek Częstochowskiej
12702     4, 47|                 z chustą do zawiązania, i zupełnie nowe trzewiki,
12703     4, 47|                ciesząc się każdą rzeczą i chwaląc przed kobietami,
12704     4, 47|               czepek nawet przymierzyła i przejrzawszy się w lusterku
12705     4, 47|            juści, że jeno dziobnęła raz i drugi, odsuwając jadło od
12706     4, 47|                odsuwając jadło od razu, i już cały wieczór leżała
12707     4, 47|                wody święconej na talerz i położyła na nim kropidło,
12708     4, 47|                 ją na tę drogę ostatnią i zalecił Jasiowi pozostać
12709     4, 47|                 Jasio zasiadł przy niej i czytał se po cichu z brewiarza,
12710     4, 47|                 cisnącym się w sieniach i pod oknem, rozdawała po
12711     4, 47|                 odzywała się do nikogo.~I leżała se godnie, po gospodarsku,
12712     4, 47|                po gospodarsku, na łóżku i pod obrazami, jak se była
12713     4, 47|                Leżała pełna cichej dumy i nieopowiedzianej szczęśliwości,
12714     4, 47|             wargami, błogo uśmiechnięta i zapatrzona przez okno w
12715     4, 47|                błyskały z brzękiem kosy i kładły się źrałe, ciężkie
12716     4, 47|                 się gwałtownie, usiadła i wyciągnąwszy ręce zawołała
12717     4, 47|                 Pora już na mnie, pora.~I padła wznak.~W izbie zrobiło
12718     4, 47|           zmierzchu, wypuściła gromnicę i skonała.~I pomarła se ta
12719     4, 47|           wypuściła gromnicę i skonała.~I pomarła se ta dziadówka
12720     4, 47|            zmówił za nią gorący pacierz i cała wieś przychodziła się
12721     4, 47|            dziwować szczęśliwej śmierci i lekkiemu skonaniu.~Tylko
12722     4, 47|               zajrzał w jej martwe oczy i w tę stężałą na grudę twarz,
12723     4, 47|                wcisnął głowę w poduszki i zapłakał.~Poleciała wnet
12724     4, 47|           Poleciała wnet za nim Jagusia i chociaż sama była pełna
12725     4, 47|             sama była pełna przerażenia i żałości, jęła go uspokajać
12726     4, 47|              żałości, jęła go uspokajać i obcierać mu twarz zapłakaną.
12727     4, 47|        piersiach, obejmował ją zaszyję, i jaże się zanosząc szlochaniem,
12728     4, 47|               to organiścina, zobaczyła i srogi gniew nią zatargał.~-
12729     4, 47|                postąpiła na środek izby i zasyczała, ledwie się już
12730     4, 47|               już niańki nie potrzebuje i sam sobie poradzi nos obetrzeć!~
12731     4, 47|         podniesła na nią zapłakane oczy i dygocąc w zalęknieniu, jęła
12732     4, 47|                 odzywaj się lepiej, byś i ty czego nie oberwał!~Skoczyła
12733     4, 47|            drzwi, wywarła je na rozcież i zawrzeszczała do Jagusi:~-
12734     4, 47|               Jagusi:~- A ty się wynoś, i żeby tutaj nie postała więcej
12735     4, 47|              już nieprzytomna ze wstydu i boleści.~- Poszła precz
12736     4, 47|                 boleści.~- Poszła precz i w tej minucie, bo każę psy
12737     4, 47|              płaczem, wypadła przed dom i pognała w cały świat.~A
12738     4, 48|               chcę dożyć takiego wstydu i hańby, żeby cię ludzie wytykali
12739     4, 48|          rozumiesz teraz?~- W imię Ojca i Syna! Co mama mówi! - jęknął
12740     4, 48|          wiedziałam, że ją spotykasz tu i ówdzie, ale Bóg mi świadkiem,
12741     4, 48|              bym cię przeklęła na wieki i wydarła ze serca, choćby
12742     4, 48|            zapłonęły taką świętą zgrozą i nieubłaganiem, że Jasio
12743     4, 48|                  Rozpłakał się żałośnie i wśród szlochań i skarg na
12744     4, 48|               żałośnie i wśród szlochań i skarg na te okropne posądzenia
12745     4, 48|       spotykania, że całkiem zawierzyła i przygarnąwszy go do piersi
12746     4, 48|                 wszystko rozpowiedzieć:~I opowiedziała o niej przeróżne
12747     4, 48|               jaże się porwał z miejsca i zakrzyknął:~- To nieprawda,
12748     4, 48|            popamięta z ruski miesiąc! A i tobie może się przy tym
12749     4, 48|       odwróciłby się od niej ze wzgardą i gniewem. Albo to mógł spodziewać
12750     4, 48|           jednak z coraz większą udręką i już sto razy się zrywał,
12751     4, 48|             bieżyć, aby stanąć do oczów i rzucić jej w twarz tę całą
12752     4, 48|              posłyszy, co mówią o niej, i niechaj się wyprze, jeżeli
12753     4, 48|                wierzył w jej niewinność i ogarniał go żal, i wstawała
12754     4, 48|           niewinność i ogarniał go żal, i wstawała w nim cicha tęsknota,
12755     4, 48|          wstawała w nim cicha tęsknota, i budziły się jakieś słodkie,
12756     4, 48|             rozkoszy przysłonił mu oczy i serce dręczył, że naraz
12757     4, 48|            dręczył, że naraz się zerwał i zaczął krzyczeć jakby do
12758     4, 48|              unikając matczynych oczów, i chociaż mówiono o śmierci
12759     4, 48|               wyrzekał na gorąc w izbie i skoro tylko sprzątnęli miski,
12760     4, 48|                na ganku z fają w zębach i cosik pilnie pogadywał z
12761     4, 48|           Jambrożem, obszedł ich z dala i spacerując kajś pod drzewinami
12762     4, 48|      frasobliwie medytował.~- A może to i prawda! Mama by sobie tego
12763     4, 48|                na nic spleśnieją. Komżę i alby zanieś Dominikowej,
12764     4, 48|            Młynarz spotkał go na moście i próbował przeciągnąć do
12765     4, 48|                ty idź z ludźmi do żniwa i poganiaj, barometr jakiś
12766     4, 48|                na wąską, zarosłą dróżkę i spacerował trącając niekiedy
12767     4, 48|           gałęzie.~Wieczór był nagrzany i duszny, pachniał miód, i
12768     4, 48|                i duszny, pachniał miód, i żyto skoszone kajś za ogrodami,
12769     4, 48|          dojrzał nikogo, ale przystanął i słuchał z zapartym tchem.~- ...
12770     4, 48|                 puść...~Pietrek Borynów i księża Maryna! Rozpoznał
12771     4, 48|                Rozpoznał ich po głosach i odszedł z uśmiechem, lecz
12772     4, 48|               zawrócił na dawne miejsce i nasłuchiwał z dziwnie bijącym
12773     4, 48|             Gęste krze ich przysłaniały i ciemnica, nie sposób było
12774     4, 48|        wyraźniej słyszał krótkie, rwane i warem kipiące słowa, buchały
12775     4, 48|             gorączkowe, dyszące oddechy i szamotania.~- ...takusieńką,
12776     4, 48|                po chwili zatrzęsły się, i znowu krótkie, rozpalone
12777     4, 48|                szepty, ściszone śmiechy i całunki.~- ...że już i nie
12778     4, 48|          śmiechy i całunki.~- ...że już i nie sipiam, a ino cięgiem
12779     4, 48|             Jasio jakby z nagła ogłuchł i zatrząsł się kieby osika.
12780     4, 48|            sadzie, zaruchały się drzewa i zagwarzyły cichuśko kieby
12781     4, 48|          przejął go jakiś dygotliwy war i cosik tak lubego jęło udręczać,
12782     4, 48|        Oprzytomniał, wcisnął się w płot i nasłuchiwał coraz silniej
12783     4, 48|                Świat się z nim zakręcił i rozciemniało mu w oczach,
12784     4, 48|          drażniąco całunki, prześmiechy i szepty...~- ...to ci łeb
12785     4, 48|              Pietruś...~Jasio odskoczył i uciekał niby wiatr, rozdzierając
12786     4, 48|                 jak burak, oblany potem i zgorączkowany, szczęściem
12787     4, 48|                przed kominem z kądzielą i przędła śpiewając z cicha: "
12788     4, 48|               zawarł się w swoim pokoju i zabrał się do brewiarza,
12789     4, 48|           powtarzał łacińskie słowa, to i tak cięgiem słyszał tamte
12790     4, 48|            cięgiem słyszał tamte szepty i tamte całunki, że w końcu
12791     4, 48|            końcu sparł czoło na książce i dał się już poniewoli jakowymś
12792     4, 48|            dumał z coraz większą zgrozą i wraz z jakimś lubym dreszczem -
12793     4, 48|                 powtórzył naraz głośno, i chcąc się oderwać od tych
12794     4, 48|                wziął brewiarz pod pachę i poszedł do matki.~- Zmówię
12795     4, 48|                 Jagacie - wyrzekł cicho i pokornie.~- A idź, synu,
12796     4, 48|                przyklęknął pod światłem i tak się był gorąco oddał
12797     4, 48|         pokładły się spać kajś w sadzie i zapiały pierwsze kury, szczęściem,
12798     4, 48|               pościeli, przecierał oczy i rozglądał się wystraszony,
12799     4, 48|                całunki, oczy rozjarzone i drżący głos: - A ja myślałem! -
12800     4, 48|        zeskoczył z łóżka, otworzył okno i przysiadłszy w nim, do samego
12801     4, 48|               samego świtania medytował i kajał się z mimowolnych
12802     4, 48|               się z mimowolnych przewin i pokuszeń.~Zaś rano przy
12803     4, 48|            sobie zbudzić do niej gniewu i odrazy.~- Co ci jest? Wzdychałeś,
12804     4, 48|               Jasio pocałował go w rękę i poszedł na śniadanie przecierając
12805     4, 48|                 już nie do wytrzymania, i natkał się na księżą Marynę,
12806     4, 48|                 za grzywę ślepego konia i zawodziła wrzaskliwie.~Przypomnienia
12807     4, 48|             białe zęby, szarpnęła konia i wyśpiewywała jeszcze rozgłośniej.~-
12808     4, 48|                 rozłożył bezradnie ręce i wstąpił do Kłębów. Jagata
12809     4, 48|                dym ciągnął się z komina i rozwłóczył po całej izbie,
12810     4, 48|            trumną...~Zaduch był w izbie i taką trwogą przejmowała
12811     4, 48|                  że jeno się przeżegnał i wyszedł spotykając się tuż
12812     4, 48|                 z Jagusią, szła z matką i ujrzawszy go przystanęła,
12813     4, 48|                go spać w ciemnym pokoju i przegnawszy dzieci na podwórze
12814     4, 48|              póki się dobrze nie wyspał i nie podjadł jak się patrzy. ~-
12815     4, 48|              topolową, tam większy cień i chłodniej. - Nic się nie
12816     4, 48|           skwapnie zazierając na lniska i wszędy, kaj się ino czerwieniły
12817     4, 48|             mleka u Szymków na Podlesiu i wrócił do wsi dopiero na
12818     4, 48|              litery skakały mu w oczach i mylił się w śpiewaniach,
12819     4, 48|               trumnę spuszczali do dołu i wybuchnęły lamenta, posłyszał
12820     4, 48|           wybuchnęły lamenta, posłyszał i jej płacz rzewliwy, ale
12821     4, 48|                 z dalszych wsi, a nawet i z drugich parafii na jutrzejszą
12822     4, 48|                że Jasio musiał siedzieć i załatwiać za proboszcza
12823     4, 48|             sposobną porę wziął książkę i niepostrzeżenie wyniósł
12824     4, 48|                a cisnął ją kajś w trawę i rozejrzawszy się po polach
12825     4, 48|                po polach skoczył w żyta i chyłkiem, prawie na czworakach,
12826     4, 48|                 prostowała się ociężale i wsparta na motyczce, powłócząc
12827     4, 48|                świecie, wzdychała długo i ciężko.~- Jagusia! - zawołał
12828     4, 48|            lękliwie.~Pobladła na płótno i stanęła kiej wryta, zaledwie
12829     4, 48|          własnym oczom, tchu jej brakło i ścisnęło pod piersiami,
12830     4, 48|              rozmigotał się płomieniami i wybuchnął kiej słońce.~Jasiowi
12831     4, 48|             również rozjarzyły się oczy i miody zalały serce, nie
12832     4, 48|               jeno przysiadł na zagonie i patrzał w nią z dziwną lubością.~-
12833     4, 48|            pachnący wiater zawiał z łąk i uderzył w niego, jaże pochylił
12834     4, 48|              tęsknicy, śliczności pełna i zgoła jakiemuś cudowi podobna.~-
12835     4, 48|            serca.~Przyklękła w bruździe i cisnąc mu się do kolan wpierała
12836     4, 48|           ogniste, oczy modre jak niebo i jak niebo niezgłębione,
12837     4, 48|                oczy upojne niby całunki i niby przygarnięcia rąk umiłowanych,
12838     4, 48|              umiłowanych, oczy pokuszeń i niewinnego dzieciństwa zarazem.~
12839     4, 48|               Wstrząsnął się gwałtownie i jakby się broniąc przed
12840     4, 48|               kieby przed tym świątkiem i modli się niezgłębioną wiarą
12841     4, 48|                 piersiami o jego kolana i zatonąwszy mu w oczach wyznawała
12842     4, 48|              nogi kiej zbłąkaną ptaszkę i modlitewną, gorącą prośbą
12843     4, 48|             wszystka na jego zmiłowanie i na jego wolę i niewolę.~
12844     4, 48|               zmiłowanie i na jego wolę i niewolę.~Jasio rozdygotał
12845     4, 48|          nawałnicą, chciał ją odepchnąć i uciekać, ale jeno szeptał
12846     4, 48|            słyszeli bicie serc własnych i ciche, palące dychania,
12847     4, 48|                było im strasznie dobrze i radośnie, obojgu łzy spływały
12848     4, 48|               jakąś najświętszą cichość i tajnię jaśniejącą gdzieś
12849     4, 48|       jaśniejącą gdzieś na wysokościach i unosiły się jeszcze wyżej,
12850     4, 48|               światy.~Słońce już zaszło i ziemia spłynęła zorzami
12851     4, 48|                 zabiły na Anioł Pański, i wszystko jakby się zamodliło
12852     4, 48|               złociste przepaście nieba i z niebem w duszach, i z
12853     4, 48|             nieba i z niebem w duszach, i z niebem w oczach, i jakby
12854     4, 48|           duszach, i z niebem w oczach, i jakby w niebiańskich otęczach
12855     4, 48|               im klęczały w zachwyceniu i tak im śpiewały wniebowzięte
12856     4, 48|              postępłe od własnych żarów i nic o sobie nie wiedzące.~
12857     4, 48|                 nich była sama zrodziła i kieby ptak rozświergotany
12858     4, 48|                 wiedzieli nawet, kaj są i dokąd idą, i po co?~Nagle
12859     4, 48|              nawet, kaj są i dokąd idą, i po co?~Nagle i kajś z bliska
12860     4, 48|               dokąd idą, i po co?~Nagle i kajś z bliska runął im nad
12861     4, 48|               runął im nad głowy twardy i suchy głos:~- Jasiu, do
12862     4, 48|                 tuż przed nimi z groźną i nieprzebłaganą twarzą -
12863     4, 48|                twarzą - jął cosik bąkać i pleść trzy po trzy.~- Chodź
12864     4, 48|                 domu!~Wzięła go za rękę i gniewnie pociągnęła za sobą,
12865     4, 48|                podniesła z drogi kamień i cisnęła w nią ze straszną
12866     4, 48|             siedziała na jednym miejscu i z otwartymi oczami śniła
12867     4, 48|              słodkie ognie, że idą kajś i śpiewają coś takiego, czego
12868     4, 48|           poredziła sobie przypomnieć - i tak cięgiem jedno w kółko.~
12869     4, 48|              już przyszykowana do drogi i chociaż nieśmiało, pierwsza
12870     4, 48|               wyrzekła poważnie Jagusia i posłyszawszy sygnaturkę
12871     4, 48|              nama wędrować z księżykiem i honorniej! Ostajta z Bogiem. -
12872     4, 48|             Pożegnała się przyjacielsko i poszła do kościoła rozpowiadając
12873     4, 48|              Jagustynka pokręciła głową i rzekła cicho:~- W tym coś
12874     4, 48|              wsi zebrało się w kościele i ksiądz już wychodził z wotywą,
12875     4, 48|                twarz miał cosik bledszą i dziwnie zbolałą, zaś oczy
12876     4, 48|            zbolałą, zaś oczy podsiniałe i, jeszcze szkliste od łez,
12877     4, 48|             siedząca w dworskiej ławce, i te przystępujące do komunii
12878     4, 48|               żałość szarpiącą mu serce i przez ten śmiertelny smutek.~
12879     4, 48|               skropił ich wodą święconą i pobłogosławił, podnieśli
12880     4, 48|                 czele, ktosik zaśpiewał i kompania ruszyła w daleką
12881     4, 48|               brać do ust nic gorącego, i parę komornic, ale wraz
12882     4, 48|            wzmagał, słońce ślepiło oczy i kurz podnosił się tumanami,
12883     4, 48|          obłokach.~Jagusia szła z matką i z drugimi, była strasznie
12884     4, 48|          oddalając się coraz barzej, aż i zginęła całkiem z oczów,
12885     4, 48|           powracającymi do wsi.~- Padnę i zamrę! - myślała czując
12886     4, 48|             śmierci, szła coraz wolniej i ciężej, wyzbyta ze sił skwarem,
12887     4, 48|                 sił skwarem, zmęczeniem i tą straszną udręką.~- I
12888     4, 48|                 i tą straszną udręką.~- I cóż ja teraz pocznę, co? -
12889     4, 48|                 ten dzień dziwnie pusty i boleśnie ślepiący.~Czekała
12890     4, 48|             Czekała z upragnieniem nocy i cichości, ale i noc nie
12891     4, 48|       upragnieniem nocy i cichości, ale i noc nie przyniesła jej folgi
12892     4, 48|             ostatni raz widziała Jasia, i zapiekłymi od męki oczami
12893     4, 48|              było, nie było la niej nic i nikaj, nie było już zmiłowania
12894     4, 48|                 nie było już zmiłowania i poratunku.~Zabrakło jej
12895     4, 48|              nawet łez, zabite smutkiem i rozpaczą, oczy świeciły
12896     4, 48|        spiekłych warg żałosna skarga.~- I za co to wszystko, mój Boże,
12897     4, 49|                łaziła kiej nieprzytomna i o Bożym świecie nie wiedząca,
12898     4, 49|    gospodarstwie czynił się taki upadek i opuszczenie, że nieraz nie
12899     4, 49|                 świnie kwiczały z głodu i konie obgryzały drabiny
12900     4, 49|                oczami, na pół ślepa, to i nie dziwota, co głowa jej
12901     4, 49|              jej pękała od turbacji.~Bo i jakże: gnój pod pszenicę
12902     4, 49|           zdałoby się jeszcze raz opleć i osypać, brakowało drew na
12903     4, 49|                 roboty starczyło choćby i na dziesięć rąk, a tu szło,
12904     4, 49|               też zabiegała, jak mogła, i dzieci pędziła do roboty,
12905     4, 49|               głucha na wszyćkie prośby i przekładania, zaś Jędrzych
12906     4, 49|              hardo:~- Bo ciepnę wszyćko i pójdę se we świat! Wypędziliście
12907     4, 49|                ma, kobietę ma, krowę ma i gospodarz całą gębą. - Pyskował
12908     4, 49|              Trza by kogo przynająć abo i zgodzić parobka myślała
12909     4, 49|           głośno.~Jędrzych podrapał się i rzekł nieśmiało:~- Hale,
12910     4, 49|                cię nie piją! - warknęła i srodze się tym zgryzła,
12911     4, 49|             owak, a trza będzie ustąpić i jakąś zgodę z nim zrobić.~
12912     4, 49|              sielnego kaczora pod pachę i poszła na plebanię.~Wróciła
12913     4, 49|               ta noc jesienna, spłakana i ciężko wzdychająca, nie
12914     4, 49|                przywarła drzwi do sieni i rzekła:~- A wiesz, co rozpowiadają
12915     4, 49|                 co rozpowiadają o tobie i Jasiu?~- Nie ciekawam plotów! -
12916     4, 49|               dowiedziała od proboszcza i organistów.~- Zaraz w nocy
12917     4, 49|                 swoje, cybuchem dołożył i bych ustrzec przed tobą,
12918     4, 49|               nie oszczędziła zaraza! - I zapłakała, z zaczerwienionych
12919     4, 49|        przypominkami wszystkich przewin i grzechów, nie darowała ani
12920     4, 49|            ťtylko żarło od dawien dawna i nad czym srodze bolała.~-
12921     4, 49|                 jęczała rozpaczliwie.~- I wyście pono za młodu byli
12922     4, 49|             pojechał do kancelarii, tak i przepadł...~- Pojechał z
12923     4, 49|              Mateusza?~- Bo mi obmierzł i po co tu będzie wysiadywał!
12924     4, 49|               za którym, czas! Zaraz by i ludzie przestali cię napastować!
12925     4, 49|        przestali cię napastować! Choćby i Mateusz, też nie do pogardzenia,
12926     4, 49|            Długo się nad nim rozwodziła i wielce zachętliwie, ale
12927     4, 49|              słóweczkiem, zajęta robotą i swoimi strapieniami, że
12928     4, 49|      strapieniami, że stara dała spokój i wzięła się do różańca. Na
12929     4, 49|         drzewiny szarpały się z wiatrem i młyn turkotał, noc była
12930     4, 49|           niekaj świeciły obrzeża chmur i wydzierały się snopy brzasków.~-
12931     4, 49|               do spowiedzi idź, pokutuj i Boga proś, to ci się jeszcze
12932     4, 49|                 pewnie za moje kochanie i za moje cierpienia taka
12933     4, 49|                nią jeszcze cosik gorsze i bardziej niespodziane, i
12934     4, 49|                i bardziej niespodziane, i bardziej niesprawiedliwe.~
12935     4, 49|             sposób było zrazu uwierzyć, i chociaż prawie z każdą godziną
12936     4, 49|               ktosik przylatywał z nową i coraz gorszą przykładką,
12937     4, 49|         Próżniaki wymyślą se co niebądź i roztrząsają se la zabawy! -
12938     4, 49|               gdy kowal wrócił z miasta i wszystko co do słowa potwierdził,
12939     4, 49|               na ludzką cierpliwość, to i nie dziwota, że cała wieś
12940     4, 49|                 złości, klątwy, pogrozy i wyzwiska posypały się kieby
12941     4, 49|              trzymałem z nim spółki, to i płacił za niego nie będę.~-
12942     4, 49|               Dawno miałem oko na niego i mówiłem, do czego to idzie,
12943     4, 49|           przekładałem, nie słuchaliśta i tera mata bal! - dogadywał
12944     4, 49|             takiego przyjaciela nie żal i po dziesięć...~I tak te
12945     4, 49|                nie żal i po dziesięć...~I tak te wiadomości przygnębiły
12946     4, 49|                tłuste brzucho Płoszkowa i dalejże niby to żałująco
12947     4, 49|               niby to żałująco wyrzekać i trzeć suche ślepie.~- A
12948     4, 49|           Biedna kobieta, panią se była i nos zadzierała, a teraz
12949     4, 49|          Chałupę wezmą, grunt przedadzą i na komorne pójść pójdzie
12950     4, 49|           pójdzie chudzina, na wyrobek. I żeby se chociaż użyła!~-
12951     4, 49|                 wsi niby to przypadkiem i posłuchawszy rozmów rzekła
12952     4, 49|                  Jęli się cisnąć dokoła i pytać niewoląc ją do odpowiedzi.~-
12953     4, 49|              dowiecie się całej prawdy!~I odeszła jakby nie chcąc
12954     4, 49|         Widziała to pani?~- A widziałam i mogę przysięgnąć nawet w
12955     4, 49|                świętego, bez wstydu już i sumienia! Jak ta rozciekana
12956     4, 49|                 roznosi jeno zgorszenie i nieszczęście. Nawet mojego
12957     4, 49|              dziecko, to uciekł od niej i wszystko mi opowiedział!
12958     4, 49|            Jagusi, wszystkie zazdroście i gniewy, i nienawiście; jęły
12959     4, 49|          wszystkie zazdroście i gniewy, i nienawiście; jęły wypominać,
12960     4, 49|             Krzyczały jedna przez drugą i coraz zapamiętalej.~- Ze
12961     4, 49|                za taką zapowietrzoną!~- I nawet księdza chciała przywieść
12962     4, 49|                 będzie grzech, rozpusta i zło, bo dzisiaj wójt ukradł
12963     4, 49|             samo drugi!~- Kijami zatłuc i ścierwo rzucić psom!~- Wygnać
12964     4, 49|                ze wsi, wypędzić na bory i lasy, kiej tę zarazę!~-
12965     4, 49|                  gotowe już na wszystko i z namowy organiściny pociągnęły
12966     4, 49|            zbiedzona, tak nieszczęśliwa i rozlamentowana, że wzięły
12967     4, 49|                 ściskać płacząc nad nią i użalając się ze wszystkiego
12968     4, 49|                w niewypowiedzianej męce i szlochaniu.~Napłakały się
12969     4, 49|                 nią do woli, nabiedziły i rozeszły się do domu, bo
12970     4, 49|                Ostała tylko organiścina i zamknąwszy się z nią, cosik
12971     4, 49|               rozpoczynając jakąś cichą i tajną robotę.~Przystały
12972     4, 49|        przyniewoliły jeszcze niektórych i poszli razem do proboszcza,
12973     4, 49|          wszystkiego, ale rozłożył ręce i zawołał:~- Nie mieszam się
12974     4, 49|           chcecie, ja nie wiem o niczym i jutro z rana jadę do Żarnowa
12975     4, 49|                  pełen narad, sprzeczek i tajemniczych szeptów, a
12976     4, 49|         zmówieni zeszli się do karczmy, i ugaszczani przez organistów,
12977     4, 49|           organistów, jęli znowu radzić i deliberować. A zeszli się
12978     4, 49|                co najpierwsi gospodarze i prawie wszystkie żeniate
12979     4, 49|               wszystkie żeniate kobiety i uradzali już dość długo,
12980     4, 49|              Kopnął się po niego sołtys i z łóżka musiał ściągać,
12981     4, 49|                 był spał.~- Musicie iść i powiedzieć swoje! A nie
12982     4, 49|              powiedzą, co ją osłaniacie i przeciwko gromadzie na sprzeciw
12983     4, 49|              raz trzeba z tym skończyć.~I poszedł, chociaż z ciężkim
12984     4, 49|           trudno już było palec wrazić, i wrzało z cicha, gdyż organista
12985     4, 49|                 stojał właśnie na ławie i prawił niby to kazanie.~- ...
12986     4, 49|           prawił niby to kazanie.~- ... i drugiego sposobu nie ma!
12987     4, 49|                 końcu chałupa się zwali i na śmierć wszystkich przygniecie!
12988     4, 49|          krzywdzić, rozpustę czynić, to i cóż się stanie ze wsią?
12989     4, 49|                chlew diabelski, a hańba i wstyd la poczciwych! Że
12990     4, 49|                 omijać ją będą z daleka i żegnać się na jej przypomnienie.
12991     4, 49|                jak spadła na ową Sodomę i Gomorę! Spadnie i wszystkich
12992     4, 49|                Sodomę i Gomorę! Spadnie i wszystkich wytraci, bo wszyscy
12993     4, 49|               ci, którzy źle robią, jak i ci, którzy pozwalają rozrastać
12994     4, 49|                zgrzeszyło oko, wyłup je i ciśnij psom! Jagusia, mówię
12995     4, 49|          przeciw wszystkim przykazaniom i ściąga na wieś gniew Boży
12996     4, 49|               ściąga na wieś gniew Boży i jego straszną pomstę! Wypędźta
12997     4, 49|           przebrała miarka jej grzechów i przyszedł czas na pokaranie! -
12998     4, 49|                  Naród mocen jest karać i mocen wynadgradzać! Wygnać
12999     4, 49|                każdemu w uszy kładła, a i drugie pofolgowały se niezgorzej,
13000     4, 49|              chciało mu się chycić ławę i prać nią te wszystkie rozwrzeszczone