Tom, Rozdzial

4501     4, 43|                 polikach?~- Nie zdrapuj, to przejdzie ci bez znaku,
4502     4, 43|               Kiej tak swędzi, mój Jezu! To mi już lepiej przywiążcie
4503     4, 43|              niej i odchodził bez słowa, to się jej widziało, że ciężkie
4504     4, 43|               dosięgnąć ich nie poredzi, to znowu, że owieczki cisną
4505     4, 43|           Spytała go niespokojnie:~- Czy to już połednie?~- Kole północka
4506     4, 43|                gorset i w tę kieckę, com to w niej była na odpuście.
4507     4, 43|                  Józia, pogładź ptaszki, to ci zapiukają, pogładź.~-
4508     4, 43|         zapiukają, pogładź.~- Jakże, mam to czym - jęknęła unosząc głowę.~
4509     4, 43|                    Sam wytropiłem i będę to puszczał - bronił się, ale
4510     4, 43|                  I znosił, co jeno mógł: to przepiórki jakby złotem
4511     4, 43|                  jakby złotem oprószone, to jeża, to oswojoną wiewiórkę,
4512     4, 43|               złotem oprószone, to jeża, to oswojoną wiewiórkę, która
4513     4, 43|                śmiechu skakała po izbie, to młode jaskółki, tak żałośnie
4514     4, 43|                aż mu Józka kazała oddać, to insze różnoście, nie spominając
4515     4, 43|              przed starszymi, ale już ją to nie bawiło, bo często patrzała,
4516     4, 43|                 nieco.~- Jezu kochany, a to śliczności, kieby malowanie!~-
4517     4, 43|                 zaczynało się wyjaśniać, to znowu grzmiało, jakby tysiące
4518     4, 43|                ta kupa zwalonych szczap, to Antek z Mateuszem i drugie
4519     4, 43|          przyjaciółka na krótką pogwarę, to Rocho posiedział jaką chwilę,
4520     4, 43|                  posiedział jaką chwilę, to stara Jagata rozpowiedziała
4521     4, 43|            Jagata rozpowiedziała jedno i to samo: jako z pewnością zamrze
4522     4, 43|               Jak ci wszystko rozpowiem, to się złapiesz za głowę i
4523     4, 43|                głowę i nie dasz wiary! A to wczoraj jakoś na świtaniu
4524     4, 43|                zaraz tu po nią przylecą! To mnie jeno korciło, że była
4525     4, 43|                Stary Kłąb powiedział, że to może być jakaś złodziejska
4526     4, 43|                Poczciwaś i potrzebnicka, to cię Pan Jezus krową pobłogosławił.~-
4527     4, 43|               nie uwierzy.~Ośmiał się na to i na odchodnym powieda:~-
4528     4, 43|                 powieda z prześmiechem - to mu za krowę nie dziękujcie,
4529     4, 43|          przeleje, nie lubi dziękowań!~- To niby pan Jacek dał wam krowę!~-
4530     4, 43|                  kieby mądrala.~- Któreż to wasze pole? - spytała po
4531     4, 43|                będą co sieli.~- A skądże to weźmie nasienia?~- Szymek
4532     4, 43|            Szymek powiedział, co będzie, to musi być, na darmo słowa
4533     4, 43|                 dała mi maciorkę, prosię to jeszczek, ale będzie z niego
4534     4, 43|         Poczekajta, udobrucha się matka, to wam jeszcze coś niecoś udzieli.~-
4535     4, 43|                pytająco w oczy.~- Cóż ci to? krzywisz się kieby po occie.~
4536     4, 43|                 gdzie go oczy poniosą.~- To się ożeń, a miał będziesz
4537     4, 43|              odmianę - żartowała.~- Żeby to me chciała, którą mam w
4538     4, 43|               Wstyd będzie i zgryzota.~- To poślesz z wódką do inszej.~-
4539     4, 43|             takich, upatrzyłem se jedną, to me do drugiej nie bierze.~-
4540     4, 43|             drugiej nie bierze.~- Chłopu to każda jednako pachnie i
4541     4, 43|                beczki.~- Wiesz, Jaguś, a to chłopaki czekają jeno pory,
4542     4, 43|                Jeszczek raz me tkniecie, to wam ślepie wydrapię i takiego
4543     4, 43|                 co - jąkał zdumiony.~- A to, żeście świńtuch i tyla!
4544     4, 43|             prężyła rozwierając ramiona. To siedziała w dumaniu jeno
4545     4, 43|                 tłumaczył szeroko, co by to wyszło la wsi, jeżeli się
4546     4, 44|                  przekpinki.~- Wójcie, a to jeno Boga się bójcie - zaśmiał
4547     4, 44|                  wyjrzeć ze smętarza, że to leżał na wzgórku, do którego
4548     4, 44|                 wchodził i wychodził, że to pisarz co trochę wywoływał
4549     4, 44|                ciężkim przednówku? Mogli to płacić, kiej niejednemu
4550     4, 44|                  i na sól nie starczyło, to mu się jeno w pas kłaniali,
4551     4, 44|                   jaże trzeszczało, niby to wszystko obiecywał, a kogo
4552     4, 44|                 każdego cosik wycyganił, to owsa mu zbrakło, to potrza
4553     4, 44|           wycyganił, to owsa mu zbrakło, to potrza było młodych gąsek
4554     4, 44|             młodych gąsek la naczelnika, to przymawiał się o słomę na
4555     4, 44|                  stronę i radził im niby to z przyjacielstwa:~- A uchwalcie
4556     4, 44|                się będziecie sprzeczali, to naczelnik może się rozgniewać
4557     4, 44|                 lipeckich ludzi.~- Jakże to, zgodę robim z dobrej woli! -
4558     4, 44|                   Prawda, ale nie wiecie to: pan z panem zna się, a
4559     4, 44|                 wywoływał ludzi, a coraz to z drugich wsi, każdego strasząc
4560     4, 44|             spozierając na chłopów, choć to biedota była taka, że jak
4561     4, 44|                szedł szukać ochłody. Bez to i karczma była przepełniona,
4562     4, 44|              Schlają się jak łoni.~- Abo to nie mogą, mało to im naród
4563     4, 44|                    Abo to nie mogą, mało to im naród składa podatków,
4564     4, 44|        najmilejszy!~- Kiej są strażniki, to naczelnika ino patrzeć! -
4565     4, 44|                 w skupieniu kolebiąc się to w tę, to w drugą stronę,
4566     4, 44|          skupieniu kolebiąc się to w tę, to w drugą stronę, właśnie
4567     4, 44|                   zaśmiał się któryś, że to pisarz miał brzucho kiej
4568     4, 44|           pisarzowej przewinął i obtarł, to się ździebko przewietrzy.~-
4569     4, 44|                  na pokojach.~- Pokrótce to i porcenele wynosić mu każą -
4570     4, 44|                  przekpiwali.~- Hale, że to dziedzica jeszcze nie widać -
4571     4, 44|              dziwował się któryś, ale na to rzekł kowal z chytrym prześmiechem:~-
4572     4, 44|             głosować nie będzie, mało by to musiał płacie na nią! Mądrala!~-
4573     4, 44|         potrzebna i żeby była najgorsza, to będzie lepsza od żadnej.
4574     4, 44|                  Nie zechcecie uchwalić, to i bez waszego przyzwoleństwa
4575     4, 44|                  Jak nie damy pieniędzy, to za cóż postawią? - ozwał
4576     4, 44|                  nie dasz z dobrej woli, to ci ostatnią krowę sprzedadzą
4577     4, 44|            pójdziesz za opór! Rozumiesz! To nie z dziedzicem sprawa -
4578     4, 44|                 i do zguby popycha.~A na to wystąpił jakiś gospodarz
4579     4, 44|                  mądrymi oczami - a komu to nie w smak, niech stanie,
4580     4, 44|                nie w smak, niech stanie, to mu w oczy przywtórzę, głupie!
4581     4, 44|           prowadzą, ale jak przyjdzie za to płacić, to kto płaci? chłopi!
4582     4, 44|                  przyjdzie za to płacić, to kto płaci? chłopi! A jak
4583     4, 44|           kozaków po wsiach zakwaterują, to kto będzie brał baty? kto
4584     4, 44|                wyciągał.~- A żeby mogli, to by jutro wrócili pańszczyznę! -
4585     4, 44|                  po naszemu, a nie chcą, to nie uchwalać szkoły, nie
4586     4, 44|                 za niego nie podstawi... To wama mówię, taniej wam wypadnie
4587     4, 44|                 nauczyła! Zaś na ostatku to wam jeszcze rzeknę: swoją
4588     4, 44|                hale, powiedziałeś swoje, to daj i drugiemu rzec swoje!
4589     4, 44|                 jeno w krzyku był rozum, to bele pyskacz miałby go więcej
4590     4, 44|             bywało pod te roki, kiej się to panowie buntowały; dobrze
4591     4, 44|       przysięgały, że jak Polska będzie, to i wolę nam dadzą, i gronta
4592     4, 44|                 znaczy ta ich Polska: że to jeno bat na nasze plecy,
4593     4, 44|             chliw i pełne koryto!~- I za to przykarmianie dostanie pałą
4594     4, 44|              jarmarek sprał go strażnik, to powieda, że nikto go tknąć
4595     4, 44|                włosów nie poszanują!~- A to i każdą siwą kobyłę trza
4596     4, 44|            kobyłę trza by uważać jeno za to, co siwa, hę?~Gruchnęły
4597     4, 44|                   Cicho tam, ludzie, dyć to nie karczma!~- Pietrze,
4598     4, 44|                wyniośle.~Wzięli na ozory to powiedzenie, jaże się kałduny
4599     4, 44|                przypiekało coraz barzej, to jaki taki jął się chyłkiem
4600     4, 44|                 A posyp mu soli na ogon, to się wróci!~- Jaki to zuchwały,
4601     4, 44|               ogon, to się wróci!~- Jaki to zuchwały, uciekł z kozy
4602     4, 44|           wykadzić, bych nie zwąchał, co to był za aresztant.~- Nie
4603     4, 44|                powiedział:~- Hale, naród to pewnie pies, nie przyjdzie
4604     4, 44|              Nawąchał się dobrego jadła, to go ponosi! Nama nie pilno!
4605     4, 44|               Potem długo wywodził, jaki to z tego będzie profit, jakie
4606     4, 44|                tego będzie profit, jakie to dobrodziejstwo oświata,
4607     4, 44|              dobrodziejstwo oświata, jak to urzędy jeno myślą dzień
4608     4, 44|                  z nauczycielem, i że na to wszystko trzeba będzie uchwalić
4609     4, 44|                  jak dzisiaj uchwalicie, to pozwoli zacząć budowę jeszcze
4610     4, 44|                   Jakże zrobim?... Kajże to Grzela? Przykazuje głosować:
4611     4, 44|              naczelnika, co rzeknę, jako to po swojemu miarkuję: szkołę
4612     4, 44|                ciężkie i o grosz trudno! To jeno chciałem rzec.~Naczelnik
4613     4, 44|             śmiało spytał:~- A niby jaka to ma być ta nowa szkoła?~-
4614     4, 44|               wyrzekł otwierając oczy.~- To my akuratnie takiej nie
4615     4, 44|                  nikomu chodzić na łbie, to niechże i nama pozwolą się
4616     4, 44|                  dzwoniąc.~- Co rzekłem, to przywtórzę, że w naszej
4617     4, 44|              ziemię zamiataj.~- Pokrótce to bez pozwoleństwa nie puszczą
4618     4, 44|                    Kiej takie wielmożne, to niech przykażą świniom,
4619     4, 44|                niech im gęś zaryczy. Jak to zrobią, to uchwalim szkołę.~-
4620     4, 44|                  zaryczy. Jak to zrobią, to uchwalim szkołę.~- Każą
4621     4, 44|                Tak przykazał sam Cysarz, to jego słuchać będziem! wrzeszczał
4622     4, 44|                poredził wyrozumieć, skąd to przyszło i laczego?~Spierali
4623     4, 44|                 osobna pójdzie głosować; to nie będzie śmiał się przeciwić.~
4624     4, 44|                  za nim wielu świarczyło to samo; zaś gorętsi jęli się
4625     4, 44|                pod kopyta.~- A czymże by to głupich trzymali, jak nie
4626     4, 44|                     Boja się bele czego, to i niełatwo się wezwyczai.~-
4627     4, 44|           wezwyczai.~- Moiściewy, a jaki to człowiek, nawet prawo ma
4628     4, 44|                   A że naczelnik groził, to jakby wiedział już o Rochu -
4629     4, 44|                  szeptał.~- Jak nie wie, to mu powiedzą. Znajdą się
4630     4, 45|                  z nim pokrótce.~- Kajże to pan starszy, na prześpiegi? -
4631     4, 45|         Naczelnikowi pisarz nie żałował, to pewnikiem i la pana starszego
4632     4, 45|                 zęby jął się użalać, jak to on nie zazna nigdy spokojnej
4633     4, 45|               maci, ale Antek, że mu się to już zmierziły te kluczenia,
4634     4, 45|            zaczepnie:~- Prawdę powiem, a to z waszej służby tyla jeno
4635     4, 45|            zbędzie ostatniej złotówki.~I to jeszcze starszy ścierpiał,
4636     4, 45|                  więc starszy widząc, że to nie przelewki, sprobował
4637     4, 45|                żart.~- Ha! ha! sławno, a to się nam udała szutka! -
4638     4, 45|              trzymając się za boki, niby to od śmiechu, zawrócił z powrotem,
4639     4, 45|                   Hale, strach go sparł, to się żartem wykręca, pogadam
4640     4, 45|                me wezmą kiej psy zająca. To za mój opór, juści, prawda
4641     4, 45|                 raz porywały go złoście, to śmiech spierał, to przejmowało
4642     4, 45|              złoście, to śmiech spierał, to przejmowało zniechęcenie.~-
4643     4, 45|           posłuchać naczelnikowego buta, to by go i słuchali. Barany,
4644     4, 45|                ledwie już z biedy zipie, to gdzie im się ta kłopotać
4645     4, 45|               Naród ciemny i zabiedzony, to nawet i nie miarkuje, co
4646     4, 45|         serdecznie zatroskał.~- Człowiek to jak świnia, niełacno mu
4647     4, 45|             pierwszy przystając nieco.~- To jest piec, to jest boskie
4648     4, 45|        przystając nieco.~- To jest piec, to jest boskie skaranie, a
4649     4, 45|                piaszczysta i srogi upał, to chociaż się wydzierał ze
4650     4, 45|                se ją w nos! Głupi, stoję to o twoją dziesiątkę! No,
4651     4, 45|                twoją dziesiątkę! No, jak to te Żydy myślą, że wszystko
4652     4, 45|         pieniądze.~- Nie gniewajcie się, to ja dam śliczne kuraski la
4653     4, 45|                  kuraski la dzieci, nie? to może nici, igły, jakie wstążki?
4654     4, 45|                  pytać o pozwolenie? Czy to on nie dziedzic na swój
4655     4, 45|                   Widzi mi się, co nie o to idzie, aby jeden drugiego
4656     4, 45|               Pan Bóg przykazał.~- Co na to poradzić? każdy żyje, jak
4657     4, 45|                rzepkę skrobie, ale i bez to jest źle.~Żyd jeno głową
4658     4, 45|         zwyczajnie, po sąsiedzku.~- Ależ to piecze, co? - zagadał dziedzic
4659     4, 45|                  cholewy.~- A żeście się to ważyli z tym wystąpić przy
4660     4, 45|              ustawie stoi o tym jak wół, to prawo miałem.~- Ale skąd
4661     4, 45|                 Polaki, a nie Niemcy czy to jakie drugie.~- Któż to
4662     4, 45|                  to jakie drugie.~- Któż to was tak namówił? - pytał
4663     4, 45|               jak nawołują do pracy, ale to wszystko groch na ścianę.~-
4664     4, 45|               smalone pleciesz, a cóż ci to złego zrobili?~- A to, że
4665     4, 45|                 ci to złego zrobili?~- A to, że za polskich czasów tyle
4666     4, 45|          początku, na nowo.~Dziedzic, że to był prędki, ozgniewał się
4667     4, 45|                 potrza chłopskiej łaski, to z każdym się bratał. Ścierwo!
4668     4, 45|                 myślał o Jagusi. - A jak to w niego łakomie patrzała;
4669     4, 45|                  do żywego.~- A ode mnie to uciekaj kieby od tej zarazy.
4670     4, 45|                coraz barzej - poniektóra to jak suka, poleci za każdym,
4671     4, 45|         wyminąłem go pod lasem.~- Jasia! to już jedzie? - zakrzyczała
4672     4, 45|              spotkał znajomą i pogadają. To on tu zaraz nadjedzie. Poczciwa
4673     4, 45|                bez pogłaskania. A którąż to spotkał?~- Nie rozeznałem
4674     4, 45|                 rozkochanymi oczyma.~- A to cię wychudzili, kruszyno!
4675     4, 45|                go pieściwie po twarzy.~- To jedźmy, mamusiu, prędzej
4676     4, 45|               widzą przez ściany nawet i to, czego wcale nie było! -
4677     4, 45|                wypasionych brzuchach, że to proboszczowskie...~- Cicho,
4678     4, 45|           rozmarzając się myśleniem, jak to on zostanie kiedyś proboszczem,
4679     4, 45|                szczęśliwości.~- A kiedyż to Felek przyjedzie na wakacje?~-
4680     4, 45|                 przyjedzie na wakacje?~- To mama nie wie, że go aresztowali?~-
4681     4, 45|               Pańscy! Aresztowany! i cóż to zbroił? A zawsze mówiłam,
4682     4, 45|                  mściwej radości.~- Ależ to zupełnie co innego, siedzi
4683     4, 45|                cytadeli.~- W cytadeli, a to musi być coś politycznego? -
4684     4, 45|                żeby nie te trochę ziemi, to byśmy przy naszym proboszczu
4685     4, 45|                  pogrzeby, sam, słyszane to rzeczy! powiada, że ojciec
4686     4, 45|                  ojca! A jeśli zdzierał, to dla kogo? Przecież nie dla
4687     4, 45|                 Panem Jezusem.~- Prędzej to dzwonią na pszczoły, żeby
4688     4, 45|            upatrując sposobnego miejsca, to zniżał się przepływając
4689     4, 45|         trybularzu, trzeba je podkurzyć, to się uspokoją! - wrzeszczał
4690     4, 45|           słuchać o oddaniu! Zły o byka, to mści się na mnie, jak może,
4691     4, 45|                   rabuś jeden. Słyszałeś to już o Felku? Te gałgany
4692     4, 45|                  już o Felku? Te gałgany to tną jak osy, a sio! - zajęczał
4693     4, 45|                     A powiedziano: jakże to... aha! czego nie wolno,
4694     4, 45|              przed muchami. - Zapamiętaj to sobie, Jasiu! No, mówię,
4695     4, 45|         wieczorne pacierze, ale mógł się to zebrać w sobie, kiedy jakaś
4696     4, 45|              znów śmiechy się zatrzęsły, to ryki krów, to księże perliczki
4697     4, 45|                 zatrzęsły, to ryki krów, to księże perliczki darły się
4698     4, 45|                 wtopił rozmodlone oczy w to niebo rozgwiażdżone i poniósł
4699     4, 45|                boku i co podniósł głowę, to widział jej modre, błyszczące
4700     4, 45|             jakiś głos zachrypiał:~- Dyć to ja, Jagata! - uniesła się
4701     4, 45|              zabrzmiał uroczyście.~- Cóż to wam jest?~- A nic, śmierć
4702     4, 45|                   bym se u nich pomarła, to pacierz mówię i wyglądam
4703     4, 45|                     Hale, póki nie pora, to co ta bede im zabierała
4704     4, 45|                 tę ostatnią moją godzinę to me przeniosą do izby, na
4705     4, 45|                 dobrze, paniczku. A mało to świata dojrzę se przez drzwi?
4706     4, 45|                  zajrzy, kto nawet rzuci to poczciwe słowo, że jakbym
4707     4, 45|               pójdą wszystkie do roboty, to kokoszki pogrzebią w śmieciach,
4708     4, 45| nieopowiedzianego szczęścia i słodyczy - to przyszła do mnie Panienka
4709     4, 45|            człowieczą, nieubłaganą dolę, to i nie dziwota, że przejął
4710     4, 45|               niemałą dumą: boć lipeckie to było dziecko, więc jakby
4711     4, 45|                Jaguś, a wynieś no mleka, to może pan Jasio się przechłodzi!~
4712     4, 45|                ręce jej latały i bladła, to czerwieniła się na przemian,
4713     4, 45|              kieby ten najbielszy kwiat, to i nie zrozumiał przytyku,
4714     4, 45|              Jasio aż się zdumiał.~- Cóż to, idziecie na wesele?~- A
4715     4, 45|                kraśniejąc kieby róża, że to wszyscy na nią patrzeli.~
4716     4, 45|               wypada ci tu suszyć zębów.~To rad nierad wziął książkę
4717     4, 45|              rankiem zrywała z pościeli, to zawdy jednym pacierzem dygotało
4718     4, 45|            kolorach, jakie biły z okien, to się jej widziało, co żywy
4719     4, 45|                bo kiedy wyjrzała w pole, to dzwoniły jej tym samym dojrzałe
4720     4, 45|                Święty! Święty!~Hej, jaki to świat śliczny, kiej się
4721     4, 45|                 rozmiłowane oczy!~A jaki to człowiek mocen w onej świętej
4722     4, 45|                 mocy i kochania.~Tak się to i Jagusi widziało w tę porę
4723     4, 45|                  nawet wrosnął w ziemię, to i tak niczego nie wystoisz -
4724     4, 45|                    Widziałyście, jak się to pawi! A to przejdzie i ani
4725     4, 45|         Widziałyście, jak się to pawi! A to przejdzie i ani już spojrzy
4726     4, 45|                 kieby dziedziczka i skąd to na to bierze!~- Cie, a za
4727     4, 45|                 dziedziczka i skąd to na to bierze!~- Cie, a za cóż
4728     4, 45|                  bierze!~- Cie, a za cóż to wójt ma u niej łaski?~-
4729     4, 45|                 im w końcu rzekła :~- Ja to plotów nie roznoszę. Macie
4730     4, 45|                nie roznoszę. Macie oczy, to wypatrzcie same.~Jakoż od
4731     4, 45|                na sobie jego spojrzenie, to dziw nie omdlewała z lubości,
4732     4, 45|                  pokoju nauczał siostry, to jaże dech przytajała zasłuchana
4733     4, 45|          zaśmiała się pobłażliwie. - Abo to w małych szkołach się uczy
4734     4, 45|             bowiem i rada zapraszała, że to Jagusia chętna była do pomocy
4735     4, 45|                 i przynosiła co niebądź; to gruszek, to jagódek, to
4736     4, 45|                  co niebądź; to gruszek, to jagódek, to nawet niekiej
4737     4, 45|                  to gruszek, to jagódek, to nawet niekiej i osełkę świeżego
4738     4, 45|                 i ona śpieszyła się niby to do matki; strasznie bowiem
4739     4, 45|                 tęsknie czekający.~Takie to miała Jagusia te krótkie,
4740     4, 45|             nagrzane, jasne noce i takie to te skwarne, rozprażone dnie
4741     4, 45|                 prawie żartem:~- Jagusia to co dzień ładniejsza...~-
4742     4, 45|                   Ani mi się śni, abo mi to źle samej!~- I żaden się
4743     4, 45|           czytając kiej niekiej książkę, to błądząc oczami, ale w jakiś
4744     4, 45|         tłumaczyła się jakoś spłoszona~- To pójdźmy razem - mruknął,
4745     4, 45|            czytał se półgłosem.~- O czym to napisane? - spytała lękliwie,
4746     4, 45|                  w karty.~- Jak chcecie, to wam trochę poczytam. ~Że
4747     4, 45|                 stało rozłożyste drzewo, to przysiadł w cieniu i zaczął
4748     4, 45|              wstydliwie:~- Bo ja wiem... To nie o królach historia,
4749     4, 45|                  woda i sieją na polach, to po co ta drukować o tym
4750     4, 45|              cofnął ze zdumienia.~- Mnie to się jeno spodobają takie
4751     4, 45|           smokach albo i o strachach, co to jak się o nich słucha, to
4752     4, 45|                to jak się o nich słucha, to jaże mrówki człowieka obłażą
4753     4, 45|                powiedają takie historie, to bym go słuchała dzień i
4754     4, 45|                 same cygaństwa!~- Jakże, to by se ino la cygaństwa umyślali
4755     4, 45|            wszystko bajki a zmyślenia.~- To nieprawda i o południcach,
4756     4, 45|           odpowiadał zniecierpliwiony.~- To i o tym też nieprawda, jak
4757     4, 45|                 o tym też nieprawda, jak to Pan Jezus wędrował ze świętym
4758     4, 45|             naśmiechliwymi ślepiami.~- A to pana Jasia szukają po całej
4759     4, 46|               lęku i oczekiwań.~- Co się to wyrabia? - spytała Balcerkówny,
4760     4, 46|                     Po wójta! Moiściewy, to nie przelewki. Ho, ho, wyjdą
4761     4, 46|                 ściągać podatki.~- Hale, to by jaże w tyla narodu przyjeżdżały,
4762     4, 46|                  spomnicie moje słowa.~- To ja wam rzeknę, po co przyjechały -
4763     4, 46|            nasłuchując z chciwością.~- A to będą was zapisywały do wojska -
4764     4, 46|                 dalejże rozpowiadać, jak to ją zaraz cosik tknęło, kiej
4765     4, 46|                 kiej dojrzała bryki, jak to...~- Cichojta! Ano Grzela
4766     4, 46|          przeprowadzając idących.~- Cie, to i Grzelę wołają.~Ale nie
4767     4, 46|               przestając rąbać.~- A nie, to jeno bieda, że nie wiada,
4768     4, 46|               zesuwając się na ziemię.~- To by rychtyk wypadało, że
4769     4, 46|                niego przepytywali! Że mi to nawet w myślach nie postało! -
4770     4, 46|                że jeśli mają kogo wziąć, to tylko Rocha!~- Jakże, możemy
4771     4, 46|                Rocha!~- Jakże, możemy go to dać, co? Rodzonego ojca,
4772     4, 46|                   jąkał Bylica.~- A może to co drugiego, może to z wójtem
4773     4, 46|                może to co drugiego, może to z wójtem sprawa - wtrącił
4774     4, 46|                  organistów.~- Wiecie, a to do was, Antoni, walą żandarmy!
4775     4, 46|                   Już są nad stawem...~- To po mnie! - jęknął Rocho
4776     4, 46|                być, co Rocho je położył, to se i leżą.~- Borynowa niegramotna! -
4777     4, 46|                 drugą stronę domu.~- Cóż to, chora? - podszedł nieco
4778     4, 46|         śpiesznie cofnął się do sieni.~- To w tej izbie mieszkał? -
4779     4, 46|             głosem:~- Dopraszam się, czy to Rocho zrobił jakie złodziejstwo?...~
4780     4, 46|                wyda się, że go ukrywasz, to już razem powędrujecie,
4781     4, 46|                 bowiem rozpowiadał, jak, to szukali u Kłębów, jak u
4782     4, 46|                taki dobrodziej!~- A żeby to wciórności! - zaklął, nie
4783     4, 46|              zawarczał Mateusz.~- A mało to narobił mątu? Mało to was
4784     4, 46|               mało to narobił mątu? Mało to was nabuntował? Jeszczek
4785     4, 46|             niego cała wieś ucierpi...~- To go złapcie i wydajcie!~-
4786     4, 46|                     Żebyśta mieli rozum, to by go już dawno mieli...~
4787     4, 46|                  pociemniało na świecie, to i naród porozchodził się
4788     4, 46|        porozchodził się po chałupach.~Na to właśnie czekał Antek, bo
4789     4, 46|                 ale że Antek przynaglał, to pobłogosławiwszy jeszcze
4790     4, 46|           podniesła hardo głowę.~- A cóż to złego z nim wyrabiam, co?~
4791     4, 46|          przedstawiać łagodnie, na jakie to pokusy się dają i do jakiego
4792     4, 46|             pokusy się dają i do jakiego to grzechu i zgorszenia może
4793     4, 46|                  nie obrodzi? Przeciek i to się przygodzi, nie?~- Tak,
4794     4, 46|         zaplonuje.~- Juści, chciałby się to kto mozolić na darmo!~Zadumali
4795     4, 46|                 wiadomo laczego.~- Co ci to, co? - pytał dobrotliwie
4796     4, 46|             gładząc ją po głowie.~- A bo to wiem, markotno mi jakoś...~
4797     4, 46|               pola, wezmą mię i zagubią, to i cóż, kiedy takich zostanie
4798     4, 46|                 I opowiadał szeroko, jak to ni jedna kropla krwi, ni
4799     4, 46|               nie przepada na darmo, jak to ciągiem, kieby te zboża
4800     4, 46|              bliżej zaczął nauczać, jaki to będzie ów dzień upragniony
4801     4, 46|        śpiewaniem nadziei...~- We waszej to mocy, aby się tak stało! -
4802     4, 46|                 po długiej chwili.~- Czy to ja latam z nowinami po chałupach! -
4803     4, 46|                drugiego!~- Juści, abo mi to nie wolno! Abom to nie wdowa!~-
4804     4, 46|                abo mi to nie wolno! Abom to nie wdowa!~- Widzę, co nie
4805     4, 47|                drugich wsi sporo narodu, to na drogach i pod młynem
4806     4, 47|             robił tylko jeden ganek, a i to zaledwie się ruchając, czekali
4807     4, 47|                  krowy do księżego byka, to niechże im proboszcz zaborguje
4808     4, 47|              Spodobał im się księży byk, to niech go sobie doją! - wykrzykiwał.~
4809     4, 47|                 kaszy.~- Płacicie zaraz, to bierzcie, ale na bórg nie
4810     4, 47|             Tomek z nim trzyma za jedno, to niechaj uprosi o kaszę.~
4811     4, 47|             ozwała się z prześmiechem:~- To wam jeno rzeknę, co już
4812     4, 47|                 rzeknę, co już niedługie to jego panowanie.~- Hale,
4813     4, 47|                panowanie.~- Hale, a któż to da radę takiemu bogaczowi,
4814     4, 47|             wiatrak postawią pod bokiem, to mu i radę dadzą.~Kłębowa
4815     4, 47|               nie pożałuje.~- Nie wiecie to niczego o Rochu?~- Nic a
4816     4, 47|                  niej jakoś śpiesznie.~- To dziwne, trzeci dzień i nie
4817     4, 47|                 znowu się zjawił.~- Któż to od was idzie do Częstochowy? -
4818     4, 47|                   Ale pono z drugich wsi to sporo się szykuje.~- Sposobną
4819     4, 47|                wiedząc od dawna, na jaką to intencję się ochfiarowała.~
4820     4, 47|                 Wiecie - wrzeszczała - a to może przed godziną przyszedł
4821     4, 47|               się niebodze co przygodzi, to gotów ją choć i zakatrupić!
4822     4, 47|                 ta sprawiedliwość! Chłop to se może używać jak na psim
4823     4, 47|                psim weselu i nikto mu za to nie rzeknie nawet marnego
4824     4, 47|            urządzenie na świecie! Jakże, to kobieta nie żywy człowiek,
4825     4, 47|               kobieta nie żywy człowiek, to z drewna wystrugana czy
4826     4, 47|                kiej już musi odpowiadać, to niechże i gach zarówno płaci,
4827     4, 47|              pospólnie grzeszyli. Czemuż to jemu tylko uciecha, a la
4828     4, 47|              postanowione od wiek wieka, to ostanie! - szepnęła Kłębowa.~-
4829     4, 47|          marnował, a zły cieszył, ale ja to bym postanowiła inaczej:
4830     4, 47|              wzion któren cudzą kobietę, to niechże se ją ostawi na
4831     4, 47|              niemu z wrzaskiem.~- La was to ino warte śmiechu, co? Zbóje
4832     4, 47|               srodze spłakana.~- Cóż się to waju przygodziło? - spytała
4833     4, 47|                 i szlochania - wiecie, a to Kozłowa wzięła Jaśka pod
4834     4, 47|            wszyćko wyśpiewała.~- Nie ta, to druga by mu pedziała, takie
4835     4, 47|             matka rozpowiedziała mi, jak to było, aże mi włosy powstały
4836     4, 47|                  i zaczął kląć.~- A żeby to siarczyste pioruny spaliły
4837     4, 47|             żałować! Wpadła mi w pazury, to i wzionem, każdy by zrobił
4838     4, 47|                 wzionem, każdy by zrobił to samo! Nie bój się, użyłem
4839     4, 47|              nasłuchać beków i wyrzekań, to starczyłoby la dziesięciu.
4840     4, 47|                la dziesięciu. Uciekałem, to kieby cień szła za mną.
4841     4, 47|               Właśnie i Nastka mówiła mi to samo.~- Dzieuch we wsi jak
4842     4, 47|              wyrwało mu się bezwolnie.~- To me proś w dziewosłęby i
4843     4, 47|                po żniwach.~Nie poszło mu to w smak, bo skrzywił się
4844     4, 47|        gospodarce wyznając przy tym niby to niechcący, że Jędrzych mówił
4845     4, 47|               Macieju.~- Ociec zapisali, to jej nikto nie zapiera, juści,
4846     4, 47|               się jej procesów!~- Prawda to, że Jagusia zapis oddała
4847     4, 47|               szydliwie:~- Słyszałeś, co to znowu o niej wygadują?~-
4848     4, 47|                 z rozmysłem.~- Widziałeś to? - rozczerwienił się z gniewu.~-
4849     4, 47|                 schodzi w boru z Jasiem, to po miedzach...~- Sprać jedną
4850     4, 47|                     Sprać jedną i drugą, to by wnet przestały plotkować.~-
4851     4, 47|                Musi go trzymać z daleka, to się na nią źli a pyskuje.
4852     4, 47|           rozliczał se w myślach, po ile to trza by mu spłacać Jędrzycha
4853     4, 47|                 mu się Jagusine sprawki, to go ździebko rozfrasowało.~-
4854     4, 47|                 rozfrasowało.~- Co było, to nie jest, a zechce się jej
4855     4, 47|            zechce się jej nowych figlów, to z niej rychło wytrzęsę.~
4856     4, 47|                  mu o tym powiedzieli.~- To i lepiej, nie będzie potrza
4857     4, 47|               nie...~- Pewnie, co gotowa to zrobić, pewnie - szepnął
4858     4, 47|       nadsłuchiwał od Jaśkowego sadu, że to siedzieli tylko przez miedzę.
4859     4, 47|                  gniewnego szaleństwa.~- To po coś me brał? po coś me
4860     4, 47|             odpędzaj od siebie! Miłujesz to me, co? Miłujesz? Dyć me
4861     4, 47|                Strach ci Jaśkowego kija, to się wijesz kiej ta przydeptana
4862     4, 47|                do Mateusza:~- Pókim żyw, to ci jej krzywdy nie daruję,
4863     4, 47|              bierą ją na ozory - smarkul to był jeszcze, kiej Jaśka
4864     4, 47|              jedna, nawet przez dziecka, to i nie dziwota, co bez tyla
4865     4, 47|              jaże i głupią zdurzył.~- Ze to nie ma sądu na takich zwodzicieli -
4866     4, 47|           ciągnie.~- Kawalerska sierota, to kajże się pożywi, jak nie
4867     4, 47|                  niewinowaty, nie wiecie to, że jak suczka nie da, to
4868     4, 47|                to, że jak suczka nie da, to i piesek nie weźmie! - zaśmiał
4869     4, 47|              Stacho Płoszka i dziw go za to nie pobiły.~Ale wnet przestali
4870     4, 47|                jęczmiona już dochodziły, to co dnia ktosik wychodził
4871     4, 47|            Poszuka se cienia u Jagusi, w to mu graj - warknęła za nim
4872     4, 47|            Jasiowi pozostać do końca, że to jemu samemu gdziesik się
4873     4, 47|             rzewliwie:~- Boże mój, jakie to straszne, jakie to okropne!...~
4874     4, 47|                 jakie to straszne, jakie to okropne!...~Weszła na to
4875     4, 47|                 to okropne!...~Weszła na to organiścina, zobaczyła i
4876     4, 47|               tłumacząc matce, co mu się to przygodziło, ale organiścina,
4877     4, 47|                bo cię wyszczuję!~- Cóżem to winowata, co? - jąkała,
4878     4, 48|            porwał się za nią lecieć.~- A to gdzie? - warknęła groźnie
4879     4, 48|                  dla mnie taka poczciwa! To niesprawiedliwie, ja na
4880     4, 48|                  niesprawiedliwie, ja na to nie pozwolę! Cóż ona zrobiła
4881     4, 48|               powiem: masz być księdzem, to nie chcę, abyś pod moim
4882     4, 48|           najgłębszym oburzeniu.~- Mówię to, co wiem! Juści, wiedziałam,
4883     4, 48|                 nosi kapłańską sukienkę, to splamić się jej nigdy nie
4884     4, 48|           zlękłam się o ciebie, przecież to łajdus najgorszy we wsi..~-
4885     4, 48|                  miejsca i zakrzyknął:~- To nieprawda, nigdy nie uwierzę,
4886     4, 48|               podła, nigdy...~- Matka ci to mówi, rozumiesz? Z palca
4887     4, 48|              Bajki, nic więcej! Przecież to byłoby straszne! - załamał
4888     4, 48|                  Jagusia taka najgorsza, to czemu mama pozwalała jej
4889     4, 48|               was gdzie razem przydybię, to chociażby przy całej wsi,
4890     4, 48|                  wzgardą i gniewem. Albo to mógł spodziewać się czegoś
4891     4, 48|          frasobliwie medytował.~- A może to i prawda! Mama by sobie
4892     4, 48|                 Jagusia upierze. Ale kto to był po południu z krową?~-
4893     4, 48|                Nie wiesz, Kłęby wyprawią to pogrzeb Jagacie?~- Przeciek
4894     4, 48|                   może być burza! Kiedyż to się zbiera kompania do Częstochowy?~-
4895     4, 48|             Wotywę zamówiły na czwartek, to juści, zaraz po mszy ruszą...~
4896     4, 48|               się wydzierasz? Krzywdy ci to chcę, krzywdy?...~- ...jeszcze
4897     4, 48|               zarno ci zawierzę... bo ja to taka... loboga, dajże odzipnąć...~
4898     4, 48|       najmilejsza...~- ...każdej prawisz to samo... czekałam cię do
4899     4, 48|             prześmiechy i szepty...~- ...to ci łeb wrzątkiem oparzę
4900     4, 48|               powtarzał łacińskie słowa, to i tak cięgiem słyszał tamte
4901     4, 48|                  wichrom palącym.~- Więc to tak? - dumał z coraz większą
4902     4, 48|            jakimś lubym dreszczem - Więc to tak! - powtórzył naraz głośno,
4903     4, 48|                jeno zaczynało go morzyć, to zjawiała się przed nim Jagusia
4904     4, 48|                  się ojcowe chrapanie.~- To może ona dlatego... - Zamyślił
4905     4, 48|                   Jak się przyzwyczaisz, to będziesz ją nosił niby drugą
4906     4, 48|                 niej zeźlony.~- Z czegóż to Marysia tak się cieszy? -
4907     4, 48|         Jagustynka. - Ostawiła im sporo, to muszą się wypuczyć na pochowek,
4908     4, 48|                  ruszyć z domu! Przecież to mama zabroniła mi nawet
4909     4, 48|             ciało prowadzili na smętarz, to nie bacząc na groźne spojrzenia
4910     4, 48|               zaraz po solennej wotywie, to się z wolna ściągali napełniając
4911     4, 48|                 patrzała w niego kieby w to cudne zwidzenie, a słodki
4912     4, 48|                  przed Kłębami, wczoraj, to pan Jasio ani spojrzał...~
4913     4, 48|             jakiemuś cudowi podobna.~- A to dziw mi serce nie pękło!
4914     4, 48|               dziw mi serce nie pękło! A to dziw me rozum nie odszedł.~
4915     4, 48|          miłowania.~- Powiedz, Jaguś, że to wszystko nieprawda? powiedz! -
4916     4, 48|             zgodę.~- Do Częstochowy idę, to mi darujecie, com ta przeciw
4917     4, 48|             dobre słowa, ale co krzywda, to krzywda! - mruknęła stara.~-
4918     4, 48|                 do kościoła.~- Wiecie, a to Jasio organistów idzie z
4919     4, 48|                 patrzyła w Jasia kieby w to słońce, juści, co z dala,
4920     4, 48|             Mateusz mówił cosik do niej, to matka, to drugie, cóż, kiej
4921     4, 48|                 cosik do niej, to matka, to drugie, cóż, kiej tylko
4922     4, 48|                żałosna skarga.~- I za co to wszystko, mój Boże, za co? ~
4923     4, 49|      przewiązanymi oczami, na pół ślepa, to i nie dziwota, co głowa
4924     4, 49|             świat! Wypędziliście Szymka, to sobie tera sami róbcie!
4925     4, 49|               gotowy... żeby mu ino rzec to słowo...~- Głupiś! Nie wyciągaj
4926     4, 49|                 do Częstochowy. Słyszysz to? Pomiarkujże, coś narobiła! -
4927     4, 49|                 Dominikowa nie bacząc na to jęła ją bić, niby kijem,
4928     4, 49|                nad czym srodze bolała.~- To musi się już raz skończyć,
4929     4, 49|               ale już łagodniej:~- Czemu to przepędziłaś z chałupy Mateusza?~-
4930     4, 49|                    A nie. Ksiądz do kary to skory, ale z pomocą to się
4931     4, 49|              kary to skory, ale z pomocą to się nikomu nie pokwapi...~-
4932     4, 49|                idź, pokutuj i Boga proś, to ci się jeszcze wszystko
4933     4, 49|             przemieni na dobre.~- A mało to mam pokuty, co? A cóżem
4934     4, 49|                  mam pokuty, co? A cóżem to zgrzeszyła? Za co? To pewnie
4935     4, 49|              cóżem to zgrzeszyła? Za co? To pewnie za moje kochanie
4936     4, 49|                co najgorszeé we świecie, to mnie spotkało! - skarżyła
4937     4, 49|              pięć tysięcy, zabierą mu za to całą gospodarkę, a jak będzie
4938     4, 49|                niego dopłacić!~Wzburzyło to wszystkich, że niech Bóg
4939     4, 49|             wiela na ludzką cierpliwość, to i nie dziwota, że cała wieś
4940     4, 49|                  trzymałem z nim spółki, to i płacił za niego nie będę.~-
4941     4, 49|                niego i mówiłem, do czego to idzie, przekładałem, nie
4942     4, 49|              zawierzał, a wiadomo, jakie to ziółko!~- Szkoda człowieka,
4943     4, 49|       poniektórzy co stateczniejsi, a na to wraziła między nich tłuste
4944     4, 49|                 Płoszkowa i dalejże niby to żałująco wyrzekać i trzeć
4945     4, 49|                  chociaż użyła!~- A mało to jeszcze wysmakowała dobrego! -
4946     4, 49|       przeróżnych przysmaków. A z czegóż to im brzuchy spęczniały, przecież
4947     4, 49|                  nalazła się na wsi niby to przypadkiem i posłuchawszy
4948     4, 49|              rzekła od niechcenia:~- Jak to, to nie wiecie, na co wójt
4949     4, 49|                 od niechcenia:~- Jak to, to nie wiecie, na co wójt wydał
4950     4, 49|                 niby pod sekretem: jakie to wójt przywoził dla Jagusi
4951     4, 49|        cieniuśkie, a jakie korale, a ile to jej nadawał gotowych pieniędzy!
4952     4, 49|               módl się za nami. Widziała to pani?~- A widziałam i mogę
4953     4, 49|           chłopiec niewinny jak dziecko, to uciekł od niej i wszystko
4954     4, 49|             wszystko mi opowiedział! Czy to nie zgroza, księdzu nawet
4955     4, 49|                 coraz zapamiętalej.~- Ze to taką święta ziemia nosi!~-
4956     4, 49|                 nam miłościwy!~- A wiela to już było przez nią pijatyk,
4957     4, 49|                  dla niej, a jutro zrobi to samo drugi!~- Kijami zatłuc
4958     4, 49|         Płoszkowa zakrzyczała:~- A kajże to Antek Boryna? Cała wieś
4959     4, 49|            pierwszy w Lipcach gospodarz, to przez niego nie można radzić,
4960     4, 49|               szepnęła któraś.~- Śmiałby to całej wsi się przeciwić!
4961     4, 49|               przeciwić! Kiej wszystkie, to wszystkie!~Kopnął się po
4962     4, 49|                 swoje! A nie pójdziecie, to powiedzą, co ją osłaniacie
4963     4, 49|           właśnie na ławie i prawił niby to kazanie.~- ... i drugiego
4964     4, 49|            drugiego sposobu nie ma! Wieś to jak ten dom, niech jeden
4965     4, 49|                  się wyjąć kawał ściany, to w końcu chałupa się zwali
4966     4, 49|                przygniecie! Wymiarkujcie to sobie dobrze! A niechże
4967     4, 49|              krzywdzić, rozpustę czynić, to i cóż się stanie ze wsią?
4968     4, 49|                   Powiadam wam, nie wieś to już będzie, a jeno ten chlew
4969     4, 49|                psom! Jagusia, mówię wam, to gorsza od moru, gorsza od
4970     4, 49|                cięgiem rozpowiadała, jak to było z Jasiem, wójtowa też
4971     4, 49|                 a obcasami tratować kiej to paskudne robactwo i tak
4972     4, 49|              głośno:~- W gromadzie żyję, to i z gromadą trzymam! Chceta
4973     4, 49|                  ich mór z takim prawem! To robota organistów! Jakże,
4974     4, 49|                  niesprawiedliwości! Cóż to komu zawiniła? A o co ją
4975     4, 49|               zawiniła? A o co ją winią, to nieprawda, czyste cygaństwo!
4976     4, 49|         wściekłego psa. Nie sposób, żeby to miało być!~- Sprzeciwisz
4977     4, 49|             miało być!~- Sprzeciwisz się to całej gromadzie?~- Rzekłeś,
4978     4, 49|                 nie pomogę. Postanowili, to cóż znaczy jeden sprzeciw,
4979     4, 49|                  dalekich gwarów.~- Może to już - przemknęło mu naraz
4980     4, 49|              Dominikowa zastąpiła drogę, to ją stratowali, Jędrzych
4981     4, 49|               oczymgnienie zrobili z nim to samo, wreszcie Mateusz chciał
4982     4, 49|              zapowietrzony !~- Używałaś, to nażrej się teraz wstydu,
4983     4, 49|                 woza i wraz z gnojem jak to ścierwo obmierzłe rzucili,
4984     4, 49|       zawrzeszczała:~- A wrócisz do wsi, to cię zaszczujemy psami! -
4985     4, 49|                  opuchłe kałduny i coraz to któraś się rozpękła, trzaskał
4986     4, 49|             wyniesło się na parę chłopa, to jakby zmówieni wszyscy zaczęli
4987     4, 49|                  dzień potoczył się kiej to pszeniczne złoto i dzwonił
4988     4, 49|               pogody cięgiem dopisywały, to wzięli pożęte zboża wiązać
4989     4, 49|               nie położyli jeszcze żyta, to już po górkach owsy skamlały
4990     4, 49|               brzuch i pokręcone kulasy, to wlókł się z wolna i cięgiem
4991     4, 49|            marnuje narodu, Jezu! A kajże to Szymek?~- W Lipcach siedzi,
4992     4, 49|              dobre serce, prawda! A może to i bez to musi tyle przecierpieć! -
4993     4, 49|                  prawda! A może to i bez to musi tyle przecierpieć! -