Tom, Rozdzial

 2501     1, 10|               swoje żale, w czym mu już i przywtarzała, ale niedługo
 2502     1, 10|            trwało, bo wpadła Jagustynka i jakby od niechcenia mówiła:~-
 2503     1, 10|            bogacz do bogacza ciągnie... i księdza też prosili...~-
 2504     1, 10|                księdza też prosili...~- I dobrodzieja prosili?... -
 2505     1, 10|           urodna, a bo to jadła dobrego i napitku nie naszykują? Młynarze
 2506     1, 10|               Młynarze się też obiecali i z córką. Ho, ho, takiego
 2507     1, 10|                nagle, bo nikt nie mówił i nie pytał, siedzieli chmurni,
 2508     1, 10|        przyjrzała się wszystkim uważnie i wykrzyknęła:~- Zanosi się
 2509     1, 10|                 Jagustynka się obraziła i poszła na drugą stronę,
 2510     1, 10|             Józi, która ustawiała ławki i stołki, bo dzieci się już
 2511     1, 10|                 to? - powiedziała Hanka i zmilkła zastrachana, bo
 2512     1, 10|                 więc prawie w milczeniu i czekali; czasem które niecoś
 2513     1, 10|              czasem które niecoś rzekło i znowu zapadało głuche, ciężkie,
 2514     1, 10|              milczenie...~Przed chałupą i na ganku Witek z dziećmi
 2515     1, 10|              brewerie, aż Łapa szczekał i chałupa się trzęsła.~- Gotowych
 2516     1, 10|             ręką na to siostrzyne słowo i wyszedł z izby na powietrze,
 2517     1, 10|                ckniło mu się w chałupie i niepokój w nim rósł i strach,
 2518     1, 10|          chałupie i niepokój w nim rósł i strach, sam nie wiedział
 2519     1, 10|                 czego... czekał na ojca i niecierpliwił się, a rad
 2520     1, 10|             ściółkę z kupy, a on ubijał i zakładał żerdkami, ale mu
 2521     1, 10|            żerdkami, ale mu ręce drżały i raz w raz zaprzestawał roboty.
 2522     1, 10|           roboty. Wspierał się o ścianę i przez nagie, bezlistne drzewa
 2523     1, 10|                nim wzrastało, ino złość i tysiące uczuć nienawistnych,
 2524     1, 10|           ścierwa, rzucili jej gnat, to i poszła! - myśłał.~Ale przyszły
 2525     1, 10|              dróg, z sadów sczerniałych i pokurczonych i obsiadły
 2526     1, 10|             sczerniałych i pokurczonych i obsiadły mu serce, czepiały
 2527     1, 10|                mu czoło, oczy rozbłysły i dreszcz go przechodził mocny,
 2528     1, 10|               namiętnie, jej modre oczy i te usta pełne i tak czerwone,
 2529     1, 10|              modre oczy i te usta pełne i tak czerwone, a tak bliskie,
 2530     1, 10|              buchnęły na niego żarem... i ten głos cichy, urywany,
 2531     1, 10|            urywany, nabrzmiały miłością i ogniem....- Jantoś!... Jantoś! -
 2532     1, 10|               nogi - aż oczy przecierał i odpędzał precz od się te
 2533     1, 10|                 od się te mary mamiące, i cała jego złość zawzięta
 2534     1, 10|              budziło się znowu kochanie i wznosiła swój łeb kolczasty
 2535     1, 10|              choćby głową tłuc o ścianę i ryczeć wniebogłosy!~- A
 2536     1, 10|                wykrzyknął przytomniejąc i bystro spojrzał na Witka,
 2537     1, 10|           przychodziły mu szalone myśli i postanowienia, że biegł,
 2538     1, 10|                 to jedną noc na deszczu i chłodzie warował jak ten
 2539     1, 10|                omijała!...~Nie, to nie! I coraz bardziej zawzinał
 2540     1, 10|             zawzinał się przeciwko niej i przeciw wszystkiemu! Ojcowa
 2541     1, 10|             wszystkiemu! Ojcowa ona, to i obca, to i ta przybłęda,
 2542     1, 10|               Ojcowa ona, to i obca, to i ta przybłęda, ten pies bezpański,
 2543     1, 10|          kradnie - a to kijem go choćby i na śmierć zakatrupię !~A
 2544     1, 10|                się ojcu do oczów stanąć i rzec: nie możecie się z
 2545     1, 10|                straszną karą j boską... I nie rzec o tym nikomu, ino
 2546     1, 10|                ten popiół niewystudzony i od ukrytego zarzewia rudawy
 2547     1, 10|                burych, które wiatr gnał i zwalał na zachód, i stożył
 2548     1, 10|                gnał i zwalał na zachód, i stożył w góry przeogromne.
 2549     1, 10|           rzeźwe jak przed przymrozkiem i takie słuchliwe, że tupot
 2550     1, 10|               takie słuchliwe, że tupot i ryki pędzonego do wodopoju
 2551     1, 10|              głośniej, a skrzypy wrótni i studziennych żurawi, rozmowy,
 2552     1, 10|         gdzieniegdzie błyskały już okna i padały na wodę długie, porwane,
 2553     1, 10|       przyodział się w zwyczajne szmaty i poszedł w podwórze do gospodarstwa,
 2554     1, 10|               krów, do stodoły, a nawet i do prosiaków, skrzyczał
 2555     1, 10|        prosiaków, skrzyczał Kubę za coś i Witka również, że cielęta
 2556     1, 10|                cielęta wylazły z gródki i łaziły pomiędzy krowami,
 2557     1, 10|             oczy podniosły się na niego i opadły wnet, bo przystanął
 2558     1, 10|            środku, obejrzał się po nich i zapytał drwiąco:~- Wszystkie!
 2559     1, 10|                 kowalowa.~- A czemuż to i twój nie przyszedł?...~-
 2560     1, 10|               domyślnie, zrzucił kapotę i jął zzuwać buty, a oni milczeli,
 2561     1, 10|              zacząć. Kowalowa chrząkała i przyciszała dzieci, bo się
 2562     1, 10|                Hanka siedziała na progu i karmiła chłopaka, a latała
 2563     1, 10|               któren siedział pod oknem i układał sobie w głowie,
 2564     1, 10|                drżał cały ze wzruszenia i niecierpliwości. Jedna Józia
 2565     1, 10|             przyrzucała drewek na ogień i ciekawie poglądała po wszystkich,
 2566     1, 10|               ten baran! Grunt jest mój i zrobię z nim , co mi się
 2567     1, 10|                 spodoba!~- Zrobicie abo i nie zrobicie...~- Ty mi
 2568     1, 10|               bo już nie mógł ścierpieć i buchnął zapamiętałością.~-
 2569     1, 10|               Trzy morgi piachu wniesła i starą płachtę, a będzie
 2570     1, 10|                pysk wywierała?~- Wyście i tyla Antkowi nie dali, nawet
 2571     1, 10|        odrabiamy wam za dwadzieścia abo i więcej!~- Jak wam krzywda,
 2572     1, 10|                 Stary uderzył go oczami i nic nie odrzekł, przysiadł
 2573     1, 10|          odrzekł, przysiadł przed komin i pogrzebaczem tak dziabał
 2574     1, 10|             ognie chodziły mu po twarzy i włosy mu cięgiem spadały
 2575     1, 10|            jeszcze hamował, choć ledwie i zdzierżał....~Długie milczenie
 2576     1, 10|                 Hanka szlochała z cicha i pohuśtywała dziecko, bo
 2577     1, 10|            mocniej Antek.~- Chcecie, to i zapiszcie, ale to, co ostało,
 2578     1, 10|                wesela nie doczekacie...~I jęli się już kłócić, przyskakiwać
 2579     1, 10|          wypominać wszystkie swoje żale i krzywdy. Antek tak się zapamiętał
 2580     1, 10|                Antek tak się zapamiętał i tak rozsrożył, że wściekłość
 2581     1, 10|              wściekłość buchała z niego i raz w raz już starego chwytał
 2582     1, 10|                 za ramię, to za orzydle i gotów był bić... ale stary
 2583     1, 10|              ino dziwowiska la sąsiadów i wsi całej nie czynić. W
 2584     1, 10|                 podniósł się taki krzyk i zamęt, i płacz, bo obie
 2585     1, 10|                 się taki krzyk i zamęt, i płacz, bo obie kobiety płakały
 2586     1, 10|                 bo obie kobiety płakały i wołały na przemian, a dzieci
 2587     1, 10|             płaczem, wsparła się o okap i jęła zalewanym przez łzy,
 2588     1, 10|                 A jak te woły harowalim i dnie... i noce... za parobków...
 2589     1, 10|                woły harowalim i dnie... i noce... za parobków... a
 2590     1, 10|              paciorki... to wszystko... i la kogo to? La kogo?...
 2591     1, 10|                 do niej...~- Że lakudra i włók ten, to i cała wieś
 2592     1, 10|               Że lakudra i włók ten, to i cała wieś wie o tym...cały
 2593     1, 10|               ścianę rozbiję, wara... - i jął nią trząść, ale już
 2594     1, 10|               ale już Antek przyskoczył i osłonił, i również krzyczeć
 2595     1, 10|            Antek przyskoczył i osłonił, i również krzyczeć począł:~-
 2596     1, 10|              również krzyczeć począł:~- I ja przywtórzę, że lakudra
 2597     1, 10|                     wołał nieprzytomnie i gadał, co mu ślina na język
 2598     1, 10|                 łbem na oszkloną szafkę i z nią razem zwalił się na
 2599     1, 10|            Porwał się rychło okrwawiony i runął na ojca.~Rzucili się
 2600     1, 10|         wściekłe, chycili się za piersi i wodzili po izbie, miotali,
 2601     1, 10|                przewalili się na ziemię i tak zwarci całą nienawiścią
 2602     1, 10|                 zwarci całą nienawiścią i krzywdami tarzali się, gnietli,
 2603     1, 10|           rychło rozerwali ich sąsiedzi i odgrodzili od siebie...~
 2604     1, 10|              przenieśli na drugą stronę i zlewali wodą, tak osłabł
 2605     1, 10|                  tak osłabł z umęczenia i upływu krwi, bo twarz miał
 2606     1, 10|              spencer miał nieco podarty i twarz podrapaną i aż siną
 2607     1, 10|               podarty i twarz podrapaną i aż siną z wściekłości...
 2608     1, 10|             siną z wściekłości... Sklął i powyganiał ludzi, co się
 2609     1, 10|                  drzwi od sieni zamknął i siadł przed kominem...~Ale
 2610     1, 10|                przychodziło mu do głowy i to, co nieraz już słyszał
 2611     1, 10|             uwagi! Gorąco mu się robiło i dziwnie duszno, i dziwnie
 2612     1, 10|                robiło i dziwnie duszno, i dziwnie markotno... - Nieprawda,
 2613     1, 10|                    Nieprawda, pleciuchy i zazdrośniki, wiadomo! -
 2614     1, 10|            ślady bitwy, a w końcu, choć i późno, podała kolację, spróbował
 2615     1, 10|           kolację, spróbował ziemniaków i położył łyżkę, nie mógł
 2616     1, 10|             spuchła kiej garnek - dodał i wyniósł się zaraz, bo księżyc
 2617     1, 10|              zawrócił spod samych drzwi i polazł drogą ku młynowi.~
 2618     1, 10|           ziemię, księżyc wisiał wysoko i tak jasno świecił, że cały
 2619     1, 10|          mocniej ze sadów nagich, cisza i noc ogarniała wieś całą,
 2620     1, 10|               całą, jeden młyn turkotał i woda bełkotała monotonnie...
 2621     1, 10|               tą, to drugą stroną stawu i nie wiedział, co z sobą
 2622     1, 10|              barzej rozbierała go złość i nienawiść; aż i do karczmy
 2623     1, 10|                go złość i nienawiść; aż i do karczmy poszedł, posłał
 2624     1, 10|                poszedł, posłał po wójta i prawie do północka pił,
 2625     1, 10|               ale nic nie odpowiadał... i zaczął się wolno ubierać...~-
 2626     1, 10|          zawołał jeszcze z sieni.~Antek i na to nie odrzekł, jakby
 2627     1, 10|             niech założy kobyłę do wozu i wywiezie ich, gdzie chcą!~-
 2628     1, 10|               cosik jest, leży na werku i jęczy ino, a powiada, że
 2629     1, 10|               jeden, odpoczywać se chce i sam zajął się rannym obrządkiem
 2630     1, 10|            rżały, przychodziły do wyrka i obwąchiwały mu twarz, i
 2631     1, 10|                 i obwąchiwały mu twarz, i lizały, a Witek coraz to
 2632     1, 10|                nosił mu wodę wiaderkiem i ukradkiem prał w potoku
 2633     1, 10|               by się Antkowie wynosili.~I wynosili się.~Bez krzyków
 2634     1, 10|                  Antek ją wodą trzeźwił i poganiał, byle już rychlej
 2635     1, 10|             Kłęba, ojcowego nie chciał, i przewoził rzeczy do Hanczynego
 2636     1, 10|            gospodarzy z Rochem na czele i chcieli zgodę czynić między
 2637     1, 10|                  jak to wolność smakuje i swój chleb odpowiedział
 2638     1, 10|              namowy, ino podniósł pięść i tak zaklął strasznie, tak
 2639     1, 10|                pogroził, aż Roch zbladł i cofnął się do kobiet, których
 2640     1, 10|                dość zebrało w opłotkach i w ganku, żeby to Hance pomóc,
 2641     1, 10|           głównie, by się w głos użalać i pyskować a uredzać!...~Gdy
 2642     1, 10|               Józia podawała obiad ojcu i Rochowi, już tamci z ostatnimi
 2643     1, 10|              tamci z ostatnimi rzeczami i dziećmi wyjeżdżali z opłotków
 2644     1, 10|               bo kopiasto był nałożony, i szedł jak martwy, a blady
 2645     1, 10|             oczy mu gorzały zaciętością i zęby szczękały kiej we febrze...
 2646     1, 10|                 się matczynego wełniaka i krzyczał wniebogłosy, młodszego
 2647     1, 10|              młodszego tuliła do piersi i zaganiała przed sobą krowy,
 2648     1, 10|                 sobą krowy, stadko gęsi i dwa chude prosiaki, a tak
 2649     1, 10|               ludzie wychodzili z domów i jakby procesją ich odprowadzali.~
 2650     1, 10|                za wozem, powracał znowu i wył... Witek go nawoływał,
 2651     1, 10|          skomlił... połasił się do Józi i znowu latał jak oszalały,
 2652     1, 10|                 to przysiadał na zadzie i ogłupiałym wzrokiem patrzył,
 2653     1, 10|                się, wtulił ogon pod się i poleciał za Antkami...~-
 2654     1, 10|           poleciał za Antkami...~- A to i Łapa poszedł za niemi...~-
 2655     1, 10|             Jagustynki, to ci pomoże... i zajmij się gospodarstwem,
 2656     1, 10|             bucz, nie... ujął jej głowę i głaskał a przyciskał do
 2657     1, 10|                      Kupię ci, kupię ci i co więcej, ino dobrą córką
 2658     1, 10|            gospodarstwie pamiętaj!~- To i na kaftan mi kupcie, taki
 2659     1, 10|             Kupię ci, córko, kupię...~- I wstążek, ino długich, bobym
 2660     1, 11|             mogę. Ocknęłam na rozświcie i cięgiem mi w głowie stoi
 2661     1, 11|              jaki nagle ją przewiercił, i wstała z pościeli, przyodziała
 2662     1, 11|                przyodziała się byle jak i poszła do stajni budzić
 2663     1, 11|            Dominikowa umyła się w sieni i cicho chodziła po izbie,
 2664     1, 11|           ostatni.- myślała z czułością i z tym bolesnym żalem, co
 2665     1, 11|               jakby strach nią owładnął i tak zatrząsł, aż skurczyła
 2666     1, 11|                 aż skurczyła się z bólu i przysiadła na łóżku... Boryna
 2667     1, 11|                dobry człowiek, uszanuje i krzywdy jej nie zrobi...
 2668     1, 11|               to Antek byłby pod bokiem i obraza boska abo i co gorsze
 2669     1, 11|               bokiem i obraza boska abo i co gorsze wyszłoby z tego!...
 2670     1, 11|                     pomyślała stanowczo i poszła znowu do chłopaków
 2671     1, 11|              chwyciły wątpliwości różne i żale, i jak te jastrzębie
 2672     1, 11|               wątpliwości różne i żale, i jak te jastrzębie czepiały
 2673     1, 11|               się pazurami serca, darły i krzyczały strachem a troską!
 2674     1, 11|   zaczerwienione, rozpalone oczy w świt i modliła się długo i gorąco.
 2675     1, 11|                świt i modliła się długo i gorąco. Wstała mocna i na
 2676     1, 11|            długo i gorąco. Wstała mocna i na wszystko gotowa.~- Jaguś!
 2677     1, 11|             podnosząc ociężałą głowę.~- I jaka, aż się lśni na świecie
 2678     1, 11|               szybko. Stara jej pomogła i długo o czymś rozmyślała,
 2679     1, 11|             nikomu nie za wiele... Bacz i to, by z Boryną nie huru-buru,
 2680     1, 11|           zniecierpliwiona.~- Boś młoda i głupia... A obejrzyj się
 2681     1, 11|               ziemi, co? Nie do wyrobku i biedowania Pan Jezus cię
 2682     1, 11|           wczorajszego dnia!- krzyknęła i rozpłakała się - a z pasierbami
 2683     1, 11|                się pogodzić nie chcą... i dobrodziej wczoraj zgodę
 2684     1, 11|           najbarzej wygadywał na ciebie i grunt chciał odebrać, i
 2685     1, 11|                 i grunt chciał odebrać, i pomstował a zarzekał przeciw
 2686     1, 11|              dzieje...~- To może byś mu i zapis oddała... co?...~Ale
 2687     1, 11|                 przywarła drzwi za sobą i długo buczała...~Nie przeszkadzała
 2688     1, 11|             było wziąć się do porządków i przygotowań ostatnich...~
 2689     1, 11|              ostatnich...~Słońce wstało i dzień raźno potoczył się
 2690     1, 11|        niezgorszy, że kałuże po drogach i brzegi stawu ścięły się
 2691     1, 11|           ścięły się lodem, a na grudzi i co lżejsze bydlę utrzymać
 2692     1, 11|                się czyniło, pod płotami i w cieniach siwiało jeszcze,
 2693     1, 11|                 lasy się przysunęły, że i poniektóre drzewa mógł rozeznać...~
 2694     1, 11|            rozeznać...~Na niebie modrym i niskim ani jednej chmurki
 2695     1, 11|             wrony tłukły się koło domów i piały koguty.~Niedzielny
 2696     1, 11|                 Niedzielny to był dzień i chociaż dzwony jeszcze nie
 2697     1, 11|            pękami wstążek, a wełniakami i stroikami różnymi...~W chałupach
 2698     1, 11|               gęsto powywieranych okien i drzwi buchały radosne głosy
 2699     1, 11|              już te piosenki weselne.~A i w chałupie Dominikowej uczynił
 2700     1, 11|           Dominikowej uczynił się gwałt i zamieszanie, jak to zwyczajnie
 2701     1, 11|                widniał już z daleka, bo i umajony był jak na Świątki.
 2702     1, 11|               jak w borze na zwiesnę.~A i wewnątrz wyporządzone było
 2703     1, 11|                  buzował się tęgi ogień i kucharowała Ewka od młynarza
 2704     1, 11|           młynarza przy pomocy sąsiadek i Jagustynki.~Z pierwszej
 2705     1, 11|                 płachtą, cały zaś pułap i belki, poczerniałe ze starości,
 2706     1, 11|             kijem za nimi leci, abo zaś i procesję całą, z księdzem,
 2707     1, 11|                 chorągwiami, z obrazami i inne różności, że spamiętać
 2708     1, 11|                a tak wszystko utrafione i foremne kieby żywe, aż się
 2709     1, 11|      rozplecinach dziwowali. Umiała ona i nie takie, a wszystko, co
 2710     1, 11|            Ogarnęła się nieco w komorze i wyszła nalepiać resztę wzdłuż
 2711     1, 11|                      odpowiadała krótko i dała wnet spokój nalepianiom -
 2712     1, 11|                lub wychodziła przed dom i patrzyła długo w świat.
 2713     1, 11|               prała w stawie, przeszedł i ani się nie spojrzał! A
 2714     1, 11|           Boryny, buchnęły jej do mózgu i zatopiły ją całą w ogniu,
 2715     1, 11|               zatopiły ją całą w ogniu, i obwinęły jej duszę z taką
 2716     1, 11|               po ślubie!~- A po dworach i miastach nie obcinają!~-
 2717     1, 11|              żeby ludzi mogły ocyganiać i za co inszego się wydawać.
 2718     1, 11|           niechta z siebie cudaki robią i pośmiewisko, niechta z kudłami
 2719     1, 11|              służbę do miasta Pakulanka i co?...Mówił wójt, jaki papier
 2720     1, 11|       kancelarii , że dzieciaka udusiła i w kryminale siedzi... albo
 2721     1, 11|                kryminale siedzi... albo i ten Wojtek, Borynów krewniak
 2722     1, 11|           gospodarstwo miał, konie miał i chleba po grdykę... zachciało
 2723     1, 11|        zachciało mu się bułek, a ma kij i torbę na starość...~Ale
 2724     1, 11|              nie słuchała, a o obcięciu i gadać sobie nie dała. Namawiała
 2725     1, 11|               była, niejedną wieś znała i rok w rok do Częstochowy
 2726     1, 11|        kompaniami chodziła, przekładała i Jagustynka , ale jak to
 2727     1, 11|               ona, zawżdy z przekpinami i naśmieszliwie, bo w końcu
 2728     1, 11|                rękę, ostrzej przytrzyma i mocniej cię kijem zleje...
 2729     1, 11|                to?~- A juści, tak stęka i jęczy, aże na drodze słychać!~-
 2730     1, 11|               ino, co się z nim dzieje, i zaraz wrócę...~- Jaguś,
 2731     1, 11|                 zaraz wrócę...~- Jaguś, i tobie trza się spieszyć,
 2732     1, 11|             ławkach, to wet się zrywała i zaczynała sprzątać, ale
 2733     1, 11|               się w niej dusza jak woda i raz w raz biła, jakby o
 2734     1, 11|             krewniaczki, to gospodynie, i dawnym obyczajem znosiły
 2735     1, 11|                soli, mąki, słoniny albo i srebrnego rubla w papierku -
 2736     1, 11|                 pogwarzyły, nadziwowały i rozbiegały się spiesznie.~
 2737     1, 11|                 warzy, uprzątała, raiła i na wszystko oko miała i
 2738     1, 11|                 i na wszystko oko miała i sposób, a często naganiała
 2739     1, 11|               bo już tam byli muzykanci i zbierali się drużbowie...~
 2740     1, 11|                 służbie Bożej - co było i prawdą, ale naród to sobie
 2741     1, 11|             naród to sobie rozumiał, że i wesela takie nie co niedziela
 2742     1, 11|              już przetoczyło z południa i prószyło bladym, jesiennym
 2743     1, 11|            płomieniami, staw liśnił się i migotał, przydrożne rowy
 2744     1, 11|            światłem dogasającej jesieni i ciepłem ostatnim.~Ogłuchła,
 2745     1, 11|              Dzień się dopalał jaskrawo i z wolna przygasał.~Ale w
 2746     1, 11|           warczał bębenek z brzękadłami i basy, przystrojne we wstęgi,
 2747     1, 11|             muzyką szły oba dziewosłęby i drużbowie - sześciu ich
 2748     1, 11|                  a tak radośni, weselni i przystrojeni pięknie, że
 2749     1, 11|                 pęki wstęg u kapeluszów i rozpuszczone na wiatr, kiej
 2750     1, 11|                przytupywali siarczyście i szli tak szumno, jakby się
 2751     1, 11|              jakby się młody bór zerwał i z wichurą leciał...~Muzyka
 2752     1, 11|             ludzie, przystawali do nich i szli dalej społem, i już
 2753     1, 11|               nich i szli dalej społem, i już wszyscy w jeden głos
 2754     1, 11|                 będą śpiewały~Skrzypice i bas-~A kto się nie naje,
 2755     1, 11|              dana, da!...~Hukali społem i z mocą taką, aż się po wsi
 2756     1, 11|              nich, by się aby napatrzeć i nasłuchać, że nim doszli,
 2757     1, 11|              prawie cała wieś stłoczyła i okrążała weselników ciżbą,
 2758     1, 11|            dzieci chmarą nieprzeliczoną i z wrzaskiem a przyśpiewywaniem
 2759     1, 11|           przegrali im na godne wejście i zawrócili do pana młodego.~
 2760     1, 11|                 wali! - krzyknął w okna i poleciał do Kuby.~Rzęsisto
 2761     1, 11|              Szymonem ujęli go pod boki i już prosto do Jagny powiedli,
 2762     1, 11|                do kościoła.~Szedł ostro i aż dziw, tak młodo wyglądał;
 2763     1, 11|               że mocno w sobie podufały i rozrosły, to i posturę już
 2764     1, 11|                 podufały i rozrosły, to i posturę już miał z dala
 2765     1, 11|          posturę już miał z dala widną, i powagę w twarzy niemałą;
 2766     1, 11|               do izby szumno, z graniem i przyśpiewkami.~Ale Jagusi
 2767     1, 11|                w komorze mocno zawartej i pilnie strzeżonej, bo parobcy
 2768     1, 11|               deskach szparutki czynili i przekomarzali się z druhnami,
 2769     1, 11|          druhnami, że ino pisk, śmiechy i babie wrzaski odpowiadały.~
 2770     1, 11|           usadzała co starsze na ławach i na wszystko oko miała, bo
 2771     1, 11|               bo narodu się zwaliło, że i trudno przejść przez izbę,
 2772     1, 11|                 Gospodarze sami, rodowi i co bogatsze, a wszystko
 2773     1, 11|          wszystko krewniacy, powinowaci i kumy Borynów i Paczesi,
 2774     1, 11|               powinowaci i kumy Borynów i Paczesi, a drudzy zasie
 2775     1, 11|             drudzy zasie znajomkowie to i z dalszych wsiów zjechali.~
 2776     1, 11|                 co po wyrobkach chodził i zawżdy ze starym Kłębem
 2777     1, 11|           pacierze otwarli drzwi komory i organiścina z młynarzową
 2778     1, 11|                 wiankiem, a tak strojne i urodne wszystkie, że kwiaty
 2779     1, 11|               między nimi najśmiglejsza i kieby ta róża najśliczniejsza
 2780     1, 11|       przycichło z nagła, tak oniemieli i dziwowali się ludzie.~Hej !
 2781     1, 11|                 drużbowie zrobili rumor i gruchnęli z całych piersi:~
 2782     1, 11|               wystąpił, ujął ją za rękę i przyklęknęli, a matka obrazem
 2783     1, 11|                 obrazem ich przeżegnała i jęła błogosławić, i wodą
 2784     1, 11|         przeżegnała i jęła błogosławić, i wodą święconą kropić, aż
 2785     1, 11|                do nóg macierzy, a potem i drugich podejmowała, przepraszała
 2786     1, 11|               podejmowała, przepraszała i żegnała się ze wszystkimi.
 2787     1, 11|           kobiety w ramiona, obejmowały i podawały sobie, aż się popłakali
 2788     1, 11|           ustawili w porządku należytym i ruszyli pieszo, bo do kościoła
 2789     1, 11|              staje.~Muzyka szła przodem i rznęła ze wszystkich sił.~
 2790     1, 11|          weselna niby ten kierz kwietny i kiej słońce ciągnąca wszystkich
 2791     1, 11|                 szychów, z pawich oczek i gałązek rozmarynu, a od
 2792     1, 11|          wstążki we wszystkich kolorach i leciały za nią, i furkotały
 2793     1, 11|              kolorach i leciały za nią, i furkotały kieby ta tęcza;
 2794     1, 11|                 szyi całe sznury korali i bursztynów aż do pół piersi
 2795     1, 11|                młynarzowie, organiścina i co przedniejsi.~Na ostatek
 2796     1, 11|                lasami czerwone, ogromne i zalewało całą drogę, staw
 2797     1, 11|               zalewało całą drogę, staw i domy krwawym brzaskiem,
 2798     1, 11|                 kwiatami pokryty; szedł i pod wiatr z wolna się kołysał
 2799     1, 11|       Dominikowa całą drogę popłakiwała i jak w obraz wpatrywała się
 2800     1, 11|          kruchcie, uporządkowali w pary i ruszyli przed ołtarz, bo
 2801     1, 11|                ruszyli przed ołtarz, bo i ksiądz już z zakrystii wychodził.~
 2802     1, 11|               wycinać mazury a obertasy i kujawiaki takie, aż same
 2803     1, 11|                 na progu witała obrazem i tym świętym chlebem i solą,
 2804     1, 11|           obrazem i tym świętym chlebem i solą, a potem nuż się ze
 2805     1, 11|                z nowa witać, a obłapiać i do izby zapraszać!~Muzyka
 2806     1, 11|               pierwszą z brzega kobietę i puszczał się posuwistym
 2807     1, 11|                kołysały się przystojnie i szły, płynęły, wiły się,
 2808     1, 11|               się rozpękną od tej ciżby i mocy, jaka biła od taneczników!...~
 2809     1, 11|                 się gęstwą pod ścianami i zaległ wszystkie kąty, a
 2810     1, 11|               się jej modre oczy lśniły i białe zęby połyskiwały w
 2811     1, 11|            mocniej tylko poczerwieniała i wywijała tak zapamiętale,
 2812     1, 11|                pięściami walili w stoły i pokrzykiwali siarczyście.~
 2813     1, 11|               ryś do niej, ujął ją wpół i wichrem zakręcił w miejscu,
 2814     1, 11|            kapelusza, trzasnął obcasami i z miejsca jak wicher się
 2815     1, 11|           pokrzykiwał, a Jagusią miotał i zawijał, że się w jeden
 2816     1, 11|                 się w jeden kłąb zwarli i jak to pełne wrzeciono po
 2817     1, 11|                ino wicher szedł od nich i moc.~Muzyka rznęła siarczyście,
 2818     1, 11|                to po kątach, przycichli i ze zdumieniem poglądali,
 2819     1, 11|                 on niezmordowanie hulał i coraz siarczyściej; już
 2820     1, 11|                gorętszy dziewczynę brał i puszczał się w tany, na
 2821     1, 11|                była, ale rychło zmiękła i jęła mu przez ręce lecieć,
 2822     1, 11|                  wtedy dopiero przestał i odprowadził ją do komory.~-
 2823     1, 11|                 chwat, bratem mi jesteś i przy pierwszych chrzcinach
 2824     1, 11|                 bo muzyka zaraz zmilkła i zaczął się poczęstunek.~
 2825     1, 11|               raźno z pełnymi butelkami i kieliszkami w garściach,
 2826     1, 11|                osobna przepijali. Józia i kumy roznosiły na przetakach
 2827     1, 11|              przetakach chleb pokrajany i placki.~Wrzawa podnosiła
 2828     1, 11|                 Boryną, wójt, organista i co pierwsi gospodarze. Już
 2829     1, 11|            niejedną kolejką; jeszcze im i piwa donosili - gęsto przepijali,
 2830     1, 11|                brać poczynali w ramiona i sielnie kumać!~I na izbie
 2831     1, 11|                ramiona i sielnie kumać!~I na izbie dosyć stało narodu,
 2832     1, 11|          pozbijali się w kupy, jak komu i z kim było do upodoby, poredzali
 2833     1, 11|               upodoby, poredzali głośno i zabawiali się niezgorzej
 2834     1, 11|                gospodynie z organiściną i młynarzową na czele, po
 2835     1, 11|                 miód przez zęby cedziły i słodki placek delikatnie
 2836     1, 11|             Nawet w sieniach była ciżba i jeszcze na drugą stronę
 2837     1, 11|                 się przed dom w opłotki i na przyzby; noc była zimna,
 2838     1, 11|          gwiazdami, to się przechadzali i bawili wesoło, aż się trzęsło
 2839     1, 11|           trzęsło od śmiechów, wrzasków i biegań, bo niejedni po sadzie
 2840     1, 11|                 pierwszej izbie Jagusia i Nastka Gołębianka chodziły,
 2841     1, 11|             chodziły, trzymały się wpół i cięgiem buchały śmiechem ,
 2842     1, 11|              cięgiem buchały śmiechem , i coś sobie na ucho opowiadały -
 2843     1, 11|              podchodził, zęby szczerzył i zagadywał.~Kowal wystrojony
 2844     1, 11|           odświętnie, w czarnej kapocie i w portkach na cholewy wyłożonych,
 2845     1, 11|          zapraszał, częstował, rajcował i zwijał się, że coraz to
 2846     1, 11|           stronie widniał jego rudy łeb i piegowata twarz.~Młodzi
 2847     1, 11|     przetańcowali parę razy, ale krótko i bez wielkiej ochoty, bo
 2848     1, 11|               się, pięścią w stół walił i nakazywał:~- Wójt wama to
 2849     1, 11|              nakazem, by gromadę zwołać i z morgi grosz jaki na szkołę
 2850     1, 11|               sobie, Pietrze, uchwalcie i po dziesiątku z morgi, a
 2851     1, 11|                dziesiątku z morgi, a my i tego grosza nie damy!~-
 2852     1, 11|               zimy moje dzieci chodziły i co?... To nawet na książce
 2853     1, 11|               sprzedany Żydy ocechowały i rąbać wnet będą, czekają
 2854     1, 11|               będą, czekają jeno mrozów i sanny.~- Niech cechują,
 2855     1, 11|          pijanemu łacno wygrażać choćby i Panu Bogu! - zawołał młynarz
 2856     1, 11|                 smak mu szły te rozmowy i odgrażania, bo się z Żydami
 2857     1, 11|                się z Żydami był ugodził i miał im drzewo na swoim
 2858     1, 11|             przy młynie rznąć.~Przepili i z miejsc się podnieśli,
 2859     1, 11|           zaczęli szykować do wieczerzy i wszelki sprzęt potrzebny
 2860     1, 11|               potrzebny znosić na stoły i ustawiać.~Ale gospodarze
 2861     1, 11|               więc się stłoczyli w kupę i przyciszywszy głosy przed
 2862     1, 11|                 przed młynarzem radzili i umawiali się, by do Boryny
 2863     1, 11|                  by do Boryny się zejść i coś postanowić... ale nie
 2864     1, 11|           skończyli, bo wszedł Jambroży i prosto do nich przystał.
 2865     1, 11|                 co dobrego - to zjedzą!~I z wolna zaczęli za stoły
 2866     1, 11|              starszeństwie aż do druhen i dzieci - a ledwie się pomieścili,
 2867     1, 11|              siedli, by posługi czynić, i muzykanci.~Gwar przycichł,
 2868     1, 11|                 kieliszeczku na zdrowie i dobry smak.~Kucharki wraz
 2869     1, 11|                 ogromne donice z jadłem i przyśpiewywały:~Niesiem
 2870     1, 11|                zaś zasiadła pod kominem i przygrywała z cicha piosneczki
 2871     1, 11|                sobie już nieco podjedli i głód pierwszy zasycili,
 2872     1, 11|                w kolejkę, przy czym już i poczynali prawić z cicha,
 2873     1, 11|               poczynali prawić z cicha, i przemawiać do się przez
 2874     1, 11|              Boryna niewolił, wpół brał i jak to dzieciątko prosił,
 2875     1, 11|            mogła, utrudzona była wielce i rozgrzana - tyle że to piwo
 2876     1, 11|                 oczami wodziła po izbie i coś niecoś nasłuchiwała
 2877     1, 11|            dobrze ci u mnie będzie, jak i u matuli nie było lepiej...
 2878     1, 11|                ta lepa!~Stary kręci się i nogami przebiera, niczym
 2879     1, 11|                aż się pokładał na stole i pięścią grzmocił z uciechy.~
 2880     1, 11|               bo tuż przy nim siedział, i uskubnął ją w bok - a to
 2881     1, 11|              proś!- zawołał ze śmiechem i łakomymi oczami po niej
 2882     1, 11|                 na to buchnęły śmiechem i dalejże przekpiwać, dowcipy
 2883     1, 11|       przekpiwać, dowcipy trefne sadzić i poredzać, jak się ma z chłopem
 2884     1, 11|                 krzepę miał będzie...~- I przypodchlibiaj, za szyję
 2885     1, 11|          ułapiaj.~- A miętko dzierż, to i nie pozna; gdzie go zawiedziesz! -
 2886     1, 11|            kobiety, kiedy sobie podpiją i ozorom wolność dadzą.~Izba
 2887     1, 11|               wzgląd miały na dziewuchy i na dzieci, a organista też
 2888     1, 11|           wielki grzech siać zgorszenie i zły przykład dawać.~- Bo -
 2889     1, 11|            prawił - Pan Jezus nam rzekł i święci apostołowie, co wszystko
 2890     1, 11|   niepomiarkowanie w piciu, w jadle jak i w uczynkach srogo karanym
 2891     1, 11|                pośmiać z czego wesołego i ucieszyć, to już ja, wójt,
 2892     1, 11|             ludzie.~- A na ten przykład i Jezus po weselach bywał
 2893     1, 11|                 Jezus po weselach bywał i wino pijał... - dorzucił
 2894     1, 11|         siedział, nikt go nie słyszał - i mówić wszyscy zaczęli, śmiać
 2895     1, 11|               syta najeść; niejeden już i pasa popuszczał, przeciągał
 2896     1, 11|             znowu z miskami nowymi szły i śpiewały:~Chrząkała, kwiczała,
 2897     1, 11|                    Kozieł jest złodziej i cygan, miał z Paczesiową
 2898     1, 11|              Paczesiową sprawę o świnię i bez złość wygaduje...~-
 2899     1, 11|                 bez złość wygaduje...~- I inni mają oczy widzące,
 2900     1, 11|                 oczy widzące, mają...~- I źle się to skończy, obaczycie...
 2901     1, 11|                się Antkom krzywda stała i dzieciom, to i kara przyjść
 2902     1, 11|            krzywda stała i dzieciom, to i kara przyjść przyjdzie za
 2903     1, 11|                niecoś napomykali, że tu i ówdzie widywali ich razem,
 2904     1, 11|         zmawiali... - przyciszyły głosy i rajcowały coraz złośliwiej,
 2905     1, 11|             rajcowały coraz złośliwiej, i nicowały nieubłaganie całą
 2906     1, 11|             całą rodzinę, nie darowując i starej, a litując się nad
 2907     1, 11|               już dobrze na trzydzieści i żenić mu się nie da, z domu
 2908     1, 11|              nie da, z domu nie popuści i o bele co piekłuje.~- Przecie
 2909     1, 11|               co piekłuje.~- Przecie to i wstyd, chłopy tyle, a wszystkie
 2910     1, 11|                   A po pięć morgów mają i żenić by się już mogli!~-
 2911     1, 11|               Marcycha najdawniej czeka i grunt przyległy do Paczesiowego!~-
 2912     1, 11|               ale chłopaki też niezguły i ciamajdy!~- Tyle paroby,
 2913     1, 11|              wybranych, krupnik, miodem i korzeniami zaprawiony, a
 2914     1, 11|         szczodrze stawiali tęgą okowitę i piwo.~Mało kto zważał, co
 2915     1, 11|                 łbów kurzyło niezgorzej i kontentność rozbierała.
 2916     1, 11|                prawy przed krześcijanem i somsiadem.~- Źle jest na
 2917     1, 11|                 z somsiadem się zejdzie i przy tym kieliszku poredzą,
 2918     1, 11|           kieliszku poredzą, wyżalą się i odpuszczą sobie, co tam
 2919     1, 11|          granicy, bo to już sądy wiedzą i świadkowie przytwierdzą,
 2920     1, 11|              przytwierdzą, komu krzywda i komu sprawiedliwość, ale
 2921     1, 11|                 bych zawziętość stajała i braterstwo a zgoda rosły
 2922     1, 11|               kark włoży, biedą popędzi i ciągnij, narodzie, a potem
 2923     1, 11|              ciągnij, narodzie, a potem i krwią się oblewaj, swego
 2924     1, 11|             jeno bieda podjudza, kłyźni i jednych na drugich rzuca,
 2925     1, 11|                a złe!~- Prawda, prawda, i dmucha w duszę kiej w to
 2926     1, 11|         zarzewie przygasłe, aż chciwość i złość, i wszystkie grzechy
 2927     1, 11|         przygasłe, aż chciwość i złość, i wszystkie grzechy rozdmucha !~-
 2928     1, 11|                  poszanowanie starszych i zgoda!~- I grontu każden
 2929     1, 11|       poszanowanie starszych i zgoda!~- I grontu każden miał, co ino
 2930     1, 11|          kupował kto?... Jechał do boru i brał, ile komu było potrza,
 2931     1, 11|              komu było potrza, a choćby i tę najlepszą sosnę czy dęba!...
 2932     1, 11|               Co było dziedzicowe, było i chłopskie.~- A teraz ni
 2933     1, 11|           chłopskie - żydoskie jest abo i kogo gorszego.~- Ścierwy!
 2934     1, 11|           pijcie no, dobre twoje, dobre i moje, bych sprawiedliwość
 2935     1, 11|               jeno przy godnym sposobie i z bratami, to na zdrowie
 2936     1, 11|              zdrowie idzie, krew czyści i choróbska odciąga!~- Jak
 2937     1, 11|            pilno rób, kulasów nie żałuj i szczerze się przykładaj!
 2938     1, 11|                   wesele, chrzciny albo i zamrze się komu - pofolguj
 2939     1, 11|             sobie, odpoczywaj, obserwuj i uciechę miej! - A źle wypadnie -
 2940     1, 11|              boska, nie przeciw się, bo i cóż, chudziaku, poredzisz
 2941     1, 11|              gębie wyda! - Cierp przeto i dufaj w Panajezusowe miłosierdzie...
 2942     1, 11|            kostucha ułapi cię za grdykę i w ślepie zajrzy - nie probuj
 2943     1, 11|              wiedzieć - byś swoje robił i żył, jak przykazania święte
 2944     1, 11|               wszystkim zasługi szykuje i wypłaci rzetelnie, co ino
 2945     1, 11|                polski naród stojał - to i tak ma być aż po wiek wieków.
 2946     1, 11|                 Amen!~- A cierpliwością i bramy piekielne przemoże.~
 2947     1, 11|            wypowiadał, co miał na sercu i co mu dawno ością stało
 2948     1, 11|             stało w grdyce! A najwięcej i najgłośniej gadał Jambroży,
 2949     1, 11|               słuchali, bo kużden mówił i swojego chciał dowieść,
 2950     1, 11|           drugich... W izbie wrzało już i kotłowało się coraz bardziej,
 2951     1, 11|             Naród był syty, podochocony i zmiękły dobrym jadłem i
 2952     1, 11|                 i zmiękły dobrym jadłem i napitkiem częstym, to niektórzy
 2953     1, 11|         napitkiem częstym, to niektórzy i srebrne pieniądze rzucali
 2954     1, 11|             dźwigać się jęli zza stołów i z wolna rozchodzili - którzy
 2955     1, 11|                  którzy w sieniach albo i na izbie przystawali i dalej
 2956     1, 11|             albo i na izbie przystawali i dalej dyskursa ciągnęli,
 2957     1, 11|               niejeden już się potaczał i po ścianach łbem orał albo
 2958     1, 11|              jako ten baran trykał - co i nie dziwota, bo wieczerza
 2959     1, 11|                z młynarzem, kłócili się i z gorącością niepomierną
 2960     1, 11|                cisnął, kusztykał głośno i szukał, z kim by się mógł
 2961     1, 11|             mógł po przyjacielsku napić i nagadać.~Młódź zaś wysypała
 2962     1, 11|               na drogę wylegali gwarzyć i gzić się - aże dudniało
 2963     1, 11|               aże dudniało od przegonów i wrzawy - noc była jasna,
 2964     1, 11|               tak mocno błyszczącym, że i najsłabsze kręgi, co się
 2965     1, 11|             gruda się łamała pod nogami i szron pobielił dachy, i
 2966     1, 11|                 i szron pobielił dachy, i już przytrząsał sędzielizną
 2967     1, 11|             tymczasem czyniono porządek i szykowano do tańców.~I skoro
 2968     1, 11|         porządek i szykowano do tańców.~I skoro muzykanci podjedli
 2969     1, 11|                skoro muzykanci podjedli i nieco wypoczęli, jęli z
 2970     1, 11|             pokręcił się ździebko jeden i drugi i wnet uciekali do
 2971     1, 11|              się ździebko jeden i drugi i wnet uciekali do sieni zakurzyć
 2972     1, 11|            sieni zakurzyć papierosa abo i te ściany mocne podpierać.~
 2973     1, 11|                a co starsi zalegli ławy i kąty i poredzali, że ino
 2974     1, 11|              starsi zalegli ławy i kąty i poredzali, że ino na izbie
 2975     1, 11|                 izbie dziewczyny ostały i prześmiewały się między
 2976     1, 11|       Przewrotny - gap to był, niedojda i prześmiewisko całej wsi.
 2977     1, 11|                Jasiek się rozczapierzał i bęc jak ta kłoda na ziemię,
 2978     1, 11|               kłoda na ziemię, że mu to i nogi podstawiali, a Józia
 2979     1, 11|         utrafnie kicała, stawała słupka i wargami ruchała, niczym
 2980     1, 11|             bych ino obtańcowywać koło.~I w "Świnkę" się zabawiali.~
 2981     1, 11|                dziób długi kij wypuścił i klekotał tak zmyślnie, kiej
 2982     1, 11|              prawdziwy, aż Józia, Witek i co młodsze zaczęły za nim
 2983     1, 11|            młodsze zaczęły za nim gonić i krzyczeć:~Kle, kle, kle,~
 2984     1, 11|             zrobiła? ~Dzieci pomorzyła.~I rozbiegały się z wrzaskiem,
 2985     1, 11|             rozbiegały się z wrzaskiem, i kryły po kątach jak kuropatki,
 2986     1, 11|            kuropatki, bo gonił, dziobał i bił skrzydłami.~Izba aż
 2987     1, 11|               od tych śmiechów, krzykań i przegonów.~Z dobrą godzinę
 2988     1, 11|           Jagusię nakrytą białą płachtą i usadziły ją w pośrodku na
 2989     1, 11|                to ją odbić, ale starsze i chłopi bronili, więc się
 2990     1, 11|                więc się zbiły naprzeciw i smutno, jakby z płakaniem
 2991     1, 11|             wydała w tym przybraniu, bo i roześmiana była, wesoła
 2992     1, 11|                 roześmiana była, wesoła i jarzącymi oczami wodziła
 2993     1, 11|        wszystkich.~Muzyka zagrała wolno i cały naród zebrany, starzy
 2994     1, 11|              cały naród zebrany, starzy i młodzi, dzieci nawet, zaśpiewali "
 2995     1, 11|             podpiła, ujęła się pod boki i nuż do niej przyśpiewkami
 2996     1, 11|              jeszcze barzej przytykliwe i kolące.~Ale nikt na to nie
 2997     1, 11|               rznęli ze wszystkiej mocy i naród w tany szedł; zadudniało
 2998     1, 11|                sto cepów biło w boisko, i nierozplątana gęstwa zaroiła
 2999     1, 11|             dzieuchy zawiedły "da dana" i wili się coraz prędzej ,
 3000     1, 11|             prędzej , kolebali do taktu i szli w taki tan szybki ,