Tom, Rozdzial

5501     4, 47|                zamartwił, że zasiadłszy w progu do kolacji nie mógł
5502     4, 47|              chciał całą sprawę obrócić w przekpinki, bo strach o
5503     4, 47|                 o Tereskę rozrastał się w nim coraz barzej i dręczył
5504     4, 47|                 A Mateusz wił się jakby w kleszczach i jak mógł, wykręcał
5505     4, 47|                siedzi na przełazie.~Ale w jakiejś minucie Tereska
5506     4, 47|             Poszuka se cienia u Jagusi, w to mu graj - warknęła za
5507     4, 47|                warknęła za nim Kozłowa.~W domu jednak było mu gorąco,
5508     4, 47|          rozcież chałupy.~Jagata leżała w sieniach pod progiem, w
5509     4, 47|                 w sieniach pod progiem, w izbie było pusto, cały bowiem
5510     4, 47|                 ręce i zapatrzona kajś, w jakoweś dalekości, zapadła
5511     4, 47|                dalekości, zapadła jakby w głęboką duszną modlitwę,
5512     4, 47|             dopiero po południu, leżała w łóżku całkiem przytomna,
5513     4, 47|         przymierzyła i przejrzawszy się w lusterku szepnęła wielce
5514     4, 47|             patrzę.~Przykazała, bych ją w te skarby przystroili jutro,
5515     4, 47|              niej do zmierzchu czytając w głos modlitwy, powtarzała
5516     4, 47|               już jest, jak być powinno w taką godzinę u gospodarzy,
5517     4, 47|          brewiarza, Kłębowie też ostali w domu, a wkrótce przyleciała
5518     4, 47|            Jagusia, przywarowawszy kajś w kącie cichuśko niby trusia.
5519     4, 47|             kącie cichuśko niby trusia. W izbie jeno muchy brzęczały,
5520     4, 47|             Jagatę... Leżała z różańcem w ręku, jeszcze całkiem przytomnie
5521     4, 47|      poniektórym dzieciom, cisnącym się w sieniach i pod oknem, rozdawała
5522     4, 47|                  radosne łzy siwiły się w jej oczach. Poruchiwała
5523     4, 47|                 i zapatrzona przez okno w niebo głębokie, w pola nieobjęte,
5524     4, 47|            przez okno w niebo głębokie, w pola nieobjęte, gdzie już
5525     4, 47|                się źrałe, ciężkie żyta, w jakieś dale, widne jeno
5526     4, 47|                 duszy zamierającej.~Ale w jakiejś minucie, gdy dzień
5527     4, 47|              mnie, pora.~I padła wznak.~W izbie zrobiło się straszno,
5528     4, 47|            utrudzony, twarz grążyła się w tuman wiecznego zmierzchu,
5529     4, 47|              Tylko Jasia, skoro zajrzał w jej martwe oczy i w tę stężałą
5530     4, 47|             zajrzał w jej martwe oczy i w tę stężałą na grudę twarz,
5531     4, 47|                 na łóżko, wcisnął głowę w poduszki i zapłakał.~Poleciała
5532     4, 47|                zapłakane oczy i dygocąc w zalęknieniu, jęła rozpowiadać
5533     4, 47|               boleści.~- Poszła precz i w tej minucie, bo każę psy
5534     4, 47|             wypadła przed dom i pognała w cały świat.~A Jasio stanął
5535     4, 48|          wypędziłam, rozumiesz teraz?~- W imię Ojca i Syna! Co mama
5536     4, 48|                  Co mama mówi! - jęknął w najgłębszym oburzeniu.~-
5537     4, 48|             wyrzutem, że gdyby się była w tej chwili zjawiła, odwróciłby
5538     4, 48|              czegoś podobnego? Że nawet w myślach nie postały mu takie
5539     4, 48|            stanąć do oczów i rzucić jej w twarz tę całą litanię grzechów...
5540     4, 48|               ale coraz głębiej wierzył w jej niewinność i ogarniał
5541     4, 48|             ogarniał go żal, i wstawała w nim cicha tęsknota, i budziły
5542     4, 48|                 kolacji uparcie patrzył w talerz, unikając matczynych
5543     4, 48|           cięgiem matyjasił, przebierał w jadle, sprzeciwiał się siostrom
5544     4, 48|              siostrom wyrzekał na gorąc w izbie i skoro tylko sprzątnęli
5545     4, 48|             siedział se na ganku z fają w zębach i cosik pilnie pogadywał
5546     4, 48|     blichowanego. Jutro Michał obrządzi w kościele, a ty idź z ludźmi
5547     4, 48|                 trącając niekiedy głową w obwisłe, ciężkie od jabłek
5548     4, 48|                 bielone pnie majaczyły. w mrokach niby gzła porozwieszane
5549     4, 48|               Oprzytomniał, wcisnął się w płot i nasłuchiwał coraz
5550     4, 48|                  Kozłowa przydybała ich w lesie...~Świat się z nim
5551     4, 48|              zakręcił i rozciemniało mu w oczach, ledwie się już trzymał
5552     4, 48|                trzymał na nogach, a tam w gąszczach wciąż mlaskały
5553     4, 48|              już spał.~Jasio zawarł się w swoim pokoju i zabrał się
5554     4, 48|              szepty i tamte całunki, że w końcu sparł czoło na książce
5555     4, 48|            Spojrzała bardzo miłościwie.~W chałupie Kłębów nie było
5556     4, 48|            tliła się gromnica zatknięta w dzbanuszek, przez wywarte
5557     4, 48|                zapóźniony przechodzień, w sieniach warczały cięgiem
5558     4, 48|            Kłęby pokładły się spać kajś w sadzie i zapiały pierwsze
5559     4, 48|                cały dom leżał pogrążony w twardym śnie, a z drugiej
5560     4, 48|            otworzył okno i przysiadłszy w nim, do samego świtania
5561     4, 48|                już był całkiem uwierzył w jej straszne przewiny, nie
5562     4, 48|            przewiny, nie poredził tylko w sobie zbudzić do niej gniewu
5563     4, 48|            świece! - pytał go proboszcz w zakrystii.~- Tak mnie parzy
5564     4, 48|               skórę.~Jasio pocałował go w rękę i poszedł na śniadanie
5565     4, 48|               tak się cieszy? - patrzał w nią z wstydliwą ciekawością.~-
5566     4, 48|               na środku izby, przybrana w odświętne szaty, w czepcu
5567     4, 48|            przybrana w odświętne szaty, w czepcu o sutym białym zburzeniu
5568     4, 48|            białym zburzeniu nad czołem, w paciorkach na szyi, w nowym
5569     4, 48|           czołem, w paciorkach na szyi, w nowym wełniaku w trzewikach,
5570     4, 48|               na szyi, w nowym wełniaku w trzewikach, zaścibniętych
5571     4, 48|                  a dziwnie rozradowaną, w zesztywniałych palcach tkwił
5572     4, 48|           zdążył z trumną...~Zaduch był w izbie i taką trwogą przejmowała
5573     4, 48|                ta żółta, znieruchomiała w prześmiech twarz umarłej,
5574     4, 48|               się tuż przed progiem oko w oko z Jagusią, szła z matką
5575     4, 48|              bezwolnie, jeszcze stojała w miejscu wpatrzona w niego
5576     4, 48|             stojała w miejscu wpatrzona w niego smutnymi oczami.~W
5577     4, 48|                w niego smutnymi oczami.~W domu nie chciał jeść śniadania,
5578     4, 48|        skropioną octem, ułożyła go spać w ciemnym pokoju i przegnawszy
5579     4, 48|               złość jej poszedł całkiem w drugą stronę; włóczył się
5580     4, 48|          pogrzebie Jagaty, tak patrzała w niego przez całe nabożeństwo,
5581     4, 48|                  jaże litery skakały mu w oczach i mylił się w śpiewaniach,
5582     4, 48|                 mu w oczach i mylił się w śpiewaniach, a kiej ciało
5583     4, 48|            żałośliwych wzdychów topniał w sobie kieby śnieg pod tym
5584     4, 48|               książki, a cisnął ją kajś w trawę i rozejrzawszy się
5585     4, 48|      rozejrzawszy się po polach skoczył w żyta i chyłkiem, prawie
5586     4, 48|                 piersiami, ale patrzała w niego kieby w to cudne zwidzenie,
5587     4, 48|              ale patrzała w niego kieby w to cudne zwidzenie, a słodki
5588     4, 48|          przysiadł na zagonie i patrzał w nią z dziwną lubością.~-
5589     4, 48|           wiater zawiał z łąk i uderzył w niego, jaże pochylił głowę,
5590     4, 48|                ten głos rozdzwaniał się w duszy prawie niepojętą szczęśliwością.~-
5591     4, 48|              jabłoniowy kwiat, mdlejący w skwarze tęsknicy, śliczności
5592     4, 48|                samego serca.~Przyklękła w bruździe i cisnąc mu się
5593     4, 48|                mu się do kolan wpierała w niego oczy, przepaści ogniste,
5594     4, 48|             jego kolana i zatonąwszy mu w oczach wyznawała się cichuśko
5595     4, 48|           czerwone wargi, a dusze kieby w czas Podniesienia były zatopione
5596     4, 48|             Podniesienia były zatopione w jakąś najświętszą cichość
5597     4, 48|               wszystko kieby zmartwiało w zasłuchaniu dzwonów, co
5598     4, 48|                 dnia odebranego. Poszli w pola, zasypane pyłem zórz,
5599     4, 48|           zwisających im do kolan, szli w łuny zachodu wpatrzeni,
5600     4, 48|                 łuny zachodu wpatrzeni, w szerokie, złociste przepaście
5601     4, 48|             przepaście nieba i z niebem w duszach, i z niebem w oczach,
5602     4, 48|            niebem w duszach, i z niebem w oczach, i jakby w niebiańskich
5603     4, 48|                niebem w oczach, i jakby w niebiańskich otęczach nad
5604     4, 48|                 głowami.~Jakby msza się w nich odprawiała, tak pełni
5605     4, 48|      nabożeństwa, tak dusze im klęczały w zachwyceniu i tak im śpiewały
5606     4, 48|              tylko im jednym objawionej w tej godzinie żywota.~Ni
5607     4, 48|             Jasiu, do domu!~Wytrzeźwiał w tym oczymgnieniu; byli na
5608     4, 48|                z drogi kamień i cisnęła w nią ze straszną zawziętością.~-
5609     4, 48|                po drogach, a potem, gdy w chałupie poszli spać, siedziała
5610     4, 48|       przypomnieć - i tak cięgiem jedno w kółko.~Matka zbudziła ją
5611     4, 48|          odpuściły.~- Złości już do was w sercu nie chowam - westchnęła
5612     4, 48|                 głową i rzekła cicho:~- W tym coś jest! Już on ta
5613     4, 48|                bo z pół wsi zebrało się w kościele i ksiądz już wychodził
5614     4, 48|                 Jagusi, matka, siedząca w dworskiej ławce, i te przystępujące
5615     4, 48|            zaśpiewał i kompania ruszyła w daleką drogę.~Z Lipiec szły:
5616     4, 48|                 tumanami, że szli jakby w tych szarych, duszących
5617     4, 48|                zmizerowana, trzęsła się w sobie z żałości, a łykając
5618     4, 48|           gorzkie, sieroce łzy patrzyła w Jasia kieby w to słońce,
5619     4, 48|              łzy patrzyła w Jasia kieby w to słońce, juści, co z dala,
5620     4, 48|                niego ni nawet stanąć mu w oczach.~Mateusz mówił cosik
5621     4, 48|           całkiem z oczów, a tylko kajś w rozsłonecznionych dalach,
5622     4, 48|                 zamrę! - myślała czując w sobie jakby poczynanie się
5623     4, 48|                co? - pytała, zapatrzona w ten dzień dziwnie pusty
5624     4, 48|                 poratunku.~Zabrakło jej w końcu nawet łez, zabite
5625     4, 49|               przesiadując u Szymków, a w gospodarstwie czynił się
5626     4, 49|              gnój pod pszenicę wysychał w polu, a nie miał go kto
5627     4, 49|               rąk, a tu szło, kieby kto w nosie podłubywał. Przynajęła
5628     4, 49|                Częstochowy, błąkała się w przeróżnych domysłach kieby
5629     4, 49|             przeróżnych domysłach kieby w tej uprzykrzonej ćmie, jaż
5630     4, 49|          uprzykrzonej ćmie, jaż dopiero w sobotę po południu doprowadzona
5631     4, 49|        proboszcza i organistów.~- Zaraz w nocy zrobiły nad nim sąd,
5632     4, 49|           księżyc jakby całkiem zatonął w zwałach, że jeno kajś niekaj
5633     4, 49|      niesprawiedliwe.~Nazajutrz bowiem, w niedzielę, przed sumą gruchnęła
5634     4, 49|           aresztowali za brak pieniędzy w kasie gminnej.~Nie sposób
5635     4, 49|            słowa potwierdził, a Jankiel w południe powiedział do całej
5636     4, 49|             gromady:~- Wszystko prawda! W kasie brakuje pięć tysięcy,
5637     4, 49|                pospólnie, że pełno było w opłotkach, przed chałupami,
5638     4, 49|                Słuchali rozważnie, choć w końcu pletła już trzy po
5639     4, 49|              nie spodziewano, więc jeno w zdumieniu spozierali po
5640     4, 49|                i mogę przysięgnąć nawet w kościele, że dla niej ukradł,
5641     4, 49|               kajś na ławę tarzając się w niewypowiedzianej męce i
5642     4, 49|                się zebrała, on pierwszy w Lipcach gospodarz, to przez
5643     4, 49|              się wyjąć kawał ściany, to w końcu chałupa się zwali
5644     4, 49|               też swoje krzywdy każdemu w uszy kładła, a i drugie
5645     4, 49|                Antoni.~Przycichło nagle w karczmie, wszystkie oczy
5646     4, 49|              wszystkie oczy wlepiły się w niego, byli prawie pewni,
5647     4, 49|       wyprostował się i rzekł głośno:~- W gromadzie żyję, to i z gromadą
5648     4, 49|               Jagusię. ~Mało kto stawał w jej obronie, bo każdego
5649     4, 49|              się nikogo klął wszystkich w oczy i pomstował całą wieś,
5650     4, 49|               Bolesnym kłębem zwiły się w nim jeno przytajone a wiecznie
5651     4, 49|               zazdroście, że chwiał się w sobie z pojękiem niby drzewo
5652     4, 49|                 prawie nikt nie wyszedł w pole do roboty, bydło nie
5653     4, 49|            minutę.~Antek dojrzawszy, że w organistowych opłotkach
5654     4, 49|               ramię i śpiesznie poszedł w pole pod las. ~Przeszkadzał
5655     4, 49|          plącząc zboże i bijąc piaskiem w oczy, ale wparł się w zagon
5656     4, 49|          piaskiem w oczy, ale wparł się w zagon i jął siec, spokojnie
5657     4, 49|               ale opamiętał się jeszcze w porę.~- Kto zawinił, niech
5658     4, 49|            kłoniły mu się do nóg i biły w niego niby rozkolebane wody,
5659     4, 49|                 ścianą, jakby się wparł w ziemię, jakby się jej czepił
5660     4, 49|                 cały się jej ujął jakby w żelazne pazury i zdzierżył,
5661     4, 49|                 kiej zły chwast - mówił w nim jakiś surowy, prawieczny
5662     4, 49|                 przeżegnał się, splunął w garście i jął się do roboty,
5663     4, 49|           rozważniejsze, pozamykało się w chałupach lub uciekło na
5664     4, 49|           reszta, pozbierana nad stawem w gromady i jakby opita złością,
5665     4, 49|           dalekim i groźnym grzmotom.~I w jakiejś minucie cała wieś
5666     4, 49|               Jędrzych skoczył bronić i w oczymgnienie zrobili z nim
5667     4, 49|      nieprzytomny.~Jagusia była zaparta w alkierzu, a kiej wyrwali
5668     4, 49|                 blada była kiej trup, a w oczach szeroko rozwartych
5669     4, 49|             niby kierz płytko wrośnięty w ziemię i powlekło w opłotki.~-
5670     4, 49|           wrośnięty w ziemię i powlekło w opłotki.~- Związać ją, wyrwie
5671     4, 49|                 proboszczowską strzelbą w ręku i skoro się wstrzymali,
5672     4, 49|                coraz barzej, wiater bił w topole, jaże się pokładały,
5673     4, 49|            ścierpcie ino...~Zaś Jagusia w postronkach, na gnoju, zbita
5674     4, 49|                na gnoju, zbita do krwi, w porwanym odzieniu, pohańbiona
5675     4, 49|                 wzniesła się pierś niby w tym krzyku skamieniałym.~-
5676     4, 49|            wołali coraz częściej, rosła w nich bowiem niecierpliwość,
5677     4, 49|              opamiętanie, że już prawie w dyrdy dosięgli granicznych
5678     4, 49|                 czy kamień i grzmotnęła w nią z całej siły - za krzywdę
5679     4, 49|                głodu i pragnienia!~Biły w nią głosy, grudy ziemi,
5680     4, 49|             kiej kłoda, zapatrzona jeno w rozkolebane nad sobą drzewa.~
5681     4, 49|               dziwnie cicho, ale gdzieś w połowie drogi spotkali Dominikową,
5682     4, 49|             Dominikową, szła okrwawiona w potarganej odzieży, zaszlochana
5683     4, 49|                Każden jeno głowę wtulił w ramiona i uciekał zestrachany.~
5684     4, 49|             kiej byki zjuszone, rypnęły w lasy zwarte, rozchybotane
5685     4, 49|                 liściach i gałęziach.~A w sinej ćmie dnia, kurzawy
5686     4, 49|             stwór pławił się z lubością w rzeźwym, pachnącym powietrzu.~
5687     4, 49|                pachnącym powietrzu.~Zaś w Lipcach wróciło wszystko
5688     4, 49|        przyklękał, kto nawet modlił się w głos, kto jeno wzdychał
5689     4, 49|              mocy, a każden się żegnał, w garście spluwał, nogami
5690     4, 49|                 spluwał, nogami krzepko w zagon się wpierał, przyginał
5691     4, 49|               było można sięgnąć okiem, w straszliwym skwarze, wśród
5692     4, 49|          skwarze, wśród zbóż złotawych, w rozmigotanym i ślepiącym
5693     4, 49|         przygięty nad zagonem kiej wół, w pocie czoła pracował. ~Tylko
5694     4, 49|              wzięli pożęte zboża wiązać w grubachne snopy, ustawiać
5695     4, 49|              głowę, z dufnością patrzał w jutro i roił se jakoweś
5696     4, 49|           Powiadały, jako się jej cosik w głowie popsuło...~- Nieprawda,
5697     4, 49|               Dały mi tę wodę zakonnice w Przyrowie.~- Bóg wam zapłać!
5698     4, 49|              Jezu! A kajże to Szymek?~- W Lipcach siedzi, przeciek
5699     4, 49|              obu stróżować.~Wetknęła mu w garść całą dziesiątkę, ale