Tom, Rozdzial

3001     3, 27|                 dzień biały, czy też li w noc ciemną, a jednako kruszynę
3002     3, 27|                kruszynę ludzką mieciesz w gorzkiej śmierci strony!...~
3003     3, 27|             szkopkami, już wszyscy byli w chałupie. Józka powiedała,
3004     3, 27|                mówił z ambony i kto był w kościele; gwarno stało się
3005     3, 27|              kościele; gwarno stało się w izbie i na ganku, że to
3006     3, 27|                 musiano pięścią grdykać w plecy, by łacniej przeszło,
3007     3, 27|              cicho, każdemu coś rzekł i w głowę całował, ale gdy mu
3008     3, 27|      rozmawiałem z nim dobrą godzinę.~- W tych żelazach siedzi? -
3009     3, 27|              wymijająco nie patrząc jej w oczy.~- Pytał się to o chałupę,
3010     3, 27|              chlipanie jęło się wzmagać w gromadzie, gdzie zaś i płacz
3011     3, 27|        jasnością napełniały się izby, a w sercach zakwitały nadzieje
3012     3, 27|                 po zarazie widziało się w Lipcach, kiej to większą
3013     3, 27|                nie wypowiedzieć, co się w umęczonych duszach działo!~
3014     3, 27|               przecknęli jeno ze śpiku, w każde przypołudnie i na
3015     3, 27|                 na odwieczerzu każdym - w chałupach czy na dworze,
3016     3, 27|               żądza odemsty pleniła się w sercach kiej to diabelskie,
3017     3, 27|           spasiony, to uwalił się zaraz w gnojówce i ani chciał się
3018     3, 27|         wyraźnie i mocno, aż struchlała w sobie.~- Dyć jestem. Nie
3019     3, 27|            jąkała.~- Wstali to?... czas w pole...~Nie wiedzieli, co
3020     3, 27|                  jął się trząść i gibać w Hanczynych ręku, że kowalowie
3021     3, 27|             ramiona i grzbiet. Patrzali w niego z trwogą czekając,
3022     3, 27|          strasznie, wyprężył się i padł w tył, oczy mu się zwarły,
3023     3, 27|            zapaloną gromnicę wtykała mu w bezwładną rękę.~-Księdza,
3024     3, 27|            gromnicę, że się potrzaskała w kawałki.~- Już mu przeszło,
3025     3, 27|           ledwie płacz powstrzymując.~- W komorze znajdziesz nieco
3026     3, 27|                 strach jakiś, cała była w jego oczach, świecących
3027     3, 27|             zapadał, izba pogrążała się w cieniach, kiej wyszli społem
3028     3, 27|                 dogasający, że już jeno w stawie tliły się resztki
3029     3, 27|                      I wtykał wam cosik w garście... - dorzucił podstępnie.~-
3030     3, 27|                znowu na jakąś odmianę. ~W Hanczynej izbie było jasno
3031     3, 27|                   nie sposób teraz było w komorze szukać: Jagna siedziała
3032     3, 27|                 szukać: Jagna siedziała w izbie układając świąteczne
3033     3, 27|              Zgromiła, tak roztrzęsiona w sobie, że jej się płakać
3034     3, 27|             zaczęły coś głośno szczekać w opłotkach, aż znowu wyjrzała
3035     3, 27|                 Łapa rzucił się zajadle w sad...~- Huzia go, Łapa!...
3036     3, 27|                było tak samo, że wstało w niej jakieś strachliwe podejrzenie.~-
3037     3, 27|                    We zbożu... to juści w którejś z beczek... By ino
3038     3, 28|            chałupy ledwie co były widne w szarudze, a przemiękłe drzewiny,
3039     3, 28|            mgieł uczynione, i naglądały w staw ledwie siniejący, że
3040     3, 28|             kropel bijących nieustannie w wodę, a wszędy szła plucha,
3041     3, 28|            właśnie przykucnął od pluchy w opłotkach i kurzył papierosa.~
3042     3, 28|             plebanię zajeżdżała bryczka w spaśne kasztanki, z której
3043     3, 28|             topoli, ale tak potopionych w szarudze, że jakby za szybą
3044     3, 28|               Boryny.~Siedzieli wszyscy w chałupie.~- Bo to Józka
3045     3, 28|               był, to się zdało, że nic w chałupie nie stoi, a skoro
3046     3, 28|              będą do nich puszczali, to w niedzielę się zbierę i powiezę
3047     3, 28|               Bóg ci zapłać za dobrość, w porę to choćby odrobkiem
3048     3, 28|           przykład widzieli ją z wójtem w karczmie, w alkierzu siedzieli,
3049     3, 28|                 ją z wójtem w karczmie, w alkierzu siedzieli, a Żyd
3050     3, 28|                  stary ledwie był widny w barłogu, jeno postękiwał
3051     3, 28|             tyle że me frybra trzęsie i w dołku okrutnie ściska...~-
3052     3, 28|        ziemniaki ze solą... a to Stacho w kryminale... Przyjdę, Hanuś,
3053     3, 28|                wyniośle, nie wdając się w rozmowę.~Żyd się jeno uśmiechał,
3054     3, 28|            śledzi coś z mendel, a nawet w końcu dobrała małą buteleczkę
3055     3, 28|            byłaby arak odniesła Żydowi.~W chałupie już zastała niemały
3056     3, 28|            rychło!~- Rocho me zastępuje w zakrystii, Walek księży
3057     3, 28|             wykrzyknął żałośnie.~- Zęby w ogniu suszą i na ziąb narzekają! -
3058     3, 28|                swojemu, bych o północku w kieliszki zadzwonili, wstaniecie
3059     3, 28|         skiełczał i radzi byście go też w gorzałce pomoczyć, co? -
3060     3, 28|               wczas, jeszcze się zlecą, w dyrdy bieżyć będą wytrząchać
3061     3, 28|                już czas siąść na pokutę w kruchcie i te paciorki prząść,
3062     3, 28|               Wszyscy też poszli za nim w podwórze, on zaś z Pietrkiem
3063     3, 28|       pokwikiwał z cicha...~Stali kołem w milczeniu patrząc w jego
3064     3, 28|               kołem w milczeniu patrząc w jego białe boki i tłusty,
3065     3, 28|              Jakieś kobiety przystawały w opłotkach i kilkoro dzieci
3066     3, 28|          naprężył się i kiej nie huknie w wieprzkowy łeb między uszy,
3067     3, 28|           wierzgając kulasami, wtedy mu w mig przysiadł na brzuchu,
3068     3, 28|              błysnął i aż po osadę wbił w serce.~Podstawili niecki,
3069     3, 28|                Zmęczył się był nieco.~- W ganku oparzycie?~- Do izby
3070     3, 28|             uwiesić do rozbierania. .~- W izbie ciasno, myślałam.~-
3071     3, 28|                 szczecinę co dłuższą.~A w parę pacierzy wieprzek już
3072     3, 28|               szczeciny, wymyty, wisiał w Borynowej izbie, rozpięty
3073     3, 28|                 przy wieprzku ostawać i w chałupie.~- Pomagaj gnój
3074     3, 28|            żalem juści niemałym leciała w podwórze, całą złość wywierając
3075     3, 28|            jakże!... wyganiała ją, kiej w chałupie czyniło się coraz
3076     3, 28|               rozwodziła ręce i dalejże w głos wydziwiać, że taki
3077     3, 28|               jedna za próg, już drugie w sieniach trepy z błota obijały,
3078     3, 28|          turkotały, że nad stawem kieby w procesji wciąż się czerwieniły
3079     3, 28|                 czas podobien się czyni w matyjaśności do dziewki
3080     3, 28|        spowiedzi flaszuchnę z pachnącym w garści trzyma i nos se przytyka,
3081     3, 28|           wybuchnął zeźlony.~- Rocho są w kościele? - podjęła śpiesznie
3082     3, 28|             jajów sprzedała organiścina w zeszłym tygodniu coś dwadzieścia
3083     3, 28|                z górą dwadzieścia roków w Lipcach siedzi; parafia
3084     3, 28|               nim co komu zrobi dobrze, w garście cudze patrzy, po
3085     3, 28|                stara zajadle.~Przerwali w najlepszym miejscu, gdyż
3086     3, 28|               Jaguś wpadła stając naraz w progu kiej wryta.~- Dziwujesz
3087     3, 28|               zapaskudzą - wykrztusiła, w pąsach cała stając.~- Masz
3088     3, 28|               roboty! - powiedziała jej w sieniach Józka.~Wywarła
3089     3, 28|              Józka.~Wywarła na nią gębę w takiej złości, że nawet
3090     3, 28|            juści, że jego!~Skrzepła już w sobie, nabrała mocy do walki.~-
3091     3, 28|           będzie, jak Pan Jezus da...~- W kreminale niech se rządzi,
3092     3, 28|               mu gospodarka, powloką go w kajdanach na Sybir i tam
3093     3, 28|               ludzie byli - jeno ciskał w nią rozsrożonymi ślepiami,
3094     3, 28|              bystro a urągliwie patrząc w niego, aż przysiadł na skrzyni,
3095     3, 28|              oblatywał rozważając cosik w sobie i kalkulując, bo wstał
3096     3, 28|                    Podejrzliwa czujność w niej wstała.~- Wieprzak
3097     3, 28|                gotowego grosza gdziesik w chałupie schowanego... -
3098     3, 28|          Przerwał wwiercając się oczyma w jej twarz. - Opłaciłoby
3099     3, 28|          Głęboką nieprzenikliwość miała w oczach.~- Wam by wyśpiewał,
3100     3, 28|                  Rachuję, że musiał kaj w chałupie schować... jak
3101     3, 28|                 niej oczu.~- Jakże! boć w beczkach stoi zboże do siewu! -
3102     3, 28|               po raz pierwszy ciska jej w oczy groźby i strachania,
3103     3, 28|                 inszą wywodził. Adwokat w mieście, do którego ją ksiądz
3104     3, 28|             wrychle obmierzło, gdyż się w robocie pomagać ofiarowywała.~-
3105     3, 28|               uradzim sami, mało się to w chałupie naharujesz!~Odradzała
3106     3, 28|                matką.~Witały się, kieby w najlepszej zgodzie żyły,
3107     3, 28|                 to gorzałkę piła!~- Nie w karczmie i przy okazji,
3108     3, 28|                 gniewnie, ale zdzierżał w sobie ostrą odpowiedź, boć
3109     3, 28|        Dominikowa przesiadywała cięgiem w kościele... A i reszta zwarzyła
3110     3, 28|                 urok rzuciła.~Pracowali w cichości z pochylonymi trwożnie
3111     3, 28|                układając mięso i połcie w cebrzyki a beczkę.~- Po
3112     3, 28|                beczkę.~- Po tej stronie w komorze będzie chłodniej
3113     3, 28|           chłodniej la mięsa, mniej się w izbie pali... - zarządziła
3114     3, 28|               wzburzona.~- Nie zostawię w tamtej komorze, żeby zechlała
3115     3, 28|             Jagustynka szprycując mięso w długachne flaki, że się
3116     3, 28|                się galanto buzowało, że w całej izbie było czerwono,
3117     3, 28|              całej izbie było czerwono, w garach parkotały gotujące
3118     3, 28|        obrządzać!~Krzyknęła naraz Hanka w sień z taką mocą, że Pietrek
3119     3, 28|                 z taką mocą, że Pietrek w ten mig poleciał w podwórze.~-
3120     3, 28|              Pietrek w ten mig poleciał w podwórze.~- A przyłóż kulasów
3121     3, 28|                 Jagustynka, ale chociaż w niezgodzie żyła z dziećmi,
3122     3, 28|            niezgodzie żyła z dziećmi, a w ciągłych procesach, zadrżała.~-
3123     3, 28|             Kłębowej krewniaczki, co to w sobotę z żebrów przyciągnęła.~-
3124     3, 28|             odbiegały roboty, by lecieć w podwórze do wieczornych
3125     3, 28|            drzewiny z szumem tłukły się w ciemnościach, a niekiedy
3126     3, 28|         ciemnościach, a niekiedy buchał w komin, aż głownie wyskakiwały
3127     3, 28|              zmętniałym niebie, a nikaj w wysokościach ni jednej gwiazdy,
3128     3, 28|                 ni też ogniowego migotu w chałupach, zgoła przepadłych
3129     3, 28|            chałupach, zgoła przepadłych w nocy. Wieś już dawno spała,
3130     3, 28|            wiejny i zimny; ugrzała jeno w chałupie ręce i zaraz poszła
3131     3, 28|             kupę zwalone.~Robiła prawie w pojedynkę, bo Józka odbiegała
3132     3, 28|               zajrzała do nich czatując w izbie na wyjście Jagny,
3133     3, 28|                zaraz nazajutrz rozsyłał w podarunku najbliższym krewniakom
3134     3, 28|                 naraz Bylica utrafiając w sam raz w żałośliwe strapienia.~
3135     3, 28|             Bylica utrafiając w sam raz w żałośliwe strapienia.~Więc
3136     3, 28|                 to znowu odbierając, aż w końcu, zmęczona i rozbolała,
3137     3, 28|                 on, ale z Maciejem żyli w przyjacielstwie i może być
3138     3, 28|              przyjacielstwie i może być w czym pomocny; cała kiszka,
3139     3, 28|                 jaże me jeszcze dzisiaj w dołku gniecie...~- To Agata
3140     3, 28|                  przywlekła się do nich w sobotę i zaraz w nocy zachorzała...
3141     3, 28|                do nich w sobotę i zaraz w nocy zachorzała... Powiedają,
3142     3, 28|            Swojego nie mówię, ino co mi w uszy wlazło...~- I u Kozłowej
3143     3, 28|          ludzkiej biedy najadłam, że me w końcu do cna rozebrało.
3144     3, 28|               już nie zdzierży więcej i w ten piasek dusza mu się
3145     3, 28|              Poleciałam juści... Jezus, w chałupie żywy mróz siedzi...
3146     3, 28|               pozatykane... jedno łóżko w chałupie, a reszta w barłogu
3147     3, 28|              łóżko w chałupie, a reszta w barłogu kiej psy się gnieździ...
3148     3, 28|        Poratunku nie ma, Filip przecież w kreminale z drugimi... Ledwiem
3149     3, 28|            Florka chora, grosza jednego w zapasie nie ma i pomocy
3150     3, 28|             idzie... bo Adam jak drugie w kreminale... Chłopaka urodziła
3151     3, 28|              szczapa i tej kropli mleka w piersiach nie ma, a krowa
3152     3, 28|            płotem zdychała... Mój Boże, w jednej wsi siedzą, przez
3153     3, 28|              wsi dzieje, powiadały...~- W imię Ojca i Syna! - krzyknęła
3154     3, 28|         sprowadził.~- Już i tak wóz się w polu po sękle zarzyna.~-
3155     3, 28|                 wybierali z gnojowiska. W podwórzu zaś było prawie
3156     3, 28|            przez wiater, gęsi siedziały w zaciszu pod płotem na gąsiętach,
3157     3, 28|                wóz na wybojach i ruszał w pole.~Czasami znów Józka
3158     3, 28|               poletę do stryjecznych... W chałupie siedzieli, izby
3159     3, 28|                 wieś, niosąc ostrożnie, w chustkę białą owiązane,
3160     3, 28|            Jagna cosik szyła pod oknem, w izbie nie było więcej nikogo.~-
3161     3, 28|        wystrugiwał im wiatraczki; nawet w podwórzu szukała; nikaj
3162     3, 28|                łokcie we zbożu i pilnie w nim grzebał.~- W jęczmieniu
3163     3, 28|                 pilnie w nim grzebał.~- W jęczmieniu to by klucz chowali?
3164     3, 28|           siarczyście.~Popatrzyli sobie w oczy z bliska i z taką mocą,
3165     3, 28|                 z pół drogi.~- Siedzisz w chałupie, stróżujesz, a
3166     3, 28|              chałupy zginie, to jak Bóg w niebie, do sądu podam i
3167     3, 28|           skoczyła z miejsca, chwytając w garść, co było na podorędziu.~-
3168     3, 28|                 Rocho, któren akuratnie w samą porę nadszedł, że Hanka,
3169     3, 28|             posypały się kiej groch. Aż w końcu oprzytomniała, rzucając
3170     3, 28|                 oprzytomniała, rzucając w kąt maglownicę ściskaną
3171     3, 28|                 kąt maglownicę ściskaną w garści, buchnęła się na
3172     3, 28|                  buchnęła się na łóżko, w boleściwym, nieutulonym
3173     3, 28|                głodowań, to się jeszcze w pojedynkę za łby biorą i
3174     3, 28|                taka żałość i strach, by w gniewie nie odszedł, że
3175     3, 28|               odszedł, że pocałowała go w rękę przepraszając z całego
3176     3, 28|                  nie mogąc wymiarkować, w czym się Jagnie krzywda
3177     3, 29|               stawem, raz, że wiatr tak w niego siepał, iż ledwie
3178     3, 29|               Tak źle się bowiem działo w Lipcach, że już zgoła gorzej
3179     3, 29|           stojała odłogiem, bo nie miał w niej kto robić...~Zwiesna
3180     3, 29|               święte...~A któż miał iść w pole, kiej wszystkie robotne
3181     3, 29|             wszystkie robotne ręce były w kreminale!... Przeciech
3182     3, 29|              lągł, maciory się prosiły, w ogródkach też czas był zasiewać
3183     3, 29|         szczotką, oziminy podnosiły się w chyżym roście, skowronki
3184     3, 29|              wsi i borów, niedojrzanych w zimowych mrokach; cały świat
3185     3, 29|               na kryjome przewiady.~Zaś w niedzielę po sumie albo
3186     3, 29|                aż się zdało, jako z nim w jedną stronę lecą, a nawet
3187     3, 29|              wody...~Rocho długo stojał w medytacji onej, o Bożym
3188     3, 29|                przed sołtysową chałupą, w opłotkach, czerwieniła się
3189     3, 29|                 kobiet z jakimiś ludźmi w pośrodku...~Pośpieszył tam
3190     3, 29|            strażników z wójtem, skręcił w najbliższe opłotki, a stamtąd
3191     3, 29|         gromadzie; nie lubił jakoś leźć w oczy urzędom.~Gwar zaś był
3192     3, 29|                  aż ciasno się uczyniło w opłotkach, i wywalili się
3193     3, 29|                i ludzi do szarwarku, by w ten mig jechali naprawiać
3194     3, 29|                 jechali naprawiać drogę w lesie... - objaśniała go
3195     3, 29|               już od rana naradzały się w karczmie.~- Nachlały się
3196     3, 29|                dobrze wie, powinien był w urzędzie przełożyć, jak
3197     3, 29|            urzędzie przełożyć, jak jest w Lipcach - ozwał się Rocho,
3198     3, 29|           urzędowi i wypowiem wszystko, w jakim to ukrzywdzeniu żyjemy!...~-
3199     3, 29|           podatków, nie dajem chłopaków w rekruty, nie robim, co ino
3200     3, 29|            kogoś.~- Psa mi ano we żniwa w polu ustrzelili!...~- Mnie
3201     3, 29|           Przecież tyle roboty ma każda w chałupie... już ja przedstawię
3202     3, 29|              powrotu strażników.~Że zaś w tę porę przedzwonili południe
3203     3, 29|         mieszkał, nauczał bowiem dzieci w pustej izbie Sikorów, na
3204     3, 29|                co złego!... - zauważyła w końcu.~- Wójtowa wina. Strażniki
3205     3, 29|                 same prawie kobiety, że w polu nie ma kto robić, a
3206     3, 29|                panem łacniej się zmówi, w przyjacielstwie żyją, a
3207     3, 29|           święta; a po drugie, że muszą w chałupach pomagać, tyle
3208     3, 29|              świecie nie!~Rozwiódł ręce w onej niemocy ciężkiej i
3209     3, 29|                 nieco; jeszcze tam kajś w poniektórych opłotkach pyskowały
3210     3, 29|                 się wszędy od ludzi, że w obejściach, po ogrodach,
3211     3, 29|              ogrodach, przed chałupami, w sieniach i izbach zawrzało
3212     3, 29|         sieniach i izbach zawrzało kiej w ulach od roboty i nieustających
3213     3, 29|               to jeszcze taki z koszulą w zębach, a najwyżej do pasionki
3214     3, 29|          przesiadując prawie dzień cały w kościele, a dzisiaj znowu
3215     3, 29|                inszych różności, że już w każdej chałupie głowiły
3216     3, 29|             sięgnąć nad okna. Pomógł im w tym i jeszcze wapno w szaflu
3217     3, 29|                im w tym i jeszcze wapno w szaflu rozrobił do bielenia
3218     3, 29|               siała groch tuż za płotem w czarną i sielnie znawożoną
3219     3, 29|               że się ruchała kiej mucha w smole, okręcona na głowie
3220     3, 29|               smole, okręcona na głowie w chustkę i w ojcowej kapocie
3221     3, 29|          okręcona na głowie w chustkę i w ojcowej kapocie do ziemi,
3222     3, 29|                Jakże... kto groch sieje w Wielki Wtorek - za garniec
3223     3, 29|           niechby wyrósł, to zwieje się w kołtuny i położy!~Pokazywał,
3224     3, 29|               miarkując, gdzie może być w czym pomocny.~Przyciszał
3225     3, 29|                  a gdzie było potrza, i w robocie, choćby najcięższej,
3226     3, 29|            sąsiadkach i o tym wszyćkim, w czym jeno babi gatunek pociechę
3227     3, 29|                 niźli dobrodzieja...~Aż w końcu to się już narodowi
3228     3, 29|              okruszyną, tym, jakoby kto w spiekocie wargi spragnione
3229     3, 29|                  nie sadził, boć co tam w roli paprali, za dziecińską
3230     3, 29|       porykiwały z głodu i konie prosto w gnój obrastały, bo nie było
3231     3, 29|               że nawet cielaki utytłane w błocie kiej świnie łaziły
3232     3, 29|            deszczu, pługi rdza zjadała, w półkoszkach wylegiwały maciory,
3233     3, 29|               niechby chłopy wróciły, a w mig byłoby inaczej...~Czekali
3234     3, 29|            bitek, z tego umęczenia serc w biedzie a żałościach...~
3235     3, 29|            samymi płotami, ledwie widny w tej dziwnej szarości zmierzchu,
3236     3, 29|               idziecie, we młynie pono, w chałupie go nie ma! - Jagustynka
3237     3, 29|                pobok, zaszeptała prawie w same uszy:~- Zajrzyjcie
3238     3, 29|               Bóg zapłać!~Pocałowała go w rękę roztrzęsionymi wargami.~-
3239     3, 29|               puszczą?.. - przycierała, w oczy mu nie spoglądając.~-
3240     3, 29|               rychło wraca?... - spytał w końcu również cicho uderzając
3241     3, 29|                 choć się paliły lampki, w tym roztrzęsionym kurzu
3242     3, 29|                 dachy, że wszystko było w takim dygocie i roztrzęsieniu,
3243     3, 29|                 dojrzał chałupy pokryte w sadach, a nawet pól mogły
3244     3, 29|                 gęsi przygnietło. I tak w każdej chałupie pokazała
3245     3, 29|       chwyciwszy jeno zapaskę na głowę, w dyrdy pobiegła, ludzie zaś,
3246     3, 29|                barzej jeszcze pogięte i w ziemię wbite; dachu nie
3247     3, 29|              rozpłakane dzieci, ryczała w głos.~Przypadła do niej
3248     3, 29|                 Stachowa?~Odsłonili ją, w bok się odsuwając, ale ona
3249     3, 29|            przyjdzie nam iść, na żebry, w cały świat!~- No, nie krzyczcie,
3250     3, 29|                wam zginąć i Pan Bóg was w czym innym zapomoże. Nie
3251     3, 29|        powiadały jedna przez drugą.~- A w inwentarzu macie jaką stratę?
3252     3, 29|       inwentarzu macie jaką stratę? co? W inwentarzu, mówię!~- Bóg
3253     3, 29|            mówię!~- Bóg jakoś ustrzegł, w sieni było wszystko, a ona
3254     3, 29|              sieni było wszystko, a ona w całości ostała.~Ksiądz zażywał
3255     3, 29|           podsuwając mu kawał deski, bo w błocie po kostki stojał,
3256     3, 29|              przy dobrodzieju wlepiając w niego oczy.~Ze wsi nadchodziło
3257     3, 29|            trwożliwe głosy poszemrywały w zwiększającej się kupie,
3258     3, 29|                 skapywały gorące...~Ale w sobie byli wszyscy spokojni,
3259     3, 29|                jeszcze cudze biedy brał w serce, to bych mu na swoje
3260     3, 29|                 ręce i za nogi obłapiła w serdecznym dziękczynieniu
3261     3, 29|              wieczora, bo gazu nie było w lampce, a i drew brakowało
3262     3, 29|        zatrzęsie, kiej cosik nie rypnie w ściany! Jezus!... myślałam,
3263     3, 29|              ledwiem co dzieci zgarnęła w naręcze, a tu już wszystko
3264     3, 29|            zajadle, a kiej go odegnali, w progu usiadł i przeraźliwie
3265     3, 29|          swojego przyzwała do pomocy, a w końcu i Rocho nadszedł,
3266     3, 29|                 ostał przy rumowiskach, w progu ano siedział opatrując
3267     3, 29|      naprzekładała, nie chciał i nie.~- W sieni se legowisko wyszykuję...
3268     3, 29|             dnia dostaniesz... juści, a w cieple się wyleżysz... Kruczek! -
3269     3, 29|                 Zdziwiła się, zastawszy w izbie kilka kobiet i Weronkę
3270     3, 29|         przemówiła Kłębowa wtykając jej w garść spory węzełek.~- Takie
3271     3, 29|            jesteście, jak drugie. ~- To w taką porę waju ciężej niźli
3272     3, 29|               pod pachą i kawał słoniny w papierze.~Hanka nie czekając
3273     3, 29|            dołem zaś role rozlewały się w roztocz nieobjętą, widną
3274     3, 29|            roiło się od ludzi: ściągali w opłotki gałęzie i drzewa
3275     3, 29|                 przez wichurę wyłamane.~W powietrzu zaś było tak cicho,
3276     3, 29|               ostro kijanki, gdyż prano w wielu naraz miejscach.~A
3277     3, 29|             gatunek zawżdy łakomy, a co w wielgachnym pudle nosiła
3278     3, 29|                  co potrzeba.~- A nawet w mieście taniej i tak nie
3279     3, 29|              żołnierka skręcała właśnie w opłotki, jakby uciekając
3280     3, 29|                    Hale, kiej mi choćby w tej godzinie potrzeba!~Zwijała
3281     3, 29|                 Jagustynka rozcierająca w cebratce ziemniaki la maciory
3282     3, 29|               wielce. ~- Cie! jakbyście w lesie siedzieli...~- Skądże
3283     3, 29|                  z Nastką, nawet siedzi w ich chałupie i razem już
3284     3, 29|               Antka.~- Tyli świat drogi w waszym stanie, jeszcze się
3285     3, 29|            Jagustynki Hanka zakrzyczała w złości:~- Józka! wołaj Pietrka!...
3286     3, 29|              przenieść do mojej komory.~W mig też przenieśli; chciała
3287     3, 29|          przetoczyć na swoją stronę, by w nich swobodnie przeszukać,
3288     3, 29|                 nigdy nic i z uśmiechem w oczy jej poglądała.~Hanka
3289     3, 29|              niźli zazwyczaj, ale długo w noc nie zasnęła i posłyszawszy
3290     3, 29|                 go nie dają! - warknęła w sieni.~- Palcie i wy choćby
3291     3, 29|            założyć do wozu gniadą.~- Ja w deskach i ślepą kobyłą nie
3292     3, 29|             Cóżem to dziadówka, by mnie w gnojnicach wozili? Wiedzą
3293     3, 29|                 wozili? Wiedzą przeciek w mieście, czyjam córka! Ociec
3294     3, 29|                 jak to było we zwyczaju w kużden Wielki Czwartek.~
3295     3, 29|                 świecie i jakby ciszej. W nocy przyszedł ziąb, to
3296     3, 29|                 grzechocąc a klekotając w kołatki.~Nawet mało która
3297     3, 29|         wymyślne kukiełki, toteż prawie w każdej chałupie okna i drzwi
3298     3, 29|            ognie, a z kominów biły dymy w pochmurzone niebo.~Po oborach
3299     3, 29|                 z głodu, świnie pyskały w ogródkach, drób się wałęsał
3300     3, 29|          toczeniem bochenków, otulaniem w pierzyny dzież i niecek
3301     3, 29|             święcone, żebych chocia raz w rok, na Wielkanoc, podjeść
3302     3, 29|               szabaśniki do wypieku, to w sadach między chałupami
3303     3, 29|        ponakrywanych poduszkami. ~Nawet w kościele szła robota: parobek
3304     3, 29|              Panajezusowy.~A nazajutrz, w piątek, robota się jeszcze
3305     3, 29|          przyjechał i spacerował po wsi w okna jeno zaglądając, gdyż
3306     3, 29|                 panował i krętanina, że w dyrdy biegali poganiając
3307     3, 29|             pędząc do zgarnywania błota w obejściach i wysypywania
3308     3, 29|               pokończyli przygotowania.~W piątek, już o samym zmierzchu,
3309     3, 29|             kominie huczał duży ogień i w grapie, którą dwojgu ciężko
3310     3, 29|           naprędce wczoraj przywędzona, w mniejszym zaś saganie kiełbasy
3311     3, 29|                 chodziły takie wiercące w nozdrzach smaki, aż Witek
3312     3, 29|                wzdychał.~A pod kominem, w samym świetle ognia, siedziały
3313     3, 29|             Jagusia najpierw myła swoje w ciepłej wodzie i wytarte
3314     3, 29|               do sucha dopiero znaczyła w różności roztopionym woskiem,
3315     3, 29|        bełkocący we trzech garnuszkach, w których je kolejno zanurzała.
3316     3, 29|               chciał trzymać albo jajka w rękach się gnietły lub pękały
3317     3, 29|              pękały przy gotowaniu, ale w końcu naczyniły ich przeszło
3318     3, 29|              Jagusią! Pokazywała swoje, w piórkach żytnich i cebulowych
3319     3, 29|                Jakże, to aż mieniło się w oczach, czerwone były, żółte,
3320     3, 29|             syczały na maciory, uwalone w błocie; gdzie znów stado
3321     3, 29|        przejrzawszy wszystkie, szepnęła w zdumieniu:~- Skąd się to
3322     3, 29|            późno było.~Na wsi też długo w noc siedzieli tego wieczora.~
3323     3, 29|                do północka świeciło się w oknach, że kładły się światła
3324     3, 29|                 we zwyczaju odwiecznym, w każdą Wielką Sobotę zebrali
3325     3, 29|               poniósł garnek na plecach w siatce od serów, drugi zaś
3326     3, 29|            drzewa. Żur ze śledziem szły w parze przodem, a za nimi
3327     3, 29|               miał i sprawność. Obeszli w procesji cały staw i koło
3328     3, 29|               wtem Jasiek walnął łopatą w garnek, że rozleciał się
3329     3, 29|                garnek, że rozleciał się w kawałki, a żur z onymi różnościami
3330     3, 29|          zniszczony całkiem spencerek i w las pognała po borowinowe
3331     3, 29|                że jakby opasała chałupę w żółtą wstęgę.~A w Borynowej
3332     3, 29|               chałupę w żółtą wstęgę.~A w Borynowej izbie już się
3333     3, 29|          ustawiły pod szczytowym oknem, w podle Borynowego łóżka,
3334     3, 29|             ławie pobok stołu, gdyż ino w kilku chałupach co przedniejszych
3335     3, 29|              zalewając przedtem ogniska w chałupach, by je znowu rozniecić
3336     3, 29|        siedzieli dość długo, bo dopiero w samo południe powracały
3337     3, 29|                chroniąc świece zapalone w kościele... ~Józka przyniosła
3338     3, 29|              inwentarz i drzewiny rodne w sadzie, że to się przyczyniało
3339     3, 29|            pomyślały o starym, umyła go w ciepłej wodzie, przyczesała
3340     3, 29|                zaraz zjawił się na wsi, w komżę ubrany.~Michał organistowy
3341     3, 29|            pokropił dary Boże i zajrzał w siną, obrosłą twarz Borynową.~-
3342     3, 29|              kupiących się przy progu i w sieniach.~- Gdzie to ten
3343     3, 29|                 o dziesiątej! A śpijcie w kościele, to Ambrożemu każę
3344     3, 29|                sady, domy i pola okólne w modrawym, ledwie przejrzanym
3345     3, 29|              osnuła się wieś i mrokiem, w kościele wyniesionym nad
3346     3, 29|                wywieranych drzwi padała w noc struga światła topiąc
3347     3, 29|               struga światła topiąc się w omroczałym stawie, i tupoty
3348     3, 29|         przyciszone pogwary mrowiły się w ciepłym i omglonym powietrzu.
3349     3, 29|                 drogach, nie dojrzawszy w nocy, i niby ta rzeka, wzbierająca
3350     3, 29|           oczekując, że wciąż wystawała w ganku i stróżowała na drodze.
3351     3, 29|               staremu. Stanął na straży w opłotkach, a ona wsunęła
3352     3, 30|            drogach było pusto i ciemno, w chałupach gasły światła
3353     3, 30|                 parskania roznosiły się w mroku, a pod dzwonnicą czerniały
3354     3, 30|               powozy.~Hanka jeszcze raz w kruchcie cosik pomajdrowała
3355     3, 30|               naporu kolebały chorągwie w ławki pozatykane i te świerczaki,
3356     3, 30|               nasadzone głowami, że ino w tym rozkołysanym ździebko,
3357     3, 30|            skrwawiony, ranami pokryty i w płaszcz czerwony jeno przyodziany
3358     3, 30|               przyodziany z chorągiewką w ręku.~Cichość z nagła objęła
3359     3, 30|          przyziemne tuliła się trwożnie w cieniach naw wyniosłych
3360     3, 30|                do pacierza, trzęsła się w sobie tak zalękniona, jakby
3361     3, 30|              jakby to jeszcze tam była, w komorze ojcowej.~Dreszcz
3362     3, 30|                 Jaguś z matką i drugie.~W ławkach stojących z boku
3363     3, 30|            które zawżdy stróżę trzymali w czas nabożeństwa, baldach
3364     3, 30|                Jakże, największe święta w całym roku, Wielkanoc, i
3365     3, 30|           paradują strojami, rozpierają w kościele kieby dziedzice,
3366     3, 30|         mizeraki, cóż teraz czynią, co? W ciemnicach ano o głodzie
3367     3, 30|                 właśnie Antek jawił się w pamięci tak żywo, że jak
3368     3, 30|          pamięci tak żywo, że jak wtedy w Boże Narodzenie słyszała
3369     3, 30|               Szczęściem, co dobrodziej w tę porę rozpoczynał kazanie
3370     3, 30|              kazanie i rumor się czynił w kościele, gdyż powstawali
3371     3, 30|             ambonie i zadzierając głowy w górę, ku księdzu, któren
3372     3, 30|                na odemstę, a babi naród w głos szlochał czyniąc sprawę
3373     3, 30|             każden człowiek krzyżuje Go w sobie, nie pomnąc na Jego
3374     3, 30|                 onej zwieśnie, jaką Pan w dobroci swojej czyni co
3375     3, 30|                 harde poniżać, grzeszne w ogień piekielny na wiek
3376     3, 30|                po prawice swojej sadzać w chwale wiekuistej! Jako
3377     3, 30|            słowo kiej słodkość lało się w serca i kieby słońce rozpalało
3378     3, 30|                i kieby słońce rozpalało w duszach, że dziwna błogość
3379     3, 30|            poratunek...~Zakotłowało się w kościele, płacz się podniósł
3380     3, 30|               skończy, bych jeno dufali w miłosierdzie Pańskie, a
3381     3, 30|              galanto i dufnuść wstąpiła w serca.~A gdy wnet potem
3382     3, 30|               jął zstępować ku narodowi w sinym obłoku kadzideł i
3383     3, 30|               wskroś świateł jarzących, w kadzielnych dymach ledwie
3384     3, 30|                noga za nogą, cisnąc się w strasznej ciasnocie i śpiewając
3385     3, 30|           sklepieniami, kiejby poślepłe w upale, i w noc wiośnianą
3386     3, 30|              kiejby poślepłe w upale, i w noc wiośnianą płynęły, na
3387     3, 30|             Jezusowe nogi, zapomniawszy w pacierzu o całym świecie.
3388     3, 30|                któren od tyla czasu żył w niej i skowyczał za leda
3389     3, 30|        skowyczał za leda powodem, jakby w niej pomarł nagle, tak bardzo
3390     3, 30|            poczuła się spokojna i dufna w sobie.~Rozglądała się za
3391     3, 30|             brzózek. Ludzie mrowili się w cieniach wsi, że ino kajś
3392     3, 30|        wracającą na swoją stronę.~Legła w pościel, nasłuchując czas
3393     3, 30|               wozów i głosy zamierające w pustych oddalach.~- Boga
3394     3, 30|               połyskujące, a wieś spała w najlepsze.~Nie kwapili się
3395     3, 30|              zarno od wschodu i zagrało w stawach a rosach, i płynęło
3396     3, 30|                 zabit! Powstał ci znowu w żywe, z ciemności, z mrozów,
3397     3, 30|           człowiekowemu szczęściu i oto w ten czas wiośniany, w tę
3398     3, 30|               oto w ten czas wiośniany, w tę porę rodną unosi się
3399     3, 30|                 unosi się nad ziemiami, w tym słońcu przenajświętszym
3400     3, 30|              onego dnia Pańskiego.~Jeno w Lipcach było ciszej i smutniej
3401     3, 30|             smutniej niźli po inne roki w tę porę.~Zaspali galanto,
3402     3, 30|               świat Boży, któren stojał w słońcu, skowronkowymi świergotami
3403     3, 30|            zwyczaju nie rozpalono ognia w kominie, kontentując się
3404     3, 30|                Ale wszyscy zarówno byli w szmatach świątecznych, że
3405     3, 30|              świątecznych, że ino grały w oczach wełniaki i gorsety,
3406     3, 30|          gorsety, a i Witek, choć boso, w nowym był spencerku ze świecącymi
3407     3, 30|                 któren dzisiaj wystąpił w całkiem nowej przyodziewie:
3408     3, 30|             całkiem nowej przyodziewie: w granatowym żupanie i portkach
3409     3, 30|                 przemianą, a Józka jaże w ręce zaklaskała:~- Pietrek
3410     3, 30|              kraju.~I pojadali z wolna, w cichości smakując święconego,
3411     3, 30|          zapchali tęgo pracując, że ino w onej uroczystej cichości
3412     3, 30|           zmieścić i jak najdłużej czuć w gębie smakowitości. Dopiero
3413     3, 30|                od mich z dobrą już wagą w kałdunach, a Pietrek z Witkiem,
3414     3, 30|             dziwna, że choć mu za życia w błocie legać pozwalają,
3415     3, 30|                  to po śmierci radzi go w gorzałce moczą! - prześmiewała
3416     3, 30|           prędko, bo czas nagli.~I może w pacierz pojechały. Hanka
3417     3, 30|                 nią, ale co mu wetknęła w zęby, zjadł chciwie, patrząc
3418     3, 30|            drogi, ni gwarów zwyczajnych w taką porę, ni śpiewań, ni
3419     3, 30|         kamieniami na gęsi.~Słońce szło w górę, jasnością zalewając
3420     3, 30|              powietrza, staw mienił się w ogniach, drzewa zaś, kiejby
3421     3, 30|            drzewa zaś, kiejby spławione w zieleni, polśniewały świeżyzną
3422     3, 30|                a od wsi, ledwie widnych w dalekościach, słoneczną
3423     3, 30|            pistoletowych strzelań!~Jeno w Lipcach było pusto i żałobnie
3424     3, 30|              zaś dziewczyny czesały się w oknach otwartych, a staruchy
3425     3, 30|               lękliwie jakby poglądając w puste izby, to wróble stado
3426     3, 30|              Jezu, nie tak było przódzi w ten dzień, nie tak!...~Słońce
3427     3, 30|             pogadał z dziećmi i zasiadł w ganku na słońcu. Poczytywał
3428     3, 30|          przysiadła na przyźbie.~- Wasz w domu? - zapytał Rocho po
3429     3, 30|               cóż tam po mnie! - wyszła w opłotki spoglądając tęsknie
3430     3, 30|              powiadał?~- A różni mówili w kościele! Kozłowa zbiera
3431     3, 30|            zachwycą.~Nie odrzekła, gdyż w opłotki skręcał z drogi
3432     3, 30|         skrzypicą pod pachą, z fajeczką w zębach, chudy, wysoki, z
3433     3, 30|             przepuścił... dobrze baczę, w jakie to cuganty jeździł...
3434     3, 30|                 długo.~- Baczę, kiej to w Lipcach wszystkiego piętnastu
3435     3, 30|               co do jednego wykupiły... W Lipcach ciasno, duszą się
3436     3, 30|           Rychtyk przyległe do naszych, w sam raz do wykupna, ze trzydzieści
3437     3, 30|                 głośno stary, wpatrzony w podleskie pola, kaj widać
3438     3, 30|              przejmujące granie organów w kościele.~Że zaś powracały
3439     3, 30|          organisty z całym domem walili w goście do młynarzów; Jasio
3440     3, 30|                  że z pół nieba stanęło w krwawych ogniach, kieby
3441     3, 30|               właśnie przed wszystkimi, w pasiastych portkach, w nowym
3442     3, 30|                  w pasiastych portkach, w nowym spencerku i w kapelusie
3443     3, 30|           portkach, w nowym spencerku i w kapelusie na bakier, ujął
3444     3, 30|                 od Jankla, ta ci pasuje w sam raz.~- Żydowskie bachory
3445     3, 30|          odpusty poprowadzisz - rzucały w niego szydliwie.~- A jakbym
3446     3, 30|              pozwoli ci to matka, kiejś w chałupie potrzebny do mycia
3447     3, 30|            matkę.~A potem zabawiali się w ślepą babkę.~Jaśka na nią
3448     3, 30|               kiej jaskółki, potrącając w przelocie, że zatętniało
3449     3, 30|                dopalały i zabawa trwała w najlepsze, kiej naraz w
3450     3, 30|                 w najlepsze, kiej naraz w podwórzu buchnął wrzask
3451     3, 30|              kurzy.~Józka poleciała tam w te pędy.~Witek stojał pod
3452     3, 30|         wystrugany i oblepiony ciastem, w które powtykano piórek,
3453     3, 30|              poleciał.~Złapała go Józka w podwórzu przed chlewem,
3454     3, 30|             przed chlewem, jak nabierał w połę świńskiego żarcia z
3455     3, 30|               jak mógł, wycyganiał, ale w końcu prawdę powiedział:~-
3456     3, 30|               psy poszły żreć, a bociek w ganku stojał! Maciuś to
3457     3, 30|             szepnął i poleciał gdziesik w pole. Niezadługo się jawił
3458     3, 30|               do wykończania kogutka.~A w izbie zrobiło się jakoś
3459     3, 30|              pacierz szeptał, wpatrzony w noc, w owe nieprzejrzane
3460     3, 30|               szeptał, wpatrzony w noc, w owe nieprzejrzane dalekości
3461     3, 30|               miesiąc i bódł ciemności.~W chałupach światła gasły
3462     3, 30|                 zabawiali się do późna.~W izbie Borynów już przycichło,
3463     3, 30|                 z wieczerzą ustawionych w kominie żarzyły się węgle,
3464     3, 30|           świerszcz poskrzypiwał gdzieś w kącie, ale Rocho wciąż siedział
3465     3, 30|        Opowiadała mu, co i jak się robi w gospodarce - nie pochwalił,
3466     3, 30|                 jej rozpowiadań, że już w końcu i mówić nie mogła,
3467     3, 30|               cierpienia wszyćkie - nic w zapłacie: ni jednego słowa
3468     3, 30|                    jęczała cisnąc głowę w poduszki, bych dzieci nie
3469     3, 30|               rozbudzić, a każda kostka w niej z osobna się trzęsła
3470     3, 30|                          Zaś nazajutrz, w świąteczny poniedziałek,
3471     3, 30|         jaśniejszy, barzej jeno skąpany w rosach i modrawych omgleniach,
3472     3, 30|        oprzędzone, całe rosami skrzące, w słońcu radosnym utopione,
3473     3, 30|                nad nim wzięły, przyzwał w pomoc Pietrka Borynowego
3474     3, 30|                na Nastkę, aż ją dostali w pazury i pod studnię zawlekli,
3475     3, 30|         biadoliła Józka przewłócząc się w suche szmaty, ale mimo strachu
3476     3, 30|              wziął miejsce kole Jagusi, w oczy jej zaglądał podając
3477     3, 30|               że z tą żelazną pajęczyną w oknach, bych się im na spacer
3478     3, 30|                 Grochówkę im przynieśli w połednie, spróbowałam: kieby
3479     3, 30|             ciągnąc ją do łóżka, bo jej w ręku zemglała, pot kroplisty
3480     3, 30|                jednego!~- Prawda, dyć i w oborze rano nie były! Łapa!
3481     3, 30|               Józka posłyszała gdziesik w podwórzu jakby głuche skamlenie,
3482     3, 30|                 nie nalazłszy, pobiegła w sad myśląc, że to Witek
3483     3, 30|             nimi.~- A dyć nie co insze, w imię Ojca i Syna! - krzyknęła
3484     3, 30|              przewlókł!~- A zboża pełno w dole.~- Jezu, a może tam
3485     3, 30|               ino leżał twarzą do izby, w komorze zaś, zawdy mrocznej,
3486     3, 30|                  Czy aby nie brak czego w oborze? - rzekła, niby tknięta
3487     3, 30|                 i dał się... ~- I nikto w nocy nie słyszał szczekania!~
3488     3, 30|               się też migiem po wsi, że w dyrdy lecieli oglądać, wyrzekać
3489     3, 30|             wójt to wama mówi, a kowala w chałupie nie ma, co zaś
3490     3, 30|             kościoła poszli, Hanka jeno w łóżku ostała, pacierze se
3491     3, 30|                jak to było we zwyczaju, w drugie święto Wielkanocy,
3492     3, 30|                połowa nie miała miejsca w kościele, że wszystkie dwory
3493     3, 30|                   pojaśniała stara.~- A w pasie wcięte kiej osy, batem
3494     3, 30|             dwórka, co za pokojową była w modlickim dworze, jak to
3495     3, 30|           powiedział Pietrek, wpatrzony w Jagusię, wystawiającą garnki
3496     3, 30|               jęły posobnie przychodzić w goście użalać się nad nią,
3497     3, 30|              wiódł, wystrojony sielnie, w butach nawet i kaszkiecie
3498     3, 30|               bakier nadzianym, a pobok w kupie szedł Maciuś Kłębów,
3499     3, 30|                syn i drugie. Kije mieli w rękach i torbeczki przez
3500     3, 30|            przed plebanię, ustawili się w rząd, wysuwając przed się