Tom, Rozdzial

4001     3, 33|               bym to zimą wyspał? cheba w butach, co?...~Zgromiła
4002     3, 33|       przekpiwał ze wszystkich! Kiej ci w Lipcach malo, na drugich
4003     3, 33|                   jazgotały.~- Jest ich w Lipcach, jest: przeciek
4004     3, 33|                 pod kozik, że co sobota w każdej chałupie już od świtania
4005     3, 33|                 urzędnikami się zna, to w powiecie mocen wszystko,
4006     3, 33|              wiało od pól. Sady stojały w cichości, między drzewinami
4007     3, 33|                   Juści... żeby tak raz w dzień warzyć, starczyłoby
4008     3, 33|           ołtarz!~Słońce prażyło prosto w oczy, cienie były jeszcze
4009     3, 33|               je ścibałam, ale kiejście w takiej potrzebie, pożyczę.
4010     3, 33|               oddacie. Wziąć od swojego w potrzebie nie wstyd i gospodarzowi,
4011     3, 33|       gospodarzowi, weźcie - wsunęła mu w rękę samymi złotówkami cosik
4012     3, 33|        Pieniądze dziwnie kusząco lśniły w słońcu. Przymrużał oczy
4013     3, 33|          pomrzeć, milej... choćby nawet w tej komorze po jałówce...
4014     3, 33|                 dziadówkam ino... Łkała w sobie cichuśkim, żalnym
4015     3, 33|                na pochowek i długo wama w chałupie nie zagości...
4016     3, 33|                 Miejsce się znajdzie... w sionce może poleżeć... gęsi
4017     3, 33|                 Ale Kłąb jeno zachrapał w odpowiedzi. I dopiero nazajutrz
4018     3, 33|            śpiewy się niesły z wiatrem. W kuźni dzwoniły młoty. Od
4019     3, 33|                 na kapuśniska dźwigając w przetakach i koszach rozsadę,
4020     3, 33|                rozsadę, a rozpowiadając w głos o wczorajszym jarmarku
4021     3, 33|             pełnymi wody polśniewającej w słońcu, zaroiło się od czerwieni.~
4022     3, 33|                mięsa pilnują! Warują, a w końcu ty, chłopie, dopłać,
4023     3, 33|       kapuśnisku, a Jagna robi u matki.~W izbie pusto było, przez
4024     3, 33|               szorujących po ścianach i w okno niekiedy zaglądających.~-
4025     3, 33|                  co?~Czekali patrząc mu w oczy.~- Sam tu, chłopy!
4026     3, 33|             głosem, podniósł ręce jakby w obronie i zwalił się na
4027     3, 33|               ale on już leżał cichy, a w szeroko otwartych oczach
4028     3, 33|                bawiły się pod ścianą, a w sadzie spacerował Witkowy
4029     3, 33|                wywarte.~Szli czas jakiś w milczeniu zgrozy, jakby
4030     3, 33|               Patrzeli kwardo we świat, w pola rozkołysane, na bory
4031     3, 33|        zwiesnowy, i dusze im kamieniały w rezygnacji a poddaniu się
4032     3, 33|                 nikogo nie poznawał, że w końcu zaprzestali.~- Jemu
4033     3, 33|               to i leżał se chudziaszek w takim opuszczeniu, kieby
4034     3, 33|             trawą porosły.~Komuż ta był w pamięci?~Bywało nieraz,
4035     3, 33|         Przeciek ksiądz zawdy tak mówią w kościele.~- To i gospodarz
4036     3, 33|               Tak ano przechodziły dnie w Borynowej chałupie...~Zaś
4037     3, 33|               na wsi kotłowało się kiej w garnku.~Wójtowa bitka to
4038     3, 33|              wójtem był przeciech, mógł w niejednym poredzić, ale
4039     3, 33|                 o tej chorobie, bąkając w sekrecie, co jeno udaje,
4040     3, 33|                 ni słuchać nie chciała, w żywe oczy się wypierając,
4041     3, 33|           pięściami ponosił, a baby też w słowach nie przebierały.~
4042     3, 33|                ten śnieg łoński - swoje w tym mieli zamysły i la siebie
4043     3, 33|             zawzięta, boć przy ludziach w oczy świarczyli sobie przyjacielstwo,
4044     3, 33|        gruchnęło po chałupach:~- Niemcy w karczmie popasają!~- Na
4045     3, 33|             sady krzykali se tę nowinę, w opłotkach stawali gadać
4046     3, 33|                 sprzęt gospodarski, zaś w karczmie przed szynkwasem
4047     3, 33|              juchy, rozrosłe i brodate, w granatowe kapoty przyodziane,
4048     3, 33|                 zapalczywością:~- Pchnę w kałdun tego j z brzega,
4049     3, 33|            zaklął Mateusz bijąc pięścią w szynkwas. - Jak się usadzą
4050     3, 33|            Podlesiu, to i ciężko będzie w Lipcach wytrzymać - zapewniał,
4051     3, 33|                Oddać nie miał, a ten mu w długu chciał wziąć Podlesie
4052     3, 33|           przeciek teraz, dopóki z nami w procesie, ciąć mu nie pozwolą.
4053     3, 33|         Kupujcie, przeda i jeszcze waju w rękę pocałuje.~- Hale, drogi
4054     3, 33|              Taki kawał wybranej ziemi, w sam raz la synów i zięciów.
4055     3, 33|             nosa. Biednemu zawdy wiater w oczy!...~Ale i wyrzekania
4056     3, 33|            końcowi, a przypiekało kieby w lipcu. Dnie wstawały ciche
4057     3, 33|          wyrosłe, szły jeszczek galanto w górę, jaże chałupy się skryły
4058     3, 33|               sypiali, gdyż trudno było w chałupach wytrzymać.~Zaś
4059     3, 33|            niźli po inne roki, dość, że w Lipcach nastał czas dziwnie
4060     3, 33|       niespokojny.~Chodzili rozdygotani w sobie upatrując jeno, kogo
4061     3, 33|            nikto nie żeni, a mnie dzień w dzień ktosik gorzałkę stawia,
4062     3, 33|                Juści, co się źle działo w Lipcach.~Ale cheba co w
4063     3, 33|                 w Lipcach.~Ale cheba co w chałupie Dominikowej działo
4064     3, 33|              śmiał się jej przeciwić ni w poprzek stawać. A tu kto
4065     3, 33|               Jezus miłosierny - wołała w zapamiętaniu i złości, przy
4066     3, 33|                  Wysłuchali cierpliwie, w ręce go ucałowali, a za
4067     3, 33|                złości a zmartwienia, bo w żaden sposób zmóc się nie
4068     3, 33|               dawali, a przy tym miasto w kościele przesiadywać i
4069     3, 33|            ludzkie niźli przesiadywanie w tej obmierzłej chałupie
4070     3, 33|               on tam chudziaczek schnął w kreminale i Bożego zmiłowania
4071     3, 33|             Bożego zmiłowania wyglądał. W chałupie też się z wolna
4072     3, 33|             Trza było wszystko znieść i w sobie schować na później,
4073     3, 33|                 więcej. Jakże, i żelazo w końcu rdza przeźre, i kamień
4074     3, 33|              przystrajały ją dziewczyny w papierowe wstęgi a korony
4075     3, 33|               była odwieczna, spękana i w gruz się sypiąca, że nawet
4076     3, 33|                  że nawet ptaki już się w, niej nie gnieździły, a
4077     3, 33|             gnieździły, a jeno niekiej, w czas słót jesiennych, pastuch
4078     3, 33|               dało, przybrali kapliczkę w zieleń, a kwiaty, ktosik
4079     3, 33|                 wysypał, że nawtykawszy w ziemię u stóp figury świeczek
4080     3, 33|                naród śpiewał, wpatrzony w jasną twarz Matki, co wyciągała
4081     3, 33|               nutą, wzbierać mocą, jaże w końcu buchnęły złote, spienione
4082     3, 33|                 to, Michał?~- Przysiędę w ganku i powiem co wam -
4083     3, 33|         wyciągnąć.~- A co? - wparła się w słupek i dziecko mocniej
4084     3, 33|                 nie wydojone porykiwały w oborze, gęsi były nie zapędzone
4085     3, 33|               na noc i źrebak gonił się w opłotkach z Łapą, a chłopaki
4086     3, 33|              Łapą, a chłopaki rajcowały w stodole. Nie wierzyła mu
4087     3, 33|           Skądże to wezmę?... Mój Boże, w tyli świat... od wszystkiego.~-
4088     3, 33|                 bele słowo, a tam chłop w kreminale zgnije, Powiem
4089     3, 33|               go nie puszczą, a jeszcze w kajdany zakują - zakończył
4090     3, 33|        pieniądze by się nalazły... Moja w tym głowa... pomógłbym. ~
4091     3, 33|         spostrzegła, kiej się zapodział w nocy.~Późno już było, w
4092     3, 33|                 w nocy.~Późno już było, w chałupie spali, tylko Witek
4093     3, 33|             bulgotała i ptaki zawodziły w sadach. Księżyc się wtoczył
4094     3, 33|            tafla lodowa... Aże dzwoniło w uszach od tej cichości a
4095     3, 33|            wszystkiego! - myślała jedno w kółko.~Groza ją przejęła,
4096     3, 33|            niekiej z męką i strachem:~- W cały świat uciekać! Na zawsze!
4097     3, 34|              Niewiela ludzi kręciło się w obejściach, że to pora była
4098     3, 34|         wolniuśko, z podniesioną głową, w tej ci samej kapocie szarej,
4099     3, 34|          wszystko zastaje po dawnemu.~- W Częstochowie byłem na odpuście -
4100     3, 34|                    A obaczcie ich, leżą w sadzie, że to gorąc w chałupie.
4101     3, 34|              leżą w sadzie, że to gorąc w chałupie. Mleka wama bez
4102     3, 34|           zjedli? co?~Ale Rocho już był w sadzie i chyłkiem przebierał
4103     3, 34|                do chorego, któren leżał w półkoszku, wymoszczonym
4104     3, 34|              przyokryty. Łapa, zwinięty w kłębek, warował mu przy
4105     3, 34|             ozdarł, słońce chlustało mu w oczy i coraz kawał modrego
4106     3, 34|              niego. Zapatrzył się znowu w rozkołysane gałęzie i w
4107     3, 34|                 w rozkołysane gałęzie i w te słoneczne bryzgi, zalewające
4108     3, 34|           przerwał jej niecierpliwie.~- W polu, ziemniaki osypuje
4109     3, 34|             poszedł. I powiada, że może w pacierz po oddaniu listu
4110     3, 34|             Dziedzic już na nich czekał w porębie i zaraz sam wybrał
4111     3, 34|                 to starą chałupę bierze w dożywocie...~- Hale, tyle
4112     3, 34|              Jużeśwa nawet myśleli, czy w tej dobroci nie ma jakiego
4113     3, 34|                i to na ręce patrzą, zaś w urzędzie się przez grosza
4114     3, 34|                wy powiadacie!~- Prawdę! W głównym urzędzie powiedzieli
4115     3, 34|                co nie ucieknie, albo da w zastaw sądowi pięćset rubli.~-
4116     3, 34|           nieprzezpieczna: ma on tu coś w tym, ma... Ze sprzedaniem
4117     3, 34|         śpieszyć: z grontu wyjeżdża się w ogiery, a powraca rakiem,
4118     3, 34|          przeliczymy.~Zniknęła gdziesik w obejściu, a powróciwszy
4119     3, 34|                 węzełek na kolana.~Były w nim papierowe pieniądze,
4120     3, 34|            kochani - szeptał całując ją w głowę, bo mu się do nóg
4121     3, 34|     powtarzałabym po kim, ale samam ich w sadzie zdybała, no...~-
4122     3, 34|                    Siadajcie. Z radości w głowie mu się pomieszało,
4123     3, 34|              wystałaś się, chudziaczko, w boru, to se teraz odpoczniesz...
4124     3, 34|                o ziemię i poddawały się w tył, kiej stado źrebców
4125     3, 34|              wiecie, jakieś zabite leżą w boru! Jezus, zatkało me
4126     3, 34|        Borynowym krzyżem koń się rzucił w bok, jażem bęcnął na ziem.
4127     3, 34|               konia? a tu jakieś ludzie w jałowcach leżą... Wołalim,
4128     3, 34|             widział, jeno co ze strachu w las pognał do komornic,
4129     3, 34|               zbierały. Nieżywe leżą.~- W imię Ojca i Syna, to jedźże
4130     3, 34|                puścił.~Juści, co po wsi w ten mig się rozgłosiło o
4131     3, 34|               Żadnych zabitych nie było w lesie, ludzie se jakieś
4132     3, 34|                z utrudzenia. - Zabitych w lesie nie było, to prawda,
4133     3, 34|           Jagusia Borynowa... i śpią se w najlepsze. Spili się w mieście,
4134     3, 34|               se w najlepsze. Spili się w mieście, gorąc był, to se
4135     3, 34|                  to se chcieli wypocząć w chłodzie i pojamorować.
4136     3, 34|              przyjechał i budził, Jagna w pola uciekła, zaś pana wójta
4137     3, 34|           świnia!~- Jezus, tego jeszcze w Lipcach nie bywało - jęknęła
4138     3, 34|            Dominikowa?~- Z rozmysłem ją w mieście ostawili, bych nie
4139     3, 34|               czy nalazłby śliczniejszą w jakim dworze: ledwie spojrzy
4140     3, 34|           ciągała? ona po całych nocach w sadzie warowała, co? Dobrze
4141     3, 34|              wybiegając aż na pola. Zaś w chałupach też było podobnie,
4142     3, 34|           podobnie, bo po kolacji nikto w izbach nie ostał ni na progach
4143     3, 34|           śmiechy ni śpiewki, jak zawdy w ciepły wieczór, bo wszystkie
4144     3, 34|           powiedzą, że co najgorsze, to w Lipcach się staje.~- I na
4145     3, 34|               dojrzawszy Jagusię śpiącą w ubraniu przywarła drzwi
4146     3, 34|            dobrze utrafiły, bo do późna w noc stary Płoszka i Kozły
4147     3, 34|             gadał:~- Udał się nam wójt, w całym powiecie nie najdzie
4148     3, 34|                Trzymaj se i co drugiego w zębach: nikto ci nie wydziera! -
4149     3, 34|             szkodę gromady, szkołę chce w Lipcach stawiać, Miemców
4150     3, 34|              się od niego i cosik długo w noc uredzali. Zaś nazajutrz
4151     3, 34|               prażyć niemiłosiernie, że w rozpalonym i suchym powietrzu
4152     3, 34|               bezwładnie, piasek parzył w nogi kiej zarzewie, zaś
4153     3, 34|               wełniakami, że jaże grała w oczach od kolorów, zaś w
4154     3, 34|                w oczach od kolorów, zaś w pośrodku, na podwyższeniu,
4155     3, 34|          zastawiony świecami a kwiatami w doinkach, które Józka oblepiła
4156     3, 34|          doinkach, które Józka oblepiła w strzyżki ze złotego papieru. ~
4157     3, 34|                ginęły pod zielenią, zaś w snopki dachu nawtykała tataraków.~
4158     3, 34|              Witek jeno ostał na straży w opłotkach, bo chmara dzieci
4159     3, 34|                 i groził ostrym dziobem w bose nogi, jaże z wrzaskiem
4160     3, 34|          wyszedł. Józka biegła przodem, w bieli cała, w trzewikach
4161     3, 34|           biegła przodem, w bieli cała, w trzewikach zasznurowanych
4162     3, 34|        czerwonymi tasiemkami, z książką w ręku.~- Witek, jak ci się
4163     3, 34|                 pierza.~- Głupiś! Łapie w ogon se zajrzyj! Hale, boćka
4164     3, 34|           poleciał do Macieja, leżącego w sadzie, jak co dnia.~Na
4165     3, 34|               opustoszały, jeno niekajś w opłotkach bawiły się dzieci,
4166     3, 34|                dzieci, psy wylegały się w słońcu i jaskółki śmigały
4167     3, 34|             jaskółki śmigały nad stawem w rozpalonym powietrzu, zaś
4168     3, 34|               rozpalonym powietrzu, zaś w kościele zaraz po sygnaturce
4169     3, 34|               niesione przez dziewczyny w biel przybrane, zaś w końcu
4170     3, 34|        dziewczyny w biel przybrane, zaś w końcu wynosił się czerwony
4171     3, 34|                 ze złocistą monstrancją w ręku wolniuśko zstępował
4172     3, 34|            wszystek naród odgruchnął mu w jeden ogromny, niebosiężny
4173     3, 34|        prowadziły dobrodzieja i jeszcze w asyście szli pobok ze światłem,
4174     3, 34|                od spieki, słońce lunęło w oczy, żywym ogniem prażąc,
4175     3, 34|                 bicia dzwonów, śpiewów, w pachnących dymach trybularza
4176     3, 34|          pachnących dymach trybularza i w kłębach kurzawy, jaka się
4177     3, 34|          ołtarza, do Borynów; droga się w mig zapchała, jaże płoty
4178     3, 34|             obrazy i święte figury całe w tiulach a kwiatach.~Parli
4179     3, 34|           tiulach a kwiatach.~Parli się w tłoku wielkim głowa przy
4180     3, 34|             czarne olchy, te rozgorzałe w słońcu wody, te śmigłe brzózki,
4181     3, 34|                 się skłębionym grzmotem w rozżarzonym powietrzu i
4182     3, 34|         powietrze trzęsło się i mieniło w oczach kiej wrzątek - na
4183     3, 34|                 tupot nóg się rozlegał, w onej cichości nagłej skowronki
4184     3, 34|                długo trwało nabożeństwo w kościele, długo huczały
4185     3, 34|                słońce jęło się zatapiać w rudych, paskudnych tumanach
4186     3, 34|               gałęzie i snopki z dachów w cały świat porwał, a pierwsze
4187     3, 34|              pioruny trzasnęły gdziesik w bory; całe niebo w mig posiniało
4188     3, 34|             gdziesik w bory; całe niebo w mig posiniało niby wątroba,
4189     3, 34|               stworzenie przyczaiło się w strachu.~Na szczęście, że
4190     3, 34|               poszła taka nawałnica, że w mig położyła zboża, rzeka
4191     3, 34|              ziemia jakby się rozpaliła w słońcu; gorzały kałuże po
4192     3, 34|              roztokach, ptaki ćwierkały w gąszczach, psy ujadały,
4193     3, 34|               sąsiedzkich wsi pozostało w gościnie u Lipczaków: byli
4194     3, 34|                do Żyda bo zawdy raźniej w kupie i w karczmie weselej.~
4195     3, 34|                 zawdy raźniej w kupie i w karczmie weselej.~Chłopaki
4196     3, 34|           zapchana rozbabranymi betami, w których spały Żydzięta,
4197     3, 34|               Jedna łojówka kopciła się w mosiężnym świeczniku, wiszącym
4198     3, 34|           pułapu. Grzela puścił flaszkę w kolejkę, przepili raz i
4199     3, 34|           posiali! - buchnął Mateusz. - W twoje ręce, Michał! - dodał
4200     3, 34|                  Dobrze wama z Miemcami w piątki na sperce z kawą,
4201     3, 34|                 Grzela patrząc mu ostro w ślepie rozbiegane.~- Kiejby
4202     3, 34|                 o miedzę, to będzie jak w Górkach: powietrza prosto
4203     3, 34|             prosto zbraknie do dychania w Lipcach i z torbami pójdziemy
4204     3, 34|               Miemcy! siedziały takuśko w Liszkach a nasi ich wykupili
4205     3, 34|          wykupili co do jednego, że zaś w Górkach było inaczej, to
4206     3, 34|             rzekł, jakby obuchem zwalił w ciemię.~- Bieda nie z tego,
4207     3, 34|                 zerwał, buchnął pięścią w stół i zakrzyczał:~- A czekajcie
4208     3, 34|                 się nie rozwalają, tyla w nich siedzi, bieda jaże
4209     3, 34|               rośnie se jako ta dziczka w czystym polu, że czy zmarnieje,
4210     3, 34|               bele jeno podatki płacił, w rekruty szedł i urzędom
4211     3, 34|            Jędrzych pijany do cna ryczy w kominie.~Nie pytali o więcej,
4212     3, 34|               dziedzicem się pogodzić i w zamian morgi lasu zażądać
4213     3, 34|             Płocka, o czym był wyczytał w gazecie.~- Dobra nasza,
4214     3, 34|                A ja ci mówię, że można, w inny ździebko sposób, a
4215     3, 34|                 nie poredzą!... jak Bóg w niebie, tak nas znowu za
4216     3, 34|              groch rzucał na ścianę, że w końcu Mateusz rzekł:~- Prawisz
4217     3, 34|           Mateusz rzekł:~- Prawisz kiej w kościele, jakbyś z książki
4218     3, 34|              zrywać się, tłuc pięściami w stół, a wrzeszczeć z wielkiej
4219     3, 34|            mówić, tak ich ponosiło.~Żyd w te pore przyniósł flachę,
4220     3, 34|                 Ja jestem Żyd, ale mnie w boru nie znaleźli, ja się
4221     3, 34|              Tereskę i puścił się z nią w tany, a za nim drugie zaczęły
4222     3, 34|                 na muzykantów krzykać i w tany iść kiej wicher.~Juści,
4223     3, 34|                wysuwała się z karczmy i w cienie szła... Zaś pod ścianą
4224     3, 34|                 ryja nie zdążył wsadzić w ziemniaki, a ta do mnie
4225     3, 34|            górował wyraźnie nad drugimi w różnych miejscach, przechodził
4226     3, 35|          wieczory chodzili po chałupach w pojedynkę i podjudzali naród
4227     3, 35|                i porządki wychwalał, aż w końcu powiedział swoje,
4228     3, 35|               dni pełno go było na wsi, w chałupach, po ogrodach,
4229     3, 35|                 chałupach, po ogrodach, w pola nawet szedł i zagadując
4230     3, 35|                nie pomoc Rochowa. Jakoś w sobotę po południu, zmiarkowawszy,
4231     3, 35|              chłodu zażywał, a zaglądał w obejścia, pytał o różności,
4232     3, 35|                 kobietami się zmawiał i w końcu każdemu z osobna a
4233     3, 35|              naradzali, ale już rankiem w niedzielę byli wszyscy zdecydowani
4234     3, 35|                 dopiero zza chałupy, iż w cieniach polśniewały jeszcze
4235     3, 35|                 chłód pachnący zbożami.~W chałupie cicho było, jak
4236     3, 35|               cicho było, jak zazwyczaj w niedzielę, kobiety zwijały
4237     3, 35|                 źrebakiem baraszkującym w podwórzu, niekiedy drzewa
4238     3, 35|              leżały puste i rozmigotane w słońcu, mało kto przechodził,
4239     3, 35|           stawała za nim, niekiedy szła w podwórze, a wracając spuszczała
4240     3, 35|               znowu odeszła, przysiadła w wywartym oknie i wsparłszy
4241     3, 35|                 zapowietrzonej, a nikto w obronie nie stanie.~Gdzież
4242     3, 35|                gorączkowo, żałoście się w niej kajść zapodziewały,
4243     3, 35|            zawołał spostrzegając stójkę w opłotkach.~- Dla "Anny Maćwiejówny
4244     3, 35|                 Co innego stoi napisane w papierze, nie chciałem tylko
4245     3, 35|          chodził za nią ze skamleniem i w oczy zaglądał, jakby cosik
4246     3, 35|               cosik miarkując, szepnęła w same ucho niby człowiekowi:~-
4247     3, 35|                 poleciała do matki.~Nie w porę przyszła, trafiając
4248     3, 35|          zasiadł pod oknem z papierosem w zębach, strzykał śliną na
4249     3, 35|                spoglądając na brata, aż w końcu rzekł:~- A to, matko,
4250     3, 35|              się ogień buzował; dmuchał w niego ze strachu, zaś Szymek
4251     3, 35|             ustępował, wczepiła mu rękę w kudły, a drugą zaczęła bić
4252     3, 35|               po twarzy i głowie, kopać w zajdy i krzyczeć wniebogłosy.
4253     3, 35|                 jaże dostawszy gdziesik w słabiznę, otrząchnął się
4254     3, 35|            padła na izbę jak długa, ale w ten mig się zerwała i chyciwszy
4255     3, 35|                 co Szymek się uchylił i w bok uskoczył, matka dopadała
4256     3, 35|               naszło, że zapchali izbę, w sieniach się już gnietli,
4257     3, 35|           ledwie widziała.~Szymek siadł w sadku pod ścianą chałupy,
4258     3, 35|              jakby zastygł, okrwawiony, w siniakach cały i w tych
4259     3, 35|          okrwawiony, w siniakach cały i w tych krzepnących już soplach
4260     3, 35|            portki i koszule, związał je w płachtę i położył przed
4261     3, 35|              straszne jęki rozległy się w izbie: to Jambroż opatrywał
4262     3, 35|                 mleka i wszystko owinął w mokre szmaty. Przykazawszy
4263     3, 35|             Słońce galanto przypiekało, w przypołudniowej cichości
4264     3, 35|                przed nimi wpatrywał się w dym Mateuszowego papierosa,
4265     3, 35|                 twarz, odwiodła głowę i w zakłopotaniu jęła rozgarniać
4266     3, 35|              nagłe przypomnienie, wstał w nim gniew i zazdrość.~-
4267     3, 35|                mówił prędko, zaglądając w jej modre, przepłakane oczy,
4268     3, 35|             rozmowami, śmiechy dzwoniły w powietrzu, szli całymi kupami,
4269     3, 35|                do obiadów pod drzewami, w cieniach a chłodzie, że
4270     3, 35|         skamłania piesków roznosiły się w skwarnej ciszy.~Tylko u
4271     3, 35|          odwiedzinami. Stara pojękiwała w gorączce, Jaguś nie mogła
4272     3, 35|                 już wysiedzieć, stawała w progu, to wychodziła aż
4273     3, 35|               gotowania strawy.~Dopiero w jakiś czas po obiedzie zajrzała
4274     3, 35|                Jagna odprowadzała Hankę w opłotki, przyłączył się
4275     3, 35|              zapytał cicho, nie patrząc w oczy:~- Prawda to, że ksiądz
4276     3, 35|                 zbrakło mu odwagi. Szli w milczeniu. Hanka czuła się
4277     3, 35|                 nie podniesie! - mówiła w najgłębszym oburzeniu.~-
4278     3, 35|               że posłuchu mieć nie może w narodzie: Żeby choć Antek
4279     3, 35|               już gromada.~Mieli ruszyć w kilkunastu gospodarzy i
4280     3, 35|              zebranie i uchwalić szkołę w Lipcach i Modlicy.~- Niech
4281     3, 35|               nowy podatek z morga, jak w Dołach.~- Pewnie; ale skoro
4282     3, 35|                 Na to sołtys wsunął się w gromadę i zaczął mówić półgłosem:~-
4283     3, 35|               oko... Starszy me spotkał w kancelarii i sielnie wypytywał
4284     3, 35|             dobrze baczę, co się działo w tę wojnę panów, jak za bele
4285     3, 35|            zawołał:~- Pora już! chodźmy w imię Boże!~Przodem ruszył,
4286     3, 35|                oczyma kieby na dłoni, a w zieleni borów okiem mógł
4287     3, 35|            zabielała jakaś kapota.~Szli w milczeniu. Twarze były surowe,
4288     3, 35|              lagami, a czasem to i ktoś w garście pluł i prężył się
4289     3, 35|             prężył się kiejby do skoku.~W godnym porządku ciągnęIi
4290     3, 35|           rajcowanie, każden się stulał w sobie i krzepą wzbierał. ~
4291     3, 35|             kościelnej wieży błyszczała w słońcu, pola się zieleniły
4292     3, 35|              ziemi strojnej we zwiesnę, w radość, w dziwny spokój,
4293     3, 35|          strojnej we zwiesnę, w radość, w dziwny spokój, że niejednemu
4294     3, 35|               parobek, a jeszcze lepiej w groncie robi!~- Bo drugi,
4295     3, 35|             kominach, zaś pod ścianami, w chudych cieniach pomartwiałych
4296     3, 35|            stojał na kamieniach, ktosik w progu przygrywał na fleciku,
4297     3, 35|        porozwalani na ławkach i trawie, w koszulach jeno, z fajami
4298     3, 35|                koszulach jeno, z fajami w zębach, i pili z glinianych
4299     3, 35|            rozgorzałe hardo wżerały się w Miemców, a z twarzy kieby
4300     3, 35|           Jeszcze trzy razy tyle ostało w domu! - powiedział z naciskiem
4301     3, 35|             jęli złymi ślepiami wpierać w chłopów, za brody targać,
4302     3, 35|           Zdrowaś stojali tak naprzeciw w głębokiej cichości kieby
4303     3, 35|           powiedział uroczyście.~- A to w jaki sposób, za darmo może,
4304     3, 35|        wrzeszczeli po swojemu wijąc się w kupie kiej przydeptane gadziny.~-
4305     3, 35|              drugiego:~- Zdzielże który w łeb pierwszego z brzega.~-
4306     3, 35|          Spamiętajta, co rzekłem: wojna w dzień i w nocy, i na każdym
4307     3, 35|                rzekłem: wojna w dzień i w nocy, i na każdym miejscu...~-
4308     3, 35|                ogarnął swoich i odwiódł w tył, chłopy rade nierade
4309     3, 35|               kiej plastry miodu, jedna w drugą; i każda z łąką i
4310     3, 35|               Nie turbujcie się, już my w tym, że ustąpią - zapewniał
4311     3, 35|                  A mnie by się widziały w pośrodku, te z figurą -
4312     3, 35|                 Człowiek bych się wparł w ziemię kiej drzewo i niech
4313     3, 36|                   pytała siadając zaraz w progu, by dać piersi najmłodszemu.~-
4314     3, 36|              dać piersi najmłodszemu.~- W pięciu zaczęli wczoraj w
4315     3, 36|                W pięciu zaczęli wczoraj w połednie, Filip, Rafał i
4316     3, 36|                Śpią to jeszcze ociec?~- W sadzie leżą, nie wnosilim
4317     3, 36|              nie wnosilim go na noc, bo w izbie strasznie gorąco.~-
4318     3, 36|               niebo i zagrały brzaskami w powietrzu, rosy skapywały
4319     3, 36|               pobiegła do Boryny; leżał w półkoszku pod drzewami,
4320     3, 36|            słuchał, ale wnet się zwalił w pościel i zaciągnąwszy pierzynę
4321     3, 36|            akuratnie kosiarze wchodzili w opłotki.~- Kole kapuśnisków
4322     3, 36|                pobok i wparłszy drzewce w ziemię jęli raz po razie
4323     3, 36|               się nieco, przygiął bary, w garście splunął, nabrał
4324     3, 36|             samo, wcinając się posobnie w omgloną łąkę i chlaszcząc
4325     3, 36|             niestrudzenie wpierając się w łąkę piędź za piędzią, tylko
4326     3, 36|                 rozpalone kiej człowiek w gorączce, i kładły się we
4327     3, 36|         dziedzic jeno tym pozwalał paść w porębach, które zapłaciły
4328     3, 36|              przyjść deszcze i wszystko w polach jeszcze się poprawi,
4329     3, 36|         zapamiętali najstarsi, nie było w Lipcach tyle spraw różnych,
4330     3, 36|       zapominali o biedzie, żyjąc kieby w tym kotle w ciągłych plotach
4331     3, 36|                 żyjąc kieby w tym kotle w ciągłych plotach i swarach.~
4332     3, 36|               Właśnie dzisiaj na łąkach w czasie obiadu szeroko o
4333     3, 36|          wszystko zdawało się roztapiać w rozżarżonym powietrzu, trzęsącym
4334     3, 36|                 każdy rak, gmerzący się w prześwietlonych cieniach
4335     3, 36|        Jagustynką; przysiadły na trawie w słońcu i nakrywając chustami
4336     3, 36|                 wsią trzyma.~- Węszy on w tym jakąś dobrą sztuczkę
4337     3, 36|             leżał spokojnie, aż dopiero w czasie obiadu zaczął wrzeszczeć
4338     3, 36|                    zemgliło me... Antek w polu, co? W polu? - powtarzał,
4339     3, 36|                 me... Antek w polu, co? W polu? - powtarzał, kiej
4340     3, 36|            Burknął niespodzianie, a gdy w południe przyleciał kowal
4341     3, 36|          przyleciał kowal i zaglądał mu w przywarte oczy, to ozwał
4342     3, 36|              niby makowe kwiaty płonęły w słońcu, piesneczki się rozlegały
4343     3, 36|                była głucha na wszystko.~W izbie cicho było i martwo,
4344     3, 36|                patrzyły z każdego kąta, w powietrzu się unosiły i
4345     3, 36|                się na ich wolę, patrząc w nie kieby w przepaście nieprzejrzane.~
4346     3, 36|               wolę, patrząc w nie kieby w przepaście nieprzejrzane.~
4347     3, 36|            nieco, twarz mu się kurczyła w jakimś niemym krzyku, oczy
4348     3, 36|          dopiero trzeciego dnia została w domu od rana.~- Sobota,
4349     3, 36|                chociaż rzęsisty deszcz, w mig wypity przez spieczoną
4350     3, 36|               co chwila biegła wyglądać w opłotki.~Ani śladu Antka,
4351     3, 36|                 się ociągał, że dopiero w dobry pacierz poszedł.~Po
4352     3, 36|             wyszła, na darmo wypatrując w ciemnościach, kiej ją doszedł
4353     3, 36|               jeszcze przykrzejszego, a w odpowiedzi posypały się
4354     3, 36|                 Boryna leżał zapatrzony w lampkę, dymiącą nad kominem.~-
4355     3, 36|                na niego - powtarzała mu w same uszy, stróżując radosnymi
4356     3, 36|               od matki, zaraz przyległa w pościel, cały dom wkrótce
4357     3, 36|           zasnął, a Hanka jeszcze późno w noc warowała przed domem,
4358     3, 36|             Wszystek świat pogrążał się w głębokiej cichości odpoczywania.~
4359     3, 36|            spały kajś niekaj, pozwijane w puszyste, białawe kłęby.~
4360     3, 36|               stworzenie uznojone legło w cichy i słodki sen, jeno
4361     3, 36|                a drzewiny, pławiące się w księżycowych brzaskach,
4362     3, 36|                 się z dufnością nocy.~I w Borynowej izbie leżała senna
4363     3, 36|              wraz też i księżyc uderzył w szyby i chlusnął oblewając
4364     3, 36|                 ale mu jeno zabulgotało w gardzieli.~Siedział tak
4365     3, 36|             świetle, jakby chcąc zebrać w garście ową rozmigotaną
4366     3, 36|        księżycowych brzasków, bijącą mu w oczy.~- Dnieje... pora... -
4367     3, 36|                 Skołtuniły mu się naraz w mózgu wspominki jakichś
4368     3, 36|                 choroby, przesiąkało to w niego w strzępach nikłych,
4369     3, 36|                  przesiąkało to w niego w strzępach nikłych, w bladych
4370     3, 36|              niego w strzępach nikłych, w bladych przypomnieniach,
4371     3, 36|                bladych przypomnieniach, w ruchach zatartych jak skiby
4372     3, 36|                się teraz nagle, kłębiło w mózgu i na świat parło,
4373     3, 36|            uczepił, już mu się rozłaził w pamięci jako te zgniłe przędze,
4374     3, 36|                 koń po latach chodzenia w kieracie czyni na wolności,
4375     3, 36|           wolności, że cięgiem się jeno w kółko obraca z przywyku.~
4376     3, 36|                długim namyśle pogrzebał w kominie, zaś potem, jak
4377     3, 36|                 potem, jak stał, boso i w koszuli, poszedł na dwór.~
4378     3, 36|             progiem spał Łapa, zwinięty w kłębek, ale na szelest kroków
4379     3, 36|              przed domem i skrobiąc się w ucho ciężko się głowił,
4380     3, 36|                 świecie.~Widno było jak w dzień, księżyc wynosił się
4381     3, 36|                kiej lustra, wieś leżała w głębokim milczeniu, jedne
4382     3, 36|              cosik, bo poszedł śpieszno w podwórze, drzwi wszystkie
4383     3, 36|               całkiem zapomniał.~Stanął w pośrodku podwórza, obracając
4384     3, 36|                piesku, pora siać...~Ale w mig i o tym przepomniał;
4385     3, 36|             rozsypywało mu się wszystko w pamięci kiej suchy piasek
4386     3, 36|               pamięci kiej suchy piasek w garściach, jeno że wciąż
4387     3, 36|               gdzieś naprzód; motał się w one złudy jak to wrzeciono
4388     3, 36|              one złudy jak to wrzeciono w nić uciekającą wiecznie,
4389     3, 36|                 oczyma.~Księżyc już był w pół nieba, ziemie pławiły
4390     3, 36|               nieba, ziemie pławiły się w przymglonych brzaskach i
4391     3, 36|                rosami, jakby zasłuchane w milczeniu.~Nieprzenikniona
4392     3, 36|              piskląt, pszenice szły już w słup, stały hardo, lśniąc
4393     3, 36|      rozkrzewione, zieleniały kiej łąki w płowych przesłonach mgieł
4394     3, 36|             była późna, pola, pogrążone w głęboki sen odpoczywania,
4395     3, 36|            przyklęknął na zagonie i jął w nastawioną koszulę nabierać
4396     3, 36|            Boryna, zapatrzony przed się w cały ten urokliwy świat
4397     3, 36|                głosy się urywały i kajś w mglistych mrokach zginęła
4398     3, 36|          nieprzejrzane morze pól, ginął w nich kiej ptak zabłąkany
4399     3, 36|              się wyłaniał bliżej domów, w krąg ptasich świergotów
4400     3, 36|           ptasich świergotów powracał i w krąg zamilkłych na. chwilę
4401     3, 36|               przed świtaniem, zwolniał w robocie, przystawał częściej
4402     3, 36|                i Bogu Przedwiecznemu.~I w oną żywota jego porę ostatnią
4403     3, 36|            świat oślepł nagle i zatonął w burych skołtunionych topielach,
4404     3, 36|              jęczmion trzęsły się jakby w płaczu i gorącymi całunkami
4405     3, 36|              nad głową. Mgły owijały go w mokrą przędzę, a głosy wciąż
4406     3, 36|               dłonią, ziemia przemówiła w jeden chór ogromny:~- Ostańcie!
4407     3, 36|           wszystko przycichło i stanęło w miejscu, błyskawica otworzyła
4408     3, 36|               rozwarło przed nim, a tam w jasnościach oślepiających
4409     3, 36|            Boryna, roztworzył ręce, jak w czas Podniesienia:~- Panie
4410     3, 36|         Przenajświętszym.~Padł i pomarł w onej łaski Pańskiej godzinie.~
4411     4, 37|           zmarło Maciejowi Borynie.~Zaś w chałupie zaspali ździebko
4412     4, 37|             pies chce.~Poleciała za nim w dobrej myśle, swywoląc po
4413     4, 37|                 na twarzy, jak był padł w skonania czasie, a rozkrzyżowany
4414     4, 37|           czasie, a rozkrzyżowany kieby w tym ostatnim dusznym i gorącym
4415     4, 37|        człowieczy.~Srogi lament powstał w chałupie, Hanka rozkrzyczała
4416     4, 37|               nawet Łapa wył i szczekał w opłotkach, tylko jeden Pietrek,
4417     4, 37|                z rozdziawioną i uwalaną w ziemi gębą, podobien zgoła
4418     4, 37|                lebo pnia spróchniałego; w zesztywniałych garściach
4419     4, 37|                 tak kajś daleko, jakoby w niebo już na ścieżaj wywarte.~
4420     4, 37|               płachtą przykryli.~Że zaś w mig rozniesło się po wsi,
4421     4, 37|             unosił płachty, zazierał mu w oczy, przyklękał i pacierz
4422     4, 37|             rozpacznie ręce przystawali w żałobnej cichości, do cna
4423     4, 37|               żałobnej cichości, do cna w sobie struchleli z onej
4424     4, 37|            ułapi cię za grdykę, praśnie w pysk, zadrzesz giry na księżą
4425     4, 37|                wpadła do izby i stanęła w pośrodku kiej wryta, nie
4426     4, 37|              byli Macieja przyodziewali w czystą koszulę.~- Pomarli! -
4427     4, 37|              jęknęła wreszcie wtapiając w niego zestrachane, nieprzytomne
4428     4, 37|          przebudzić, jeno się kala cała w potach i w męce strachu.
4429     4, 37|                się kala cała w potach i w męce strachu. I co trochę
4430     4, 37|                 tylko jedna, chocia się w niej trzęsła każda kosteczka
4431     4, 37|               świecąc oczami zapiekłymi w zgrozie.~Szczęściem, że
4432     4, 37|                 pokazywał frasobliwą, a w sobie cosik drugiego taił,
4433     4, 37|               żałował i łzy obcierał, a w oczy nie patrzył. Wziął
4434     4, 37|             szykować, a długo myszkował w komorze pomiędzy motkami
4435     4, 37|              pomiędzy motkami przędzy i w rupieciach, to po kątach
4436     4, 37|              drugi taki gospodarz. Zrób w kościele, co potrza, Michał,
4437     4, 37|                 stolarski znajdował się w chałupie, a suche dębowe
4438     4, 37|                 ci wyrychtował warsztat w sadzie i robił poganiając
4439     4, 37|             jakby się z wolna pogrążały w tym rozbełkotanym, białawym
4440     4, 37|               tym skrzydłem ptak tonący w spiekocie, świąteczna cichość
4441     4, 37|                oszalałe, zaś po drogach w szarych tumanach kurzawy
4442     4, 37|          przechodziły, a jego nie było, w końcu chciała już posyłać
4443     4, 37|             Hanczyne dzieci też poszła, w chałupie ostały się jeno
4444     4, 37|             kościoła jęły się rozkrążać w przypołudniowej cichości
4445     4, 37|               przychodził na wargi, boć w głowie i sercu miała jakoby
4446     4, 37|                z nagła, hardo spojrzała w samo słońce, prześmiechnęła
4447     4, 37|               stojących we słońcu kieby w tej złotawej przyodziewie;
4448     4, 37|                pławiły się trzepotliwie w cichym, nagrzanym powietrzu.
4449     4, 37|                Sygnaturka zaświergotała w powietrzu kiej ten ptaszek.~-
4450     4, 37|              powrotem do pacierza.~Kajś w pobliżu cosik zatrzeszczało,
4451     4, 37|               Złodziejka jedna! - Aż ją w dołku sparło ze złości.
4452     4, 37|             całkiem wyrychtowany.~Leżał w pośrodku izby, na szerokiej
4453     4, 37|               buty prawie całkiem nowe.~W spracowanych, wyschłych
4454     4, 37|             izbę kieby tą mgłą modrawą, w której wynosił się straszliwy
4455     4, 37|                 I leżał se tak paradnie w onej trupiej cichości Maciej
4456     4, 37|          wzdychał żałośnie, kto się bił w piersi i modlił gorąco,
4457     4, 37|                 całe Lipce tłoczyły się w izbie i w sieniach, zaś
4458     4, 37|            Lipce tłoczyły się w izbie i w sieniach, zaś do okien cisnęło
4459     4, 37|            którzy żyli z nieboszczykiem w przyjacielstwie, ostało
4460     4, 37|                 do sadu i zaszywszy się w gęstwę, siedziała tam całe
4461     4, 37|           rozczapierzone kieby te kwoki w piasku, ledwie już dysząc
4462     4, 37|               widziałem. A ogiery stoją w cieniu i jeno kulasami przebierają.~
4463     4, 37|          dziewka powiedziała, że ksiądz w podwórzu i kazał je zawołać.~
4464     4, 37|                 je zawołać.~Siedział se w cieniu pod płotem, a w pośrodku
4465     4, 37|               se w cieniu pod płotem, a w pośrodku podwórza, kole
4466     4, 37|           obłapiły, nie śmiejąc się już w niczym przeciwić.~- Ja wam
4467     4, 37|               chociaż synowie wdali się w niego - wyrzekł potem do
4468     4, 37|                 prawy Polak. Był z nami w powstaniu, przystał do partii
4469     4, 37|                Drudzy zaś, sąsiedzi, że w izbie było ciasno i zaduch,
4470     4, 37|              miało na odmianę.~Do późna w noc śpiewali przy Borynie,
4471     4, 37|              wiadomo kaj...~Wieś leżała w głębokim śpiku i jakby na
4472     4, 37|            Borynowa izba świeciła blado w tej mrocznej topieli, a
4473     4, 37|               oczy strudzone patrzeniem w umarłego, iż na świtaniu
4474     4, 37|                 zajrzał do izby, prosto w Borynową twarz, która jakby
4475     4, 37|              skroś poczerniałych powiek w dalekie jeszcze zorze wschodów.~
4476     4, 37|            stojące, puszyły się czubami w rozbielonym powietrzu niby
4477     4, 37|              przecknął i ozwierał oczy. W słodkim dośpiku leżało wszystko
4478     4, 37|                 Wiater buchał co trochę w otwarte drzwi a okna i tłukł
4479     4, 37|            niemałą mocą zawiał i rymnął w sad, że wszystko wokół jęło
4480     4, 37|                kołysać i jakby zaglądać w Borynową siną twarz; patrzył
4481     4, 37|            Borynową siną twarz; patrzył w niego dzień mgławy, zaglądały
4482     4, 37|         dzieuchy chyliły się przez okna w pokłonach głębokich, a ze
4483     4, 37|                 łkało i zanosiło, jakby w przytłumionym; srogim lamencie;
4484     4, 37|         przytaiło dech i padło na twarz w proch ziemi, bo oto ze świtowych
4485     4, 37|             żywiącym okiem i skryło się w skołtunione chmurzyska.~
4486     4, 37|                 śpiewać z całej mocy, a w tej szarej, rozdrganej kurzawie,
4487     4, 37|              gęgotem leciały taplać się w kałużach.~Zajrzała do krów
4488     4, 37|            odrzekła, Hanka zaś wyniesła w opłotki żarcie la prosiąt
4489     4, 37|            strapiona. - Mieli go puścić w sobotę, a tu już poniedziałek
4490     4, 37|            kiedy wrócili z eksporty, to w chałupie widziało się tak
4491     4, 37|              zawdy czuć było gospodarza w chałupie.~- Antek wróci,
4492     4, 37|           największy, to jak ten kamień w morze, głębokie, już go
4493     4, 37|                mogła się jeszcze utulić w żałości, Łapa też przy niej
4494     4, 37|           Witkowy bociek, któren stojał w ganku na jednej nodze kieby
4495     4, 37|                 wszelaki stwór przyległ w cichości, cały świat z wolna
4496     4, 37|          oniemiał i jakby się zasłuchał w ten trzepot rosisty, brzękliwy
4497     4, 37|                 zapaliło czerwone ognie w rosach i kałużach.~- Pogoda
4498     4, 37|                  prosił gorąco.~- Siedź w chałupie, bo powiem Hance! -
4499     4, 37|              kolacji, głodny i utytłany w błocie jak nieboskie stworzenie,
4500     4, 37|                 omglił szarawą kurzawą, w której jeszczek barzej rozzieleniły