Tom, Rozdzial

 5501     3, 29|            nadszedł, raźno zabierając się do pomagania, że nim przedzwonili
 5502     3, 29|          wyrzekała gorzko rozglądając się.~- Obraz ci jaki przyniesę,
 5503     3, 29|            bok pieskowi.~- Zbierajcie się ze mną, u Weronki na nowym
 5504     3, 29|              u nas przeciech znajdzie się la was kąt jakiś.~- Nie
 5505     3, 29|                  ostanę... urodziłech się tutaj, to i zamrę.~Co się
 5506     3, 29|             się tutaj, to i zamrę.~Co się go naprosiła, co mu się
 5507     3, 29|               się go naprosiła, co mu się naprzekładała, nie chciał
 5508     3, 29|                czujny wielce.~- Zwalą się ściany i jeszcze was przygniecie! -
 5509     3, 29|       dostaniesz... juści, a w cieple się wyleżysz... Kruczek! - napominał
 5510     3, 29|          zajrzeć do siostry.~Zdziwiła się, zastawszy w izbie kilka
 5511     3, 29|      przeciech naród i kużden z biedą się zna.~- I przez chłopa jesteście,
 5512     3, 29|            węzełki, bo ano spółecznie się zmówiły i naniesły jej,
 5513     3, 29|       szlochała rzewliwie, obłapiając się z nimi tak gorąco, aż się
 5514     3, 29|             się z nimi tak gorąco, aż się wszystkie popłakały. ~-
 5515     3, 29|             tu i organiścina wtaczała się we drzwi, bochen chleba
 5516     3, 29|               było na świecie, słońce się nie pokazywało, ale mimo
 5517     3, 29|              dołem zaś role rozlewały się w roztocz nieobjętą, widną
 5518     3, 29|                A po drogach wsi roiło się od ludzi: ściągali w opłotki
 5519     3, 29|       pierwszej zieleni pąków, ledwie się poruchiwały.~Nieprzeliczona
 5520     3, 29|               chmara wróbli kotłowała się przy kościele, że czarno
 5521     3, 29|       ogłuszający świergot rozchodził się na całą wieś.~Zaś nad wygładzonym,
 5522     3, 29|         przedadzą.~- A spędź kury, by się jaka do żydowskiego woza
 5523     3, 29|             mogąc przemówić a jąkając się jeno i czerwieniąc okrutnie,
 5524     3, 29|         strapiona, że aż łzy zasiwiły się u jej rzęs długich.~- Co
 5525     3, 29|             potrza pieniędzy, że dziw się nie skręcę...~- Pokażcie...
 5526     3, 29|          ziemniaki la maciory zaczęła się śmiać na całe gardło.~-
 5527     3, 29|               nie la chłopa.~- To one się tak znają! - zdumiała się
 5528     3, 29|             się tak znają! - zdumiała się wielce. ~- Cie! jakbyście
 5529     3, 29|             mu, co ino może.~- Bójcie się Boga!... nie ma to swojego
 5530     3, 29|               wróci, a kobiecie samej się cni, Mateusz zaś był blisko,
 5531     3, 29|           myśl Antek z Jagną. Głęboko się zamedytowała.~- A jak Mateusza
 5532     3, 29|           Mateusza wzieni, skompaniła się z jego siostrą, z Nastką,
 5533     3, 29|             bych Szymkowi Dominikowej się przypominać... ~- Że to
 5534     3, 29|               złośliwie.~- No, no, co się to nie wyrabia z ludźmi...
 5535     3, 29|              w waszym stanie, jeszcze się pochorujecie... Nie może
 5536     3, 29|              albo kto drugi? - ledwie się wstrzymała, by Jagny nie
 5537     3, 29|             Sama pójdę, da Bóg, że mi się nic nie stanie. Rocho mówili,
 5538     3, 29|               połowę brakuje.~Porwała się do komory Hanka, poleciała
 5539     3, 29|          cebrzykiem, deliberując, kaj się mogło podziać.~- To nie
 5540     3, 29|           zawyrokowała Hanka rzucając się zajadle do izby, ale Jagny
 5541     3, 29|               ślepiami.~Dopiero Józce się przypomniało, jako Jaguś
 5542     3, 29|               zawzięcie, nie odezwała się więcej ani słowa, jakby
 5543     3, 29|             jej poglądała.~Hanka dziw się nie wściekła ze złości,
 5544     3, 29|          jutro Wielki Czwartek i trza się będzie brać do porządków.~
 5545     3, 29|              na dwór.~U Jagny jeszcze się świeciło.~- Późno, gazu
 5546     3, 29|    odpowiedziała jej przez drzwi.~Tak się znowu zeźliła, że dopiero
 5547     3, 29|              był największy, pierwsza się zerwała z łóżka przypominając
 5548     3, 29|        szykowali, a nawet potem hardo się postawiła, kiej Hanka przykazała
 5549     3, 29|                A gdy gospodyni dłużej się nie pokazywała z chałupy,
 5550     3, 29|               Wielki Czwartek.~Pogoda się ustalała podobna wczorajszej;
 5551     3, 29|               ziąb, to ranek podnosił się osiwiały rosami, przemglony
 5552     3, 29|             nie przeszkadzały, nosiły się po drogach, grzechocąc a
 5553     3, 29|          poszła na mszę, odprawiającą się dzisiaj bez grania i dzwonienia.~
 5554     3, 29|            bowiem ostatnia pora, bych się zabierać do porządków świątecznych,
 5555     3, 29|          ciast nie zaziębić, buzowały się ognie, a z kominów biły
 5556     3, 29|             pyskały w ogródkach, drób się wałęsał po drogach, a dzieci
 5557     3, 29|            robiły, co chciały, za łby się wodząc i po drzewach łażąc
 5558     3, 29|              bo wszystkie kobiety tak się zajęły rozczynianiem i toczeniem
 5559     3, 29|               świecie zapomniały, tym się jedynie frasując, by zakalec
 5560     3, 29|              nie wlazł do placka albo się nie spaliły.~A wszędzie
 5561     3, 29|          szczap, a niekiedy ukazywały się nad stawem kobiety umączone,
 5562     3, 29|           nazajutrz, w piątek, robota się jeszcze wzmogła tak bardzo,
 5563     3, 29|              dyrdy biegali poganiając się jeszcze do pośpiechu i wrzawę
 5564     3, 29|              do niedzieli nie godziło się jeść ciepłej warzy, więc
 5565     3, 29|         takusieńko kaj indziej działo się i u Borynów, tyle jeno różnie,
 5566     3, 29|               i chałupy, więc zaczęła się śpiesznie myć i przyogarniać
 5567     3, 29|          ciężko było podjąć, gotowała się cała świńska noga, naprędce
 5568     3, 29|               chroniła i kryjomo, aby się barzej wysadzić. Jagusia
 5569     3, 29|           trzymać albo jajka w rękach się gnietły lub pękały przy
 5570     3, 29|          okazywać sobie i przechwalać się piękniej kraszonymi. ~Kaj
 5571     3, 29|             piękniej kraszonymi. ~Kaj się ta było Józce mierzyć z
 5572     3, 29|         chyciła. Jakże, to aż mieniło się w oczach, czerwone były,
 5573     3, 29|            lodem potrzęsie.~Dziwowali się temu oglądając raz po raz,
 5574     3, 29|          szepnęła w zdumieniu:~- Skąd się to bierze u ciebie?... no,
 5575     3, 29|             nie widzieli!... zdziwują się wielce! - mruknęła urągliwie
 5576     3, 29|           prawie do północka świeciło się w oknach, że kładły się
 5577     3, 29|               się w oknach, że kładły się światła na drogach, a kajś
 5578     3, 29|              kajś niekaj aż na stawie się trzęsły wraz z wodą: majstrowali
 5579     3, 29|              pracy wczorajszej, żwawo się podnosił do nowych utrudzeń
 5580     3, 29|                A przed kościołem wnet się zatrzęsło od przekrzyków
 5581     3, 29|           każdą Wielką Sobotę zebrali się zaraz rankiem chować żur
 5582     3, 29|              ni starszych, to zmówiły się na to same chłopaki, jeno
 5583     3, 29|        różnych paskudności.~Witek dał się namówić i poniósł garnek
 5584     3, 29|            już na topolową drogę, kaj się to miał odbyć pochowek,
 5585     3, 29|         łopatą w garnek, że rozleciał się w kawałki, a żur z onymi
 5586     3, 29|               onymi różnościami polał się po Witku.~Uciecha zapanowała,
 5587     3, 29|      przysiadali na drodze, ale Witek się zeźlił i prosto z gołymi
 5588     3, 29|         prosto z gołymi rękoma rzucił się na Jaśka, pobił się i z
 5589     3, 29|            rzucił się na Jaśka, pobił się i z drugimi; aż wyrwawszy
 5590     3, 29|               z drugimi; aż wyrwawszy się poleciał z rykiem do chałupy.~
 5591     3, 29|               i wąsy zajęcze.~Jeszcze się z niego ześmiał Pietrek,
 5592     3, 29|               A w Borynowej izbie już się wzięli szykować święcone.~
 5593     3, 29|             uczynionego, że kiej żywy się widział: oczy miał ze ziarn
 5594     3, 29|     przedniejszych gospodarzy zbierać się ze święconym ksiądz nakazywał,
 5595     3, 29|              zmierzchu.~Porozchodziły się bez dłuższej pogwary, by
 5596     3, 29|        drzewiny rodne w sadzie, że to się przyczyniało do urodzajów
 5597     3, 29|             wszystko, nie poruszywszy się ani razu, leżał jak zawżdy
 5598     3, 29|              Zaraz z południa zrobiło się na wsi jakby święto, jeszcze
 5599     3, 29|                ale już głównie zajęli się przyodziewkiem świątecznym,
 5600     3, 29|             jednej chałupy wydzierały się krzyki obronne.~I wypatrywali
 5601     3, 29|               zmrokiem i zaraz zjawił się na wsi, w komżę ubrany.~
 5602     3, 29|      przyjmować aż na drogę.~Spieszył się, wpadł prędko do chałupy,
 5603     3, 29|           zmiany? co?~- A juści, rana się prawie zagoiła, a im nic
 5604     3, 29|           powlókł oczyma po kupiących się przy progu i w sieniach.~-
 5605     3, 29|             Naści dziesiątkę, udał ci się: tak kury goni z ogrodu,
 5606     3, 29|             do mężów idą?~- Z pół wsi się wybiera!~- To dobrze, byle
 5607     3, 29|             płoszył, nie!..~Rozbiegli się we dwie strony, bo gospodyni
 5608     3, 29|          wracała na ganek.~Ściemniało się z wolna, zmierzch cichuśko
 5609     3, 29|               zmierzch cichuśko sypał się na ziemię zatapiając sady,
 5610     3, 29|             do ziemi chałup i trzęsły się wskroś sadów zapalone światła,
 5611     3, 29|             na niebie jasnym wyrzynał się blady sierp młodego miesiąca.~
 5612     3, 29|           Świąteczną cichością osnuła się wieś i mrokiem, w kościele
 5613     3, 29|             noc struga światła topiąc się w omroczałym stawie, i tupoty
 5614     3, 29|           przyciszone pogwary mrowiły się w ciepłym i omglonym powietrzu.
 5615     3, 29|       omglonym powietrzu. Pozdrawiali się na drogach, nie dojrzawszy
 5616     3, 29|         Ubrana już była, ale ociągała się z wyjściem, jakby na coś
 5617     3, 29|              opłotkach, a ona wsunęła się na palcach do ojcowej komory...
 5618     3, 29|               oczy jej gorzały i ręce się trzęsły.~Nagadała, czego
 5619     3, 30|          tupoty a parskania roznosiły się w mroku, a pod dzwonnicą
 5620     3, 30|      spuściwszy chustę na plecy, jęła się ostro przepychać do przednich
 5621     3, 30|                ściżbiony naród kłębił się i wrzał niby woda, z poszumem
 5622     3, 30|               a pozdrawiań, i kołysał się od ściany do ściany, aż
 5623     3, 30|               od ściany do ściany, aż się od tego naporu kolebały
 5624     3, 30|           ściany wszystkie.~Ledwie co się przepchała do swojego miejsca,
 5625     3, 30|         nabożeństwem, i wraz też jęły się z gęstwy rwać głośne wzdychy
 5626     3, 30|     rozwodzone. Klękali kornie cisnąc się coraz barzej, że wnet cały
 5627     3, 30|                człowieczym łanie oczy się mrowiły, połyskliwie kiej
 5628     3, 30|        połyskliwie kiej motyle niesąc się ku ołtarzowi wielkiemu,
 5629     3, 30|             podzwaniają...~Rozmadlali się z wolna, że wargi się wszędy
 5630     3, 30|      Rozmadlali się z wolna, że wargi się wszędy trzęsły i pacierze
 5631     3, 30|             liściach; głowy pochylały się coraz niżej, czasem jęk
 5632     3, 30|              niżej, czasem jęk wyrwał się skądciś, to czyjeś rozmodlone
 5633     3, 30|            jak krze przyziemne tuliła się trwożnie w cieniach naw
 5634     3, 30|             wielkie drzwi wywarte noc się cisnęła czarna i zaglądał
 5635     3, 30|           chmur.~Jeno Hanka nie mogła się przyłożyć do pacierza, trzęsła
 5636     3, 30|        przyłożyć do pacierza, trzęsła się w sobie tak zalękniona,
 5637     3, 30|               często różaniec wysuwał się z palców, zapominała słów
 5638     3, 30|      stojących z boku ołtarza modliły się na książkach dziedziczki
 5639     3, 30|       kowalowy.~Niejedne kobiece oczy się tam niesły wypatrując tęskliwie
 5640     3, 30|               nie stało. Zatrzepotały się też dusze kobiece kiej ptaki
 5641     3, 30|             niejeden jęk żałosny rwał się z gęstwy, a bolesne przypominki
 5642     3, 30|       Wielkanoc, i tyla obcego narodu się zebrało, a na wszystkich
 5643     3, 30|          przychudłych z postu, radość się rozlewa, puszą się ano,
 5644     3, 30|             radość się rozlewa, puszą się ano, paradują strojami,
 5645     3, 30|          krzywdę gorzką gryzą i żalem się pasą, i tęsknicą...~La wszystkiego
 5646     3, 30|           rozbolałe, chyłkiem rozejdą się do pustych domów i ze łzami
 5647     3, 30|                Jezus mój, Jezu! rwały się żalne, przyduszone skowyty
 5648     3, 30|          opamiętania, hale! poredziła się utulić, kiej właśnie Antek
 5649     3, 30|              kiej właśnie Antek jawił się w pamięci tak żywo, że jak
 5650     3, 30|              głos jego gorący i zdało się jej, iż wpodle klęczy cisnąc
 5651     3, 30|           ścisnął za serce i same łzy się polały z nagłej tęskności...~
 5652     3, 30|           rozpoczynał kazanie i rumor się czynił w kościele, gdyż
 5653     3, 30|          powstawali z klęczek, cisnąc się jeszcze barzej ku ambonie
 5654     3, 30|          pokrzywdzonym, że za biedotą się upominał. Tak rzewliwie
 5655     3, 30|              na oczy przywodził, jaże się gorąco robiło i niejedna
 5656     3, 30|               pięść chłopska zwierała się na odemstę, a babi naród
 5657     3, 30|               kajś niekaj oczy kleiły się śpikiem, a po kątach już
 5658     3, 30|                ale pod koniec zwrócił się prosto do narodu i wychylony
 5659     3, 30|      szlochania kiej wicher rozniesły się jękiem wstrząsającym po
 5660     3, 30|              słowo kiej słodkość lało się w serca i kieby słońce rozpalało
 5661     3, 30|             lipeckie ludzie zatrzęsły się z żalu i przypomnienia krzywd
 5662     3, 30|        krzykiem, szlochaniem i walili się krzyżem na podłogę, tym
 5663     3, 30|              poratunek...~Zakotłowało się w kościele, płacz się podniósł
 5664     3, 30|     Zakotłowało się w kościele, płacz się podniósł powszechny i krzyki,
 5665     3, 30|         chociaż zawinili, kara rychło się skończy, bych jeno dufali
 5666     3, 30|         wszystkie chłopy...~Uspokoili się po tych słowach, ulżyło
 5667     3, 30|      wszystkich gardzieli, zakolebała się ciżba, palący wicher uniesienia
 5668     3, 30|       wolniuśko, noga za nogą, cisnąc się w strasznej ciasnocie i
 5669     3, 30|               Huczał kościół, aż mury się trzęsły, śpiewały serca
 5670     3, 30|       nabrzmiałe niby żar-ptaki rwały się z krzykiem wesela ogromnym,
 5671     3, 30|          wiośnianą płynęły, na słońca się gdziesik niesły, we wszystek
 5672     3, 30|            przed północkiem skończyło się nabożeństwo i ludzie jęli
 5673     3, 30|             nabożeństwo i ludzie jęli się śpieszno na świat wywalać.
 5674     3, 30|              Hanka ostała jeszcze, bo się tak rozmodliła gorąco, tak
 5675     3, 30|             nagle, tak bardzo poczuła się spokojna i dufna w sobie.~
 5676     3, 30|             dufna w sobie.~Rozglądała się za swoimi posuwając się
 5677     3, 30|               się za swoimi posuwając się wolno ku domowi, gdyż wozy
 5678     3, 30|             domowi, gdyż wozy toczyły się nieprzerwanym łańcuchem
 5679     3, 30|             granatowe pola nieba, kaj się jarzyły gwiazdy dalekie.~
 5680     3, 30|                a po drogach roznosiły się miodne zapachy topoli i
 5681     3, 30|               brzózek. Ludzie mrowili się w cieniach wsi, że ino kajś
 5682     3, 30|   nieprzysłonionego; wszędy rozlegały się kroki a głosy, pieski też
 5683     3, 30|                poszła do chałupy. Już się tam kładli spać.~- Niech
 5684     3, 30|             Postanawiała rozdziewając się do snu. - A jeżeli znowuj
 5685     3, 30|             do snu. - A jeżeli znowuj się z nią sprzęgnie? - pomyślała
 5686     3, 30|               z dróg dalekich trzęsły się ostatnie turkoty wozów i
 5687     3, 30|       Nazajutrz bardzo późno obudziły się Lipce.~Dzień się już rozwierał
 5688     3, 30|             obudziły się Lipce.~Dzień się już rozwierał kiej to modre
 5689     3, 30|              w najlepsze.~Nie kwapili się zrywać z barłogów, choć
 5690     3, 30|     Zmartwychwstania. Słońce wyniesło się zarno od wschodu i zagrało
 5691     3, 30|         światłością: Alleluja!~Niesło się ogromne i płomienne wskroś
 5692     3, 30|              wiater powiał, zatrzęsły się młode liście, a ziemia zadrgała,
 5693     3, 30|           gęste runie zbóż zakolebały się cichuśko i rosy kiej łzy
 5694     3, 30|              i rosy kiej łzy posypały się na ziemię.~Hej! wesoły dzień
 5695     3, 30|          ciemności, z mrozów, z pluch się wyniósł Najmilszy! Śmierci
 5696     3, 30|            Najmilszy! Śmierci srogiej się wydarł, zmógł niezmożone
 5697     3, 30|      wiośniany, w tę porę rodną unosi się nad ziemiami, w tym słońcu
 5698     3, 30|              Tym ci to świat wszystek się rozlegał onego dnia Pańskiego.~
 5699     3, 30|            dniu, kiej słońce wciągało się nad sady, dopiero ruch się
 5700     3, 30|            się nad sady, dopiero ruch się czynił po chałupach, skrzypiały
 5701     3, 30|              zaspali. Jedna Hanka, co się ździebko poraniła, by obudzić
 5702     3, 30|              i bryki, sama zaś zajęła się przygotowaniem święconego.
 5703     3, 30|         piskiem pucowała dzieci, sama się też we świąteczne szmaty
 5704     3, 30|            Pietrek z Witkiem domywali się do czysta; tylko stary Bylica
 5705     3, 30|           tylko stary Bylica zabawiał się z pieskiem na ganku, często
 5706     3, 30|          ognia w kominie, kontentując się zimnym święconym. Właśnie
 5707     3, 30|               słodkiego.~Dopiero kiej się i sama ogarnęła, zwołała
 5708     3, 30|               piękna, że kiejby zorza się widziała, a modre oczy niby
 5709     3, 30|             oczy niby gwiazdy jarzyły się spod lnowych, gładko przyczesanych
 5710     3, 30|               żółtozielonych, wygolił się do czysta, włosy obciął,
 5711     3, 30|             że skoro wszedł, zdumieli się przemianą, a Józka jaże
 5712     3, 30|        zauważył Bylica.~Prześmiechnął się ino parob tocząc oczyma
 5713     3, 30|             gdyż Hanka, przeżegnawszy się, przepijała gorzałką do
 5714     3, 30|               tyle tygodni niezgorzej się wypościli. Kiełbasy czujne
 5715     3, 30|               gdyż po izbie rozniesły się zapachy, jaże psy się wierciły
 5716     3, 30|       rozniesły się zapachy, jaże psy się wierciły między ludźmi skamlając
 5717     3, 30|             skamlając żałośnie.~Nikto się nie ozwał, póki pierwszego
 5718     3, 30|          cichości spożywania glamania się rozchodziły, przysapki a
 5719     3, 30|          Rychło to pojedziem? - ozwał się pierwszy Pietrek.~- Zaraz
 5720     3, 30|       śniadaniu.~- Jagustynka chciała się z wami zabrać do miasta -
 5721     3, 30|        Wolniuśko pojedali nadziewając się z rozmysłem, by jak najwięcej
 5722     3, 30|      smakowitości. Dopiero kiej Hanka się podniesła, wzięli się też
 5723     3, 30|           Hanka się podniesła, wzięli się też dźwigać od mich z dobrą
 5724     3, 30|              ledwie uniesła, odziewać się jęła do drogi.~Już ano konie
 5725     3, 30|          pociągając nosem.~- Znajdzie się jeszcze la was, siadajcie,
 5726     3, 30|               przyniewalać, przypięła się do jadła kiej wilk i zmiatała,
 5727     3, 30|          talerz i poniesła. Nie ozwał się na jej zagadywania ni nawet
 5728     3, 30|              więcej pojadł, ale Józce się przykrzyło i poleciała na
 5729     3, 30|             kilkanaście wozów toczyło się do miasta i nad rowami ciągnęły
 5730     3, 30|          węzełkami na plecach.~A kiej się rozwiały ostatnie turkoty,
 5731     3, 30|               cichość i pustka; dzień się powlókł wolno, głuche milczenie
 5732     3, 30|              tam nieco dzieci uwijało się nad stawem śmigając kamieniami
 5733     3, 30|               zalewając świat, ciepło się podnosiło, że już muchy
 5734     3, 30|  przejrzystego powietrza, staw mienił się w ogniach, drzewa zaś, kiejby
 5735     3, 30|           pożogą przemglonych, niesły się czasami jędrne krzykania
 5736     3, 30|                kiej chciało, cochając się o drzewa i porykując ku
 5737     3, 30|         słonecznej stronie wygrzewali się pod białymi ścianami, gdzie
 5738     3, 30|          gdzie zaś dziewczyny czesały się w oknach otwartych, a staruchy
 5739     3, 30|             poszumiały cichuśko ważąc się ku chatom i lękliwie jakby
 5740     3, 30|          stado z wrzaskiem przenosiło się z sadu na drogę albo zaszarpały
 5741     3, 30|              na drogę albo zaszarpały się krótkie krzyki dzieci, odganiających
 5742     3, 30|             dzień, nie tak!...~Słońce się już wspinało ku południowi,
 5743     3, 30|              zaś!... do miasta zabrał się z wójtem.~- Cała wieś tam
 5744     3, 30|            dzisiaj.~- Juści, pocieszą się nieco święconym, chudziaki.~-
 5745     3, 30|              ozdrowieją, zarno upomnę się o korale, pięć sznurków
 5746     3, 30|               groch największy!~Magda się już nie odezwała; westchnąwszy
 5747     3, 30|             najmłodsze dziecko. Józka się też zaraz poniesła na wieś,
 5748     3, 30|              kościele! Kozłowa zbiera się iść prosić dziedzica...~-
 5749     3, 30|              ich więzi czy co?~- Bych się wstawił, to może by puścili...~-
 5750     3, 30|              by puścili...~- Wstawiał się już nieraz i nie pomogło...~-
 5751     3, 30|              jakiegoś słowa.~- Kiedyż się tam Kozłowa wybiera? - pytał
 5752     3, 30|           mają...~- Tyle wskórają, co się przelecą i powietrza innego
 5753     3, 30|               bo zawżdy ze skrzypkami się nosił, na rozstajach pod
 5754     3, 30|            wyszedł naprzeciw. Musieli się znać, bo poszli razem nad
 5755     3, 30|           przedzwonili południe, kiej się rozeszli. Rocho wrócił na
 5756     3, 30|        markotno patrzał.~- Schuchrało się panisko, że ledwiem go poznał! -
 5757     3, 30|            ledwiem go poznał! - ozwał się Bylica.~- Znaliście go? -
 5758     3, 30|                ściszył głos oglądając się na kowalową. ~- Jakżeby...
 5759     3, 30|            kwardy, juści... wycygania się, jak może... juści... -
 5760     3, 30|            kowalowa.~- Prawda, a kiej się chłopaki pożenią, to już
 5761     3, 30|            wykupiły dziedzica i teraz się stawiają... po dwie włóki
 5762     3, 30|               gołymi palicami chytały się ziemie, to by i trzech siewów
 5763     3, 30|               W Lipcach ciasno, duszą się ludzie, a tamten ma tylachna
 5764     3, 30|                 Hale! bogacz, a kręci się za groszem kiej piskorz
 5765     3, 30|             zabronił urząd ciąć, póki się z chłopami nie ugodzi? Nie
 5766     3, 30|              Woli, nie! Powiadali, co się już za kupcami ogląda... -
 5767     3, 30|         kupcami ogląda... - rozgadała się niespodzianie kowalowa,
 5768     3, 30|           pociągnąć za język, zacięła się jakoś i zbywszy go bele
 5769     3, 30|             wiedzieć od swojego, jeno się boja popuścić... Juści,
 5770     3, 30|                Mój Jezu, a pożywiłybv się chłopy niezgorzej... Juści...
 5771     3, 30|                  juści... - rozmarzył się Bylica dyrdając za dziećmi,
 5772     3, 30|             dziećmi, bo jaże na drogę się wytoczyły.~Na nieszpory
 5773     3, 30|               zaczęli dzwonić.~Słońce się już przetaczało ku borom
 5774     3, 30|      wyzierające z opłotków.~Zmierzch się roztrząsał cichy po ziemiach,
 5775     3, 30|       ziemiach, słońce zaszło i zorze się rozlewały coraz szerzej,
 5776     3, 30|            zarzewiem przysypane, wody się krwawo zatliły i szyby rozgorzały,
 5777     3, 30|             dzieuch rówiesnych naszło się do Józki, że kiej te szczygły
 5778     3, 30|           przyźbę i ganek, zabawiając się prześmiechami z Jaśkiem
 5779     3, 30|        najstarsza i że to najbardziej się przekpiwała z chłopaka,
 5780     3, 30|             kapelusie na bakier, ujął się pod boki, a ze śmiechem
 5781     3, 30|             parobek we wsi!~- Nie bój się, za krowami dyrdać ma kto
 5782     3, 30|       śmiechem wybuchając, ale Jasiek się nie stropił, strzyknął śliną
 5783     3, 30|          przed bykiem uciekał.~- Ożeń się z Magdą od Jankla, ta ci
 5784     3, 30|          której z wódką posłał, to by się do Częstochowy ochfiarowała
 5785     3, 30|                 zawołała Nastka.~- Bo się ozgniewam i pójdę do Marysi
 5786     3, 30|             czego po drodze! - śmiała się Nastuś pociągając go ździebko
 5787     3, 30|               wraz ze śmiechem; śmiał się zarówno i skoczył, by Nastkę
 5788     3, 30|              matkę.~A potem zabawiali się w ślepą babkę.~Jaśka na
 5789     3, 30|              wprost ganku rozbiegając się naraz z krzykiem na wsze
 5790     3, 30|     rozczapierzonymi rękoma natykając się co trocha na płoty i ściany;
 5791     3, 30|              płoty i ściany; kierował się za śmiechami, ale niełacno
 5792     3, 30|              a piski, wrzawa, śmiechy się zatrzęsły, aż na całą wieś
 5793     3, 30|            zatrzęsły, aż na całą wieś się rozlegało.~Mrok już gęstniał,
 5794     3, 30|              Mrok już gęstniał, zorze się dopalały i zabawa trwała
 5795     3, 30|             za pługami, że mu ino łeb się bielił.~- Nic, Józia...
 5796     3, 30|        powtykano piórek, że kiej żywy się widział, bo i łeb z dziobem
 5797     3, 30|            zaś zapiał Gulbasiak, jaże się kury z grzęd odezwały.~-
 5798     3, 30|             Moiściewy, a to kiej żywy się rucha, choć z drewna. Pokaż
 5799     3, 30|            skończyły zabawę i zaczęły się rozchodzić, bo noc się robiła,
 5800     3, 30|        zaczęły się rozchodzić, bo noc się robiła, światła zapalali
 5801     3, 30|           zapalali po domach, gwiazdy się też kajś niekaj pokazywały,
 5802     3, 30|               izby, kiej Witek wsunął się cichuśko i zaraz przykucnął
 5803     3, 30|             po zębach dzwonił, tak mu się ręce trzęsły, a nie dojadłszy
 5804     3, 30|              a ostro nastawała: co mu się stało?~Wykręcał się, jak
 5805     3, 30|             co mu się stało?~Wykręcał się, jak mógł, wycyganiał, ale
 5806     3, 30|         wydałam? Dziw mi jeno, żeś to się ważył, Jezu!~- Swoje odebrałem.
 5807     3, 30|           gdziesik w pole. Niezadługo się jawił z nawrotem i zasiadł
 5808     3, 30|            kogutka.~A w izbie zrobiło się jakoś sennie i smutno. Jaguś
 5809     3, 30|    nieprzejrzane dalekości nieba, kaj się aż trzęsło od gwiezdnych
 5810     3, 30|             zaś, nad ziemiami wynosił się już srodze rogaty miesiąc
 5811     3, 30|           bełkotem rzeczki, rozlewało się dokoła. Tylko jeszcze u
 5812     3, 30|              gorzały okna i zabawiali się do późna.~W izbie Borynów
 5813     3, 30|         ustawionych w kominie żarzyły się węgle, a świerszcz poskrzypiwał
 5814     3, 30|              młyna i wkrótce wtoczyła się bryka.~Hanka była dziwnie
 5815     3, 30|            poszedł do stajni, odważył się pytać:~- Widzieliście męża?~-
 5816     3, 30|          takie różności drugie, Antka się nie tyczące, aż rozpłakała
 5817     3, 30|            nie tyczące, aż rozpłakała się nagle, i choć przysłoniła
 5818     3, 30|      odpocznijcie sobie: strząśliście się mocno... by wam nie zaszkodziło.~-
 5819     3, 30|               Pokiwał głową i wyniósł się bez słowa, jeno przed chałupą
 5820     3, 30|           zapędzając.~Ale Hanka, choć się zarno do dzieci przyłożyła,
 5821     3, 30|          pytając, skąd miała, i nawet się nie użalił nad jej umęczeniem
 5822     3, 30|               Opowiadała mu, co i jak się robi w gospodarce - nie
 5823     3, 30|              pocałował, nie zatroskał się o jej zdrowie... Kiej obcy
 5824     3, 30|              jej zdrowie... Kiej obcy się widział i kiej na obcą sobie
 5825     3, 30|          każda kostka w niej z osobna się trzęsła płakaniem, żałością,
 5826     3, 30|           więc teraz dopiero oddawała się rozpaczy, teraz pozwalała
 5827     3, 30|        świąteczny poniedziałek, dzień się podnosił jeszcze jaśniejszy,
 5828     3, 30|             cichuśkim; ludzie zrywali się raźniej wywierając drzwi
 5829     3, 30|               chałupom spływały.~Myli się przed domami, przekrzyki
 5830     3, 30|              przed domami, przekrzyki się niesły wskroś sadów, kajś
 5831     3, 30|          głosy jęły huczeć i rozlewać się na wieś, na pola, na bory
 5832     3, 30|              na bory dalekie, wzmogły się jeszcze krzyki, a serca
 5833     3, 30|             pomoczone i kałuże siwiły się pod domami.~Zawrzały wszystkie
 5834     3, 30|           barzej, bo i dzieuchy gziły się niezgorzej, lejąc się między
 5835     3, 30|           gziły się niezgorzej, lejąc się między sobą i ganiając po
 5836     3, 30|               wszystkie strony, a tak się rozswawolili, że nawet Jaśka
 5837     3, 30|            Jaśka Przewrotnego, któren się z sikawką od gaszenia pożarów
 5838     3, 30|              Pietrka Borynowego i tak się zmyślnie zasadzili na Nastkę,
 5839     3, 30|              nie przepuszczając, choć się prosiła i z bekiem leciała
 5840     3, 30|             skargę do Hanki.~- Skarży się, a rada, oczy się jej skrzą
 5841     3, 30|              Skarży się, a rada, oczy się jej skrzą do figlów!~- A
 5842     3, 30|          żywej skóry dojęły!- użalała się wesoło Jagustynka wpadając
 5843     3, 30|           biadoliła Józka przewłócząc się w suche szmaty, ale mimo
 5844     3, 30|          drogach od przeganiań i wieś się trzęsła wrzaskami: chłopaki
 5845     3, 30|           całą hurmą, zaganiając, kto się napatoczył, pod sikawki,
 5846     3, 30|            swawolników, bo nie sposób się było pokazać z chałupy.~-
 5847     3, 30|             kominem.~- Juści, trzęsie się we mnie i cięgiem me kopie,
 5848     3, 30|             me przy tym...~- Połóżcie się. Trzeba by się wam napić
 5849     3, 30|               Połóżcie się. Trzeba by się wam napić maciórkowego naparu!
 5850     3, 30|     maciórkowego naparu! Strzęśliście się wczoraj! - zafrasowała się
 5851     3, 30|            się wczoraj! - zafrasowała się bardzo, ale że zapachnęła
 5852     3, 30|               nie pomoże...~- Kiej mi się mierzi mięso; arbaty se
 5853     3, 30|         flaków niezgorsze, ale byście się gorzałki przegotowanej z
 5854     3, 30|              takie leki!... - zaśmiał się Pietrek, któren wziął miejsce
 5855     3, 30|              pajęczyną w oknach, bych się im na spacer nie zachciało.
 5856     3, 30|              powąchał nawet. Za swoje się żywią, któren zaś nie ma
 5857     3, 30|            szepnęła ciszej obzierając się trwożnie na Hankę, a Jagnę
 5858     3, 30|               i z niczym, przetrzęsły się jeno po kiełbasach i dworowi
 5859     3, 30|               po kiełbasach i dworowi się napatrzyły! Powiedają, że
 5860     3, 30|             kiejby nawet mógł, też by się nie wstawił za żadnym Lipczakiem,
 5861     3, 30|      najlichszy... - urwała porywając się podtrzymać Hankę, lecącą
 5862     3, 30|             ją jeno chyciła.~Rozeszli się do obrządzeń gospodarskich,
 5863     3, 30|              nie ściarachaj i sprawuj się dobrze! Psy uwiąż, by za
 5864     3, 30|             wybiegając przed dom, ale się nie odezwały.~- Musiały
 5865     3, 30|              polecieć, bo suka Kłębów się goni... objaśnił.~Nikomu
 5866     3, 30|              nie przyszło myśleć, kaj się psy podziały - zwyczajna
 5867     3, 30|               sad myśląc, że to Witek się rozprawia z jakimś psem
 5868     3, 30|           jakimś psem obcym. Zdziwiła się nie dojrzawszy nikogo, sad
 5869     3, 30|               ale powracając natknęła się na Burka; leżał nieżywy
 5870     3, 30|          Narobiła takiego wrzasku, że się wszyscy zlecieli.~- Burek
 5871     3, 30|             przyciesiami.~- Podkopali się do ojcowej komory!~- Jama,
 5872     3, 30|            zakrzyczała Józka.~Rzucili się na Borynową stronę, Jagusi
 5873     3, 30|            przejął na myśl, iż kiejby się jeden dzień opóźniła, nalazłby
 5874     3, 30|       pieniądze i zabrał... Nachyliła się nad dołem kryjąc przed ludźmi
 5875     3, 30|            drzwi pozawierane! - ozwał się Pietrek i skoczył naraz
 5876     3, 30|             to dziwne, pies zły i dał się... ~- I nikto w nocy nie
 5877     3, 30|          sprawie sołtysowi, rozniosło się też migiem po wsi, że w
 5878     3, 30|             deliberować. Sad zapełnił się ludźmi, cisnęli się kiej
 5879     3, 30|          zapełnił się ludźmi, cisnęli się kiej do konfesjonału, kużden
 5880     3, 30|          Burka pilnie oglądał.~Zjawił się i Rocho, a uspokoiwszy rozpłakaną
 5881     3, 30|        dziwnie spokojnej...~- Zląkłem się, byście tego zbytnio do
 5882     3, 30|            Bogu nie wziął... zapóźnił się... - przyciszyła głos.~-
 5883     3, 30|        polował?~- Juści... jeno że mu się wypsnęło, do waju tylko
 5884     3, 30|            świadków mieć... No, na co się to człowiek waży la grosza!...~-
 5885     3, 30|                   Nawet przed Antkiem się nie wygadajcie, moi drodzy! -
 5886     3, 30|        oglądać szczegółowo, wypytując się Józki o wszystko.~- Żeby
 5887     3, 30|         trącił go sołtys.~- Spłoszyli się, że nic pono nie unieśli.~-
 5888     3, 30|              nie może...~Sołtys naraz się schylił i podniósł żelazny,
 5889     3, 30|           podniósł głos, krzycząc, by się nie tłoczyli po próżnicy
 5890     3, 30|         próżnicy i do dom szli.~Nikto się go nie ulęknął, jeno że
 5891     3, 30|             nie ulęknął, jeno że czas się było zbierać do kościoła,
 5892     3, 30|          zbierać do kościoła, to wnet się porozchodzili, bo już i
 5893     3, 30|            dudniały na moście.~A kiej się do cna wyludniło, wsunął
 5894     3, 30|              do cna wyludniło, wsunął się do sadu Bylica i nuże dopiero
 5895     3, 30|          myśląc o Antku, że zaś cicho się zrobiło, bo stary dzieci
 5896     3, 30|             śpiewy narodu rozchodziły się z kościoła i brzęczały po
 5897     3, 30|         Wielkanocy, po sumie, ścigali się, któren pierwej dopadnie
 5898     3, 30|           konie prane batami. Ścigali się tak siarczyście, że Chałupa
 5899     3, 30|               siarczyście, że Chałupa się trzęsła i wrzawa turkotów
 5900     3, 30|          wichrem przeleciała. Chciała się podnieść, obaczyć, ale domowi
 5901     3, 30|               i Jagustynka, krzątając się kiele obiadu, jęła opowiadać,
 5902     3, 30|           jęła opowiadać, jak zwaliło się tylachna narodu, co i połowa
 5903     3, 30|             to poniektóre dziedziczki się głodzą i pasami na noc ściągają,
 5904     3, 30|              aby każda pani cieniuśką się wydawała, niby tyczka, na
 5905     3, 30|             boć z chudych przekpiwają się parobki.~- Zaśby nie! dzieucha
 5906     3, 30|             wszędzie, taka, co to jak się człek do niej przyprze,
 5907     3, 30|              go, pokrakę, wypróżnował się, podjadł se mięsem i jakie
 5908     3, 30|             go Jagustynka.~- Jak taka się przy robocie rucha, to dziw
 5909     3, 30|           przy robocie rucha, to dziw się jej wełniak nie rozpęknie...~
 5910     3, 30|               polśniewała, trząchając się cichuśko na gałązkach i
 5911     3, 30|             ptasie świegoty roznosiły się ze sadów.~Dominikowa zakazała
 5912     3, 30|      Dominikowa zakazała Hance ruszać się z pościeli, a że zaraz po
 5913     3, 30|           przychodzić w goście użalać się nad nią, gorzałki pociągać,
 5914     3, 30|            słodkim plackiem wolniuśko się delektować i różności sąsiedzkie
 5915     3, 30|            Zasie domowi przed chałupą się wygrzewali poredzając z
 5916     3, 30|              kiej z podwórza wywalili się chłopaki z kogutkiem. Witek
 5917     3, 30|         skrzypice Pietrkowe.~Wywiedli się na drogę z paradą i najpierwej
 5918     3, 30|              przed plebanię, ustawili się w rząd, wysuwając przed
 5919     3, 30|               w rząd, wysuwając przed się kogutka. Witek zagrał na
 5920     3, 30|         dzieci rozwrzeszczanych i tak się cisnących, że musieli obraniać
 5921     3, 30|             gościńce. A z taką paradą się wodzili i tak szumnie, jaże
 5922     3, 30|           jaże na całą wieś roznosiły się śpiewania i przygrywki skrzypicy,
 5923     3, 30|            skrzypicy, a ludzie wielce się dziwowali, że to skrzaty,
 5924     3, 30|              niby parobki.~Pod zachód się już miało, poczerwieniałe
 5925     3, 30|           ździebko słońce przetaczało się nad bory, a po niebie modrym
 5926     3, 30|             niebie modrym rozwłóczyły się białe chmurki, kiej te nieprzeliczone
 5927     3, 30|     nieprzeliczone stado gęsi, wiater się też ruchał kajś górą chwiejąc
 5928     3, 30|              topoli, a we wsi czyniło się coraz rojniej i gwarliwiej:
 5929     3, 30|      zasiedając progi, dzieuchy gziły się nad stawem lub ująwszy się
 5930     3, 30|            się nad stawem lub ująwszy się wpół chodziły kolebiąco,
 5931     3, 30|           makowe lebo nasturcji roiły się między drzewinami, we wodzie
 5932     3, 30|          między drzewinami, we wodzie się odbijając niby w lustrze,
 5933     3, 30|            grzebie! Prosto płakać, co się to z człowieka zrobiło! -
 5934     3, 30|            Jada to teraz, bo widzi mi się potłuściał?~- Już niezgorzej,
 5935     3, 30|        dojrzawszy Płoszkową, wyniesła się przed dom do Jagusi.~- Józka,
 5936     3, 30|             jednaka bieda! Młynarzowa się przede mną uskarżała na
 5937     3, 30|           utrzymać nie może.~- Prędko się tam dorabiają dzieciaków...
 5938     3, 30|               mi nie nowina, czego im się zachciewa, ale godzić się
 5939     3, 30|             się zachciewa, ale godzić się na wszyćko muszę, bo pójdzie
 5940     3, 30|            Wiecie to co? - zatrwożyła się niemało.~- Doszło me cosik
 5941     3, 30|             to ja przyszłam? Obiecały się przyjść niektóre, ugwarzym
 5942     3, 30|            przyjść niektóre, ugwarzym się, sieroty, przyjdźcie i wy...
 5943     3, 30|             było, kiej co najpierwsze się zbierą.~Przypochlebiała,
 5944     3, 30|   Przypochlebiała, ale Hanka wymówiła się słabością, po prawdzie,
 5945     3, 30|              prawdzie, bo już poczuła się ździebko napitą.~Płoszkowa,
 5946     3, 30|              zapraszać.~Ale i Jagusia się wymawiała, że to już kajś
 5947     3, 30|              już kajś indziej z matką się obiecały...~- Poszlibyście,
 5948     3, 30|             Poszlibyście, Jagna, ckni się wama za chłopami, a do Płoszkowej
 5949     3, 30|              szydziła.~Jaguś ciepnęła się ze złości i na drogę wyszła,
 5950     3, 30|          płacz wstrzymując. Juści, że się jej strasznie ckniło!~Cóż,
 5951     3, 30|              było wszędzie, że ludzie się roili, że śmiechy i krzyki
 5952     3, 30|              śmiechy i krzyki trzęsły się nad wsią, że nawet po szarych
 5953     3, 30|              i nawet coś ze trzy razy się przeobłóczyła, na darmo
 5954     3, 30|           szukać czegoś...~Że i teraz się poniesła aż na topolową
 5955     3, 30|              głos skrzypicy i czepiał się serca, kiejby ta złotymi
 5956     3, 30|              pajęczyna, jaże rozsnuła się w cichuśkim trzepocie topoli,
 5957     3, 30|             pełzały bruzdami i czaiły się w krzach tarnin.~Szła przed
 5958     3, 30|             że nie uchycisz, bo zmącą się i przepadną od cienia ręki.
 5959     3, 30|          topole, co rzędami pochylały się nad nią, zdały się jej jako
 5960     3, 30|          pochylały się nad nią, zdały się jej jako zamglone przypomnienia...
 5961     3, 30|         ponosi gdziesik, iż czepiłaby się tych ptaków lecących pod
 5962     3, 30|             przysłaniały oczy i ognie się po niej rozlewały; rwała
 5963     3, 30|            siebie bez pamięci, cisnąc się jeno do pnia i prężąc...
 5964     3, 30|              pieśń upalną, że burzyło się w niej i cosik poczynało,
 5965     3, 30|              ugorem leżących, poczyna się o wiośnie, jako w tych drzewinach,
 5966     3, 30|           rostu, śpiewa i jako wszędy się rozpręża, kiej pierwsze
 5967     3, 30|              zaś omdlałe nogi stulały się bezwolnie i ledwie ją niesły.
 5968     3, 30|              ledwie ją niesły. Płakać się jej chciało, śpiewać, tarzać
 5969     3, 30|        skoczyć w ciernie, przedzierać się wskroś szarpiących gąszczów
 5970     3, 30|               nim. Hej, tak zakręciły się w niej, taką zawrotną lubością
 5971     3, 30|       lubością przejęły, że w tany by się puściła, w ścisk karczmy
 5972     3, 30|             nie poredziła, nogi jakby się ziemi czepiły i oczu nie
 5973     3, 30|             oderwać od niego; zbliżał się z uśmiechem, zęby mu grały
 5974     3, 30|            ramię, bezwolnie wpierając się w siebie biedrami, a tykając
 5975     3, 30|               ze wzruszenia, a cisnąc się coraz barzej, bych lepiej
 5976     3, 30|         dojrzeć, gdyż słońce opuściło się już za bory.~Naraz wstrząsnął
 5977     3, 30|             za bory.~Naraz wstrząsnął się cały i odsunął ździebko.~-
 5978     3, 30|         zaszło, modrawe mroki trzęsły się na pola, zórz dzisiaj nie
 5979     3, 30|         dreszcz ją przeszedł i podała się piersiami naprzód, czekała,
 5980     3, 30|           pnia przyprze, jaże ramiona się jej ozwarły i gotowa się
 5981     3, 30|              się jej ozwarły i gotowa się była dać, ale Jasio odsunął
 5982     3, 30|           była dać, ale Jasio odsunął się śpiesznie.~- Muszę iść prędzej,
 5983     3, 30|              pacierz przestojała, nim się poredziła ruszyć z miejsca.~-
 5984     3, 30|              czy co! - myślała wlekąc się ociężale, mąt jakiś miała
 5985     3, 30|       ciągotki ją rozbierały.~Wieczór się robił, światła błyskały
 5986     3, 30|         owdzie, a z karczmy roznosiło się granie i przytłumione rozmowy.~
 5987     3, 30|              przed szynkwasem kolebał się Jambroży, krzykliwie cosik
 5988     3, 30|            ujął, że krzyknęła kurcząc się i wydzierając.~- Przydybałem
 5989     3, 30|              i nie puszczę... napijem się ździebko... pódzi... - szeptał
 5990     3, 30|             opłotki, naród rozchodził się po chałupach, dobiegały
 5991     3, 30|           barzej przywierając i tuląc się w sady oniemiałe, jeszcze
 5992     3, 30|               gwarząc, gdzie zaś spać się rychlej wybierali, pieśnie
 5993     3, 30|           rojno było i gwarno, zeszły się były sąsiadki, a obsiadłszy
 5994     3, 30|              przy piersi, ugwarzająca się z pobożną, cichą sołtysową,
 5995     3, 30|            ile która miała. Zabawiały się galanto. gęby z wolna czerwieniały
 5996     3, 30|       poprawiały pilnie wełniaków, by się nie przygnietły, i już jęły
 5997     3, 30|            przygnietły, i już jęły do się przysiadać coraz bliżej,
 5998     3, 30|              a ciszej poredzać bierąc się wzajem na ozory. ~A kiej
 5999     3, 30|               na ozory. ~A kiej kowal się jawił, powiedał, co prosto
 6000     3, 30|              z miasta wraca, na dobre się rozweseliły. Chłop był wyszczekany,