Tom, Rozdzial

  1     1, 7 |      opłotkami do chałupy.~Wszedł Mateusz... Jagna aż krzyknęła ze
  2     1, 7 |         pochwalony!~- Na wieki... Mateusz!~- Jam ci, Jaguś, ja...~
  3     1, 7 |        drugi, ale nie zdążyła, bo Mateusz chycił ją wpół, przycisnął
  4     1, 7 |     ostatkiem skamlała:~- Puść... Mateusz... Matula...~- Jeszcze ździebko,
  5     1, 7 |        Ale i na tym skończyła, bo Mateusz splunął, trzasnął drzwiami
  6     1, 7 |    Cieszta się dziewczyny, bo już Mateusz przywędrował ze świata,
  7     1, 11|     ganiać będzie za parobkami.~- Mateusz ino czeka tego!~- Hale,
  8     1, 12|            Tego nie zrobi, ino że Mateusz jest w odwodzie, nie poniecha
  9     2, 14|          groszy piętnaście bierze Mateusz...~- Aż tyla! Pięć złotych...~-
 10     2, 15|      topora nie macie? - zagadnął Mateusz schodząc na dół i witając
 11     2, 15|           mocno dotknęło, że taki Mateusz, a przewodzi jemu, Borynie -
 12     2, 15|    odpoczął jak się patrzy, a już Mateusz, wracając od młynarza z
 13     2, 15|          pluły żółtymi trocinami. Mateusz zaś uwijał się niestrudzenie,
 14     2, 15|        przezwisko nie było czasu. Mateusz tak popędzał, że ledwie
 15     2, 15|         ledwie mogli nastarczyć i Mateusz poganiał.~Ale nie to mu
 16     2, 15|         zgarniał, czuł dobrze, że Mateusz na okazję czekał, by go
 17     2, 15|           takiemu łachmytkowi jak Mateusz.~Dość, że się zawzinali
 18     2, 15|      jednak wiedząc o sobie. Jeno Mateusz robił to prawie na oczach
 19     2, 15|          te dwa wilki rozsrożone.~Mateusz nie był zły ni nieużyty,
 20     2, 15|          jaka wam wola i mus... a Mateusz jest od tego, kiej ten piesek,
 21     2, 15|           piły staną - wrzeszczał Mateusz.~- Hale, głupi, rychlej
 22     2, 15|      Antek i podniósł się, bo już Mateusz wrzeszczał za ścianą:~-
 23     2, 15|         nie pokażą mamrotał wciąż Mateusz. '~- Do was pije, Antoni,
 24     2, 15|       gotowy już na wszystko.~Ale Mateusz zamilkł, ino jak ten zbój
 25     2, 15|   postąpił mu na całe trzy złote.~Mateusz się wściekał potem, młynarzowi
 26     2, 15|   robotnika.~Pomiarkował się wnet Mateusz, że młynarz nie ustąpi i
 27     2, 15|      srodze bolała... A do tego i Mateusz dzisiaj był rozżarty jak
 28     2, 15|         młynarczyka, a w pośrodku Mateusz snadź coś ciekawego powiadał,
 29     2, 15|          powiadali - podjął znowu Mateusz, gdy się wyśmiali - że się
 30     2, 15|          Antek przestępując próg.~Mateusz się porwał w ten mig do
 31     2, 15|     żerdki trzasły kiej słomki, a Mateusz niby kloc ciężki padł we
 32     2, 15|           żeby takiego chłopa jak Mateusz wziąć tak letko niby ten
 33     2, 15|            taki wstyd, tego chyba Mateusz nie przeniesie!... Tak owstydzić
 34     2, 16|        przypomniał, czemuż to ani Mateusz, ani Stacho Płoszka, ni
 35     2, 17|           i harowanie!~- Powiadał Mateusz, że jak ją organisty wypędziły
 36     2, 17|        Mateuszowe boki, lepiej?~- Mateusz? Cóż mu się to stało?...~-
 37     2, 17|         mówcie prawdę.~- Rzekłam! Mateusz się chwalił we młynie przed
 38     2, 17|          przeciech nie prawię, że Mateusz prawdę gadał, a ino, co
 39     2, 18|         mu do głowy, że to pewnie Mateusz ją spotkał i przyparł gdzie
 40     2, 18|          za język.~- Cóż to, pono Mateusz już zdrowy, chodzi?...~-
 41     2, 18|       bają, co ino się im uwidzi, Mateusz ledwie się rucha, z łóżka
 42     2, 19|         Na to właśnie pokazał się Mateusz, o kiju jeszcze szedł, bo
 43     2, 19|          jakby nie pojstrzegając.~Mateusz się uniósł i zawołał:~Boryna!
 44     2, 19|       powiedział ostro myśląc, że Mateusz zaczepia. ,~- Przyszedłbym,
 45     2, 19|        brwi i podszedł, ale na to Mateusz chycił go za rękę i zniewolił,
 46     2, 19|          karczmie dziwowano temu. Mateusz zaś, że sobie był podpił
 47     2, 19|      jakie ważne słowo, z którego Mateusz i tak wszystko miarkował,
 48     2, 19|          pozwolić - rzucił krótko Mateusz.~- Któż to go powstrzyma,
 49     2, 19|          starszym idzie!- szepnął Mateusz.~Obejrzeli się na drzwi,
 50     2, 19|     Grzela, tańcowały i drugie, a Mateusz, że mu to żebra jeszcze
 51     2, 20|       radoście - aż miło, bo to i Mateusz, wyzdrowiawszy całkiem,
 52     2, 22|   wyczekiwany Rocho, a tuż za nim Mateusz.~- Wieje to jeszcze? - spytała
 53     2, 22|        nauczał, mieszkał i jadał, Mateusz zaś witał się z niektórymi,
 54     2, 22|        głupi!- broniła go Nastka, Mateusz pomagał jej opowiadając
 55     2, 22|         zaczęły w nich przygasać.~Mateusz wyciągnął flecik i jął na
 56     2, 22|       Długo zgadywali, aż dopiero Mateusz powiedział, że to ser, i
 57     2, 24|       kamień zawarczało, że nawet Mateusz. któren go obraniał zrazu,
 58     2, 24|      wrogowie, a przyjaciele, jak Mateusz, podnieśli znowu obronne
 59     2, 24|         raz przed Wielkim Postem. Mateusz grał na skrzypicy, od wtóru
 60     2, 24|      dobrodzieja.~Przestrzegał go Mateusz, ale na darmo, próżno i
 61     2, 25|     sprzedadzą...~Jawił się na to Mateusz i zaczął nawoływać do karczmy,
 62     2, 25|      czekali przodownicy, bo wnet Mateusz, Kobus, to Kozłowa, to potem
 63     2, 25|         pomstą, a gdy przycichło, Mateusz krzyczał przy szynkwasie
 64     2, 25| rozchodzić nic nie postanowiwszy.~Mateusz zaś wraz z Kobusem i Antkiem,
 65     2, 25|      skrzepiał w sobie, boć już i Mateusz, Kobus a drugi biegali po
 66     2, 25|            A czwarte szły Gołębie Mateusz im przewodził, niewiela
 67     2, 25|          na ziemię.~W końcu już i Mateusz nie wytrzymał i rzucił się
 68     2, 25|           że się ruchać nie mógł, Mateusz żywą krew oddawał i na krzyż
 69     3, 26|           miał przetrącony kulas, Mateusz Gołąb był tak pobity, że
 70     3, 27|        Boryna zabit, Antek zabit, Mateusz i drugie!... - zatrzepał
 71     3, 27|      słowa rzec nie umiał.~- Pono Mateusz siedzi z drugimi, Antek
 72     3, 29|           kobiecie samej się cni, Mateusz zaś był blisko, na podorędziu,
 73     3, 32|     szczęścia.~- Płoszki! Sikory! Mateusz! Kłąb! i Gulbas! i stary
 74     3, 32|            Grzela, wójtów brat, i Mateusz... Antka jeno nie puścili...
 75     3, 33|        rozbierę więcej, to darmo. Mateusz to by pewnikiem poredził.~-
 76     3, 33|         wmówisz, co ino zechcesz. Mateusz się znarowił do twojej pierzyny,
 77     3, 33|           każden chłop ma portki, Mateusz mu czy Kuba, każden jednako
 78     3, 33|        Gołębiów jeno Nastka była.~Mateusz jeszcze przed śniadaniem
 79     3, 33|         Dochodziło południe, kiej Mateusz skończył oglądanie; a dzióbiąc
 80     3, 33|         do końca sprawy! - radził Mateusz.~- Czekaj tatka latka, a
 81     3, 33|   zapłakała żałośliwie.~Pomilkli. Mateusz zbierał swoje porządki ciesielskie,
 82     3, 33| rozdziawionymi gębami, aż dopiero Mateusz pierwszy się pomiarkował
 83     3, 33|           przyobieca.~Zaśmiał się Mateusz i rzuciwszy ramionami poszedł.~
 84     3, 33|      batem, a tak wzgardliwie, że Mateusz zapomniał języka w gębie.~
 85     3, 33|           się zaraz ozgniewać! ...Mateusz!~Ale nie usłyszał, śmigając
 86     3, 33|          rozgląda - podpowiedział Mateusz.~- Ho, ho, to ino patrzeć,
 87     3, 33|     wybieraj, a w druhny me proś, Mateusz - pisknęła Kasia, najstarsza.~-
 88     3, 33| przekpinki, zapytał: ~- Byłeś to, Mateusz, przy wójtowej wojnie?~-
 89     3, 33|          rmoże.~- Dyć nie krzycz, Mateusz, jeszcze się, rozniesie.~-
 90     3, 33|          chłodzić się i rajcować. Mateusz zabrał się zaraz do obciesywania
 91     3, 33|     choćby i jedno słowo. Dopiero Mateusz, któren z Żydami poredził
 92     3, 33|      pyskach! - rzekł rozgniewany Mateusz.~- Kijem by potrza zmacać
 93     3, 33|           z taką sprawą! - zaklął Mateusz bijąc pięścią w szynkwas. -
 94     3, 34|       tylachna drzewa, które, jak Mateusz rachuje, warto z tysiąc
 95     3, 34|        Bóg ci zapłać... zaraz cię Mateusz do ostrego kantu wyrychtuje...
 96     3, 34|      najpoczciwsza - zaczął mówić Mateusz jakimś smutnym i wielce
 97     3, 34|      czego nie stracili - mruknął Mateusz, stojący ze swoimi kamratami.~-
 98     3, 34|   zaczynał, z czym przyszli: jaże Mateusz rzucił drwiąco:~- Zaczynaj,
 99     3, 34|         go nie posiali! - buchnął Mateusz. - W twoje ręce, Michał! -
100     3, 34|             zawołał niecierpliwie Mateusz.~- Radź, Grzela: na książce
101     3, 34|       pieniądze gdzieś! - mruknął Mateusz.~- Czekajta jeno, może się
102     3, 34|         na to znajdzie jaka rada.~Mateusz się naraz zerwał, buchnął
103     3, 34|   Słuchali wzdychając żałośnie, a Mateusz mu przerwał:~- Cóż nama
104     3, 34|          krowie, co? - przekpiwał Mateusz.~- Cichocie no!... trzeba
105     3, 34|          chcą: może się i zgodzi.~Mateusz mu przerwał:~- Jak nie ma
106     3, 34|           do pionu.~- To gadajże, Mateusz, radź!~- Nie gadać, nie
107     3, 34|      rzucał na ścianę, że w końcu Mateusz rzekł:~- Prawisz kiej w
108     3, 34|          iść, rozegnać pludraków! Mateusz mądrze radzi, jego słuchamy,
109     3, 34|           powiedział nieśmiało:~- Mateusz ma kiepełe: mądrą radę daje.~-
110     3, 34|           już niedługo trwała, bo Mateusz się podniósł i wołał:~-
111     3, 34|               Hurmą tam poszli, a Mateusz odbił zaraz jakiemuś Tereskę
112     3, 35|           Grzeli ni ich kamratom; Mateusz bowiem przerwał roboty przy
113     3, 35|         pieruny rozniesły! - klął Mateusz. - To kiej sroki na deszcz
114     3, 35|      Zagadał głośniej do Rocha:~- Mateusz rozpowiada, jako ich powiedziecie
115     3, 35|          jeno matczynych jęków.~- Mateusz przyleciał wkrótce i ciągnąc
116     3, 35|          i zaprzestał odpowiadać.~Mateusz przysiadł pobok, nie wiedząc,
117     3, 35|      wciąż siedziały pod chałupą. Mateusz z cicha prawił, Szymek kiwał
118     3, 35|           po wodę do stawu.~Wtedy Mateusz się podniósł, przyobiecując
119     3, 35|           rozgarniać wodę nogami. Mateusz też się cosik zamedytował.~
120     3, 35|    trzymam! - krzyknęła gniewnie.~Mateusz stanął niepewny i wielce
121     3, 35|      podnosząc pięście.~- Odpłać, Mateusz! Odpłać, a ja już ci... -
122     3, 35|           frasobliwie.~Pokrótce i Mateusz przyleciał do Szymka.~-
123     3, 35|        najbarzej - dodała ciszej.~Mateusz zaklął siarczyście i chociaż
124     3, 35|     powtórzył, a ledwie skończył, Mateusz ciepnął zapalczywie:~- I
125     3, 35|       naród do was mówi! - zaklął Mateusz, jeno że się nie ulękli,
126     3, 35|       coraz bliżej i groźniej, aż Mateusz odgarnął Rocha na stronę
127     3, 35|            że ustąpią - zapewniał Mateusz.~- Wziąłbym tę ziemię z
128     3, 36|         odrobek, a Kłębów Jadam i Mateusz przynajęci.~- Mateusz Gołąb,
129     3, 36|           i Mateusz przynajęci.~- Mateusz Gołąb, cie?...~- Juści,
130     3, 36|  przetrząsnąć.~Poszli zaraz, jeno Mateusz, zapalający coś długo papierosa
131     3, 36|         dobrze się zapoci - rzekł Mateusz stając na pierwszego i próbując
132     3, 36|        ale nie latoś! - zaczynaj, Mateusz.~Przeżegnali się wraz, Mateusz
133     3, 36|    Mateusz.~Przeżegnali się wraz, Mateusz przyciągnął pasa, rozkraczył
134     3, 36|        się wynieść muszą! - mówił Mateusz wy - skrzybując garnczek.~-
135     3, 36|         dobrodzieje juchy - mówił Mateusz. - Powiem wam, laczego naszą
136     3, 36|           waju wyłożę...~Przerwał Mateusz, gdyż od wsi pokazał się
137     3, 36|         jakby na kogoś czekającą.~Mateusz, nie mogąc się dogadać z
138     3, 36|          się wszyscy, tylko jeden Mateusz coś długo się ociągał, że
139     4, 37|             zaniesła się znowu.~A Mateusz jeno głową pokiwał, odmierzył
140     4, 37|       drzewa na Stachową chałupę.~Mateusz jakoś nie bardzo był rad,
141     4, 37|         włożyli Borynę do trumny, Mateusz zabił ją kołkami, ksiądz
142     4, 38|         Miemce? - krzyknął ku nim Mateusz.~- Kto kogo przeparł?~-
143     4, 38|       dziedzic.~- Zaśby ta pobił, Mateusz ta jednego tknął, że mu
144     4, 38|        trafił - objaśniał z cicha Mateusz.~- I nie szczęściło się
145     4, 38|      idzie.~Przysunął się do niej Mateusz i szepnął pokornie:~- Dyć
146     4, 38|           on na odpust! - szepnął Mateusz wskazując księżyka, któren
147     4, 38|   kiełbasa.~Obejrzała się prędko, Mateusz stał pobok.~Mruknęła ni
148     4, 38|     gotowymi pieniędzmi - wyrzekł Mateusz.~Kowal odciągnął go na bok,
149     4, 38|           dzisiaj muzyka - prosił Mateusz.~- I karczma la mnie już
150     4, 38|        nikto nie zapraszał.~Kiedy Mateusz wszedł, właśnie był Grzela
151     4, 38|           szynkwasem! - objaśniał Mateusz.~- A kiedy to dziedzic obiecuje
152     4, 39|        letko! - ozwał się drwiąco Mateusz. - Teraz jeno wygońcie Józkę,
153     4, 39|      chłopi powrócą od dziedzica.~Mateusz wracający z tartaku nasłuchiwał
154     4, 40|     przyglądał mu się spod oka.~- Mateusz go wyporządził. Samej słomy
155     4, 40|          jego powrotem.~Przyszedł Mateusz z Grzelą, wójtowym bratem,
156     4, 40|         bez wielkiej chęci, nawet Mateusz był dzisia smutny, mało
157     4, 40|        sobą coraz zawzięciej, gdy Mateusz ozwał się smutnie:~- Wszyćko
158     4, 40|        też ci nie uwierzą mruknął Mateusz.~- No, to niech kto drugi
159     4, 40|      ziobra zmacać! - zaśmiał się Mateusz.~Rozeszli się, ostał jeno
160     4, 41|         wynosiły deski na słońce.~Mateusz prowadził całą fabrykę,
161     4, 41|         wielkim przyjacielstwie. ~Mateusz tyle co jeno był wrócił
162     4, 41|         umyślił? - pytał łagodnie Mateusz.~- A co, że wezmę siekierę
163     4, 41|       Któregoś dnia powiedział mu Mateusz, że kupili grunt na Podlesiu,
164     4, 42| przeszkadzaj! - mruknął zgniewany Mateusz przewracając się na drugi
165     4, 42|       przeraźliwym brzękiem, jaże Mateusz klął przez śpik.~Ale nad
166     4, 42|          mnie! Uredzę i takiej!~I Mateusz go odwodził, ze strachem
167     4, 42|        sam to pewnie postawisz!~- Mateusz mi pomoże, przyobiecał!~-
168     4, 42|         czasu nie mitrężyć, aż go Mateusz hamował w onej zajadłości,
169     4, 42|    Nastusią do karczmy, a za nimi Mateusz z Tereską.~Żyd kłaniał mu
170     4, 42|           na drożdżach, zaś kiedy Mateusz przyszedł z pomocą, a Kłębowy
171     4, 42|           ją było widać z Lipiec. Mateusz prawie cały tydzień harował
172     4, 42|        niekiedy do weselników, bo Mateusz zagrał na skrzypicy, Pietrek
173     4, 42|     zbierać do domów. Tylko jeden Mateusz srodze się rozochocił, grał,
174     4, 42|           przenieść się na swoje, Mateusz przyniewalał do pozostania
175     4, 43|           się spominkom o nim, że Mateusz, nie mogąc się dogadać,
176     4, 44|         ręce nie patrzy - wyrzekł Mateusz, ale ktosik zakrzyczał:~-
177     4, 44|           stronę, kaj stał Antek, Mateusz, Kłąb i Stacho Płoszka,
178     4, 44|        drugiej kupie pod drzewami Mateusz prawił z przekpinkami, jaże
179     4, 44|           przytarł go natarczywie Mateusz.~Kowal skręcił się kiej
180     4, 44|       siarczyste zatłuką - zaklął Mateusz i odwróciwszy się do gromady
181     4, 44|     karczmy i po drugim kieliszku Mateusz huknął:~- A ja wam powiedam,
182     4, 46|         kto Lipce buntuje - rzekł Mateusz zesuwając się na ziemię.~-
183     4, 46|    Rodzonego ojca, co? - krzyczał Mateusz.~- Hale, nie sposób się
184     4, 46|       ukrzywdził, co? - zawarczał Mateusz.~- A mało to narobił mątu?
185     4, 46|           dawno mieli...~Sklął go Mateusz i chciał pobić, ledwie ich
186     4, 46|           u Szymka na Podlesiu, a Mateusz was powiezie.~- Muszę jeszcze
187     4, 46|          psa zepsutego! - buchnął Mateusz. ~- I za co, mój Boże, za
188     4, 47|            nie!~- Nie bójcie się, Mateusz go skamlał o łaskę nie będzie -
189     4, 47|         kawał drogi, opowiedział.~Mateusz aż się zachłysnął i zaczął
190     4, 47|           nowinę!~Wracali do wsi, Mateusz się krzywił i jakoś boleśnie
191     4, 47|           odpisała się u rejenta.~Mateusz jakoś poweselał i nie mogąc
192     4, 47|       Jagusię, a już te myśle, że Mateusz może się z nią ożenić, kąsały
193     4, 47|       Rozeszli się dosyć ozięble.~Mateusz, odszedłszy parę kroków,
194     4, 47|      wisiała mu na szyi.~- Ratuj, Mateusz! Jezu, tak czekałam na cię,
195     4, 47|        prawdę pyta... o prawdę...~Mateusz jaże się zatrząsł i obcierał
196     4, 47|           dna udręczonej duszy.~A Mateusz wił się jakby w kleszczach
197     4, 47|     strasznym, obłąkanym płaczem.~Mateusz stał nad nią, nie wiedząc,
198     4, 47|           mi dopomóż, Panie Boże!~Mateusz milczał, dusił go wstyd
199     4, 47|     przetrzymała takiego postu. A Mateusz zwietrzył kiej pies i dalejże
200     4, 47|        cudzego - kpili parobcy.~- Mateusz też niewinowaty, nie wiecie
201     4, 48|    dopiero będzie wieczorkiem, bo Mateusz jeszcze nie zdążył z trumną...~
202     4, 48|         nawet stanąć mu w oczach.~Mateusz mówił cosik do niej, to
203     4, 49|     siebie naczelnik - odpowiadał Mateusz.~Gdy przeszli, stara odezwała
204     4, 49|          cię napastować! Choćby i Mateusz, też nie do pogardzenia,
205     4, 49|          zakrzyczeli, tylko jeden Mateusz nie uląkłszy się nikogo
206     4, 49|           z nim to samo, wreszcie Mateusz chciał ich powstrzymać przed
207     4, 49|       odzipnąć nieco, napotkał go Mateusz, rychtujący niedaleczko
208     4, 49|       płacz i zgryzota! - szepnął Mateusz.~- Jagusia chora jeszcze?
209     4, 49|      niesprawiedliwa! - wybuchnął Mateusz i podprowadziwszy go pod