Tom, Rozdzial

3001     2, 23|               boleśnie wzburzona, głucha, a pełna dziwnego ruchu, pełna
3002     2, 23|                  rzeczy niewytłumaczonych a przerażających; czasami
3003     2, 23|         przywalona głuchą martwotą grobu, a chwilami rozdzierały się
3004     2, 23|                  i rzeczy dawno pomarłych a błądzących po świecie płynęły
3005     2, 23|                   serca potokiem palących a niewypowiedzianych żądz,
3006     2, 23|               słów splątanych, bezładnych a olśniewających niby dzikie
3007     2, 23|                  śmiertelnych, tkliwości, a takiego czaru zarazem, że
3008     2, 23|             skąpać się w rozkoszach męki, a przesłonione bielmami oczy
3009     2, 23|                  szepty zduszone, porwane a strzeliste jak wytryski
3010     2, 23|                   w lutą śmierć upadną...~A osłaniała ich noc i oprzędła,
3011     2, 23|         skrzykiwać gdzieś w ciemnościach, a tak blisko, że słychać było
3012     2, 23|                  głosy rozdzierały ciszę, a od wsi, snadź niedalekiej,
3013     2, 23|                  zrywały się~przyduszone, a mocne piania kogutów.~-
3014     2, 23|                  znowu milczenie głębokie a niepokojące zaległo dookoła.~-
3015     2, 23|            pszczelnym brzęku...~Milczeli, a jeno szmer pocałunków, wzdychów,
3016     2, 23|                 jedno z tą ziemią świętą, a spojrzenia padały kieby
3017     2, 23|                  rodny okwiat jabłonkowy, a słowa ciche, rzadkie, ważne
3018     2, 23|                pędy drzew w majowe świty, a oddechy były jako te wiewy
3019     2, 23|               wiewy pieszczące młodą ruń, a dusze jako ten dzień wiośniany,
3020     2, 23|                   omroczy się i w żałości a lęku przepada na mgnienie...~
3021     2, 23|                nic, szli przywarci do się a bezwolni, zgubieni w sobie
3022     2, 23|                bezwolni, zgubieni w sobie a niepamiętliwi, pijani jeno
3023     2, 23|                  dosłyszalnym, brzękliwym a słodkim poszumem dzwoniła,
3024     2, 23|                 Co ci to?~Abo to wiem?... a tak mię cosik sparło, że
3025     2, 23|         zapatrzyła się gdziesik w siebie, a łzy skapywały jej z oczu
3026     2, 23|                 śmierć przy mnie stojała, a tak mnie cosik podrywa,
3027     2, 23|                   uciekać w różne strony, a cichy, rozedrgany jęk powiał
3028     2, 23|              spadającej na koła młyńskie, a po długiej chwili śnieg
3029     2, 23|                  trwoga zaszarpała serca, a łuna rosła i pożar ognistą
3030     2, 24|                byłoby zapamiętać wszystko a opowiedzieć; tak się bowiem
3031     2, 24|                 pomroki nocnej przetarli, a już każdemu było pilno na
3032     2, 24|                jeszcze w drodze odmawiał, a pędem bieżał kieby na ten
3033     2, 24|                pora była na dużą jasność, a mroczało jeszcze kieby na
3034     2, 24|       przeredzając z cicha o wczorajszym, a strzygąc uszami, bych czego
3035     2, 24|                    pełno było w podwórzu, a już zgoła ciżbą się gęstwili
3036     2, 24|            topniał od przytajonych żarów. a niekiedy z porozwalanych
3037     2, 24|             splunął i poszedł w podwórze, a nikt się nawet nie ruszył
3038     2, 24|                podsuwać zapaskę, oglądać, a coś cicho i ze zgrozą opowiadać.~-
3039     2, 24|                 rzekła w głos Kobusowa.~- A przeciech! bez nią to wszystko!
3040     2, 24|                   i w czas spostrzegli.~- A ktosik w dzwon uderzył,
3041     2, 24|                 brogu i tyle co rozegnał, a tu ogień zaraz buchnął...
3042     2, 24|            musiało! - dogadywała Kozłowa.~A w drugiej grupie starszych
3043     2, 24|                   wieś mogła pogorzeć! ~- A tom już spała w najlepsze,
3044     2, 24|                tom już spała w najlepsze, a tu Łuka, co latał z niedźwiednikami,
3045     2, 24|             strachu całkiem moc odjęło... a tu dzwon bije... ludzie
3046     2, 24|                  i na prawie się znała.~- A nie złapał go to stary?...~-
3047     2, 24|                Złapał, ale na czym innym, a choćby i widział podpalanie,
3048     2, 24|               obraniał zrazu, dał spokój, a jeno w końcu rzekł:~- Rozum
3049     2, 24|                 całymi nocami pilnował.~- A że on to zrobił, to bym
3050     2, 24|                 zrobił, to bym przysiągł, a zresztą są świadki, zeznają
3051     2, 24|                 być kara na takich, musi! A bo to nie zmawiał się wciąż
3052     2, 24|                 żeby z rodzoną macochą... a tu podpala jeszcze! Cud
3053     2, 24|                  ich, zakrzyczeli i insi, a kowal rzucał się między
3054     2, 24|              kajdany i do urzędu powieść, a insi, gorętsi, już się oglądali
3055     2, 24|              ginęły w piekielnej wrzawie, a oni sami porwani przez pęd
3056     2, 24|                 na pogorzelisku!...~Baby, a zwłaszcza komornice i biedota
3057     2, 24|                   coś niecoś przerzekali, a że niejednemu wstyd się
3058     2, 24|                  śnieg walił bezustannie, a nawet jeszcze mokrzejszy,
3059     2, 24|             jęczały przy pustych żłobach, a jeno radzono wszędzie, często
3060     2, 24|                 wrony z komina do komina, a w oknach i przed drzwiami,
3061     2, 24|               rosło z godziny na godzinę, a nie wiada było nic pewnego,
3062     2, 24|                   i w cały świat poszedł, a insi zaś zasię znowu co
3063     2, 24|                 la strażników narządzają.~A już pod sam wieczór przejechała
3064     2, 24|             kreminału, próżno się głowili a deliberowali, co stary zeznał
3065     2, 24|                   chałupach gadali o tym, a nikto prawdy się nie dowiedział,
3066     2, 24|              zmilkli nawet jego wrogowie, a przyjaciele, jak Mateusz,
3067     2, 24|           Dominikowej niemało, dostało... a jeszcze i barzej ciskały
3068     2, 24|           litowano i żałowano serdecznie, a nawet Kłębowa i Sikorowa
3069     2, 24|                  i pierwsze własne troski a frasunki, jakie dzień każdy
3070     2, 24|                 przyogarniano nieco izby, a z każdego prawie domu ktosik
3071     2, 24|                 swoimi cudakami, że wciąż a coraz w innej stronie buchały
3072     2, 24|                 Pietrek, Borynów parobek, a przybębniał Jasiek Przewrotny.~
3073     2, 24|                zgodę czynili między Jagną a Boryną. ~Wieś już dawno
3074     2, 24|                   jakoś z północka ustał, a oni jeszcze radzili...~ ~. . . . . . . . . . . .~ ~
3075     2, 24|            przęślicy, prząść nie przędła, a jeno ruchała bezwolnie rękami,
3076     2, 24|                wychodził równo ze świtem, a wracał późną nocą, nie bacząc
3077     2, 24|               bacząc na nią ni na dzieci, a zresztą nie mogła się przemóc
3078     2, 24|          zmarszczkami, postarzałą o lata, a tak przystygłą, że jakoby
3079     2, 24|                  jeno oczy gorzały bystro a sucho i usta zacinały się
3080     2, 24|                 dziwiła się temu siostra, a jeno tego nie mogła zmiarkować,
3081     2, 24|                   ni złości, jakby obcym, a tak dalekim się jej widział,
3082     2, 24|                  się sama temu dziwowała, a choć czasami drgało w niej
3083     2, 24|             sznurami lśniących paciorków, a zlodowaciałe wody po drogach
3084     2, 24|                przeciągało czyste, mroźne a tak rzeźwe, iż człek z lubością
3085     2, 24|                 włóczących się za żerem - a cudna, przesłoneczniona
3086     2, 24|                  zalana potokami światła, a wciąż jeszcze nadchodzili
3087     2, 24|               duszę w pokorze najgłębszej a dufności bezgranicznej i
3088     2, 24|                  Jezus pokarał, grzeszna! A to nieużyczliwa la drugich,
3089     2, 24|                  nieużyczliwa la drugich, a to wynosząca się nad inne,
3090     2, 24|                   wynosząca się nad inne, a to kłótliwa a niechluj,
3091     2, 24|                   nad inne, a to kłótliwa a niechluj, a to lubiła i
3092     2, 24|                   to kłótliwa a niechluj, a to lubiła i zjeść dobrze,
3093     2, 24|              zjeść dobrze, i polenić się, a to w służbie Bożej opieszała -
3094     2, 24|                   i cały naród w skrusze, a często gęsto i z płakaniem
3095     2, 24|                   nogą tutaj nie stąpiła, a jeno jako ten pies zawsze
3096     2, 24|                  lśniące w osędzieliznie, a tak pamiętliwe, jakby z
3097     2, 24|                 całować tę ziemię świętą, a ledwo wstąpiła przed ganek,
3098     2, 24|               tych bolączek nabrzmiałych, a gdy po jakiej godzinie Hanka
3099     2, 24|                 boby sama nie udźwignęła, a jeszcze na odchodnym dał
3100     2, 24|                nie spojrzał nawet na nią, a dopiero ujrzawszy Witka
3101     2, 24|                Spróbuj ano, tknij choćby, a obaczysz! - warknęła chwytając
3102     2, 24|                przewiny, ani jednego zła, a jeno biła w niego zapamiętałością
3103     2, 24|            pomiarkować, co się jej stało, a jeno jak ten pies sponiewierany
3104     2, 24|             przysyłał po niego parę razy, a ino wałęsał się po wsi,
3105     2, 24|                  na nich skargi do wójta, a nawet i przed dobrodzieja.~
3106     2, 24|               bacząc na nic ni na nikogo, a wieś nie przestała mieć
3107     2, 24|               oburzali się coraz mocniej, a że przy tym i kowal z cicha
3108     2, 24|                 bych płomieniem buchnęło.~A do tego, jakby na złość
3109     2, 24|        przerażenia, nie mógł się przemóc, a ino cicho, strachliwie,
3110     2, 24|                zaczęły, kościół był pełny a tak mroczny, że jeno pod
3111     2, 24|               Organy huczały przejmująco, a cały naród śpiewał w jeden
3112     2, 24|               gdziesik w jakąś światłość, a co oprzytomniał i otworzył
3113     2, 24|                drugie i już z dala widny, a tak świdrował, iż Antek
3114     2, 24|                   pokutnym.~Prześpiewali, a długo jeszcze po kościele
3115     2, 24|               przytomny. Odszedł go śpik, a jeno jakiś ciężki, niezwalczony
3116     2, 24|               Opowiadał o Męce Jezusowej, a gdy skończył, jął napominać
3117     2, 24|              groźnie wytrząchając rękami, a patrząc co trochę na Antka,
3118     2, 24|                 Jezus" zabrzmiało jękiem, a ksiądz mówił coraz mocniej
3119     2, 24|         przypiekały serca - bo jął smagać a wypominać przewiny wszystkie
3120     2, 24|                   jakich się dopuszczali: a zakwardziałość w grzechach,
3121     2, 24|                płacze i wzdychy pokutne - a ksiądz naraz pochylił się
3122     2, 24|          rozumieli, kogo ksiądz wypomina, a on stał wyprostowany, pobladły
3123     2, 24|                  kiej od zapowietrzonego, a ksiądz krzyczał już całym
3124     2, 24|               całym głosem i wyklinał go, a do pokuty wzywał, a potem
3125     2, 24|                   go, a do pokuty wzywał, a potem zwrócił się do całego
3126     2, 24|                   zaraża wszystko i kala, a gdy się nie poprawi, złego
3127     2, 24|              nagła uczynioną przechodził, a głos księdza biegł za nim
3128     2, 24|                 na nic, biegł jak błędny, a przerażony i pełen zgrozy
3129     2, 24|                   chałupach się świeciło, a po drogach tu i owdzie spotykał
3130     2, 24|              lodowato, bąkali coś niecoś, a nikt nawet przysiąść nie
3131     2, 24|               trzepał w pochylone drzewa, a czasem pies gdziesik zaszczekał
3132     2, 25|                   dnia szły takie wycinki a flagi, iż na świat wyjrzeć
3133     2, 25|                  się, jeno każden krzepił a pocieszał, bych jeszcze
3134     2, 25|                 pełno jej było po rowach, a drogi lśniły się kiej te
3135     2, 25|                  sadzawkami w obejściach, a że zaś śnieg co dnia barzej
3136     2, 25|                  hurkotliwe, zadeszczone, a tak ciemnicami przejęte,
3137     2, 25|                  żałosne o Męce Pańskiej, a wtórował im wiatr, deszcze
3138     2, 25|           poczerniałe i do cna zbiedzone, a co już pola, sady, drogi
3139     2, 25|                  zgoła, kaj jej początek, a kędy koniec.~Ziąb przy tym
3140     2, 25|              rozkrzykiwały po podwórcach.~A że dnie były coraz dłuższe,
3141     2, 25|                 lasu drzewo dla młynarza, a reszta wałęsała się po chałupach,
3142     2, 25|                 ten dzień się przewlókł - a jaki taki, co starowniejszy,
3143     2, 25|              zagnieździły się w chałupie, a do wielu przednowek się
3144     2, 25|                raz w dzień warzyli jadło, a sól za jedyną okrasę mieli -
3145     2, 25|                    bo zdzierus był srogi, a nikto gotowego grosza nie
3146     2, 25|               rządzi, kiej brzuch błądzi.~A narodu potrzebującego było
3147     2, 25|                wsi ciągłe biadania, swary a kłótnie, a bijatyki, boć
3148     2, 25|                biadania, swary a kłótnie, a bijatyki, boć naród cierpiał,
3149     2, 25|               trzęsły od plotek, kłyźnień a przemówień.~A kieby na tę
3150     2, 25|                    kłyźnień a przemówień.~A kieby na tę przykładkę diabelską
3151     2, 25|                 mogła nastarczyć lekować, a że przy tym i krowy zaczynały
3152     2, 25|              pługiem; na role, to i biedy a frasunki się skończą.~Ale
3153     2, 25|                   wody leniwiej spływały, a co gorsza, że ano krowy
3154     2, 25|               nagrzewać struchlałe kości, a co było dzieci, wszystkie
3155     2, 25|                 się od rosy nieobeschłej, a pola, pobrużdżone strugami,
3156     2, 25|                oniemiałe, czarne, martwe, a już jakby dychające ciepłem
3157     2, 25|                  bełkotliwych głosów wód, a tu i ówdzie nie stopione
3158     2, 25|                ten cały dyszący radością, a powietrzem szły takie lube,
3159     2, 25|          wynoszono w kołyskach na słońce, a z otwartych obór rozlegały
3160     2, 25|                  koguty piały po płotach, a psy kiej oszalałe szczekały
3161     2, 25|                wybiegło na drogę patrzeć, a inszy potem rozpowiadał,
3162     2, 25|                marzec dobiegał do połowy! A któryś, bodaj Kłębowy chłopak,
3163     2, 25|              chmurzące się z nagła niebo, a ze smutkiem głębokim, gdy
3164     2, 25|             drobny deszcz począł mżyć!... A z wieczora mokry śnieg tak
3165     2, 25|            sprawach, radościach, smutkach a tęsknicach przechodził czas
3166     2, 25|               swojego, że ledwie uradził.~A dnie przechodziły niepowstrzymanie,
3167     2, 25|             ledwie coś niecoś wyrozumiał, a już nowy zmrok, już noc,
3168     2, 25|               głupiego nikto go nie miał.~A jeno głupi w marcu spuszczałby
3169     2, 25|                   niepomiernie, niepokój, a złość i trwoga zarazem opanowywała
3170     2, 25|                  już i mrok dobry zapadł, a oni nie wrócili jeszcze,
3171     2, 25|                 rada będąc wielce mętowi, a nazbierawszy przy tym nowinków
3172     2, 25|               Witkiem obierali ziemniaki, a Jaguś krzątała się kiele
3173     2, 25|                wszystko opowiadać pilnie, a z dobrą przykładką.~Nie
3174     2, 25|          przykładką.~Nie ozwał się na to, a jeno do Jagny rzekł:~- Weź
3175     2, 25|                 się do zniecenia ognia.~- A cięgiem - odparła Józka,
3176     2, 25|               zważał, jakby mu obcą była, a nie żoną ślubną, że nawet
3177     2, 25|              rejenta jakieś zapisy robił, a jensi jeszcze przebąkiwali
3178     2, 25|                dnia zaglądała do starego, a dzieci to już prawie nie
3179     2, 25|                   i tak być, jako chciał, a nie, to fora ze dwora.~Juści,
3180     2, 25|                    komory pilnie strzegł, a kieszeni jeszcze barzej,
3181     2, 25|            użyczliwego słowa jej nie dał, a tak napędzał do roboty kiej
3182     2, 25|                 nie było dnia bez swarów, a często gęsto i rzemień bywał
3183     2, 25|                  tela, kto kogo przeprze, a żadne ustąpić pierwsze nie
3184     2, 25|                 której nikto nie pamięta, a ostała się jeno żywa pamięć
3185     2, 25|                   jeszcze nie miarkowała, a kary czuła boleśniej niźli
3186     2, 25|           boleśniej. przyginało jej kark, a poratunku nie było znikąd:
3187     2, 25|                   aż poduszka była mokra, a nieraz te dnie swarów, kłótni
3188     2, 25|                zawołanie z bijącym sercem a radością, a jeno szła jakby
3189     2, 25|                bijącym sercem a radością, a jeno szła jakby z musu niewolenia,
3190     2, 25|                  jakby z musu niewolenia, a i bez to, że w chałupie
3191     2, 25|                chałupie źle było i nudno, a i bez to, że na złość staremu,
3192     2, 25|                  to, że na złość staremu, a i bez to, iż się jej widziało,
3193     2, 25|                   na świecie najmilejszy, a tak różny od drugich, że
3194     2, 25|                niepodobien we wszystkim - a teraz widział się jej takim
3195     2, 25|           ponurością swoją i cierpieniem, a przerażał zawziętością.
3196     2, 25|                   się takiemu smokowi?... a przy tym młoda przeciech
3197     2, 25|                   o krwie gorącej, mocna, a on dziw nie zduszał w uściskach,
3198     2, 25|                   nowego na złość zrobić, a czasem, aby jak najprędzej
3199     2, 25|                  gruda i błoto wyrzucane, a ona zaś chyba tyla, by jeno
3200     2, 25|               jeno słychać było, że robi, a skoro stary poszedł do domu,
3201     2, 25|                  wyszła?~- Ziąb był taki, a i roboty przeciech mam niemało.~-
3202     2, 25|          przeciech mam niemało.~- Prawda, a i starego też musisz pieścić
3203     2, 25|                  przyokrywać! - syknął.~- A przeciech, bo to nie mój
3204     2, 25|                 to ino tak, by coś mówić, a cięgiem się rozglądała chcąc
3205     2, 25|                 serca biły im kołatliwie, a na wargach plątały się słowa
3206     2, 25|                 Jaguś? - szepnął cicho.~- A bo raz ci to powiadałam?
3207     2, 25|                  bo raz ci to powiadałam? a bo nie wychodzę do cię,
3208     2, 25|                  się jej płakać przed nim a przepraszać, że go już miłować
3209     2, 25|               pięście. - Prawdę powiedam! A kiej do tego przyszło, to
3210     2, 25|                nienawiści głosem gadał:~- A to ci jeszcze powiem, bo
3211     2, 25|                grontu zapisał tylachna... A tobie się już mierzi że
3212     2, 25|                   jednego słowa poleciał, a ona padła z płaczem okropnym,
3213     2, 25|               wszystkie serca strapieniem a gniewem srogim, że już drzwi
3214     2, 25|             minucie, że to nie przelewki, a sprawa taka, na którą babie
3215     2, 25|                  babie piski nie poredzą, a ino mądre pomyślenie i to
3216     2, 25|                 zapominali zgoła o sobie, a jeno się snuli po drogach,
3217     2, 25|               leciały chmurzyska stadami, a dołem nisko przeciągał mroźny
3218     2, 25|                  Józek, Sikora Kazimierz, a nawet stary Płoszka - jeno
3219     2, 25|                   domem zaś, w opłotkach, a nawet na drodze zbierało
3220     2, 25|                 co tam starszyzna uradzi, a radzili długo, jeno że nikto
3221     2, 25|                   którym się palił ogień, a z boku stojał Kłąb, cosik
3222     2, 25|                jeszcze z dworem pogodzić, a resztę na zgubę podać!...~
3223     2, 25|                uradzić, cosik postanowić; a rychło, póki czas, póki
3224     2, 25|                   tam swobodnie poradzić, a nie jak te pieski pod cudzym
3225     2, 25|               kąty, nikto bowiem nie pił, a jeno kupili się gęsto poredzając
3226     2, 25|               pamiętano księże wypominki, a i te jego grzeszne sprawki,
3227     2, 25|                sprawki, nie zważał na to, a że go wnet poniesła zapamiętałość
3228     2, 25|                  Dzisiaj wama wzięli las, a jak się bronić nie będziecie,
3229     2, 25|                   krzyczeć, nuż pomstować a judzić... że wnet karczmę
3230     2, 25|                swoją ostargał na wnątrzu, a na jedno zgodzić się nie
3231     2, 25|                      Kupami się zwierali, a w każdej był jakowyś pyskacz,
3232     2, 25|                        Pół lasu położyli, a takie dęby, że w pięciu
3233     2, 25|                  cały zawrzał nienawiścią a pomstą, a gdy przycichło,
3234     2, 25|             zawrzał nienawiścią a pomstą, a gdy przycichło, Mateusz
3235     2, 25|                  bo w dworskie padnie!... a zaraz zajmą, zaraz sądy,
3236     2, 25|                wszystko - przytakiwali.~- A ty, narodzie, na piaskach
3237     2, 25|             pomstując i pograżając srogo, a że radzili głośno i z gorącością
3238     2, 25|                 zaś piwo la ochłody pili, a trzecim się przypominały
3239     2, 25|                    Ale gdy sobie podjedli a podpili, przestygli mocno
3240     2, 25|               siebie kiej nieprzyjacioły, a potem długo i trwożnie szemrały.
3241     2, 25|                mar i widzeń gorączkowych.~A skoro się jeno uczynił świt,
3242     2, 25|                zaś bił wolno, bezustannie a tak ponuro, aż strach padł
3243     2, 25|                ptactwo uciekało ku borom, a naród przetrwożony żegnał
3244     2, 25|                  boć już i Mateusz, Kobus a drugi biegali po wsi łomocząc
3245     2, 25|             jeszcze w drodze się dopinał, a pacierz kończył i w dyrdy
3246     2, 25|                  cepy, kłonice, siekiery, a brać!~- Na las! - krzykiem
3247     2, 25|                Dzień się już zrobił duży, a cichy był, jasny, omglony
3248     2, 25|                  ostre, rzeźwe powietrze, a tak słuchliwe, że całym
3249     2, 25|              całym światem szły te krzyki a wrzawa.~Ale przycichało
3250     2, 25|               gęsto, ramię przy ramieniu, a jeszcze przybywali spóźnieni.~
3251     2, 25|                  Stojali więc cierzpliwie a cicho, kiej ten bór zbity
3252     2, 25|            pójdzie w kajdany i zmarnieje, a za nim młynarz powtarzał
3253     2, 25|                  go w rękę nie pocałował, a ktosik nawet głośno, krzyknął:~-
3254     2, 25|                ktosik dorzucił urągliwie.~A tak patrzyli ponuro i zawzięcie,
3255     2, 25|               zaklinać, by się opamiętali a do domów rozeszli, ale nie
3256     2, 25|               szedł wyprostowany, chmurny a pewny siebie, znajomków
3257     2, 25|                  czyniąc wolne przejście, a on wstąpił na belki leżące
3258     2, 25|                  sprawiedliwe, gospodarze a komorniki! Krzywda się nam
3259     2, 25|                tych fantowań, tych szkód, a utrapień, jakie cały naród
3260     2, 25|          zakatrupić, nie dać!- krzyczeli, a twarze szare, chmurne, zasępione
3261     2, 25|                  sto gardzieli zaryczało, a gniew zatrząsł sercami.~-
3262     2, 25|                   sercami.~- Nasze prawo, a nikto go nam nie przyznaje.
3263     2, 25|                  nie przyznaje. Nasz bór, a tnie go! To i cóż my, sieroty,
3264     2, 25|                    wiecie o nas nie stoi, a wszystkie ukrzywdzają, cóż?...
3265     2, 25|                   i sprawiedliwość nasza, a całej wsi karać nie ukarzą.
3266     2, 25|                   trzęsła od przygotowań, a może w jakie dwa pacierze
3267     2, 25|            saniami, kto konno, kto wozem, a reszta, wieś prawie cała
3268     2, 25|               widły zardzewiałe, to cepy, a tu i owdzie kiej błyskawica
3269     2, 25|               surowi, gotowi na wszystko, a gdy już nastał czas, Boryna
3270     2, 25|               Amen! Amen! - przywtórzyli, a że zaświegotała właśnie
3271     2, 25|                czapki, bito się w piersi, a jaki taki - westchnął żałośnie
3272     2, 25|                   się nawet za gromadą...~A naród ruszył żwawo za Boryną,
3273     2, 25|                 wielce w siebie dufający.~A za nimi Sochy, których wiódł
3274     2, 25|              Sochy, których wiódł sołtys.~A trzecie były Wachniki, chłopy
3275     2, 25|              suche, ale zajadłe kiej osy.~A czwarte szły Gołębie Mateusz
3276     2, 25|        nieustępliwe i rozrosłe kiej dęby.~A piąte Sikory, krępe niby
3277     2, 25|                 pnie, żylaste i mrukliwe.~A potem Kłębiaki i młódź druga,
3278     2, 25|            prowadził Grzela, wójtów brat.~A w końcu Bylice szły, Kobusy,
3279     2, 25|                 trzęsła, posępni, kwardzi a groźni kiej ta chmura gradowa,
3280     2, 25|           nabrzmiewa piorunami, głuchnie, a leda chwila spadnie i świat
3281     2, 25|                  i świat cały roztratuje.~A za nimi niesły się płacze,
3282     2, 25|              pokotem niby łan stratowany, a jeno kajś niekaj niby te
3283     2, 25|               chycił, dygotała trwożnie - a wszędy, na płachtach śniegów
3284     2, 25|               kieby ta żałosna krew lasu.~A wokół nad porębą, niby nad
3285     2, 25|                 te przyjacioły, krewniaki a znajomkowie, co gęstwą stanęli
3286     2, 25|             zwartych zastępował im drogę, a tak przysłaniał ogromem,
3287     2, 25|                nie ustawał ani na chwilę, a co trochę drzewo się jakieś
3288     2, 25|            śmiertelnym padało na ziemię - a za nim drugie, trzecie,
3289     2, 25|                  setki lat nie skruszyły, a topory na śmierć powiedły,
3290     2, 25|                topory na śmierć powiedły, a inszych zasie tyle podlejszych
3291     2, 25|               drzew, któż to wypowie, ile a jakich padało!~Las marł
3292     2, 25|                   chłopy w boju ściśnięte a parte jedne przez drugie,
3293     2, 25|                   zgrzyt pił nie ustawał, a świst gałęzi, niby ten wzdych
3294     2, 25|                szły godziny za godzinami, a coraz nowe pokosy drzew
3295     2, 25|                   po drzewach padających, a dojrzawszy ludzi z bekiem
3296     2, 25|                   ludzi z bekiem uciekał.~A chłopi rąbali zawzięcie
3297     2, 25|                 wilki, gdy stada dopadną, a ono się zbije w kupę i zdrętwiałe
3298     2, 25|               osędzielizna jęła skapywać, a złote pająki światła pełzały
3299     2, 25|                   głuchy tupot wielu nóg, a nie wyszło i Zdrowaś, kiedy
3300     2, 25|             porębę, stojał w nich Boryna, a za nim konno, wozami i piechty
3301     2, 25|              kobiet, chłopów i wyrostków, a wszystko to podniesłszy
3302     2, 25|               garści, inszy kosą migotał, a inszy jeszcze z prostą gałęzią,
3303     2, 25|                 jeszcze z prostą gałęzią, a jak kobiety, to prosto z
3304     2, 25|                   z pazurami i wrzaskiem, a wszystkie runęli na przerażonych
3305     2, 25|         słuchajcie !~Przycichło zdziebko, a on znowu wołał: - Zabierzta,
3306     2, 25|                 Bogiem, rąbać wzbraniamy, a któren by nie usłuchał,
3307     2, 25|                 się z pomrukiem gniewnym, a zwłaszcza Rzepczaki, że
3308     2, 25|              chcąc ustępowali przed siłą, a naród zaś krzykał groźnie,
3309     2, 25|               rozwalać poukładane sążnie, a baby, z Kozłową na przedzie,
3310     2, 25|                   tam i nuż je rozdzierać a rozwłóczyć po lesie, by
3311     2, 25|                   zaczęli je prać batami, a rządca, chłop kiej tur,
3312     2, 25|                  rzucił się na dworskich; a prał, gdzie popadło; za
3313     2, 25|                koni, jęki rannych, głuche a gęste razy kołów, szamotania
3314     2, 25|                  bijaków spadło na niego, a kilkadziesiąt rąk chwyciło
3315     2, 25|                  walących z wściekłością, a czasem jakiś wydzierał się
3316     2, 25|               ozdzierali do żywego mięsa. a przeprzeć się jeszcze nie
3317     2, 25|                  pierwsze Rzepczaki hurmą a milczkiem kiej te złe psy
3318     2, 25|                  psy rzucili się pomagać, a wiódł wszystkich borowy,
3319     2, 25|                 mocarz głośny na okolicę, a przy tym zadzierzysty i
3320     2, 25|                 do ucieczki przyniewolił, a sam ruszył ku Borynie, któren
3321     2, 25|               taczał się z nim po śniegu, a baby dopadały z boków i
3322     2, 25|                nich leżało pokrwawionych, a insze zaś zmordowane, osłabłe,
3323     2, 25|                bronili się ostatkami sił, a nawet gdzieniegdzie prosili
3324     2, 25|              Porzucali kije, cepy, widły, a. zwarli się na moc, chłop
3325     2, 25|                   już przymilkły wrzaski, a tylko ciężkie charczenia,
3326     2, 25|                ciężkie charczenia, klątwy a szamotania słychać było.~
3327     2, 25|                  rzucała i gniew ponosił, a zwłaszcza Kobus z Kozłową
3328     2, 25|                  byli okrwawieni, pobici, a mimo to rzucający się na
3329     2, 25|                  ano przepierali jeszcze, a z coraz większym krzykiem
3330     2, 25|                 zaczął skrzykiwać swoich, a dojrzawszy Borynę skoczył
3331     2, 25|         niedźwiedzie i nuż się przepierać a zataczać, a bić o drzewa,
3332     2, 25|                się przepierać a zataczać, a bić o drzewa, bo się już
3333     2, 25|                już był srodze zmordowany, a i stary trzymał się krzepko,
3334     2, 25|                   jeno, że twarz osmalił, a Antek zwalił się na niego
3335     2, 25|                ostatniej pary nie puścił.~A potem jakby się zapamiętał,
3336     2, 25|                robił; rzucił się w bitkę, a tam, kędy się zjawił, serca
3337     2, 25|                  kiej trup, okropny jakiś a tak nadludzko mocny, że
3338     2, 25|            rannych i przenosiły na sanie, a było ich niemało, Kłębiak
3339     2, 25|              oddawał i na krzyż narzekał, a insi też ucierpieli nie
3340     2, 25|                  bacząc pokrzykali wesoło a rozgłośnie - i zabierali
3341     2, 25|                 zamarł, nieprzytomny był, a spod szmat wciąż wydobywała
3342     2, 25|             kupami, jak komu lepiej było, a lasem, bo środkiem drogi
3343     2, 25|                 taki jęczał i postękiwał, a reszta śmiała się głośno,
3344     2, 25|                 opowiadać sobie różności, a przechwalać się z przewagi
3345     2, 25|               cały bór, aż się rozlegało, a wszyscy byli pijani triumfem,
3346     3, 26|                   któren legł spracowany, a nie wywczasowawszy się do
3347     3, 26|                 drzew, oprzędzone mgłami, a gdzie znów, na wyżach, jakieś
3348     3, 26|          wyrastały dokoła czarną obręczą, a wielka droga, obsiadła rzędami
3349     3, 26|                drzeć i śpiewać zawzięcie, a poranek głosić wszemu stworzeniu
3350     3, 26|              wszemu stworzeniu czującemu.~A po nich wnet i czajki zakwiliły
3351     3, 26|                łąk ku rozzłoconemu niebu, a ptactwo i stworzenie wszelkie
3352     3, 26|                 poszła jeszcze w kopania, a teraz ci z nawrotem do Lipiec
3353     3, 26|              różańce, ale iż ją spierało, a zadychliwość raz wraz chwytała
3354     3, 26|          pławiących się leniwie w słońcu, a wszędy było tak wiośniano,
3355     3, 26|                 wiater pieszczący, słodki a ciepły kiej matczyne całunki,
3356     3, 26|                   one kwietniowe poranki, a z rozpostartych rąk świętych
3357     3, 26|             skowronki, by głosiły wesele, a za nią ciągnęły żurawiane
3358     3, 26|              klucze z klangorem radosnym, a sznury dzikich gęsi przepływały
3359     3, 26|              boćki ważyły się nad łęgami, a jaskółki świegotały przy
3360     3, 26|                  nadciągał ze śpiewaniem, a kędy tknęła ziemię słoneczna
3361     3, 26|               nowe, bujne, potężne życie, a zwiesna już szła całym światem,
3362     3, 26|                  że jeno mamrotała cosik, a tak się trzęsła w sobie,
3363     3, 26|                 kiej lustro spod białawej a leciuchnej przysłony, obsiadły
3364     3, 26|                  przy drodze, którą szła, a naprzeciw prawie, na drugim
3365     3, 26|                   złotym krzyżem na bani, a wpodle niego czerwieniły
3366     3, 26|                liszki przywarte do ziemi, a w sady pochowane; drogi
3367     3, 26|          białobrzuszne kołowały nad nimi, a po rozstajach stróżowały
3368     3, 26|                rozgłośne wołania ludzkie, a wraz i wiater tchnął lubym,
3369     3, 26|                niekiedy w takiej cichości a zadumaniu, jakoby w tej
3370     3, 26|                   co, dzień taki wybrany, a na rolę mało kto ciągnie...
3371     3, 26|                  do podorówek, do siewów, a dzisiaj co? Jeden jedyny
3372     3, 26|                  tam ich pola wypadają... A niech wama darzy i plonuje
3373     3, 26|                  kretowiskami, kamieniem, a miejscami błotna, ale nie
3374     3, 26|                orał pod nie rolę parobek, a dobrodziej siedzieli se
3375     3, 26|               tylich skrzatów, baczę ich, a nie poznali mnie! - Markotność
3376     3, 26|            Markotność ją przejęła. - Cie! a skąd by i taką dziadówkę
3377     3, 26|                   sobą sporego cielaka.~- A od kogo to kupione? - zagadnęła.~-
3378     3, 26|                  jeszcze przed żniwami... a może i po siwej... Sielny
3379     3, 26|                   rwał ku wsi na przełaj, a Żyd z rozwianym chałatem
3380     3, 26|               drogę.~- W ogon go pocałuj, a poproś pięknie, to ci wróci...
3381     3, 26|              przyglądając się gonitwie.~- A i na Kłębowych morgach ni
3382     3, 26|                   powraca do rodzonych...~A przeciech mogła zamrzeć
3383     3, 26|                 Kłębów na górze skrzynię, a w niej pierzynę sporą, poduszki
3384     3, 26|             prześcieradła, i wsypki nowe, a wszystko czyste, nie używane
3385     3, 26|            świecie z woli Bożej pochodzi, a nie zmienić go człowiekowi
3386     3, 26|      kilkadziesiąt złotych na pochowek... a może i starczy na mszę świętą
3387     3, 26|               takiego honoru i szczęścia, a przy tym i wszystkich pieniędzy
3388     3, 26|                 chałup coraz bliższych.~- A potem już się położę i zamrę
3389     3, 26|                dobrych i czujących ludzi, a może i jaki grosz przyobiecam,
3390     3, 26|             niewola kłopotać się cudzymi, a chałupę sobie mierzić.~Aby
3391     3, 26|                dzieci, w chałupie ciasno, a to i drób teraz się lęgnie
3392     3, 26|                 od wylewów na niskie łąki a kapuśniska.~Młyn stojał
3393     3, 26|                głuchym łoskotem pracował.~A z lewa staw świecił się
3394     3, 26|                  całe w sadach rozrosłych a w opłotkach.~Agata wlekła
3395     3, 26|               chyżo jeno biegając oczyma, a wszystko widząc. W młynarzowym
3396     3, 26|                  stał odsunięty od drogi, a podobien się zdał choćby
3397     3, 26|                  powiewały białe firanki, a sama młynarzowa siedziała
3398     3, 26|                legać na przyzby w słońce.~A ona ci teraz szła wolniuśko,
3399     3, 26|             ledwie dychając z utrudzenia, a barzej i z uciechy serdecznej.~
3400     3, 26|             gmerał w rudych baziach olch, a szara była i niewidna kiej
3401     3, 26|                  nikto i nie spostrzegał.~A radowała się całym sercem,
3402     3, 26|                 bo kurzyło się z kominów, a gdzieniegdzie z wywartych
3403     3, 26|                  często strwożone gęgoty, a dziwnie cicho i pusto było
3404     3, 26|                  się przeglądać w stawie, a nikto się jeszcze nie kwapił
3405     3, 26|                spośród sadów bezlistnych, a Gulbasowa chałupa, obok
3406     3, 26|              wyzierały słomiane wiechcie.~A oto i sołtysowa chałupa,
3407     3, 26|                  ramy okien na niebiesko.~A tam znów, w szerokim, starym
3408     3, 26|                  budynki w rząd stawiane, a proste i tak galante, że
3409     3, 26|              jakiego Olendra na koloniach a lepiej nie było.~A dalej
3410     3, 26|              koloniach a lepiej nie było.~A dalej dom Gołębiów.~I inszych,
3411     3, 26|           wietrzone i różny przyodziewek, a jeno gdzieniegdzie uwijały
3412     3, 26|             nabrzmiałych, lepkich pąkach, a wszędzie pod płotami burzyły
3413     3, 26|              jasną, młodziuchną zielenią.~A choć to i najprawdziwsza
3414     3, 26|                grudce ziemi napęczniałej, a tak jakoś smutnie się widziało
3415     3, 26|                  cicho i dziwnie pusto.~- A chłopa to ni na lekarstwo
3416     3, 26|            siedziało w ławkach w cichości a skupieniu, że jeno chwilami
3417     3, 26|                   ze źdźbłami w dziobach, a czasem jaskółki wpadały
3418     3, 26|            Chciała ją w rękę pocałować.~- A powiedali, żeście już nogi
3419     3, 26|                Wasza prawda; gospodyni... a tom ledwie już dowlekła
3420     3, 26|                    dojdę se już pomaluśku a wrychle, dojdę...~- Do Kłębów
3421     3, 26|                   Do Kłębów śpieszycie?~- A gdzież bym to szła? Krewniaki
3422     3, 26|           torbeczki dygujecie niezgorsze, a jakiś grosz też być musi
3423     3, 26|                   do śmiechu !~- Rzekłam, a dołożę, że nie sam siedzi,
3424     3, 26|                dołożę, że nie sam siedzi, a z dobrą kompanią, bo z całą
3425     3, 26|                sąd przyskrzybnie drzwiami a okratuje.~- Jezus Maria,
3426     3, 26|                   zaśmiała się urągliwie, a złe jej oczy strzeliły nienawiścią.~
3427     3, 26|                 żółtych uliczkach ogrodu, a Jambroży z dziewką okładali
3428     3, 26|                     ledwie wykrztusiła.~- A na wieki! Kto tam? - ozwał
3429     3, 26|                nią. - No, to chwała Bogu! A powiadali ludzie, jakoście
3430     3, 26|             wywiedły, kiej ich aż tyla!~- A będzie kopa bez mała, przez
3431     3, 26|                   te żółciuchne pępuszki, a stare jęły radośnie gęgotać
3432     3, 26|               stare jęły radośnie gęgotać a wodzić nad nimi dziobami~
3433     3, 26|            siadając na przyzbie.~- Juści, a z wielkiego gatunku. Organiścina
3434     3, 26|                  was przeciech, siedźcie, a wola wasza będzie iść, to
3435     3, 26|                iść, to se pójdziecie...~- A kaj to chłopaki? pewnikiem
3436     3, 26|            wreszcie.~- To nic nie wiecie? A dyć wszystkie w kreminale!~
3437     3, 26|         Wyprostowała się na te wspominki, a po wynędzniałej twarzy posypały
3438     3, 26|                  ten dzień jasny oglądam! A to już jutro będzie całe
3439     3, 26|                będzie całe trzy tygodnie, a mnie się widzi, jakby to
3440     3, 26|                 ja sierota nieszczęsna!~- A poszły! ścierwy... to własne
3441     3, 26|                   Ruchać się nie możecie, a gdzie wam za gąsiętami biegać !..~-
3442     3, 26|                  narządzę wama co jeść... a może mleka uwarzyć?~- Bóg
3443     3, 26|                  wolna dmuchając w łyżkę, a Kłębowa zaś przysiadła w
3444     3, 26|                    do kogo iść ze skargą? A do tego zawziął się na cały
3445     3, 26|            wygnali... Na swoim postawili, a po sprawiedliwości, bo póki
3446     3, 26|                   ci go tak uszlachtował, a tego ci znowuj Antek Boryniak
3447     3, 26|                  na śmierć?!~- Na śmierć, a stary do dzisiaj ano choruje
3448     3, 26|                   Stachowi rozwalili łeb, a drugim dostało się też dosyć,
3449     3, 26|                  karczmie z uciechy pili, a barzej pobitym gorzałkę
3450     3, 26|                gorzałkę do chałup nieśli.~A na trzeci dzień jakoś, w
3451     3, 26|           przyjechało ich ze trzydziestu, a z nimi urzędniki i cały
3452     3, 26|             sądzić, wypytywać, zapisywać, a naród po kolei brać pod
3453     3, 26|                 każden pewny był swojego, a wszystkie kiej na spowiedzi
3454     3, 26|                   podniósł się taki krzyk a ten płacz dzieciński, że
3455     3, 26|             przystąpił albo i zły opętał, a on stanął przed nimi, a
3456     3, 26|                   a on stanął przed nimi, a w oczy im rzekł:~- Skujcie
3457     3, 26|                      Wzieni Sochów...~-...a tyla jeszczech drugich wzieni,
3458     3, 26|                   przekleństw strasznych.~A tu zwiesna nadeszła, śniegi
3459     3, 26|                 czas na wszystkie roboty, a robić nie ma kto!~Wójt jeno
3460     3, 26|                   ledwie się ruchających, a z parobków jeden ino głupawy,
3461     3, 26|              głupawy, Jasiek Przewrotny !~A tu i czas przychodzi rodów,
3462     3, 26|                 albo i tę czystą koszulę, a roboty innej tyla, że już
3463     3, 26|               samym przeciech nie uradzi, a najemnika dostać nie można
3464     3, 26|                  trzy niedziele przeszło, a jeszcze ni jeden nie wrócił.
3465     3, 26|                  stało we wsi przez zimę, a czego Agata zgoła nie wiedziała.~
3466     3, 26|                rozumu nie przychodziło... a tom nawet póki życia długiego
3467     3, 26|               jakby na to przychodziło!~- A może jeno dopust Boży za
3468     3, 26|                Boryna też leży bez duszy, a powiedają - ściszyła głos
3469     3, 26|             zjadając rozgorzałymi oczyma.~A ona najpierw po obraziku
3470     3, 26|              sznury paciorków dziewuchom, a tak pięknych, że ino grały
3471     3, 26|                 kiej te indory napuszone; a to i koziki sielne, prawdziwie
3472     3, 26|                 ciesząc oczy podarunkami, a ona rada wielce, z niemałą
3473     3, 26|                  i oczy już śpik morzy.~- A śpijcie, gdzie wama do upodoby
3474     3, 26|                wywietrzona i choćby jutro a zaniesie się ją na górę...~-
3475     3, 26|                      pierzyny nie było... a nową całkiem ostawiła...
3476     3, 26|              ostatnią skonania godzinę...~A wzieni ją... wzieni...~Płacz
3477     3, 26|                  długo płakała i boleśnie a cichuśko skarżyła się Jezusowi
3478     3, 27|                  czarniawą, rosami opitą, a gdzieniegdzie oszroniałą.
3479     3, 27|             kamienie polśniewały szronem, a drzewa stały kiej chmury
3480     3, 27|                  hurkotał bez przestanku, a jakaś niewidna rzeczka mrowiła
3481     3, 27|                 podwórze naglądać chudoby a budzić śpiące.~Najpierw
3482     3, 27|                  wojnę uczyniły z kurami, a zaczęła wyciągać spod matek,
3483     3, 27|                   stajni, przeciągnął się a ziewał, nie bacząc na syczące
3484     3, 27|                   niej, skakać do piersi, a polizywać ręce, że rada
3485     3, 27|                 po łbie.~- Drugi człowiek a tak czujący nie będzie,
3486     3, 27|                  pięścią we drzwi stajni, a posłyszawszy mruczenie i
3487     3, 27|                   przed żłobami.~- Witek! A to śpi pokraka, kiej po
3488     3, 27|              przychodź skrobać ziemniaki. A łysuli nie dawaj, niech
3489     3, 27|               słomę spod siebie wyjada.~- A niech zdycha, nie moja strata! -
3490     3, 27|                dzwoniły coraz rzęsiściej, a we wsi, na drogach czynił
3491     3, 27|           zielonawą wełną otulały zagony, a kajś niekaj po bruzdach
3492     3, 27|          gospodarce jest znowu, na ziemi.~A kto mocen jest wyrwać ją
3493     3, 27|               wieki.~Trzy niedziele całe, a jej się widzi, jakoby to
3494     3, 27|                  na złość staremu zrobił, a może i la tego, by się w
3495     3, 27|                 go ścisnęło z utrudzenia.~A jej wtedy dusza ze strachu
3496     3, 27|              drogę i powiedali, jak było, a może w pacierz sama już
3497     3, 27|                  o Bożym świecie nie wie, a w Borynowej chałupie nikogój,
3498     3, 27|                  cała wieś wrzała uciechą a gdzie jękami pobitych, a
3499     3, 27|                  a gdzie jękami pobitych, a ona cichuśko się wniesła
3500     3, 27|                wniesła i osiadła na amen.~A stróżowała pilnie: toć Antkowy