Tom, Rozdzial

  1     1, 1 |          ziemią, przez zapaskę ujęła jego rękę i pocałowała.~- Jakże
  2     1, 1 |           spoglądali w milczeniu, na jego smukłą, pochyloną nieco
  3     1, 2 |             śmiać serdecznie i bawić jego ruchami tylko Józia czasami
  4     1, 2 |        światło szczap ostro opływało jego ogromną, wygoloną twarz,
  5     1, 3 |              które już ogrzane nieco jego ciałem, gmerały się trochę,
  6     1, 3 |              zasług nie zapłacił i z jego własnym dzieckiem wygnał
  7     1, 3 |            moja, krzywda! a dzieciak jego, prześwietny sądzie!~- Cygani
  8     1, 3 |            być robota kowala, zięcia jego, nie mógł uwierzyć.~- Co
  9     1, 3 |             ojców z pyskiem, coby mu jego część dawali. Ze starszych
 10     1, 4 |         fioletu niby tęcza padały na jego twarz i głowę, całkiem jakby
 11     1, 4 |            sercem pełnym ekstazy, że jego zaschły, skrzypiący głos
 12     1, 4 |           nadsłuchiwał, bo się bojał jego gadania, że to nawet rodzonemu
 13     1, 4 |           gospodarzy i że wspominano jego imię, szczekał radośnie
 14     1, 4 |             we młynie wszystko idzie jego głową, że młynarz słuchać
 15     1, 4 |           złodziej nie był, to i syn jego złodziej nie jest.~- Idźcie
 16     1, 5 |            potakiwał Boryna, ale nie jego tumanić, wiedział ci on
 17     1, 6 |         zniknął w mgle, tylko odgłos jego kroków słychać było po błocie.~
 18     1, 6 |              oczami cięgiem widziała jego twarz i oczy roziskrzone,
 19     1, 6 |              Ale może zapisać to, co jego... jakże?... A chłop dobry
 20     1, 7 |           czynić?~A stara, że to już jego nie stało, wsiadła na Jagnę
 21     1, 7 |           docierał do świętych nóżek Jego, to udarł zębami za porteczki,
 22     1, 7 |             żałośliwie i tuli się do jego nogów...~...to Pan nasz
 23     1, 7 |            Przystanęła, poznała głos jego i poczęła ździebko dygotać.~-
 24     1, 8 |             Gront starego, to i wola jego.~- Juści, że po prawie jego,
 25     1, 8 |          jego.~- Juści, że po prawie jego, ale po sprawiedliwości
 26     1, 8 |              nażaliły się na świat i jego sprawy i rozeszły się, a
 27     1, 8 |                Prawda, ino że to nie jego było.~- Jakże, gospodarz
 28     1, 8 |       zmiarkował, iż Jaguś jakby już jego.~- A Pan Jezus rzekł: weź
 29     1, 8 |              tylko z drogi dolatywał jego głos chrapliwy, śpiewający...~
 30     1, 9 |         wypominki, a przy drugim syn jego, Jaś, ten, co to był we
 31     1, 9 |              A on co?... Wie to, kto jego mać? Kto ojciec?... Wie?...
 32     1, 9 |        wysłuchać, jak ksiądz wypomni jego dusze...~Na środku kościoła
 33     1, 10|              się będzie ujmował, nie jego sprawa, to mu wara!~- To
 34     1, 10|              dałbym ja mu bitkę, jak jego pociotkowi, co jeszcze od
 35     1, 10|         porywała, że Antek przejrzał jego zamysły i gotów jeszcze
 36     1, 10|              te mary mamiące, i cała jego złość zawzięta skapywała
 37     1, 10|              A przecież Jaguś będzie jego macochą, matką jakby- jakże
 38     1, 10|         Antkowi nie dali, nawet tych jego morgów matczynych, a robimy
 39     1, 11|          poschnęły!...~- A czemuż to jego stronę trzymasz, co?... -
 40     1, 11|              w innej stronie widniał jego rudy łeb i piegowata twarz.~
 41     1, 12|             ale skoro się przyjrzała jego twarzy sinej i obrzękłej,
 42     1, 12|          wilgotne a ciepłe chrapy do jego twarzy.~- Schudłaś, biedoto,
 43     1, 12|   wyzdrowieje... - powtarzał Kuba po jego wyjściu.~Noga przestała
 44     1, 12|      strzelbę.~Nie spostrzegli nawet jego wyjścia, bo Jambroży nie
 45     1, 12|          jest, wnet stary rozpozna i jego to rzecz, ale widzi mi się,
 46     2, 13|            słowa nie powiedział, ino jego postponują, bo na kogo Pan
 47     2, 14|           Pięć złotych...~- Przecież jego to głową wszystko idzie,
 48     2, 14|           przywarła gorącą twarzą do jego ramienia, przywarła sercem
 49     2, 14|          oddania się, cisnęła się do jego serca.~- Jantoś, pódziesz
 50     2, 14|               byłe ino usłyszeć głos jego i zgwarzyć się z jego duszą.~-
 51     2, 14|           głos jego i zgwarzyć się z jego duszą.~- Może i pójdę, juści,
 52     2, 14|              szukała gorącymi ustami jego ust ledwie dyszących.~Ale
 53     2, 15|           cieszyli się między sobą z jego poniżenia i biedy, niedoczekanie
 54     2, 15|            przy konopiach, ino migał jego czerwony w zielone pasy
 55     2, 15|    Mateuszowego przodownictwa i tych jego ciągłych doskwierań.~Inni
 56     2, 15|             ze sobą, wpakował się do jego izdebki, nie uciekał już
 57     2, 15|           ale i często łapała oczami jego smutne spojrzenia, często
 58     2, 15|        często nasłuchiwała strwożona jego wzdychów cichych, często
 59     2, 15|         wynieśli, siadł spokojnie na jego miejscu przed kominem i
 60     2, 16|              mieniących, że ino cień jego czarny migotał po zagonach
 61     2, 16|           ksiądz, jak mi opowiadał o jego śmierci, to aż płakał z
 62     2, 16|               Ale Jagna tyle dbała o jego kochanie, co o ten śnieg
 63     2, 16|       mroczna była, zniecierpliwiona jego amorami, zła, wszystko ją
 64     2, 16|            wszędzie przypominały się jego niebieskie ślepie i te brwie
 65     2, 16|         czego Boże broń, do zapisu i jego część by przyszła, a po
 66     2, 16|             niech będzie święte imię Jego pochwalone!~Powtórzyli za
 67     2, 16|             tym mroku dojrzała, a te jego wielkie, napastliwe i harde
 68     2, 16|            ni kart nawet, nic, bo te jego oczy smutne, oczy żałosne,
 69     2, 16|              wciąż klęczał, słyszała jego krótki i gorący oddech i
 70     2, 16|        blisko, aż ją twarz paliła od jego oddechów...~Nie odpowiedziała,
 71     2, 17|            nie wspominki o Antku i o jego dobroci!~Zalewała ją wielka
 72     2, 17|             pierwszy raz spostrzegła jego starość, pierwszy raz obudził
 73     2, 18|              płachtę i udźwignie, to jego, ino gospodarze mają prawo
 74     2, 18|                 Nie, nie czekała już jego odpowiedzi, porwała się
 75     2, 18|       patrzył w nią tak z bliska, aż jego gorący oddech palił ją w
 76     2, 18|    zapamiętale cisnęła się ustami do jego ust, że zwarli się na śmierć,
 77     2, 18|           ciężyło jej milczenie i te jego szpiegujące oczy nie dawały
 78     2, 19|              nim puścili się w tan i jego kamraty, tańcował Płoszka,
 79     2, 19|             nic nie widziała, ino te jego brwie czarne, te oczy przepaściste,
 80     2, 19|              słowa, bo wciąż widział jego oczy rozsrożone, bijące
 81     2, 20|             spoglądał. Cięgiem czuła jego oczy na sobie, cięgiem,
 82     2, 20|           dał: Znali przecież dobrze jego nieustępliwą hardość, a
 83     2, 20|     skończyło, bo Dominikowa, widząc jego zatwardziałość i nieustępliwość,
 84     2, 20|              w twarz, ale spotkawszy jego szare, zimne, nieubłagane
 85     2, 20|          rozważał słowa księdza i te jego szczere zapewnienia, tym
 86     2, 20|            nie mogąc uciec spod tych jego przenikliwych, stróżujących
 87     2, 20|               którą wtedy uwidział w jego oczach, z innego źródliska
 88     2, 21|       migotało Jezusowe sine ciało i jego blada, okrwawiona twarz
 89     2, 21|            każdy by to zrobił, grunt jego i dzieciński, ale póki żyje,
 90     2, 21|           dzieciński, ale póki żyje, jego wola dać lub nie. A jak
 91     2, 21|             ni dojrzy... dobrze, byś jego łaskę na ten czas miała...
 92     2, 21|        przędła dalej rozmyślając nad jego radami.~Czasem zaś wyglądała
 93     2, 22|             wojsko zaklęte, czekając jego zatrąbienia, by się zbudzić
 94     2, 22|          narodowi całemu czyniący, o jego wojnach srogich, tułactwie,
 95     2, 22|            tak gorąco brała w siebie jego powiadania, że ledwie mogła
 96     2, 22|               a nie ukryje się przed Jego okiem...~- Ni nawet najtajniejsze
 97     2, 22|        gniewu i przez jasności łaski Jego świętej, przez nieopowiedziane
 98     2, 22|            wywlekła się z barłogu na jego spotkanie i gorzkimi łzami
 99     2, 22|       skamlał o poratunek Michałka i jego diablich kamratów: nawet
100     2, 22|              westchnęła boleśnie nad jego niepoczciwością, to sprawiając,
101     2, 24|             przeszedł, zmilkli nawet jego wrogowie, a przyjaciele,
102     2, 24|               boć dobrze zapamiętała jego słowa wyrzeczone wtedy przy
103     2, 24|         bojała się już teraz krzyków jego ni złości, jakby obcym,
104     2, 24|           padła z płaczem, wzruszona jego widokiem i przypomnieniami
105     2, 24|        oczami, wznosił ręce, i słowa jego padały na głowy kiej kamienie
106     2, 24|       Płoszków.~Byli wszyscy, ale na jego wejście porwali się zestraszeni,
107     2, 25|              raz po raz rozlegał się jego gniewny głos w stajni, to
108     2, 25|         grzechu, że nieraz słuchając jego głosu, zamierała z przerażenia,
109     2, 25|           ona winowata tych grzechów jego, gdzie zaś, jeśli czasem
110     2, 25|         czasem rozmyślała, to jeno o jego odmienności, nie poredziła
111     2, 25|             za nim, choć już i kroki jego ucichły, wołała w całą tę
112     2, 25|             księże wypominki, a i te jego grzeszne sprawki, nie zważał
113     3, 27|     pasiatoczerwonej pościeli leżała jego sina, obrosła twarz, wychudła
114     3, 27|         izbie, by się nie natknąć na jego oczy, wciąż rozwarte.~Juści,
115     3, 27|          odwracając z odrazą oczy od jego twarzy strasznej, jakoby
116     3, 27|            przeleciał blisko, że ino jego cień wielgachny poniósł
117     3, 27|             po izbie. Hanka warowała jego oczu, a nie śmiejąc pytać.~-
118     3, 27|           Antek przykazują zabić, to jego teraz wola pierwsza po ojcowej -
119     3, 27|           się już rozniesło po wsi o jego powrocie, i wkrótce, jeszcze
120     3, 27|            mnie...~Rozkazał stary po jego wyjściu.~Juści, że przysiadła
121     3, 27|            strach jakiś, cała była w jego oczach, świecących dziwnie.~-
122     3, 28|          kołem w milczeniu patrząc w jego białe boki i tłusty, obwisły
123     3, 28|            tu Antek ma do rządzenia? jego to?~- A juści, że jego!~
124     3, 28|               jego to?~- A juści, że jego!~Skrzepła już w sobie, nabrała
125     3, 28|              bo chory tu ano leży, a jego to wszyćko...~- Ale wy będziecie
126     3, 28|             wam dać, to dam, ale bez jego przykazu ni kosteczki.~-
127     3, 28|              on tu rządzi za niego i jego głową wszyćko stoi. A potem
128     3, 28|              dziwota też, że i teraz jego słowa kamieniami padły na
129     3, 28|             a do tego zaś i Magda po jego odejściu przyleciała i siadła
130     3, 28|             wiedział, że i tak każde jego słowo znał będzie dobrodziej
131     3, 28|              że Hanka, przywstydzona jego patrzeniem, ochłonęła nieco
132     3, 29|         Byliście u chłopów, toście i jego musieli widzieć... a zdrowy?
133     3, 29|             wzieni, skompaniła się z jego siostrą, z Nastką, nawet
134     3, 29|          ciepłej wodzie, przyczesała jego skołtunione włosy i przewlekła
135     3, 30|             Narodzenie słyszała głos jego gorący i zdało się jej,
136     3, 30|            Go w sobie, nie pomnąc na Jego rany ni krew świętą, wylaną
137     3, 30|             dworu na bal, a zaraz po jego wyjeździe organisty z całym
138     3, 30|               utęskniona wielce łask jego; żoną mu przeciech ślubną
139     3, 30|        przeciech ślubną była i matką jego dzieci, to jej nawet nie
140     3, 30|             za tę ciężką służbę kole jego dobra, za pracę nad siły,
141     3, 30|            rzecz bym nie posądził.~- Jego stać na najgorsze, znam
142     3, 30|           siedział, myślałbym, co to jego sprawka... - szepnął wójt.~-
143     3, 30|            się najgłośniej, jaże ten jego rechot słychać było u Borynów.~
144     3, 31|          niezmożony i nieprzyjacioły jego sczezną niby śniegi! Obaczycie,
145     3, 31|              byli serdecznie, iż pod jego okiem robota jakby szła
146     3, 32|     Przyśpieszyła kroku uciekając od jego śmiechu, co jakby kłami
147     3, 32|        bezwolnie przytulała głowę do jego karku i zanosiła się coraz
148     3, 32|           bezwolnie, jakby urzeczona jego oczyma jarzącymi, wargi
149     3, 32|         rosochata wierzba, okrywając jego rany młodymi pędami. Strasznie
150     3, 32|           czego idzie i dając się na jego wolę, jakby nawet rada temu,
151     3, 32|            słomę i poczuła na twarzy jego wilgotne wargi, porwała
152     3, 33|             na powróśle, somsiad zaś jego, Józek Wachnik, maciorę
153     3, 33|              prosząc, by zawiadomiła jego ojca o powrocie. Chudziaczek
154     3, 33|              oczyma ogarniając twarz jego.~- Wymion byś lepiej pilnowała,
155     3, 33|         Drugie miarkuję: byśmy za te jego rządy nie dopłacili.~- Sam
156     3, 34|             się szczerze, cieszyli z jego powrotu, że zaraz po drodze
157     3, 34|       patrzcie na człowieka, jeno na jego uczynki.~- Ale dać tylachna
158     3, 34|                 jęła zaraz opowiadać jego rady co do słowa.~- Rada
159     3, 34|             nie odzywając się już na jego wrzaski, porozchodzili się
160     3, 34|          ojce wydzieliły każdemu, co jego, a prędzej by poredził.~-
161     3, 34|     pludraków! Mateusz mądrze radzi, jego słuchamy, a któren się boja,
162     3, 36|             Południe już przeszło, a jego jeszcze nie było, Hanka
163     3, 36|           kiej ją doszedł znad stawu jego warkliwy, gniewny głos:~-
164     3, 36|           stróżując radosnymi oczami jego źrenic, czy pomiarkował,
165     3, 36|          przed dom, a tak była pewna jego powrotu i tak roztrzęsiona
166     3, 36|       Przedwiecznemu.~I w oną żywota jego porę ostatnią cosik dziwnego
167     3, 36|              całunkami przylegały do jego nóg utrudzonych.~- Gospodarzu! -
168     4, 37|             będzie.~- Tyle jeno było jego, co głodu nie zaznał a chłodu.~-
169     4, 37|       Godziny jednak przechodziły, a jego nie było, w końcu chciała
170     4, 37|            sądem Pańskim, a jeno ten jego trup lichy, ta człowiecza
171     4, 37|              te koty, jakie macie po jego stadniku. Trzymajże, gapo,
172     4, 37|              jedyna ucieczka duszy w Jego świętym miłosierdziu.~- "
173     4, 37|           zapanował w sercach, a pod jego przewodem rozpusta a pijaństwo,
174     4, 37|              popłakiwał i śpiewał za jego duszę pobożne pieśnie, jak
175     4, 37|         chrzcie Macieja byłem!... Na jego weselu tańcowałem! Ojców
176     4, 37|             weselu tańcowałem! Ojców jego chowałem! Dobrze pamiętam!
177     4, 37|          skupieniu, rozważając każde jego słowo.~Mówił jeszcze coś
178     4, 38|           rozpowiadając, jak to on i jego dziady, i pradziady zawsze
179     4, 38|   politycznie, a swoje myśląc o tych jego dobrościach la chłopskiego
180     4, 38|           cosik, ale jakby utonęła w jego oczach i nic prawie nie
181     4, 38|            żenić, to niech się żeni, jego wola.~Skrzywił się i pytał
182     4, 38|        niespokojnie:~- Odpiszą mu to jego morgi, co?~- Ja ta wiem!
183     4, 38|          woli? - prześmiechała się z jego hardości.~Wypuść ptaszka
184     4, 38|     rychtując przyczajonym dziobem w jego nogi.~- Cie... Żebyś skisł,
185     4, 38|          rozpowiadał.~Słyszała każde jego słowo, każdy skrzyp podłogi,
186     4, 38|              najsłodsze każdy dźwięk jego głosu. Chodził wciąż i co
187     4, 38|            chociaż tknąć ustami tych jego białych rączków, bych jeno
188     4, 39|     zamówioną przez rodzinę w oktawę jego śmierci.~Wszyscy też co
189     4, 39|             za nieboszczyka. Ulży to jego duszy i do wiecznego zbawienia
190     4, 39|         przewróci, jeśli zobaczy, że jego krwawicę rozrywacie jak
191     4, 39|       rozrządził, ale trzeba spełnić jego wolę. Może on tam chudziaszek
192     4, 39|             młynarz, podpasie się na jego paśnikach. A co z porządków
193     4, 39|               Alem mu ślubna i matka jego dzieci! - duma ją rozparła
194     4, 39|           wolna okrążając staw samym jego brzegiem, jaże się odbijając
195     4, 39|        Grzeli:~- Kiej pomarł, to wam jego część przychodzi do działu.~-
196     4, 39|             I szczerze westchnęła za jego duszę.~Nazajutrz kole południa
197     4, 40|              psy, zdając się na wolę jego i na jego łaskę.~- Zmizerowałaś
198     4, 40|         zdając się na wolę jego i na jego łaskę.~- Zmizerowałaś się,
199     4, 40|                Jak mi wójt pedział o jego śmierci, to jakby me kto
200     4, 40|              całą duszą zasłuchany w jego głosy, to wszelaki stwór
201     4, 40|   przyjacioły, witając i ciesząc się jego powrotem.~Przyszedł Mateusz
202     4, 41|         bacznie i rozeznawszy głos i jego twarz, wychylającą się ze
203     4, 41|              masz swój rozum, to się jego posłuchaj.~Przycichł w porę,
204     4, 41|      zapomniał tak zaraz; połknął te jego przyjacielskie powiadki
205     4, 41|             iż jakby nie widział, co jego konie, pasące się na chudym,
206     4, 41|         frasunki.~Ksiądz długo ważył jego słowa, wzdychał i w końcu
207     4, 41|            na szyi a kładła głowę na jego piersiach jakby na tym matczynym
208     4, 41|            się już całkiem poczuła w jego mocy i kiej jął rozgniatać
209     4, 41|            słuchać i wyrwawszy się z jego rąk szepnęła:~- Ani mi się
210     4, 42|        wpatrzony wiernymi ślepiami w Jego twarz umęczoną i świętą:~-
211     4, 42|          dala poglądali dziwując się jego niestrudzonej pracy.~- Kwarda
212     4, 42|               a Szymek zaraz obaczył jego poliki ździebko posinione,
213     4, 42|             i wdzięcznością, bo przy jego pomocy chałupina rosła kieby
214     4, 44|        stanął w progu, przycichli na jego widok, a on poskubał bródkę
215     4, 44|       przemawiał za szkołą; po nim i jego kamraty parły do tego samego,
216     4, 44|             przyciszyło, rozległ się jego głos rozkazujący:~- Szkoła
217     4, 44|             przykazał sam Cysarz, to jego słuchać będziem! wrzeszczał
218     4, 45|          Jasiowe księże obleczenie i jego twarz taką jakąś świętą,
219     4, 45|             po chałupach, a zaraz po jego odejściu zawołano Jasia
220     4, 45|            ci, że ukradł! Uciekły na jego gruszę, zabrał jak swoje
221     4, 45|      tłumaczyła i bardzo ucieszona z jego odwiedzin, zawołała na Jagusię
222     4, 45|       zdziwił się tylko teraz, że od jego przyjazdu nie była jeszcze
223     4, 45|              do miejsc, kaj przeszły jego stopy, i porwana zachwyceniem,
224     4, 45|          cudnych.~Światami dusza się jego nosi, górnie we gwiazdy
225     4, 45|          obaczyć Jasia i topić się w jego oczach na śmierć.~Na organistówkę
226     4, 45|              i kiej poczuła na sobie jego spojrzenie, to dziw nie
227     4, 45|              przytajała zasłuchana w jego głosie niby w tym słodkim
228     4, 46|            rozśpiewane i krążyły nad jego głową najmilejszą...~- Dyć
229     4, 46|      błogosławił okrwawionymi ręcami jego siwej, umęczonej głowie,
230     4, 46|            zarazem, przyjmując każde jego słowo z dreszczem wiary
231     4, 46|             zasłuchani a jakby opici jego słowami i tak jakoś uroczyści
232     4, 47|         snadź nic się nie działo bez jego przyzwoleństwa, gdyż krzyknął
233     4, 47|         będzie, ale tutaj już więcej jego noga nie postoi.~- Mała
234     4, 47|          rzeknę, co już niedługie to jego panowanie.~- Hale, a któż
235     4, 47| rozwścieklone psy.~Nie odpowiadał na jego zaczepne i często przykre
236     4, 47|              prędzej spodziała niźli jego powrotu. Byłam u księżego
237     4, 48|    Rozgniewała się, dotknięta srodze jego niewiarą.~- Jak mama uważa.
238     4, 48|              sparła się, piersiami o jego kolana i zatonąwszy mu w
239     4, 48|        prośbą dawała się wszystka na jego zmiłowanie i na jego wolę
240     4, 48|              na jego zmiłowanie i na jego wolę i niewolę.~Jasio rozdygotał
241     4, 48|     piaszczystej drodze jakby śladów jego kroków, choćby cienia po
242     4, 49|         zerwała się gotowa lecieć na jego obronę, ale jeno zakrzyczała
243     4, 49|          ściąga na wieś gniew Boży i jego straszną pomstę! Wypędźta
244     4, 49|             nikogo.~Długo jeszcze po jego wyjściu radzili, prawie
245     4, 49|          siedzi, przeciek wszyćko na jego głowie, bo ja muszę przy