Tom, Rozdzial

  1     1, 1 |        grosza uścibi - to rychtyk la nich na przednowek... krewniaki
  2     1, 1 |               co?~- A sam pójdzie do nich na wycug, co?... Starzyście.
  3     1, 2 |          oczy na chłopaka - podziw w nich był a zdumienie.~- Józia! -
  4     1, 2 |               Ni, Grzegorzowa nie la nich - podjął wójt - za mdła
  5     1, 2 |              o jednej, co by była la nich w sam raz.~- Którna?....~-
  6     1, 2 |        chałupą Jagny.~Świeciło się u nich jeszcze i przez otwarte
  7     1, 3 |             prawdę mówię. Służyłam u nich, to mi cięgiem spokoju nie
  8     1, 3 |             na miądlenie. Zlezę przy nich, bo jest tam i Jaguś moja.~-
  9     1, 4 |              wstążek zwieszał się od nich na plecach i gdy szła, wił
 10     1, 4 |         Jagustynka nachylając się do nich ze śmiechem.~-...I sami
 11     1, 5 |             ziemi leżały, a szedł od nich blask, że jaki taki do czapki
 12     1, 5 |           płóciennymi daszkami, a na nich zwoje kiełbas czerwonych
 13     1, 5 |           wszystkie kramy i to, co w nich sprzedawali?...~Były z zabawkami
 14     1, 5 |            aż fiołkowy cień padał od nich na twarz pokraśniałą; uśmiechała
 15     1, 5 |             kąt abo jeść, kiej sie u nich nie przelewa... A ciekawam,
 16     1, 6 |           słodko jadają, a ludzie na nich robią... - myślała, ale
 17     1, 6 |         szyby, ale wnet zapomniała o nich, zapomniała o wszystkim,
 18     1, 7 |           wędrownika; któren oczów z nich nie spuszczał, a potem znowu
 19     1, 8 |            nie wiedział, bali się do nich z nowiną bieżyć, bych w
 20     1, 8 |             ukrzywdzenie! Poszłam do nich w niedzielę, żeby chocia
 21     1, 8 |           tam był i wnet przystał do nich, ale niedługo pili, bo Maciej
 22     1, 8 |             tym. Wyrychtujemy taką z nich parę, że jaż ha!~- Ino klacz
 23     1, 8 |          Siostrzyne zmówiny, to i la nich uciecha - zauważył wójt,
 24     1, 8 |           kwiat złoty.~Boryna się do nich rzucił witać, a całować,
 25     1, 8 |      Jambroży, to wójt przepijali do nich gęsto i zachęcali.~- Pijta,
 26     1, 9 |         rzędy beczek solówek, a obok nich rozkładały się gromady dziadów.~
 27     1, 10|        stroiły... Chodził se dookoła nich z różańcem w ręku, nasłuchiwał,
 28     1, 10|             nie widywały.~- Bo się u nich nie przelewa, nie... - bronił
 29     1, 10|              środku, obejrzał się po nich i zapytał drwiąco:~- Wszystkie!
 30     1, 11|         świat? Ostają...~- Tyla mi z nich pociechy, co z wczorajszego
 31     1, 11|       papierów, a ona wystrzygnęła z nich kółek strzępiastych, to
 32     1, 11|  przystrojeni ludzie, przystawali do nich i szli dalej społem, i już
 33     1, 11|           nie weselny, przystawał do nich, by się aby napatrzeć i
 34     1, 11|             zaplecione nad czołem, w nich koronę wysoką, ze złotych
 35     1, 11|               że ino wicher szedł od nich i moc.~Muzyka rznęła siarczyście,
 36     1, 11|          wszedł Jambroży i prosto do nich przystał. Spóźnił się, z
 37     1, 11|            państwo młodzi, a w podle nich ze stron obu co najpierwsi,
 38     1, 12|             na konie i przemawiał do nich. Rżały radośnie i odwracały
 39     1, 12|            wspomogą biedoty, bo i na nich zima przyjdzie. - Przyciszał,
 40     1, 12|       wszystkiego im zawżdy mało!~Po nich kury zakrzekorzyły przed
 41     1, 12|              pojadają. Przepijcie do nich!...~Juści, że jej słuchał
 42     1, 12|         cicho.~- Jakże, skoczyłam do nich na zmroku, dzieciom poniesłam
 43     1, 12|           zły, taki zły... a bieda u nich w chałupie i ten płacz...
 44     2, 13|    skomleniem uciekać na bory - a po nich, zaraz na odwieczerzu, zaczęły
 45     2, 13|     przegniłe, że wilgoć lała się po nich, a w kątach mróz trząsł
 46     2, 13|             zajadle dobierały się do nich, aż Antek wyszedł naprzeciw
 47     2, 13|         swojemu, że Jankiel biegł do nich, albo ktoś wszedł na kieliszek,
 48     2, 14|               ni głosu nie ostało po nich. Nic, jeno ta cichość zmartwiała
 49     2, 14|         Rozwiązała wory i w jednym z nich na wierzchu znalazła bochen
 50     2, 15|              gęsto Bartek krzykał do nich przekpiwając:~- Te, drzyki
 51     2, 15|              ludźmi, że to i każdy z nich miał się za najmocniejszego
 52     2, 15|              z dnia na dzień rosła w nich złość do siebie i zawziętość,
 53     2, 15|           już od ludzi ni stronił od nich, ino im takie oczy pokazywał,
 54     2, 15|            między sobą.~Ale Antek na nich nie zważał, zmełł kaszę
 55     2, 16|            dziecko im chore, bieda u nich aż skrzypi, a on sam tak
 56     2, 16|     pomiarkował, jako w tym jest dla nich coś przykrego, chciał naprawić,
 57     2, 16|            niźli tego psa... a tam u nich gwarno, pełno ludzi... chodziłam
 58     2, 16|          dufność serdeczna i wiara w nich była, bo Witek nachylił
 59     2, 16|       wędrowali; po karczmach szły o nich przekpiewy że samymi piskorzami
 60     2, 16|            błot, a dymem torfowym od nich wiało.~I z Woli nadchodził
 61     2, 16|            mocno uważali.~A zaraz po nich walili ludzie z Przyłęka,
 62     2, 16|             i pożądania paliły się w nich na przemian, szły z serca
 63     2, 17|              ze strachem patrzała na nich i jakby wśród zbójów się
 64     2, 18|      śniegiem, a że Łapa szczekał na nich, chycił go któryś za grzbiet
 65     2, 18|     samotność, ta noc niemocą się na nich zwaliła, ciężarem słodkim,
 66     2, 18|             Jaguś!...~Kieby piorun w nich trzasnął, tak się roznieśli,
 67     2, 18|          choćby Jambroża, jedna by z nich była pociecha! A kowal,
 68     2, 19|           czynił, ale i nikto się do nich nie kwapił, tyle co Jambroży
 69     2, 19|               co ino wlazło. A pobok nich stojał Bartek z tartaku
 70     2, 19|              do rąbania, ale żaden z nich jakby nic nie słyszał, tak
 71     2, 19|          naprzeciw, odwracano się od nich i unikano, czym głośniej
 72     2, 19|       pięścią wygrażał i darł się do nich, a coraz więcej ludzi wrzało
 73     2, 19|             i dzieuchy krzywe, że do nich nie przychodzę! Wiecie,
 74     2, 19|               ile że cięgiem ktoś do nich przystawał i swoje dokładał;
 75     2, 19|        bacząc, że ludzie zwracają na nich uwagę, coś szepczą a krzywią
 76     2, 19|              i jął się przebierać do nich. Ustępowali mu z drogi,
 77     2, 20|          kamień we wodę, ni znaku po nich! To i niejeden w Lipcach
 78     2, 20|             świata nie dojrzał, a po nich zaś bywały dnie spokojne,
 79     2, 20|         swary, nowinki - wieś się od nich trzęsła. A czasem trafił
 80     2, 20|              raz pierwszy, by się do nich przyłączył, z dworem nie
 81     2, 21|             tańcował, kręcił i tak w nich siepał, że ledwie mogli
 82     2, 21|            przypominki, nie uciec od nich nie zapomnieć, nie! Ból
 83     2, 22|        miesiąc stawała na sądy; a po nich wlazła hardo, choć i nie
 84     2, 22|             chudzili. Powlókł się do nich, bo już wolał nawet pracować
 85     2, 22|         żywota zaprzedali, a żaden z nich się nie turbuje ni rozmyśla,
 86     2, 22|      ostatnie zarzewia nie zaczęły w nich przygasać.~Mateusz wyciągnął
 87     2, 23|          jeszcze między żywe, zali w nich się stawały te cuda, zali
 88     2, 23|             na wszystko, burza się w nich zerwała i rosła wzmagając
 89     2, 23|             gromadą przeleciały obok nich, że odskoczyli z przerażeniem.~
 90     2, 23|              o pół staja zaledwie od nich, przewlekły się wnet i całkiem
 91     2, 23|           oniemień, radość buchała w nich pożarem, weselny ton rozbrzmiewał
 92     2, 23|       zamilkli oboje; przymroczało w nich nagle, jakiś cień padł na
 93     2, 24|       którymi, wiem, patrzę nawet na nich, słuchają mnie teraz i jeszcze
 94     2, 24|       splątana, dzika wrzawa biła od nich kiej bełkot wód wzburzonych,
 95     2, 24|               że co dnia chodziły na nich skargi do wójta, a nawet
 96     2, 25|              ale nikto nie zważał na nich ni słuchał - wiedziano bowiem
 97     2, 25|          wypadły na porębę, stojał w nich Boryna, a za nim konno,
 98     2, 25|       krzykał groźnie, następował na nich i wypierał w bór.~Insi zaś
 99     2, 25|      przeparli dworskich, paru już z nich leżało pokrwawionych, a
100     2, 25|         rozsrożony jeszcze barzej na nich niźli na dworskich, że rozgorzał
101     2, 25|    powściekani, że aż strach było na nich patrzeć, tak byli okrwawieni,
102     2, 25|       jastrzębimi ślepiami, nikto na nich nie baczył, wszystkie ano
103     2, 25|            szumiał sennie i sypał na nich rosisty opad osędzielizny,
104     3, 26|           stworzeniu czującemu.~A po nich wnet i czajki zakwiliły
105     3, 26|             kaszą i przykucnęła przy nich pilnie bacząc, bo stare
106     3, 27|            podobne, bo gdziesik spod nich, w wysokościach ciągnęło
107     3, 27|          niecoś o swoich.~Wyszedł do nich przed dom i siedząc na przyźbie
108     3, 28|            dopiero we święta będą do nich puszczali, to w niedzielę
109     3, 28|             kieliszek przepijając do nich, a Józka podała śledzia,
110     3, 28|           jeno raz jeden zajrzała do nich czatując w izbie na wyjście
111     3, 28|               bo pewnikiem goście do nich zwalą na święta.~I długo
112     3, 28|              Hale, przywlekła się do nich w sobotę i zaraz w nocy
113     3, 28|         drugimi... Ledwiem wyszła od nich, powieda Grzegorzowa, że
114     3, 28|              powiadań, a nie mogąc z nich wiele wymiarkować, przerwał
115     3, 29|          Gulbasiaka, że kamieniem na nich puścił!...~Krzyczały spólnie,
116     3, 29|             Tak skamlały, abyście do nich zajrzeli... przyjdźcie!... -
117     3, 29|            wójtowa kupi... łatwiej u nich o grosz.~Wzięła go raz jeszcze
118     3, 29|     przetoczyć na swoją stronę, by w nich swobodnie przeszukać, ale
119     3, 29|          niebieskie, a widać było na nich takie rzeczy, że prosto
120     3, 29|            zagniatane i na mleku, po nich następowały placki żółciuchne,
121     3, 30|        radości nastaje, jeno nie dla nich... chudziaków pokrzywdzonych...
122     3, 30|              z kobietami, poszedł do nich prędko.~- Hi... hi... zmogły
123     3, 30|         żadnym Lipczakiem, boć przez nich sam jest szkodny najbarzej!
124     3, 31|          burzliwe głosy.~- Lecieć do nich i odebrać, a sprać złodziejów! -
125     3, 31|              prawie na palcach kiele nich chodziły, z oczu odgadując
126     3, 31|                  bełkotał latając po nich oczyma.~- Juści! pomagali,
127     3, 32|              wójtowej chałupie, i do nich śmigały. Z pół wsi już się
128     3, 32|               ale przyjdą... byłam u nich z wieczora, wszystkie się
129     3, 32| Prześmiewacie, a samej jaże łysty do nich drygają! - rzekła Kozłowa. -
130     3, 32|             pies.~- Wyczekały się na nich kobiety kiej kania na deszcz! -
131     3, 32|              Tyla z nimi, co i przez nich! Głupie! - mruczała, przykro
132     3, 33|           zatrzęsły, obejrzał się na nich.~- Słyszycie? dyć Kłąb jestem,
133     3, 33|         wójtowi?~Nawet już Żyd się z nich prześmiewał i na bórg dawać
134     3, 33|           Juści, szło im akuratnie o nich co o ten śnieg łoński -
135     3, 33|              z Bogiem!... co wama do nich? - przekładał drugi.~Ale
136     3, 33|             szwargotać, tak cosik do nich zaszprechował, jaże karczmarz
137     3, 33|           końca patrzą. Co mi tam do nich! ~Juści, mało to ją własnych
138     3, 34|             Pietrka. Dziedzic już na nich czekał w porębie i zaraz
139     3, 34|           chłopaki?~- Przez złość do nich, że to chcą działów. Piekło
140     3, 34|           chcą działów. Piekło tam u nich, a to dzień nie mija przez
141     3, 34|            gałęzi, stary Bylica kole nich łaził, wymierzał toporzyskiem,
142     3, 34|         pojamorować. Jaże buchała od nich gorzałka! Nie budzilim:
143     3, 34|           mogąc poredzić puszczał na nich swojego boćka, któren snadź
144     3, 34|            się nie rozwalają, tyla w nich siedzi, bieda jaże piszczy,
145     3, 34|               Ani sposób już było do nich mówić, tak ich ponosiło.~
146     3, 34|      rozchmurzył i przystał znowu do nich, bych go nie posądzili o
147     3, 35|            od płaczu, biegał dookoła nich i skamlał żałośliwie:~-
148     3, 35|              po obiedzie zajrzała do nich Hanka, jeno że jakaś była
149     3, 36|     nieprzejrzane morze pól, ginął w nich kiej ptak zabłąkany lub
150     4, 37|          dobre i nijakiej krzywdy od nich nie zaznał - wtrąciła Jagata
151     4, 37|            dymy gryzące snuły się po nich bolesne medytacje i jęki
152     4, 37|             dziedzicowi, bo każden z nich jeno zdradę chłopskiemu
153     4, 37|            płotów i cosik długo przy nich grdykał.~Długo ich było
154     4, 38|              Jezus! Pachniało też od nich kieby z tego trybularza.~
155     4, 38|          Naród rzucił się patrzeć na nich, a wielu przełaziło ogrodzenie
156     4, 38|             Jakiś chłopak śmignął na nich kamieniem, a drugie też
157     4, 38|         pokrzywdzili?~- Zaszedłem do nich wczoraj z wieczora, to me
158     4, 38|        plątała się kajś niedaleko od nich udając, że nie spostrzega
159     4, 38|             jej spyta.~Przystąpił do nich Szymek z Nastusią, nalazł
160     4, 39|          przechlają. Nie powiadam na nich nic złego, ale mi dziwno,
161     4, 40|           wygania - przykucnęła przy nich. - Pietras, powiedz: tata!
162     4, 40|            odparła zwijając się kole nich i mało wiele sama pojedając.~
163     4, 40|           zakrzyczały i poleciała do nich, zaś Antek ruszył w podwórze
164     4, 40|         włosy pod oknem wyzierała na nich coraz niecierpliwiej, pilnie
165     4, 41|          wszystko złe zwaliło się na nich. Krowa im padła, ziemniaki
166     4, 41|      pytające oczy.~- Małoście to na nich pomstowali? - rzekł z naciskiem.~-
167     4, 41|           pomówię, jeszcze dzisia do nich poletę.~Antek cofnął się
168     4, 41|              Szymek wyskakując przed nich a trząchając zaciśniętymi
169     4, 41|        pieszczocie niepamięci.~A i w nich nie było już pomiarkowania
170     4, 41|        nienasyconych żarach. Ożyły w nich dawne miłoście i zwarły
171     4, 41|            sprzeciw, rozglądał się w nich trzeźwo, że w końcu przyszedł
172     4, 42|        Mówiła Płoszkowa, żeby się do nich sprowadzić na przezimowanie,
173     4, 43|          twarzy i oczów.~- Tak się w nich dusza tłucze, tak się bojają,
174     4, 43|           Antka Boryny! Nie robią na nich, bo pono czekają działów
175     4, 44|              była taka, że jak się z nich prześmiewali, trzech wypadało
176     4, 44|    strażników i pisarza.~Podszedł do nich Antek z przełożeniem, ale
177     4, 44|          naród znaczy, tyla, żeby za nich gnaty wyciągał.~- A żeby
178     4, 44|              na drzwi, ale wyszedł z nich jeno pisarz z papierem w
179     4, 44|             nogami! - zaklął ktoś na nich.~A naczelnik, choć prawił
180     4, 45|             cięgiem się kręciła kole nich, szczękały statki, a niekiedy
181     4, 45|            drewnianymi pudłami, a na nich stał jeszcze kosz jaj i
182     4, 45|              gdy naraz sypnął się na nich brzękliwy szum, że Jasio
183     4, 45|              jeno pogadując cosik do nich zbierał je do sitka i zbierał,
184     4, 45|             ano przytuliły, bym se u nich pomarła, to pacierz mówię
185     4, 45|             bezwolnie, a zaglądał do nich niekiedy na krótką chwilę
186     4, 45|       przytyku, a że przychodziła do nich, że ją wszyscy w domu lubili,
187     4, 45|           strachach, co to jak się o nich słucha, to jaże mrówki człowieka
188     4, 45|          ziemi Kozłowa i stając przy nich patrzała naśmiechliwymi
189     4, 46|           Jagustynka przystępując do nich.~Zbiły się w kupę i kiej
190     4, 46|     przyciśnięte Pasyjką, skoczył do nich kiej ryś i jął je pilnie
191     4, 46|              kamienie, aż póki się z nich nie wyniesie ów święty,
192     4, 47|              chałupie! Poleciałam do nich, nie było nikogo. Zaglądam
193     4, 48|            głowami.~Jakby msza się w nich odprawiała, tak pełni byli
194     4, 48|       śpiewają jakąś pieśń, co się z nich była sama zrodziła i kieby
195     4, 49|               a na to wraziła między nich tłuste brzucho Płoszkowa
196     4, 49|    pociągnęły do wójtowej.~Wyszła do nich, zapuchnięta od płaczu,
197     4, 49|           tajną robotę.~Przystały do nich Płoszki, przyniewoliły jeszcze
198     4, 49|              coraz częściej, rosła w nich bowiem niecierpliwość, jakby
199     4, 49|       lękliwym smutkiem odwracano od nich oczy, niejeden już wzdychał
200     4, 49|              kule.~- Nie zażyjecie u nich wywczasu! Tam jeno płacz