Tom, Rozdzial

 3001     1, 11|           kołujący, zapamiętały, że już i nie rozeznał nikogo w ciżbie;
 3002     1, 11|              sto głosów krzykało z mocą i sto narodu zawracało w miejscu,
 3003     1, 11|                  Przeszedł pacierz, dwa i trzy, a oni cięgiem tańcowali
 3004     1, 11|             dudniła, ściany się trzęsły i izba wrzała hukiem, a ochota
 3005     1, 11|           ulewie - to ino kotłowało się i przewalało po izbie.~A gdy
 3006     1, 11|                 z nieomłóconej pszenicy i opasali nim wielgachne koło,
 3007     1, 11|            które druhny pilnie trzymały i strzegły, a Jagusia stojała
 3008     1, 11|               musiał, wyrywać przez moc i hulać w kole, nie bacząc,
 3009     1, 11|              kole, nie bacząc, że go ta i prażyły drugimi powrósłami
 3010     1, 11|               na dokończenie młynarzowa i Wachnikowa zaczęły zbierać
 3011     1, 11|              posypały się srebrne ruble i jako te listeczki na jesieni,
 3012     1, 11|        chłopaków, by podawali gorzałkę, i sama jęła częstować, przepijać
 3013     1, 11|               jęła częstować, przepijać i przez te łzy, co jej ciekły,
 3014     1, 11|                łzy, co jej ciekły, kumy i kumów całowała.~- Pijcie,
 3015     1, 11|               kowal przepijał z drugimi i chłopaki z osobna - boć
 3016     1, 11|         dziękowała od siebie za dobrość i co starszych podejmowała
 3017     1, 11|                    Zawrzało w izbie, bo i kieliszki gęsto szły z rąk
 3018     1, 11|                gęsto szły z rąk do rąk, i gorącość buchała ze wszystkich,
 3019     1, 11|         gorącość buchała ze wszystkich, i uciecha! Twarze się rumieniły,
 3020     1, 11|             rumieniły, oczy połyskiwały i serca się rwały do serc,
 3021     1, 11|                bratami, co się poweseli i zabaczy o świecie całym!
 3022     1, 11|                wesela trza chodzić kupą i radować się kompanią całą.
 3023     1, 11|               zalegali izbę, przepijali i raili wesoło, a każden swoje
 3024     1, 11|               głośno przekładał, że już i jeden drugiego nie słyszał,
 3025     1, 11|                 słyszał, ale nic to, bo i tak jedno czuli, i jedna
 3026     1, 11|               to, bo i tak jedno czuli, i jedna radość ich sprzęgała
 3027     1, 11|            radość ich sprzęgała do kupy i wskroś przenikała!~A któren
 3028     1, 11|                 po letnim rodzeniu, tak i człowiekowi godzi się wypocząć
 3029     1, 11|                  człowieku, brogi pełne i stodoły pełne ważnego jako
 3030     1, 11|             inni znowu różne swoje żale i sprawy wywodzili przed sobą;
 3031     1, 11|              starego Szymona się kupili i pogadywali o czasach dawnych,
 3032     1, 11|           świeżych krzywdach, podatkach i sprawach gromady całej,
 3033     1, 11|                a z cicha mówili, ile że i o wójtowych sprawkach.~Boryna
 3034     1, 11|          cięgiem oczyma za Jagną wodził i sielnie się puszył, że to
 3035     1, 11|                cicha, odpoczywający.~To i z nagła huknęli w instrumenty
 3036     1, 11|          skoczył, przygarnął ją krzepko i z miejsca rymnął takiego
 3037     1, 11|               mu po muzycku odkrzykali, i dalej hulał siarczyście
 3038     1, 11|                 dalej hulał siarczyście i tan wiódł zapamiętale, bo
 3039     1, 11|             pary jęły się z kup wyrywać i przytupywać, śpiewać, tańcować
 3040     1, 11|          przytupywać, śpiewać, tańcować i co ten największy pęd brać,
 3041     1, 11|                 się po izbie z turkotem i okręcało tak szybko, że
 3042     1, 11|                jakby kto tęczę rozsypał i bił w nią wichurą, że grała
 3043     1, 11|             grała kolorami, mieniła się i wiła coraz prędzej, wścieklej,
 3044     1, 11|                srebrem wskróś ciemności i wskróś wirującej gęstwy
 3045     1, 11|              rozśpiewaną falą, migotała i kłębiła się w tych brzaskach
 3046     1, 11|        brzaskach jako w sennym widzeniu i przepadała w ćmie nieprzeniknionej,
 3047     1, 11| nieprzeniknionej, by się znowu wynurzyć i zamajaczyć na mgnienie przed
 3048     1, 11|         światłem szkła obrazów pryskały i mżyły ogniami, i przewalić
 3049     1, 11|               pryskały i mżyły ogniami, i przewalić się, i stoczyć
 3050     1, 11|               ogniami, i przewalić się, i stoczyć w noc, że tylko
 3051     1, 11|               krzyki rwały się, plątały i huczały głucho w oślepłej
 3052     1, 11|                nagła, prostował jak bór i szedł z miejsca pędem takiej
 3053     1, 11|              ochotny trząsł całym domem i rzucali się w tan z zapamiętaniem,
 3054     1, 11|             szaleństwem, jakoby w burzę i bój, na śmierć i życie.~
 3055     1, 11|                w burzę i bój, na śmierć i życie.~I tańcowali!~...Owe
 3056     1, 11|                 bój, na śmierć i życie.~I tańcowali!~...Owe krakowiaki,
 3057     1, 11|                 ucinaną, brzękliwą nutą i skokliwymi przyśpiewkami
 3058     1, 11|              nabijane, a pełne śmiechów i swawoli; pełne weselnej
 3059     1, 11|          swawoli; pełne weselnej gędźby i bujnej, mocnej, zuchowatej
 3060     1, 11|             mocnej, zuchowatej młodości i wraz pełne figlów uciesznych,
 3061     1, 11|            figlów uciesznych, przegonów i waru krwi młodej kochania
 3062     1, 11|              groźne, godne a zabijackie i nieustępliwe, jako te chłopy,
 3063     1, 11|               runęli w tan z pokrzykami i mocą taką, że choćby w stu
 3064     1, 11|             stratować, w drzazgi rozbić i na obcasach roznieść, i
 3065     1, 11|                 i na obcasach roznieść, i samym przepaść, a jeszcze
 3066     1, 11|                 przepaść, a jeszcze tam i po śmierci tańcować, hołubce
 3067     1, 11|           śmierci tańcować, hołubce bić i ostro, po mazursku pokrzykiwać: "
 3068     1, 11|         rzewliwe, siarczyste a zadumane i żalną nutą przeplecione,
 3069     1, 11|               tętniące a dobrości pełne i kochania, jako chmura gradowa
 3070     1, 11|                 wiośnie rozśpiewane, że i łza przez śmiechy płynie,
 3071     1, 11|               łza przez śmiechy płynie, i serce śpiewa radością, i
 3072     1, 11|                i serce śpiewa radością, i dusza tęskliwie rwie się
 3073     1, 11|            świat wszystek idzie marząca i "oj da dana!" przyśpiewuje.~
 3074     1, 11|             Godziny biegły za godzinami i przepadały niepamiętliwie
 3075     1, 11|                przecierało na wschodzie i przedświtowe brzaski ściekały
 3076     1, 11|                brzaski ściekały z wolna i rozbielały noc. Gwiazdy
 3077     1, 11|               pobladły, księżyc zaszedł i wiatr wstawał od lasów i
 3078     1, 11|                i wiatr wstawał od lasów i przeciągał, jakby rozdmuchując
 3079     1, 11|              kudłate,~poskręcane drzewa i coraz niżej chyliły oszroniałe
 3080     1, 11|                niżej chyliły oszroniałe i senne łby, a dom wciąż śpiewał
 3081     1, 11|                łby, a dom wciąż śpiewał i tańcował!~Jakoby łąki i
 3082     1, 11|                 i tańcował!~Jakoby łąki i żniwne pola, i sady rozkwitłe
 3083     1, 11|              Jakoby łąki i żniwne pola, i sady rozkwitłe zeszły się
 3084     1, 11|            rozkwitłe zeszły się na gody i porwane wichurą poszły społem
 3085     1, 11|              się, trzeszczał, pojękiwał i coraz mocniej hulał, że
 3086     1, 11|                 zdawało, jako te drzewa i ludzie, ziemia i gwiazdy,
 3087     1, 11|                 drzewa i ludzie, ziemia i gwiazdy, i te płoty, i ten
 3088     1, 11|               ludzie, ziemia i gwiazdy, i te płoty, i ten dom stary,
 3089     1, 11|           ziemia i gwiazdy, i te płoty, i ten dom stary, i wszystko
 3090     1, 11|                 płoty, i ten dom stary, i wszystko ujęło się w bary,
 3091     1, 11|                 zwiło w kłąb, splątało, i pijane, oślepłe, na nic
 3092     1, 11|             szło, toczyło się, kołowało i nieprzerwanym, migotliwym
 3093     1, 11|                Basy pohukiwały do taktu i buczały drygający niby bąki,
 3094     1, 11|                 bąki, a flet wiódł wtór i pogwizdywał wesoło, świergotał,
 3095     1, 11|        wrzaskliwość niecił, baraszkował i trząsł się jako ta żydowska
 3096     1, 11|                  aż zakręciły w miejscu i spadły z nagła, nutą krótką,
 3097     1, 11|                 par trzasnęło hołubcami i sto chłopa zakrzykało z
 3098     1, 11|               piersi, aż dech zapierało i dreszcz szedł po skórze,
 3099     1, 11|                dreszcz szedł po skórze, i wnet jęły kołować, pośpiewywać,
 3100     1, 11|                przeskakiwać a śmiać się i weselić, że ciepło do serca
 3101     1, 11|                 że ciepło do serca szło i ochota do łbów biła kiej
 3102     1, 11|               tą nutą ciągliwą, żałosną i płakaniem kiej rosą osnutą;
 3103     1, 11|           serdeczną, pijaną mocą wielką i kochaniem, i wiedły w tan
 3104     1, 11|                mocą wielką i kochaniem, i wiedły w tan ostry, zapamiętały,
 3105     1, 11|           jaśniejszy, że światła bladły i izbę zalewał brudny, zmącony
 3106     1, 11|            gorzałkę słał, kornpanił się i na umor pił.~Kto odszedł,
 3107     1, 11|              opił, na przyźbie spał abo i w sieniach; drudzy zasie,
 3108     1, 11|                 barzej z nóg ścięci, to i pod płotami legali, i gdzie
 3109     1, 11|                to i pod płotami legali, i gdzie tam padło, a reszta
 3110     1, 11|                 do taktu bili w podłogę i jęli śpiewać:~Zbierajcie
 3111     1, 12|         świtaniu Witek, umęczony zabawą i wyganiany przez Jagustynkę,
 3112     1, 12|                 gęstwą drzew obrzeźnych i tak utopiony w ciemnicy,
 3113     1, 12|            środkowi wyleniał się w nocy i majaczył brzaskami niby
 3114     1, 12|                powietrze raziło nozdrza i dech zapierało, ziemia dzwoniła
 3115     1, 12|              ziemia dzwoniła pod nogami i zmarzłe kałuże siniały na
 3116     1, 12|           drodze niby szkła potrzaskane i oślepłe, a świat się z wolna
 3117     1, 12|            wychylał z mroków oszroniały i ogłuchły przemarzłą cichością,
 3118     1, 12|                wrzawa buchała z chałupy i rozkrążała się szeroko,
 3119     1, 12|                Roch siedział przy stole i z książki pośpiewywał pobożne
 3120     1, 12|            cicho przesunął się do obory i jął macać skobla, gdy naraz
 3121     1, 12|             wykrzykiwał rozeznawszy psa i aż przysiadł na progu z
 3122     1, 12|        zaoszczędzoną na weselu kiełbasę i wtykał mu do pyska, ale
 3123     1, 12|                 rzucał mu się na piersi i skamlał z radości.~- Głodziły
 3124     1, 12|                  Głodziły cię, biedoto, i wygnały we świat! - szeptał
 3125     1, 12|               otwierając drzwi do obory i zaraz, jak stał, rzucił
 3126     1, 12|                ja cię teraz bronił będę i starunek o tobie miał... -
 3127     1, 12|               pies legł w podle, warkał i polizywał go po twarzy.~
 3128     1, 12|              głos, jął zajadle szczekać i targać kapotę, aż przecknął.~-
 3129     1, 12|                 wody!~Choć markotny był i śpik go morzył, zaniósł
 3130     1, 12|                 zaniósł mu pełne wiadro i podstawił do picia.~- Takim
 3131     1, 12|               Łapa wyskakiwał, szczekał i darł się na wyrko.~- Witek,
 3132     1, 12|                 stoczył ze stropu siano i zakładał je za drabiny.~-
 3133     1, 12|                że jaką kosteczkę ogryzę i podjem se choć raz do sytu,
 3134     1, 12|                 sytu, a tu leż, zdychaj i nasłuchuj, jak się drugie
 3135     1, 12|              tłukły mu się po piersiach i boleśnie piukały.~- Niech
 3136     1, 12|        odegnanie zaczął szeptać pacierz i Panujezusowemu miłosierdziu
 3137     1, 12|              oddawał się gorąco na wolę i niewolę, ale zapominał słów,
 3138     1, 12|            szeptów, nabrzmiałych prośbą i łzami, rwał się i rozsypywał
 3139     1, 12|                prośbą i łzami, rwał się i rozsypywał niby czerwone
 3140     1, 12|                  wodził pustym wzrokiem i nic nie rozeznawszy zapadał
 3141     1, 12|             trupią ćmę.~To znowu jęczał i tak krzyczał przez sen,
 3142     1, 12|             łańcuchach, trzeźwiał nieco i unosił głowy.~- Jezus, żeby
 3143     1, 12|             doczekać! - jęczał trwożnie i wybiegał oczyma przez okienko,
 3144     1, 12|                 niebie szarym, ostygłym i poprzebijanym blednącymi
 3145     1, 12|                 w nogę niby sękate kije i tak rozpierały, tak wierciły,
 3146     1, 12|        przysypywał, że zerwał się nagle i zaczął ze wszystkich sił
 3147     1, 12|          krzyczeć, aż Witek się obudził i przybiegł.~- Zamrę już!
 3148     1, 12|              tak we mnie choroba rośnie i dusi... Witek, bieżyj po
 3149     1, 12|            płaczem, zarył twarz w słomę i łkał żałością a strachem.~
 3150     1, 12|         potaczał się od stawu do płotów i wyśpiewywał.~Darmo go Witek
 3151     1, 12|      wyśpiewywał.~Darmo go Witek prosił i za rękaw ciągał, dziad jakby
 3152     1, 12|                 dziad jakby nie słyszał i nie wiedział, co się z nim
 3153     1, 12|            Pobiegł do Jagustynki, że to i ona znająca była na chorobach,
 3154     1, 12|              kumami siedziała w komorze i tak se przepijały krupnikiem,
 3155     1, 12|                piwem, a tak wraz gadały i jazgotały śpiewaniem, że
 3156     1, 12|                 było co czym mówić. Raz i drugi skamlał, by szła do
 3157     1, 12|               końcu wyciepnęła za drzwi i coś niecoś pięścią przyłożyła
 3158     1, 12|              przyokrył łachami na głowę i spał.~Dobrze po śniadaniu
 3159     1, 12|               porykiwanie krów głodnych i nie wydojonych i piekłowanie
 3160     1, 12|               głodnych i nie wydojonych i piekłowanie Jagustynki,
 3161     1, 12|         Jagustynki, która zaspawszy jak i drudzy, krzykiem nadrabiała
 3162     1, 12|            przyjrzała jego twarzy sinej i obrzękłej, spoważniała prędko. -
 3163     1, 12|                  A cóż to? Z cukru jest i rozpuści się w tym łajnie
 3164     1, 12|              baran! - cisnęła ramionami i poszła.~- Sama głupia, ani
 3165     1, 12|                  opadł ciężko na barłóg i długo jeszcze rozmyślał. -
 3166     1, 12|                Panem Bogiem rozmawia... i do mnie by go wołać?...
 3167     1, 12|                ozorem mleć... głupia...~I tak już pozostał sam, bo
 3168     1, 12|            przysypać obroku, napoić, to i jemu podawał wody, i wnet
 3169     1, 12|                 to i jemu podawał wody, i wnet znikał, leciał na wesele,
 3170     1, 12|                 przestrachu na płotach, i uciekała śpieszno.~Juści,
 3171     1, 12|             muzyka huczała przez ściany i krzyki szły wesołe a śpiewania.~
 3172     1, 12|           bolenia, więc ino nasłuchiwał i rozeznawał, jak się tam
 3173     1, 12|               opuścił go ani na chwilę, i pojadali se społecznie Józin
 3174     1, 12|            placek; albo cmokał na konie i przemawiał do nich. Rżały
 3175     1, 12|                 do nich. Rżały radośnie i odwracały od żłobów łby,
 3176     1, 12|                 urwała się z uździenicy i przychodziła do wyrka baraszkować
 3177     1, 12|       przychodziła do wyrka baraszkować i tulić wilgotne a ciepłe
 3178     1, 12|            schudłaś! - Głaskał ją czule i całował po rozdętych nozdrzach. -
 3179     1, 12|                 boki podkrzepię, choćby i czystym owsem...~Milknął
 3180     1, 12|           czystym owsem...~Milknął wnet i patrzył bezmyślnie w poczerniałe
 3181     1, 12|                 strugi, niby łzy krwawe i zastygłe...~Słoneczny a
 3182     1, 12|               przechodziły za godzinami i wlekły się wolno, jak te
 3183     1, 12|              wolno, jak te dziady ślepe i kulawe, po srogich piaskach
 3184     1, 12|                kamień, co pada w topiel i leci, przepada, ginie, a
 3185     1, 12|                 bandą wpadały do stajni i zuchwale rzucały się na
 3186     1, 12|                 Łapa, niech się pożywią i wspomogą biedoty, bo i na
 3187     1, 12|          pożywią i wspomogą biedoty, bo i na nich zima przyjdzie. -
 3188     1, 12|              zaczęły kwiczeć w podwórzu i cochać się o węgły, aż stajnia
 3189     1, 12|             drzwi długie, obłocone ryje i pokwikiwać.~- Wypędź, Łapa!
 3190     1, 12|               cofał się, bił skrzydłami i krzykał, aż zuchwale wskoczył
 3191     1, 12|                 w progu czerwone dzioby i chwiały się białe, powyciągane
 3192     1, 12|                pisk, łomotanie skrzydeł i pióra poleciały kieby z
 3193     1, 12|          zziajany, z wywieszonym ozorem i skomlał radośnie.~- Cicho
 3194     1, 12|             głosy Jagustynki, bieganina i trzaski sprzętów, przewlekanych
 3195     1, 12|             Kłębów wóz, w jednego konia i drabinami, pewnie po ściółkę
 3196     1, 12|             Juści, oś w przodku wytarta i bez to się piast przeciera
 3197     1, 12|              bez to się piast przeciera i skrzypi.~Po drogach wciąż
 3198     1, 12|                  rozmowy, głosy leciały i drgały ledwie dosłyszane,
 3199     1, 12|         brzmienia, ale je chwytał w lot i rozpoznawał.~- Stary Pietras.
 3200     1, 12|                mi się... juści... bieży i krzyczy... juści ona!...
 3201     1, 12|                 kiedy kulasy połamie...~I tak se z wolna rozpoznawał
 3202     1, 12|              wolna rozpoznawał wszystko i myślami, i tym widzeniem
 3203     1, 12|         rozpoznawał wszystko i myślami, i tym widzeniem czującym po
 3204     1, 12|                 się, zabiegał, turbował i żył życiem wsi całej, że
 3205     1, 12|                przygasły, drzwi zbladły i stajnia mroczeć poczęła.~
 3206     1, 12|                 bo się jeszcze potaczał i mówił tak prędko, że trudno
 3207     1, 12|             pono wykręcił?~- A obaczcie i poredźcie.~W milczeniu odwijał
 3208     1, 12|             szmaty przekrwione, zeschłe i tak przywarte do nogi, że
 3209     1, 12|                 krzyczeć wniebogłosy.~- I panna przy rodach tak nie
 3210     1, 12|             wyszedłem... ustrzeliłem... i już na polu byłem... a ten
 3211     1, 12|                 pozwały... strażniki... i zarno by i fuzję wzieny...
 3212     1, 12|                 strażniki... i zarno by i fuzję wzieny... a to nie
 3213     1, 12|                    Obejrzał raz jeszcze i srodze się strapił.~- Za
 3214     1, 12|                kozik, nogę ujął krzepko i jął wydłubywać śruciny i
 3215     1, 12|                i jął wydłubywać śruciny i ropę wyciskać.~Kuba zrazu
 3216     1, 12|          Urznęliby ci nogę, to byś może i wyzdrowiał.~- Nogę?..~-
 3217     1, 12|                 urznąć bolejące miejsce i byłbym zdrowym?...~- Jakby
 3218     1, 12|               już tutaj zdychać...~- To i zdechniesz... doktór ino
 3219     1, 12|                ci na jutro dali podwodę i odwieźli do miasta.~- Próżno
 3220     1, 12|                 pytali, głupi!~- Urznąć i zaraz wyzdrowieje... - powtarzał
 3221     1, 12|             Wyzdrowiałbym! Musi być, że i tak jest, przecież Jambroży
 3222     1, 12|            Jezus!~Zrozumiał nagle jasno i aż się podniósł z oślepiającej
 3223     1, 12|         przepaść bez ratunku.~Długo wył i szamotał się w męce, ale
 3224     1, 12|                w męce, ale przez te łzy i rozpacze jęły mu się wić
 3225     1, 12|       przycichał z wolna, uspokajał się i tak zagłębiał w siebie,
 3226     1, 12|               przeprowadzili tęgą krowę i przewieźli skrzynkę, pierzyny
 3227     1, 12|           przewieźli skrzynkę, pierzyny i statki różne, jakie w wianie
 3228     1, 12|               zachodzie, kiej zmroczało i świat się zaciągał mgłami,
 3229     1, 12|                 Muzyka szła na przedzie i raźno przegrywała, a za
 3230     1, 12|        weselnemu, matka wiedła z braćmi i kumami, a dopiero wpodle,
 3231     1, 12|                stawu, któren poczerniał i gasł przyzduszony mrokiem,
 3232     1, 12|                ciszy ciemnicy ogłuchłej i ślepej jeszcze, że tupoty
 3233     1, 12|               ślepej jeszcze, że tupoty i grania rozlegały się krótko
 3234     1, 12|             grania rozlegały się krótko i dudniały jakby spod wody.~
 3235     1, 12|                 ochoty jeszcze nie było i ziąb wilgotny przejmował
 3236     1, 12|            czekał już Boryna, kowalowie i Józka.~Dominikowa wniosła
 3237     1, 12|                 węgiel, wosk z gromnicy i pęk kłosów poświęconych
 3238     1, 12|           poświęconych na Zielną, a gdy i Jaguś próg przestąpiła,
 3239     1, 12|            ciskały za nią nitki wyprute i paździerze, by zły nie miał
 3240     1, 12|               by zły nie miał przystępu i wiodło się jej wszystko.~
 3241     1, 12|               młodym szczęścia, zdrowia i co tam Pan Bóg da, a do
 3242     1, 12|                 zawalili ławy wszystkie i kąty.~Grajkowie, narządzając
 3243     1, 12|                niewolił, w ramiona brał i przepijał do każdego; kowal
 3244     1, 12|                talerzach placek, miodem i serem nadziewany, któren
 3245     1, 12|                 za kołnierz nie wylewał i od kieliszków nie stronił,
 3246     1, 12|               nabierali weselnego ducha i nie wiedli się do wrzątka,
 3247     1, 12|               nieswojo, mało pogadywali i z cicha, a jaki taki ze
 3248     1, 12|            nasienie najbardziej wrzaski i zabawę czyniące, rozwalały
 3249     1, 12|                ławach, w kąty się kryły i mało wiele między sobą rajcowały.~
 3250     1, 12|          zwyczajne, tyla że świąteczne, i wyszła ugaszczać a przyjmować,
 3251     1, 12|                  natrudzisz! - szeptała i raz w raz ją przygarniała
 3252     1, 12|                 przygarniała do piersi, i z płaczem tuliła, aż to
 3253     1, 12|               chłopa, nie na drugą wieś i na biedę.~Pośmiewali się
 3254     1, 12|             mężowski dom, w tyle grontu i dobra wszelkiego, otwierały
 3255     1, 12|                 też było jakoś nieswojo i markotno.~Na drugą stronę
 3256     1, 12|              ledwie nadążył drwa znosić i przykładać pod ogromne gary.~
 3257     1, 12|            przykładać pod ogromne gary.~I po całym domu się rozłaziły,
 3258     1, 12|           obrazów samych ze dwadzieścia i wszystkie ze szkłami! A
 3259     1, 12|           świnie?...~Wzdychały żałośnie i raz po raz któraś z cicha
 3260     1, 12|                Pan Jezus daje takim, co i nie zasłużyły !~- Umiały
 3261     1, 12|              wyszła?~- Bo się Boga boja i w poczciwości żyje.~- I
 3262     1, 12|                 i w poczciwości żyje.~- I drugie też bez to samo.~-
 3263     1, 12|                  Ino porteczek nie zgub i lustra nie pokaż, kiej się
 3264     1, 12|                chycił pierwszą z brzega i powiódł, nie słuchając,
 3265     1, 12|              tańcowali, z wolna jeszcze i jakby od niechcenia; jedna
 3266     1, 12|               zagrała, zwarli się mocno i tańcowali rzetelnie a długo;
 3267     1, 12|             odpocznienie brali się wpół i nosili po izbie, aże ich
 3268     1, 12|               wesoło, śmiali się w głos i biedro w biedro chodzili,
 3269     1, 12|               wszedł, skoro przepił raz i drugi, wziął rozprawiać
 3270     1, 12|               rozprawiać z gospodarzami i przekpiwać się z "młodych".~-
 3271     1, 12|                na oczach wszystkich !~- I półkwaterka bym nie trzymał
 3272     1, 12|                 Wnet się wrzawa wzmogła i wesołość ogarniała duszę,
 3273     1, 12|              wójt pomógł rzetelnie, ale i gorzałka zrobiła swoje.
 3274     1, 12|               swoje. Boryna nie żałował i flachę puszczał częstą kolejką;
 3275     1, 12|               tańce też szły raźniejsze i gęstsze, śpiewać już poczynali,
 3276     1, 12|              już poczynali, przytupywać i coraz większym kołem taczać
 3277     1, 12|           Przepijcie, wójcie! Powiedają i to: "Chrzest przyjmuj wodą,
 3278     1, 12|           pijcie drugi...~- Nie ucieknę i przed trzecim! Zawdy pijam
 3279     1, 12|            ślipie gasi...~- Jeszcze bym i po ciemku zmacał kijaszkiem,
 3280     1, 12|              kobiety. .~- Gorzałkę lubi i pyskata tak samo - dodawały
 3281     1, 12|               Powiedają: "Chłop robotny i żona pyskata, to wezmą choćby
 3282     1, 12|                pyskata, to wezmą choćby i pół świata."~Wójt przysiadł
 3283     1, 12|            zbrakło miejsca, przystawali i cisnęli się do kupy, pół
 3284     1, 12|                 dowodził, zmyślał jucha i cyganił w żywe oczy, ino
 3285     1, 12|             żywe oczy, ino tak sprawnie i uciesznie, że się pokładali
 3286     1, 12|               dała się nikomu przegadać i w pierwszą gębę grała, wójt
 3287     1, 12|            młódź hulała raźno, krzykała i obcasami ostro biła, a oni
 3288     1, 12|               tak zabawiali, społecznie i wesoło, że o Bożym świecie
 3289     1, 12|                  Boryna wyniósł flaszkę i częstował. Jankiel kieliszek
 3290     1, 12|             wytarł kapotą, głowę nakrył i wypił, a drugim poprawił.~-
 3291     1, 12|              wysunął się cicho do sieni i zniknął w podwórzu, poszedł
 3292     1, 12|           przycichła, stoły poustawiali i grzechotano miskami, a oni
 3293     1, 12|                kupy, usadził przy sobie i za rękę trzymał.~Dopiero
 3294     1, 12|             Cichoj, głupi, znajdzie się i la ciebie miska do wylizania !~-
 3295     1, 12|              ino cyganią, aż się kurzy, i myślą, że mu kto wierzy...~-
 3296     1, 12|                parob, że to głupawy był i słowa nie wyrozumiał.~-
 3297     1, 12|               Wół tak samo poredzi albo i lepiej.~- Jambroży po księdzu
 3298     1, 12|          kucharki wnosiły dymiące miski i smaki wiały po izbie.~Usadzili
 3299     1, 12|           Usadzili się po starszeństwie i jak przystało na przenosinach,
 3300     1, 12|              przenosinach, z Dominikową i jej chłopakami w pośrodku;
 3301     1, 12|           chłopakami w pośrodku; druhny i drużbowie zasiedli razem,
 3302     1, 12|                 na izbie, by posługiwać i mieć baczenie na wszystko.~
 3303     1, 12|               oknami dzieci wrzeszczały i tuzowały się między sobą,
 3304     1, 12|                 z ujadaniem obiegał dom i darł się do sieni, naród
 3305     1, 12|               powagą porał się z jadłem i ochotnie bódł miski czubate,
 3306     1, 12|               łyżki skrzybotały o wręby i szkło brząkało w kolejkach.~
 3307     1, 12|          Jagusia zaś cięgiem zapraszała i prawie każdemu z osobna
 3308     1, 12|         żałowali; składnie jej to szło, i tak utrafnie każdemu to
 3309     1, 12|                przypochlebne powiadała, i taką urodnością się wszystkim
 3310     1, 12|                by się no patrzeć na nią i cieszyć.~I Boryna to widział,
 3311     1, 12|               patrzeć na nią i cieszyć.~I Boryna to widział, bo gdy
 3312     1, 12|                sieniach, ogarniał mocno i sielnie całował.~- Gospodyni
 3313     1, 12|                 tak se godnie poczynasz i radzisz!~- A bom to nie
 3314     1, 12|            Szymonem czegoś odęci siedzą i mało co pojadają. Przepijcie
 3315     1, 12|                   Juści, że jej słuchał i robił, co chciała! A Jagusi
 3316     1, 12|                 dziwnie wesoło na duszy i ochotnie. Gospodynią się
 3317     1, 12|                  Gospodynią się poczuła i nie byle jaką, panią prawie,
 3318     1, 12|             byle jaką, panią prawie, to i rządy same jej jakoś w ręce
 3319     1, 12|             jakoś w ręce szły, a z nimi i powaga w niej rosła, i harność
 3320     1, 12|             nimi i powaga w niej rosła, i harność pełna mocy a spokojności!
 3321     1, 12|            doglądała wszystkiego bystro i tak mądrze kierowała, jakby
 3322     1, 12|               jest, wnet stary rozpozna i jego to rzecz, ale widzi
 3323     1, 12|             Ewka do Jagustynki.~- Mądra i Kaśka, jak pełna faska! -
 3324     1, 12|                poniecha jej przecież.~- I... poniecha! Zmusi go do
 3325     1, 12|               odegnajno psa, bo szczeka i szczeka, aż uszy bolą, i
 3326     1, 12|                i szczeka, aż uszy bolą, i rozpędź tych chłopaczysków,
 3327     1, 12|              szyby jeszcze powygniatają i ogacenie rozniesą.~Witek
 3328     1, 12|                  ale rozległy się piski i tętent uciekającej wrzaskliwie
 3329     1, 12|                 odegnał ich aż na drogę i powracał chyłkiem, bo posypał
 3330     1, 12|           posypał się za nim grad błota i kamieni.~- Witek! Poczekaj
 3331     1, 12|            Byłem na odwieczerzy u niego i mówiłem jusze, aby się do
 3332     1, 12|            szykował, nogę by mu urznęli i wnet by wyzdrowiał!...~-
 3333     1, 12|       zobaczycie. Szedłem spać do obory i ledwiem wlazł na podwórze,
 3334     1, 12|                 kapotę mnie zębami darł i ciągał, nie mogłem pojąć,
 3335     1, 12|          naprzód, siadał w progu stajni i skowyczał. Podszedłem, patrzę,
 3336     1, 12|               chciał wyjść na powietrze i omdlał! Przeniosłem go na
 3337     1, 12|                 Przeniosłem go na wyrko i zapaliłem latarkę, żeby
 3338     1, 12|               we krwi, blady jak ściana i z nogi krew bucha. Prędzej,
 3339     1, 12|            bezwładny, dychał coś niecoś i rzęził przez zwarte zęby,
 3340     1, 12|           ledwie się trzymała na skórze i obficie krwawiła.~Na progu
 3341     1, 12|              czerwieniły się plamy krwi i leżała okrwawiona siekiera,
 3342     1, 12|                Kuba otworzył naraz oczy i wodził nimi dosyć przytomnie.~-
 3343     1, 12|              zdrowszym!~Leżał spokojnie i ani krzyknął, gdy mu Jambroży,
 3344     1, 12|             Jambroży, nogę składał, mył i krępował w zmoczone szmaty.~
 3345     1, 12|          klęczkach przyświecał latarnią i modlił się tak gorąco, aż
 3346     1, 12|        uśmiechał radośnie, tkliwo jakoś i rzewnie, jak to dzieciątko
 3347     1, 12|                 ptaszków rączki wyciąga i po swojemu gada ze wszystkim,
 3348     1, 12|              swojemu gada ze wszystkim, i cieszy się, tak ci i on
 3349     1, 12|         wszystkim, i cieszy się, tak ci i on czuł się teraz; dobrze
 3350     1, 12|               dobrze mu było, spokojnie i nieboleśnie, a tak na duszy
 3351     1, 12|       nieboleśnie, a tak na duszy lekko i wesoło, że za nic sobie
 3352     1, 12|                 nogę ułożył na progu... i dziabnął w samo jabłko...
 3353     1, 12|          dziabnął ze wszystkiej mocy... i oto nic go teraz nie boli,
 3354     1, 12|            szedł...do tańca się brał... i podjadłby nieco, bo jeść
 3355     1, 12|                 chce...~- Leż spokojnie i nic się nie ruchaj, jadła
 3356     1, 12|             Roch go pogłaskał po twarzy i wyszli z Jambrożym na podwórze.~-
 3357     1, 12|                 Woli jest mila, po nocy i przez las nie traficie.
 3358     1, 12|        wieczerzy odjeżdżać, bierzcie je i jedźcie.~Wyprowadzili konie
 3359     1, 12|             Wyprowadzili konie na drogę i Roch siadł.~- A nie zapominajcie
 3360     1, 12|              butelki mocno się przypiął i tak serdecznie, że rychło
 3361     1, 12|                 półkwarcie nalała sporo i zaniesła ochotnie.~- Kuba,
 3362     1, 12|           przejedzcie ździebko, użyjcie i wy wesela!~- Bóg ci zapłać!
 3363     1, 12|                  a ociec się tak weselą i cięgiem za Jaguusia chodzą,
 3364     1, 12|               rozgania, gdzie dopadnie, i srodze pilnuje.~- Wójt jest?~-
 3365     1, 12|                 jest?~- Zabawia drugich i najbardziej pyskuje, a Jambroży
 3366     1, 12|                   Z chałupy me wypędził i ciepnął za mną, com przyniesła...
 3367     1, 12|        przyniesła... Zawziął się silnie i taki zły, taki zły... a
 3368     1, 12|                 bieda u nich w chałupie i ten płacz... Hanka ino się
 3369     1, 12|                siostrą, że się już pono i do kudłów brały.~Nie odrzekł
 3370     1, 12|                   klacz postękuje jakoś i pokłada się już od wieczora,
 3371     1, 12|             mocy całkiem...~Zmęczył się i zamilkł, i jakby zasypiał.~
 3372     1, 12|                  Zmęczył się i zamilkł, i jakby zasypiał.~Józka odeszła
 3373     1, 12|                Klacz zarżała przeciągle i rzuciła się na uwięzi, aż
 3374     1, 12|                Żałość ścisnęła mu duszę i łzy pociekły po twarzy,
 3375     1, 12|                 se zjem, odpocznę nieco i bal se sprawię - pomyślał.~
 3376     1, 12|                 sprawię - pomyślał.~Ale i potem nie mógł, zapadał
 3377     1, 12|                aż ściany stajni drygały i przestraszone kury gdakały
 3378     1, 12|               Wrzaski buchnęły we świat i pryskały od domu niby te
 3379     1, 12|            ziemia dudniała od przegonów i pisk dzieuszyn rozdzierał
 3380     1, 12|                o wszystkim, sen go brał i niósł w ćmę jakąś wrzawliwą,
 3381     1, 12|            wesele ostrzej lunęło wrzawą i trzaski hołubców, bitych
 3382     1, 12|                dalekości przerażających i słuchał.~A czasem jeść probował
 3383     1, 12|               wychodziła z niego powoli i niesła się we światy, jako
 3384     1, 12|               do bratów wołała żałośnie i u serc prosiła pomocy, aż
 3385     1, 12|                mocą Jezusową skrzepiona i miłosierdziem, niesła się
 3386     1, 12|          wieczną światłością oprzędzone i weselem wiecznym.~I wyżej
 3387     1, 12|          oprzędzone i weselem wiecznym.~I wyżej leciała, dalej, dalej,
 3388     1, 12|               ino ciche modlenie płynie i dymy pachnące wleką się
 3389     1, 12|                te mgły, dzwonki brzęczą i organy cicho grają, i święta
 3390     1, 12|           brzęczą i organy cicho grają, i święta ofiara odprawuje
 3391     1, 12|            ofiara odprawuje się ciągle, i naród już bezgrzeszny, i
 3392     1, 12|                i naród już bezgrzeszny, i aniołowie, i święci pośpiewują
 3393     1, 12|               bezgrzeszny, i aniołowie, i święci pośpiewują spólnie
 3394     1, 12|            wzdychać, a płakać z radości i weselić się z Panem w wiek
 3395     1, 12|                ano rwała dusza umęczona i odpocznienia tęskliwa, Kubowa
 3396     1, 12|                  Dom zaś tańcował wciąż i weselił się całym sercem,
 3397     1, 12|               bo poczęstunek był sutszy i barzej niewolili gospodarze.
 3398     1, 12|             rozmach, niecili rum nogami i z krzykiem szli w nowy tan,
 3399     1, 12|              śpiewami, a huczno, tłumno i ogniście.~Że już im dusze
 3400     1, 12|                oczy weselem się jarzyły i radością.~I tak szło przez
 3401     1, 12|                 się jarzyły i radością.~I tak szło przez całą noc,
 3402     1, 12|               dzień podnosił się ciężko i cicho, porankowe brzaski
 3403     1, 12|           słońca zamroczyło się z nagła i pociemniało, zaczął padać
 3404     1, 12|                Polatywał zrazu z rzadka i kołujący, jak to igliwo
 3405     1, 12|                w dzień wietrzny, aż się i potem rozśnieżyło na dobre.~
 3406     1, 12|              jednostajnie, bez szelestu i pokrywał dachy, drzewa,
 3407     1, 12|           pokrywał dachy, drzewa, płoty i ziemię całą jakby podbielonym,
 3408     1, 12|              pierzem niedartym.~Rychtyk i wesele się skończyło, mieli
 3409     1, 12|              Tylko drużbowie z druhnami i muzyką na czele zebrali
 3410     1, 12|          zebrali się kupą przed gankiem i zaśpiewali wraz jednym głosem
 3411     2, 13|                 się barowała z jesienią i porykujący tłukła po sinych
 3412     2, 13|            dalach jako ten zwierz srogi i głodny, że nie wiada było,
 3413     2, 13|                  kiej przeprze a skoczy i lutymi kłami weżre się we
 3414     2, 13|                ckne, stękliwe, oropiałe i zgoła lamentem przejęte,
 3415     2, 13|                trwożniej bełkotały wody i toczyły się leniwo, jakby
 3416     2, 13|                  a pełne strzępów mgieł i brzasków gwiazd pomarłych
 3417     2, 13|                 strasznych wołań pustek i rozstajów zgubionych w ciemnicy,
 3418     2, 13|                czerwone, ogromne słońce i spadało ciężko, niby kadź
 3419     2, 13|           której buchały krwawe wrzątki i biły dymy smoliste, czarne,
 3420     2, 13|              świat cały stawał w łunach i w pożodze.~I długo, długo
 3421     2, 13|            stawał w łunach i w pożodze.~I długo, długo w noc dogasały
 3422     2, 13|             długo, długo w noc dogasały i stygły na niebie krwawe
 3423     2, 13|            ludzie mówili:~- Zima rośnie i na złych wichrach przyjedzie.~
 3424     2, 13|              złych wichrach przyjedzie.~I rosła zima, rosła co dzień,
 3425     2, 13|                 wytarzały się po wodach i milczkiem urwały kajś niekajś
 3426     2, 13|            niekajś co starszych strzech i ogrodzeń i jęły się zwijać
 3427     2, 13|            starszych strzech i ogrodzeń i jęły się zwijać a ze skomleniem
 3428     2, 13|               mroków długie, świszczące i jakoby kolczaste jęzory
 3429     2, 13|              dropiała spod stratowanych i wyżartych śniegów, gdzieniegdzie
 3430     2, 13|            gdzieniegdzie ino po dołkach i bruzdach bieliły się poszarpane
 3431     2, 13|                 drogi leżały skostniałe i przemarzłe, mróz zaś wżerał
 3432     2, 13|      poszczekując, pokryły się w lasach i w przyczajeniu dygotały
 3433     2, 13|              zielonawymi kłami błyskały i szły całym stadem - groźną,
 3434     2, 13|                 stadem - groźną, ponurą i milczącą ciżbą waliły się
 3435     2, 13|              kieby te ścierwa przegniłe i ociekające posoką; i od
 3436     2, 13|          przegniłe i ociekające posoką; i od południa szły, ino że
 3437     2, 13|          czerwonawe, podobne do bajorów i trzęsawisk torfowych, a
 3438     2, 13|                 torfowych, a pełne pręg i gruzłów sinych, pełne plam
 3439     2, 13|              gruzłów sinych, pełne plam i rojowisk strasznych - jakby
 3440     2, 13|          gmerzącego robactwa; a jeszcze i z góry, jakby z wygasłego
 3441     2, 13|          stożyły się w góry przeogromne i zalały niebo czarnym, strasznym
 3442     2, 13|              strasznym kipiątkiem błota i rumowisk...~Świat z nagła
 3443     2, 13|               wszystko jakby zdrętwiało i stanęło w zdumieniu z przytajonym
 3444     2, 13|     przejmującym wpadały do stodół albo i zgoła do sieni, psy wyły
 3445     2, 13|            tłukła się o płoty, o drzewa i z dzikim kwikiem szukała
 3446     2, 13|             rozkotłowaną gęstwą tumanów i toczyły się po zagonach
 3447     2, 13|             straszne - uderzyły na wieś i zalały wszystko lodowatą,
 3448     2, 13|                 się przedarło na środku i zajaśniało modrawo niby
 3449     2, 13|             rwały się jakby z łańcuchów i rozskowyczoną, wściekłą
 3450     2, 13|                 rzucały się na ciemnice i rozwalały je do dna, przeżerały
 3451     2, 13|               dna, przeżerały na wskróś i rozmiatały niby tę słomę
 3452     2, 13|         uciekały jakby chyłkiem na bory i lasy, niebo się przecierało,
 3453     2, 13|              zaś po chałupach siedzieli i końca wyglądali, ale noce
 3454     2, 13|          akuratnie jasne, rozgwiażdżone i w górze ciche, ino na ziemi
 3455     2, 13|                sto chłopa obwiesiło, że i zasnąć nie było można, jakże,
 3456     2, 13|             takie ryki, trzaski, łomoty i hurkotania, jakby tysiące
 3457     2, 13|                 było wśród nocy wstawać i przytykać poduszkami, bo
 3458     2, 13|                nacierpiał przez te dnie i noce, to i nie wypowiedzieć!~
 3459     2, 13|                przez te dnie i noce, to i nie wypowiedzieć!~A co szkód
 3460     2, 13|                 A co szkód narobiła, to i nie zliczyć: poobalała płoty,
 3461     2, 13|          Kozłowi wzięła dach ze stodoły i poniosła w pola o dobre
 3462     2, 13|                 drzew wyłamała w sadach i borach! Na wielkiej drodze
 3463     2, 13|                trupy srodze pomordowane i obdarte.~W te wiejne i wrzaskliwe
 3464     2, 13|      pomordowane i obdarte.~W te wiejne i wrzaskliwe dni Lipce były
 3465     2, 13|              wnet go przycapiała za łeb i waliła, gdzie popadło -
 3466     2, 13|             dęła wciąż, sypała piaskiem i niosła gałęzie, wióry, snopki
 3467     2, 13|                 snopki z dachów, czasem i wierzchół pomniejszy, że
 3468     2, 13|                 te ptaszyska rozgonione i tłukły się o ściany, we
 3469     2, 13|              nie baczyli tak swarliwych i uprzykrzonych wiatrów.~Gnietli
 3470     2, 13|                po zadymionych chałupach i swarzyli z ckności niemało,
 3471     2, 13|              wichry wciąż jednako wiały i gryzły mrozem coraz krzepciej,
 3472     2, 13|              wiejby pozamarzały rzeczki i strugi, bagna stężały, staw
 3473     2, 13|                woda się jeszcze burzyła i nie dawała, ale brzegi leżały
 3474     2, 13|          przyszła odmiana.~Mróz sfolżał i ociepliło się zdziebko,
 3475     2, 13|    przedmuchnęły świat, ale już miętsze i nie tak swarliwe, niebo
 3476     2, 13|                Ale posępnie było, szaro i głucho.~A skoro jeno przedzwonili
 3477     2, 13|           południe, zmroczało się nieco i jął padać śnieg dużymi płatami,
 3478     2, 13|               opierzył wszystkie drzewa i wyniosłości.~Noc się rychlej
 3479     2, 13|                  suchszy nieco a sypki, i tak już przez całą noc padał.~
 3480     2, 13|               przyokrył kożuchem ziemię i przesłonił świat cały modrawą
 3481     2, 13|               jakby przed cudem stanęło i przychylone nieco zasłuchało
 3482     2, 13|            białości martwej, rozdrganej i opadającej nieustannie.~
 3483     2, 13|           światłości, zakrzepły w szron i starte lotem podniebnym
 3484     2, 13|                 roztopiła się wieś cała i wsiąknęła w tę białość cudną,
 3485     2, 13|             trzepotały, coraz ciszej...~I tak sypało dwa dni i dwie
 3486     2, 13|                    I tak sypało dwa dni i dwie noce, że w końcu zasypało
 3487     2, 13|               nieprzenikniona, puszysta i cudna pokryła ziemię, a
 3488     2, 13|              tylko że już coraz suchszy i rzedszy, to nocami przedzierały
 3489     2, 13|         polatujących paździerzy białych i powietrze stawało się słuchliwsze,
 3490     2, 13|             wszędzie, polizywały śniegi i ganiały wspólnie z chłopakami.
 3491     2, 13|                że te ich piski ucieszne i przegony zapełniły wieś
 3492     2, 13|             wytrzepywał nad światem, że i znać nie było, ale niebo
 3493     2, 13|             wrony tłukły się koło domów i przysiadały na drogach,
 3494     2, 13|                 a taka cicha, zakrzepła i martwa, jakby już całkiem
 3495     2, 13|         wszelkiej mocy wyzuta.~- Choćby i ten najlekciejszy wiaterek,
 3496     2, 13|                zażegała ogień w kominie i wyjrzała przed sień. Wcześnie
 3497     2, 13|                zmieszał na poły z sadzą i przytrząsnął świat, że nie
 3498     2, 13|            ziemi leżała głęboka cichość i chłód surowy wionął.~W izbie
 3499     2, 13|               świeżyzna ino trzeszczała i dymiła, aż Hanka uścibnęła
 3500     2, 13|           gałęzie się zajęły płomieniem i rozświetliły nieco.~- Naleciało