Tom, Rozdzial

 1001     1, 4 |             niby... - wytrzeszczał oczy i kalkulował.~- Wszystkie
 1002     1, 4 |                 rzuci! Niech Kuba płaci i idzie sobie do diabła !...~
 1003     1, 4 |                   Ale Kuba nie zapłacił i nie poszedł, nie miał już
 1004     1, 4 |                  nie miał już pieniędzy i winien był Żydowi... to
 1005     1, 4 |                 sparł ciężko o szynkwas i jął sennie obliczać, a Jankiel
 1006     1, 4 |                a Jankiel udobruchał się i nic już nie mówił...~Tymczasem
 1007     1, 4 |               muzyka raźniej się ozwała i gwar się podnosił; naród
 1008     1, 4 |           szynkwasie, pod ścianami albo i zgoła w pośrodku izby i
 1009     1, 4 |                 i zgoła w pośrodku izby i raił, pogadywał, użalał
 1010     1, 4 |                użalał się, a kto niekto i przepijał do drugiego, ale
 1011     1, 4 |                  skrzypic posłuchać abo i basów, coś niecoś posłyszeć
 1012     1, 4 |         ciekawości nie grzech, a choćby i ten kieliszek wypić z kumami...
 1013     1, 4 |              kumami... byle przystojnie i bez obrazy boskiej się obyć
 1014     1, 4 |              boskiej się obyć obyło, to i sam dobrodziej nie bronił...
 1015     1, 4 |         dobrodziej nie bronił... Jakże, i bydlę na ten przykład po
 1016     1, 4 |         przykład po pracy odpocząć rade i musi. A zaś przy stole zasiedli
 1017     1, 4 |              zasiedli gospodarze starsi i kobiety niektóre, przyodziane
 1018     1, 4 |         przyodziane w czerwone wełniaki i chusty, że widziały się
 1019     1, 4 |               po karczmie, kiejby boru, i tupot nóg, jakoby bicie
 1020     1, 4 |                bicie cepami w klepisko, i głos tych skrzypic, co cięgiem
 1021     1, 4 |                chichotał, a baraszkowal i wrzawę czynił brzękadłami.~
 1022     1, 4 |                 dyle podłogi skrzypiały i stół dygotał, że raz w raz
 1023     1, 4 |                raz flaszki pobrzękiwały i wywracały się kieliszki...~
 1024     1, 4 |            ochoty wielgiej nie było, bo i okazji, jako to przy weselach
 1025     1, 4 |               to przy weselach bywa abo i zrękowinach, nie było. Tańcowali
 1026     1, 4 |               abo dla wyprostowania nóg i grzbietów; tylko chłopaki,
 1027     1, 4 |           stawać, zabawiali się mocniej i pili na frasunek, co i nie
 1028     1, 4 |          mocniej i pili na frasunek, co i nie dziwota, bo mieli ich
 1029     1, 4 |             Marcin Białek, Tomek Sikora i Paweł Boryna, stryjeczny
 1030     1, 4 |                stryjeczny Antka, któren i sam przyszedł do karczmy
 1031     1, 4 |          siedział w alkierzu, z kowalem i z drugimi, i Franek młynarczyk,
 1032     1, 4 |                  z kowalem i z drugimi, i Franek młynarczyk, niski,
 1033     1, 4 |                młynarczyk, niski, krępy i kędzierzawy, ten ci gadatywus
 1034     1, 4 |                gadatywus był największy i zbereźnik, i kpiarz, i na
 1035     1, 4 |                 największy i zbereźnik, i kpiarz, i na dzieuchy tak
 1036     1, 4 |       największy i zbereźnik, i kpiarz, i na dzieuchy tak łakomy,
 1037     1, 4 |            często gęsto pysk miał zbity i podrapany. Ale że dzisiaj
 1038     1, 4 |                 to wypominał na ambonie i naganiał go do ożenku, ale
 1039     1, 4 |           ciągnęła go w kąt, do nalepy, i cosik mu mówiła płaczącym
 1040     1, 4 |                 tobą . Chrzciny zapłacę i z rubla rzucę, jak mi się
 1041     1, 4 |          spodoba!... - Nieprzytomny był i pchnął ją, aż przysiadła
 1042     1, 4 |                Franek poszedł znowu pić i brać dziewczyny do tańca -
 1043     1, 4 |              dziewki też, bo pijany był i w tańcu zbereżeństwa czynił,
 1044     1, 4 |      zbereżeństwa czynił, to ino spluną i wziął się z Jambrożym całować
 1045     1, 4 |                 się z Jambrożym całować i z gospodarzami, którzy że
 1046     1, 4 |            kołacze, że na kluski nie ma i ździebka mąki.~- A moja
 1047     1, 4 |          cięgiem mi turkocze...~- Że to i ospa la karmika potrzebna... -.
 1048     1, 4 |           trzeci.~Franek pił, obiecywał i przechwalał się głośno,
 1049     1, 4 |                 mąka się tak zwarzy, że i placka z niej nie upiecze...~-
 1050     1, 4 |                zawsze bywała tam, gdzie i wszyscy, bo chociaż nie
 1051     1, 4 |                ostrego języka bali. Toć i Franek ,choć był pijany
 1052     1, 4 |              był pijany a zląkł się jej i zamilknął ,bo wiedziała
 1053     1, 4 |                boki przytupywała w takt i nuż wykrzykiwać~- Tańcują
 1054     1, 4 |                 mę z miejsca na kumę...~I tak dalej dogryzała po kolei
 1055     1, 4 |       tanecznikom; niepomiarkowana była i zła na wszystkich, że to
 1056     1, 4 |             odpowiadał, wykrzyczała się i poszła do alkierza, gdzie
 1057     1, 4 |                siedział kowal z Antkiem i kilku młodszych gospodarzy.~
 1058     1, 4 |               wisiała u czarnego pułapu i mdłym żółtawym światłem
 1059     1, 4 |                ręce, czasem bił pięścią i gadał z cicha:~- Prawdę
 1060     1, 4 |               ino rób a z głodu zdychaj i każdemu się nisko kłaniaj,
 1061     1, 4 |             grontu mało, że niedługo to i po zagonie na człowieka
 1062     1, 4 |                do nich ze śmiechem.~-...I sami się rządzą - ciągnął
 1063     1, 4 |              uczą, we dworach mieszkają i panami są...~- Gdzie to
 1064     1, 4 |                 jucha, łże jak ten pies i tumani, a wy głupie wierzyta! -
 1065     1, 4 |                za swoje trzy grosze jak i ty! Ale, nauczyciel jaki,
 1066     1, 4 |              żebra, nogą otworzył drzwi i wyrzucił do wielkiej izby,
 1067     1, 4 |              pomstując z cicha.~Ale już i karczma pustoszała, muzyka
 1068     1, 4 |            kupkami przed karczmą, bo to i wieczór był ciepły i jasny,
 1069     1, 4 |                 to i wieczór był ciepły i jasny, księżyc świecił,
 1070     1, 4 |            tylko rekruci jeszcze ostali i pili na umór i wykrzykiwali,
 1071     1, 4 |           jeszcze ostali i pili na umór i wykrzykiwali, a Jambroży,
 1072     1, 4 |                  wylazł na środek drogi i wyśpiewywał, taczając się
 1073     1, 4 |              się ze strony na stronę.~A i ci z alkierza, z kowalem
 1074     1, 4 |                ujęli się mocno pod ręce i szli całą drogą śpiewający
 1075     1, 4 |            wszystkiego, aże psy ujadały i jaki taki z chałupy wyjrzał...~
 1076     1, 4 |                 to grzmocił w powietrze i mruczał:~- Pódzi, Żydzie.
 1077     1, 4 |                 swoją mam, a tyś żółtek i parch!...~Wiadro wody pomogło,
 1078     1, 4 |           Wiadro wody pomogło, że wstał i wytrzeźwiał nieco, jeno
 1079     1, 4 |           całego śledzia... machorki... i jeszcze dwa półkwaterki...
 1080     1, 4 |            Jankiel przekonał go w końcu i porozumieli się co do strzelby,
 1081     1, 4 |              Kubów złodziej nie był, to i syn jego złodziej nie jest.~-
 1082     1, 4 |                  mruczał idąc ku domowi i jął sobie przypominać i
 1083     1, 4 |                 i jął sobie przypominać i kalkulować, bo nijak nie
 1084     1, 4 |                 jeszcze nie wytrzeźwiał i powietrze go rozebrało,
 1085     1, 4 |                potaczał się ździebko, a i raz w raz właził na płoty,
 1086     1, 4 |           gdzieniegdzie przed chałupami i klął...~- Żeby was, juchy,
 1087     1, 4 |                 tu się zastanowił długo i miarkował, aż i wreszcie
 1088     1, 4 |        zastanowił długo i miarkował, aż i wreszcie chyciło się go
 1089     1, 4 |               chyciło się go rozeznanie i żałość taka, aż przystanął,
 1090     1, 4 |              ręki... ale zapomniał wnet i chwycił się za kudły, i
 1091     1, 4 |                 i chwycił się za kudły, i jął się prać po pysku kułakiem
 1092     1, 4 |              się prać po pysku kułakiem i wykrzykiwać:~- Pijanica
 1093     1, 4 |          wykrzykiwać:~- Pijanica jesteś i świnia zapowietrzona! Do
 1094     1, 4 |                 całym narodem, żeś pies i pijanica... żeś dwa po dwa
 1095     1, 4 |                   żeś jako to bydlę abo i gorszy!... żeś. .~I żałość
 1096     1, 4 |                 abo i gorszy!... żeś. .~I żałość z nagła go objęła
 1097     1, 4 |                  że przysiadł na drodze i buchnął płaczem.~Jasny,
 1098     1, 4 |             przędzą motały się nad wsią i przesłoną powlekały nad
 1099     1, 4 |                 się ze strony na stronę i śpiewał wciąż, nieustannie,
 1100     1, 5 |              przez puste, ogłuchłe pola i przymierały w lasach coraz
 1101     1, 5 |             leniwiej, stężały od chłodu i cały w szronach, i w bolesnej
 1102     1, 5 |               chłodu i cały w szronach, i w bolesnej cichości ziemi
 1103     1, 5 |              zamierającej; słońce blade i ciężkie wykwitało z głębin
 1104     1, 5 |                z głębin w wieńcach wron i kawek, co się zrywały gdzieś
 1105     1, 5 |                leciały nisko nad polami i krakały głucho, długo, żałośnie...
 1106     1, 5 |                  warzył resztki zieleni i rwał ostatnie liście topolom
 1107     1, 5 |               krwawe łzy umarłego lata, i padały ciężko na ziemię.~-
 1108     1, 5 |              ciszej skrzypiały wierzeje i ciszej brzmiały głosy przytłumione
 1109     1, 5 |             głosy przytłumione martwotą i pustką pól, i ciszej, trwożniej
 1110     1, 5 |     przytłumione martwotą i pustką pól, i ciszej, trwożniej tętniło
 1111     1, 5 |           niekiedy przed chałupami albo i w polach widni byli ludzie,
 1112     1, 5 |           ludzie, jak przystawali nagle i patrzyli długo w dal omroczoną,
 1113     1, 5 |                 omroczoną, siną... albo i te rogate, potężne łby podnosiły
 1114     1, 5 |        podnosiły się od traw pożółkłych i przeżuwając z wolna, zatapiały
 1115     1, 5 |           przestrzeń daleką... daleką...i kiedy niekiedy głuchy, żałosny
 1116     1, 5 |               świtanie - mroczniej było i zimniej, i niżej dymy rozsnuwały
 1117     1, 5 |               mroczniej było i zimniej, i niżej dymy rozsnuwały się
 1118     1, 5 |        rozsnuwały się po nagich sadach, i więcej ptaków zlatywało
 1119     1, 5 |                 ptaków zlatywało do wsi i szukało schronienia po stodołach
 1120     1, 5 |                schronienia po stodołach i brogach, a wrony siadały
 1121     1, 5 |               słoneczne, ale tak martwe i nieme, że poszumy lasów
 1122     1, 5 |              dochodziły głuchym szmerem i bełkot rzeki rozlegał się
 1123     1, 5 |              rwały się nie wiadomo skąd i przepadały w ostrych, zimnych
 1124     1, 5 |             głęboka melancholia żałości i trwogi zarazem.~I często,
 1125     1, 5 |               żałości i trwogi zarazem.~I często, coraz częściej niebo
 1126     1, 5 |              się jeszcze za się za rolę i żegnał ją westchnieniem
 1127     1, 5 |                 były jeszcze, ale zimne i coraz częściej przeciągały
 1128     1, 5 |                 złote płonęły okna chat i szkliły się kałużami puste
 1129     1, 5 |                 noc tłukła się o ściany i pojękiwała w sadach.~Nawet
 1130     1, 5 |             skrzydłem, co się był ostał i którego widywano samotnie
 1131     1, 5 |                 jął pod bróg Boryny abo i zasię na samo podwórze,
 1132     1, 5 |          podrzucał na przynętę jadło.~A i dziady różne coraz częściej
 1133     1, 5 |               częściej nawiedzały wieś; i te zwyczajne, proszalne,
 1134     1, 5 |           proszalne, co z torbą głęboką i z pacierzem długim szły
 1135     1, 5 |              ujadaniem piesków - a były i drugie, insze, takie, co
 1136     1, 5 |                miejsc świętych ciągnęły i znały Ostrą Bramę, Częstochowę
 1137     1, 5 |                Ostrą Bramę, Częstochowę i Kalwarię, a rade opowiadały
 1138     1, 5 |                 gdzie we świecie dzieje i jakie cuda się gdzie stały,
 1139     1, 5 |                  a trafiał się niekiedy i taki, któren po cichu powiadał
 1140     1, 5 |         powiadał się aż z Ziemi Świętej i takie cudeńka prawił, takie
 1141     1, 5 |     słuchających pobożnie, a niejednemu i uwierzyć było trudno w to
 1142     1, 5 |             czegoś nowego dowiedział, a i wieczory były długie, i
 1143     1, 5 |                 i wieczory były długie, i do świtu wyspać się jeszcze
 1144     1, 5 |               jeszcze można było choćby i na oba boki.~Hej ! Jesień
 1145     1, 5 |                 to była, późna jesień !~I ani przyśpiewków, ni pokrzyków
 1146     1, 5 |             jakoby szkliwem po szybach, i to głuche, wzmagające się
 1147     1, 5 |            odarte w odpocznieniu leżały i cichości tężenia; jako te
 1148     1, 5 |              drogi nie bardzo rozmiękły i może wytrzyma pogoda do
 1149     1, 5 |                na świętą Kordulę, walny i ostatni już przed Godami,
 1150     1, 5 |       przychówku. A że na zimę szło, to i kupować trza było niemało
 1151     1, 5 |               kupować trza było niemało i z przyodziewku, i ze sprzętów,
 1152     1, 5 |               niemało i z przyodziewku, i ze sprzętów, i z różnych
 1153     1, 5 |            przyodziewku, i ze sprzętów, i z różnych różności gospodarskich,
 1154     1, 5 |         różności gospodarskich, z czego i różne turbacje poszły, i
 1155     1, 5 |                i różne turbacje poszły, i swary, i kłótnie po chałupach,
 1156     1, 5 |               turbacje poszły, i swary, i kłótnie po chałupach, boć
 1157     1, 5 |                 coraz to trudniej.~A tu i rychtyk w ten czas i płacić
 1158     1, 5 |                 tu i rychtyk w ten czas i płacić przychodziło podatki,
 1159     1, 5 |              podatki, to gminne składki i spłaty różne między sobą,
 1160     1, 5 |             różne między sobą, a często i przednówkowe pożyczki, a
 1161     1, 5 |             pożyczki, a jak niejeden to i zasługi służbie - tyla tego
 1162     1, 5 |             razem, że niektóren, choćby i z półwłókowych, ciężko wzdychał
 1163     1, 5 |           półwłókowych, ciężko wzdychał i kalkulował, a nic nie wychodziło
 1164     1, 5 |      wyprowadzenia na jarmark konia abo i krowy, a już o biedniejszych
 1165     1, 5 |                a już o biedniejszych to i nie ma co rzec.~Więc też
 1166     1, 5 |                nie ma co rzec.~Więc też i jaki taki wyprowadzał krowinę
 1167     1, 5 |               ognojone boki wiechetkiem i na noc przyrzucał koniczyny,
 1168     1, 5 |                 żeby zdążyć na jarmark.~I u Borynów sposobiono się
 1169     1, 5 |          ostawało, to podpasały maciorę i te gąski wybrane z ostawianych
 1170     1, 5 |                do boru po susz na ogień i po ściółkę, z której co
 1171     1, 5 |              chałupę do ogacenia ścian.~I tak ta przyspieszona robota
 1172     1, 5 |              wozie wtoczonym do stodoły i wszystko było przyrządzone
 1173     1, 5 |              cięgiem, a oni jedli wolno i w milczeniu, ze to po spracowaniu
 1174     1, 5 |                 dopiero kiedy skończyli i gdy już kobiety posprzątały
 1175     1, 5 |               kobiety posprzątały miski i garnki z ławy, Boryna rzekł,
 1176     1, 5 |                 później - odrzekł Antek i zabrał się do smarowania
 1177     1, 5 |                obierał kartofle na rano i raz w raz poszturchiwał
 1178     1, 5 |                 Łapę, któren leżał obok i wybierał sobie pchły zębami.~
 1179     1, 5 |         uczyniła, że ino ogień trzaskał i świerszcze za kominem poskrzypiwały
 1180     1, 5 |               domu dochodził plusk wody i szczękanie mytych garnków.~-
 1181     1, 5 |          spuścił ośnik, którym strugał, i zapatrzył się w ogień tak
 1182     1, 5 |                  Józia, daj no gorzałki i co przegryźć, co mamy na
 1183     1, 5 |                 jakie - zarządził stary i przysunął przed komin ławkę,
 1184     1, 5 |                butelkę, wianek kiełbasy i chleb.~- Napij się, Kuba,
 1185     1, 5 |               chleb.~- Napij się, Kuba, i rzeknij swoje słowo.~- Bóg
 1186     1, 5 |          Przydać by się przydało, bo to i kożuch zlatuje ze mnie.,
 1187     1, 5 |                kożuch zlatuje ze mnie., i buciska też, a i kapot jaki
 1188     1, 5 |                 mnie., i buciska też, a i kapot jaki kupiłbym... już
 1189     1, 5 |                bąkał srodze zawstydzony i ciemny rumieniec oblał mu
 1190     1, 5 |        rumieniec oblał mu twarz.~- A to i dobrodziej naucza, żeby
 1191     1, 5 |            Napij no się, Kuba, na zgodę i słuchaj, coć rzeknę, a sam
 1192     1, 5 |                 Kużden ma swoje miejsce i la każdego co innego Pan
 1193     1, 5 |                 twoje, to go się pilnuj i nie przestępuj, na pierwsze
 1194     1, 5 |          pierwsze miejsce się nie pchaj i nie wynoś się nad drugie -
 1195     1, 5 |                   bo zgrzeszysz ciężko. I sam dobrodziej ci powtórzy
 1196     1, 5 |                    Nie bydlem przeciech i swoje pomyślenie mam.~-
 1197     1, 5 |               nad drugie nie wynosił.~- I... inom bliżej ołtarza chciał
 1198     1, 5 |               kąta słyszy, nie bój się. I po co się pchać między najpierwsze,
 1199     1, 5 |                  gospodarzem byłbym, to i baldach nosić bym nosił,
 1200     1, 5 |              baldach nosić bym nosił, a i dobrodzieja pod pachę wiódł,
 1201     1, 5 |            dobrodzieja pod pachę wiódł, i w ławkach siadał, i z książki
 1202     1, 5 |              wiódł, i w ławkach siadał, i z książki głośno śpiewał...
 1203     1, 5 |                 żem ino parobek, chocia i syn gospodarski, to mi w
 1204     1, 5 |                 świecie urządzenie jest i nie twoja głowa zmieni.~-
 1205     1, 5 |                Napij się jeszcze, Kuba, i rzeknij, co ci mam zasług
 1206     1, 5 |               Michałem od organisty abo i z drugim kamratem i rajcują
 1207     1, 5 |                 abo i z drugim kamratem i rajcują se swobodnie, wesoło,
 1208     1, 5 |                 buchnął pięścią w ławkę i zakrzyknął:~- Cztery papierki
 1209     1, 5 |           zakrzyknął:~- Cztery papierki i rubla zadatku dołoży - to
 1210     1, 5 |                szedł już za myślą swoją i dawnym marzeniem, a zresztą
 1211     1, 5 |           skurczoną duszę, rósł w ambit i taką pewność siebie, jakoby
 1212     1, 5 |               poczuł.~- Cztery papierki i jeszcze jeden zadatku dołoży,
 1213     1, 5 |              psiachmać na jarmark pójdę i służbę se znajdę, choćby
 1214     1, 5 |                służbę se znajdę, choćby i na furmana do cugowych we
 1215     1, 5 |                 Znają mię, iżem robotny i na wszystkim w polu czy
 1216     1, 5 |                to ptaszki strzelał będę i dobrodziejowi nosił abo
 1217     1, 5 |                 dobrodziejowi nosił abo i Janklowi... a nie...~- Cie...
 1218     1, 5 |            półrublu, to po złotówce, aż i stanęło, że obiecał mu na
 1219     1, 5 |         przyszły rok dołożyć trzy ruble i dwie koszule miasto zadatku.~-
 1220     1, 5 |                 było co, bo Kuba wartał i więcej, robotny parob, choćby
 1221     1, 5 |           więcej, robotny parob, choćby i za dwóch, gospodarskiego
 1222     1, 5 |               gospodarskiego nie ruszył i o inwentarz dbał więcej
 1223     1, 5 |             więcej niźli o siebie, choć i kulawy był, i mocy wielkiej
 1224     1, 5 |              siebie, choć i kulawy był, i mocy wielkiej nie miał,
 1225     1, 5 |                 jak przynależało, zrobi i jeszcze najemnika przypilnuje.~
 1226     1, 5 |                 Poradzili jeszcze o tym i o owym, i gdy się rozchodzili,
 1227     1, 5 |                 jeszcze o tym i o owym, i gdy się rozchodzili, Kuba
 1228     1, 5 |            ozwał:~- Zgoda na trzy ruble i dwie koszule, ino... ino...
 1229     1, 5 |             żeby ją Żyd jaki bijał libo i łachmytek z miasta... Nie
 1230     1, 5 |               posłuszna... koń taki, że i drugi człowiek - prosty
 1231     1, 5 |                 Bo w karczmie powiedali i... bojałem się...~- Opiekuny,
 1232     1, 5 |                 śmiał, to nadział czapę i poszedł rychło, jako że
 1233     1, 5 |                 poszedł rychło, jako że i czas było spać bacząc na
 1234     1, 5 |                                   Jakoż i nazajutrz, jeszcze przed
 1235     1, 5 |               już na wszystkich drogach i ścieżkach do Tymowa ruszali
 1236     1, 5 |              płótna, do cna przemiękłe, i po drogach szkliły się kałuże,
 1237     1, 5 |              błoto chlupało pod nogami.~I z Lipiec wychodzono od wczesnego
 1238     1, 5 |           topolowej drodze za kościołem i hen, aż do lasów, widny
 1239     1, 5 |                 od czerwonych wełniaków i białych kapot chłopskich.~
 1240     1, 5 |              szły kobiety, szły parobki i dziewczyny, i komornicy
 1241     1, 5 |              szły parobki i dziewczyny, i komornicy też szli, a i
 1242     1, 5 |                 i komornicy też szli, a i biedota sama -najemnicy
 1243     1, 5 |             którym godzono się do robót i zmieniano służby.~Kto co
 1244     1, 5 |               na postronku krowinę albo i ciołaka, kto zaś gnał przed
 1245     1, 5 |          prosiętami, co ino pokwikiwały i rwały się tak, że trza je
 1246     1, 5 |                 je było cięgiem oganiać i stróżować, bych pod wozy
 1247     1, 5 |             spod zapasek kobiecych... A i wozy niezgorzej jechały
 1248     1, 5 |             słomy wyzierał ryj karmnika i kwiczał, aż gęsi gęgały
 1249     1, 5 |                 gęsi gęgały zestrachane i psy, co szły zarówno z ludźmi,
 1250     1, 5 |      doszczekiwać poczynały przy wozach I szli tak całą drogą, że
 1251     1, 5 |            słońca było patrzeć, wyszedł i Boryna z chałupy; przódzi
 1252     1, 5 |                 z Józką pognały maciorę i podpasionego wieprzka, a
 1253     1, 5 |                dziesięć worków pszenicy i pół korczyka czerwonej koniczyny.
 1254     1, 5 |            ostawał tylko Kuba z Witkiem i Jagustynka, przywołana,
 1255     1, 5 |          przywołana, żeby jeść uwarzyła i krów dojrzała.~Witek beczał
 1256     1, 5 |          mruknął Boryna, przeżegnał się i poszedł pieszo, bo liczył,
 1257     1, 5 |              przysiędzie do kogo; jakoż i zaraz tak się stało, bo
 1258     1, 5 |           przyjaźnie ręce z organistami i konie ruszyły.~- A pan Jaś
 1259     1, 5 |                  siedzącego z parobkiem i powożącego.~- Przyjechałem
 1260     1, 5 |        pstrzykając w tabakierkę.~Zażyli i pokichali solennie.~- Cóż
 1261     1, 5 |            parobku, pochylił się szybko i cicho zapytał:~- A pan Jaś
 1262     1, 5 |          kamienia... - westchnęła.~- Bo i prawda, chrztów to ta jeszcze
 1263     1, 5 |           dorzucił ironicznie Boryna.~- I... co za pochowki, sama
 1264     1, 5 |                 którego coś kapnie.~- A i wotyw coraz mniej, a i targują
 1265     1, 5 |                A i wotyw coraz mniej, a i targują się jak te Żydy! -
 1266     1, 5 |                 biedy to wszystko idzie i ze złych czasów .- usprawiedliwiał
 1267     1, 5 |           usprawiedliwiał Boryna.~- Ale i z tego, że ludzie o zbawienie
 1268     1, 5 |                o tym mówił do mojego.~- I dworów coraz mniej. Dawniej,
 1269     1, 5 |                 do dworu - nie żałowali i zboża, i pieniędzy, i leguminy.
 1270     1, 5 |                   nie żałowali i zboża, i pieniędzy, i leguminy. A
 1271     1, 5 |          żałowali i zboża, i pieniędzy, i leguminy. A teraz, Boże
 1272     1, 5 |              każdy gospodarz się kurczy i jak ci da snopczynę żyta,
 1273     1, 5 |               że organista pieniądze ma i na procenta albo i na odrobek
 1274     1, 5 |         pieniądze ma i na procenta albo i na odrobek komornikom rozpożycza,
 1275     1, 5 |          uśmiechał się na te wyrzekania i znowu spytał o Jasia...~-
 1276     1, 5 |               znowu spytał o Jasia...~- I cóż, do urzędu pójdzie?...~-
 1277     1, 5 |                     Pewnie, pewnie... a i honor jest, i to, jak powiadają,
 1278     1, 5 |               pewnie... a i honor jest, i to, jak powiadają, że kto
 1279     1, 5 |            dobodzie... powiedział wolno i z szacunkiem poglądał przez
 1280     1, 5 |         potrzeby swojej...~- Mówili, że i młynarzów Stacho księdzem
 1281     1, 5 |               pono we wielgich szkołach i na dochtora praktykuje...~-
 1282     1, 5 |                 już w szóstym miesiącu, i to od niego...~- Powiedali,
 1283     1, 5 |              księdzem być lepiej, bo to i Panu Jezusowi chwała, i
 1284     1, 5 |                 i Panu Jezusowi chwała, i ludziom na pociechę - pogłaskał
 1285     1, 5 |                 miał spierać z kobietą, i całkiem uważnie słuchał
 1286     1, 5 |               raz po raz uchylał czapki i głośnym: "Na wieki!" odpowiadał
 1287     1, 5 |                 ludzi. Jechali truchtem i Jasio chwacko wymijał wozy,
 1288     1, 5 |                  gdzie już luźniej było i droga szersza.~Zaraz na
 1289     1, 5 |             Dominikową, jechała z Jagną i Szymkiem, a krowa uwiązana
 1290     1, 5 |               się wychylił przy mijaniu i zawołał:~- Spóźnita się!~-
 1291     1, 5 |                jałowica na koniczynie - i aż się wychylił, żeby spojrzeć
 1292     1, 5 |             jaki rządca zjedzie po nią, i parobków odgania... - szepnęła
 1293     1, 5 |         zjadliwie.~- Bo mógłby ją wziąć i taki, co siedzi choćby i
 1294     1, 5 |                i taki, co siedzi choćby i na włóce... warta tego...~-
 1295     1, 5 |              niej jajków nie niesą, abo i ludziom w garście, będzie
 1296     1, 5 |                 myślał, zeźlony silnie, i ino poglądał przed się,
 1297     1, 5 |            organiścina pogadywała o tym i owym, kiwał głową, cosik
 1298     1, 5 |            cosik tam mamrotał pod nosem i tak się zawziął, że ozwać
 1299     1, 5 |                chciał ni słowem jednym.~I skoro tylko wjechali na
 1300     1, 5 |           miasteczka, zesiadł z bryczki i jął dziękować za podwiezienie.~-
 1301     1, 5 |              nuty nijakiej nie wyciągnę i świeców gasić nienauczny...~
 1302     1, 5 |            rynku, bo jarmark był sielny i choć to jeszcze dość rano,
 1303     1, 5 |          wszystkie ulice, place, zaułki i podwórza zawalone były ludźmi,
 1304     1, 5 |            zawalone były ludźmi, wozami i towarem różnym - nic, jeno
 1305     1, 5 |            dopływały nowe rzeki ludzkie i cieśniły się, kolebały,
 1306     1, 5 |               aże domy się trząść zdały i rozlewały po wielkim placu
 1307     1, 5 |                drodze błoto, tutaj bite i rozrabiane tysiącami nóg,
 1308     1, 5 |                 nóg, było już po kostki i tryskało spod-kół na wszystkie
 1309     1, 5 |           kolebała, biła o ściany domów i przewalała z końca w koniec,
 1310     1, 5 |             narodu skupiło się tyla, że i przejść było niełatwo, a
 1311     1, 5 |                  co wisiały na żerdkach i jako te maki były czerwone,
 1312     1, 5 |         widziały, a insze buraczkowe... i kto je tam wszystkie spamięta!
 1313     1, 5 |           wszystkie spamięta! A dzieuch i kobiet pełno tu przed nimi,
 1314     1, 5 |                 pełno tu przed nimi, że i kija nie było gdzie wrazić -
 1315     1, 5 |                wrazić - która targowała i wybierała sobie, a drugie
 1316     1, 5 |                drugie aby ino popatrzeć i oczy se ucieszyć ślicznościami.~
 1317     1, 5 |          kwiatuszków zielonych, złotych i różnych... a czepków i Bóg
 1318     1, 5 |          złotych i różnych... a czepków i Bóg ta wie czego jeszcze.~
 1319     1, 5 |        przedawali w pozłocistych ramach i za szkłem, że choć stały
 1320     1, 5 |                 stały pod ścianami albo i zgoła na ziemi leżały, a
 1321     1, 5 |              jaki taki do czapki sięgał i znak krzyża czynił świętego.~
 1322     1, 5 |            pasionkę, wsadził za pazuchę i jął się przepychać do targowiska
 1323     1, 5 |                  że to ciżba była sroga i że się popatrzeć było na
 1324     1, 5 |                  wisiały szeregi butów, i takich zwyczajnych, żółtych
 1325     1, 5 |                  żeby wody nie puściły; i takich już pod glanc przyszykowanych,
 1326     1, 5 |              pod glanc przyszykowanych, i ciżem kobiecych z czerwonymi
 1327     1, 5 |          rymarze z chomątami na kołkach i uprzężą rozwieszoną.~A potem
 1328     1, 5 |         rozwieszoną.~A potem powroźnicy i ci, co sieci sprzedawali.~
 1329     1, 5 |               ci, co sieci sprzedawali.~I ci, co z sitami po świecie
 1330     1, 5 |             sitami po świecie jeździli.~I ci, co z kaszą po jarmarkach
 1331     1, 5 |            garbarze.~Gdzie znowu krawce i kożuszarze rozwiesili swoje
 1332     1, 5 |                zwoje kiełbas czerwonych i grubych kiej liny, wały
 1333     1, 5 |              całe wieprzki wypaproszone i broczące jeszcze posoką,
 1334     1, 5 |                 rodzone, stali piekarze i na podesłanej grubo słomie,
 1335     1, 5 |           wozach, na stołach, w koszach i gdzie się dało, leżały góry
 1336     1, 5 |            bułek, kukiełek...~Gdzie zaś i kto przeliczy, i spamięta
 1337     1, 5 |              Gdzie zaś i kto przeliczy, i spamięta te wszystkie kramy
 1338     1, 5 |             spamięta te wszystkie kramy i to, co w nich sprzedawali?...~
 1339     1, 5 |        sprzedawali?...~Były z zabawkami i takie z piernikami, gdzie
 1340     1, 5 |             różne, a serca, a żołnierze i cudaki takie, że i nie rozeznać
 1341     1, 5 |            żołnierze i cudaki takie, że i nie rozeznać bele komu;
 1342     1, 5 |                gdzie historie o zbójach i srogich Magielonach przedawali
 1343     1, 5 |          srogich Magielonach przedawali i lementarze też; były i takie,
 1344     1, 5 |       przedawali i lementarze też; były i takie, gdzie piszczałki,
 1345     1, 5 |               gdzie piszczałki, organki i gliniane kuraski, i jensze
 1346     1, 5 |             organki i gliniane kuraski, i jensze muzyckie rzeczy,
 1347     1, 5 |              taki jazgot się czynił, że i wytrzymać trudno było bo
 1348     1, 5 |                 się bednarze, blacharze i garncarze, porozstawiali
 1349     1, 5 |                porozstawiali tyle misek i garnków, że ledwie przejść
 1350     1, 5 |                 za nimi stolarze; łóżka i skrzynie malowane, i szafy,
 1351     1, 5 |              łóżka i skrzynie malowane, i szafy, i półki, i stoły
 1352     1, 5 |             skrzynie malowane, i szafy, i półki, i stoły aże grały
 1353     1, 5 |             malowane, i szafy, i półki, i stoły aże grały tymi farbami,
 1354     1, 5 |                 cebule we wiankach albo i we workach;~która z płótnami
 1355     1, 5 |                z płótnami swojej roboty i wełniakami; która z jajkami
 1356     1, 5 |                 pięknie wyczesany, albo i motki przędzy miała; a każda
 1357     1, 5 |              każda siedziała przy swoim i poredzały se godnie, jak
 1358     1, 5 |                co wykrzykują, handryczą i ciskają się kiej głupie.~
 1359     1, 5 |       Gdzieniegdzie zaś pomiędzy wozami i kramami kurzyło się z blaszanych
 1360     1, 5 |                z ziemniakami też mieli.~I dziadów zlazło się ze wszystkich
 1361     1, 5 |              ślepych, kulawych, niemych i zgoła bez rąk i nóg, tyla
 1362     1, 5 |                 niemych i zgoła bez rąk i nóg, tyla jak na odpuście
 1363     1, 5 |        wszystkie spod wozów, spod ścian i prosto z błocka żebrali
 1364     1, 5 |                 błocka żebrali lękliwie i wypraszali sobie ten grosik
 1365     1, 5 |                coś niecoś ze znajomkami i dopchał się wreszcie na
 1366     1, 5 |           kupiło się dosyć ludzi, wozów i leżały całe zagony świń
 1367     1, 5 |              tam mają prosięta Kłęby, a i Szymek Dominików stoi przy
 1368     1, 5 |       popatrzycie na jarmark.~- Już też i ckno tak siedzieć.~- Wiele
 1369     1, 5 |              omacawszy maciorze grzbiet i boki. - Wieprzak chudy na
 1370     1, 5 |        sprzedajcie, zajrze do Antka ino i zaraz do was przylece. Jeść
 1371     1, 5 |                 już chleba.~- Kupię wam i kiełbasy, ino sprzedajcie,
 1372     1, 5 |           tknęło, bo tylko machnął ręką i rzekł odchodząc:~- Kupię
 1373     1, 5 |             Kupię ci, Józia, kupię... - i aż w dyrdy ruszył, bo dojrzał
 1374     1, 5 |             rynek, stał wóz przy wozie, i to w rzędów parę, że środkiem
 1375     1, 5 |                rzędów parę, że środkiem i z trudem niemałym a baczeniem
 1376     1, 5 |               Antek siedział na workach i smagał batem żydowskie kury,
 1377     1, 5 |                to powiedziałem.~- Sześć i pół daję, więcej nie można,
 1378     1, 5 |              wilgotna... Kupię na miarę i po sześć rubli i pięć złotych.~-
 1379     1, 5 |               na miarę i po sześć rubli i pięć złotych.~- Kupisz na
 1380     1, 5 |               złotych.~- Kupisz na wagę i po siedem, rzekłem!~- Co
 1381     1, 5 |             kiej ci pyska nie szkoda. - I nie zwracał już uwagi na
 1382     1, 5 |             rozwiązywali worki po kolei i oglądali pszenicę.~- Antek,
 1383     1, 5 |             Antek, pójde ino do pisarza i w to oczymgnienie przyjde
 1384     1, 5 |           Swojego darować nie daruję.~- I... borowego przyprzeć gdzie
 1385     1, 5 |                  Gorzałki bym się napił i przegryzł co...~- Nie masz
 1386     1, 5 |                 odwrócił się gwałtownie i jął pogwizdywać ze złości,
 1387     1, 5 |                a stary, chociaż z żalem i markotnością, wysupłał złotówkę
 1388     1, 5 |         markotnością, wysupłał złotówkę i dał.~- Żyw wszystkich swoją
 1389     1, 5 |              swoją krwawicą... - myślał i spiesznie się przeciskał
 1390     1, 5 |            koszuli był tylko, nie umyty i rozczochrany; jakaś kobieta
 1391     1, 5 |                 stołka obłocone ubranie i podsunął Borynie, któren
 1392     1, 5 |               Jeszcze by! Krowa zdechła i chłopak choruje z przestrachu.
 1393     1, 5 |              Dobra nasza! - zatarł ręce i szukał papieru na stole.~-
 1394     1, 5 |               zesztukuje, tak że będzie i choroba z pobicia, i zdechła
 1395     1, 5 |             będzie i choroba z pobicia, i zdechła krowa. Niech dwór
 1396     1, 5 |               się, wałkoniu! - krzyknął i tak mocno kopnął leżącą,
 1397     1, 5 |                    Przynieś no gorzałki i co zjeść...~- Ani dydka
 1398     1, 5 |                 zborgują.... - mruczała i podniósłszy się z barłogu,
 1399     1, 5 |              się z barłogu, jęła ziewać i przeciągać się; wielka była
 1400     1, 5 |                  obrzękłą, posiniaczoną i przepitą, a głos cienki,
 1401     1, 5 |          zacierał chude, piegowate ręce i raz w raz odwracał wynędzniałą,
 1402     1, 5 |              miał przyłamane, usta sine i wielkie czarne wąsy.~Napisał
 1403     1, 5 |                 wziął na marki drugiego i ugodził się na trzy za stawanie
 1404     1, 5 |               dwór mu wszystko zapłaci, i z nawiązką.~- Sprawiedliwość
 1405     1, 5 |                z zawziętością Boryna. - I komu jeszcze, dworowi, co
 1406     1, 5 |               dworowi, co ma tyle lasów i ziemi!... - rozmyślał wychodząc
 1407     1, 5 |            rozmyślał wychodząc na rynek i zaraz jakoś przy czapnikach
 1408     1, 5 |               byłby parobeczek...~- Abo i nie! - zawołała zuchowato,
 1409     1, 5 |               ta za droga nie była...~- I w polu robić bym nie robiła...~-
 1410     1, 5 |               robił... - szepnął ciszej i tak spojrzał na nią namiętnie,
 1411     1, 5 |                 cofnęła się zakłopotana i już bez targu zapłaciła
 1412     1, 5 |           chwili opamiętawszy się nieco i wytchnąwszy z owej lubości,
 1413     1, 5 |              wódkę!...~- A to przyniese i tutaj się napijem, Jaguś...~-
 1414     1, 5 |                   szepnął cichym głosem i poszedł przodem, a tak robił
 1415     1, 5 |        dziewczyna zwolniła, przystawała i aż jej oczy ~To ci śliczności,
 1416     1, 5 |            kwiaty, z rubla kosztuje abo i dziesięć złotych!~- Nie
 1417     1, 5 |                    Ale Jaguś przez siłę i z żalem oderwała ręce od
 1418     1, 5 |                oderwała ręce od wstążki i poszła dalej do drugiego
 1419     1, 5 |                w tym znowu chustki były i materie na staniki i kaftany.~-
 1420     1, 5 |               były i materie na staniki i kaftany.~- Jezus mój, jakie
 1421     1, 5 |            Jezus! - szeptała oczarowana i raz w raz zanurzała ręce
 1422     1, 5 |                  to w czerwone aksamity i aż się jej ćmiło w oczach
 1423     1, 5 |               aż się jej ćmiło w oczach i serce dygotało z rozkoszy.
 1424     1, 5 |          pajęczyny! Nie, nie ścierpiała i jęła przymierzać na głowę
 1425     1, 5 |                na nią, taka była urodna i taka młodość i zdrowie biło
 1426     1, 5 |              była urodna i taka młodość i zdrowie biło od niej.~-
 1427     1, 5 |             Przyglądała się sobie długo i z ciężkim westchnieniem
 1428     1, 5 |              powiedziała pięć rubli, że i sam Boryna jął ją zaraz
 1429     1, 5 |             laskowe, a drugie ze srebra i złota...~Przymierzała Jaguś
 1430     1, 5 |             Przymierzała Jaguś niejedne i przebierała między nimi,
 1431     1, 5 |             białą szyję we cztery rzędy i zwróciła się do starego~-
 1432     1, 5 |               ta nie dziwota korale, bo i ano leży we skrzyni coś
 1433     1, 5 |                  rzuciła ostro paciorki i spiesznie już szła, zachmurzona
 1434     1, 5 |         spiesznie już szła, zachmurzona i smutna.~- Jaguś, a to przysiądźmy
 1435     1, 5 |            jeszcze ku kramom z żałością i często sobie westchnęła
 1436     1, 5 |               aże lokaj za nimi nosił ! I tak co jarmark!~- Kto cięgiem
 1437     1, 5 |            Jaguś obejrzała się na niego i nie wiedziała, co rzec na
 1438     1, 5 |                  Jaguś, co?...~- A byli i poszli!... Niezguła jeden,
 1439     1, 5 |                wyjął z zanadrza chustkę i coś jeszcze w papier owinięte.~-
 1440     1, 5 |             Zaśbym tam ocyganiał cię!~- I uwierzyć trudno. - I rozkładała
 1441     1, 5 |                    I uwierzyć trudno. - I rozkładała ciągle chustkę
 1442     1, 5 |             Jagna raz jeszcze rozwinęła i przepatrywała, naraz zawinęła
 1443     1, 5 |                 zawinęła wszystko razem i chciała bieżyć za nim i
 1444     1, 5 |                 i chciała bieżyć za nim i oddać... bo jakże jej brać
 1445     1, 5 |           Pociągnęła wolno szukać matki i z lubością, ostrożnie dotykała
 1446     1, 5 |                     Jagna oprzytomniała i jęła oczami szukać, kto
 1447     1, 5 |             oczami szukać, kto ją wołał i skąd, i wnet dojrzała Agatę
 1448     1, 5 |            szukać, kto ją wołał i skąd, i wnet dojrzała Agatę siedzącą
 1449     1, 5 |                 od jarmarku na jarmarek i tą modlitwą upraszam se
 1450     1, 5 |                  a wy nie chorujecie?~- I... gdzie zaś, w piersiach
 1451     1, 5 |                  a jak się naziębię, to i żywą krwią pluję... Niedługo
 1452     1, 5 |                dociągnąć, wrócić do wsi i tam se między swojemi zamrzeć -
 1453     1, 5 |                wzniesła zapłakaną twarz i jęła się modlić tak gorąco,
 1454     1, 5 |       ostających, a za swoich to już ja i tak się cięgiem modlę i
 1455     1, 5 |                 i tak się cięgiem modlę i Boga proszę, za żywych i
 1456     1, 5 |                i Boga proszę, za żywych i umarłych, Jaguś, a nie przysyłali
 1457     1, 5 |                wódką?~- Przychodzili.~- I żaden ci się nie uwidział?....~-
 1458     1, 5 |                      powiedziała prędko i poszła do matki, którą ujrzała
 1459     1, 5 |                 kowalem.~Przywitali się i szli w podle siebie milcząc.~-
 1460     1, 5 |                 czym? Mogłeś mi to samo i w Lipcach powiedzieć. -
 1461     1, 5 |         czterdzieści, kiej zamrę.~- Już i ludzie mi redzą, żeby do
 1462     1, 5 |                 ci, gdzie skargi piszą, i na pisarza dam rubla...~-
 1463     1, 5 |                 napocząć nie napocznie, i jakby nigdy nic, najspokojniej
 1464     1, 5 |                nigdy nic, najspokojniej i prosząco rzekł:~- Napiłbym
 1465     1, 5 |         najlepszy zięć prosi, to choćby i całą kwartę - przekpiwał
 1466     1, 5 |           narożnego szynku; był już tam i Jambroży, ale nie pił, siedział
 1467     1, 5 |         siedział w kącie markotny jakiś i smutny.~- Po gnatach mę
 1468     1, 5 |           pluchę - wyrzekał.~Wypili raz i drugi, ale w milczeniu,
 1469     1, 5 |            dwóch mocnych, nabrał rezonu i rzekł cicho:~- Ociec, powiedzcie
 1470     1, 5 |             jeszcze mi miły ten rok abo i dwa na świecie~- To spłatę
 1471     1, 5 |                szepnął Jambroży.~- A bo i pewnie.~- Spodoba mi się,
 1472     1, 5 |                  Spodoba mi się, to się i ożenię. Zabronisz?~- Zabronić
 1473     1, 5 |                 ostał po graniastej, to i sam pomogę. Rozum wy swój
 1474     1, 5 |             czym wam najlepiej. Nie raz i nie dwa przekładałem żonie,
 1475     1, 5 |             patyk złamany weźmiesz albo i co gorsza.~Napili się jeszcze,
 1476     1, 5 |             jeszcze, kowal już postawił i przyzwał jeszcze do kompanii
 1477     1, 5 |           któren ochotnie się przysiadł i jął gadki ucieszne opowiadać,
 1478     1, 5 |             pilno było iść do swoich, a i do spraw różnych; rozeszli
 1479     1, 5 |                dobrze jak te łyse konie i przezierali na wskroś, kieby
 1480     1, 5 |                 poczekiwał na kumów abo i znajomków, żeby mu kto postawił
 1481     1, 5 |              jaką półkwaterkę,~bo dobra i psu mucha, póki kto całego
 1482     1, 5 |             napić się lubiał niezgorzej i samemu stawiać sobie było
 1483     1, 5 |            dziwota, kościelnym był ino.~I jarmark dobiegał już końca.~
 1484     1, 5 |              lustrem mignął po świecie, i zaraz się schowało za chmury;
 1485     1, 5 |               prawie na dachach leżały, i drobny deszcz jął siać kiej
 1486     1, 5 |               kiej przez gęste sito. To i rozjeżdżali się prędzej,
 1487     1, 5 |              żeby się dostać przed nocą i większą pluchą.~I handlerze
 1488     1, 5 |            przed nocą i większą pluchą.~I handlerze rychlej zdejmowali
 1489     1, 5 |                rychlej zdejmowali kramy i pakowali się na wozy, że
 1490     1, 5 |            deszcz zacinał coraz gęstszy i zimniejszy.~Mrok zapadał
 1491     1, 5 |              Mrok zapadał prędko ciężki i mokry.~Miasteczko pustoszało
 1492     1, 5 |            mokry.~Miasteczko pustoszało i milkło.~Tylko dziady jeszcze
 1493     1, 5 |     gdzieniegdzie pojękiwali spod ścian i w karczmach podnosiły się
 1494     1, 5 |           podnosiły się wrzaski pijaków i kłótnie.~Jakoś już o samym
 1495     1, 5 |              mieli, nakupowali różności i użyli jarmarku, co się zowie.
 1496     1, 5 |              zowie. Antek podcinał koni i jechał, aż się błoto otwierało,
 1497     1, 5 |                 się błoto otwierało, bo i ziąb był, i podpili sobie
 1498     1, 5 |               otwierało, bo i ziąb był, i podpili sobie wszyscy niezgorzej,
 1499     1, 5 |       niezgorzej, stary, choć skąpy był i aż piszczał za groszem,
 1500     1, 5 |               tak ich dzisiaj ugaszczał i m i napitkiem ,i tym dobrym