Tom, Rozdzial

5501     4, 39|                  że pójdzie między ludzi, a przewie się, co na to wszystko
5502     4, 39|        Przyogarnęła się nieco w chałupie, a wyjąwszy papier zza obraza
5503     4, 39|                rozdziany, w portkach jeno a w słomianym kapelusie, ale
5504     4, 39|                    ho, pliszka się widzi, a ma jastrzębie pazury! -
5505     4, 39|               Laboga! Taki młody i zdrów! A to mu było dopiero na dwudziesty
5506     4, 39|                Teraz jeno wygońcie Józkę, a już wszystko będzie wasze
5507     4, 39|                 już wszystko będzie wasze a kowalowe...~- Skończyłeś
5508     4, 39|                młynarz gruchnął śmiechem, a on coś pilnie jął majdrować
5509     4, 39|                 nieszczęsna! Dziś żyjesz, a jutro gnijesz. To już Michał
5510     4, 39|               mają przepaść. Chudziaszek, a tak się darł do domu!...~-
5511     4, 39|                   Wszystko w boskim ręku. A do wody to zawdy szczęścia
5512     4, 39|               swoich codziennych turbacji a zabiegów, zwłaszcza Hanka.~
5513     4, 39|                zabiegów, zwłaszcza Hanka.~A po wsi w mig się rozniesły
5514     4, 39|                 przychodziło do swarów...~A nim wieczór zapadł, już
5515     4, 39|              czynił luby, pachnący bowiem a chłodnawy, niebo wisiało
5516     4, 39|               koników i głosy przepiórek, a po rowach i bagnach sennie
5517     4, 39|           upilnuje to domowego złodzieja! A może miała patrzeć przez
5518     4, 39|                   sitko, co?~- I... grał, a trawy się dzierżał, wiecie!
5519     4, 39|                   nie ze sprawiedliwości, a jeno przez czystą zazdrość!~
5520     4, 39|             wszystkie rzuciły na niego.~- A czegoż to mamy jej zazdrościć,
5521     4, 39|                  juchy, strach im słońca. A bych była kiej Magda z karczmy
5522     4, 39|                  jednak dojrzeć nie mógł, a wejść się wagował, więc
5523     4, 39|              kiedy przyjdziecie?~- Kiedy? A może na święty nigdy. Tak
5524     4, 39|                 pominęła Jagusiną sprawę, a tylko rzekła o Grzeli:~-
5525     4, 39|                   o tym nie pomyślałam.~- A z tym, co dziedzic musi
5526     4, 39|                  szepnęła z rezygnacją:~- A skoro już pomarł, to już
5527     4, 39|                  pochowku.~- Któreż to?~- A to mniejsze, co je na zwiesnę
5528     4, 39|                się jej z tymi znajdami.~- A nie wiedzie. Nie traci ona
5529     4, 39|              będzie o wygnanie córki...~- A niech skarży, co mi ta zrobi!~-
5530     4, 39|                  Były z rana u spowiedzi, a potem długo radziły z dobrodziejem,
5531     4, 39|                 nie podsłuchiwałem juści, a mówię, co me jeno doszło
5532     4, 39|               pięścią wygrażał.~- Ksiądz, a wsadza nos w cudze sprawy! -
5533     4, 39|                jakby całkiem bez radości, a wójt pomedytował cosik i
5534     4, 39|                  będzie, jak Antek wróci, a was wsadzą! Z czystego przyjacielstwa
5535     4, 40|                 Ale przez takie przeróżne a ciężkie przejścia Hanka
5536     4, 40|                nie mogła zasnąć tej nocy, a przy tym cięgiem się jej
5537     4, 40|                  ją całą gorącymi potami, a przejmując takim dygotem,
5538     4, 40|                  łóżka i boso, w koszuli, a ze siekierą w garści, która
5539     4, 40|                  głuche, dalekie kroki.~- A może w którejś chałupie
5540     4, 40|             poszła je przeprać we stawie.~A dzień podnosił się coraz
5541     4, 40|               zapiał kajś pierwszy kogut, a wnet po nim jęły trzepotać
5542     4, 40|               wolna bielone ściany, płoty a puste, orosiałe drogi.~Hanka
5543     4, 40|                   zadufana w swoją urodę, a puszcza na noc chłopaków!
5544     4, 40|            Pewnikiem z karczmy, od Magdy! A to jak wilki tłuką się po
5545     4, 40|                   wzięła nucić ściszonym, a tęsknością nabranym głosem:~
5546     4, 40|                Dzieci też jęły się mazać, a Józka skarżyła się żałośnie:~-
5547     4, 40|               powypędzała drób z chlewów, a przeczekawszy jeszcze z
5548     4, 40|                 niebo całkiem rozgorzało, a staw sczerwienił się od
5549     4, 40|              dzwonią zębami o pusty żłób, a ty się wylegujesz do wschodu!~-
5550     4, 40|                 wieś słyszy! - mruknął.~- A niech słyszy! Niech wiedzą;
5551     4, 40|                   pół mleka nie ostawiła! A śpiesz z udojem, na wsi
5552     4, 40|               bierz śniadanie i wypędzaj, a pogub mi owce, jak wczoraj,
5553     4, 40|                 przyczajał się, klekotał, a kuł w niego i wyjadał. Była
5554     4, 40|              wszyćko miała sposobną radę.~A skoro Witek pognał krowy
5555     4, 40|                  ta baczenie na wszystko! A jakby Antek wrócił, daj
5556     4, 40|               Chodźta, kobiety, póki rosa a chłodniej, okopiemy nieco
5557     4, 40|                   okopiemy nieco kapusty, a od śniadania wrócim do wczorajszej
5558     4, 40|             czajki kołowały nad zagonami, a boćki chodziły kiwający,
5559     4, 40|              bagnem i surowizną tataraków a trzcin, co poobsiadały kępami
5560     4, 40|                mogą się jeszcze rzucić.~- A mogą. Na Woli obżarły już
5561     4, 40|              mlecze bowiem szły w kolano, a kacze ziela i nawet osty
5562     4, 40|             Grzechu ano nikt nie posiewa, a pełno go na świecie.~- Bo
5563     4, 40|           proboszcz oprowadzi kompanię!~- A któż mu to poniesie brzucho! -
5564     4, 40|                nie bacząc na przycinki. - A dyć to człowiek jakby szedł
5565     4, 40|                tej drodze lekko i dobrze. A co się napatrzy świata,
5566     4, 40|                   co się napatrzy świata, a co się nasłucha, co się
5567     4, 40|              namodli! Jeno parę niedziel, a widzi się człowiekowi, jakoby
5568     4, 40|                   całe roki zbył się bied a turbacji. Jakby się potem
5569     4, 40|                   rzeką, między szuwarami a gęstą, młodą olszyną, przemykała
5570     4, 40|              nigdy nic:~- Róbcie tu same, a na śniadanie przychodźta
5571     4, 40|                już ruchając przy robocie, a Hanka szła wciąż jednako
5572     4, 40|                   pytała jedno w kółko.~- A z Rochem! Dyć już wam mówiłam!~-
5573     4, 40|                    Dyć już wam mówiłam!~- A jaki, co? Jaki?~- Wiem to
5574     4, 40|                siedział z Rochem w ganku, a uwidziawszy ją wyszedł naprzeciw
5575     4, 40|                słów nabranych radością.~- A ja, Hanuś! Ja! - przygarnął
5576     4, 40|            przygarnął ją mocno do piersi, a przytulał z dobrością i
5577     4, 40|              niego zgoła już bez pamięci, a jeno te szczęsne łzy spływały
5578     4, 40|                 oroszony krwią serdeczną, a oczy wierne i oddane, oczy
5579     4, 40|                    to go sobie macie...~- A mam! Mam! - zawołała stając
5580     4, 40|                Rocho mu na imię! Pietras, a chodźże i ty do ojca - podsadziła
5581     4, 40|                   coś rajcuje.~- Przecie, a taki sprzeciwny, a taki
5582     4, 40|               Przecie, a taki sprzeciwny, a taki zmyślny, dorwie się
5583     4, 40|            boczysz? Chodźże - zauważył.~- A bo to śmię - pisknęła wstydliwie.~-
5584     4, 40|              miejsca:~- Dobrze wam gadać, a mnie już kiszki marsza grają.~-
5585     4, 40|                  Cipuchny! cip, cip, cip! A może jajków przódzi, co?
5586     4, 40|                  może jajków przódzi, co? A może chleba? świeży i masło
5587     4, 40|                  Hanuś, kogutki na potem, a sporządź cosik po naszemu.
5588     4, 40|                  je zmożemy. Hale, Rochu, a kajże to nasze gościńce?~
5589     4, 40|              Antek jął wyjmować różności, a podawać każdej z osobna.~-
5590     4, 40|                 razem wybierać i kupować.~A sporo nakupił, gdyż dodał
5591     4, 40|             odłożył obwiniętego w papier, a nie zapomniał Witka ni też
5592     4, 40|                   po zrumienionej twarzy, a Józka za głowę chytała się
5593     4, 40|             poczuje jakąś wagę w żywocie. A to me paśli w tym kreminale,
5594     4, 40|               biją? - spytała lękliwie.~- A biją! Są tam bowiem i takie
5595     4, 40|                pyskają wczesne ziemniaki, a kury rozgrzebują wschodzące
5596     4, 40|                 zazierając do śpiących.~- A dzień tak się przykro dłużył,
5597     4, 40|               śniadanie, przeszedł obiad, a oni wciąż spali. Porozpędzała
5598     4, 40|                  wyrabia, stróżując jeno, a cięgiem drepcąc od stodoły
5599     4, 40|           przymierzać, oglądać i wołać.~- A kaj to drugi taki dobry
5600     4, 40|              poleciała na wieś do kobiet, a kogo jeno dostrzegła, to
5601     4, 40|                 dala krzyczała:~- Wiecie, a to mój powrócił. Śpi se
5602     4, 40|                   się ona pocznie wynosić a nos zadzierać, obaczycie!~-
5603     4, 40|                 to obejrzeć gospodarkę?~- A dobrze! Święto się już skończyło,
5604     4, 40|                  kaj parskały trzy konie, a w zagrodzie kręcił się źrebak;
5605     4, 40|                  się do cna rozeschnie.~- A bo to raz przykazywałam
5606     4, 40|         przechwalając dużym przychowkiem, a kiej i to obejrzał, rozpowiedała
5607     4, 40|              przepytując jeno o to i owo, a dopiero w końcu rzekł:~-
5608     4, 40|              środka przez wywarte okno.~- A kajże to Jagna? - latał
5609     4, 40|                 oczami po pustej izbie.~- A kaj! u matki! Wygnałam ją! -
5610     4, 40|                   nim bieżyć za ścianę.~- A juści, przeciek to ten sam,
5611     4, 40|                nim stojąc na przełazie.~- A dobrze, dobrze - mruknął,
5612     4, 40|                 ludzi spotykał po drodze, a z kim się zszedł, tego witał
5613     4, 40|                 mizerny i już przypalony, a ledwo widny spod ostów,
5614     4, 40|                 Spyskał rolę kiej świnia! A żeby cię, jucho; pokręciło
5615     4, 40|                 pokręciło za taką uprawę! A jak to ścierwo zbronował!
5616     4, 40|            chociaż szła nierówno, kłębami a zatokami, lecz z czarniawych,
5617     4, 40|             przysiec, za bujna. Na górce, a nic ją nie przypaliło! Czyste
5618     4, 40|               dnie, pławiła się w sadach, a przez przerwy między chałupami
5619     4, 40|                   się na wąskich ugorach, a za wsią, w zielonych polach
5620     4, 40|            przepadał znowu nie wiada kaj, a rozkolebane zagony długo
5621     4, 40|                  gnój spala się na kupie, a ten ani się zatroszczy!
5622     4, 40|                   ten ani się zatroszczy! A żeby cię! - zaklął ruszając
5623     4, 40|              czubkami płonącymi w słońcu, a gęste podszycia leszczyn
5624     4, 40|           jękliwie zakrzyczały kuropatki, a jakiś zajączek zestrachany
5625     4, 40|              brzęczały nad nią zawzięcie, a jakiś kosmaty trzmiel buczał
5626     4, 40|                   zapamiętale, tłukąc się a bijąc i swarząc, aż ścichły
5627     4, 40|                   rów.~- Głupie! Mało co, a byłbym którą chycił la Pietrusia!~
5628     4, 40|                 podskakując coraz bliżej, a stopercząc obmierzłe, zbójeckie
5629     4, 40|                 szukały czegoś po twarzy, a zielone, spasłe liszki pięły
5630     4, 40|                 sposób nawet pomiarkować, a co jeno poniektóra dusza
5631     4, 40|                  niepojęte.~Był na jawie, a śpik sypał mu w oczy makiem
5632     4, 40|                   po starym, syn po ojcu, a posobnie, a cięgiem, dopóki
5633     4, 40|                  syn po ojcu, a posobnie, a cięgiem, dopóki Twoja wola,
5634     4, 40|                  zaczęły klekotać kołatki a porykiwania ciągnących stad.~
5635     4, 40|             pastuchów jechało na koniach, a reszta szła ze stadami trzaskając
5636     4, 40|               trzaskając z batów, gwarząc a pokrzykując, któryś zawodził,
5637     4, 40|                się nie utrzyma i zleci!~- A mało go to już woziłem na
5638     4, 40|               gołymi piętami końskie boki a krzykał radośnie.~- Jaki
5639     4, 40|                  zwiesiły ociężałe kłosy, a po rosach leciały wsiowe
5640     4, 40|                   uderzała mu do głowy.~- A może i dobrze, co ją wypędziła
5641     4, 40|                   Pietrkowi świnie pasać, a nie robić w groncie! Paparuch!~-
5642     4, 40|                    Wezmę ja go w garście, a nie posłucha, to wygonię
5643     4, 40|            przepatrując wszystko bacznie, a tak surowo, że choć tylko
5644     4, 40|              niekiedy rzucił jakie słowo, a Pietrkowi jaże skóra cierpła
5645     4, 40|                 stój!~Skopkę mleka dój!~- A to się drzesz, jakby cię
5646     4, 40|                  Drzyj się, Józia, drzyj, a to szczury prędzej uciekną
5647     4, 40|            prędzej uciekną z chałupy...~- A zrobię, co mi się spodoba! -
5648     4, 40|               można by więcej przychować, a i drugiego karmika mieć
5649     4, 40|                  po długim deliberowaniu.~A po kolacji wyniósł się pod
5650     4, 40|                  się schodzić znajomkowie a przyjacioły, witając i ciesząc
5651     4, 40|                deszczu! - rzekł Grzela.~- A cóż, trzymały me i trzymały
5652     4, 40|                niekiedy jakby wzdychając, a wszędy pod ścianami przechładzali
5653     4, 40|                    Łacno zwalać na ojców, a samemu wylegiwać się do
5654     4, 40|             Poparł go Rocho, strasząc ich a podmawiając do oporu.~-
5655     4, 40|                   Uchwalicie po złotówce, a potem każą wam dodać po
5656     4, 40|                każą wam dodać po rublu... A jak to było z uchwałą na
5657     4, 40|                 smutny, mało się odzywał, a tylko bacznie chodził oczami
5658     4, 40|                 Hanka wyzierając oknem.~- A co? wstyd powiedzieć, ale
5659     4, 40|               ludźmi, jak z gospodarzami, a te kiej pastuchy od gęsi!
5660     4, 40|                   wszyscy byli za jednym, a kiej przyszło się podpisywać,
5661     4, 40|                   się po łbie i mruczy: - a ja wiem! drugi powieda:
5662     4, 40|                   chce słuchać o zgodzie, a nawet przykazał nie dopuszczać
5663     4, 40|                   bydła na leśne paśniki, a kto wpędzi, fantować.~Strwożyli
5664     4, 40|         niespodzianą nowiną klnąc winnych a swarząc się między sobą
5665     4, 40|                  i zgłupiały kiej barany, a nie ma go komu przywieść
5666     4, 40|              Żebyś w kościele przysięgał, a też ci nie uwierzą mruknął
5667     4, 40|               głosy.~- Kto? Antek Boryna! A jakby i on nie przywiódł
5668     4, 40|                    i poczciwe baczenie.~- A poredzi, jak potrza, i kijem
5669     4, 40|                  na jakie wielkie święto, a potem rozczesując włosy
5670     4, 40|               chłopami nie trafi do ładu, a dziedzic jest mu przeciwny.~-
5671     4, 40|           zwiążesz się w cudze jenteresa, a wiesz to, jak cię zasądzą?...~
5672     4, 40|               ozwała się w końcu lękliwie a prosząco:~- Pódzi, Jantoś,
5673     4, 40|                 roztrzęsionymi wargami.~- A jak me zasądzą na Syberię,
5674     4, 41|            czarniawy!~Ale Józki nie było, a Pietrek też się nie kwapił
5675     4, 41|                pod płotami kieby nieżywe, a prosiaki z pojękiwaniem
5676     4, 41|                  z trybularza wieje, nie, a chociem i tego zwyczajny,
5677     4, 41|                       Długoś to służył?~- A całe pięć roków! Nie było
5678     4, 41|                 obiecał się z nią ożenić! A jak me przezywały od kartoszków,
5679     4, 41|                   i naszego pacierza...~- A poganiny zapowietrzone,
5680     4, 41|                   zawołała znowu Hanka.~- A tam, kaj było przódzi! -
5681     4, 41|         nasłuchujący dziad.~- Niech woła, a juści, może jeszczek statki
5682     4, 41|       odszczekiwał, ani myśląc posłuchać, a kiej go jakimś słowem barzej
5683     4, 41|                   izbie gorąc jaże dusił, a w sieniach, kaj się buzowało
5684     4, 41|                  ci podwieczorek!~- Prrr! A zjem, niezgorzej już mi
5685     4, 41|                   podjadłszy już nieco.~- A może byś chciał samej śmietany,
5686     4, 41|             opadło z gruchaniem na ganek, a kiej je spędzała, doszedł
5687     4, 41|                   płot.~- Wsadź jeno ryj, a spyszcz, to już ja cię przyrychtuję.~
5688     4, 41|                  już ja cię przyrychtuję.~A ledwie wzięła się znowu
5689     4, 41|             robiąc gwałtownie gardzielem, a kiej go już doganiała, bych
5690     4, 41|                 długo tam stojał klekocąc a wycierając dziób o kalenicę. ~-
5691     4, 41|               robotna! Wygarniaj z pieca, a żywo!~- Byłam jeno u Płoszkowej
5692     4, 41|                   Kasi. Wszystkie w polu, a chudzinie nawet wody nie
5693     4, 41|                   rozpalona kiej ogień.~- A przynieś ze sobą chorobę,
5694     4, 41|              Usmażyć to jajków Antkowi?~- A usmaż, jeno słoniną nie
5695     4, 41|                   na płótno, czy wyschło, a z powrotem pomocz, jeszcze
5696     4, 41|               gnój, jaki Pietrek dowoził, a przyorywał Antek.~Że zaś
5697     4, 41|              skiby łupały się niby skały, a konie ciągnęły pług z takim
5698     4, 41|              biczem po końskich portkach, a częściej jeno cmokaniem
5699     4, 41|                złości:~- Kobiety czekają, a ty wleczesz się kieby szmaciarz! ~-
5700     4, 41|                   się kieby szmaciarz! ~- A juści, droga ciężka i koń
5701     4, 41|              ledwie już kulasami rucha.~- A po cóżeś tyla czasu stojał
5702     4, 41|                    całe już okryte pianą, a i jemu, chocia był rozdziany
5703     4, 41|                     W sam czas przyszłaś, a to ostatnią parą dygujemy.~
5704     4, 41|                trawiastą, podleśną drogę, a sam rzucił się w cień na
5705     4, 41|            zgłodniały wyjadał z dwojaków, a Józka jęła mu trajkotać
5706     4, 41|                 do ziemi.~- Odpocznijcie, a to wama już oczy na wierzch
5707     4, 41|               opadłam ze sił. ~- Pietrek, a gęściej kupki, gęściej! -
5708     4, 41|                dyć przyjdźcież wieczorem, a znajdzie się jeszcze w chałupie
5709     4, 41|         wykrztusić tego słowa podzięki.~- A może ta i co więcej najdzie
5710     4, 41|                  zapiskają: babulu, jeść! a nie ma czym zatkać głodnych
5711     4, 41|                  samych w takiej biedzie! A latoś jakby wszystko złe
5712     4, 41|                    wiater obalił stodołę, a do tego synowa po rodach
5713     4, 41|                   już sam zły nie wyrwie. A może się jeszcze trafi kto
5714     4, 41|                się jęła mówić bolejąco:~- A co! Piekło tam i tyla. W
5715     4, 41|           pochowku, jaże mrozi od smutku, a pociechy znikąd ni poratunku!
5716     4, 41|              boskiego zmiłowania czekają! A już najbarzej Jagusia...~
5717     4, 41|             pobiegła w dyrdy ku chałupie.~A Jagustynka nie doczekawszy
5718     4, 41|                 wiada laczego prał konie, a ostro krzykał na kobiety,
5719     4, 41|                   rozbabrane i zamączone, a Hanka kłóciła się z kimś
5720     4, 41|                  to ci maciorę wypuszczę, a nie, to podam do sądu! Zapłać
5721     4, 41|                 moim! Nie daruję swojego! A na drugi raz to twojej maciorze
5722     4, 41|             rozczapierzona kiej kokosz.~- A to wydzierasz się, jaże
5723     4, 41|                 jej ostro:~- Ogarnij się, a to wyglądasz kiej nieboskie
5724     4, 41|            brzękliwe, mocne głosy młotów, a w kuźni huczał ogień i było
5725     4, 41|                   i poruchując miechem.~- A bo to me młynarz dopuści,
5726     4, 41|                 porządek wszystek gotowy, a parob jeno się wałęsa kole
5727     4, 41|               przeżerały długachne kloce, a woda z krzykiem waliła się
5728     4, 41|                  obciesywało je do kantu, a drugie wynosiły deski na
5729     4, 41|           Przywitali się przyjacielsko.~- A kajże to Bartek? - pytał
5730     4, 41|                 długo, tylachna drzewa!~- A chwaci na jaki rok abo i
5731     4, 41|                    to dziedzic da więcej, a tera robią w pojedynkę,
5732     4, 41|                  zaczynało jej być żal.~- A cóż mi to nowego powiesz?
5733     4, 41|                 rzeczy...~- Jeno przyjdź, a nie pożałujesz. Bojasz się
5734     4, 41|                  się zabierał do pługa.~- A strzyma twój wóz takie ciężary? -
5735     4, 41|                 jeszcze nie rozglądasz.~- A cóż to poredzę?~- Trzeba
5736     4, 41|                  to uciekł do Hameryki?~- A ten sam! Mądrala, jucha,
5737     4, 41|                 przewąchał pismo nosem.~- A bo mu to dowiedły, że zabił
5738     4, 41|                  cosik swojego na widoku, a jeno powiedam, jak to w
5739     4, 41|                 chytając się za głowę. ~- A tyle odsiedział w ciężkich
5740     4, 41|              siedziałem te parę miesięcy, a już me się dur chytał...~-
5741     4, 41|                już me się dur chytał...~- A za trzy niedziele byłbyś
5742     4, 41|                   wracać do tych rajów.~- A mnie nawet pomyśleć o tym
5743     4, 41|             niespełna czterdzieści roków, a do cna już posiwiał i zgarbaciał,
5744     4, 41|                    Poletę tera do kupców, a wóz gotuj na jutro, bo woził
5745     4, 41|                gdyż Witek przygnał stado, a kobiety kręciły się kole
5746     4, 41|                trzy miarki owsa na obrok, a koniczyny przynieś im z
5747     4, 41|                   to tam tak skwierczy?~- A Nastusia. Urwanie głowy
5748     4, 41|                  ślub ma być w niedzielę, a Dominikowa wczoraj zapowiedziała
5749     4, 41|           nasienie.~- Cóż na to Szymek?~- A co, jak usiadł w sadzie
5750     4, 41|                Szymek! - krzyknął w sad - a pódzi no do nas przyszedł
5751     4, 41|                 pytał łagodnie Mateusz.~- A co, że wezmę siekierę i
5752     4, 41|                  za to zgnić w kreminale, a nie daruję!~Uspokoili go
5753     4, 41|             przymilkł i siedział chmurny, a tak nasrożony, że nawet
5754     4, 41|                   wracając pod chałupę. - A to powieda, bych kupić od
5755     4, 41|                   spłaty! Co, dobra rada? A matce można będzie pokazać
5756     4, 41|                    na zadatek chwaci...~- A kajże to jeszcze chałupa,
5757     4, 41|                 porządki, zasiewy?~- Kaj? A tu! A tu! - wrzasnął naraz
5758     4, 41|           porządki, zasiewy?~- Kaj? A tu! A tu! - wrzasnął naraz Szymek
5759     4, 41|              Szymek wyskakując przed nich a trząchając zaciśniętymi
5760     4, 41|                    Dajcie mi jeno ziemię, a obaczycie, dajcie! - zakrzyczał
5761     4, 41|                  To nie ma się co głowić, a jeno iść do dziedzica i
5762     4, 41|                    gadał prędko Szymek. - A kto u matki orał? Kto siał?
5763     4, 41|                 zbierał? Dyć jeno ja sam! A źle to w roli robiłem, co?
5764     4, 41|                 spomóżcie, braty rodzone, a to już wama za to do śmierci
5765     4, 41|                  pijany radosną nadzieją.~A kiej się ździebko uspokoił,
5766     4, 41|                   jakby przed Balcerkami, a przenikliwy głos piszczałki
5767     4, 41|                  rad przystawał na drodze a z bele kim pogadywał, to
5768     4, 41|                się wrzaskliwy głos Hanki, a kiej niekiej jazgotliwe
5769     4, 41|                wieczór czynił się rosisty a silnie nagrzany, prawdziwie
5770     4, 41|                 gwiazdach włóczył oczami, a niekiej przystawał, pilnie
5771     4, 41|                niby gniewnie na konie. ~- A gdzieżeś to polazł, siwy?
5772     4, 41|                    Smakuje wam cudze, co? A batem chceta po portkach?
5773     4, 41|                   więc jeno rozglądał się a prawił z cicha:~- No żrej
5774     4, 41|                  na myśl podejść do niego a wyznać się ze swoich frasunków.~-
5775     4, 41|               miedzę i głośno zachrząkał.~A ksiądz posłyszawszy, że
5776     4, 41|                  byłem już na plebanii.~- A wyszedłem zmówić pacierze
5777     4, 41|           kichając przy tym siarczyście~- A gdzie! Ślepyś, że cudze?
5778     4, 41|               stawałeś w ojcowej obronie, a że był łajdus i luter, to
5779     4, 41|               pozostać i odsiedzieć karę, a na ostatku powiedział:~-
5780     4, 41|                   zastanę w chałupie, co? A bo to kobieta da sama radę?
5781     4, 41|                  takusieńką i jestem...~- A niepodobna do się... - Przysunął
5782     4, 41|                się o mnie bez tyla czasu, a teraz się dziwujesz?~- Że
5783     4, 41|                 przylecieć do cię, co? ~- A ja ostałam jeno z trupem
5784     4, 41|                  ja ostałam jeno z trupem a ze zgryzotami! - Zatrzęsła
5785     4, 41|         niedowierzająco.~- I jak jeszcze! A to kiej ten głupi co dnia
5786     4, 41|                 zatrząsł.~- Jezu kochany! A tak me skląłeś tam za brogiem!
5787     4, 41|                   skląłeś tam za brogiem! A takiś przódzi był zły! A
5788     4, 41|                  A takiś przódzi był zły! A kiej cię brali, to aniś
5789     4, 41|               mnie? - Gniew go przejął.~- A przez ciebie! Przez ciebie
5790     4, 41|                   pośmiech całej wsi...~- A wójta to już nie baczysz?
5791     4, 41|                 wójta to już nie baczysz? a drugich, co? - buchnął groźnie. -
5792     4, 41|               coraz bardziej rozżalona. - A czemuś me do się zniewolił
5793     4, 41|              swoją kobietę. Głupia byłam, a tyś me tak opętał, co już
5794     4, 41|                  nie ostawiłbyś me samej, a jeno strzegł przed złą przygodą,
5795     4, 41|             Odpadły go wszystkie złoście, a serce się rozdygotało kochaniem.~-
5796     4, 41|                  jął przygarniać do serca a tulić, a głaskać po włosach
5797     4, 41|             przygarniać do serca a tulić, a głaskać po włosach i obcierając
5798     4, 41|                gorzkimi łzami, te kochane a tak przesmucone oczy. Pieścił
5799     4, 41|                   uwiesiła mu się na szyi a kładła głowę na jego piersiach
5800     4, 41|             wypłakiwać wszystkie boleście a smutki...~Ale Antkowi już
5801     4, 41|            całunkami, zaczęła się szarpać a prosić lękliwie, prawie
5802     4, 41|              jakby na dno jakowegoś raju, a on ją wzion, jak to kiedyś
5803     4, 41|                   pieszczocie niepamięci.~A i w nich nie było już pomiarkowania
5804     4, 41|                   niecierpliwiąc się jeno a wyczekując, które się pierwej
5805     4, 41|              ruszy i pójdzie sobie precz.~A w Jagusi jakby już wszystko
5806     4, 41|                   niego zapłakane oczy.~- A choćby do samej Hameryki!
5807     4, 41|                Poszłabyś za mną, Jaguś?~- A cóż to poczniesz ze swoją
5808     4, 41|                   całej twarzy jął prosić a molestować, bych z nim jechała
5809     4, 41|                tam Hanka pierzynę wietrzy a wzdycha...~Rozżarł się na
5810     4, 41|                  karczmach wyczekuje...~- A jakbyś wiedział, co niejeden
5811     4, 41|           prześmiechając się zjadliwie.~- A to leć, choćby nawet do
5812     4, 41|                  sobie dysząc jeno ciężko a poglądając na się rozsrożonymi
5813     4, 41|                się rozsrożonymi ślepiami, a kieby szukając w sobie tych
5814     4, 41|              musisz co noc wychodzić...~- A żebyś skapiał kiej ten pies! -
5815     4, 41|                 tylko oczy kieby ze śpiku a wzdychał markotnie.~- Zgłupiałem
5816     4, 41|                  Ni z nią, ni przez niej! A żebyś! - zaklął z cicha
5817     4, 41|                 się im nie dał w niewolę, a na sprzeciw, rozglądał się
5818     4, 41|             człowiek raz jeden pofolguje, a już się tak pokuma ze złem,
5819     4, 41|                wyprawił do wożenia gnoju, a sam pojechał w parę koni
5820     4, 41|                  okrzesującego chojary.~- A kto temu był winowaty, jak
5821     4, 41|                winowaty, jak nie dziedzic a gospodarze! - mruknął ponuro
5822     4, 41|             jeszcze miał swoich turbacji? A do tego kowal już prawie
5823     4, 41|              sprawą i z wolna, ostrożnie, a wielce chytrze napomykał,
5824     4, 41|                 stał się w chałupie srogi a niewyrozumiały. Hanka w
5825     4, 41|                  ale co oko miała bystre, a odpasiona Jagustynka też
5826     4, 41|              dobrego słowa jej nie dawał.~A już było najciężej, kiedy
5827     4, 41|                  gniewał, ani uprzykrzał, a jeno ciężko wzdychał i na
5828     4, 41|             otwarcie nie miała śmiałości, a Rocho klął się, że też nie
5829     4, 41|            przychodził teraz jeno na noc, a całe dnie wędrował po okolicy
5830     4, 41|                   ze swoimi książeczkami, a nauczając pobożne nabożeństwa
5831     4, 41|                  Ktoś obcy! Trza wyjrzeć.~A tyla co jeno wyszedł, powrócił
5832     4, 41|                   się ciężkie stąpania.~- A może to już po mnie? - jęknął
5833     4, 41|              Antek nie mógł się poruszyć, a jeno latał oczyma po wywartych
5834     4, 41|              Dawno was wypuścili z turmy, a?~- Niby to pan starszy nie
5835     4, 41|                Rozdygotał się ździebko.~- A gdzież to Rocho? - spytał
5836     4, 41|                was żyje kakoj to Rocho?~- A może pan starszy mówią o
5837     4, 41|               chałupie, indziej w obórce, a niekiedy i prosto pode płotem.
5838     4, 41|                  się z ławy ze złością: - A ja mówię, że mieszka u was
5839     4, 41|              wyrzekła groźnie - nie pódę! A jak mnie przyniewolisz,
5840     4, 41|                  łby dzieciom porozbijam, a sama choćby do studni! Prawdę
5841     4, 42|                Szymek przywarł na chwilę, a skoro tamten znowu zachrapał,
5842     4, 42|                nawet pies nie zaszczekał, a w cichości słychać było
5843     4, 42|                   ktosik chodził z cichym a nieustającym mamrotem.~-
5844     4, 42|                kiej wody szeroko rozlane, a siwe od rosy zboża trącały
5845     4, 42|              zawdy robił, bele jeno zbyć, a dużo nawzdychać, a w piersi
5846     4, 42|                  zbyć, a dużo nawzdychać, a w piersi się nagrzmocić
5847     4, 42|         zdrętwieje: dzisiaj było inaczej, a wspomożenie bowiem Pańskie
5848     4, 42|                   na dwie! Świec nakupię, a jak się dorobię, to nawet
5849     4, 42|                   Lipcach leżących niżej, a całych jeszcze we mgłach,
5850     4, 42|                 się pleniły po wzgórkach, a kaj niekaj z trudem wynosiła
5851     4, 42|              Szymek cięgiem prawił swoje, a w końcu twardo powiedział:~-
5852     4, 42|                   wolna i w takiej cichej a głębokiej radości, jaże
5853     4, 42|               wziął się do równania ziemi a karczunków.~Dzień się już
5854     4, 42|                 możesz chałupę podeprzeć.~A wycinając krze tarniny,
5855     4, 42|                kole obory, jak u Borynów!~A niekiedy nabierając oddechu
5856     4, 42|                  ziemię miłującymi oczami a szeptał gorąco:~- Mojaś
5857     4, 42|                   sygnaturka na kościele, a nad lipeckimi kominami podnosiły
5858     4, 42|              okopywał rowem swoją ziemię, a Grzela, wójtów brat, przy
5859     4, 42|                   podziw miał w oczach.~- A bo mi to nie potrza? Cóż
5860     4, 42|                  Cóż to mam? Jedne portki a te gołe pazury! - mruknął
5861     4, 42|                  owo i wrócił do swojego, a po nim zachodziły i drugie,
5862     4, 42|                   słowem, kto na pogwarę, a kto jeno wykurzyć papierosa
5863     4, 42|                   spozierała po polach.~- A bo się to co urodzi na takich
5864     4, 42|                  to ziemi pewnie ugryzie! A jak to przezimujemy?~- Moja
5865     4, 42|                  ulepisz kiej jaskółka!~- A z drzewa i gałęzi, i z gliny,
5866     4, 42|                 serca.~- Z dobrego serca. A juści, pewnikiem chce zrobić
5867     4, 42|              żebym se miał kulasy urobić, a stanie.~- Hale, sam to pewnie
5868     4, 42|                lękliwie.~- Żebym skapiał, a prosił ich nie będę! - wykrzyknął,
5869     4, 42|                 jął jękliwie tłumaczyć:~- A mogę to, Nastuś? Jakże,
5870     4, 42|                   choć jaką krowinę dali, a to jak te najgorsze dziadaki,
5871     4, 42|                 kobieto, tylachna roboty, a ty jeno wyrzekasz?~Podniesła
5872     4, 42|                   pełna ciężkich turbacji a trosk niemałych.~- Bo jeśli
5873     4, 42|                   Dyć i kobieta człowiek, a po człowieczemu nie wyrozumie.
5874     4, 42|                nie wyrozumie. Płacze jeno a lamenty, samo z nieba nie
5875     4, 42|                spodział - mruknął Kłąb.~- A bo to nie Dominikowe nasienie! -
5876     4, 42|                    chudziaku, obaczysz.~- A niechta! a jak me spierą,
5877     4, 42|                    obaczysz.~- A niechta! a jak me spierą, to już całkiem
5878     4, 42|                  to umyślił mi pomagać?~- A sam! Dawno chciałem, jenom
5879     4, 42|                   razem orali cały dzień, a odjeżdżając obiecał przyjechać
5880     4, 42|              przyjechał równo ze słońcem, a Szymek zaraz obaczył jego
5881     4, 42|                 to im niełacno me zmacać, a sam przeciek pod pazury
5882     4, 42|               powiadał jakoś markotnie.~- A Jagna cię nie wydała?~-
5883     4, 42|                  takie gorące, rozprażone a duszne, że ziemia pękała,
5884     4, 42|                  wysychały, trawy żółkły, a zboża stały ledwie już żywe
5885     4, 42|               głos ludzki się kaj zerwał, a co dnia jednako ze wschodu
5886     4, 42|            nieubłaganie ogień i posuchę. ~A i Szymek co dnia jednako
5887     4, 42|      przemordowany, iż zasnął przy misce, a nazajutrz spał prawie cały
5888     4, 42|              wesoło:~- Bóg zapłać, matko! A tera chodźma się ździebko
5889     4, 42|             ruszył z Nastusią do karczmy, a za nimi Mateusz z Tereską.~
5890     4, 42|               jeszcze nie brał do tańców, a jeno przepijali do się,
5891     4, 42|                  po raz nosił im gorzałkę a piwo.~- Antek patrzy dzisia
5892     4, 42|                 urazi! - dorzucił ktosik, a cała karczma gruchnęła śmiechem
5893     4, 42|            Jędrzycha za szyję całował go, a prawił dobrze już napiłym
5894     4, 42|                    tłumaczyła Nastusia.~- A to go puść pod swoją pierzynę,
5895     4, 42|              ksiądz poświęci, nie grzech, a chłopak haruje kieby wół,
5896     4, 42|                  se jakąś sprawę w sieni, a Jagustynka rzekła na odchodnym:~-
5897     4, 42|                  Mało dobrego na świecie, a zdarzy się kieby to ziarno
5898     4, 42|              czerwonych niźli dwojaków.~- A zdradź me ino, to ci łeb
5899     4, 42|               Jacek będą ze mną robili?~- A będę, pomogę ci przy chałupie,
5900     4, 42|                   nóg nie padł w podzięce a zdumieniu, jeno co nie miał
5901     4, 42|            Nastusi.~- Mówili, co głupawy, a on ci kiej ten ksiądz najmądrzejszy! -
5902     4, 42|                   jednych dwojaków jedli, a pod jednym kożuchem sypiali,
5903     4, 42|               Mateusz przyszedł z pomocą, a Kłębowy Adam nawiózł z boru,
5904     4, 42|              Szymek jeszcze wybielał izbę a uprzątał wióry i śmiecie,
5905     4, 42|                   i polazł w stronę lasu.~A Szymek, chociaż wszystko
5906     4, 42|                 się do niej przystąpić.~- A to już pódę, matulu! - szepnął
5907     4, 42|                 zaśmiała się urągliwie. - A spij się, to obaczysz, co
5908     4, 42|              powlekła się kajś na wieś.~- A spiję się, na złość się
5909     4, 42|                 rozpłakała się rzewliwie, a Szymek bzdyczył się czegoś
5910     4, 42|                  ślubie wróciła do matki, a jeno później zaglądała niekiedy
5911     4, 42|                   przywtórzył na fleciku, a ktosik srodze przybębniał,
5912     4, 42|              zatańcowali w ciasnej izbie, a poniektóre, co ochotniejsze,
5913     4, 42|             godownicy jedząc, przepijając a gwarząc z cicha, że to nijako
5914     4, 42|                   żoną, w kąty ją ciągał, a tak siarczyście całował,
5915     4, 42|                 jaże przekpiwali z niego, a Jambroż rzekł posępnie:~-
5916     4, 42|             niewolił, gorzałką częstował, a skoro się pokazała Jagusia,
5917     4, 42|                  zaprosinom nie odmówili, a wspomogę na wesele, jak
5918     4, 42|                Żeby ta smaków nagotowali, a zapachniała kufa okowitki,
5919     4, 42|                matka wzbronili żeniaczki, a zabiegaj kole niej, może
5920     4, 42|               pożyczył od Kłęba, skrzynie a pościele i statki upakował
5921     4, 42|                   konia śmignął i ruszył, a pobok szli odprowadzający.~
5922     4, 42|               ździebko poczerwieniła się, a Szymek, wspierając wóz na
5923     4, 42|                 będą zazdrościły - dodał, a że był wielce strudzony
5924     4, 42|                  słomie i wnet zachrapał, a ona zasiadła pod ścianą
5925     4, 42|                   niej któraś z gospodyń, a nie z próżnymi rękami.~-
5926     4, 42|                 rękami.~- Ludzie kochane, a czymże się ja wam odsłużę -
5927     4, 42|                     szeptała wzruszona.~- A choćby dobrym słowem - odparła
5928     4, 42|                  mogło starczyć na długo, a któregoś zmierzchu Jasiek
5929     4, 43|                czerwonych jagód la Józki, a że właśnie Hanka doiła krowy
5930     4, 43|                  co ta maciorka ode mnie! A niech przyleci rychło, bo
5931     4, 43|             kijaszkiem odganiała każdego.~A teraz, skoro ugwarzyła się
5932     4, 43|                grubo twarz i szyję Józki, a na to nakładła mokrych szmat,
5933     4, 43|               jeno trwożnie rozpytując:~- A nie będzie dziobów na polikach?~-
5934     4, 43|                zwisają nad nią tak nisko, a ona próżno się zrywa i dosięgnąć
5935     4, 43|                  usiłując się podnieść.~- A gdzie siwula! Witek, nie
5936     4, 43|                  go w chałupie do pomocy, a bydło pasał za niego wraz
5937     4, 43|              bronił się, ale je wypuścił.~A znowu kiedyś przyniósł młodego
5938     4, 43|                   piersi kiej dzieciątko, a głaszcząc i, upieszczając,
5939     4, 43|              rymnął do sadu, pies pognał, a za nimi Witek z krzykiem
5940     4, 43|                  ździebko niespokojnie.~- A juści, obaczył mu jeno podogonie,
5941     4, 43|                się nieco.~- Jezu kochany, a to śliczności, kieby malowanie!~-
5942     4, 43|            śliczności, kieby malowanie!~- A pilnuj się, bych cię w nos
5943     4, 43|             Skrzydła ma i kulasy spętane, a ślepie zalałem jej smołą.~
5944     4, 43|                  I tak im schodziły dnie.~A na świecie cięgiem prażyło,
5945     4, 43|                  się było pokazać w polu, a noce też nie przynosiły
5946     4, 43|               szklanej, białawej pożodze, a słońce zachodziło czyste
5947     4, 43|             mglały coraz barzej, uwiędły, a niedojrzały owoc opadał
5948     4, 43|                 drzew, studnie wysychały, a nawet w stawie ubyło tyle
5949     4, 43|                   zebrała się cała wieś. ~A modlili się tak gorąco i
5950     4, 43|               chciały wychodzić na świat, a ludzie, przemęczeni do ostatka,
5951     4, 43|               rzucił przygarścią popiołu, a pokrótce zahuczało kajś
5952     4, 43|                  wielgachnymi skrzydłami, a napęczniałe sinością chmury
5953     4, 43|               całe rzeki spienionej wody, a co przestało na chwilę i
5954     4, 43|               wójtową.~Buchnęły płomienie a dymy i w mig cała stodoła
5955     4, 43|                swoją chałupę warcząc jeno a doszczekując:~- Dmij się,
5956     4, 43|                   izbie i po gospodarsku; a głównie przestawała z Łapą
5957     4, 43|              rozległ się kajś głos Hanki, a Jagna pierzchnęła spłoszona.~-
5958     4, 43|               zdumiała się niezmiernie.~- A mamy! Co, nie śliczna? -
5959     4, 43|                   głowę i nie dasz wiary! A to wczoraj jakoś na świtaniu
5960     4, 43|                   i jeszczek nie usnęłam, a tu znowu cosik porykuje
5961     4, 43|              dziękować, ale się wyrwał.~- A jak spotkacie pana Jacka -
5962     4, 43|                   rozgdakały zestraszone, a Szymek gwizdał coraz głośniej.~-
5963     4, 43|                    gdzie będą co sieli.~- A skądże to weźmie nasienia?~-
5964     4, 43|              słowa nie puści.~- Brat mój, a słucham kieby zgoła o obcym.~-
5965     4, 43|            słucham kieby zgoła o obcym.~- A taki poczciwy, taki zmyślny
5966     4, 43|              Wiedzie się im niezgorzej.~- A niech im Pan Jezus da z
5967     4, 43|                  dziedzica za nasz grunt, a i w niejednym nas wspomógł.~-
5968     4, 43|                   i jakaś roztęskniona.~- A ja co? ten badyl suchy,
5969     4, 43|                się frasobliwie po głowie, a Jagusia zapatrzyła się na
5970     4, 43|                   poniosą.~- To się ożeń, a miał będziesz odmianę -
5971     4, 43|                jej! Każda za cie pójdzie, a niejedna już wygląda swatów.~-
5972     4, 43|            niejedna już wygląda swatów.~- A jak odmówi! Wstyd będzie
5973     4, 43|               poufałości.~Nie bronił się, a jeno zaczął z innej beczki.~-
5974     4, 43|                   beczki.~- Wiesz, Jaguś, a to chłopaki czekają jeno
5975     4, 43|                mocą, jaże się zastanowił, a szczerze powiedziała, gdyż
5976     4, 43|                    co - jąkał zdumiony.~- A to, żeście świńtuch i tyla!
5977     4, 43|                 matka obierała ziemniaki, a Jędrzych doił krowy w opłotkach,
5978     4, 43|                  spragniona o nim wieści, a z jakąś cichą nadzieją usłyszenia
5979     4, 43|                  kieby te umiłowane ręce, a czasem z pól podnosił się
5980     4, 43|                pręży i wzbiera w sobie... a noc stąpała przez nią cicho
5981     4, 43|             postawienie szkoły w Lipcach; a potem Grzela nauczał każdego
5982     4, 43|                nie obeszło się bez kłótni a sprzeciwieństw, ale w końcu
5983     4, 43|           szarzejący nad ziemią, z lękiem a radością dając się temu,
5984     4, 44|              zgromadził przed kancelarią, a naczelnika jeszcze nie było.
5985     4, 44|               Gromada czekała cierpliwie, a tylko jeden wójt latał kiej
5986     4, 44|                  zdążyć, nim nadjedzie.~- A nie popuśćcie jeno ze strachu -
5987     4, 44|                  na przekpinki.~- Wójcie, a to jeno Boga się bójcie -
5988     4, 44|                się któryś z rzepeckich.~- A któren jeszcze pysk wywrze,
5989     4, 44|             ludziach jednego ze sołtysów, a sam wszedł do kancelarii,
5990     4, 44|                 nadstawioną garść wtykał, a wszystkie jednako skamlały
5991     4, 44|               niby to wszystko obiecywał, a kogo strachał strażnikami,
5992     4, 44|                    z kim był za pan brat, a od każdego cosik wycyganił,
5993     4, 44|               niby to z przyjacielstwa:~- A uchwalcie na szkołę, bo
5994     4, 44|                  to: pan z panem zna się, a chłopu zasię.~Płoszka odszedł
5995     4, 44|                zaś dalej wywoływał ludzi, a coraz to z drugich wsi,
5996     4, 44|              każdego strasząc czym innym, a do jednego niewoląc, że
5997     4, 44|                 rozniesło między gromadą.~A niemała kupa żebrała się
5998     4, 44|                  Lipiec, które z Modlicy, a które z Przyłęka lub z Rzepek,
5999     4, 44|                   z osobna, zadzierzyście a hardo spozierając na chłopów,
6000     4, 44|           krzyczała:~- Śpiesz się, Magda! A żebyś kulasy połamała, tłumoku