Tom, Rozdzial

 1501     1, 11|             ocyganiać i za co inszego się wydawać. Ale, będzie tu
 1502     1, 11|            naszym gospodarskim stanie się robiło... Znam ja te miejskie
 1503     1, 11|         krewniak po siostrze, dorobił się w mieście sielnie, że teraz
 1504     1, 11|             po grdykę... zachciało mu się bułek, a ma kij i torbę
 1505     1, 11|             Ostaw warkocz, ostaw, zda się Borynie, okręci se nim rękę,
 1506     1, 11|          wypędzenia Antków przeniesła się do Boryny, bo Józia poradzić
 1507     1, 11|              już od rana przystrajała się u kowalów, a Kuba leżał
 1508     1, 11|             Moiściewy, obaczę ino, co się z nim dzieje, i zaraz wrócę...~-
 1509     1, 11|                   Jaguś, i tobie trza się spieszyć, druhen ino patrzyć-
 1510     1, 11|        przysiadała po ławkach, to wet się zrywała i zaczynała sprzątać,
 1511     1, 11|           zapatrzona w okno. Kolebała się w niej dusza jak woda i
 1512     1, 11|        przypomnienia...~A w domu gwar się czynił coraz większy, bo
 1513     1, 11|                żeby gospodyni zbytnio się nie szkodowała.~Przepijały
 1514     1, 11|              nadziwowały i rozbiegały się spiesznie.~A Dominikowa
 1515     1, 11|          spiesznie.~A Dominikowa tęgo się zwijała - pilnowała warzy,
 1516     1, 11|               naganiała chłopaków, bo się ociągali, a co któren ino
 1517     1, 11|              a co któren ino mógł, to się z chałupy wyrywał na wieś,
 1518     1, 11|             byli muzykanci i zbierali się drużbowie...~Na sumę mało
 1519     1, 11|             mało kto poszedł, gniewał się o to dobrodziej, że la wesela
 1520     1, 11|         wesela takie nie co niedziela się odprawiają.~A zaraz po obiedzie
 1521     1, 11|              A zaraz po obiedzie jęli się zjeżdżać ze wsi pobliskich,
 1522     1, 11|             kto był zaproszon.~Słońce się już przetoczyło z południa
 1523     1, 11|              płomieniami, staw liśnił się i migotał, przydrożne rowy
 1524     1, 11|             rozzłoconą ziemię. ~Dzień się dopalał jaskrawo i z wolna
 1525     1, 11|            nieszpory, muzyka wywaliła się od wójta na drogę.~Najpierwsze
 1526     1, 11|              i szli tak szumno, jakby się młody bór zerwał i z wichurą
 1527     1, 11|       śpiewały~Skrzypice i bas-~A kto się nie naje, kto się nie napije...~
 1528     1, 11|               A kto się nie naje, kto się nie napije...~Pójdzie do
 1529     1, 11|              społem i z mocą taką, aż się po wsi rozlegało, aż na
 1530     1, 11|                przystawał do nich, by się aby napatrzeć i nasłuchać,
 1531     1, 11|         nasłuchać, że nim doszli, już się prawie cała wieś stłoczyła
 1532     1, 11|              na rozcież wywarł, witał się a do środka zapraszał, ale
 1533     1, 11|             twarzy niemałą; pośmiewał się wesoło z parobkami, pogadywał,
 1534     1, 11|          najczęściej z kowalem, bo mu się wciąż na oczy nawijał.~Godnie
 1535     1, 11|     wprowadzili do Dominikowej; naród się rozstąpił, a oni go wiedli
 1536     1, 11|               czynili i przekomarzali się z druhnami, że ino pisk,
 1537     1, 11|         wszystko oko miała, bo narodu się zwaliło, że i trudno przejść
 1538     1, 11|               w srebrze a złocie - że się widziała niby ten obraz,
 1539     1, 11|             tak oniemieli i dziwowali się ludzie.~Hej ! Jak Mazury
 1540     1, 11|                przepraszała i żegnała się ze wszystkimi. Brały ją
 1541     1, 11|       obejmowały i podawały sobie, aż się popłakali społem, a Józia
 1542     1, 11|           najrzewliwiej zawodziła, bo się jej matula nieboszczka przypomniała.~
 1543     1, 11|    nieboszczka przypomniała.~Wysypali się przed dom, ustawili w porządku
 1544     1, 11|      następował po Jagusi, w biedrach się ino kołysał, a po bokach
 1545     1, 11|         bokach drogi rozglądał, bo mu się zdało, że Antka w ciżbie
 1546     1, 11|              tych łunach wolno, że aż się w oczach mieniło od tych
 1547     1, 11|             szedł i pod wiatr z wolna się kołysał a pośpiewywał, bo
 1548     1, 11|              i jak w obraz wpatrywała się w córkę, że nic nie słyszała,
 1549     1, 11|           świece na ołtarzu.~Ogarnęli się ino w kruchcie, uporządkowali
 1550     1, 11|           zakrystii wychodził.~Prędko się odbył ślub, bo ksiądz się
 1551     1, 11|             się odbył ślub, bo ksiądz się do chorego spieszył. A gdy
 1552     1, 11|           huknął piosenką, dobrze, iż się w czas pomiarkował!~Wracali
 1553     1, 11|           chlebem i solą, a potem nuż się ze wszystkimi z nowa witać,
 1554     1, 11|             brzega kobietę i puszczał się posuwistym krokiem "chodzonego" -
 1555     1, 11|            farbami migotliwy, toczyły się dokoła izby pary, gięły
 1556     1, 11|               dokoła izby pary, gięły się, okrążały, zawracały z powagą,
 1557     1, 11|         przytupywały godnie, kołysały się przystojnie i szły, płynęły,
 1558     1, 11|     przystojnie i szły, płynęły, wiły się, a para za parą, głowa przy
 1559     1, 11|               na okapie dygotały, dom się chwiał, zdało się, że ściany
 1560     1, 11|       dygotały, dom się chwiał, zdało się, że ściany się rozpękną
 1561     1, 11|          chwiał, zdało się, że ściany się rozpękną od tej ciżby i
 1562     1, 11|         dawien dawna było.~Naród zbił się gęstwą pod ścianami i zaległ
 1563     1, 11|               Krew w niej zagrała, aż się jej modre oczy lśniły i
 1564     1, 11|            wybrała młodego - szykował się na to Boryna, bo skoczył
 1565     1, 11|              z całej mocy, aż w izbie się zakotłowało.~Boryna zaś
 1566     1, 11|       obcasami i z miejsca jak wicher się potoczył!~Hej! Tańcował
 1567     1, 11|          Jagusią miotał i zawijał, że się w jeden kłąb zwarli i jak
 1568     1, 11|    zapamiętale, z mazowiecka...~Zbili się wszyscy we drzwiach, to
 1569     1, 11|               coraz siarczyściej; już się niejedni wstrzymać nie mogli,
 1570     1, 11|            dziewczynę brał i puszczał się w tany, na nic już nie bacząc !~
 1571     1, 11|             biorąc go w ramiona.~Wnet się pobratali gorąco, bo muzyka
 1572     1, 11|         muzyka zaraz zmilkła i zaczął się poczęstunek.~Dominikowa,
 1573     1, 11|             kowal, Jagustynka uwijali się raźno z pełnymi butelkami
 1574     1, 11|              placki.~Wrzawa podnosiła się coraz większa, bo każden
 1575     1, 11|           powiadał, a wszyscy chętnie się do kieliszków brali, bych
 1576     1, 11|       donosili - gęsto przepijali, bo się już brać poczynali w ramiona
 1577     1, 11|               stało narodu, pozbijali się w kupy, jak komu i z kim
 1578     1, 11|          poredzali głośno i zabawiali się niezgorzej kieliszkami.~
 1579     1, 11|      pożyczoną od organistów, zebrały się gospodynie z organiściną
 1580     1, 11|       przyrzuconych wełniakami godnie się rozsiadły, miód przez zęby
 1581     1, 11|               jeszcze na drugą stronę się cisnęli, aż Ewka wyganiała,
 1582     1, 11|           wierciło.~Młodzież wysypała się przed dom w opłotki i na
 1583     1, 11|              a oroszona gwiazdami, to się przechadzali i bawili wesoło,
 1584     1, 11|      przechadzali i bawili wesoło, aż się trzęsło od śmiechów, wrzasków
 1585     1, 11|         biegań, bo niejedni po sadzie się uganiali za sobą, że starsi
 1586     1, 11|         Gołębianka chodziły, trzymały się wpół i cięgiem buchały śmiechem ,
 1587     1, 11|            cholewy wyłożonych, uwijał się najraźniej, wszędzie był,
 1588     1, 11|          częstował, rajcował i zwijał się, że coraz to w innej stronie
 1589     1, 11|               bez wielkiej ochoty, bo się za wieczerzą oglądali.~Starsi
 1590     1, 11|              głośniej mówił, wypuczał się, pięścią w stół walił i
 1591     1, 11|        wrzasnął ten z Woli podrywając się z ławy.~- Ja, wójt, wama
 1592     1, 11|              rozmowy i odgrażania, bo się z Żydami był ugodził i miał
 1593     1, 11|            rznąć.~Przepili i z miejsc się podnieśli, bo już zaczęli
 1594     1, 11|        bolączka to była piekąca, więc się stłoczyli w kupę i przyciszywszy
 1595     1, 11|          młynarzem radzili i umawiali się, by do Boryny się zejść
 1596     1, 11|            umawiali się, by do Boryny się zejść i coś postanowić...
 1597     1, 11|             do nich przystał. Spóźnił się, z dobrodziejem do chorego
 1598     1, 11|        Krosnowy, to teraz ostro wziął się do picia, aby dogonić...
 1599     1, 11|               za stoły iść, a usadzać się na ławach.~Juści, że na
 1600     1, 11|            druhen i dzieci - a ledwie się pomieścili, choć stoły ustawili
 1601     1, 11|               nim, bo pono na łacinie się rozumiał, a potem przepijali
 1602     1, 11|          cicha piosneczki różne, bych się smaczniej jadło.~Pojadali
 1603     1, 11|              z cicha, i przemawiać do się przez stoły.~Jagusia jedna
 1604     1, 11|               ty moje! Jaguś, nie bój się, dobrze ci u mnie będzie,
 1605     1, 11|             dziewkę ci przynajmę, byś się zbytnio nie utrudzała...
 1606     1, 11|              ludzi już nie bacząc, aż się w głos przekpiwali z niego.~-
 1607     1, 11|                 Jak ten kot do sperki się dobiera.~- A bo też spaśna,
 1608     1, 11|             kiej ta lepa!~Stary kręci się i nogami przebiera, niczym
 1609     1, 11|      Gruchnęli śmiechem, a młynarz aż się pokładał na stole i pięścią
 1610     1, 11|        podjadły!~- Jagno, przychyl no się, to ci coś rzeknę! - mówił
 1611     1, 11|                mówił wójt, przechylił się za Boryną, bo tuż przy nim
 1612     1, 11|          oczami po niej wodził, bo mu się strasznie udała.~Poczerwieniała
 1613     1, 11|         trefne sadzić i poredzać, jak się ma z chłopem obchodzić! -~-
 1614     1, 11|         ozorom wolność dadzą.~Izba aż się trzęsła od śmiechu, a one
 1615     1, 11|           ludziom bronił.~- O księdza się obciera, to myśli, że święty!~-
 1616     1, 11|         Wesele dzisiaj, to nie grzech się zabawić, pośmiać z czego
 1617     1, 11|          mówić wszyscy zaczęli, śmiać się, trącać kieliszkami, a coraz
 1618     1, 11|            coraz wolniej pojadać, aby się do syta najeść; niejeden
 1619     1, 11|           pasa popuszczał, przeciągał się, by więcej zmieścić...~Kucharki
 1620     1, 11|           szkodę płaciła!~- Wysadzili się, no, no! - dziwili się ludzie.~-
 1621     1, 11|      Wysadzili się, no, no! - dziwili się ludzie.~- Jakże, z tysiąc
 1622     1, 11|         kosztuje wesele..:~- Opłaciło się niezgorzej, bo to nie zapisał
 1623     1, 11|               płaczą, do kija prędzej się weźmie...~- To samom mówiła
 1624     1, 11|          Stary chciał, ino Dominikowa się przeciwiła, wszyscy wiedzą,
 1625     1, 11|              widzące, mają...~- I źle się to skończy, obaczycie...
 1626     1, 11|               tego, ale tak myślę, że się Antkom krzywda stała i dzieciom,
 1627     1, 11|               widywali ich razem, jak się zmawiali... - przyciszyły
 1628     1, 11|         darowując i starej, a litując się nad chłopakami najbardziej.~-
 1629     1, 11|             na trzydzieści i żenić mu się nie da, z domu nie popuści
 1630     1, 11|           pięć morgów mają i żenić by się już mogli!~- Tyle dziewczyn
 1631     1, 11|               swoją Frankę lepiej, by się czego z Adamem nie doczekała!~-
 1632     1, 11|               a matczynej kiecki boją się puścić!~- Puszczą się...
 1633     1, 11|            boją się puścić!~- Puszczą się... już dzisiaj Szymek cięgiem
 1634     1, 11|            drugą stronę, bo wieczerza się skończyła.~Cicho się nagle
 1635     1, 11|        wieczerza się skończyła.~Cicho się nagle uczyniło niby w kościele
 1636     1, 11|        buchnął jeszcze mocniejszy, aż się zakotłowało, wszyscy naraz
 1637     1, 11|               zważał, co pije, bo już się ze łbów kurzyło niezgorzej
 1638     1, 11|         rozpinali z gorąca, pokładali się na stołach. Walili pięściami,
 1639     1, 11|          miski podskakiwały, chwytali się wpół, to za orzydla, to
 1640     1, 11|               szyję a raili, wyżalali się jak brat przed bratem, kiej
 1641     1, 11|                Pod stołami psy gryzły się o kości.~...A pociecha ino
 1642     1, 11|              kiej somsiad z somsiadem się zejdzie i przy tym kieliszku
 1643     1, 11|             kieliszku poredzą, wyżalą się i odpuszczą sobie, co tam
 1644     1, 11|               po sąsiedzku przytrafić się przytrafi - czy kiej gadzina
 1645     1, 11|           spyszcze w sadzie, czy baby się poswarzą abo dzieciaki się
 1646     1, 11|            się poswarzą abo dzieciaki się pobiją, jak to różnie się
 1647     1, 11|             się pobiją, jak to różnie się zdarzy... Dyć wesele od
 1648     1, 11|             narodzie, a potem i krwią się oblewaj, swego bacz, z garści
 1649     1, 11|               na to oczymgnienie, byś się pod koła nie zaplątał !~-
 1650     1, 11|               drugich rzuca, że gryzą się jak te psy o gnat objedzony!~-
 1651     1, 11|              pijcie do mnie! Usadziły się jakby na swojem - pijcie
 1652     1, 11|               to już całą kwartą, jak się weselić, to już całą niedzielę.
 1653     1, 11|          kulasów nie żałuj i szczerze się przykładaj! A zdarzy się
 1654     1, 11|              się przykładaj! A zdarzy się na ten przykład okazja -
 1655     1, 11|                chrzciny albo i zamrze się komu - pofolguj sobie, odpoczywaj,
 1656     1, 11|              A źle wypadnie - kobieta się zmarnuje, bydle ci zdechnie,
 1657     1, 11|               wola boska, nie przeciw się, bo i cóż, chudziaku, poredzisz
 1658     1, 11|           płaczem? - nic; spokojności się ino zbędziesz, że nawet
 1659     1, 11|            nawet to jadło pokrzywą ci się w gębie wyda! - Cierp przeto
 1660     1, 11|            ślepie zajrzy - nie probuj się wypsnąć, nie twoja moc -
 1661     1, 11|              święte nakazują, a przed się nie wyglądał... Pan Jezus
 1662     1, 11|          izbie wrzało już i kotłowało się coraz bardziej, gdy Ewka
 1663     1, 11|           warząchew.~Wraz też dźwigać się jęli zza stołów i z wolna
 1664     1, 11|          ciągnęli, insi zaś obłapiali się z przyjacielstwa, a niejeden
 1665     1, 11|        przyjacielstwa, a niejeden już się potaczał i po ścianach łbem
 1666     1, 11|             wójt z młynarzem, kłócili się i z gorącością niepomierną
 1667     1, 11|             głośno i szukał, z kim by się mógł po przyjacielsku napić
 1668     1, 11|           nagadać.~Młódź zaś wysypała się w opłotki, to trzymając
 1669     1, 11|               w opłotki, to trzymając się wpół na drogę wylegali gwarzyć
 1670     1, 11|               wylegali gwarzyć i gzić się - aże dudniało od przegonów
 1671     1, 11|             że i najsłabsze kręgi, co się roztaczały jakby od uderzeń
 1672     1, 11|     przymrozek brał niezgorszy, gruda się łamała pod nogami i szron
 1673     1, 11|             bo pierwsze kury odzywały się po wsi.~A w izbie tymczasem
 1674     1, 11|           jęli z cicha przegrywać, by się weselnicy pościągali do
 1675     1, 11|            było długo naganiać, hurmą się sypnęli do izby, bo skrzypki
 1676     1, 11|           darmo jednak, parobcy czuli się jeszcze przyciężko po wieczerzy,
 1677     1, 11|     przyciężko po wieczerzy, pokręcił się ździebko jeden i drugi i
 1678     1, 11|      dziewczyny ostały i prześmiewały się między sobą, ale że im się
 1679     1, 11|            się między sobą, ale że im się to zmierziło rychło,   zarządziły
 1680     1, 11|         rozruchać.~Najpierw zabawiali się w "Chodzi lis koło drogi;
 1681     1, 11|               gębą chodził, z dziećmi się zabawiał, do wszystkich
 1682     1, 11|               do wszystkich dziewczyn się zalecał, a mocno głupawy,
 1683     1, 11|              Józia Borynianka.~Śmieli się też, śmieli, mój Jezus!~
 1684     1, 11|             Jezus!~Co krok, to Jasiek się rozczapierzał i bęc jak
 1685     1, 11|          Gołębianka prowadziła, a tak się zwijała, tak raźno śmigała
 1686     1, 11|       obtańcowywać koło.~I w "Świnkę" się zabawiali.~A na ostatek
 1687     1, 11|            któryś z drużbów, widzi mi się, Tomek Wachnik, bociana
 1688     1, 11|         pokazywał; w płachtę na głowę się przyokrył, a spod niej za
 1689     1, 11|               pomorzyła.~I rozbiegały się z wrzaskiem, i kryły po
 1690     1, 11|               bił skrzydłami.~Izba aż się trzęsła od tych śmiechów,
 1691     1, 11|             pierzyną - druhny porwały się niby to ją odbić, ale starsze
 1692     1, 11|        starsze i chłopi bronili, więc się zbiły naprzeciw i smutno,
 1693     1, 11|               warkoczach, ale jeszcze się urodniejsza wydała w tym
 1694     1, 11|              sobie już podpiła, ujęła się pod boki i nuż do niej przyśpiewkami
 1695     1, 11|          nierozplątana gęstwa zaroiła się w izbie, bo jedni za drugimi
 1696     1, 11|            puścili na wiatr, kołysali się szeroko, przybijali obcasami,
 1697     1, 11|             zawiedły "da dana" i wili się coraz prędzej , kolebali
 1698     1, 11|               podłoga dudniła, ściany się trzęsły i izba wrzała hukiem,
 1699     1, 11|             ulewie - to ino kotłowało się i przewalało po izbie.~A
 1700     1, 11|              Jagusia musiała wkupywać się do gospodyń!~A potem jednym
 1701     1, 11|              grad brzękliwy, posypały się srebrne ruble i jako te
 1702     1, 11|          dosyć, jeno że la Jagusi tak się ochotnie szkodowali, to
 1703     1, 11|         wszystkich, i uciecha! Twarze się rumieniły, oczy połyskiwały
 1704     1, 11|              oczy połyskiwały i serca się rwały do serc, po bratersku,
 1705     1, 11|                co użyje z bratami, co się poweseli i zabaczy o świecie
 1706     1, 11|           trza chodzić kupą i radować się kompanią całą. Kupami też
 1707     1, 11|               jutro je ostaw, dzisiaj się zabawiaj, przyjacielstwa
 1708     1, 11|               tak i człowiekowi godzi się wypocząć jesienią, kiej
 1709     1, 11|            wszy, koło starego Szymona się kupili i pogadywali o czasach
 1710     1, 11|             za Jagną wodził i sielnie się puszył, że to urodna taka,
 1711     1, 11|               to trząchający po izbie się nosił szeroko, od ściany
 1712     1, 11|               za nim drugie pary jęły się z kup wyrywać i przytupywać,
 1713     1, 11|              różnobarwnej wełny, wiło się po izbie z turkotem i okręcało
 1714     1, 11|               grała kolorami, mieniła się i wiła coraz prędzej, wścieklej,
 1715     1, 11|      taneczników, a tylko oknami lała się miesięczna poświata rozpierzchłą,
 1716     1, 11|            świetlistą smugą, iskrzyła się wrzącym srebrem wskróś ciemności
 1717     1, 11|              falą, migotała i kłębiła się w tych brzaskach jako w
 1718     1, 11|             ćmie nieprzeniknionej, by się znowu wynurzyć i zamajaczyć
 1719     1, 11|            mżyły ogniami, i przewalić się, i stoczyć w noc, że tylko
 1720     1, 11|        dychanie, tupoty, krzyki rwały się, plątały i huczały głucho
 1721     1, 11|            oślepłej izbie.~A ciągnęły się już te tany łańcuchem jednym,
 1722     1, 11|         zaczynała rznąć nowego, naród się podnosił z nagła, prostował
 1723     1, 11|              trzask hołubców rozlegał się jak bicie piorunów, krzyk
 1724     1, 11|          trząsł całym domem i rzucali się w tan z zapamiętaniem, z
 1725     1, 11|                i dusza tęskliwie rwie się za te rozłogi szerokie,
 1726     1, 11|             Bo tak ano chłopski naród się weseli w przygodny czas.~
 1727     1, 11|               w przygodny czas.~Takoż się zabawiali na weselu Jagusinym
 1728     1, 11|        tanecznym zapamiętaniu, że ani się spostrzegli, jako się już
 1729     1, 11|             ani się spostrzegli, jako się już przecierało na wschodzie
 1730     1, 11|               i sady rozkwitłe zeszły się na gody i porwane wichurą
 1731     1, 11|            światłami, dygotał, trząsł się, trzeszczał, pojękiwał i
 1732     1, 11|               coraz mocniej hulał, że się już zdawało, jako te drzewa
 1733     1, 11|               stary, i wszystko ujęło się w bary, zwiło w kłąb, splątało,
 1734     1, 11|           niepomne, oszalałe, taczało się od ściany do ściany, z izby
 1735     1, 11|               tanecznym szło, toczyło się, kołowało i nieprzerwanym,
 1736     1, 11|          niecił, baraszkował i trząsł się jako ta żydowska broda na
 1737     1, 11|          drobić, przeskakiwać a śmiać się i weselić, że ciepło do
 1738     1, 11|     zapamiętały, mazowiecki.~Świt już się stawał coraz jaśniejszy,
 1739     1, 11|               zmącony mrok, a jeszcze się zabawiali ze wszystkiego
 1740     1, 11|              gorzałkę słał, kornpanił się i na umor pił.~Kto odszedł,
 1741     1, 11|              odszedł, to odszedł, kto się zmęczył, odpoczywał, a któren
 1742     1, 11|         zmęczył, odpoczywał, a któren się opił, na przyźbie spał abo
 1743     1, 11|              już co trzeźwiejsi zbili się w kupę przy drzwiach, do
 1744     1, 11|              jęli śpiewać:~Zbierajcie się, weselnicy, już nam czas!~
 1745     1, 11|                Ciemny 1as!~Zbierajcie się, weselnicy, już nam czas!~
 1746     1, 11|         weselnicy, już nam czas!~Znów się zabawimy,~Jutro powrócimy~
 1747     1, 12|              na dnie mroków, co słały się nisko nad ziemią grubym,
 1748     1, 12|           ledwie ku środkowi wyleniał się w nocy i majaczył brzaskami
 1749     1, 12|        potrzaskane i oślepłe, a świat się z wolna rozbielał świtaniem,
 1750     1, 12|        buchała z chałupy i rozkrążała się szeroko, na dobre śmignięcie
 1751     1, 12|               W Borynowej izbie tliło się jeszcze światełko maleńkie
 1752     1, 12|               Chłopak cicho przesunął się do obory i jął macać skobla,
 1753     1, 12|               bo pies jakiś rzucił mu się na piersi ze skowytem.~-
 1754     1, 12|              pyska, ale Łapa nie rwał się do jadła, jeno szczekał,
 1755     1, 12|              jeno szczekał, rzucał mu się na piersi i skamlał z radości.~-
 1756     1, 12|               zaraz, jak stał, rzucił się na wyrko. - Już ja cię teraz
 1757     1, 12|           miał... - mruczał zakopując się w słomę, a pies legł w podle,
 1758     1, 12|           wyskakiwał, szczekał i darł się na wyrko.~- Witek, załóż
 1759     1, 12|             zębami o pusty żłób, a ja się poruszyć nie mogę. Tańcują
 1760     1, 12|               połednie skończą, a tak się niektóre popiły, że na drodze
 1761     1, 12|               by ta porachował?... Aż się przelewało w chałupie.~-
 1762     1, 12|            Użyją se jeszcze, nacieszą się... Mój Jezu, myślałech,
 1763     1, 12|              zdychaj i nasłuchuj, jak się drugie zabawiają.~Witek
 1764     1, 12|             ptaszki ustałe, tłukły mu się po piersiach i boleśnie
 1765     1, 12|   Panujezusowemu miłosierdziu oddawał się gorąco na wolę i niewolę,
 1766     1, 12|     nabrzmiałych prośbą i łzami, rwał się i rozsypywał niby czerwone
 1767     1, 12|           zgarniać, tak widno toczyły się po kożuchu; zapominał jednak
 1768     1, 12|         wszystkim, zasypiał...~Budził się czasami, wodził pustym wzrokiem
 1769     1, 12|              konie z chrapaniem rwały się na łańcuchach, trzeźwiał
 1770     1, 12|              że już kontury koni jęły się wycinać, a drabiny pod okienkami,
 1771     1, 12|            przyszły nowe, wślizgiwały się w nogę niby sękate kije
 1772     1, 12|           rany przysypywał, że zerwał się nagle i zaczął ze wszystkich
 1773     1, 12|     wszystkich sił krzyczeć, aż Witek się obudził i przybiegł.~- Zamrę
 1774     1, 12|              na wprost domu, potaczał się od stawu do płotów i wyśpiewywał.~
 1775     1, 12|            słyszał i nie wiedział, co się z nim dzieje, potaczał się
 1776     1, 12|            się z nim dzieje, potaczał się ino a śpiewał zapamiętale
 1777     1, 12|               tę chwilę, więc zakopał się w słomę, przyokrył łachami
 1778     1, 12|      poredźcie - prosił cicho.~- A to się ożeń z młódką, a wnet się
 1779     1, 12|             się ożeń z młódką, a wnet się wylekujesz!- zaczęła wesoło,
 1780     1, 12|             zaczęła wesoło, ale skoro się przyjrzała jego twarzy sinej
 1781     1, 12|             bo to pomoże?... Widzi mi się, żeś ty już chory na śmierć,
 1782     1, 12|         boskiej to mocy, ale widzi mi się, że Kostusi z pazurów się
 1783     1, 12|             się, że Kostusi z pazurów się nie wypsniesz.~- Zamrę,
 1784     1, 12|               Z cukru jest i rozpuści się w tym łajnie końskim? Ksiądz
 1785     1, 12|        jeszcze rozmyślał. - Zachcialo się babie... hale, dobrodziej
 1786     1, 12|           wesele, które znowu zaczęło się zbierać u Dominikowej na
 1787     1, 12|            Juści, miała po co, bo tam się już zabawiali niezgorzej,
 1788     1, 12|         nasłuchiwał i rozeznawał, jak się tam zabawiają, a pogadywał
 1789     1, 12|            łby, a nawet źróbka urwała się z uździenicy i przychodziła
 1790     1, 12|        rozdętych nozdrzach. - Nie bój się, wyzdrowieję rychło, to
 1791     1, 12|               sęki, z których sączyły się na ściany żywiczne strugi,
 1792     1, 12|      ścierniskach, w których trzepały się muchy z sennym, omdlałym
 1793     1, 12|    przechodziły za godzinami i wlekły się wolno, jak te dziady ślepe
 1794     1, 12|             stajni i zuchwale rzucały się na żłoby...~- Jakie to zmyślne
 1795     1, 12|           znaleźć. Cicho, Łapa, niech się pożywią i wspomogą biedoty,
 1796     1, 12|           kwiczeć w podwórzu i cochać się o węgły, aż stajnia drgała,
 1797     1, 12|             ostrożnie zaglądał, cofał się, bił skrzydłami i krzykał,
 1798     1, 12|               reszta, ale nie zdążyły się jeszcze najeść, bo wnet
 1799     1, 12|             czerwone dzioby i chwiały się białe, powyciągane szyje.~-
 1800     1, 12|          Wygoń, piesku, wygoń! Swarzą się juchy kiej te baby ! ~Juści,
 1801     1, 12|             te baby ! ~Juści, że wnet się rozległ wrzask, pisk, łomotanie
 1802     1, 12|              no !~Od domu rozlatywały się gniewne głosy Jagustynki,
 1803     1, 12|              z izby do izby.~- Gotują się do przenosin!~Drogą ktoś
 1804     1, 12|         rzadka, a teraz zasie człapał się z piskiem wóz jakiś; Kuba
 1805     1, 12|              przodku wytarta i bez to się piast przeciera i skrzypi.~
 1806     1, 12|                Po drogach wciąż snuły się odgłosy kroków, rozmowy,
 1807     1, 12|            nie baba! Kozłowa widzi mi się... juści... bieży i krzyczy...
 1808     1, 12|              po wsi chodził, kłopotał się, zabiegał, turbował i żył
 1809     1, 12|               wytrzeźwiony do cna, bo się jeszcze potaczał i mówił
 1810     1, 12|                Ho, ho! Kulas widzi mi się na nic już... kosteczki
 1811     1, 12|             mnie nie wołał?~- Bojałem się... jakby się dowiedziały,
 1812     1, 12|                  Bojałem się... jakby się dowiedziały, na zajączka
 1813     1, 12|           kogo... ścierwa... zasadził się na mnie... już na polu byłem,
 1814     1, 12|               z dziedzicem zajączkami się dzieli... Cie!... Ale kulasem
 1815     1, 12|         Obejrzał raz jeszcze i srodze się strapił.~- Za późno, o wiela
 1816     1, 12|           pojąć.~- W kolanie. Nie bój się, mnie kula urwała przy samym
 1817     1, 12|             zaraz iść...~- Nie, bojam się, nie... do szpitala...~-
 1818     1, 12|               twardo.~- Hale, będą ci się pytali, głupi!~- Urznąć
 1819     1, 12|          łaziły, nie zważał na to, bo się głęboko zamedytował ~- Wyzdrowiałbym!
 1820     1, 12|            Zrozumiał nagle jasno i aż się podniósł z oślepiającej
 1821     1, 12|  bezprzytomnie dygocząc cały.~Zaniósł się głębokim, żalnym płaczem,
 1822     1, 12|         krzykiem niemocy, staczającej się w przepaść bez ratunku.~
 1823     1, 12|         ratunku.~Długo wył i szamotał się w męce, ale przez te łzy
 1824     1, 12|             te łzy i rozpacze jęły mu się wić postanowienia jakieś,
 1825     1, 12|         przycichał z wolna, uspokajał się i tak zagłębiał w siebie,
 1826     1, 12|            jak przez sen majaczyło mu się granie jakieś, śpiewy, wrzaski
 1827     1, 12|        bliskie.~W ten sam czas wesele się ano przenosiło do Boryny.~
 1828     1, 12|                kiej zmroczało i świat się zaciągał mgłami, bo na odmianę
 1829     1, 12|             na odmianę szło, wywalili się od Dominikowej.~Muzyka szła
 1830     1, 12|             tupoty i grania rozlegały się krótko i dudniały jakby
 1831     1, 12|               miał przystępu i wiodło się jej wszystko.~Wraz też witali
 1832     1, 12|             wszystko.~Wraz też witali się, całowali a życzyli młodym
 1833     1, 12|           upiekła na przenosiny, bych się ojcu przypochlebić.~Ale
 1834     1, 12|          weselnego ducha i nie wiedli się do wrzątka, ledwie parkotali,
 1835     1, 12|           siedzieli osowiale, ruchali się ciężko, nieswojo, mało pogadywali
 1836     1, 12|          ziewał ukradkiem, przeciągał się, a tęskliwie myślał, by
 1837     1, 12|                a tęskliwie myślał, by się co rychlej gdzie na słomę
 1838     1, 12|            zabawę czyniące, rozwalały się ino po ławach, w kąty się
 1839     1, 12|             się ino po ławach, w kąty się kryły i mało wiele między
 1840     1, 12|        Jagusia w mężowej komorze wnet się przestroiła w szmaty zwyczajne,
 1841     1, 12|      przyjmować, ale matka do niczego się jej tknąć nie dała.~- Wesela
 1842     1, 12|             zażyj, córuchno! Narobisz się jeszcze, natrudzisz! - szeptała
 1843     1, 12|           wieś i na biedę.~Pośmiewali się z takiej tkliwości matczynej,
 1844     1, 12|           dobra wszelkiego, otwierały się im oczy, a niejednej matce
 1845     1, 12|         ogromne gary.~I po całym domu się rozłaziły, a w każdą szparę
 1846     1, 12|               Ulisia nie wyszła?~- Bo się Boga boja i w poczciwości
 1847     1, 12|              i lustra nie pokaż, kiej się tak bystro rwiesz.~- A kulasami
 1848     1, 12|           Szymkiem Paczesiem. Umówili się przódzi, więc skoro muzyka
 1849     1, 12|          skoro muzyka zagrała, zwarli się mocno i tańcowali rzetelnie
 1850     1, 12|              to na odpocznienie brali się wpół i nosili po izbie,
 1851     1, 12|             pogadywali wesoło, śmiali się w głos i biedro w biedro
 1852     1, 12|               nadszedł wójt - spóźnił się, bo musiał rekrutów odstawić
 1853     1, 12|              do powiatu - rozruchalic się ludzie, bo skoro wszedł,
 1854     1, 12|             gospodarzami i przekpiwać się z "młodych".~- Pan młody
 1855     1, 12|             przyniesła na język.~Wnet się wrzawa wzmogła i wesołość
 1856     1, 12|             izbie.~A na to już zjawił się Jambroży, przysiadł zaraz,
 1857     1, 12|             trzeciej.~- O kobiecie mu się śni, a już na odwieczerzu
 1858     1, 12|        miejsca, przystawali i cisnęli się do kupy, pół izby zajęli
 1859     1, 12|         powiedania, przypowiastki, aż się izba trzęsła od śmiechów,
 1860     1, 12|              sprawnie i uciesznie, że się pokładali od śmiechu; a
 1861     1, 12|            kobiet Wachnikowa nie dała się nikomu przegadać i w pierwszą
 1862     1, 12|            obcasami ostro biła, a oni się tak zabawiali, społecznie
 1863     1, 12|             Żyd czapkę zdjął, kłaniał się ze wszystkimi przyjaźnie,
 1864     1, 12|             to chciałem zobaczyć, jak się gospodarze zabawiają. Bóg
 1865     1, 12|          zapłać, panie wójcie, napiję się wódki... dlaczego nie mam
 1866     1, 12|             wódki... dlaczego nie mam się napić za zdrowie państwa
 1867     1, 12|                Jankiel, nie streficie się! Hej! Muzykanty, zagrajcie "
 1868     1, 12|              wołania, Jankiel wysunął się cicho do sieni i zniknął
 1869     1, 12|      grzechotano miskami, a oni wciąż się pośmiewali.~Darmo Boryna
 1870     1, 12|               Cichoj, głupi, znajdzie się i la ciebie miska do wylizania !~-
 1871     1, 12|              Jambroży ino cyganią, aż się kurzy, i myślą, że mu kto
 1872     1, 12|               uredzisz.~- A spróbujmy się! - odkrzyknął parob, że
 1873     1, 12|              wiały po izbie.~Usadzili się po starszeństwie i jak przystało
 1874     1, 12|           baczenie na wszystko.~Cicho się zrobiło, tyla że za oknami
 1875     1, 12|         dzieci wrzeszczały i tuzowały się między sobą, a Łapa z ujadaniem
 1876     1, 12|          ujadaniem obiegał dom i darł się do sieni, naród zaś w cichości
 1877     1, 12|             cichości a z powagą porał się z jadłem i ochotnie bódł
 1878     1, 12|          powiadała, i taką urodnością się wszystkim miliła, że niejeden
 1879     1, 12|     kuntentności, odkładała łyżkę, by się no patrzeć na nią i cieszyć.~
 1880     1, 12|          duszy i ochotnie. Gospodynią się poczuła i nie byle jaką,
 1881     1, 12|            mocy a spokojności! Nosiła się po izbach swobodnie, doglądała
 1882     1, 12|           jego to rzecz, ale widzi mi się, że gospodyni będzie z niej
 1883     1, 12|           zobaczycie sami uśmiechnęła się chytrze. - Witek, odegnajno
 1884     1, 12|             pies umilkł, ale rozległy się piski i tętent uciekającej
 1885     1, 12|         powracał chyłkiem, bo posypał się za nim grad błota i kamieni.~-
 1886     1, 12|      prosięcinie z grochem.~- Kościół się pali czy co?~- Nie krzyczcie!
 1887     1, 12|         Chodźcie do Kuby, bo zdaje mi się, że umiera.~- Niech zdycha,
 1888     1, 12|            niego i mówiłem jusze, aby się do szpitala szykował, nogę
 1889     1, 12|              Teraz rozumiem, zdaje mi się, że sam sobie obciął nogę...~-
 1890     1, 12|               stajni, Jambroży zabrał się ostro do trzeźwienia; Kuba
 1891     1, 12|          przerąbaną w kolanie, ledwie się trzymała na skórze i obficie
 1892     1, 12|        krwawiła.~Na progu czerwieniły się plamy krwi i leżała okrwawiona
 1893     1, 12|              pod okapem stajni, walał się teraz pod progiem.~- Juści,
 1894     1, 12|          Juści, sam sobie obciął. Bał się szpitala, myślał głupi,
 1895     1, 12|              cię to?~- Nic a nic. Sił się ino wyzbyłenn do cna, ale
 1896     1, 12|         przyświecał latarnią i modlił się tak gorąco, aż mu łzy ciekły
 1897     1, 12|          ciekły po twarzy, a Kuba ino się uśmiechał radośnie, tkliwo
 1898     1, 12|           pozna, że bez matki, raduje się do traw, co nad nim szumią,
 1899     1, 12|           gada ze wszystkim, i cieszy się, tak ci i on czuł się teraz;
 1900     1, 12|          cieszy się, tak ci i on czuł się teraz; dobrze mu było, spokojnie
 1901     1, 12|               sobie miał chorobę, ino się z cicha przechwalał... jako
 1902     1, 12|               wesele szedł...do tańca się brał... i podjadłby nieco,
 1903     1, 12|           podjadłby nieco, bo jeść mu się chce...~- Leż spokojnie
 1904     1, 12|                   Leż spokojnie i nic się nie ruchaj, jadła dostaniesz
 1905     1, 12|             za stół, do butelki mocno się przypiął i tak serdecznie,
 1906     1, 12|             zapłać! Kiełbasa widzi mi się czujna, wieje od niej. ~-
 1907     1, 12|              Posiedź zdziebko, tak mi się samemu ckni...~Począł glamać,
 1908     1, 12|               nic przełknąć.~- Weselą się, co?~- Takie wesele, tyla
 1909     1, 12|        szepnął z dum - Juści, a ociec się tak weselą i cięgiem za
 1910     1, 12|               a Szymek Dominikowej to się ma do Nastki Gołębianki.~-
 1911     1, 12|             com przyniesła... Zawziął się silnie i taki zły, taki
 1912     1, 12|              i ten płacz... Hanka ino się kłóci z siostrą, że się
 1913     1, 12|               się kłóci z siostrą, że się już pono i do kudłów brały.~
 1914     1, 12|             postękuje jakoś i pokłada się już od wieczora, pewnie
 1915     1, 12|               mocy całkiem...~Zmęczył się i zamilkł, i jakby zasypiał.~
 1916     1, 12|          zarżała przeciągle i rzuciła się na uwięzi, aż łańcuch zabrzęczał.~-
 1917     1, 12|              nie skomlij ino...~Wziął się ostro do kiełbasy, ale nie
 1918     1, 12|              nie mógł, nie chciało mu się zupełnie, rosło mu w ustach.~-
 1919     1, 12|           bitych zapamiętale, dom zda się roznosiły, budził się nieco,
 1920     1, 12|             zda się roznosiły, budził się nieco, wychylał duszę z
 1921     1, 12|               z niego powoli i niesła się we światy, jako ten ptaszek
 1922     1, 12|              jeszcze błędnie, oderwać się nie mogła jeszcze, że przywierała
 1923     1, 12|               i miłosierdziem, niesła się na jakieś pola wiośniane,
 1924     1, 12|          płynie i dymy pachnące wleką się cięgiem, jako te mgły, dzwonki
 1925     1, 12|               święta ofiara odprawuje się ciągle, i naród już bezgrzeszny,
 1926     1, 12|             duszy człowiekowej modlić się a wzdychać, a płakać z radości
 1927     1, 12|            płakać z radości i weselić się z Panem w wiek wieków.~Tam
 1928     1, 12|              Panem w wiek wieków.~Tam się ano rwała dusza umęczona
 1929     1, 12|              tańcował wciąż i weselił się całym sercem, ochotniej
 1930     1, 12|         niewolili gospodarze. Wodzili się też w tanach do upadłego.~
 1931     1, 12|            łan, uderzony wichurą, ino się przyginali, brali rozmach,
 1932     1, 12|                rozum odchodził, serca się zapamiętały w hulance, a
 1933     1, 12|         śpiewem, a każde oczy weselem się jarzyły i radością.~I tak
 1934     1, 12|            świtania!~A dzień podnosił się ciężko i cicho, porankowe
 1935     1, 12|            wschodem słońca zamroczyło się z nagła i pociemniało, zaczął
 1936     1, 12|           igliwo w dzień wietrzny, aż się i potem rozśnieżyło na dobre.~
 1937     1, 12|           niedartym.~Rychtyk i wesele się skończyło, mieli się jeszcze
 1938     1, 12|           wesele się skończyło, mieli się jeszcze wieczorem zebrać
 1939     1, 12|          teraz już poczęli rozchodzić się do domów.~Tylko drużbowie
 1940     1, 12|               muzyką na czele zebrali się kupą przed gankiem i zaśpiewali
 1941     2, 13|         Nadchodziła zima...~- jeszcze się barowała z jesienią i porykujący
 1942     2, 13|           skoczy i lutymi kłami weżre się we świat...~- jeszcze czasami
 1943     2, 13|              bełkotały wody i toczyły się leniwo, jakby strachem stężałe,
 1944     2, 13|           ołowianego nieba wyłupywało się czerwone, ogromne słońce
 1945     2, 13|              ogonami drogi, wytarzały się po wodach i milczkiem urwały
 1946     2, 13|             strzech i ogrodzeń i jęły się zwijać a ze skomleniem uciekać
 1947     2, 13|               na odwieczerzu, zaczęły się wysuwać z mroków długie,
 1948     2, 13|            dołkach i bruzdach bieliły się poszarpane płaty, a zagony
 1949     2, 13|           przemarzłe, mróz zaś wżerał się ostrymi kłami w ziemię,
 1950     2, 13|         uciekły poszczekując, pokryły się w lasach i w przyczajeniu
 1951     2, 13|       napiętym, złym.~A niebo poczęło się zaciągać coraz mroczniej;
 1952     2, 13|               i milczącą ciżbą waliły się na niebo; szły od północy
 1953     2, 13|               ławicami lodów, a parły się naprzód z dziką mocą, z
 1954     2, 13|       czarnych, nieruchomych wysuwały się z wolna sine, obrzękłe zwały,
 1955     2, 13|              zaś od wschodu wywlekały się chmury płaskie, zrudziałe,
 1956     2, 13|            kłakami rudnymi, to sypały się barwione jako te żużle stygnące -
 1957     2, 13|               szły na siebie, stożyły się w góry przeogromne i zalały
 1958     2, 13|               nagła poczerniał, cisza się uczyniła głucha, przygasły
 1959     2, 13|         kobyła z resztką wozu, tłukła się o płoty, o drzewa i z dzikim
 1960     2, 13|              szukała stajni.~Ciemnica się rozlewała mętna, dusząca:
 1961     2, 13|          opadały coraz niżej, zwalały się z lasów rozkotłowaną gęstwą
 1962     2, 13|              gęstwą tumanów i toczyły się po zagonach jak te wody
 1963     2, 13|              brudną mgłą; naraz niebo się przedarło na środku i zajaśniało
 1964     2, 13|              przeszył ciemności, mgły się skłębiły z nagła, a z pękniętej
 1965     2, 13|                Wyły już stadami, lały się z tej gardzieli niby rzeki
 1966     2, 13|               nie powstrzymane, rwały się jakby z łańcuchów i rozskowyczoną,
 1967     2, 13|         zgrają biły w chmury, rzucały się na ciemnice i rozwalały
 1968     2, 13|        chyłkiem na bory i lasy, niebo się przecierało, dzień znowu
 1969     2, 13|               wstrzymał, że to ino ci się wiedli na świat, kogo potrzeba
 1970     2, 13|     odprawiała diabelskie gody, jakby się naraz ze sto chłopa obwiesiło,
 1971     2, 13|           parła barami ściany, tłukła się o węgły, podważała okapy,
 1972     2, 13|        podważała okapy, za przyciesie się brała, w drzwi tłukła jakby
 1973     2, 13|        przytykać poduszkami, bo darła się do wnętrza z kwikiem kiej
 1974     2, 13|           pierzynami, a kostnieli!~Co się naród nacierpiał przez te
 1975     2, 13|           drogach z taką mocą, że kto się ino wychylił z chałupy,
 1976     2, 13|             mostu do stawu, że ledwie się chłopak wygramolił, a dęła
 1977     2, 13|         ptaszyska rozgonione i tłukły się o ściany, we świat gnały!~
 1978     2, 13|        uprzykrzonych wiatrów.~Gnietli się też po zadymionych chałupach
 1979     2, 13|    niecierpliwsze kobiety przebierały się raz w raz chyłkiem pod płotami,
 1980     2, 13|             owarzył zboże. to łacniej się łuszczyło, a ino na odwieczerzu,
 1981     2, 13|         niejeden z parobków przemykał się z ćwiartką jaką do karczmy.~
 1982     2, 13|            stężały, staw nawet pokrył się przejrzystym, modrym prawie
 1983     2, 13|              gdzie głębiej było, woda się jeszcze burzyła i nie dawała,
 1984     2, 13|              Mróz sfolżał i ociepliło się zdziebko, wichry jakby zdychały,
 1985     2, 13|               tak swarliwe, niebo zaś się wyrównało kieby to pole
 1986     2, 13|         zgrzebną płachtą, a tak nisko się opuściło, iż jakby się na
 1987     2, 13|          nisko się opuściło, iż jakby się na przydrożnych topolach
 1988     2, 13|   przedzwonili na południe, zmroczało się nieco i jął padać śnieg
 1989     2, 13|             drzewa i wyniosłości.~Noc się rychlej zrobiła, ale śnieg
 1990     2, 13|             zadrgał, ani jeden dźwięk się nie przedzierał wskroś tych
 1991     2, 13|          przychylone nieco zasłuchało się uroczyście w tym ledwie
 1992     2, 13|              nieustannie.~Biaława ćma się czyniła, rosła, stawała;
 1993     2, 13|              niepokalany brzask sypał się by ta wełna najbielsza,
 1994     2, 13|     najmiększa, najśliczniejsza; suły się gęstwą nieprzeliczoną by
 1995     2, 13|               zasypywały, przysłoniły się rychło bory, przepadły pola,
 1996     2, 13|              zginęły drogi, roztopiła się wieś cała i wsiąknęła w
 1997     2, 13|               dokąd - a coraz słabiej się trzepotały, coraz ciszej...~
 1998     2, 13|            końcu zasypało chałupy, iż się wznosiły jako te śniegowe
 1999     2, 13|       brudnymi kołtunami dymów, drogi się wyrównały z polami, sady
 2000     2, 13|                to nocami przedzierały się gwiezdne migoty, a w dzień