Tom, Rozdzial

3501     3, 27|                toć Antkowy też był gront, a stary ledwie zipał i mógł
3502     3, 27|        przyzwoleństwo, chyciła się ziemi, a jak ta suka warowała i broniła
3503     3, 27|            skamlaniem dochodzi się swego, a jeno tymi kwardymi, nieustępliwymi
3504     3, 27|               robotą ni ludzi nie ulękła. A przeciwko niej była Jagna;
3505     3, 27|              ledwie po dwóch niedzielach, a już wszystko szło jej wolą,
3506     3, 27|           wszystko szło jej wolą, rozumem a mocą.~Ona zaś ni dojadła,
3507     3, 27|                  o wszystkim swoją głową, a wielce z natury nieśmiała
3508     3, 27|                 gospodarki nie wysadzili, a i ta zawziętość przeciw
3509     3, 27|              niemały podziw i uważanie.~- A to! przódzi się widziała,
3510     3, 27|                   jako trzech nie zliczy, a teraz ci już za dobrego
3511     3, 27|                   żegnając się śpiesznie, a bijąc w piersi na dokończenie
3512     3, 27|            bardziej, iż w chałupie spali, a i w podwórzu było cicho.~
3513     3, 27|               Józce, że słońce na chłopa, a ona się wyleguje.~- Jeno
3514     3, 27|                   spuścić na ten pacierz, a wszystkie po kątach śpią !~
3515     3, 27|                   by się z nimi zabawiał, a sama poszła zajrzeć do Boryny.~
3516     3, 27|                   miał owiązaną szmatami, a rozwiedzione szeroko ręce
3517     3, 27|                   to gorąco było w izbie, a potem nalewała mu po ździebku
3518     3, 27|                   te paciorki najbielsze, a rozplecione włosy burzyły
3519     3, 27|                  ino pazurami tę gębusię, a nie wynosiłabyś się urodą
3520     3, 27|                   też kosztowały niemało, a rychtyk pomogło tyle, co
3521     3, 27|                   już nie wiem jakie leki a doktory zwoził, zamrzeć
3522     3, 27|             doktory zwoził, zamrzeć musi, a ma zaś ozdrowieć, i bez
3523     3, 27|                    Miarkowali też ludzie, a najbardziej Jambroży, jako
3524     3, 27|               skrzat był to jeszcze głupi a latawiec. Hanka więc i to
3525     3, 27|               czego z chałupy nie wynosi, a głównie czekali; iż może
3526     3, 27|                  nie przeszedł bez kłótni a srogich pomstowań.~Powiadają:
3527     3, 27|                  rozespana i taka urodna, a jakowymś prażącym ciepłem
3528     3, 27|                 na małe, zawarte drzwi.~- A wisi na Pasyjce pod oknem.~-
3529     3, 27|           pożyczył, będzie już z miesiąc, a teraz mi potrzebne i nikaj
3530     3, 27|                   poskrobał rudych wąsów, a oczy to mu jak te złodzieje
3531     3, 27|                wszystkie krzywdy doznane, a ile razy ją wołał i brał
3532     3, 27|              czuła, słuchali jej wszyscy, a drugie kobiety czy dzieuchy
3533     3, 27|             akuratnie, co o łońskie lato, a chociaż już się wzwyczaiła
3534     3, 27|                   była wielce wynosić się a puszyć bogactwem, i rozpierać
3535     3, 27|                 kim, ni wybiec do kogo...~A w domu pojękiwał stary,
3536     3, 27|      rozwrzeszczane, jako te dni marcowe, a wszędy, jako ta nie ustająca
3537     3, 27|             ustająca litania, wyrzekania, a nikaj żadnego parobka, choćby
3538     3, 27|               prażących ogniem wspominań!~A teraz jest jak ten kołek,
3539     3, 27|                 prawie z izby nie ruszał, a jej jakby nie dojrzał, choć
3540     3, 27|                 na nią, ojca jeno widział a Hankę i dzieci, psa nawet.~
3541     3, 27|                 nie potrafiła go żałować, a nawet ze skrytą radością
3542     3, 27|            paciorkami spływał przymrozek, a przez wywarte okno wraz
3543     3, 27|                   wyszczekuje na odzew.~- A pyskuj, póki ci gęba nie
3544     3, 27|               łyskając białymi brzuchami, a gdziesik znowu u wodopojów
3545     3, 27|              ptactwo, że jeno krzyk długi a jękliwy rozsypywał się nad
3546     3, 27|               sparło cosik pod piersiami, a nagła, z dawna już czająca
3547     3, 27|                   kiej słońce przygrzeje, a wiatry zakolebią, rosi obficie,
3548     3, 27|                nabrzmiewa sokami rodnymi, a kwietne gałęzie ku niebu
3549     3, 27|                  niebu podaje...~- Witek! a poproś pięknie tej dziedziczki
3550     3, 27|                 Pietrek siedział w końcu, a pobok niego przykucał na
3551     3, 27|              stojący pilnując dokładania, a dzieci siedziały pod kominem
3552     3, 27|               Pietrek rzucał jakie słowo, a w końcu i Hanka zagadywała
3553     3, 27|                gęby nie puściła.~- Witek, a któren ci takiego guza nabił? -
3554     3, 27|                   Józka zmywała naczynia, a Hanka słała łóżka.~- Pójdziecie
3555     3, 27|                 Juści, same nie wydołamy, a na gwałt trza je przebierać.~-
3556     3, 27|               gwałt trza je przebierać.~- A i gnój już by rozrzucać!~-
3557     3, 27|              skrzyni świąteczne szmaty. - A to ci powiem, jak było...
3558     3, 27|               spali... i jużem go brał... a choć me kujnął... byłbym
3559     3, 27|         zwietrzyły... znają me przeciech, a tak docierały zapowietrzone,
3560     3, 27|            ozdarły... ale nie daruję...~- A jak się ksiądz dowie, żeś
3561     3, 27|              dowie, żeś mu wziął boćka?~- A kto mu to powie?... A odbierę
3562     3, 27|                     A kto mu to powie?... A odbierę mu, bo mój.~- A
3563     3, 27|                   A odbierę mu, bo mój.~- A kaj go schowasz, by ci nie
3564     3, 27|                 strażniki nie zwąchają... A potem, kiej przepomną, sprowadzę
3565     3, 27|                  i dobrodziejowi mówił.~- A o Antku to i słowa rzec
3566     3, 27|            rozgłośnie.~Że w jaki pacierz, a wszyscy poszli z chałupy
3567     3, 27|              poruchiwały żółtymi baziami, a pędy topól rdzawe, lepkie
3568     3, 27|                rdzawe, lepkie i pachnące, a jakoby miodem ciekące, otwierały
3569     3, 27|               wyłaziły na ogrzane ściany, a czasem i pszczoła się pokazywała,
3570     3, 27|               żarliwie, bacząc na dzieci, a i do starego zaglądając
3571     3, 27|                   głos poruchuje wargami, a oczy mu chodzą, jakby chciał
3572     3, 27|                  trudno znaleźć drugiego, a teraz ci leży niby to drzewo
3573     3, 27|                  zielonych jeszcze pełne, a już śmierci na pastwę wydane...~
3574     3, 27|                  czy też li w noc ciemną, a jednako kruszynę ludzką
3575     3, 27|             udojów, bo wzdychy wzdychami, a robota pierwsza przed wszystkim.~
3576     3, 27|                 idącą z matką i kowalami. A ledwie co wstali od misek,
3577     3, 27|                 niby ten dziaduś rodzony, a on się witał cicho, każdemu
3578     3, 27|                 Hanka warowała jego oczu, a nie śmiejąc pytać.~- Widziałem
3579     3, 27|                   Spletła ręce z radości, a uśmiech kiej słońce przemknął
3580     3, 27|               słońce przemknął po niej.~- A na odchodnym zapowiedział,
3581     3, 27|               poredzicie wszystkiemu...~- A poredzę, poredzę! - szepnęła
3582     3, 27|                    Cóż tu u was nowego?~- A nic, jak było... Puszczą
3583     3, 27|                   jak śledztwo skończą... A to się przewlecze że to
3584     3, 27|                  śmiała zagadać otwarcie, a ubocznie zaś, tak, by nie
3585     3, 27|                 choć nic złego nie mówił, a to babskie ciche chlipanie
3586     3, 27|                 gdzie zaś i płacz głośny, a gdzie i słowo żałośliwe
3587     3, 27|                  żałośliwe się wyrwało...~A potem zaś na wieś poszedł
3588     3, 27|                 do każdej prawie chałupy, a widział się jako ten świątek
3589     3, 27|                  niósł te słowa pociechy, a kaj wstąpił, to jakby jasnością
3590     3, 27|            jasnością napełniały się izby, a w sercach zakwitały nadzieje
3591     3, 27|                 kiej to wojna przetratuje a chłopów wybije, że jeno
3592     3, 27|                   i te wzdychy, i ta żywa a silnie boląca pamięć krzywd.~
3593     3, 27|                   niedziela się kończyła, a Lipce jeszcze się nie uspokajały,
3594     3, 27|                 szli, poredzając, płacząc a pomstując...~Jedna Hanka
3595     3, 27|                  jutro, choćby i po mszy, a przychodzi ze statkami oporządzić
3596     3, 27|                gorzałki żałować nie będę, a on jeno poradzi galanto
3597     3, 27|                krzyknęła jeszcze za nią - a gdzie to Pietrek z Witkiem?~-
3598     3, 27|                 trzymać, aby nie zleciał, a on wodził oczyma po niej
3599     3, 27|                targając nim z całej mocy.~A Magda wnet zapaloną gromnicę
3600     3, 27|            odpoczywając po każdym słowie, a ona, tłumiąc strach jakiś,
3601     3, 27|                  pół gospodarki sprzedaj, a nie daj go... nie daj...
3602     3, 27|                    kobiety płakały cicho, a nikto nie rzekł i słowa;
3603     3, 27|                    dorzucił podstępnie.~- A co, to jutro za stodołą
3604     3, 27|                   nad Borynowymi słowami, a co trocha zaglądając na
3605     3, 27|             szmaty we skrzyni.~- Pietrek, a przestań, przecież to już
3606     3, 27|               prawie Wielki Poniedziałek, a ten dudli a dudli, grzech!~
3607     3, 27|                 Poniedziałek, a ten dudli a dudli, grzech!~Zgromiła,
3608     3, 27|                   podejrzenie.~- Pietrek, a zawrzyj wszystko na noc,
3609     3, 27|                 być, ktosik to penetruje, a swój, że psy nie chcą docierać.~
3610     3, 27|                    czy drzwi pozawierane, a potem długo stojała pod
3611     3, 28|                   do Żyda po przyprawy.~- A śpieszcie, bo Jambroża ino
3612     3, 28|              zastąpić.~- Zdążę jeszczech, a krzyknij no na chłopaków,
3613     3, 28|              drogi siwiły się opite wodą, a poczerniałe chałupy ledwie
3614     3, 28|                 co były widne w szarudze, a przemiękłe drzewiny, skurczone,
3615     3, 28|              bijących nieustannie w wodę, a wszędy szła plucha, że świata
3616     3, 28|                 Spowiedzi słuchał będzie, a to i dobrodzieja ze Słupi
3617     3, 28|               błocko pokrywało podłogę.~- A bo to jest czym palić! Któż
3618     3, 28|                  nic w chałupie nie stoi, a skoro go brakło, to widno
3619     3, 28|                   woda wyciekło wszystko, a nowego się nie złoży. Tyleśmy
3620     3, 28|               pieniądz ma, temu duda gra, a ty, biedaku, handluj głodem
3621     3, 28|                      spytała nieśmiało.~- A cóż to mam? Tyle co żyd
3622     3, 28|           karczmie, w alkierzu siedzieli, a Żyd ledwie nadążył donosić
3623     3, 28|                dołku okrutnie ściska...~- A bo tu ziąb i wilgoć kiej
3624     3, 28|                 jeno ziemniaki ze solą... a to Stacho w kryminale...
3625     3, 28|                   żądał z góry pieniędzy, a jeno skwapliwie odważał
3626     3, 28|                już i na święta starczyło, a przy tym chleba pytlowego,
3627     3, 28|               bułek, śledzi coś z mendel, a nawet w końcu dobrała małą
3628     3, 28|               tobół.~- Jagna może używać, a ja to pies? haruję przeciek
3629     3, 28|             księży zakalikuje organiście, a Magda kościół podmiecie.
3630     3, 28|                  galanto sól wyciągnie.~- A wy zawdy po swojemu, bych
3631     3, 28|            kruchcie i te paciorki prząść, a nie ogadywać drugich!~-
3632     3, 28|                zastawię i nie ugryziecie, a ząbków szkoda, ile że ostatnie...~
3633     3, 28|            kieliszek przepijając do nich, a Józka podała śledzia, którego
3634     3, 28|               wieprzka.~- Nieckę na krew, a prędko! - krzyknął.~Przynieśli
3635     3, 28|                   tłusty, obwisły brzuch, a moknąc galanto, bo deszcz
3636     3, 28|            kwikiem padł na przednie nogi, a potem kiej mu nie poprawi
3637     3, 28|            grzbietu szczecinę co dłuższą.~A w parę pacierzy wieprzek
3638     3, 28|                  bele czym, po sąsiedzku, a ujrzawszy wiszącego wieprzka
3639     3, 28|                 że kiej na odpust waliły, a dzieci się też sporo plątało
3640     3, 28|                   dzień płaksiwy, przykry a tak zmienny, iż co kilka
3641     3, 28|                  krupy grube kiej pęczak, a przyszedł i taki czas, że
3642     3, 28|                   żałoście biją do głowy, a sama nie miarkuje, co się
3643     3, 28|                pogodę nie baczył i robota a pogwary szły, jaże się rozlegało.
3644     3, 28|                 księży!~Nie lubił tego.~- A o tym ze Słupi też powiadają,
3645     3, 28|                  i co potrza, obrządza.~- A kajże to Michał?~- Poszedł
3646     3, 28|               zapisaną jajko dostają...~- A za kartki do spowiedzi osobno
3647     3, 28|             przyszedł z jednym węzełkiem, a teraz by go i we cztery
3648     3, 28|                   z narodu, jak ino może, a nim co komu zrobi dobrze,
3649     3, 28|                nauczny, kaj cieni beknąć, a kaj grubiej i jak wycyganiać. ~-
3650     3, 28|         wycyganiać. ~- Jenszy by przepił, a ten syna na księdza kieruje.~-
3651     3, 28|                 wzięła różańce z Pasyjki, a przyokrywszy rozbabrane
3652     3, 28|                  do kowala się poniesła.~-A niech se idzie, poskarży
3653     3, 28|             obrzynał mięsiwo na kiełbasy, a Jagustynka, rozłożywszy
3654     3, 28|                     zaczął z przekąsem.~- A kupiłam i szlachtuję, widzicie!~
3655     3, 28|                      Oglądał go pilnie.~- A słoninę to ma grubą, że
3656     3, 28|          wykrzykujcie, bo tu nie karczma, a takim prawem, że Antek przez
3657     3, 28|                  do rządzenia? jego to?~- A juści, że jego!~Skrzepła
3658     3, 28|               pysk, bo chory tu ano leży, a jego to wszyćko...~- Ale
3659     3, 28|                  jego głową wszyćko stoi. A potem będzie, jak Pan Jezus
3660     3, 28|                   krajania mięsa i bystro a urągliwie patrząc w niego,
3661     3, 28|                   albo kto obcy złapie.~- A powie to, kaj schował!~Głęboką
3662     3, 28|              Antka wykupić z kreminału... a po co drugie wiedzieć mają?...
3663     3, 28|                jej te morgi wyprawować... A Grzeli mało to posyłali
3664     3, 28|              przyczajonych i trwożnych.~- A com waju zawierzył, nie
3665     3, 28|                    tak ją strach zatykał, a do tego zaś i Magda po jego
3666     3, 28|                   much, których nie było, a śledząc wszystko bacznymi
3667     3, 28|                  pogadywała jeno niekiedy a lękliwie, że to już z samego
3668     3, 28|                nieśmiała była i milcząca.~A jakoś na samym odwieczerzu
3669     3, 28|                 żyły, i tak przyjacielsko a przychlibnie, aż to Hankę
3670     3, 28|                bije się pięścią pokutnie, a drugiemu zaś flaszkowy pobrzęk
3671     3, 28|              ciągnęła tym samym sposobem, a wielce szydliwie Jagustynka.~-
3672     3, 28|               zestrofowała ją gniewnie.~- A cóż to? płakaniem biedy
3673     3, 28|                 choć przy kościele służy, a gotów się by i z grzychem
3674     3, 28|       przesiadywała cięgiem w kościele... A i reszta zwarzyła się też
3675     3, 28|                 mięso i połcie w cebrzyki a beczkę.~- Po tej stronie
3676     3, 28|              stole, kiej te węże czerwone a tłuste, i co trochu rozwieszała
3677     3, 28|              Hanka zmilkła, zajęta pracą, a głównie rozmyślaniem, jak
3678     3, 28|                  których czyniono kiszki, a dzieci cosik trwożnie gaworzyły
3679     3, 28|                  przeciek nie uredzę...~- A kajże to poszedł?~- Nie
3680     3, 28|                mig poleciał w podwórze.~- A przyłóż kulasów i sama se
3681     3, 28|             dzwonek zajęczał na dworze.~- A to ksiądz z Panem Jezusem
3682     3, 28|                któregoś z komorników...~- A może do waszych, do Pryczków,
3683     3, 28|                niezgodzie żyła z dziećmi, a w ciągłych procesach, zadrżała.~-
3684     3, 28|               Jambroży zdążył z nawrotem, a ona nie powróciła; właśnie
3685     3, 28|                   to opóźnianą, że Józka, a to i sama Hanka cięgiem
3686     3, 28|              wolna i przykrzył się wielce a dłużył, że to i ciemnica
3687     3, 28|                tłukły się w ciemnościach, a niekiedy buchał w komin,
3688     3, 28|                   samą północą skończyli, a Jagustynka jeszcze nie wróciła.~-
3689     3, 28|                 się po zmętniałym niebie, a nikaj w wysokościach ni
3690     3, 28|                   barował się z drzewami, a wody stawu przegarniał ze
3691     3, 28|                  i nuż szczypać ziemniaki a przykry gęgot czynić. Zagadnęła
3692     3, 28|                  wraziwszy ręce we zboże, a pieniądze mogły być głębiej,
3693     3, 28|               pobiegła pomagać Jagustynce a poganiać chłopaków.~- Czekalim
3694     3, 28|                        I u Kozłowej leży! A któż by się spodział, że
3695     3, 28|              zamrze. Ale pochowek osobno, a stara se nie dzisia, to
3696     3, 28|                   jedno łóżko w chałupie, a reszta w barłogu kiej psy
3697     3, 28|                 mleka w piersiach nie ma, a krowa dopiero na ocieleniu...
3698     3, 28|          ocieleniu... I wszędzie tak źle, a u komorników to już trudno
3699     3, 28|                 naród co nabiedniejszy.~- A komuż się to we wsi przelewa?
3700     3, 28|                 by lepszym kichy nadział, a inszy, komu by na większy
3701     3, 28|                 wsi siedzą, przez miedzę, a nikomu to śpiku nie psuje...
3702     3, 28|         zrządzenie boskie zwala wszystko, a sam rad przy pełnej misce
3703     3, 28|                    co by mogły pomóc, są: a młynarz, a ksiądz, a organista,
3704     3, 28|               mogły pomóc, są: a młynarz, a ksiądz, a organista, a drugie...~-
3705     3, 28|                  są: a młynarz, a ksiądz, a organista, a drugie...~-
3706     3, 28|                    a ksiądz, a organista, a drugie...~- By im kto podsunął
3707     3, 28|               odrobek albo dobry precent, a choćby pierzynę Żydowi sprzedać,
3708     3, 28|                 pierzynę Żydowi sprzedać, a jeść trza kupić...~- Prawda,
3709     3, 28|             drobne rzucały na jedną kupę, a nadbutwiałe na drugą.~-
3710     3, 28|                  kiej roztrzęsione snopy, a wiater jeszcze się wciąż
3711     3, 28|             gąsiętach, cicho piukających, a co parę pacierzy podjeżdżał
3712     3, 28|                 nie było więcej nikogo.~- A kajże się to Michał podział?...~-
3713     3, 28|                  wściekłość, zamruczał:~- A wy pilnujecie me, kiej złodzieja...~-
3714     3, 28|                 mi piaskiem oczy zasypać, a robicie drugie. Przejrzałam
3715     3, 28|              jeden! tknij me choć palcem, a takiego wrzasku narobię,
3716     3, 28|                   w chałupie, stróżujesz, a obcych do komory puszczasz! -
3717     3, 28|                   przeplatanych powiadań, a nie mogąc z nich wiele wymiarkować,
3718     3, 28|          Żydowinom, co się ze swarliwości a głupoty chrześcijańskiego
3719     3, 28|                   na złość wszystko robi, a na moją szkodę. Przecież
3720     3, 28|            tylachna gruntu ma zapisane... A nie wiecie to, jaka jest?...
3721     3, 28|                   wypomnieć o Antku -)... a teraz już się pono z wójtem
3722     3, 28|                 człowiek i krzywdy czuje, a za swoje grzechy ciężko
3723     3, 28|               chleb wodząc za nią oczyma, a cosik medytując, wreszcie
3724     3, 28|                   którego dnia wieczorem, a teraz wama jeno rzeknę:
3725     3, 28|           Poniechajcie jej, róbcie swoje, a resztę Pan Jezus sprawi...~
3726     3, 29|                   się na nogach utrzymał, a po drugie, jako strapiony
3727     3, 29|                   i o to ziarno święte...~A któż miał iść w pole, kiej
3728     3, 29|               same kobiety ostały we wsi, a nie ich to moc ni głowa
3729     3, 29|               głowa poredzić wszystkiemu.~A tu na niejedną przychodziła
3730     3, 29|                 to na zwiesnę zwyczajnie, a tu krowy się cieliły, drób
3731     3, 29|               choć urób kulasy po łokcie, a bez chłopa nie wydolisz...
3732     3, 29|                bez chłopa nie wydolisz... A tu jeszcze trza obrządzać
3733     3, 29|                rąbać lebo i z lasu wieźć, a tylachna inszej, codziennej
3734     3, 29|                 odwieczerzy z utrudzenia, a i połowy nie było zrobione -
3735     3, 29|            najpierwsze - polne roboty?...~A ziemia czekała; wygrzewało
3736     3, 29|               martwego śpiku i prężył się a przystrajał do zwiesnowych
3737     3, 29|                  i wozy turkotały wesoło, a jeno lipeckie role stały
3738     3, 29|               jako ten smętarz żałosne...~A kieby na dobitkę jeszczech
3739     3, 29|                kilkoro ludzi z węzełkami, a i z tym płonym skamłaniem,
3740     3, 29|               małpa małpie zajdy szarpie, a człowiek za człowiekiem
3741     3, 29|                  się hardo nad wszystkie, a wieś swoją uważały za najpierwszą,
3742     3, 29|                  to z Wólki, to z Dębicy, a nawet i z rzepeckiej szlachty
3743     3, 29|                twarze, siarczyście klnąc, a zarówno z lipeckimi pięście
3744     3, 29|                  świat poglądał daleki...~A widniej się jakoś zrobiło
3745     3, 29|                kruchsze gałęzie odzierał, a wiał już teraz górą i z
3746     3, 29|                  nim w jedną stronę lecą, a nawet to blade słońce, co
3747     3, 29|                  galanto zbielały zagony, a drogi ociekały z wody...~
3748     3, 29|             skręcił w najbliższe opłotki, a stamtąd jął się ostrożnie
3749     3, 29|                  cisnąc się do starszych, a poszturchując między sobą,
3750     3, 29|            wójtowy nos, że się ten cofał, a reszta przytwierdzała jej
3751     3, 29|                   się zaciśnięte pięście, a gdzieniegdzie już i kij
3752     3, 29|                się frasobliwie po głowie, a powstrzymując na sobie babski
3753     3, 29|                odszczekując się niekiedy, a grożąc chłopakom, bo zaczęli
3754     3, 29|                  by się wzięły do roboty, a nie penetrowały po chałupach!~-
3755     3, 29|                 wołała jedna przez drugą, a coraz głośniej.~- Jeno dojrzałam
3756     3, 29|             dalejże chodzić po chałupach, a ludzi pędzić do roboty...~-
3757     3, 29|                 na wszystko naprowadza.~- A o to jeno stoi, z czego
3758     3, 29|                Karać by jeszcze mieli!... A nie płacim to podatków,
3759     3, 29|                 nam chłopów pobrali!...~- A niech się zjawią, wnet jakaś
3760     3, 29|                  się sadze zapaliły!...~- A mnie to nie, żem to łoni
3761     3, 29|                 len suszyła za stodołą?~- A jak to sprały Gulbasiaka,
3762     3, 29|                uszy zatykał od wrzasku.~- A dyć przyciszcie się! Gadaniem
3763     3, 29|                  w polu nie ma kto robić, a nie dopiero na szarwarki
3764     3, 29|                  dziedzic?!... Moiściewy! a cóż on ma do urzędów?~-
3765     3, 29|                   w przyjacielstwie żyją, a mścić się na Lipcach zapowiadał!...~-
3766     3, 29|                  Zleciały się kiej sroki, a pyskowały, że niech Bóg
3767     3, 29|         Rozpuściłem swoją szkołę: święta; a po drugie, że muszą w chałupach
3768     3, 29|                  szykować warzę obiednią, a po drogach jeno wiater hulał
3769     3, 29|                  same kobiety się zwijały a dziewczyniska, zaś trafił
3770     3, 29|                  taki z koszulą w zębach, a najwyżej do pasionki przydatny,
3771     3, 29|             prawie dzień cały w kościele, a dzisiaj znowu zabałamucili
3772     3, 29|            zabałamucili przez strażników.~A tu i święta nadchodziły,
3773     3, 29|                  tu wszystkiemu zaradzić, a przepatrywały pilnie komory,
3774     3, 29|        wytrząchała się z desek po drodze, a dzieuchy we dwie konia za
3775     3, 29|                się, siejąc jak popadło.~- A Wawrzon Socha mi powiedział,
3776     3, 29|             poganiał, drugi niby to orał, a skrzaty były oba, ledwie
3777     3, 29|                chodził kiej chłop napity, a koń co trocha do stajni
3778     3, 29|                  kamienie pług wyskakuje, a i kobyła ciągnie do źróbka... -
3779     3, 29|                  dojrzał Rochowej pomocy, a gdy stary poszedł, przysiadł
3780     3, 29|             robili, i zakurzył papierosa.~A Rocho szedł dalej po chałupach
3781     3, 29|                 spory łagodził, doredzał, a gdzie było potrza, i w robocie,
3782     3, 29|               poradzić sękatemu pniakowi, a Paczesiowej wody przyniósł
3783     3, 29|                   do posłuchu napędzał...~A zauważył, że się kajś zbytnio
3784     3, 29|            lepszym myślom podprowadzić...~A że człowiek był mądry, pobożny,
3785     3, 29|                    że choć i nieproszony, a niejedną nockę przesiedział
3786     3, 29|                roznoszący Boże zmiłowanie a pociechy.~Hale! mógł to
3787     3, 29|                  lewentarza do obrządków, a i gąb do przeżywienia czekało
3788     3, 29|         przeżywienia czekało co niemiara.~A zaś to wszystko, od czasu
3789     3, 29|               skrzydła trzepiąc o ściany, a niejedna chałupa się wypinała,
3790     3, 29|                 daremnie prosząc podpory.~A wszędy wody gniły pod chałupami,
3791     3, 29|                 że przejść było niełacno, a na każdym kroku taka marnacyja,
3792     3, 29|           półkoszkach wylegiwały maciory, a co się zaś pochyliło, co
3793     3, 29|                   niechby chłopy wróciły, a w mig byłoby inaczej...~
3794     3, 29|                   z tych kłyźnień, swarów a bitek, z tego umęczenia
3795     3, 29|                  umęczenia serc w biedzie a żałościach...~Już siwy zmierzch
3796     3, 29|                ciskając się coraz barzej, a tak miecąc drzewinami, że
3797     3, 29|                 roztrzęsionymi wargami.~- A wam co?~Zdumiał się, bo
3798     3, 29|                 że jako ten pies zgoniony a bezpański, rad, kiej go
3799     3, 29|                 słowo, odeszła śpiesznie.~A on i we młynie wójta nie
3800     3, 29|                 do niego i jęła nieśmiało a cichuśko wypytywać o Mateusza
3801     3, 29|                   jego musieli widzieć... a zdrowy? a dobrej myśli?
3802     3, 29|              musieli widzieć... a zdrowy? a dobrej myśli? a kiej go
3803     3, 29|                   zdrowy? a dobrej myśli? a kiej go puszczą?.. - przycierała,
3804     3, 29|                oczy mu nie spoglądając.~- A jak się ma wasz we wojsku?
3805     3, 29|            poszedł, chcąc cosik przełożyć a strzec przed grzechem, ale
3806     3, 29|               nieustannym waliły na koła, a wiater kieby tymi największymi
3807     3, 29|                 chałupy pokryte w sadach, a nawet pól mogły sięgnąć
3808     3, 29|                 tylko wiater nie ścichał, a naprzeciw, mocy jeszczech
3809     3, 29|                 ścianach i szyby gnietły, a tak we ściany rypał i tłukł,
3810     3, 29|                przewalać się nad światem, a łyskawice zamigotały krwawymi
3811     3, 29|              ciepło prosto buchało z pól, a ptaki jęły świergotać radośnie,
3812     3, 29|                 jęły świergotać radośnie, a choć słońce się nie pokazało,
3813     3, 29|            opłotki zaroiły się kobietami, a biadania i płacze sypały
3814     3, 29|              podwórze wpadła Sikorzyna.~- A to nie wiecie?... Stachom
3815     3, 29|               zaścielały potargane snopki a rupiecie potrzaskane.~Weronka
3816     3, 29|               pamięci przytulając dzieci.~A stary Bylica, skurczony
3817     3, 29|                  się wszyscy, rozstępując a chyląc pokornie do ziemi,
3818     3, 29|                 Hanka.~Zerwała się wtedy, a spostrzegłszy księdza przed
3819     3, 29|            powiadały jedna przez drugą.~- A w inwentarzu macie jaką
3820     3, 29|                    w sieni było wszystko, a ona w całości ostała.~Ksiądz
3821     3, 29|                   przygnieść... no, no!~- A niechby przygniotło, niechby
3822     3, 29|               ostałam z tymi sierotami... A kaj się teraz podzieję?
3823     3, 29|                 gorliwie siostrą i ojcem, a reszta ciżbiła się przy
3824     3, 29|              błocko chlupało pod trepami, a przyciszone, trwożliwe głosy
3825     3, 29|                niebo wiszące nad głowami, a nie po jednym policzku łzy
3826     3, 29|                 swoje mocy nie starczyło, a przy tym: odrobi to, kiej
3827     3, 29|          przystanął do Weronki i rzekł:~- A najpierw to Panu Bogu powinniście
3828     3, 29|                  i choćby prosię przedam, a na mszę zaniesę...~- Nie
3829     3, 29|         błogosławiący i za głowę ścisnął, a dzieci tulące mu się z piskiem
3830     3, 29|               Tylko dufności nie traćcie, a wszystko się na dobre obróci.
3831     3, 29|                   gazu nie było w lampce, a i drew brakowało na opał.
3832     3, 29|                dzieci zgarnęła w naręcze, a tu już wszystko trzeszczy,
3833     3, 29|                 wiater roznosił poszycie. A tu noc, do wsi kawał drogi,
3834     3, 29|                  to krowa przy trześni?~- A dyć moja to, moja żywicielka
3835     3, 29|                 ludzi rzucać się zajadle, a kiej go odegnali, w progu
3836     3, 29|                Bylica idąc go przyciszać.~A ksiądz pochwalił Boga na
3837     3, 29|          powróciła zadyszana Sikorzyna.~- A to do mnie się przenieście,
3838     3, 29|                 rzekła prędko.~- Moiście, a czymże to wama za komorne
3839     3, 29|                   jaki grosz, zapłacicie, a nie, to przy robocie jakiej
3840     3, 29|               stoi! Z duszy serca proszę, a ksiądz ten papierek wama
3841     3, 29|              swojego przyzwała do pomocy, a w końcu i Rocho nadszedł,
3842     3, 29|                  Obraz ci jaki przyniesę, a i statków, co ino najdę
3843     3, 29|          uspokajała ją Hanka poczciwie. - A kaj to ociec?~Chciała go
3844     3, 29|                  Weronki na nowym ciasno, a u nas przeciech znajdzie
3845     3, 29|           legowisko wyszykuję... juści... a jeśli każesz... to do waju
3846     3, 29|            prawdzie i u niej było ciasno, a ze starym nowy kłopot by
3847     3, 29|                 dnia dostaniesz... juści, a w cieple się wyleżysz...
3848     3, 29|              Weronkę znowuj rozpłakaną.~- A czym to sobie u was zasłużyłam
3849     3, 29|             myślała Hanka z rozczuleniem.~A tu i organiścina wtaczała
3850     3, 29|                   pozieleniałą miejscami, a gdzie płową od rżysk i ugorów,
3851     3, 29|                  wyśpiewywały rozgłośnie, a z pól, od borów, z niebieskawych
3852     3, 29|                zapachem topolowych pąków.~A po drogach wsi roiło się
3853     3, 29|                  w wielu naraz miejscach.~A wszędy był rajwach, pośpieszna
3854     3, 29|           świniami bobrującymi po rowach, a kajś znów krowy wynosiły
3855     3, 29|          miasteczka po świąteczne zakupy. A zaraz z południa nadjechał
3856     3, 29|               pieski sielnie docierające, a mało skąd Judka wychodził
3857     3, 29|                drugie, płacił niezgorzej, a nawet, jak komu na przednowku
3858     3, 29|                 jakiego ćwiartkę wynosił, a Żydowica osobno na swoją
3859     3, 29|                 wycyganiała za owe fryzki a wstążki, a tasiemki, a szpilki,
3860     3, 29|                  za owe fryzki a wstążki, a tasiemki, a szpilki, i cały
3861     3, 29|             fryzki a wstążki, a tasiemki, a szpilki, i cały ów kram
3862     3, 29|             babski gatunek zawżdy łakomy, a co w wielgachnym pudle nosiła
3863     3, 29|             kupcie czerwonej tasiemki!... a i tej brezylii do jajek
3864     3, 29|                  nakupisz, co potrzeba.~- A nawet w mieście taniej i
3865     3, 29|             potrza i nic nie przedadzą.~- A spędź kury, by się jaka
3866     3, 29|                 słowa nie mogąc przemówić a jąkając się jeno i czerwieniąc
3867     3, 29|                   i czerwieniąc okrutnie, a tak jakoś strapiona, że
3868     3, 29|                  wielce rozciekawiona. ~- A bo te oszukańce dają mi
3869     3, 29|                 tylko piętnaście złotych, a wełniak całkiem nowy! Tak
3870     3, 29|                   skręcę...~- Pokażcie... a drogi? - łakoma była na
3871     3, 29|                   go raz jeszcze oglądać, a do boku przymierzać i z
3872     3, 29|                 pędem wybiegła z chałupy, a Jagustynka rozcierająca
3873     3, 29|                 Skądże to mam wiedzieć?~- A dyć Tereska co tydzień lata
3874     3, 29|               całe waruje pod kryminałem, a zanosi mu, co ino może.~-
3875     3, 29|                   i nie wiada, czy wróci, a kobiecie samej się cni,
3876     3, 29|               Głęboko się zamedytowała.~- A jak Mateusza wzieni, skompaniła
3877     3, 29|                  Nastka niby to do brata, a głównie, bych Szymkowi Dominikowej
3878     3, 29|                 na nią z góry o mięso. ~- A zjadłam!... tak moje, jak
3879     3, 29|             pierwszych kurach zadrzemała.~A wczesnym rankiem, na samym
3880     3, 29|          chłopaków, żeby konie szykowali, a nawet potem hardo się postawiła,
3881     3, 29|          gospodynie zazwyczaj jeździły.~- A czerwonego kup, a złocistego
3882     3, 29|             jeździły.~- A czerwonego kup, a złocistego i jakie ino będą
3883     3, 29|            zamierzała tam posiać rozsadę. A gdy gospodyni dłużej się
3884     3, 29|               osiwiały rosami, przemglony a chłodny, że już na dużym
3885     3, 29|            chłodny, że już na dużym dniu, a jeszcze świegotały jaskółki
3886     3, 29|                   do śniadań było daleko, a już powstał rwetes i krętanina,
3887     3, 29|                się po drogach, grzechocąc a klekotając w kołatki.~Nawet
3888     3, 29|                   porządków świątecznych, a głównie do wypieku chlebów
3889     3, 29|                   i zaczyniania na placki a owe wymyślne kukiełki, toteż
3890     3, 29|             zaziębić, buzowały się ognie, a z kominów biły dymy w pochmurzone
3891     3, 29|                   się wałęsał po drogach, a dzieci robiły, co chciały,
3892     3, 29|              placka albo się nie spaliły.~A wszędzie szło to samo: u
3893     3, 29|                  za tę ostatnią ćwiartkę, a musiał sobie narządzić jakie
3894     3, 29|              dzieuchy z naręczami szczap, a niekiedy ukazywały się nad
3895     3, 29|                 zwoził z lasu świerczaki, a organista wespół z Rochem
3896     3, 29|            przystrajać grób Panajezusowy.~A nazajutrz, w piątek, robota
3897     3, 29|                 zawalone szafami, łóżkami a sprzętem przeróżnym, że
3898     3, 29|                 gwałt, szorowali podłogi, a przed domami myli do czysta
3899     3, 29|                 żółtym piaskiem opłotków.~A że wedle starego obyczaju
3900     3, 29|                nosem pociągał i wzdychał.~A pod kominem, w samym świetle
3901     3, 29|                  pilnie kraszeniem jajek, a każda swoje z osobna chroniła
3902     3, 29|             różności roztopionym woskiem, a potem wpuszczała we wrzątek
3903     3, 29|              lnowe kwiatuszki niebieskie, a widać było na nich takie
3904     3, 29|            białych nad polami czerwonymi, a na inszych wzory takie i
3905     3, 29|                temu oglądając raz po raz, a kiej Hanka powróciła z Jagustynką
3906     3, 29|                      no, no...~- Skąd?... a samo tak z głowy pod palce
3907     3, 29|                  jeno turkotał zawzięcie, a po chałupach prawie do północka
3908     3, 29|                   się światła na drogach, a kajś niekaj aż na stawie
3909     3, 29|               nowych utrudzeń i turbacji.~A przed kościołem wnet się
3910     3, 29|            śledziem szły w parze przodem, a za nimi całą hurmą reszta,
3911     3, 29|             reszta, grzechocąc, kołatając a wrzeszcząc, co ino gardzieli
3912     3, 29|                  rozleciał się w kawałki, a żur z onymi różnościami
3913     3, 29|                  z niego ześmiał Pietrek, a i Józka nie pożałowała,
3914     3, 29|                   chałupę w żółtą wstęgę.~A w Borynowej izbie już się
3915     3, 29|           wysypana, okna czyste i ściany, a obrazy omiecione z pajęczyn,
3916     3, 29|           przybraną papierowymi kwiatami, a przed nią na wywróconej
3917     3, 29|               ziarn różańcowych wlepione, a ogon, uszy, kopytka i chorągiewkę
3918     3, 29|            następowały placki żółciuchne, a rodzynkami kieby tymi gwoździami
3919     3, 29|                 tym maczkiem słodziuśkim, a na ostatku postawili wielką
3920     3, 29|              ubranych jajkami obłupanymi, a na brytfance całą świńską
3921     3, 29|                  wąsami opleść stół cały.~A tyle co skończyły, sąsiadki
3922     3, 29|              swoje na miskach, niecułkach a donicach i ustawiać je na
3923     3, 29|                 gardzieli pono strzegła - a potem skropiła nią inwentarz
3924     3, 29|             dawało bydlątkom letkie lągi.~A później widząc, że ni Jagna,
3925     3, 29|             Borynową.~- Bez zmiany? co?~- A juści, rana się prawie zagoiła,
3926     3, 29|                  rana się prawie zagoiła, a im nic nie lepiej.~Zażył
3927     3, 29|                  ni jedna nie zostaje!... A jutro które do mężów idą?~-
3928     3, 29|               byle tylko zgodnie i cicho, a na rezurekcję przychodzić,
3929     3, 29|              zacznę, mówię: o dziesiątej! A śpijcie w kościele, to Ambrożemu
3930     3, 29|               odprowadzając do młynarzów.~A Witek, pokazując Józce miedzianą
3931     3, 29|               omroczałym stawie, i tupoty a przyciszone pogwary mrowiły
3932     3, 29|                rzeka, wzbierająca z wolna a bezustannie, ciągnęli na
3933     3, 29|             Stanął na straży w opłotkach, a ona wsunęła się na palcach
3934     3, 30|         wyłożonymi końmi, że tylko tupoty a parskania roznosiły się
3935     3, 30|          parskania roznosiły się w mroku, a pod dzwonnicą czerniały
3936     3, 30|               pacierzy, wzdychań, kaszlów a pozdrawiań, i kołysał się
3937     3, 30|                  zboża se kłosami gwarzą, a jeno gdziesik wysoko, pod
3938     3, 30|            wzdychaniami szemrały cichuśko a rzęsiście kiej ten deszczyk
3939     3, 30|             zalegał kościół, że to oknami a głównie przez wielkie drzwi
3940     3, 30|           rozpalonymi oczyma po ludziach, a nie dostrzegając nikogo,
3941     3, 30|                   i dziedzicówny z Wólki, a dziedzice stojały we drzwiach
3942     3, 30|                żałosny rwał się z gęstwy, a bolesne przypominki sieroctwa
3943     3, 30|                obcego narodu się zebrało, a na wszystkich twarzach choć
3944     3, 30|                 zajmują pierwsze miejsca, a tamte, lipeckie mizeraki,
3945     3, 30|               będą ten placek świąteczny, a z tęsknicą i turbacjami
3946     3, 30|                  zwierała się na odemstę, a babi naród w głos szlochał
3947     3, 30|                  oczy kleiły się śpikiem, a po kątach już na dobre drzemali,
3948     3, 30|              sielnie wytrząchać pięściami a krzyczeć, jako co dnia,
3949     3, 30|                przez złoście, bezbożności a nieposłuszeństwo prawom
3950     3, 30|                   na wiek wieków spychać, a sprawiedliwe po prawice
3951     3, 30|                   krzywda weźmie zapłatę, a płakania cierpiących ustaną
3952     3, 30|              lipeckie kobiety, usadzać je a krzepić dobrymi słowy, a
3953     3, 30|                  a krzepić dobrymi słowy, a dobrodziej poczciwy ocierając
3954     3, 30|                   w miłosierdzie Pańskie, a lada dzień powrócą wszystkie
3955     3, 30|                 dufnuść wstąpiła w serca.~A gdy wnet potem ksiądz zaintonował
3956     3, 30|                 zaśpiewały na cały świat, a dobrodziej z Przenajświętszym
3957     3, 30|              Obchodzili kościół we środku a wolniuśko, noga za nogą,
3958     3, 30|                   śpiewając z całej mocy, a organy wciąż grały, a dzwony
3959     3, 30|               mocy, a organy wciąż grały, a dzwony bezustannie biły...~
3960     3, 30|              serca wszystkie i gardziele, a te głosy płomienne i ogniem
3961     3, 30|                   księże przejęły otuchą, a te śpiewy radosne, nabożeństwo
3962     3, 30|              surowizną ziemic i mokradeł, a po drogach roznosiły się
3963     3, 30|                wszędy rozlegały się kroki a głosy, pieski też zajadlej
3964     3, 30|            zajadlej docierały z opłotków, a po chałupach tu i owdzie
3965     3, 30|                  spać.~- Niech jeno wróci a gospodarzy, to ni słówkiem
3966     3, 30|                rozdziewając się do snu. - A jeżeli znowuj się z nią
3967     3, 30|               widne do cna i połyskujące, a wieś spała w najlepsze.~
3968     3, 30|               wschodu i zagrało w stawach a rosach, i płynęło po bladym,
3969     3, 30|           śpiewając wszemu światu ciepłem a światłością: Alleluja!~Niesło
3970     3, 30|               zatrzęsły się młode liście, a ziemia zadrgała, że gęste
3971     3, 30|         świąteczne szmaty przyodziewając, a pod studnią na podwórzu
3972     3, 30|                kiejby zorza się widziała, a modre oczy niby gwiazdy
3973     3, 30|                oczach wełniaki i gorsety, a i Witek, choć boso, w nowym
3974     3, 30|                   zdumieli się przemianą, a Józka jaże w ręce zaklaskała:~-
3975     3, 30|              zaklaskała:~- Pietrek ci to? a to by cię rodzona nie poznali!~-
3976     3, 30|                  tocząc oczyma za Jagusią a robiąc grdyką, gdyż Hanka,
3977     3, 30|                się rozchodziły, przysapki a bulgoty gorzałki, bo Hanka
3978     3, 30|               dobrą już wagą w kałdunach, a Pietrek z Witkiem, czego
3979     3, 30|              swojemu.~- Pijcie na zdrowie a prędko, bo czas nagli.~I
3980     3, 30|                   z węzełkami na plecach.~A kiej się rozwiały ostatnie
3981     3, 30|                 zwiesnową cichą lubością, a od wsi, ledwie widnych w
3982     3, 30|                   się w oknach otwartych, a staruchy rozsiadłe na progach
3983     3, 30|                 wodził oczyma po drogach. A wkrótce nadeszła kowalowa
3984     3, 30|                pytał Jagny wychodzącej.~- A cóż tam po mnie! - wyszła
3985     3, 30|                 nie poznajecie go to, co? A i korale wszystkie zawiesiła,
3986     3, 30|                  ich tknąć nie pozwolili, a jej wszystko oddał, i paraduje
3987     3, 30|              czuwał nad nimi kiej kokosz, a Rocho jakby ździebko zadrzemał.~-
3988     3, 30|                 taki wiedzący powiadał?~- A różni mówili w kościele!
3989     3, 30|              wybiera? - pytał ciekawie.~- A zaraz po południu iść mają...~-
3990     3, 30|               palce ku tabace Rochowej.~- A teraz siedzi czterdziestu! -
3991     3, 30|               działy, urodzi rok czy nie, a naród zawsze jednako plonuje,
3992     3, 30|                 jednako plonuje, juści... a ziemi nie przybywa... jeszcze
3993     3, 30|           przybywa... jeszcze niecoś lat, a zbraknie la wszystkich... -
3994     3, 30|                       Kichał rzęsiście.~- A bo to już dzisiaj we wsi
3995     3, 30|                rzekła kowalowa.~- Prawda, a kiej się chłopaki pożenią,
3996     3, 30|                   ten wiater zagrabiać?~- A Niemcy ano na Słupi wykupiły
3997     3, 30|                 handlują wespół z Żydami, a krzywdą ludzką se pomagają...
3998     3, 30|             krzywdą ludzką se pomagają... a niechby tak po chłopsku
3999     3, 30|                 ciasno, duszą się ludzie, a tamten ma tylachna pola,
4000     3, 30|                   taki...~- Hale! bogacz, a kręci się za groszem kiej