Tom, Rozdzial

  1     1, 1 |            uniósł się żywo poklepał je przyjaźnie po karkach, aż
  2     1, 1 |         obie gnały w dyrdy, aż kurz je zakrył obłokiem.~A potem
  3     1, 1 |           krzyk przenikliwy znaczył je w powietrzu.~- Ale szkoda,
  4     1, 2 |      kieszeni puszczadło, powecował je po cholewie, przyjrzał się
  5     1, 2 |           wozem w opłotkach, bo tam je zostawił Antek, a sam spokojnie
  6     1, 2 |           kiej ta ćma łazi, a choru je jeno, i tyle zrobi, co ten
  7     1, 3 |           pomorzone ptaszki i kłaść je za pazuchę.~- Kuba, wiecie,
  8     1, 3 |          skończą kopanie, to zagnać je do grabienia ściółki, a
  9     1, 3 |        rozpowiła dziecko i położyła je przed sędziami; dziecko
 10     1, 4 |                Zjadłbyś! A sadziłeś je to, co? Powtórz "Wierzę".~-
 11     1, 4 |  Panajezusowe, rozumiesz!~- Aleście je wzieni z dziedzicowego pola...~-
 12     1, 4 |          owoców o ziemię, pozbierał je w połę sutanny i niósł do
 13     1, 4 |            w lesie... ptaszków, com je w sidła chycił, zaniesłem
 14     1, 5 |            i rwały się tak, że trza je było cięgiem oganiać i stróżować,
 15     1, 5 |           insze buraczkowe... i kto je tam wszystkie spamięta!
 16     1, 6 |             po kostki, że raz w raz je zzuwała, żeby wylać wodę.~-
 17     1, 7 |           różne o świecie... czytał je przecież mojemu Walkowi,
 18     1, 7 |    obcierały ukradkiem oczy, bo tak je rzewnością przejęła dola
 19     1, 8 |    zatrzymał.~- I ciele beczy, kiej je od maci odsadzają... zwykła
 20     1, 8 |         złotówkę karmelków i wtykał je Jagusi w garście. - Naści,
 21     1, 9 |             gospodarz dwa złote, co je chowam na wypominki, to...~-
 22     1, 9 |         różańce żałosne... i próżno je chciał powstrzymać... daremnie...
 23     1, 9 |            liście ostatnie i rzucał je w noc na zatracenie ostatnie...
 24     1, 9 |   oszczędzonych skibek chleba, rwał je w glonki, przyklękał i rozrzucał
 25     1, 9 |      wszystkie. Pan Jezus odpuszcza je na ten dzień na ziemię,
 26     1, 9 |             słowa pacierzy, i niósł je w noc czarną...~- Juści...
 27     1, 9 |       próchno, jako te pępuszki, co je na wodzie wiater wydyma,
 28     1, 9 |       wodzie wiater wydyma, a drugi je zasię precz żenie."~
 29     1, 10|           głos sylabizowały... Roch je nauczał i pilnie baczył,
 30     1, 10|    odpowiadać, jako te indory, kiej je kto podrażni... a tak głośno,
 31     1, 10|            juści... marzły, żem sam je brał do siebie.:. ale kożuszysko
 32     1, 10|           złotych, co od was, a com je chował sobie na pochowek,
 33     1, 10|             te lody ze strzech, gdy je wiośniane słońce przygrzeje,
 34     1, 11|        któren masz smutki, na jutro je ostaw, dzisiaj się zabawiaj,
 35     1, 12|             stropu siano i zakładał je za drabiny.~- Cheba na połednie
 36     1, 12|        czerwone paciorki, że chciał je zgarniać, tak widno toczyły
 37     1, 12|       ledwie odczute brzmienia, ale je chwytał w lot i rozpoznawał.~-
 38     1, 12|         zwarte zęby, że trzeba było je nożem podważać by mu nieco
 39     1, 12|       wieczerzy odjeżdżać, bierzcie je i jedźcie.~Wyprowadzili
 40     2, 13|             na ciemnice i rozwalały je do dna, przeżerały na wskróś
 41     2, 13|             głowę wraz z cepami, co je niósł na ramieniu.~- Antek,
 42     2, 13|         blisko były, tak blisko, że je powiekami prawie dotykał;
 43     2, 14|           na trześniach. Pozanosiła je na grzędy, a z powrotem
 44     2, 14|            gwiazd przybywało, jakby je kto rozsiewał pełną garścią,
 45     2, 14|             płynne ciasto, rozlewał je na żelazną formę, ściskał,
 46     2, 14|            dwie dziewczyny składały je w paczki okręcając papierowymi
 47     2, 14|           pod wójtów chlew, musiało je coś spłoszyć, że prosiaka
 48     2, 15|         wynosił nad drugie i za nic je sobie ważył, a i tę miał
 49     2, 15|            szły do skroni, że kiedy je w gniewie ściągnął, to aż
 50     2, 15|           jakiś rozpalony, jeść nie je i matyjasi cięgiem...~-
 51     2, 16|         sidła na kuropatki, a gęsto je przysypywał plewami dla
 52     2, 16|      jeszcze oklepywała i smarowała je białkiem, by zbytnio w ogniu
 53     2, 16|     zmartwiał... drzewa ostały, jak je był wicher przygiął... zboża
 54     2, 18|          licząc nici i przewiązując je w pasma, a stary, że mu
 55     2, 18|             do lasu.~- I na plecach je noszą?~- A juści, koni nie
 56     2, 18|           namacała wymiona, wytarła je zapaską i wsparłszy głowę
 57     2, 18|      Zaniesła mleko, ale zapomniała je przecedzić, pobiegła na
 58     2, 21|             poświstem i wytrzepywał je nad światem kieby te chusty
 59     2, 21|         grubsze gałęzie, przycinała je do jednego wymiaru układając
 60     2, 21|             drewek, iż ledwie mogła je sobie zadać, stary też narządził
 61     2, 21|          jękliwym głosem, ćwierkała je w sobie porwanymi słowy
 62     2, 23|         potężnie jako te sosny, gdy je burza wyrwie i zdruzgotane
 63     2, 23|            rosa z kwiatów; obcierał je dłonią, to rękawem, ale
 64     2, 24|          portki!...~- Hale! wyniósł je całe, tyle że mógł zgubić
 65     2, 24|        Dzieuchy już szukały, ktosik je uprzedził.~- Bych Hance
 66     2, 24|           jak to stado owiec, kiedy je z nagła pies obgoni, gniew
 67     2, 24|    popłakujących żałośnie, ogarnęła je sobą i dziw nie zadusiła
 68     2, 24|       smutkami i rozdeptane, gasiła je w sobie z rozmysłem, siłą
 69     2, 25|        zadeszczonego świata, ledwie je dojrzał w tych mgliskach
 70     2, 25|     sprowadzone dochtory i powieźli je na cmentarz, potem zaś febry
 71     2, 25|         wszelkie, rowy były, kiejby je kto roztopionym słońcem
 72     2, 25|      sypiały razem z dziadkiem, tak je bowiem miłował.~Boryna zaś
 73     2, 25|        zakamieniła dusze i oblekała je w taką surową powagę, iż
 74     2, 25|         Paczesie, Balcerki i kto by je tam wszystkie spamiętał!...~
 75     2, 25|            poręby pognały tam i nuż je rozdzierać a rozwłóczyć
 76     2, 25|            dopadłszy kobiet zaczęli je prać batami, a rządca, chłop
 77     3, 26|     wilgotnych ździebeł i głaszcząc je z miłością, jakoby te włosy
 78     3, 26|             poszły albo na zebranie je zwołały.~Tłumaczyła tak
 79     3, 26|             nie stratowały.~Wybrała je starannie z zapaski na ziemię,
 80     3, 26|             związali, ale porwał ci je kiej te nicie nadgniłe,
 81     3, 27|      gniazdach, jaja i przepatrywać je pod światło.~- Leda godzina
 82     3, 27|           zapomniała nalać. Poczęła je właśnie troskliwie cucić,
 83     3, 27|          skrzyni ubiory rozkładając je po łóżku, rozpatrując, w
 84     3, 27|      kurzyły się ziemniaki, właśnie je była Józka omaszczała śmietaną
 85     3, 27|           wydołamy, a na gwałt trza je przebierać.~- A i gnój już
 86     3, 27|       osypanych baźkami, Józka jęła je układać zwięzując czerwoną
 87     3, 27|          siadła z nimi na ganku, by je wyczesać i przeiskać, że
 88     3, 27|       dzieci do czysta zaprowadziła je na słomę przed doły, by
 89     3, 27|      przynieśli przed chałupę, trza je będzie rankiem wyparzyć.~
 90     3, 27|            oczyma po niej wlepiając je naraz we drzwi którymi właśnie
 91     3, 28|      wyskrobali koryto i przywlekli je na ganek. Jagustynka przyjdzie,
 92     3, 28|             do okien zaglądając, aż je nieraz Józka musiała rozganiać.~
 93     3, 28|             i co trochu rozwieszała je na żerdce nad kominem.~-
 94     3, 28|             nie rozleciały. Wywarła je z trudem, mocno podparłszy
 95     3, 28|           po tym wzburzeniu.~- Trza je naleźć i schować przezpiecznie,
 96     3, 29|            do kobiet, cisnących się je całować, odchodził z wolna.~
 97     3, 29|       trzech garnuszkach, w których je kolejno zanurzała. Żmudna
 98     3, 29|         kiej na szybach, gdy zamróz je lodem potrzęsie.~Dziwowali
 99     3, 29|    niecułkach a donicach i ustawiać je na ławie pobok stołu, gdyż
100     3, 29|             ogniska w chałupach, by je znowu rozniecić tym młodym,
101     3, 30|           lipeckie kobiety, usadzać je a krzepić dobrymi słowy,
102     3, 30|           zimnym święconym. Właśnie je była Hanka przynosiła z
103     3, 30|             świecącymi guzikami, co je był uprosił od Pietrka,
104     3, 30|          rachując. Józka ugaszczała je, jak ino mogła, plackiem
105     3, 30|         wcięte kiej osy, batem bych je poprzecinał, że ani poznać,
106     3, 30|       Słońce mu świeci na łóżko, to je palicami zagrabia, jakby
107     3, 30|          takie o świecie, że kto by je ta pojął i zapamiętał!~Zasłuchali
108     3, 30|             tę Zmartwychwstania Bóg je na świat odpuścił i prawią
109     3, 30|        zebrała, do najmłodszych, co je rozkrzyczane na ręku przyhuśtywali,
110     3, 31|          rozpowiła dzieciątko i jak je Pan Bóg stworzył, nagusieńkie
111     3, 31| przyśpiewywała dzieciątku usypiając je w dużej niecce, że to u
112     3, 31|             I na złocie straci, kto je przepłaci! - mruknęła Jagustynka.~-
113     3, 31|             tych podrzutków...~- By je głodem zamorzyć, jak to
114     3, 31|          utrzymanie, nie z dobrości je przytula! - rzekła Hanka
115     3, 31|         Pokażcie mi dziecko.~Wzięła je do siebie i skoro posprzątały
116     3, 31|              I żeby czarne były, to je kąpią we wywarze z olszyny,
117     3, 31|      Owczarz jeno stoi o barany, bo je strzyże, a z czegóż to nas
118     3, 31|          wyrzekając, a Rocho utulał je, jak umiał, obiecując poczciwie
119     3, 32|        trepy o przyciesie.~Powiedła je zaraz Jagustynka przez przełaz
120     3, 32|             świecie jedno i jednako je Pan Jezus szanuje, wedle
121     3, 32|       wodzić i krzyczeć, wyciągnęła je za drzwi, zabierając się
122     3, 32|                 Od świtania, mogłaś je już dziesięć razy zapleść!~-
123     3, 32|        obrosłe w ciernie, że trzeba je było potem obchodzić, a
124     3, 32|           nimi a całować ziemię, co je na świat wydała.~A gdzie
125     3, 32|          dola i opuszczenie kłoniły je ku sobie coraz bliżej...
126     3, 32|           co nie skłoniły, bo zawdy je cosik powstrzymywało: to
127     3, 32|            jaże i w końcu rozniesło je daleko i zawziętość znowu
128     3, 33|          się pasła; były tam, gdzie je zostawiłem na noc. Dosyć
129     3, 33|          jeszcze gorące. Rozpętałem je i wsiadłem na gniadego,
130     3, 33|         dokoła i raz po raz popędza je batem coraz głębiej w koniczynę,
131     3, 33|          Zachodzę po śniadaniu; aby je zmoczyć. Brakuje jednego!
132     3, 33|           już ci nie starczyło, boś je przechlał, pijanico. Nie
133     3, 33|        litość ją wzięła. Przeniesła je do sieni, a pozawierawszy
134     3, 33|            i już z ojcowym litkupem je przedają. Bych jeno kupce
135     3, 33|      kokoszki po sadach gonią, bych je ponieść Żydowi na gorzałkę,
136     3, 33|      wygodziłabym waju. Na pochówek je ścibałam, ale kiejście w
137     3, 33|           macie te ojcowe... weźcie je na wykup... policzym się
138     3, 34|         najśmiglejsze z tych, co to je zimą cięli la Żydów. No
139     3, 34|          korali.~- To po matce, dał je Jagnie, a potem snadź odebrał -
140     3, 34|            takie święte, że niechby je kto tak przyniewalał, to
141     3, 34|           potrza pieniędzy i Miemcy je dadzą choćby jutro, niech
142     3, 35|           czym do ręki.~- To sam se je znajdę!~Skoczył do skrzynki
143     3, 35|         niego Szymkowe rzeczy, jęła je wyrzucać przez okno do sadu...~-
144     3, 35|           portki i koszule, związał je w płachtę i położył przed
145     3, 36|       zaczęło coś matyjasić, wzięła je na ręce i pohuśtując zajrzała
146     3, 36|             kiej przędze, obtulając je niby ciepłym, wilgotnym
147     4, 37|             nie sposób było wzuć mu je na nogi.~Kowal wraz z Mateuszem
148     4, 37|   ociągliwie smarował buty, sielnie je nagrzewając przed kominem,
149     4, 37|          dysząc z gorąca. Rozbierał je upał, cichość i ten płakliwy,
150     4, 37|           ksiądz w podwórzu i kazał je zawołać.~Siedział se w cieniu
151     4, 37| Przyjrzyjcie mu się! - podprowadził je bliżej, klepiąc z lubością
152     4, 37|             że organiścina przyjęła je kawą, przy której się nieco
153     4, 37|           płótno na bielnikach, gdy je słońce przygrzeje, z pól
154     4, 37|             od katafalku i rozdawać je ludziom, ksiądz też jeszcze
155     4, 37|            kto raje dawał - opuścić je musisz.~Bych ci kto wszystkie
156     4, 37|    wszystkie moce dawał - śmierć ci je wydrze.~Bych ci kto rozum
157     4, 37|       podziały.~- Narzeka, a dobrze je musiał schować.~Pogadywały
158     4, 38|            kramie obrazików, zaczął je rozdawać dzieuchom i kto
159     4, 38|         takie dworskie, i takie, co je śpiewają po karczmach -
160     4, 38|           wieszać na szyi, tulił ci je poczciwie, huśtał i łaskotał,
161     4, 39|          działach, co?~- Juści, tak je niby we zwyczaju, co dopiero
162     4, 39|        tłumaczył, chytrze ściągając je z drążka.~- Niczego tknąć
163     4, 39|         dwojaki pędziła Józkę, bych je prędzej poniesła w pole.~
164     4, 39|            chodzi, o te morgi, a to je weź sobie i nachlaj się
165     4, 39|             wiązać toboły i wynosić je w opłotki.~Hankę zemgliło,
166     4, 39|        matce, moje...~Jagna zaczęła je odwiązywać ze szyi, ale
167     4, 39|             to?~- A to mniejsze, co je na zwiesnę przywiezła z
168     4, 40|         dziecińskie szmaty i poszła je przeprać we stawie.~A dzień
169     4, 40|        gotowanej kaczętom i wygnała je na staw. Witek dostał pięścią
170     4, 40|        wczorajszej roboty.~Powiedła je poza młyn, na niskie łąki
171     4, 40|             i sparz wrzątkiem! Wnet je wam sprawię. To gapa ze
172     4, 40|     niezgorsze pęto, ale da Bóg, że je zmożemy. Hale, Rochu, a
173     4, 40|            nowe cudności, oglądając je i przymierzając z taką radością,
174     4, 40|         krzyczące na stawie wypadła je przyciszać kamieniami, że
175     4, 40|           nagła we zboża i skłębiał je, mącił, wzburzał do dna
176     4, 41|           obtaczać bochny i wynosić je w ganek, na deskę ździebko
177     4, 41|         gruchaniem na ganek, a kiej je spędzała, doszedł ją ze
178     4, 41|             częściej jeno cmokaniem je przynaglał, gdyż do cna
179     4, 41|            wyłożył i rozkiełznawszy je puścił na trawiastą, podleśną
180     4, 41|             Zapłać za płótno, co mi je zwiesną podarła na bielniku,
181     4, 41|         pomówić z kupcami.~- Abo to je znam! Byś to chciał wstawić
182     4, 41|          sześciu chłopa obciesywało je do kantu, a drugie wynosiły
183     4, 41|           uniesłszy ubieru wypędzał je z pośpiechem.~- Boryna!
184     4, 41|           Ślepyś, że cudze? Widzisz je, świńtuchy znarowione!...~
185     4, 42|        ująwszy ciężkie taczki pchał je kiej piórko, hardo tocząc
186     4, 42|             ziarno ślepej kurze, to je z pazurów nie popuszczajta.~
187     4, 42|    cichaczem, przez ogrody, dygując je do Nastusi, lecz stara,
188     4, 43|            trwożnie wołać:~- Odpędź je, bo me zatratują, odpędź!
189     4, 43|              bezsilne dłonie cisnąc je do twarzy i oczów.~- Tak
190     4, 43|           się bojają, biedoty! Puść je, Witek!~- Sam wytropiłem
191     4, 43|          puszczał - bronił się, ale je wypuścił.~A znowu kiedyś
192     4, 43|       pazurami, ledwie Antek zdążył je rozdzielić i tak przy tym
193     4, 43|             dziesięć rubli wetknęła je w rękę Nastusi.~- Weź te
194     4, 43|             ręce korale.~- Wsadźcie je sobie gdzieś, stoję o wasze
195     4, 44|             pisarzowe okna, bo ktoś je przymknął ze środka i zasłonił.~-
196     4, 45|          taczki kapotę i buty, ujął je krzepko i pchał tak wartko,
197     4, 45|        stojącego nad drogą i wzieny je zajadle młócić.~- Bryka
198     4, 45|         nimi, dopadł z bliska i tak je skropił, że nie mogąc już
199     4, 45|          ognia w trybularzu, trzeba je podkurzyć, to się uspokoją! -
200     4, 45|     pogadując cosik do nich zbierał je do sitka i zbierał, gdyż
201     4, 45|        pobożnych śpiewaniach, jakby je kto wypominał z ambony,
202     4, 46|      skoczył do nich kiej ryś i jął je pilnie przeglądać.~- Skąd
203     4, 46|           pilnie przeglądać.~- Skąd je macie?~- Musi być, co Rocho
204     4, 46|         macie?~- Musi być, co Rocho je położył, to se i leżą.~-
205     4, 46|         szeptał łzawo, przyciskając je do piersi a całując po głowinach
206     4, 47|             naraz do drzwi, wywarła je na rozcież i zawrzeszczała
207     4, 48|           straszne rzeczy. Rozważał je jednak z coraz większą udręką
208     4, 49|         jeśli zgrzeszyło oko, wyłup je i ciśnij psom! Jagusia,
209     4, 49|           grubachne snopy, ustawiać je na zagonach mendlami, a