Tom, Rozdzial

 3001     2, 18|               o co mu szło i dlaczego się tak dziwował, bo po prawdzie
 3002     2, 18|        mroczało i cały smętarz jakoby się w śmiertelne gzło przyodziewał
 3003     2, 18|           wojnie, przy których modlił się w Zaduszki.~- A dyć tutaj,
 3004     2, 18|              uciekał, a ino jeden raz się odwrócił, by gwizdnąć na
 3005     2, 18|              przygięte drzewa trzęsły się jakoś strasznie, strach
 3006     2, 18|            wsi. Dopiero koło kościoła się zatrzymał, by złapać nieco
 3007     2, 18|         chałupy.~A koło stawu natknął się na Antka, wracającego z
 3008     2, 18|            wracającego z roboty, pies się rzucił do niego przyłaszać,
 3009     2, 18|          chciał go pytać , dowiadywać się, ale nie śmiał, ludzie się
 3010     2, 18|            się, ale nie śmiał, ludzie się kręcili dokoła, choć już
 3011     2, 18|             przed kościołem rozejrzał się uważnie, czy kto nie patrzy,
 3012     2, 18|             bo ino na kominie żarzyły się głownie. Jagna zwijała się
 3013     2, 18|            się głownie. Jagna zwijała się koło obrządków wieczornych,
 3014     2, 18|               wiada, za którą przódzi się imać! Nie słuchała nawet
 3015     2, 18|              jego odpowiedzi, porwała się z miejsca nagle, jakby ze
 3016     2, 18|              było nikogo... Uspokoiła się wnet, ale ją taka markotność
 3017     2, 18|          krowom picie, a wymawiać, że się ciągle po chałupach włóczy
 3018     2, 18|                pyskata i zawzięta, to się ząb za ząb kłóciła.~- Pyskuj,
 3019     2, 18|              zapalając lampę i bierąc się znów do przędzenia, nie
 3020     2, 18|               na mamroty Józczyne, bo się jej wydało, że ktoś chodzi
 3021     2, 18|          wydoję, odpocznij se, kiedyś się tak spracowała!~- A dójcie
 3022     2, 18|          zapadł, wiatr ustał, kurzawa się uciszyła, ale niebo wisiało
 3023     2, 18|             omacku stołek, przysiadła się pod pierwszą z brzegu, namacała
 3024     2, 18|               nawet... bo przyciszało się na mgnienie... znowu szedł...
 3025     2, 18|               ni słowa więcej, ruszyć się nie mogła, pomyśleć nie
 3026     2, 18|             Stał na wprost, czuła, że się wsparł na krowie, pochylił
 3027     2, 18|           palił ją w głowę.~- Nie bój się, Jaguś! Nikto nie widział,
 3028     2, 18|          Nikto nie widział, nie bojaj się. A jużem nie zdzierżył,
 3029     2, 18|             samotność, ta noc niemocą się na nich zwaliła, ciężarem
 3030     2, 18|               i dziwnym lękiem! Rwali się do siebie, a teraz i tego
 3031     2, 18|             trudno i ciężko, pożądali się nawzajem, a i ręki do się
 3032     2, 18|             się nawzajem, a i ręki do się wyciągnąć było niepodobna -
 3033     2, 18|         przytrzymał mocno, przechylił się barzej przez kłęby i szepnął
 3034     2, 18|              trzasnęły, dopiero Antek się wysunął z ukrycia.~- Wróci
 3035     2, 18|             wyjdziesz, Jaguś?~- Bojam się...~- Przyjdź, choćby godzinę
 3036     2, 18|                     błagał.~Przysunął się z tyłu, bo wciąż siedziała
 3037     2, 18|         przechylił głowę w tył i wpił się tak mocno wargami w jej
 3038     2, 18|              przytomność, ale prężyła się coraz mocniej i tak zapamiętale
 3039     2, 18|               tak zapamiętale cisnęła się ustami do jego ust, że zwarli
 3040     2, 18|         ustami do jego ust, że zwarli się na śmierć, padli w siebie
 3041     2, 18|      bezprzytomnym pocałunku.~Oderwał się wreszcie i chyłkiem wybiegł
 3042     2, 18|              wybiegł z obory.~Zerwała się wreszcie, aby doń skoczyć,
 3043     2, 18|           mocno, a tak nakazująco, że się ze zdumieniem rozglądała
 3044     2, 18|         oprzytomnił ją nieco. Zwijała się z dojeniem ze wszystkich
 3045     2, 18|               powróciła, przystrajała się przed lusterkiem, to jeszcze
 3046     2, 18|           brogiem, czeka... Pokręciła się jeszcze błędnie po izbie,
 3047     2, 18|              błędnie po izbie, okryła się zapaską i poszła.~Przesunęła
 3048     2, 18|          zapaską i poszła.~Przesunęła się cicho koło okien i poszła
 3049     2, 18|        śniegiem gałęziami, że musiała się przychylać.~Antek czaił
 3050     2, 18|               przychylać.~Antek czaił się przy przełazie, skoczył
 3051     2, 18|              za drogą.~Ale nie wiedło się im całkiem dnia tego, bo
 3052     2, 18|             tyla co wleźli w bróg, co się tam zwarli w całunkach,
 3053     2, 18|           zwarli w całunkach, rozległ się ostry, donośny głos Boryny.~-
 3054     2, 18|           piorun w nich trzasnął, tak się roznieśli, Antek skoczył
 3055     2, 18|              bo cosik stęka i pokłada się...~- Szukałem cię w oborze,
 3056     2, 18|               zbierałam.~- A gdzieżeś się to tak utytłała w śniegu?...~-
 3057     2, 18|             to ino trącić, a na głowę się sypią - tłumaczyła się spokojnie,
 3058     2, 18|          głowę się sypią - tłumaczyła się spokojnie, ale twarz odwracała
 3059     2, 18|              oczy rozjarzone błyszczą się kiej w chorobie. Jakieś
 3060     2, 18|             podejrzenie wślizgnęło mu się do serca, zazdrość kąśliwa
 3061     2, 18|               nim jak pies i jak pies się przyczaiła. Długo się biedził
 3062     2, 18|            pies się przyczaiła. Długo się biedził i rozmyślał, aż
 3063     2, 18|                Pleciuchy bają, co ino się im uwidzi, Mateusz ledwie
 3064     2, 18|             im uwidzi, Mateusz ledwie się rucha, z łóżka nawet się
 3065     2, 18|              się rucha, z łóżka nawet się nie podnosi, tyla że już
 3066     2, 18|        okowitki z tłustością i lekują się tam obaj tak galanto, aże
 3067     2, 18|            tak galanto, aże na drodze się rozlegają śpiewania.~Nie
 3068     2, 18|        rozlegają śpiewania.~Nie pytał się już więcej, ale podejrzeń
 3069     2, 18|             już więcej, ale podejrzeń się nie pozbył.~A Jagusia, że
 3070     2, 18|         bytności pana Jacka. ~Zdumiał się tym wielce i zaczął wymiarkowywać,
 3071     2, 18|             to mogło znaczyć, biedził się niemało, rozważał, deliberował,
 3072     2, 18|               pana Jacka do niego, by się wywiedział, co to naród
 3073     2, 18|              nieco, po wsiach cięgiem się nosi, na skrzypkach pod
 3074     2, 18|       przyjdzie?~- Powiedział i o was się wypytywał.~- No, no, w głowie
 3075     2, 18|         wypytywał.~- No, no, w głowie się nie chce pomieścić.~- A
 3076     2, 18|           pomieścić.~- A widzieliście się z dziedzicem? - zagadnęła
 3077     2, 18|             dać mu rozmyślać.~Ciepnął się, jakby go giez ukąsił w
 3078     2, 18|               śmiała pytać, bo ciepał się po chałupie kiej ten pies
 3079     2, 18|                pomstował, że uczyniło się tak cicho, jakby kto makiem
 3080     2, 18|            wsi powiadają, że dziedzic się na Lipce zawziął i ani jednego
 3081     2, 18|               do rąbania, przyszedłem się spytać, czy to prawda?~-
 3082     2, 18|             poszła nowina.~- Naradzał się wójt, młynarz i kowal, ale
 3083     2, 18|              poszli.~- Nie naredzałem się z nimi, chcecie, to wierzcie,
 3084     2, 18|               rzekłem...~Nie przyznał się, jak wielce go bolało to
 3085     2, 18|          radzili bez niego! Rozsrożył się znowu na przypomnienie,
 3086     2, 18|               pokrzywy, powstrzymywał się, jak mógł, bych Rocho nie
 3087     2, 18|              Rocho nie zmiarkował, co się z nim dzieje!~- Jakże, czekał,
 3088     2, 18|            obieżyświat krzywdą ludzką się dorobił, a teraz nad wszystkich
 3089     2, 18|                a teraz nad wszystkich się wynosi, oszukaniec, zna
 3090     2, 18|       zięciaszek zapowietrzony! Niech się jeno pojawi w chałupie!
 3091     2, 18|       chłopskiej łaski żyje, a będzie się tu na naród zmawiał! Ścierwa,
 3092     2, 18|         pańskiej skóry tak samo imają się cepy jak i kużdego! - Ale
 3093     2, 18|                nie baba przeciech, by się przed drugimi użalał i przyjacielstwa
 3094     2, 18|              komu do tego! Zmiarkował się rychło, że to nieobyczajnie
 3095     2, 18|             zawartą gębą, to podniósł się z ławy i rzekł:~- Nowiny
 3096     2, 18|            Nowiny powiadacie, ale jak się dziedzic uweźmie i nie zawoła,
 3097     2, 18|            wiosna przyjdzie, to zrobi się taki przednowek, że strach
 3098     2, 18|              przy Wilczych Dołach, to się robota la wszystkich otworzy!
 3099     2, 18|         wszystkich otworzy! A tu pono się zaprzysiągł, że ani jednego
 3100     2, 18|         roboty nie weźmie! Rozgniewał się o to, że podobno skargę
 3101     2, 18|               chojki nie zetnie, póki się z nami nie ugodzi i nie
 3102     2, 18|         Bronił będę drugich, upominał się za kogo, a jak się mnie
 3103     2, 18|           upominał się za kogo, a jak się mnie krzywda stanie, to
 3104     2, 18|              boskie jest, to widzi mi się i ostanie, że jeden ma,
 3105     2, 18|          zgryziony, bo nie spodziewał się takiej twardości na biedę
 3106     2, 18|             dopiero po chwili zaczęła się jękliwie tłumaczyć:~- To...
 3107     2, 19|             być muzyka, a i szykowały się zmówiny Małgośki Kłębianki
 3108     2, 19|                któren chocia tak samo się pisał jak nieboszczyk Kuba,
 3109     2, 19|     nieboszczyk Kuba, ale krewniactwa się z nim wypierał, jako że
 3110     2, 19|              i Stacho Płoszka, mający się już od kopania ku Ulisi
 3111     2, 19|              i z rodzicielami cięgiem się wadził, a za Ulisią chciał
 3112     2, 19|              tak se rachowali, że jak się rozochoci, to w domu nie
 3113     2, 19|         obchodzące wszystkich.~Bo tak się ano stało, że na sumie od
 3114     2, 19|               drugich wsi dowiedzieli się, że dziedzic, co ino mu
 3115     2, 19|             aż piszczało z biedy, ale się do niej nie przyznawali,
 3116     2, 19|           siekierą, którzy zaś, gdzie się ino zdarzyła robota, a chyla
 3117     2, 19|            tyla wyskrzybali, iż jakoś się tam z boska pomocą przeżywili,
 3118     2, 19|            niejednemu już i ziemniaki się kończyły, bieda była w chałupie,
 3119     2, 19|               padł na dusze. Zbierali się po chałupach ,medytowali,
 3120     2, 19|       dobrodzieja na poradę, ale Kłąb się wymówił rzekomo zmówinami
 3121     2, 19|          jensi też podobnie wykręcili się kiej piskorze, bo stali
 3122     2, 19|            wyrachowania mieli. Zeźlił się tym srodze Bartek z tartaku,
 3123     2, 19|          narodem trzymał, przybrał do się Filipa zza wody, Stacha
 3124     2, 19|             do dobrodzieja prosić, by się wstawił za nimi do dziedzica.~
 3125     2, 19|          przyjdą.~A tymczasem wieczór się już był uczynił, ostatnie
 3126     2, 19|                ostatnie zorze zetliły się do cna, że ino kajś niekaj
 3127     2, 19|              szarych popiołów żarzyły się kieby głownie dogasające,
 3128     2, 19|                a świat z wolna otulał się w modrawą a lutą płachtę
 3129     2, 19|              umarła; gwiazdy też jęły się wysypywać na ciemne niebo,
 3130     2, 19|          niebo, a tak rosły i trzęsły się w onych dalekościach, tak
 3131     2, 19|               onych dalekościach, tak się jarzyły bystro, aż po śniegach
 3132     2, 19|            zaś brał srogi i podnosiła się taka skrzytwa, aż w uszach
 3133     2, 19|              skrzypnęły wierzeje albo się jakie bydlątko ozwało, to
 3134     2, 19|               coraz ostrzej rozlegały się muzyckie głosy, bo juści,
 3135     2, 19|               z każdej chałupy ktosik się tam przebierał na przewiady,
 3136     2, 19|       pachniała. Że zaś i babom cniło się ostawać samym, a dziewczyny
 3137     2, 19|        przebierały, to raz w raz, nim się jeszcze do cna ściemniało,
 3138     2, 19|          zwłaszcza chłopaki zwoływali się z opłotków gwizdaniem i
 3139     2, 19|          ogniem.~A w karczmie kłębiła się już niezgorsza gęstwa.~Tęgi
 3140     2, 19|            gęstwa.~Tęgi ogień buzował się na kominie, że z pół izby
 3141     2, 19|               jakby od niechcenia, bo się jeszcze tany nie rozpoczęły
 3142     2, 19|             jakaś niecierpliwsza para się pokręciła.~Na izbie zaś,
 3143     2, 19|         ścianami, przy stołach kupili się kompaniami ludzie, ale mało
 3144     2, 19|            jeno rajcowali rozglądając się wkoło, a bacząc na wchodzących.~
 3145     2, 19|        jeszcze z rzadka przepijali do się, a tylko poredzali, świadczyli
 3146     2, 19|               nie czynił, ale i nikto się do nich nie kwapił, tyle
 3147     2, 19|                tyle co Jambroży zaraz się z nimi pokumał i sielnie
 3148     2, 19|            tak zapalczywy, że cięgiem się podrywał, walił pięściami
 3149     2, 19|             pięściami w stół i ciepał się jako ten ptak, którego przezwisko
 3150     2, 19|               to czynił, bo domyślali się, że Rzepczaki ciągną na
 3151     2, 19|              że dobrodziej nie chciał się wstawiać za nimi do dziedzica,
 3152     2, 19|                a naprzeciw, odwracano się od nich i unikano, czym
 3153     2, 19|       rozpierał karczmę, stowarzyszał się każden do upodoby i kupił,
 3154     2, 19|               niepostrzeżenie wciągał się naród do zabawy, bo coraz
 3155     2, 19|            kieliszki, i coraz gęściej się robiło, że już drzwi się
 3156     2, 19|              się robiło, że już drzwi się prawie nie zamykały, tak
 3157     2, 19|              i w pierwszą parę puścił się Socha z Małgośką, a za nimi
 3158     2, 19|       niewielu szło w tany, oglądając się na pierwszych lipeckich
 3159     2, 19|              drugich, którzy zmawiali się po kątach z dzieuchami,
 3160     2, 19|       Jambroży.~Na to właśnie pokazał się Mateusz, o kiju jeszcze
 3161     2, 19|              jeszcze szedł, bo ledwie się był z łóżka zwlókł, że mu
 3162     2, 19|             był z łóżka zwlókł, że mu się to cniło za ludźmi, kazał
 3163     2, 19|            nie pojstrzegając.~Mateusz się uniósł i zawołał:~Boryna!
 3164     2, 19|                    Przyszedłbym, jeno się jeszcze ruchać bez kijaszka
 3165     2, 19|               zgody przychodzę. Napij się ze mną. Nikt mnie jeszcze
 3166     2, 19|            odpuście we żniwa, jeszcze się pono lekuje...~- Wawrzona!
 3167     2, 19|            gdzieby tam zaś - wypierał się przeglądając pod światło
 3168     2, 19|             takim przyjacielstwie, aż się na karczmie dziwowano temu.
 3169     2, 19|             grała, przytupywał, śmiał się w głos do chłopaków, aż
 3170     2, 19|              tym dobrze, nie wypieraj się, ty, i bez to na mnie nie
 3171     2, 19|       zatracenie! - jęknął cicho i aż się zerwał, tak ognie w nim
 3172     2, 19|           piersiach rozpiera, że samo się rwie ze mnie, samo...~-
 3173     2, 19|           samo...~- Mówię ci, nie daj się, póki czas - radził chytrze,
 3174     2, 19|             ścianę albo i zgoła życia się pozbawił!~- Abo to nie wiem!
 3175     2, 19|              rada na kochanie: ożenić się, a jakby ręką odjął. Znalazłaby
 3176     2, 19|          jakby ręką odjął. Znalazłaby się i druga: kiej ożenkiem nie
 3177     2, 19|             niej przejdzie i kochanie się skończy! Prawdę ci mówię,
 3178     2, 19|           płota postękuje, za węgłami się czai, a kiej kiecka zachrzęści,
 3179     2, 19|               kulasy - takiemu rychło się nie przemieni, ale to ciołak,
 3180     2, 19|          prawdę rzekłeś, ale widzi mi się, że są i takie chłopy, są... -
 3181     2, 19|           chłopy, są... - zamedytował się.~- Przepij no do mnie, do
 3182     2, 19|             kieby dmuchnął, nakryłaby się nogami, a często i największego
 3183     2, 19|              nigdy nie miał przed kim się wyżalić, to teraz brała
 3184     2, 19|               wywnętrzenia, że ledwie się powstrzymał, tyla co tam
 3185     2, 19|          tupoty taneczników rozlegały się kieby bicie cepów. Kłębowa
 3186     2, 19|          Kłębowa kompania przetoczyła się do alkierza, skąd też niezgorszy
 3187     2, 19|               zapamiętale abo ująwszy się wpół na mróz biegli na powietrze.
 3188     2, 19|          płachta! - że to za szlachtę się uważali.~- Dziedzice, pół
 3189     2, 19|               Kołtuniarze, przez koni się obywają, bo ich same wszy
 3190     2, 19|            Dworskie pomietła, do psów się im godzić, kiej taki dobry
 3191     2, 19|               pięścią wygrażał i darł się do nich, a coraz więcej
 3192     2, 19|            gorzałka ponosiła, ale oni się nie odzywali, siedzieli
 3193     2, 19|             insze ucieszne rzeczy, aż się niejedni pokładali ze śmiechu;
 3194     2, 19|           podpity niezgorzej, rozparł się przy stole i prawił:~- Na
 3195     2, 19|             tak:~"We czwartek zwalili się do starego Kłęba z wódką!
 3196     2, 19|            drugi nie gorszy!~Swaty aż się pocą, tak prawią i zalecają
 3197     2, 19|                Co tu począć, kiej oba się zarówno widzą staremu, to
 3198     2, 19|             zarówno widzą staremu, to się kręci, w nosie dłubie, a
 3199     2, 19|          swaty swoje wciąż prawią, to się napił od jednych haraku,
 3200     2, 19|              od jednych haraku, napił się od drugich słodkiej i powiada:~-
 3201     2, 19|        ustawili, a on prawi:~- Zważta się, chłopaki, któren będzie
 3202     2, 19|           zięcia wybierę.~Zafrasowały się swaty, posłali po gorzałkę
 3203     2, 19|             bęc na ziemię! Roześmieli się wszyscy, a Kłąb powiada:~-
 3204     2, 19|           opowiadał tak śmiesznie, aż się popłakiwali z uciechy i
 3205     2, 19|               Kłębowi goście wywalili się z alkierza i całą hurmą
 3206     2, 19|              szli w taniec, to wrzask się podniósł, tupot, krzyki,
 3207     2, 19|         zalegali stoły, stowarzyszali się, gdzie ino mogli i gdzie
 3208     2, 19|           gadał, przepijał, z drugimi się cieszył, swojego dowodził,
 3209     2, 19|          plecy przy plecach, to i tak się trząchali, po izbie nosili,
 3210     2, 19|              była sielna, boć wszyscy się dokładali z całej mocy,
 3211     2, 19|          zafrasowane dusze, prostował się, rozrastał i równał jeden
 3212     2, 19|            jeno śnieg spadnie, ziemia się przesłoni, a wnet każde
 3213     2, 19|               z Mateuszem nie ruchali się ze swoich miejsc, siedzieli
 3214     2, 19|         swoich miejsc, siedzieli przy się po przyjacielsku i z cicha
 3215     2, 19|    przyjacielstwo świadczyli i tak mu się umilali a zdawali we wszystkim,
 3216     2, 19|         przewodził jeszcze, uśmiechał się ino gorzko jakoś, bo mu
 3217     2, 19|               ino gorzko jakoś, bo mu się wspomniało jak to jeszcze
 3218     2, 19|               zimie, bo rozmowa jakoś się nie wiedła, Antek mało mówił,
 3219     2, 19|        spoglądał na drzwi, spodziewał się, że Jagna przyjdzie. Dopiero
 3220     2, 19|            opowiadać o naradzie, jaka się odbyła we święta u Kłębów
 3221     2, 19|           skamlali, narzekali, żalili się, a rady nijakiej nie powzięli,
 3222     2, 19|        wykrzyknął Płoszka. - Zbierają się, gorzały się napiją, wysapią,
 3223     2, 19|                 Zbierają się, gorzały się napiją, wysapią, nawyrzekają
 3224     2, 19|             pozwolą to na co? Ozwałem się kiedyś, to ociec mię skrzyczał,
 3225     2, 19|               co te parobki! - unosił się Płoszka.~- Źle jest całkiem,
 3226     2, 19|          niego zdumieni, a on wysunął się na czoło i jął gorąco prawić
 3227     2, 19|        wszystkim patrzał i czerwienił się, że to nieprzywykły był
 3228     2, 19|           przed drugimi mówić i bojał się jeszcze nieco matki.~- Nastka
 3229     2, 19|            szepnął któryś, roześmiali się wszyscy, aż Szymek zmilknął
 3230     2, 19|              Szymek zmilknął i cofnął się w cień, wtedy wójtów brat,
 3231     2, 19|              nie był rozmowny i nieco się zająkiwał, zaczął prawić.~-
 3232     2, 19|             ale to jest najgorsze, że się głupio rządzą. Przecie z
 3233     2, 19|              dawno byłby koniec, żeby się byli zgodzili z dziedzicem.~-
 3234     2, 19|            dawał po dwie morgi, kiedy się nam należy po cztery na
 3235     2, 19|               komisarz powiedział, by się nie godzić na dwie morgi,
 3236     2, 19|            szepnął Mateusz.~Obejrzeli się na drzwi, jakoż prawdziwie,
 3237     2, 19|               prawdziwie, kowal wiódł się pod pachy ze starszym, obaj
 3238     2, 19|            byli napici niezgorzej, to się mocno przepychali przez
 3239     2, 19|                 Na chrzcinach u wójta się uraczyli.~- Wyprawia to
 3240     2, 19|      Balcerkową, bo pono stary Boryna się pogniewał i nie chciał -
 3241     2, 19|               Grzela. Aż powstali, by się przyjrzeć, bo pan Jacek
 3242     2, 19|               bo pan Jacek przeciskał się z wolna a oczami kogoś szukał,
 3243     2, 19|            kogoś szukał, aż i natknał się na Bartka z tartaku i z
 3244     2, 19|               nie pozwolić dopóty, aż się dziedzic ze wsią nie ugodzi! -
 3245     2, 19|           wszyscy, jeden tylko Grzela się sprzeciwiał, a że bywał
 3246     2, 19|              nie można czynić, bo wda się w to sąd i prócz kozy nikt
 3247     2, 19|              taki przekpiwał, ozeźlił się też srodze i powiedział:~-
 3248     2, 19|               kolacji, bo stary długo się opierał skamleniom Józki
 3249     2, 19|          muzykę, odparł jej ostro, iż się nogą z chałupy nie ruszy,
 3250     2, 19|               go już więcej, zawzięła się tak, że ani tym słowem więcej
 3251     2, 19|              że ani tym słowem więcej się nie odezwała, popłakiwała
 3252     2, 19|             domem na mrozie i ciskała się po chałupie jak ten zły
 3253     2, 19|             przymierzać a przystrajać się.~To i cóż miał stary począć,
 3254     2, 19|       wchodził, wyniośle i mało z kim się witał, bo i równych było
 3255     2, 19|               nie spostrzegł, chociaż się pilnie rozglądał w tłoku.~
 3256     2, 19|             przy szynkwasie, chłopaki się do niej sypnęli zapraszać
 3257     2, 19|          ludzi - taka urodna widziała się dzisiaj, że choć naród już
 3258     2, 19|            tanecznica - ale żadna ani się równała z Jagną, żadna.
 3259     2, 19|              maki, że zgoła podlejsze się przy niej widzą, tak ci
 3260     2, 19|       wszystkie panowała. Przystroiła się też dzisiaj kiej na jakie
 3261     2, 19|              bieluchną fryzką burzyła się suto koło szyi i przy dłoniach,
 3262     2, 19|            woda pod zachód, odwróciła się od starego, któremu Żyd
 3263     2, 19|                bo wnet bokiem karczmy się przecisnął i spokojnie witał
 3264     2, 19|          przecisnął i spokojnie witał się z nimi, choć Józka umyślnie
 3265     2, 19|             nimi, choć Józka umyślnie się odwróciła.~- Przyszliście
 3266     2, 19|               tańca Szymek, Józka też się gdzieś zapodziała, że sami
 3267     2, 19|             odparła ze drżeniem, ręce się ich spotkały same jakoś,
 3268     2, 19|          spotkały same jakoś, cisnęli się biodrami, pobledli oboje,
 3269     2, 19|              brakowało, w oczach skry się jarzyły, a w sercach była
 3270     2, 19|             znali go przecież, że jak się rozochoci, to gotów całej
 3271     2, 19|           fundować !~A za nim puścili się w tan i jego kamraty, tańcował
 3272     2, 19|            hulał zapamiętale, wywiódł się naprzód, przegonił wszystkich
 3273     2, 19|              zważał, bo Jaguś cisnęła się do niego słodko, a raz w
 3274     2, 19|              złapać niecoś tchu napić się piwa, i znowu poszli w tan
 3275     2, 19|          uwagę, coś szepczą a krzywią się i w głos dogadują.~Ale Antkowi
 3276     2, 19|            sobie, skoro przycisnął do się, że aż się prężyła i przywierała
 3277     2, 19|              przycisnął do się, że aż się prężyła i przywierała te
 3278     2, 19|    przywierała te lube modre oczy, to się już był całkiem zapamiętał!
 3279     2, 19|               takie wesele, jak kieby się ten zwiesnowy dzień w nim
 3280     2, 19|            jak ten smok, nie opierała się temu, bo jakże, mogłaby
 3281     2, 19|       siarczyście, zawodzący i niesły się piesneczką, jako ten żniwny
 3282     2, 19|         wicher palącą, od której krew się w ogień przemieniała i serce
 3283     2, 19|         ciarki przechodziły, w głowie się mąciło, tchu brakowało,
 3284     2, 19|          brakowało, a zarazem chciało się płakać i śmiać, i krzykać,
 3285     2, 19|            tańcowali tak ogniście, aż się karczma trzęsła i dygotały
 3286     2, 19|              pięćdziesiąt par mieniło się w tym kole wielgachnym,
 3287     2, 19|               wielgachnym, taczającym się od ściany do ściany, rozśpiewanym,
 3288     2, 19|        uciechą i taką mocą, że flachy się przewracały, lampy gasły,
 3289     2, 19|             zbity kłąb ludzki, wijący się dookoła taką gęstwą, że
 3290     2, 19|           śpiewki, pokrzyki, wszystko się wraz mieszało, kręciło w
 3291     2, 19|           muzykantom rzucał i no-~sił się wskroś ciżby, rozbijał,
 3292     2, 19|              mełły ozorami i litowały się nad Boryną, aż Józka, zła
 3293     2, 19|             karczma! - odparł i wziął się znowu trącać ze starszym
 3294     2, 19|               takie przypowiastki, aż się dziewczyny przysłaniały
 3295     2, 19|                a mimo zmęczenia śmiał się najgłośniej i rad się rozgadywał!~
 3296     2, 19|           śmiał się najgłośniej i rad się rozgadywał!~Na karczmie
 3297     2, 19|           rozgadywał!~Na karczmie też się zabawiano niezgorzej, naród
 3298     2, 19|           zabawiano niezgorzej, naród się już całkiem rozochocił i
 3299     2, 19|          tańcowały, a drudzy gęstwili się, gdzie się ino dało, i radzili,
 3300     2, 19|            drudzy gęstwili się, gdzie się ino dało, i radzili, przepijali,
 3301     2, 19|           radzili, przepijali, kumali się jedni z drugimi i wesołości
 3302     2, 19|         ruszyła zza swojego stołu, bo się już byli pokumali przy gorzałce
 3303     2, 19|                a niektórzy i do tańca się brali, dzieuchy się nie
 3304     2, 19|             tańca się brali, dzieuchy się nie wymawiały, że to obejście
 3305     2, 19|         Antkowa zaś gromada zabawiała się z osobna, że to młódź sama
 3306     2, 19|               wiedział i prosto jakby się dzisiaj zapamiętał, na nic
 3307     2, 19|             już nie patrzył, z niczym się nie krył, bo i nie poradził
 3308     2, 19|              za ręce brał, ale ledwie się już wstrzymywał od całowania!
 3309     2, 19|        wzbierała taka burza, że gotów się był ważyć na wszystko, byle
 3310     2, 19|           rósł coraz bardziej, puszył się i hukał kiej ten wicher,
 3311     2, 19|           tęgo i Jagusię niewolił, aż się jej w głowie mąciło, że
 3312     2, 19|          mąciło, że ani wiedziała, co się z nią dzieje, jeno chwilami,
 3313     2, 19|         strach ją ogarniał, obzierała się ze zdumieniem, jakby poratunku
 3314     2, 19|      zapominała o wszystkim.~Ciągnęło się to dosyć długo, bo Antek
 3315     2, 19|            kompanii zaczęło w głowach się mącić, to kupą poszli tańcować,
 3316     2, 19|            kupą poszli tańcować, bych się nieco otrzeźwić, juści,
 3317     2, 19|           zgorszone, popatrzył i wnet się we wszystkim pomiarkował,
 3318     2, 19|          kapoty, czapę nacisnął i jął się przebierać do nich. Ustępowali
 3319     2, 19|              dalej, że próżno chciała się wyrwać. Podskoczył wtedy
 3320     2, 19|               stanęli jak wryci, nikt się i słowem nie ozwał, miarkowali
 3321     2, 19|           miarkowali bowiem, że staje się coś strasznego, gdyż Antek
 3322     2, 19|         strasznego, gdyż Antek rzucił się za nimi, roztrącił ciżbę
 3323     2, 19|           jeno mróz owionął, zatoczył się na drzewo leżące przed domem
 3324     2, 19|          domem i padł w śnieg, rychło się jednak podniósł i dognał
 3325     2, 19|             krzyknął stary odwracając się do niego. Jagna z wrzaskiem
 3326     2, 19|             nieprzytomnie i przysuwał się z pięściami, gotowymi do
 3327     2, 19|             na wszystko, Antek cofnął się bezwiednie, opadły mu ręce,
 3328     2, 19|         księżyc świecił jasno, śniegi się skrzyły i posępna białość
 3329     2, 19|              nie mógł wymiarkować, co się to stało, oprzytomniał nieco
 3330     2, 19|             ratunek, bo gruchnęło, że się z ojcem bije.~Zabawa się
 3331     2, 19|              się z ojcem bije.~Zabawa się też skończyła, rozchodzili
 3332     2, 19|            też skończyła, rozchodzili się do domów, że to i późno
 3333     2, 19|               w kącie samotnie, bo że się nie mogli z nim dogadać,
 3334     2, 19|            której ludzie donieśli, że się pobił znowu z ojcem.~- Czego
 3335     2, 19|               wiada laczego, nachylił się do niej i w samą twarz powiedział: -
 3336     2, 19|               żałośnie i poszła.~I on się zaraz podniósł, wyszedł
 3337     2, 19|             wyszedł na dwór i powlókł się ku młynowi.~Noc była jasna,
 3338     2, 19|              przejmujący skowyt niósł się po roziskrzonych śniegach,
 3339     2, 19|          kieby przez sen.~Antek wlókł się ciężko i wolno dookoła stawu,
 3340     2, 19|          stawu, przystawał, rozglądał się nieprzytomnie, nasłuchiwał
 3341     2, 19|            niego kiej nożem, że cofał się bezwiednie, lęk ściskał
 3342     2, 19|                serce zamierało, włosy się jeżyły - a z pamięci ginęła
 3343     2, 19|              było rozpoznać, pochylił się myśląc, że to jaki obcy
 3344     2, 19|           dziwnie zmiękła dusza, a że się nie odezwała, uniósł ją
 3345     2, 20|              Cały dom zmilknął, osnuł się posępnością, a żył w ciągłej
 3346     2, 20|                nawet przed Dominikową się nie użalał, jakby się nic
 3347     2, 20|      Dominikową się nie użalał, jakby się nic nie stało.~Rozchorzał
 3348     2, 20|              w sobie złości i z łóżka się podnieść nie mógł, że to
 3349     2, 20|              to innego, tylko wątroba się wama zapiekła albo macica
 3350     2, 20|              boki gorącym olejem; nic się nie odezwał, jeno postękiwał
 3351     2, 20|              izbie nie dosłyszeli, bo się już srodze frasowała, że
 3352     2, 20|           tańcowały wszystkie, bawiły się, to cóż, jak ten samson
 3353     2, 20|               brać do tańca, która mu się jeno uwidzi, a że ją wybrał
 3354     2, 20|        sparzyła kiej pokrzywa, żeście się tak ciepnęli !~- Cygaństwo
 3355     2, 20|          pierzynę na piersi, odwrócił się do ściany i ani już słowem
 3356     2, 20|               ściany i ani już słowem się ozwał na jej dowodzenia
 3357     2, 20|               dobrze! Teraz ano, kiej się z łóżka podnieść nie mógł,
 3358     2, 20|              nie mógł wyleżeć, rzucał się na łóżku,. klął z cicha,
 3359     2, 20|             klął z cicha, to odwracał się twarzą do izby i tymi złymi,
 3360     2, 20|          niego i tak wzdychała, aż mu się żal robiło i serce zdziebko
 3361     2, 20|             tym większa rosła.~Wlekło się tak blisko całą niedzielę,
 3362     2, 20|               chuchnie, a wnet owarzy się i rozdygocze z bolenia.
 3363     2, 20|            nie wiedziała, nie pokazał się bowiem przez tę niedzielę,
 3364     2, 20|        wyglądała pod bróg! Nie śmiała się zaś pytać nikogo. Już się
 3365     2, 20|             się zaś pytać nikogo. Już się jej tak mierziło w chałupie,
 3366     2, 20|              kroku, nawet Witek bojał się pleść po swojemu przy gospodarzu,
 3367     2, 20|               nie był jeszcze, zwlókł się z łóżka, ubrał ciepło, bo
 3368     2, 20|        różnych chałup, niby to ogrzać się zdziebko, gdzie znowu ze
 3369     2, 20|               a rad rozpowiadał, jako się był tęgo napił i przez to
 3370     2, 20|               to zachorzał!~Dziwowano się temu, przytakiwano, głowami
 3371     2, 20|              głowami kiwano, ale nikt się w pole wyprowadzić nie dał:
 3372     2, 20|               wiedziano również, jako się zawżdy wynosił nad inne,
 3373     2, 20|             przygasicie pazurami, sam się musi wypalić! A to wam jeno
 3374     2, 20|               i święconą wodą!~Zeźlił się tym i prosto wrócił do chałupy,
 3375     2, 20|              oczy naglądać, przymilać się i po izbie krzekorzyć słodko,
 3376     2, 20|        struchlała; a potem nie zrobił się inszym, nie pieścił, nie
 3377     2, 20|               zgadywał ni o jej łaski się starał, a ostro kiej na
 3378     2, 20|             robił koło zboża, krokiem się prawie nie ruszając z obejścia,
 3379     2, 20|              przy sobie.~Nacierzpiała się ona, nacierzpiała! Mało
 3380     2, 20|            ino Józce rozporządzał, co się ma robić, z Józką o różnych
 3381     2, 20|            będę i nie dopuszczę, żeby się prześmiewano ze mnie kiej
 3382     2, 20|      zapamiętajcie to sobie.~- Bójcie się Boga, a dyć ona nic złego
 3383     2, 20|        postąpił! Ale dosyć i tego, że się z Antkiem zadawała!~- W
 3384     2, 20|           wychodzić do Antka.~Nie dał się więc przekonać, nie wierzył
 3385     2, 20|          byście w porę uwidzieli, kaj się wasze kończy!~- Grozicie,
 3386     2, 20|           rozum też mam! - rozgniewał się.~I na tym się skończyło,
 3387     2, 20|              rozgniewał się.~I na tym się skończyło, bo Dominikowa,
 3388     2, 20|             to samo przejdzie i jakoś się uładzi, ale on ani na dzień
 3389     2, 20|               nie pofolgował, zawziął się i nawet w tej złości smak
 3390     2, 20|        słysząc Jagusine płacze zrywał się bezwiednie, by do niej biec,
 3391     2, 20|               by do niej biec, w porę się jednak miarkował udając,
 3392     2, 20|            drzwi pozamykane.~Ciągnęło się tak bez przerwy całych parę
 3393     2, 20|          wszyscy dobrze wiedzieli, co się tam u Borynów wyprawia !~
 3394     2, 20|            całkiem omroczał, że snuli się po nim cicho, lękliwie kieby
 3395     2, 20|              siebie dość swarów! Wójt się też nie pokazywał, zagniewany,
 3396     2, 20|               ta więcej do Józki i by się z Szymkiem spotykać, że
 3397     2, 20|              przeciw Jagnie i w łaski się nowe wkradał, juści, że
 3398     2, 20|               swoje dokładając, gdzie się kłócili. Dominikowa też
 3399     2, 20|             Cóż? kiej Jagna nie mogła się upokorzyć, za nic nie mogła,
 3400     2, 20|              mogła, a naprzeciw, bunt się w niej podnosił i złość
 3401     2, 20|             ty co? Wzdychasz, trujesz się i boskiego zmiłowania wyczekujesz!
 3402     2, 20|          zmiłowania wyczekujesz! Póki się człowiek nie przyłoży, to
 3403     2, 20|                Józkę sprałabym, niech się nie rządzi w chałupie, gospodynią
 3404     2, 20|          chłopu panować nad sobą, to :się wnet do bicia weźmie i nie
 3405     2, 20|         zobaczysz, jak zmięknie i jak się udobrzy!~Jagna zerwała się
 3406     2, 20|            się udobrzy!~Jagna zerwała się od kądzieli, by ukryć twarz
 3407     2, 20|            rozczerwienioną. ~- Czegóż się, głupia, sromasz? Złego
 3408     2, 20|               sperką, bo pies rychlej się pomiarkuje! A starego łacniej
 3409     2, 20|               młody śnieg była, sadzy się dowidzą! Na świecie jest
 3410     2, 20|           takie urządzenie, że któren się da, to mu i kiwnąć palcem
 3411     2, 20|           hardy, to może robić, co mu się żywnie podoba! Nikt nawet
 3412     2, 20|             piśnie naprzeciw, a łasić się będą kiej pieski! Do krzepkich
 3413     2, 20|  nieustępliwych a zawziętych! Na mnie się dosyć wygadywali, dosyć,
 3414     2, 20|               Jagusia nie zdradziwszy się jednak ani słówkiem, ale
 3415     2, 20|              od tego wieczoru zaczęło się piekło w chałupie. Stary
 3416     2, 20|              piekło w chałupie. Stary się nie przemienił, ale i ona
 3417     2, 20|          robić.~Do Józki przyczepiała się na każdym kroku, a tak nieraz
 3418     2, 20|          dziewczyna z płaczem biegała się skarżyć; nic to nie pomagało,
 3419     2, 20|               Wieczorami zaś umyślnie się przenosiła na drugą stronę
 3420     2, 20|               w niedzielę przystroiła się, jak ino mogła najlepiej,
 3421     2, 20|            drogach z parobkami.~Stary się zdumiewał tą przemianą,
 3422     2, 20|          wściekał ze złości, próbował się nie dawać, zapobiegał, by
 3423     2, 20|             nie dawać, zapobiegał, by się to po wsi nie rozniesło,
 3424     2, 20|                  Moiściewy! barankiem się widziała, tą owieczką pokorną,
 3425     2, 20|       powiedział wyniośle.~- Widzi mi się, że i u Borynów do tego
 3426     2, 20|              po kolędzie.~Zakrzątnęli się zaraz od rana koło porządków,
 3427     2, 20|             dunderowała na Józkę, sam się zabrał do odwalania śniegu
 3428     2, 20|               i spiesznie przebierali się odświętnie, bo ksiądz już
 3429     2, 20|            wodę święconą, a on w głos się modlił i poświęcał wszystko
 3430     2, 20|                Tak galanto umieli, aż się dziwił i pytał, kto ich
 3431     2, 20|             tak straciła śmiałość, że się ino rozczerwieniła, popłakała
 3432     2, 20|          pacierze odmawiali i grzechu się strzegli, bo zły na każdym
 3433     2, 20|                bo zły na każdym kroku się czai, a do piekła namawia.
 3434     2, 20|                  Powiadam wam, że nic się nie ukryje przed okiem sprawiedliwości
 3435     2, 20| sprawiedliwości Bożej, nic! Strzeżcie się dnia sądu i dnia kary, pokutujcie
 3436     2, 20|             pokutujcie i poprawiajcie się póki czas!~Dzieci buchnęły
 3437     2, 20|           Dzieci buchnęły płaczem, bo się im uwidziało, jakoby w kościele
 3438     2, 20|            Mówili mi ludzie o tym, co się tam w karczmie stało, mówili!~-
 3439     2, 20|                  Nie było! - Twarz mu się rozjaśniła, bo księdzu wierzył.~-
 3440     2, 20|                przez te gniewy na nic się chłop rozpuścił.~- Nie gniewałem
 3441     2, 20|            rozpuścił.~- Nie gniewałem się z nim, to i o zgodę prosił
 3442     2, 20|             że z waszej winy człowiek się marnuje, dzisiaj jeszcze
 3443     2, 20|              tym nie powiadali.~- Jak się parszywa owca do stada wśliźnie,
 3444     2, 20|           czapkę. - Na zgodzie opiera się świat cały, zgodnie, po
 3445     2, 20|              po dobroci, to i dwór by się ugodził z wami, mówił, wspominał
 3446     2, 20|               kół albo żelazo.~Ksiądz się żachnął, popatrzył mu w
 3447     2, 20|               zacięte wargi, odwrócił się spiesznie i zatarł ręce
 3448     2, 20|              by tym sposobem uchronić się przed niesnaskami, z tego
 3449     2, 20|           diabeł! - krzyknął zrywając się, bo bociek, stojący przy
 3450     2, 20|              dziwne, dziwne!~Nachylił się do niego, chciał głaskać,
 3451     2, 20|            chciał głaskać, ale bociek się nie dał ruszyć, przekręcił
 3452     2, 20|         księże buty.~- Wiecie, tak mi się podoba, że chętnie bym go
 3453     2, 20|              po niego Walka.~- Nie da się on tknąć nikomu, tylko jednego
 3454     2, 20|            całował a żałosnym płaczem się zanosił...~O zmierzchu zaś,
 3455     2, 20|               zapewnienia, tym więcej się rozjaśniał, uspakajał i
 3456     2, 20|               odrutowany i zgoła cały się widział, a gdziesik cieknął
 3457     2, 20|           rozpoznał.~Tak i w chałupie się widziało, bo przez oną zgodę
 3458     2, 20|            coraz potężniej wydzierała się do Antka.~Tak się już umiała
 3459     2, 20|          wydzierała się do Antka.~Tak się już umiała zmyślnie urządzać,
 3460     2, 20|               że co parę dni widywała się z nim pod brogiem. Pomagał
 3461     2, 20|           pomagała im Jagustynka, tak się umiała wkraść w łaski Jagny
 3462     2, 20|            nie było sposobu widywania się bez jej pomocy. Cna to nosiła
 3463     2, 20|              do całego świata! Mściła się na drugich za własną poniewierkę
 3464     2, 20|               niej powiadali.~- Wezmą się za łby i pozagryzają jak
 3465     2, 20|           zamykać przed nią obawiając się jej ozora, a głównie tego,
 3466     2, 20|             ale najczęściej spotykała się z nim, gdy z roboty powracał,
 3467     2, 20|          więcej nie rzekł, nie chciał się z babą zadawać w poufałości,
 3468     2, 20|         przyszedł wieczorem, zwierzył się przed nim.~- Nie wierzcie
 3469     2, 20|            dobry był człowiek, wielce się tym strapił i jął namawiać:~-
 3470     2, 20|             jął namawiać:~- Pogódźcie się, odpuście mu co gruntu,
 3471     2, 20|              i on żyć musi, ustatkuje się prędzej, a nie będzie już
 3472     2, 20|               jest, juści... ale żeby się to mogło stać... aże mnie
 3473     2, 20|              kiej pomyślę, że mogłoby się to stać...~Zacisnął pięście
 3474     2, 20|         mściwą i nieubłaganą, zwrócił się do Rocha i cicho powiedział:~-
 3475     2, 20|      stróżował niepostrzeżenie, czaił się za węgłami, obchodził dom
 3476     2, 20|       zaglądał pod strzechy, a w nocy się często budził, godzinami
 3477     2, 20|         najmniejszym trzaskiem zrywał się z łóżka i z psem obiegał
 3478     2, 20|            przełazie i jeszcze lepiej się utwierdził w pewności, że
 3479     2, 20|         użerał jak wściekły, a rzucał się na każdego, że niejednego
 3480     2, 20|                poczerniał, przygarbił się, nogami za sobą ciągał i
 3481     2, 20|              za sobą ciągał i na wiór się zesychał z tych utajonych
 3482     2, 20|             nie dopuszczał i zwierzać się a wyżalać nie miał przed
 3483     2, 20|          ognie i przepalały.~Nikt też się nie dorozumiewał, co mu
 3484     2, 20|            rozumieli bez to, że wilki się ano nad podziw rozmnożyły
 3485     2, 20|            której nocy nie podbierały się stadami pod wieś; nieraz
 3486     2, 20|           było ich wycia i często też się podkopywały do obór, i gdzieniegdzie
 3487     2, 20|              niejeden w Lipcach w łeb się skrobał, opatrywał zamki
 3488     2, 20|          przygrzewało, że drogi roiły się od dzieci, wywierano drzwi,
 3489     2, 20|           ogarniała radość, a starzy, się pod ścianami wygrzewali.~
 3490     2, 20|          umierał, komu radość weselił się, komu bieda - wyrzekał,
 3491     2, 20|                komu choroba spowiadał się i czekał końca - i pchało
 3492     2, 20|               czekał końca - i pchało się jakoś z Bożą pomocą, z dnia
 3493     2, 20|             tygodnia na tydzień, bych się ino zwiesny doczekać abo
 3494     2, 20|        karczmie, hulano, pito, czasem się wadzono, czasem za łby brano,
 3495     2, 20|            drugie szły sprawy. Odbyło się wesele Kłębianki, trzy dni
 3496     2, 20|            wesele Kłębianki, trzy dni się zabawiali, a tak hucznie,
 3497     2, 20|         Płoszką. Gdzie znowu chrzciny się odbyły, ale z rzadka, nie
 3498     2, 20|             bowiem kobiet spodziewało się dopiero na zwiesne.~Staremu
 3499     2, 20|        zwiesne.~Staremu Pryczkowi też się zmarło jakoś w tym czasie,
 3500     2, 20|         galantą...~Gdzie zaś zbierano się wieczorami na oprzęd, tam