Tom, Rozdzial

 8501     4, 38|             niedługo wakacje! - ozwał się znowu - ksiądz regens obiecał,
 8502     4, 38|              o to do niego.~- Nie bój się, napisze, już ja go uproszę! -
 8503     4, 38|          powiedziała matka zabierając się do słania mu na kanapie
 8504     4, 38|            śmiechem pod kanapę.~Długo się z nim żegnali na odchodnym,
 8505     4, 38|               Pacierze zmówię i zaraz się kładę, mamusiu.~Rozeszli
 8506     4, 38|              kładę, mamusiu.~Rozeszli się wreszcie.~Jaguś widziała,
 8507     4, 38|            oniemiał i migiem pogrążył się w cichości, aby jeno nie
 8508     4, 38|            Chciała i ona do domu, już się była nawet nieco uniesła,
 8509     4, 38|              że nie poredziła oderwać się z miejsca, więc jeno mocniej
 8510     4, 38|              plecami do płota, barzej się skuliła i ostała kieby urzeczona
 8511     4, 38|             kieby urzeczona wpatrując się w to ostatnie wywarte i
 8512     4, 38|     przyklęknął pod oknem, przeżegnał się, złożył ręce do pacierza,
 8513     4, 38|              oczy ku niebu i zamodlił się przejmującym szeptem.~Noc
 8514     4, 38|         obtulała świat, gwiazdy mżyły się na wysokościach, nagrzany,
 8515     4, 38|        zaczęło cosik rozbierać, serce się tłukło kiej oszalałe, paliły
 8516     4, 38|         nabrane i same ręce wyciągały się ku niemu, a chociaż się
 8517     4, 38|               się ku niemu, a chociaż się kurczyła w sobie, roztrząsał
 8518     4, 38|         niezmożony dygot, że wpierała się w płot bezwolnie i z taką
 8519     4, 38|              popatrzył dokoła i znowu się zamodlił.~Zaś z nią działo
 8520     4, 38|            zamodlił.~Zaś z nią działo się już coś niepojętego; takie
 8521     4, 38|              i ledwie już zipała, tak się w niej wszystko trzęsło
 8522     4, 38|               kiej błyskawice kłębiły się w niej jakieś nabrzmiałe,
 8523     4, 38|               wyginały... Już chciała się czołgać tam, bliżej niego,
 8524     4, 38|          bliska w te gębusie i modlić się kiej do tego cudownego obrazu.
 8525     4, 38|       cudownego obrazu. Nie poruszyła się jednak, bo obleciał ją jakiś
 8526     4, 38|             Jezu miłosierny! - wyrwał się jej z piersi cichy jęk.~
 8527     4, 38|               Jasio powstał, wychylił się cały i jakby patrząc na
 8528     4, 38|          szczęsnego niepokoju chwiała się w oczekiwaniu.~Ale Jasio
 8529     4, 38|     dojrzawszy zamknął okno, rozebrał się prędko i światło zgasło...~
 8530     4, 38|      pożądliwej, przygasło rozlewając się po niej nieopowiedzianą
 8531     4, 38|        wschodem słońca, że rozmodliła się pacierzem szczęścia, któren
 8532     4, 38|            niepojętą radość budzącego się dnia zwiesnowego i przeplatał
 8533     4, 38|              zwiesnowego i przeplatał się grubymi ziarnami błogich
 8534     4, 39|               Nie przeszkadzaj, zaraz się skończy.~Jakoż proboszcz
 8535     4, 39|                jeno na środku mrowiła się wielgachna struga jarzącego
 8536     4, 39|              wywarte drzwi rozlewając się jaże po ambonę.~Michał organistów
 8537     4, 39|               Kajś od stawu rozlegały się klapiące trzaski kijanek,
 8538     4, 39|              z wami pomówić!~Dzielcie się, ale pamiętajcie: zgodnie
 8539     4, 39|         wypomnę! Nieboszczyk w grobie się przewróci, jeśli zobaczy,
 8540     4, 39|            jeszcze głupi skrzat! A co się komu należy, oddać święcie,
 8541     4, 39|   gospodarkę-m niezgorszą ostawił, to się przecież nie pogryzą kiej
 8542     4, 39|                Długo przemawiał, jaże się kobiety spłakały i jęły
 8543     4, 39|        intencję tej zgody!~- Widzi mi się, co wieś powinna się złożyć
 8544     4, 39|               mi się, co wieś powinna się złożyć na wotywę z wystawieniem!
 8545     4, 39|        wolanta, prawy resor przyciera się nieco do osi...~- To pod
 8546     4, 39|           łaznowskim dobrodziejem tak się zmaglował.~Ksiądz już nie
 8547     4, 39|            ostatku, gdyż stara wlekła się z trudem odpoczywając co
 8548     4, 39|             stawu, jeno dzieci bawiły się kaj niekaj w piasku i kury
 8549     4, 39|           zawiewał bujny, iż kolebały się sady, pełne już czerwieniejących
 8550     4, 39|         płotach kajś niekaj wietrzyły się pościele, a wszystko, co
 8551     4, 39|              pościele, a wszystko, co się jeno ruchało, pracowało
 8552     4, 39|   przejeżdżały kopiaste wozy, trzęsły się przygarście ździebeł kiej
 8553     4, 39|          osypywali ziemniaki, zrywała się niekiedy piosneczka i szła
 8554     4, 39|               tak prała kijanką, jaże się rozlegało i szumnie huczały
 8555     4, 39|          teraz cięgiem robi! - ozwała się pierwsza Magda.~- Przednowek
 8556     4, 39|           kowal.~- Nie bajcie! Ratują się, biedoty, jak mogą, wczoraj
 8557     4, 39|              organiścinie kaczęta, to się ździebko wspomogła...~-
 8558     4, 39|            któren bił zadem i opierał się ze wszystkich sił.~- Załóżcie
 8559     4, 39|        miejsca kiej ogier.~- Śmiejcie się na zdrowie! Co ja już mam
 8560     4, 39|          gruchnęli śmiechem, gdyż koń się wyrwał, skoczył do stawu
 8561     4, 39|          groźby, najspokojniej począł się tarzać.~- Mądrala jucha,
 8562     4, 39|              może wyjdzie! - zaśmiała się organiścina, siedząca nad
 8563     4, 39|          chałupy, a Hanka zakrzątnęła się kole śniadania, jął znowu
 8564     4, 39|         zawołała na drugą stronę, kaj się obie zawarły.~Obsiedli ławę
 8565     4, 39|          przegryzając chlebem. ~Nikto się nie odzywał, nijako było
 8566     4, 39|          nijako było zaczynać, każden się wagował oglądając na drugich.
 8567     4, 39|     spuszczała oczów z kowala, któren się wiercił na miejscu, śmigał
 8568     4, 39|               a Dominikowa czapirzyła się kiej kwoka i cosik poszeptywała
 8569     4, 39|          pletła trzy po trzy zwijając się kole garów, pełnych perkoczących
 8570     4, 39|      perkoczących ziemniaków.~Dłużyło się już wszystkim, aż pierwszy
 8571     4, 39|             Hanka drgnęła i prostując się powiedziała spokojnie, snadź
 8572     4, 39|              nie mam. Antek wróci, to się podzielita.~- Kiej tam on
 8573     4, 39|           Aleć on najstarszy, to jemu się po ojcu należy objąć gospodarkę.~-
 8574     4, 39|              Może weźmiecie i wy, jak się tak z Antkiem ułożyta.~Kłóciła
 8575     4, 39|              Antkiem ułożyta.~Kłóciła się przeciech z wami nie będę,
 8576     4, 39|      gwałtownie i kopiąc Łapę, któren się nawinął pod nogi, wyrzekła
 8577     4, 39|               poczekać na Antka. Mnie się śpieszy do dziedzica, bo
 8578     4, 39|           ściągać.~- W sam raz zdałby się na mnie.~- Nie ruchajcie,
 8579     4, 39|                  Nie ruchajcie, niech się suszy - broniła Hanka.~-
 8580     4, 39|                 Spisu nie było, a już się kajś zadziały ojcowe pościele...~-
 8581     4, 39|          pościele...~- Mówiłam ci, co się stało! Zaraz po śmierci
 8582     4, 39|           Dziwne, co tak zaraz nalazł się złodziej...~- To niby jak?
 8583     4, 39|             Poszła za nim, ale dobrze się miała na baczności.~- Chciałem
 8584     4, 39|          zawierzyć stryjecznemu, a co się jeno da, pochować u ludzi...
 8585     4, 39|          przytwierdzi ochotnie, da mu się za to jaki korczyk. Źrebkę
 8586     4, 39|              weźmie młynarz, podpasie się na jego paśnikach. A co
 8587     4, 39|               to sprawiedliwie należy się wama więcej. Mnie ta z tego
 8588     4, 39|              kruszynę. I nie bojajcie się niczego, pomagał wam będę
 8589     4, 39|             wzgardliwe oczy. Zakręcił się, jakby kijem dostał przez
 8590     4, 39|           pogada o tej radzie.~Ledwie się wstrzymał od klątw, plunął
 8591     4, 39|            kiej oparzony i natknąwszy się na wójtową, wchodzącą między
 8592     4, 39|            krzyknęła Józka.~Magda też się zerwała na nogi.~Wszyscy
 8593     4, 39|          spokój, Pietrowa! - wtrąciła się Hanka miarkując już, na
 8594     4, 39|            Hanka miarkując już, na co się tutaj zanosi, ale wójtową
 8595     4, 39|             muszę se dać folgę! Tylam się przez nią natruła, tylam
 8596     4, 39|              zaś Jaguś rozczerwieniła się kiej burak i chociaż palił
 8597     4, 39|              a judzący prześmiech wił się na wargach.~Wójtowa wywarła
 8598     4, 39|                Pyskujesz bele co; boś sie opiła złością! - przerwała
 8599     4, 39|            wyzywająco.~- Hale, spasła się na cudzej krzywdzie i będzie
 8600     4, 39|             cudzej krzywdzie i będzie się tera czepiała ludzi kiej
 8601     4, 39|               wsadzą do kreminału, to się dowiesz!~Wójtowa skoczyła
 8602     4, 39|              przewiązane oczy, i lały się ciurkiem po wynędzniałej
 8603     4, 39|              twarzy, jeno co pierwsza się opamiętała i przysiadłszy
 8604     4, 39|             piekielna! Radzę ci, broń się, Hanka! Przez litości bądź
 8605     4, 39|            ona wystroi! - przechyliła się barzej na izbę i grożąc
 8606     4, 39|             spowiedzi nie pójdę, póki się nie doczekam, że cię ze
 8607     4, 39|            poleciała, w izbie zrobiło się cicho jakby w grobie.~Dominikowa
 8608     4, 39|               grobie.~Dominikowa jaże się trzęsła od tajonego płaczu,
 8609     4, 39|             dziecko, Hanka zapatrzyła się w komin srodze zamedytowana,
 8610     4, 39|         krzyczeć wniebogłosy, jeno co się przemogła i szarpiąc matkę
 8611     4, 39|                Mogłaś se iść! Nie bój się, za nogi cię nie ułapię
 8612     4, 39|             coraz zapalczywiej, złość się w niej rozsrożyła kiej pożar,
 8613     4, 39|        Antkowych tak boleśnie wgryzła się w serce, że ledwie już zabełkotała:~-
 8614     4, 39|                 tchu jej zbrakło, tak się zaniesła szlochem.~A Jaguś
 8615     4, 39|              szlochem.~A Jaguś spięła się niby wilk napadnięty w barłogu,
 8616     4, 39|         gotowy już drzeć kłami, co mu się jeno nawinie, nienawiść
 8617     4, 39|               Wszyscy ano wiedzą, jak się przed nim oganiałam! Dyć
 8618     4, 39|             twojego kochania, jaże mu się odbijało kiej po starym
 8619     4, 39|           Wymiarkuj to sobie i ze mną się nie równaj, rozumiesz, co?~
 8620     4, 39|              i strachem, tak wynosiła się inna jakaś, zgoła obca i
 8621     4, 39|              mizernego robaka; waliła się, kiej drzewo podarte piorunami,
 8622     4, 39|              od tego bolu to wszystko się w niej rozsypywało w miałki
 8623     4, 39|          matką na swoją stronę, Magda się też wyniesła nie mogąc się
 8624     4, 39|            się też wyniesła nie mogąc się z nią dogadać, nawet Józka
 8625     4, 39|                 Aż Pan Jezus zlitował się nad nią, dając folgę umęczonej
 8626     4, 39|      rzęsistym płaczem i ochfiarowała się iść do Częstochowy, byle
 8627     4, 39|            strach przed nią i żegnała się niby przed złym, dosłyszawszy
 8628     4, 39|              głos...~Wreszcie zabrała się do roboty i wezwyczajone
 8629     4, 39|               ostała sama i uspokoiła się nieco, jęła rozważać i medytować
 8630     4, 39|             biły na nią ognie i serce się kurczyło od męki, a po głowie
 8631     4, 39|              szepnęła:~- Juści, że mi się z nią nie równać w urodzie,
 8632     4, 39|               to i powróci! Przeciech się z nią nie ożeni! - pocieszała
 8633     4, 39|               nie ożeni! - pocieszała się gorzko, wyglądając na świat.~
 8634     4, 39|         wyglądając na świat.~Południe się już podnosiło, słońce zawisło
 8635     4, 39|              zawisło nad stawem, upał się tak wzmógł, że już parzyła
 8636     4, 39|            pól, a od topolowej niesły się wraz z tumanami kurzawy
 8637     4, 39|         jakieś postanowienie, wsparła się o ścianę i pomyślawszy jeszcze
 8638     4, 39|         całkiem spokojnie:~- Wynoś mi się zaraz z chałupy!~Jagna uniesła
 8639     4, 39|              z chałupy!~Jagna uniesła się z ławy i stanęły naprzeciw
 8640     4, 39|             stanęły naprzeciw mierząc się ślepiami przez długą chwilę,
 8641     4, 39|            chwilę, jaże Hanka cofnęła się nieco od proga i powtórzyła
 8642     4, 39|   przychrzypniętym głosem:~- Wynoś mi się w ten mig, a nie, to cię
 8643     4, 39|          nieustępliwie.~Stara rzuciła się do niej przekładać i tłumaczyć,
 8644     4, 39|             to je weź sobie i nachlaj się nimi!~Rzekła wzgardliwie,
 8645     4, 39|               twarz papierem:~- Udław się nimi choćby na śmierć!~I
 8646     4, 39|               ją zdumienie, nie mogło się jej pomieścić w głowie,
 8647     4, 39|              nie zważając na nią, już się wzięła do zdejmowania swoich
 8648     4, 39|               odwiązywać ze szyi, ale się nagle powstrzymała.~- Nie,
 8649     4, 39|             Dominikowa nie przeciwiła się już niczemu, lecz i nie
 8650     4, 39|              rzeczy na wóz, podniesła się i wyrzekła grożąc pięścią:~-
 8651     4, 39|            kto przyleci wieczorem, to się pozgania.~Odeszły milcząco,
 8652     4, 39|             samym jego brzegiem, jaże się odbijając w wodzie.~Hanka
 8653     4, 39|               ojcową stronę i zabrała się do obiadu całe jednak przypołudnie
 8654     4, 39|              było wygonić. Rozpuściła się kiej dziadowski bicz, bo
 8655     4, 39|              przytwierdzała odsuwając się, aby już więcej nie słuchać,
 8656     4, 39|                a gdy wszyscy rozeszli się znowu do roboty, zabrała
 8657     4, 39|           Józkę i poszły pleć len, bo się miejscami tak często puszczała
 8658     4, 39|               niektóre zagony żółciły się już z daleka.~Skwapnie się
 8659     4, 39|            się już z daleka.~Skwapnie się wzięła do pielenia, lecz
 8660     4, 39|               Jak mu pokażę zapis, to się rozchmurzy. Głupia! sześć
 8661     4, 39|               między ludzi, a przewie się, co na to wszystko powiadają.~
 8662     4, 39|               powiadają.~Przyogarnęła się nieco w chałupie, a wyjąwszy
 8663     4, 39|              śmiała podejść obawiając się, że musi już wiedzieć i
 8664     4, 39|              macochę! Ho, ho, pliszka się widzi, a ma jastrzębie pazury! -
 8665     4, 39|          jastrzębie pazury! - zaśmiał się bierąc się do czytania owego
 8666     4, 39|          pazury! - zaśmiał się bierąc się do czytania owego papieru,
 8667     4, 39|               Zła nowina! Grzela wasz się utopił! Jeszcze na Wielkanoc!
 8668     4, 39|               wrócić we żniwa. Utopił się, we wodzie! Jezu miłosierny! -
 8669     4, 39|            idą schedy, letko! - ozwał się drwiąco Mateusz. - Teraz
 8670     4, 39|           Jagusi zamyślasz? - odcięła się, jaże młynarz gruchnął śmiechem,
 8671     4, 39|         majdrować kole piły.~- Nie da się zjeść w kaszy, chwat baba -
 8672     4, 39|         usłyszawszy nowinę rozpłakała się i chlipiąc rzewliwie, mówiła
 8673     4, 39|          przepaść. Chudziaszek, a tak się darł do domu!...~- Wszystko
 8674     4, 39|            nie miał, baczycie to, jak się topił we stawie co go to
 8675     4, 39|              zginąć od niej!~Wyżaliły się, spłakały i rozeszły, boć
 8676     4, 39|       zwłaszcza Hanka.~A po wsi w mig się rozniesły te nowiny, że
 8677     4, 39|                co zaś do Jagusi, wieś się rozpołowiła, wszystkie bowiem
 8678     4, 39|         chociaż nieśmiało, opowiadali się chłopi, że już z tego miejscami
 8679     4, 39|                poniektóre krzykały do się przez płoty i sady, to dojąc
 8680     4, 39|              przechodzącymi. Zmierzch się czynił luby, pachnący bowiem
 8681     4, 39|          złocie zachodu, z pól niesły się strzykania koników i głosy
 8682     4, 39|              turkotania wozów trzęsły się nad wsią, zaś po drogach,
 8683     4, 39|             drogach, nad stawem i kaj się kto z kim zetknął, rajcowano
 8684     4, 39|        Płoszkami tak go rozeźliły, że się już wstrzymać nie poredził
 8685     4, 39|               wróci, to czego inszego się bojała! Hale, upilnuje to
 8686     4, 39|              co?~- I... grał, a trawy się dzierżał, wiecie! Gadacie,
 8687     4, 39|            wraził kij między osy, tak się wszystkie rzuciły na niego.~-
 8688     4, 39|              łyżce wody.~Rozjazgotały się nad nim, jaże musiał uciekać.~-
 8689     4, 39|               w otwarte okna. W izbie się świeciło, Jagusi jednak
 8690     4, 39|             dojrzeć nie mógł, a wejść się wagował, więc westchnął
 8691     4, 39|            ale jakoś pokrótce natknął się na Weronkę, idącą do siostry.~-
 8692     4, 39|         Dobrze go cosik ugryzło, kiej się tak bzdycy! - myślała zwracając
 8693     4, 39|           bzdycy! - myślała zwracając się do Borynów.~Hanka sprzątała
 8694     4, 39|              i cudza śmierć na profit się obraca - westchnęła żałośnie.~-
 8695     4, 39|               tam bogactwo! - broniła się Hanka, lecz skoro się porozchodzili
 8696     4, 39|         broniła się Hanka, lecz skoro się porozchodzili spać, wzięła
 8697     4, 39|         rachować po swojemu i skrycie się cieszyć.~Zaś potem klękając
 8698     4, 39|               U Kozłów byłem, dziecko się im oparzyło na śmierć. Wołała
 8699     4, 39|              grapy z ukropem i prawie się ugotowało.~- Cosik nie wiedzie
 8700     4, 39|        ugotowało.~- Cosik nie wiedzie się jej z tymi znajdami.~- A
 8701     4, 39|            piąte przez dziesiąte; tak się na was skarżyły, jaże proboszcz
 8702     4, 39|           odrobić.~Hanka wyprostowała się i rzekła prosto z mostu:~-
 8703     4, 40|              nocy, a przy tym cięgiem się jej widziało, że słyszy
 8704     4, 40|              samego północka podniósł się wiater przedmuchując kiej
 8705     4, 40|        łóżkami, ale Hance nie chciało się otworzyć okna, śpik już
 8706     4, 40|             pierzyna i poduszki zdały się rozpalone kiej blachy, że
 8707     4, 40|           blachy, że jeno przewracała się z boku na bok, coraz barzej
 8708     4, 40|            przeróżne pomyślunki roiły się we głowie kieby mrowisko,
 8709     4, 40|        zapanować nad strachem porwała się nagle z łóżka i boso, w
 8710     4, 40|              siekierą w garści, która się jakoś sama nawinęła, poszła
 8711     4, 40|              noc w oborze porozłaziły się w podwórzu, leżały przeżuwając
 8712     4, 40|                jako wyraźnie roznoszą się jakieś głosy i głuche, dalekie
 8713     4, 40|            poszarzały okna, podniesła się i narzuciwszy Antkowy kożuch
 8714     4, 40|               zaś w opłotkach bieliły się pokulone stadka gęsi.~Czuby
 8715     4, 40|          stadka gęsi.~Czuby drzew już się wypinały z nocy, rosa kapała
 8716     4, 40|        których jeno kajś niekaj rwały się co wyższe drzewa buchając
 8717     4, 40|               przyźbie i przytuliwszy się do ściany zadrzemała, ani
 8718     4, 40|             do ściany zadrzemała, ani się tego spodziewając, na jakie
 8719     4, 40|              i na wschodzie rozpalały się czerwone zorze jako te łuny
 8720     4, 40|              wyzierając na drogę, tak się czuła skrzepioną tym krótkim
 8721     4, 40|          łóżka i aby łacniej doczekać się słońca, wyniesła dziecińskie
 8722     4, 40|              stawie.~A dzień podnosił się coraz chybciej, że pokrótce
 8723     4, 40|     skrzydłami drugie i przekrzykiwać się rozgłośniej na całą wieś,
 8724     4, 40|         przyziemnych mroków wyłaniały się z wolna bielone ściany,
 8725     4, 40|               kajś niedaleko rozległy się ciche stąpania, przywarła
 8726     4, 40|                jakiś cień przedzierał się z obejścia Balcerkowej i
 8727     4, 40|              na noc chłopaków! kto by się to spodział!~Myślała zgorszona,
 8728     4, 40|                że młynarczyk przemyka się z drugiego końca wsi.~-
 8729     4, 40|           Magdy! A to jak wilki tłuką się po nocy. Co się to wyprawia! -
 8730     4, 40|           wilki tłuką się po nocy. Co się to wyprawia! - westchnęła,
 8731     4, 40|           gdyż raz po raz przeciągała się z lubością, ale że woda
 8732     4, 40|               wstawać, po wsi zaczęły się rozlegać brzęki otwieranych
 8733     4, 40|           zmorzeni, że co która głowa się uniesła, to zaraz padała
 8734     4, 40|        niczego nie miarkując.~Zeźliła się niemało, gdyż Pietrek krzyknął
 8735     4, 40|             słońca spał będę! - i ani się ruszył.~Dzieci też jęły
 8736     4, 40|               ruszył.~Dzieci też jęły się mazać, a Józka skarżyła
 8737     4, 40|               mazać, a Józka skarżyła się żałośnie:~- Jeszcze ździebko,
 8738     4, 40|       ździebko, Hanuś! Dyć dopiero co się przyłożyłam...~Przyciszyła
 8739     4, 40|        rozgorzało, a staw sczerwienił się od zórz, narobiła takiego
 8740     4, 40|          takiego piekła, jaże musieli się pozwlekać z barłogów. Wsiadła
 8741     4, 40|         któren łaził zaspany cochając się jeno o węgły i drapiąc.~-
 8742     4, 40|          zajrzawszy do stajni czepiła się Pietrka.~- Konie dzwonią
 8743     4, 40|             zębami o pusty żłób, a ty się wylegujesz do wschodu!~-
 8744     4, 40|             do wschodu!~- Wydzieracie się kiej sroka na deszcz. Cała
 8745     4, 40|              mi owce, jak wczoraj, to się z tobą rozprawię! - rozrządzała
 8746     4, 40|                  rozrządzała zwijając się sama jak fryga; kurom podrzuciła
 8747     4, 40|            ziemniakami, że przyczajał się, klekotał, a kuł w niego
 8748     4, 40|          pognał krowy i owce, zabrała się do Pietrka, nie mogąc ścierpieć,
 8749     4, 40|               nie mogąc ścierpieć, iż się wałęsa bez roboty.~- Wyrzuć
 8750     4, 40|               w nocy gorąco i tytłają się kiej świnie.~Słońce właśnie
 8751     4, 40|            gorącym okiem, gdy zaczęły się schodzić komornice, robiące
 8752     4, 40|             piersi dziecku i okrywszy się w zapaskę rzekła:~- Miej
 8753     4, 40|              Torfiaste ziemie uginały się pod nogami kiej rzemienne
 8754     4, 40|             Piękny czas, ale widzi mi się, na spiekę idzie - ozwała
 8755     4, 40|              na spiekę idzie - ozwała się któraś.~- Dobrze, co wiater
 8756     4, 40|        kapusty.~- Jak to wyrosła, już się poniektóre skłębiają na
 8757     4, 40|            robaczyska. Susza, to mogą się jeszcze rzucić.~- A mogą.
 8758     4, 40|          ziela i nawet osty puszczały się gęsto kiej las.~- Czego
 8759     4, 40|               sieje ni potrzebuje, to się bujnie rodzi - zauważyła
 8760     4, 40|               iż pomilkły.~Słońce już się było wyniesło galancie i
 8761     4, 40|             to se odpoczniecie.~- Już się do Częstochowskiej ochfiarowałam
 8762     4, 40|            latoś sporo narodu wybiera się do Częstochowy. Organiścina
 8763     4, 40|          poniesie brzucho! - zaśmiała się Jagustynka. - Sam go nie
 8764     4, 40|           drodze lekko i dobrze. A co się napatrzy świata, a co się
 8765     4, 40|             się napatrzy świata, a co się nasłucha, co się namodli!
 8766     4, 40|         świata, a co się nasłucha, co się namodli! Jeno parę niedziel,
 8767     4, 40|           Jeno parę niedziel, a widzi się człowiekowi, jakoby na całe
 8768     4, 40|              jakoby na całe roki zbył się bied a turbacji. Jakby się
 8769     4, 40|            się bied a turbacji. Jakby się potem na nowo narodził!~-
 8770     4, 40|             młodą olszyną, przemykała się ku nim jakaś dziewczyna.
 8771     4, 40|           prasnęła motyczką i porwała się kiej ptak do lotu, ale się
 8772     4, 40|            się kiej ptak do lotu, ale się w mig opamiętała, opuściła
 8773     4, 40|             ją ponosiło, chocia serce się tłukło, że tchu brakowało
 8774     4, 40|        wszystko.~Kobiety poglądały na się, do cna stropione jej spokojnością.~-
 8775     4, 40|          ludzkich taka spokojna. Żeby się nie prześmiewali, co jej
 8776     4, 40|            Jagustynka.~- Ani ja! Bych się jeno Antkowi nie zachciało
 8777     4, 40|         podorędziu Jagusi, to może mu się odechce.~- Moiście! Jak
 8778     4, 40|             gotów.~- Oj prawda, bydlę się nie tak łacno narowi do
 8779     4, 40|            niektóry...~Plotły, ledwie się już ruchając przy robocie,
 8780     4, 40|                Niech ci... - zaniesła się radością.~Dojrzała go już
 8781     4, 40|              i coraz ciężej, chytając się po drodze płota, gdyż nogi
 8782     4, 40|               drodze płota, gdyż nogi się pod nią gięły, brakowało
 8783     4, 40|               z całego serca. Cisnęła się też do niego zgoła już bez
 8784     4, 40|               twarzy zbladłej i wargi się trzęsły, dawała mu się w
 8785     4, 40|          wargi się trzęsły, dawała mu się w ramiona wszystka, kiej
 8786     4, 40|           rzec i jak wypowiedzieć, co się w niej działo! Dyć byłaby
 8787     4, 40|              więc jeno niekiedy rwało się jej z piersi jakieś słowo,
 8788     4, 40|    bezgranicznego miłowania kładły mu się pod stopy kiej psy, zdając
 8789     4, 40|            pod stopy kiej psy, zdając się na wolę jego i na jego łaskę.~-
 8790     4, 40|            jego łaskę.~- Zmizerowałaś się, Hanuś! - szepnął gładząc
 8791     4, 40|               tylam przeniesła, tylam się wyczekała...~- Zapracowała
 8792     4, 40|            wyczekała...~- Zapracowała się kobieta - ozwał się Rocho.~-
 8793     4, 40|       Zapracowała się kobieta - ozwał się Rocho.~- To i wy jesteście!
 8794     4, 40|          bowiem, wydelikatniał i taki się widział urodny, mocarny,
 8795     4, 40|             nie mogła.~- Przemieniłem się to, co tak po mnie ślepiasz?~-
 8796     4, 40|          podsadziła starszego, że jął się gramolić na ojcowe kolana
 8797     4, 40|                a taki zmyślny, dorwie się jeno bata, to zara trzaska
 8798     4, 40|              za włosy.~- Józka, czemu się to na mnie boczysz? Chodźże -
 8799     4, 40|            słuchaj kiej ojca. Nie bój się, srogi la ciebie nie będę
 8800     4, 40|               nie zaznasz.~Rozpłakała się dziewczynina żalnie, wypominając
 8801     4, 40|            brat najmilejszy. I kto by się to spodział. Jużem sobie
 8802     4, 40|           sobie układał w głowie, jak się to grontem podzielim, nawet
 8803     4, 40|         wszystkich, zawołał podnosząc się z miejsca:~- Dobrze wam
 8804     4, 40|              cosik po naszemu. Tak mi się już przejadło to miesckie
 8805     4, 40|        ziemniaków z barszczem - śmiał się wesoło. - Jeno la Rocha
 8806     4, 40|              mam smaki!~Hanka rzuciła się szykować, ale że ziemniaki
 8807     4, 40|              a Józka za głowę chytała się w podziwie.~Rocho się uśmiechał
 8808     4, 40|         chytała się w podziwie.~Rocho się uśmiechał zacierając ręce,
 8809     4, 40|           przywiezłem - wołał broniąc się, bo rzuciły się go ściskać
 8810     4, 40|               broniąc się, bo rzuciły się go ściskać i całować.~-
 8811     4, 40|           ściskać i całować.~- Ani mi się kiej śniły takie cudności -
 8812     4, 40|             będą w sam raz.~Rocho jął się rozpytywać o wieś i różne
 8813     4, 40|             przez dziesiąte krzątając się tak pilnie kole jadła, że
 8814     4, 40|            pływała kiełbasa.~Skwapnie się przypięli do śniadania.~-
 8815     4, 40|             wciorności.~- Dopieroś to się, chudziaku, namorzył głodem.~-
 8816     4, 40|            pies jeno z głodu chyciłby się takiego jadła, prawda to?~-
 8817     4, 40|               ziemią, to myślałem, co się już wścieknę. Pachniała
 8818     4, 40|               co dnia brać kije. Mnie się ta nie ważono tknąć ni palcem.
 8819     4, 40|          najlżejsze skinienie.~Rychło się jednak uwinęli z jadłem
 8820     4, 40|          pierzyn i poduszek.~- Bójcie się Boga, toć stopimy się na
 8821     4, 40|          Bójcie się Boga, toć stopimy się na skwarki - zaśmiał się
 8822     4, 40|              się na skwarki - zaśmiał się Rocho.~Już nie odrzekła,
 8823     4, 40|       pielenia pietruszki. Rozglądała się chwilę dokoła i buchnęła
 8824     4, 40|             że zielone drzewa chwiały się nad głową, że ptaki śpiewały,
 8825     4, 40|             jakie ją spotkało.~- I że się to już przemieniło! - wzdychała
 8826     4, 40|               śpiących.~- A dzień tak się przykro dłużył, co już nie
 8827     4, 40|             do roboty, ani dbając, co się tam bez niej wyrabia, stróżując
 8828     4, 40|              tera w stodole.~I śmiały się jej oczy i twarz i tak wszystka
 8829     4, 40|               i weselem, jaże kobiety się dziwowały.~- Urzekł ją ten
 8830     4, 40|             Do cna zgłupiała.~- Zarno się ona pocznie wynosić a nos
 8831     4, 40|       przyleciawszy do chałupy wzięła się na ostro do sporządzania
 8832     4, 40|            wesele? - odparła zwijając się kole nich i mało wiele sama
 8833     4, 40|             poszedł na wieś obiecując się na wieczór, zaś ona spytała
 8834     4, 40|        gospodarkę?~- A dobrze! Święto się już skończyło, trza się
 8835     4, 40|               się już skończyło, trza się będzie brać do roboty! Mój
 8836     4, 40|             do roboty! Mój Boże, anim się spodział, co mi tak rychło
 8837     4, 40|           konie, a w zagrodzie kręcił się źrebak; potem do pustej
 8838     4, 40|            przetoczyć na klepisko, bo się do cna rozeschnie.~- A bo
 8839     4, 40|              prosięta i drób, sielnie się przechwalając dużym przychowkiem,
 8840     4, 40|            ciebie, Hanuś, chwat! anim się spodział, coś taka.~- Było
 8841     4, 40|              to wszystko poszło i jak się stało, wiele juści pomijając,
 8842     4, 40|               mu zapis podała, ośmiał się kąśliwie:~- Tyle wart, co
 8843     4, 40|          właśnie złamany patyk! Jakby się odpisała u rejenta, to by
 8844     4, 40|            pełen siana, przyglądał mu się spod oka.~- Mateusz go wyporządził.
 8845     4, 40|        Przeszedł ziemniakami i puścił się miedzą.~Latoś na polach
 8846     4, 40|           spotykał po drodze, a z kim się zszedł, tego witał krótko
 8847     4, 40|              nie przewiała!~Wstrzymał się potem przy jęczmieniu, który
 8848     4, 40|       spławione we słońcu kolebały mu się do nóg bijąc chrzęstliwymi,
 8849     4, 40|          ciężkimi kłosami. Rozradował się głęboko, gdyż było pięknie
 8850     4, 40|            Ale nad pszenicą najdłużej się cieszył i napasał oczy,
 8851     4, 40|       czarniawych, lśniących piór już się łuskały gęste i wielkie
 8852     4, 40|            Był coraz dalej, wspinając się z wolna pod łagodne wzgórze,
 8853     4, 40|          jakby na samym dnie, pławiła się w sadach, a przez przerwy
 8854     4, 40|              stada białych gęsi pasły się na wąskich ugorach, a za
 8855     4, 40|             polach ziemniaków ruchali się ludzie kiej mrówki, zaś
 8856     4, 40|            wielgachne pola i widziały się jakoby potopione w modrawej
 8857     4, 40|               przeleciał bociek ważąc się ciężko na omdlałych skrzydłach
 8858     4, 40|             gorący wiater przewalając się jak pijany, czasem podrywał
 8859     4, 40|               pijany, czasem podrywał się z prześwistem, jaże płoszyły
 8860     4, 40|            prześwistem, jaże płoszyły się ptaki, albo gdziesik przyczajony
 8861     4, 40|             gędziły i cichuśko, jakby się skarżąc na wisusa.~Antek
 8862     4, 40|               lasem na ugorze i znowu się ozgniewał.~- Jeszczek nie
 8863     4, 40|              przez roboty, gnój spala się na kupie, a ten ani się
 8864     4, 40|               się na kupie, a ten ani się zatroszczy! A żeby cię! -
 8865     4, 40|            topolowej drodze.~Zmęczony się czuł, w głowie mu szumiało
 8866     4, 40|     obcierając rzęsisty pot zapatrzył się we świat i zamedytował.~
 8867     4, 40|          zamedytował.~Słońce skłoniło się nad bory i pierwsze lękliwe
 8868     4, 40|        wyłoniły spod drzew, czołgając się ku zbożom. Bór cosik gwarzył
 8869     4, 40|               leszczyn i osik trzęsły się jakby w zimnicy. Dzięcioły
 8870     4, 40|             krzyżem nad polami, ważył się chwilę i spadł kiej piorun
 8871     4, 40|              we zboża...~Antek porwał się bronić, ale już było za
 8872     4, 40|               było za późno, posypała się kurzawa piór, zbój uciekł,
 8873     4, 40|             cóż, kiej i jastrząb musi się pożywić i choćby ta glista
 8874     4, 40|           jeszczek niedawno wydzierał się na wolę, do tych pól, jak
 8875     4, 40|        ścierwy! - zaklął nie ruchając się już z miejsca, bo tuż przed
 8876     4, 40|            głowy przepiórki nawołując się po swojemu, ale w mig się
 8877     4, 40|             się po swojemu, ale w mig się pokryły, gdyż cała banda
 8878     4, 40|            spadła na brzozy, stoczyła się w piach jazgocząc zapamiętale,
 8879     4, 40|         jazgocząc zapamiętale, tłukąc się a bijąc i swarząc, aż ścichły
 8880     4, 40|        skamłaniem - rozważał.~Pliszki się pokazały pobok na drodze,
 8881     4, 40|            trzęsły ogonami szwendając się tak z bliska, iż skoro poruszył
 8882     4, 40|             koleinami wydziobując, co się dało, ale poczuwszy człowieka,
 8883     4, 40|      zbójeckie dzioby.~- Nie pożywita się mną - rzucił grudkę, uciekły
 8884     4, 40|          zielone, spasłe liszki pięły się skwapnie na buty, to leśne
 8885     4, 40|               i wiewiórka przewijając się od boru zadarła rudy ogon,
 8886     4, 40|              zadarła rudy ogon, ważąc się przez mgnienie, czyby nie
 8887     4, 40|               o czym wiedział, grążył się bowiem w czymściś, co buchało
 8888     4, 40| niewypowiedzianą słodkością.~Zdało mu się, jakoby z tym wiatrem przewalał
 8889     4, 40|               z tym wiatrem przewalał się po zbożach; jakby polśniewał
 8890     4, 40|              runią traw; jakby toczył się strumieniem po wygrzanych
 8891     4, 40|             do słońca; to znowu jakby się stawał szumem pól, kolebaniem
 8892     4, 40|         stawał szumem pól, kolebaniem się borów, siłą i pędem wszelakiego
 8893     4, 40|          śpiewaniach i weselu. I sobą się wiedział, wszyćkim się wiedząc
 8894     4, 40|           sobą się wiedział, wszyćkim się wiedząc zarazem, bo i tym,
 8895     4, 40|         wiedząc zarazem, bo i tym, co się obaczy i poczuje, czego
 8896     4, 40|               obaczy i poczuje, czego się dotknie i co się wyrozumie,
 8897     4, 40|                czego się dotknie i co się wyrozumie, ale i tym, czego
 8898     4, 40|         godzinę śmierci przejrzy i co się w człowiekowym sercu tylko
 8899     4, 40|      prowadził, że już w końcu poczuł się niby w czas Podniesienia,
 8900     4, 40|     Podniesienia, kiej dusza gdziesik się wzniesie i płynie klęczący
 8901     4, 40|          powietrze rozbiera! - bronił się trąc oczy kułakiem i srożąc
 8902     4, 40|             brwie, ale bo to poredził się przemóc, bo to mógł zdusić
 8903     4, 40|               go przepalała?~Na ziemi się bowiem znowu poczuł, na
 8904     4, 40|               dziwota, co radowała mu się dusza i każde bicie serca
 8905     4, 40|               każde bicie serca zdało się wołać na świat cały mocno
 8906     4, 40|               Jestem i ostanę!~Prężył się w sobie, gotów dźwignąć
 8907     4, 40|               w sobie, gotów dźwignąć się na to nowe życie, którym
 8908     4, 40|              bolesne prawdy, przygiął się przed nim i ukorzył wyznając
 8909     4, 40|          przed nim i ukorzył wyznając się ze wszystkich przewin i
 8910     4, 40|               zleci! Koni na piechotę się nie zgoni! Że to kużden
 8911     4, 40|              z leśnych pastwisk.~Kurz się wznosił spod kopyt i bił
 8912     4, 40|              zachodu tumanach chwiały się rogate, ciężkie łby i raz
 8913     4, 40|            łby i raz po raz skłębiały się owce, obganiane przez pieski,
 8914     4, 40|            przez pieski, gdyż cięgiem się rwały w przydrożne zboża,
 8915     4, 40|    pokrzykując, któryś zawodził, jaże się rozlegało.~Antek ostawał
 8916     4, 40|             widzę, podrosłeś! - ozwał się łaskawie do chłopca.~- Prawda,
 8917     4, 40|               mi po kolana.~- Nie bój się, da ci nowe gospodyni, da!
 8918     4, 40|               prosił.~- Hale, jeszcze się nie utrzyma i zleci!~- A
 8919     4, 40|              starej szkapie, wlekącej się ze łbem opuszczonym, Pietruś
 8920     4, 40|           opuszczonym, Pietruś chycił się rączynami grzywy, zabił
 8921     4, 40|              pole i miedzami dobierał się drogi biegnącej za stodołami.~
 8922     4, 40|              tak jakoś z bliska, jaże się wzdrygał i przystawał. Jak
 8923     4, 40|           niegdyś i jak niegdyś zdało się od niej buchać lubym żarem,
 8924     4, 40|             Nie sposób. - I prostując się rzucił ostro sam sobie:~-
 8925     4, 40|          ostro sam sobie:~- Skończyło się psie wesele! - wszedł już
 8926     4, 40|               było i ludnie, krzątali się kole wieczornych obrządków,
 8927     4, 40|           doiła pod oborą wydzierając się piskliwą nutą, zaś Hanka
 8928     4, 40|            wyporządzić i przeniesiemy się tutaj. Jest to wapno?~-
 8929     4, 40|                Abo to nie wiem! Jużem się nawet przewiadywała o nowego
 8930     4, 40|              cierpła i Witek bojąc mu się nawijać na oczy przemykał
 8931     4, 40|             nawijać na oczy przemykał się jeno z dala, stronami.~Józka
 8932     4, 40|              Skopkę mleka dój!~- A to się drzesz, jakby cię kto ze
 8933     4, 40|       powiedział ze śmiechem:~- Drzyj się, Józia, drzyj, a to szczury
 8934     4, 40|          chałupy...~- A zrobię, co mi się spodoba! - warknęła harno
 8935     4, 40|              przycichła zaraz, bocząc się jeno na brata i pyrchając
 8936     4, 40|        pyrchając nosem.~Hanka zwijała się teraz kole świń, tak skwapnie
 8937     4, 40|            niemi! Dziewka juści, coby się zdała, jeno co tylachny
 8938     4, 40|   deliberowaniu.~A po kolacji wyniósł się pod chałupę, gdyż zaczęli
 8939     4, 40|             pod chałupę, gdyż zaczęli się schodzić znajomkowie a przyjacioły,
 8940     4, 40|        przyjacioły, witając i ciesząc się jego powrotem.~Przyszedł
 8941     4, 40|           kiej wilki! Ani sposób było się wydrzeć! Zasiedli na przyźbie
 8942     4, 40|             oknem we świetle, lejącym się szeroką smugą aż w sad.~
 8943     4, 40|            pod ścianami przechładzali się ludzie.~Antek rozpytywał
 8944     4, 40|              ludzie.~Antek rozpytywał się o różnoście, gdy Rocho mu
 8945     4, 40|               że za dwa tygodnie mają się zebrać Lipce i uchwalić
 8946     4, 40|               ojcowie radzą? - wyrwał się Płoszka, ale Grzela wsiadł
 8947     4, 40|             ojców, a samemu wylegiwać się do góry pępem! Bez to, co
 8948     4, 40|            żadnemu z młodych nie chce się głowy niczym poturbować,
 8949     4, 40|           głowy niczym poturbować, to się tak dobrze we wsi dzieje.~-
 8950     4, 40|                  Odpiszą mi gront, to się kłopotał będę.~Zaczęli się
 8951     4, 40|            się kłopotał będę.~Zaczęli się o to mocno sprzeczać, aż
 8952     4, 40|           mocno sprzeczać, aż wtrącił się Antek:~- Nie ma co, szkoła
 8953     4, 40|              naczelnikową nie powinno się uchwalać ani grosika.~Poparł
 8954     4, 40|               dom la sądu, co? Dobrze się podpaśli za wasze pieniądze.
 8955     4, 40|           szepnął Grzela przysiadając się do Rocha, któren go wzion
 8956     4, 40|               był dzisia smutny, mało się odzywał, a tylko bacznie
 8957     4, 40|              oczami za Antkiem.~Mieli się już rozchodzić, boć trza
 8958     4, 40|           było wraz ze dniem dźwignąć się do roboty, kiej przyleciał
 8959     4, 40|            kiej pastuchy od gęsi! Już się ugodzili z dziedzicem, już
 8960     4, 40|               jednym, a kiej przyszło się podpisywać, to jeden drapie
 8961     4, 40|           podpisywać, to jeden drapie się po łbie i mruczy: - a ja
 8962     4, 40|             wiem! drugi powieda: baby się jeszcze poredzę; zaś trzeci
 8963     4, 40|             co z takimi. Dziedzic tak się zagniewał, że ani już chce
 8964     4, 40|           wpędzi, fantować.~Strwożyli się tą niespodzianą nowiną klnąc
 8965     4, 40|               klnąc winnych a swarząc się między sobą coraz zawzięciej,
 8966     4, 40|         zawzięciej, gdy Mateusz ozwał się smutnie:~- Wszyćko bez to,
 8967     4, 40|                Mało to jeszcze Michał się natłumaczy każdemu?~- Co
 8968     4, 40|             za nim nie pódą...~Porwał się kowal, gorąco przedstawiając,
 8969     4, 40|             Pewnie, że kto drugi musi się zabrać do tego.~- Ale kto?
 8970     4, 40|             albo młynarz? - rozlegały się szydliwe głosy.~- Kto? Antek
 8971     4, 40|              nie na rękę, bo zakręcił się niespokojnie, skubał wąsy
 8972     4, 40|   niespokojnie, skubał wąsy i zaśmiał się zjadliwie, skoro Antek powiedział:~-
 8973     4, 40|             tym którego dnia.~Zaczęli się rozchodzić, ale jeszcze
 8974     4, 40|              ziobra zmacać! - zaśmiał się Mateusz.~Rozeszli się, ostał
 8975     4, 40|         zaśmiał się Mateusz.~Rozeszli się, ostał jeno pod oknem Antek
 8976     4, 40|            było jeno Hankę krzątającą się po izbie; strzepywała pościele,
 8977     4, 40|              czyste poszewki, to myła się długo jakby na jakie wielkie
 8978     4, 40|            Antek powstał przeciągając się sennie.~- To ci jeno rzeknę
 8979     4, 40|              sprawy, prawda? zwiążesz się w cudze jenteresa, a wiesz
 8980     4, 40|            przysiadł z powrotem i tak się srodze zamedytował, że kowal
 8981     4, 40|              że kowal nie doczekawszy się odpowiedzi poszedł do domu.~
 8982     4, 40|        poszedł do domu.~Hanka kręciła się kole okna, raz po raz wyglądając
 8983     4, 40|              nie dosłyszał, że ozwała się w końcu lękliwie a prosząco:~-
 8984     4, 40|               pora spać... Utrudziłeś się dzisia niemało...~- Idę,
 8985     4, 40|              Hanuś, idę... - podnosił się ociężale.~Jęła się prędko
 8986     4, 40|           podnosił się ociężale.~Jęła się prędko rozdziewać szepcąc
 8987     4, 41|           bych prędzej rosły. Zwijała się siarczyście, gdyż ciasto
 8988     4, 41|               nie było, a Pietrek też się nie kwapił z posłuchem,
 8989     4, 41|           oklepując czubaty wóz, bych się nie roztrzęsał po drodze,
 8990     4, 41|           żywym ogniem, że już ruchać się było ciężko. Muchy jeno
 8991     4, 41|            ciężko. Muchy jeno kręciły się z brzękiem nad wozem i konie
 8992     4, 41|             nóg nie połamały szarpiąc się i oganiając od ukąszeń.~
 8993     4, 41|              z pojękiwaniem rozwalały się w błocie pod studnią, gdy
 8994     4, 41|          świecie!...~- Rzekłem, bo mi się przybaczyło, co tak mi pedział
 8995     4, 41|              pysku...~- I wzwyczaiłeś się do tego, co? Hi! hi! hi!...~-
 8996     4, 41|            kiej rychło sprzykrzyła mi się taka nauka, że przycapiłem
 8997     4, 41|             całe pięć roków! Nie było się czym wykupić, to i musiałem
 8998     4, 41|             mną, kto chciał, i biedym się najadł, ale kamraty me nauczyły,
 8999     4, 41|       dzieucha, służanka, bom obiecał się z nią ożenić! A jak me przezywały
 9000     4, 41|         przezywały od kartoszków, jak się śmiały z mojej mowy i naszego