Tom, Rozdzial

 6501     3, 32|                dzieuchy przyodziewały się świątecznie; wstęgi zaplatając
 6502     3, 32|             biegnące od miasta...~Tak się zajęły porządkami, że mało
 6503     3, 32|           długachnymi tykami; zwijały się na topolowej, skrabiąc się
 6504     3, 32|            się na topolowej, skrabiąc się na drzewa i spychając wronie
 6505     3, 32|           jeno co koń mądrala nie dał się zażyć z mańki. Niekiedy,
 6506     3, 32|       głuchnął na wrzaski, cierpliwie się otrząsając z błota i grud,
 6507     3, 32|            zbereźników iż rozlatywali się z krzykiem. Dobre parę pacierzy
 6508     3, 32|               Dobre parę pacierzy tak się zabawiali, jaże go w końcu
 6509     3, 32|           konisko zestrachane rzuciło się w bok, akuratnie prosto
 6510     3, 32|       Borynowe. Wywalił wrótnie i tak się w nie zaplątał orczykami,
 6511     3, 32|            nie wiedząc, w jaką stronę się obrócić, a chłopaczyska
 6512     3, 32|        obrócić, a chłopaczyska czaiły się za drzewami, powiedła go
 6513     3, 32|            siedzeniu, a Jasio całował się przed progiem z rodziną.~-
 6514     3, 32|            moja Borynowo! - napuszała się dumnie.~- Na księdza!~Podniesła
 6515     3, 32|               oczyma jarzącymi, wargi się jej trzęsły, że zębów zawrzeć
 6516     3, 32|               ku topolowej, rozerwały się ich oczy, puściły te parzące
 6517     3, 32|          parzące ogniwa i rozprysnęły się tak doszczętnie, jaże uderzyła
 6518     3, 32|            doszczętnie, jaże uderzyła się pojrzeniem o pusty świat
 6519     3, 32|               mrok topoli.~Rozglądała się dokoła, oczy trąc, jakby
 6520     3, 32|             zaprowadził...~Otrząsnęła się jakby z tych parzących,
 6521     3, 32|     Organistów syn, a kiej dziedziców się widzi... I księdzem ostanie,
 6522     3, 32|         Lipiec go dadzą!...~Obejrzała się; bryka już zniknęła, turkot
 6523     3, 32|             ciągotki bierą i w głowie się mąci...~Wzdrygnęła się oblizując
 6524     3, 32|         głowie się mąci...~Wzdrygnęła się oblizując czerwone wargi,
 6525     3, 32|        czerwone wargi, a przeciągając się prężąco, z lubością...~Chłód
 6526     3, 32|               ramionach. Sczerwieniła się przywstydzona i jęła stronami
 6527     3, 32|              jęła stronami przebierać się ku domowi.~- Chłopy wracają,
 6528     3, 32|                 mało to? - zdumiewały się jej oziębłości.~- Tyla z
 6529     3, 32|           pierwszy raz dopiero zwlókł się z barłogu, przetrącony kulas
 6530     3, 32|                 Jaguś, o Nastce to mi się ino tak wypsnęło...~- Głupi;
 6531     3, 32|            tym nikto nie wie! Pobierą się i tyla...~- A bo to matka
 6532     3, 32|         Nastuś ma jeno morgę?~- Pytał się będzie, to nie pozwolą.
 6533     3, 32|               A ma, Jaguś, ma, i kiej się uweźmie i pójdzie, udry
 6534     3, 32|          matki nie posłucha, na złość się ożeni, swój gront odbierze
 6535     3, 32|            dzieuchy to samo. Wściekną się chyba dzisiaj, boć do każdej
 6536     3, 32|         Jędrzycha i skwapnie poniesła się do chałupy szykować i robić
 6537     3, 32|            wieś w tej chwili.~Zwijała się tęgo, jaże przyśpiewując
 6538     3, 32|               tam z niego! - ciepnęła się niecierpliwie. Stary jął
 6539     3, 32|               cosik bełkotać...~Zadem się odwróciła od niego z obmierzłości,
 6540     3, 32|              raz zdechł! - rozsrożyła się nagle i aby go stracić z
 6541     3, 32|              pod drzewami czerwieniły się kobiety pierące. Suchy,
 6542     3, 32|              zielonych, że zatrzęchły się niekiedy. Słońce co ino
 6543     3, 32|         niekiedy. Słońce co ino miało się wyłupać zza białych chmur,
 6544     3, 32|            kamiennych płotów wynosiły się coraz barzej na jaśnię powietrza
 6545     3, 32|          ostro, a z kuźni rozlatywały się dźwiękliwe, przejmujące
 6546     3, 32|             Ani jej do głowy przyszło się opierać: zabrała motyczkę
 6547     3, 32|       sprzeciwu, a nawet rada poddała się przykazowi, któren ją wyrywał
 6548     3, 32|            nabiegały do oczu, a dusza się kajściś rwała. Tak się przypięła
 6549     3, 32|          dusza się kajściś rwała. Tak się przypięła do roboty, że
 6550     3, 32|             Tylko niekiedy prostowała się nagle, jako ta grusza ociężała
 6551     3, 32|             ociężała kwiatem prostuje się na miedzy pod tknięciem
 6552     3, 32|            tknięciem wiatru i chwieje się ździebko, i patrzy po świecie
 6553     3, 32|             Jasiowy głos luby odzywał się w sercu tak słodko, jaże
 6554     3, 32|     pojaśniało w niej, że przygiąwszy się barzej nad zagonem, czepiła
 6555     3, 32|           barzej nad zagonem, czepiła się całą mocą utęsknień tych
 6556     3, 32|            dzikie, które zawdy czepić się muszą jakiej gałęzi lebo
 6557     3, 32|               komornice, naszeptawszy się o niej do syta, że to ciepło
 6558     3, 32|             do syta, że to ciepło już się zrobiło galante, pozrzucały
 6559     3, 32|           raźniej pogwarzać, częściej się przeciągać, na połednie
 6560     3, 32|            słychu! - odrzekła, próżno się na palcach wspinając.~-
 6561     3, 32|              w głowie!~- Wymizerowali się tylachna czasu, nacierzpieli...~-
 6562     3, 32|              Taka im była krzywda, że się w cieple wyspali i najedli
 6563     3, 32|               zdychać z głodu, kaj mu się spodoba, bo sztrafu za to
 6564     3, 32|           śmiechem gruchnęły.~Odcięła się cosik Filipka, ale mogła
 6565     3, 32|              rzekła twardo, prostując się wyniośle.~Struchlały wszystkie
 6566     3, 32|             podać na ganku, bo słońce się już całkiem wykryło, cały
 6567     3, 32|           całkiem wykryło, cały świat się rozjaśnił, a wszystkie dachy
 6568     3, 32|       śniegiem przyprószone - pławiły się w przejrzystym, pachnącym
 6569     3, 32|            pachnącym powietrzu.~Dzień się roztoczył słoneczny i cichy,
 6570     3, 32|               A kiej słońce odtoczyło się na parę chłopa z południa,
 6571     3, 32|               chłopa z południa, jęli się ludzie zbierać pod kościołem,
 6572     3, 32|             pod kościołem, wygrzewali się pod murami, przegwarzając
 6573     3, 32|        dzieuch wynieśli chorągwie, co się jęły zaraz rozwijać na wietrze,
 6574     3, 32|             we wodzie cichej odbijała się cała procesja.~Sporo jeszcze
 6575     3, 32|           kobiet i dzieci przyłączało się po drodze, zaś na ostatku
 6576     3, 32|               z kowalem pobok księdza się dociskali.~A na samym końcu,
 6577     3, 32|          końcu, za wszystkimi, wlekła się Agata, często pokaszlując,
 6578     3, 32|    pokaszlując, i ślepy dziad kolebał się na kulach, jeno że od mostu
 6579     3, 32|          rogatą czapeczkę, przeżegnał się i zaintonował: "Kto się
 6580     3, 32|               się i zaintonował: "Kto się w opiekę..."~Zawtórowali
 6581     3, 32|           światło rękoma; rozwłóczyli się po wąskiej drożynie, kiej
 6582     3, 32|              migotała w słońcu i wiła się pokrętnie wskroś łąk zielonych,
 6583     3, 32|             kwiatków.~Chorągwie wiały się nad głowami, niby te ptaki
 6584     3, 32|             skrzydłami, krzyż kołysał się na przedzie, a głosy rozśpiewane
 6585     3, 32|           głosy rozśpiewane roznosiły się z wolna w cichym, przejrzystym
 6586     3, 32|        pieśniom i oczom lecącym przed się w dale jasnego nieba, w
 6587     3, 32|            drugimi.~- Coś dużo kaczek się podrywa! - szepnął zezując
 6588     3, 32|              skąd raz w raz podrywały się ciężko całe stada.~- I bociaków
 6589     3, 32|              żreć na moich łąkach, to się z całego świata zwłóczą.~-
 6590     3, 32|              straciłem, w same święta się gdzieś zapodział.~- Do stada
 6591     3, 32|          gdzieś zapodział.~- Do stada się pewnie przyłączył, na przelocie.~-
 6592     3, 32|              suchy rok idzie, to może się uda. ~- Byle nie tak, jak
 6593     3, 32|             mój zeszłoroczny: schylać się nie było po co.~- Kuropatkom
 6594     3, 32|              było po co.~- Kuropatkom się udał: sporo się ich tam
 6595     3, 32|            Kuropatkom się udał: sporo się ich tam wywiedło - żartował
 6596     3, 32|          dzwoniły o żłób...~- Obrodzi się, to już księdzu dobrodziejowi
 6597     3, 32|        rozkwitłych tarnin, że wynosił się kiej biała kopa, nastroszona
 6598     3, 32|           świateł rozchwianych, krzyż się wzniósł zatknięty w krzach,
 6599     3, 32|         zatknięty w krzach, choręgwie się rozwinęły nisko pochylone
 6600     3, 32|               brzęku zwiesny, objawił się majestat święty!...~Wraz
 6601     3, 32|              wody, i te głowy chylące się pokornie, cały ten świat
 6602     3, 32|               nową pieśnią i podnosił się raźniej i weselniej.~Ruszyli
 6603     3, 32|      weselniej.~Ruszyli dalej, bierąc się od razu na lewo, w poprzek
 6604     3, 32|           wzgórza. Dzieci jeno dłużej się zatrzymały, że to Gulbasiaki
 6605     3, 32|              tęgą łaźnię, że podniósł się taki wrzask, jaże ksiądz
 6606     3, 32|             starych koleinach mrowiły się żółte mlecze i białe stokrotki.
 6607     3, 32|             stokrotki. Kajś rozwalały się wielkie kamionki, obrosłe
 6608     3, 32|               jako te Hostie unoszące się nad polami, jaże się klękać
 6609     3, 32|         unoszące się nad polami, jaże się klękać chciało przed nimi
 6610     3, 32|         wydała.~A gdzie znowu brzózka się pochylała, przyodziana w
 6611     3, 32|            komunii stająca.~Podnosili się z wolna na wyniosłość, obchodząc
 6612     3, 32|               krzyżem, za nim cisnęły się kupkami dziewczyny i co
 6613     3, 32|             po parze w rządku, wlekły się staruchy z Agatą, kusztykającą
 6614     3, 32|       wszystkimi. Dzieci jeno plątały się na bokach, chroniąc się
 6615     3, 32|               się na bokach, chroniąc się księżych oczu, bych śmielej
 6616     3, 32|              baraszkować.~Aż wynieśli się na równię, kaj i cichość
 6617     3, 32|             choręgwie zwisły, a naród się rozwlókł na staje, że jako
 6618     3, 32|            polach, przez które niesło się ogromne, rozgorzałe słońce,
 6619     3, 32|        ciepłem i blaskami.~Jeno pieśń się wzmogła: huknęli z całej
 6620     3, 32|               albo i zajączek wyrywał się gdziesik spod kotyry i gnał
 6621     3, 32|               cicho kowal.~Dobrodziej się rzucił, ale zamilkł i przyśpiewując
 6622     3, 32|         piersi matki karmiącej, zdały się dychać w słodkim wzbieraniu,
 6623     3, 32|              rozwartego łona, pożywić się mogło i przytulić, i o doli
 6624     3, 32|        zapomnieć.~Hej! szeroko niesły się oczy, i daleko, i przestrono,
 6625     3, 32|                że cała procesja zdała się jeno ciągiem mrówek wśród
 6626     3, 32|      skowronkowe świergotania.~Słońce się przetaczało ku zachodowi,
 6627     3, 32|            stodołę; jeden kościół, co się wynosił białymi murami ponad
 6628     3, 32|         prawej ręce idących rozlewały się równie, niby te nieprzejrzane
 6629     3, 32|      szarozielone, z których wynosiły się wsie gęstymi kępami drzew
 6630     3, 32|         drzewa samotnie rosnące. Oczy się tam niesły jak ptaki, ale
 6631     3, 32|         ksiądz.~- Nie będzie: wytarło się na dobre i chłód zawiewa.~-
 6632     3, 32|       firaneczkami, zaś z boku tuliła się wypróchniała, rosochata
 6633     3, 32|           nawet wróble nie gnieździły się w dziuplach, a chociaż naokół
 6634     3, 32|             nagi, odarte boki żółciły się piachami, że jeno rozchodniki,
 6635     3, 32|             kiej te liszaje, czepiały się niegdzie i sterczały suche
 6636     3, 32|         przyśpieszając kroków, wzięli się jeszcze barzej na lewo,
 6637     3, 32|            miejscu wrzaskliwie: "Módl się za. nami" - zaś dzieciska
 6638     3, 32|                 zaś dzieciska wyparły się na wyprzódki i baraszkowały
 6639     3, 32|           Pietrek Borynów, obzierając się na proboszcza, mruczał zeźlony:~-
 6640     3, 32|               z łysicy, a rozglądając się po sąsiednich rolach pogadywał
 6641     3, 32|            też przybiły, że nieprędko się ruszą.~- I spaprane, że
 6642     3, 32|               nie zaglądają - zaśmiał się kowal.~- Te, wisusy, uszy
 6643     3, 32|     cieniuśkie głosy kobiet podniesły się jękliwym chórem, że litania
 6644     3, 32|          chórem, że litania rozwlekła się nad polami, niby ten ciąg
 6645     3, 32|              niżej opadających.~Parli się tak wśród pól zielonych
 6646     3, 32|              i na dalszych, podnosili się od roboty czapy zdejmując,
 6647     3, 32|               i kilkanaścioro rzuciło się naprzód.~- Stać! Nabożeństwo
 6648     3, 32|              z niecierpliwości. Zbili się jeno barzej w kupę, stowarzyszając
 6649     3, 32|               i ukwiecone drzewa jęły się kolebać, jakby kłaniając
 6650     3, 32|              jakby kłaniając i do nóg się chyląc procesji. Ale naród,
 6651     3, 32|              kaj już wyraźnie bielały się kapoty chłopskie.~- Nie
 6652     3, 32|           chłopskie.~- Nie pchajcieże się, głupie: chłopy wam nie
 6653     3, 32|          następowały na pięty tłocząc się jedna przez drugą. ~Hanka,
 6654     3, 32|          zobaczy, a mimo to zatrzęsła się radością i pijana zgoła
 6655     3, 32|           idąca wpodle matki, porwała się z miejsca, bych lecieć,
 6656     3, 32|          drugie kobiety też nie mniej się rwały ku tym wytęsknionym.
 6657     3, 32|               i oczom kobiet pokazały się lube twarze mężów, ojców,
 6658     3, 32|              Przenajświętsza! - rwały się wołania i pokrzyki a szepty
 6659     3, 32|            oczy gorzały radością, już się ręce wyciągały, już tłumione
 6660     3, 32|           niechący a cięgiem obzierał się na strony i poczciwymi oczyma
 6661     3, 32|            wodą skropił głowy chylące się do ziemi, zdjął rogatą czapeczkę
 6662     3, 32|          Niech będzie pochwalony! Jak się macie, ludzie kochane!~Juści,
 6663     3, 32|            chórem odkrzyknęli, cisnąc się do niego kiej te owce do
 6664     3, 32|            poczciwe~A naród skotłował się kiej ten wrzątek kipiący.~
 6665     3, 32|          szepty, krzyki, co jak śpiew się wydzierały z serc uszczęśliwionych,
 6666     3, 32|               kiej ten chojak kolebał się wpośród krzyków w kupie
 6667     3, 32|             trwały powitania i byłyby się przeciągnęły do nocy, aż
 6668     3, 32|       przeciągnęły do nocy, aż ksiądz się spamiętał, że pora, i dał
 6669     3, 32|             piersiom, że śpiew zrywał się kiej burza wiośniana i chlustał
 6670     3, 32|              że całe Podlesie zaroiło się ludźmi, a hukało pieśnią
 6671     3, 32|         wyciągali, mnogim zaś zrobiło się pilno zgwarzać ze swoimi.
 6672     3, 32|              zgwarzać ze swoimi. Ciąg się też porwał i rozpierzchał
 6673     3, 32|            rozpowiadając, a insze już się w gąszcz wywodzili, od ludzkich
 6674     3, 32|  nieprzejrzanej gardzieli.~To cichość się rozpościerała, że ino tupot
 6675     3, 32|       rozpościerała, że ino tupot nóg się rozlegał i pryskały w gąszczach
 6676     3, 32|          Zachód już nadchodził, niebo się wyniesło, jakby wzdymając
 6677     3, 32|         wysokościach, słońce zesunęło się na sam wrąb i nad borami
 6678     3, 32|               podszyciach roztrzęsały się brzaski złotawe, zaś na
 6679     3, 32|         polanach samotne drzewa zdały się żywym ogniem płonąć, rozgorzały
 6680     3, 32|              i kieby chłopy wsparte o się ramionami, tam czarne mroki
 6681     3, 32|              słonecznym.~Bór pochylał się nad drogą i na pola zdał
 6682     3, 32|              nad drogą i na pola zdał się patrzeć, wygrzewając w zachodzie
 6683     3, 32|           świergotania:~Droga kręciła się miejscami samą krawędzią
 6684     3, 32|        przestawali opowiadać i cisnąć się nad bruzdą przydrożną, szli
 6685     3, 32|              długie zagony, co wlekły się ku nim pokornie, te kiej
 6686     3, 32|      rozkolebane pola ozimin, chylące się jakby pod nogi gospodarzom
 6687     3, 32|               żywicielkę, że niejeden się żegnał, niejeden "Pochwalony"
 6688     3, 32|              przywitaniach nowe gwary się podniesły i nowe radoście
 6689     3, 32|        rozpierały serca, jaże chciało się niejednemu huknąć po lesie
 6690     3, 32|         zapłakać.~Tylko Hanka poczuła się jakby za całym światem.
 6691     3, 32|         każdego kobiety i dzieci tulą się radośnie niby te krze wątłe,
 6692     3, 32|           wątłe, a toć gwarzą, cieszą się, w oczy sobie zaglądają,
 6693     3, 32|           oczy sobie zaglądają, cisną się do siebie, a ona jedna przemówić
 6694     3, 32|            choć idzie w pośrodku, tak się czuje opuszczona i nieszczęsna,
 6695     3, 32|           błyszczący i szła, strzegąc się jeno tych łez zdradzieckich,
 6696     3, 32|             co jak złodzieje wymykały się niekiej spod rozpalonych
 6697     3, 32|      rozpalonych powiek. Nie poważyła się nawet pytać o Antka - jeszcze
 6698     3, 32|          pytać o Antka - jeszcze bych się mogła wydać z męki przed
 6699     3, 32|            dusi, mrokiem przesłaniają się oczy i jak ta męka rośnie
 6700     3, 32|              nie, boć i Jagusia czuła się nie lepiej: szła ona z osobna,
 6701     3, 32|             ona z osobna, przemykając się lękliwie kiej ta sarna spłoszona.
 6702     3, 32|     wyniesioną, więc ku niemu rzuciły się jej oczy rozgorzałe, ku
 6703     3, 32|              tęsknoty, że przepychała się przez ciżbę z wrzaskiem
 6704     3, 32|               młodsze dzieci wieszały się dokoła, zaś Tereska żołnierka,
 6705     3, 32|              go za rękę, nie strzegąc się już oczu niczyich.~Jakby
 6706     3, 32|         pognała, sama nie wiedząc, co się z nią wyprawia. Jakże to,
 6707     3, 32|          miała straszną ochotę poczuć się w gromadzie i ścisku, w
 6708     3, 32|              wrzawie powitań, chciała się cieszyć jak i drugie; przeciek,
 6709     3, 32|             oparszywiały.~Rozdygotała się też ciężkim żalem, ledwie
 6710     3, 32|     wstrzymując a wyrzekania i wlekła się jako ta chmura posępna,
 6711     3, 32|       ostawiać procesję, to i plątała się potem pomiędzy ludźmi, jak
 6712     3, 32|           któren przemyślnie zagubiał się w jałowcach i kole Nastusi
 6713     3, 32|              kołował, a kto drugi też się z nią nie stowarzyszył,
 6714     3, 32|              te rozradowane, śmiejące się gęby.~Szczęściem, że już
 6715     3, 32|               dworskich polach działy się ciekawości.~Dziedzic ano
 6716     3, 32|        spostrzegli, jak kowal wyniósł się cichaczem i prawie chyłkiem,
 6717     3, 32|        chyłkiem, bruzdami, przebierał się ku dziedzicowi.~- Podleski
 6718     3, 32|         powiadali, co dziedzic ogląda się za kupcami.~- Ale niech
 6719     3, 32|     Poniechali rozważań, bo skończyło się nabożeństwo ksiądz wsiadał
 6720     3, 32|             wraz z organistami.~Naród się rozbił na kupy i z wolna
 6721     3, 32|           pociągnął do wsi, rozwlekli się po drodze, to miedzami szli
 6722     3, 32|     zielonkawym zaś niebie rozżarzały się zorze ogniste. Z łąk za
 6723     3, 32|               Z łąk za młynem ruszały się białe opary, rozwłócząc
 6724     3, 32|              niziny. W cichości, jaką się przyodziewał świat, jeno
 6725     3, 32|              lebo białe kapoty mgliły się w zapadających, modrawych
 6726     3, 32|        cieniach.~A pokrótce wieś jęła się napełniać i rozbrzmiewać,
 6727     3, 32|             rycząc szczęścia~Ponowiły się witania, a babie i dziecińskie
 6728     3, 32|              długich miesięcy rozłąki się zbyli, bo każden z całego
 6729     3, 32|         każden z całego serca cieszył się powrotem i swoimi, które
 6730     3, 32|          gospodarki oglądać i radować się dobytkiem, że choć już dobrze
 6731     3, 32|          Józka też z Witkiem poniesła się, kaj ludniej było i weselej,
 6732     3, 32|            ano Jaguś tak samo ciskała się w mrocznym obejściu, rychtyk
 6733     3, 32|            szarpana i tak samo tłukąc się kiej ten ptak o klatkowe
 6734     3, 32|            ptak o klatkowe pręty.~Tak się już bowiem spletło dziwnie.~
 6735     3, 32|              noc i rozeźlona, rzuciła się do roboty, robiła, co ino
 6736     3, 32|         poniesła, jaże Hanka zdumiała się, ledwie wierząc własnym
 6737     3, 32|               nikogo pracowała, jakby się chcąc zarobić i tak umęczyć,
 6738     3, 32|             twarzy, a w duszy krzewił się coraz bujniejszy i sroższy
 6739     3, 32|               obejmował, a przycierał się nieraz tak z bliska, jaże
 6740     3, 32|              z bliska, jaże bezwolnie się odsuwała. Aże przyszło do
 6741     3, 32|           sięgając...~Nie sprzeciwiła się, nie miarkując, do czego
 6742     3, 32|                do czego idzie i dając się na jego wolę, jakby nawet
 6743     3, 32|               wilgotne wargi, porwała się niby wicher i odrzuciła
 6744     3, 32|                ty świniarzu!... Poważ się jeszcze kiej mnie tknąć,
 6745     3, 32|                Dam ja ci jamory, jaże się juchą oblejesz!... - krzyczała
 6746     3, 32|                    krzyczała rzucając się z grabiami. ~Ale wnet zapomniała
 6747     3, 32|              poszła.~W progu natknęła się na Hankę: zajrzały sobie
 6748     3, 32|            bólem ociężałe i śpiesznie się rozbiegły.~Z obu izb drzwi
 6749     3, 32|          wywarte do sieni i w obu już się paliły światła, że co chwila,
 6750     3, 32|             wspólnie kolację, kręciły się z bliska siebie, ale żadna
 6751     3, 32|         sprężyły dusze i oczy poczęły się żgać błyskawicami nienawiści.~-
 6752     3, 32|               syczały z cicha, prażąc się ślepiami, znowu gotowe do
 6753     3, 32|             zaraz po kolacji wyniesła się do matki.~Wieczór był ciemny,
 6754     3, 32|        rechotać, a niekiedy zabłąkało się jękliwe kwilenie czajek.
 6755     3, 32|          mroki, że jeno kajś wynosiły się na jaśnię nieba drzewa pospane,
 6756     3, 32|               zapachem, jaże w głowie się kręciło.~Wieś jeszcze nie
 6757     3, 32|          spała, ciche pogwary trzęsły się od progów i przyźb, tonących
 6758     3, 32|               okien bijącymi, mrowiły się od ludzi. Jaguś niby to
 6759     3, 32|               prawie co krok natykała się na jakąś parę, mocno splecioną
 6760     3, 32|            brata z Nastusią: trzymali się wpół całując zapamiętale.~
 6761     3, 32|             płotów, zewsząd roznosiły się szepty, dyszące słowa, upalne
 6762     3, 32|           szamotania. Cała wieś zdała się wrzeć ukropem miłowań i
 6763     3, 32|               odrosłe, a i to wodziły się z chłopakami, gżąc się a
 6764     3, 32|        wodziły się z chłopakami, gżąc się a przeganiając po drogach.~
 6765     3, 32|          wzięła ich wymijać, kierując się prosto do matki, ale przed
 6766     3, 32|              ale przed domem spotkała się oblicznie z Mateuszem; nie
 6767     3, 32|         mijając kiej to drzewo; wiódł się z Tereską trzymając ją wpół
 6768     3, 32|         baraszkujące po drogach, jęły się z nimi przemagać i krzyczeć
 6769     3, 33|            przecknąwszy na równe nogi się zrywa i szepcąc pacierze,
 6770     3, 33|         ździebko poziewając za robotą się rozgląda.~Słońce wschodziło
 6771     3, 33|             ogromne, z wolna wtaczało się na wysokie niebo, jakoby
 6772     3, 33|               białych chmur.~I wiater się już wałęsał po świecie,
 6773     3, 33|             we mgły, że rozpierzchały się na wsze strony, targał obwisłymi
 6774     3, 33|          huknął, to chyłkiem przebrał się ku uśpionym jeszcze sadom
 6775     3, 33|           gąszcze, że z wiśni posypał się ostatni kwiat i kiej śnieg
 6776     3, 33|             kwiat i kiej śnieg trząsł się na ziemię; kiej łzy na wody
 6777     3, 33|              wody stawu padał.~Ziemia się budziła, ptaki zaśpiewały
 6778     3, 33|           pacierzem pierwszym; kwiaty się otwierały podnosząc do słońca
 6779     3, 33|          rzęsy, a lśniące rosy sypały się gradem perlistym.~Długi
 6780     3, 33|          zatrząsł wszystkim, co znowu się budziło do życia zaś gdziesik
 6781     3, 33|            śpiku zmora dusi, że targa się, stracha, zamiera, aże raptem
 6782     3, 33|           będzie...~Więc i Lipce jęły się budzić i raźno zrywać na
 6783     3, 33|           oczyma po świecie; kajś już się myli przed chałupami, to
 6784     3, 33|               a tu i owdzie roznosiły się krzyki na leniących się
 6785     3, 33|               się krzyki na leniących się wstawać.~Rano było jeszcze,
 6786     3, 33|               na parę chłopa wyniesło się nad wschodem i z boku przez
 6787     3, 33|            płomieniami, a już ruchano się wszędy galanto.~Wiater się
 6788     3, 33|            się wszędy galanto.~Wiater się kajścić zapodział, że w
 6789     3, 33|               lubej cichości wszystko się syciło rzeźwym, pachnącym
 6790     3, 33|         rycząc przeciągle, a cochając się o płoty i drzewa, zaś owce
 6791     3, 33|               łbami pobekując cisnęły się środkiem drogi w tumanie
 6792     3, 33|       siarczyście, oganiało rozłażące się stado i wrzeszczało na opóźnionych.~
 6793     3, 33|              kiej ruszyli, stłaczając się na topolowej, bo jaże pod
 6794     3, 33|        orosiała i czerwonawo mieniąca się w słońcu, że jeno belki
 6795     3, 33|             pieskowe szczekania rwały się z ciężkich tumanów, znacząc
 6796     3, 33|           tumanów, znacząc drogę, kaj się podzieli.~Zaś pokrótce za
 6797     3, 33|           ugory.~Ale i potem niewiele się przyciszyło, że to wieś
 6798     3, 33|          przyciszyło, że to wieś jęła się szykować na jarmarek. Było
 6799     3, 33|            trwogi, wyrzekając a żaląc się na dolę, imał się po ździebku
 6800     3, 33|               żaląc się na dolę, imał się po ździebku pracy wetującej.~
 6801     3, 33|          swoje kwarde ręce, jeszczech się bowiem lenili niecoś poranić,
 6802     3, 33|             do późna nieraz wylegując się pod pierzynami; jeszczech
 6803     3, 33|             po tylim próżnowaniu brać się na ostro - ale już co dnia
 6804     3, 33|              już co dnia przemieniało się na lepsze, co dnia puściej
 6805     3, 33|                co dnia puściej robiło się w karczmie i po drogach
 6806     3, 33|            roboty wychodził, szykując się na niego.~Przednowek wcześniej
 6807     3, 33|             drugie szły la zgwarzenia się ze somsiady, la obaczenia
 6808     3, 33|           miał swój frasunek, a kajże się to naród pocieszy, wyżali,
 6809     3, 33|          inwentarze na paszę, zaczęli się zbierać, rychtować wozy,
 6810     3, 33|          ciągnął za rogi jałowicę, co się była teraz na zwiesnę pognała...
 6811     3, 33|         prosiętami popędzał.~Ratowały się chudziaki, jak jeno mogły,
 6812     3, 33|           przedawać go pojechał.~Wozy się z wolna wytaczały jeden
 6813     3, 33|          straszył, zaś gospodynie też się wybierały ze swoim dobrem,
 6814     3, 33|              było jeszcze daleko.~Tak się wszystkim śpieszyło, że
 6815     3, 33|              że nawet msza odprawiała się dzisiaj znacznie wcześniej.
 6816     3, 33|          sztachetami wypatrując, kiej się na ganku pokaże. Nim się
 6817     3, 33|              się na ganku pokaże. Nim się jednak zebrała przystąpić,
 6818     3, 33|           wisiał i szarą chmurą kładł się na pola; wozy turkotały
 6819     3, 33|             ino zostały.~- Nie turbuj się: weźmie on i kacze..~- Poszłabym,
 6820     3, 33|                   Poszłabym, a czegoś się boję! Bym to wiedziała,
 6821     3, 33|         wojska, to i tak wszyćko musi się wydać! - rzekła powstając.~
 6822     3, 33|              powstając.~Tereska jakby się zachłysnęła płaczem, że
 6823     3, 33|               jajek kaczych, powlekła się do organisty.~Ale nieletko
 6824     3, 33|        przystawała co trocha i kryjąc się w cienie, z bojaźnią wpatrywała
 6825     3, 33|         cienie, z bojaźnią wpatrywała się w niezrozumiałe litery listu.~-
 6826     3, 33|           chwytała ją za gardło, nogi się uginały, serce się tak rozpaczliwie
 6827     3, 33|               nogi się uginały, serce się tak rozpaczliwie tłukło,
 6828     3, 33|   rozpaczliwie tłukło, że przyciskała się do drzew, zapłakanymi oczyma
 6829     3, 33|              nieśmiałością przesunęła się przez sień, rozglądając
 6830     3, 33|               przez sień, rozglądając się po podwórzu, tylko dziewka
 6831     3, 33|           masło wybijając, i oganiała się gałęzią przed muchami.~-
 6832     3, 33|             odgrodzonego, roztrzęsały się wrzaskliwe głosy drobiu,
 6833     3, 33|               drobiu, kaczki trzepały się w kałużach, młode indyczki
 6834     3, 33|             błocie, gołębie podrywały się sprzed stodoły, krążyły
 6835     3, 33|                sady rozkwitłe pławiły się w słońcu, jabłonie obwalone
 6836     3, 33|             obwalone kwiatem wynosiły się z zieleni kiej białe chmury
 6837     3, 33|              płoty.~Teresce naraz łzy się puściły z oczu i ciurkiem
 6838     3, 33|               Dobrodziej wyjechał, to się wyleguje kiej ten wieprz.~-
 6839     3, 33|              Tereska zmilkła, zrobiło się jej strasznie żałośnie,
 6840     3, 33|               po grdykę, a ona ledwie się, pożywi, głodując często.~-
 6841     3, 33|          konie w koniczynę! - rozległ się w sadzie jazgotliwy głos
 6842     3, 33|         organiściny. - Nie chciało ci się na ugór pędzić. Jezus, że
 6843     3, 33|                Jezus, że to na nikogo się spuścić nie można! Ze dwa
 6844     3, 33|    przywiązałem do kołka! - tłumaczył się płaczliwie Michał.~- Nie
 6845     3, 33|              Michał.~- Nie cygań. Wuj się z tobą rozmówi, no...~-
 6846     3, 33|              podniósł głos.~- Wściekł się!... - przywrzyj pysk, żeby
 6847     3, 33|                  przywrzyj pysk, żeby się nie rozniesło!~- Nie przywrę,
 6848     3, 33|          konie: gniady leżał, a klacz się pasła; były tam, gdzie je
 6849     3, 33|             Świtało dopiero, dostałem się przegonem pod księży ogród,
 6850     3, 33|           stoi z brewiarzem, rozgląda się dokoła i raz po raz popędza
 6851     3, 33|               kobieta stoi.~Potoczyła się naprzód śpiesznie, właśnie
 6852     3, 33|            List był poczciwy, troskał się o nią, wypytywał o wszystko,
 6853     3, 33|              wypytywał o wszystko, co się dzieje w domu, przesyłał
 6854     3, 33|          Chudziaczek nie wiedział, co się stało z Maciejem.~Zaś Tereskę
 6855     3, 33|            ziemi przyginały. Mocowała się, bych nie poznali po niej,
 6856     3, 33|         rozpalonymi paciorkami.~- Jak się to cieszy z powrotu chłopa! -
 6857     3, 33|               rzęsistszy grad posypał się z oczu. Uciekła biedota,
 6858     3, 33|       krzykiem nie wybuchnąć, i długo się tuliła kajś w opłotkach.~-
 6859     3, 33|             Juści, chłop wróci, dowie się o wszystkim! Strach ją porwał
 6860     3, 33|          sobie. Popłakując a szarpiąc się w sobie, znalazła się u
 6861     3, 33|        szarpiąc się w sobie, znalazła się u Borynów. Hanki nie było:
 6862     3, 33|           Powiedziała o Grzeli, chcąc się wynieść czym prędzej, ale
 6863     3, 33|        szepnęła:~- Tereska, opamiętaj się, miejże rozum, ozorów złych
 6864     3, 33|           utniesz... Jasiek wróci, to się i tak dowie. Pomiarkuj,
 6865     3, 33|          Jasiek nie uwierzy, stęsknił się do ciebie, łacno wmówisz,
 6866     3, 33|              co ino zechcesz. Mateusz się znarowił do twojej pierzyny,
 6867     3, 33|         wypędź go, póki czas. Nie bój się, Jasiek też nie ułamek...
 6868     3, 33|          pojedynkę. Nie bucz, a ratuj się, póki pora. Jak cię twój
 6869     3, 33|          pośmiewisko! Hale, pomieniał się stryjek za siekierkę kijek!
 6870     3, 33|            rychło dech stracisz i sił się wyzbędziesz, i rychło cię
 6871     3, 33|         Mateuszem, że z rykiem tłukła się po bruździe jako ten poraniony
 6872     3, 33|             wójtową chałupą rozlegała się sroga kłótnia.~Juści: to
 6873     3, 33|          wójtowa z Kozłową przezywały się od ostatnich.~Stojały naprzeciw
 6874     3, 33|             kobiety.~Krzyki roznosiły się daleko, że kiej na dziwowisko
 6875     3, 33|           kiej na dziwowisko zbiegali się ludzie: sporo już ich stojało
 6876     3, 33|      sąsiedzkich i węgłów wyściubiały się głowy.~Bo też kłóciły się,
 6877     3, 33|             się głowy.~Bo też kłóciły się, że niech Bóg broni! Wójtowa,
 6878     3, 33|               zgodliwa kobieta, jakby się dzisiaj wściekła, srożyła
 6879     3, 33|             dzisiaj wściekła, srożyła się coraz barzej, zaś Kozłowa
 6880     3, 33|         ogrodzie i w sadzie! A bodajś się struła moją krzywdą! żeby
 6881     3, 33|            pode płotem...~- Ozdzieraj się, wrono, krzycz, to ci ulży,
 6882     3, 33|               tom dzisiaj! - zwróciła się do Tereski, wyłażącej na
 6883     3, 33|              Szukam! Jakby pod ziemię się zapadł! Dyć kamieniami przycisnęłam,
 6884     3, 33|         światem zaświarczę. Przyznasz się, kiej cię w dybach do kreminału
 6885     3, 33|        powstrzymywał, i rozkraczywszy się pod boki się ujęła krzycząc
 6886     3, 33|            rozkraczywszy się pod boki się ujęła krzycząc urągliwie:~-
 6887     3, 33|             lepiej na postronek, bych się ludzi nie czepiała! - gruchnęła
 6888     3, 33|       Urzędnik do cię mówi, pomiarkuj się, kobieto! - zawołał groźnie.~-
 6889     3, 33|          przechlał, pijanico. Nie bój się, wiedzą, co wyrabiasz. Posiedzisz
 6890     3, 33|              z dzikim kwikiem w kudły się wczepiła pazurami, zaś wójt
 6891     3, 33|               na pomoc swojej.~Zwarli się kiej psy w nierozplątaną
 6892     3, 33|             kieby cepami, czyje głowy się taczają i czyje są krzyki.
 6893     3, 33|            czyje są krzyki. Przywarli się do płota i przetoczyli się
 6894     3, 33|            się do płota i przetoczyli się znowu na drogę kiej snopy
 6895     3, 33|       zakręcone, aż w końcu, zmagając się coraz zajadlej, runęli na
 6896     3, 33|             jeno krzyki a pomstowania się rozlegały; tulali się po
 6897     3, 33|     pomstowania się rozlegały; tulali się po drodze bijąc a wrzeszcząc
 6898     3, 33|    wniebogłosy.~Czasem ktosik wyrywał się z kupy, czasem i wszystkie
 6899     3, 33|             wszystkie naraz podnosiły się na nogi, a chytając w garście,
 6900     3, 33|          znowu bili na siebie, za łby się wodząc, za orzydle, za szpondry.~
 6901     3, 33|          orzydle, za szpondry.~Wrzask się rozniósł na całą wieś, wystrachane
 6902     3, 33|            podniesły lamenty, tłocząc się dokoła bezradnie, aż dopiero
 6903     3, 33|    wypowiedzieć. Somsiady porozlatali się zaraz, aby ich na świadków
 6904     3, 33|       chętliwie, bo za darmo, zgodził się ich powieźć do miasta, byle
 6905     3, 33|               powieźć do miasta, byle się jeno po przyjacielsku przysłużyć
 6906     3, 33|              podawać skargę, więc jak się byli podnieśli z bitki ni
 6907     3, 33|         podnieśli z bitki ni ździebka się nie ogarniając, tak ruszyli.~
 6908     3, 33|         bolało, ale co trocha za boki się chwytał i przeraźliwie wrzeszczał:~-
 6909     3, 33|             sądzie poczciwie! - darła się, raz po raz wybuchając strasznym
 6910     3, 33|           ziółko, a niejeden szczerze się litował.~- Żeby tak pobić
 6911     3, 33|           urągliwie Płoszka zwracając się do narodu.~Stropili się
 6912     3, 33|               się do narodu.~Stropili się tym wielce, bo choć Kozły
 6913     3, 33|               jeszcze długo nie mogła się uspokoić.~Tereska, która
 6914     3, 33|             która ze strachu schowała się w czas bitki, wylazła skądciś
 6915     3, 33|     przywiezionych z Warszawy.~Tuliły się do siebie, łapczywie ogryzając
 6916     3, 33|             nie dogotowane, a broniąc się piskiem i łyżkami od prosiąt.
 6917     3, 33|              rozwaloną chałupę, czyby się nie dała podnieść. Bylica
 6918     3, 33|       kołujące nad trześniami.~Słońce się już podnosiło ku południowi,
 6919     3, 33|            Nagrzane powietrze mieniło się nad polami kiej woda, zboża
 6920     3, 33|     Bylicowych spadał okwiat chwiejąc się na trawach niby biały motyl.~
 6921     3, 33|             ni jednego bala.~- Bójcie się Boga!~- Dyć przyciesie jeszcze
 6922     3, 33|           Czekaj tatka latka, a kajże się to na zimę podziejem? kaj? -
 6923     3, 33|            ciesielskie, Stacho drapał się w głowę, a Bylica nos wycierał
 6924     3, 33|              chlipał.~Naraz pan Jacek się podniósł i głośno rzekł:~-
 6925     3, 33|             płaczcie, Weronka, drzewo się na chałupę znajdzie.~Osłupieli
 6926     3, 33|              dopiero Mateusz pierwszy się pomiarkował i śmiechem gruchnął:~-
 6927     3, 33|               Mądry obiecuje, a głupi się raduje! To głowy nie ma
 6928     3, 33|              niego, ale pan Jacek już się nie ozwał, siadł znowuj
 6929     3, 33|              wama przyobieca.~Zaśmiał się Mateusz i rzuciwszy ramionami
 6930     3, 33|            ramionami poszedł.~Na lewo się wziął zaraz z miejsca, ścieżką
 6931     3, 33|               nie miał grontu i grosz się go nie utrzymał, iż szczodry
 6932     3, 33|       jamorował, a od ożenku wykręcał się kiej piskorz.~- Niełacno
 6933     3, 33|              dziewuchy.~A zimą zmówił się był z Tereską i żył z nią
 6934     3, 33|        kobiety pilnował - prześmiewał się z przyjacioły jakoś wkrótce
 6935     3, 33|               że to już przykrzyła mu się i z wolna od niej odstawał.~
 6936     3, 33|        dzieuchami a uszczypnąć, którą się da.~I całkiem niespodzianie
 6937     3, 33|         całkiem niespodzianie natknął się na Jagnę: pełła cosik na
 6938     3, 33|           radośnie.~Jagusia podniesła się i strzeliła nad zagonem
 6939     3, 33|            jabłuszko, a śliczna, jaże się prosiła o całowanie. Ujęła
 6940     3, 33|            prosiła o całowanie. Ujęła się hardo pod bok i biła w niego
 6941     3, 33|        dreszcze go przeszły. Obejrzał się dokoła i bliżej podszedł.~-
 6942     3, 33|              to nie teraz - odwróciła się twarz kryjąc, a on się przysunął
 6943     3, 33|      odwróciła się twarz kryjąc, a on się przysunął nagle, obejmując
 6944     3, 33|           chciwymi rękoma.~Wyrwała mu się z gniewem.~- Poniechaj,
 6945     3, 33|             se z jamorami... wysługuj się, póki tamten nie wróci.
 6946     3, 33|               kreminale, naszkodowała się na ciebie, to jej teraz
 6947     3, 33|    poczerwieniał kiej burak, przygiął się i uciekł po prostu.~A Jagnę,
 6948     3, 33|        powiedziała, co czuła i z czym się już cały tydzień nosiła,
 6949     3, 33|              ogarnął: nie myślała, iż się ozgniewa i pójdzie sobie.~-
 6950     3, 33|              patrząc za nim. - I żeby się zaraz ozgniewać! ...Mateusz!~
 6951     3, 33|            nim zatrząsł, że zobejrzał się, czy aby kto nie słyszał
 6952     3, 33|         sypnęła! jak to harno pod bok się ujęła! jak to buchnęło od
 6953     3, 33|             od takiej nie wstyd, bele się jeno dostać do miodu... -
 6954     3, 33|           przed chałupą.~- Ozgniewała się, żem o niej przepomniał...
 6955     3, 33|               o Tereskę... - skrzywił się jak po occie. Dosyć już
 6956     3, 33|               ślubował przeciek, bych się jej musiał trzymać jak ten
 6957     3, 33|               z tymi babami! - srożył się w sobie.~Obiad się dopiero
 6958     3, 33|             srożył się w sobie.~Obiad się dopiero dogotowywał, skrzyczał
 6959     3, 33|         Czegoś to buczała?~Tłumaczyła się cicho, miłującymi oczyma
 6960     3, 33|             łamała sobie głowę, co mu się stało, sprawując się już
 6961     3, 33|               mu się stało, sprawując się już kiej trusia, gdyż za
 6962     3, 33|            domu, a głównie przyglądał się jej kryjomo dziwując się
 6963     3, 33|              się jej kryjomo dziwując się coraz barzej:~- A gdzież
 6964     3, 33|             opięte, a ilekroć spotkał się z nimi, odwracał głowę i
 6965     3, 33|            obiad, ale ni razu do niej się nie ozwał, ni nawet spojrzał
 6966     3, 33|      przygadywał co trocha:~- Pies by się nie chycił za taką kaszę:
 6967     3, 33|             kłuje...~- Nie przeciwiaj się! Muchami ją zmaściłaś, więcej
 6968     3, 33|              przebierny! nie strujesz się!~Zaś przy kapuście wyrzekał
 6969     3, 33|           odpowiadała twardo.~Czepiał się bele czego i piekłował.
 6970     3, 33|       piekłował. Że Tereska cały czas się nie odzywała, to zaraz po
 6971     3, 33|               zaraz po obiedzie wziął się i do niej, dojrzał bowiem
 6972     3, 33|            bowiem jej krowę cochającą się o węgieł.~- Obrosła gnojem
 6973     3, 33|              co?~- Mokro w oborze, to się wala.~- Mokro! Są w lesie
 6974     3, 33|              mu pokornie, nie śmiejąc się już bronić, a jeno prosząc
 6975     3, 33|            właśnie on i bez to srożył się coraz barzej. Gniewały go
 6976     3, 33|              i to, że cięgiem plątała się kole niego. Miał już ochotę
 6977     3, 33|         Jarczakiem z Woli.~- Na żniwa się obiecują. Tereska latała
 6978     3, 33|         obleciały po sobie, a kobiety się sczerwieniły powstrzymując
 6979     3, 33|          łyżki zawisły nad michą, tak się zdumieli, a on tocząc zuchwałymi
 6980     3, 33|           niespokojnie.~- Dyć zbieram się i zbieram, a co dnia cosik
 6981     3, 33|        obmierzły szczekania.~- I wilk się statkuje, kiej mu kły spróchnieją -
 6982     3, 33|               kły spróchnieją - śmiał się Kłąb.~- Albo kiej się za
 6983     3, 33|           śmiał się Kłąb.~- Albo kiej się za barłogiem rozgląda -
 6984     3, 33|              Gruchnęli śmiechem, jaże się gołębie porwały z dachów.~-
 6985     3, 33|             dziewczyny rozczapierzyły się kiej te jendyczki.~- Hale,
 6986     3, 33|            jaki przebierny!... będzie się tu przekpiwał ze wszystkich!
 6987     3, 33|             przedają. Bych jeno kupce się nalazły! Tyle tego, jaże
 6988     3, 33|              nalazły! Tyle tego, jaże się wieś trzęsie od skrzeków
 6989     3, 33|       chałupie już od świtania pucują się do czysta, kosy we wstęgi
 6990     3, 33|       uciesznie, jaże chłopaki kładły się ze śmiechu, jeno Kłębianki
 6991     3, 33|            sroki na deszcz.~Nie zaraz się uspokoili, więc by przerwać
 6992     3, 33|             Mówili, co Kozłom sielnie się dostało.~- Że już lepiej
 6993     3, 33|             to i bryka.~- Głównie, co się nikogo nie boja. Któż to
 6994     3, 33|            nie spadnie. Z urzędnikami się zna, to w powiecie mocen
 6995     3, 33|             sobą! Poniewiera i wynosi się nad wszystkie, a oni go
 6996     3, 33|              krzycz, Mateusz, jeszcze się, rozniesie.~- A doniesą
 6997     3, 33|              mu inszy poredzi? Każden się waguje iść na pierwszego,
 6998     3, 33|               szepnął stary podnosząc się z ławy.~Podnieśli się wraz
 6999     3, 33|       podnosząc się z ławy.~Podnieśli się wraz i drudzy.~Kto po jadle
 7000     3, 33|          poszły myć garnki a chłodzić się i rajcować. Mateusz zabrał