Tom, Rozdzial

 501     1, 5 |      Sprawiedliwość musi być na świecie, to sprawa wygrana! - rzekł
 502     1, 5 |                   Nie wygramy w gminnym, to pójdziemy do zjazdu, zjazd
 503     1, 5 |               już kupiłam.~- Nie za mała to będzie?~- Takusińką ma ci
 504     1, 5 |                chcą zgodzić parobka.~- A to my sobie choćby na ten kieliszek
 505     1, 5 |            słodkiej wstąpimy!...~- Jakże to?~- Zziębłaś, Jaguś, to się
 506     1, 5 |             Jakże to?~- Zziębłaś, Jaguś, to się ździebko ogrzejesz...~-
 507     1, 5 |               wami szła na wódkę!...~- A to przyniese i tutaj się napijem,
 508     1, 5 |               przystawała i aż jej oczy ~To ci śliczności, mój Jezus
 509     1, 5 |               Która ci się widzi, Jaguś, to se wybierz... - rzekł po
 510     1, 5 |                 drżące w zielone atłasy, to w czerwone aksamity i aż
 511     1, 5 |                monstrancja; a modre jako to niebo po deszczu; a białe;
 512     1, 5 |         zachmurzona i smutna.~- Jaguś, a to przysiądźmy se ździebko.~-
 513     1, 5 |            powiedziała:~- Tym dziedzicom to dobrze... Widziałam dziedziczkę
 514     1, 5 |         dziedziczkę z Woli z panienkami, to tyla sobie kupowali ,że
 515     1, 5 |                nie wiedziała, co rzec na to, a stary, nie patrząc na
 516     1, 5 |                   zagadnął cicho:~- Byli to od Michała Wojtkowego z
 517     1, 5 |                 owinięte.~- Potrzymaj no to, Jaguś, bo mnie trzeba zajrzeć
 518     1, 5 |                 zajrzeć do Antka.~- Jest to na jarmarku? - oczy jej
 519     1, 5 |                 ulicy. Weź sobie, Jaguś, to la ciebie - dodał widząc,
 520     1, 5 |                mnie już czas iść.~- Moje to, prawdę mówicie?~- Zaśbym
 521     1, 5 |                rozkładała ciągle chustkę to wstążkę.~- Ostaj z Bogiem,
 522     1, 5 |            klasztoru na garści słomy, że to błocko w tym miejscu było
 523     1, 5 |                trza było... jakże, darmo to mi dadzą ten kąt abo jeść,
 524     1, 5 |            poboliwa, a jak się naziębię, to i żywą krwią pluję... Niedługo
 525     1, 5 |               między swojemi zamrzeć - o to ino Jezusiczka proszę, o
 526     1, 5 |                 ino Jezusiczka proszę, o to jedynie... - rozłożyła ręce,
 527     1, 5 |                 wtykając jej pieniądz.~- To będzie za tych w czyścu
 528     1, 5 |                  ostających, a za swoich to już ja i tak się cięgiem
 529     1, 5 |                  Jaguś, a nie przysyłali to z wódką?~- Przychodzili.~-
 530     1, 5 |             siebie milcząc.~- Skończycie to ze mną, hę? - zaczął ostro
 531     1, 5 |                   Niby z czym? Mogłeś mi to samo i w Lipcach powiedzieć. -
 532     1, 5 |                 Przybaczyłeś se dzisiaj! To se jeszcze poczekaj ze czterdzieści,
 533     1, 5 |              wojną - z tym zgodą.~- Sami to miarkujecie niezgorzej.~-
 534     1, 5 |             wojny nie potrzeba.~- Zawżdy to pierwszy żonie powiadam,
 535     1, 5 |              twardo, aż kowal zmiękł, że to z tej strony go napocząć
 536     1, 5 |             Jakże. najlepszy zięć prosi, to choćby i całą kwartę - przekpiwał
 537     1, 5 |                     Po gnatach mę łupie, to pewnie na pluchę - wyrzekał.~
 538     1, 5 |               Jambroży, zły juści, że go to nie poprosili, bo od rana
 539     1, 5 |                  tyla dzisiaj sprzedaje, to muszą uważać, komu pieniądze
 540     1, 5 |               Pan Jezus..~- Komu Maciej, to Maciej, a tobie wara! Widzisz
 541     1, 5 |                  się srodze.~A kowal, że to już po dwóch mocnych, nabrał
 542     1, 5 |               cicho:~- Ociec, powiedzcie to słowo: dacie czy nie?~-
 543     1, 5 |               rok abo i dwa na świecie~- To spłatę dajcie.~- Rzekłem,
 544     1, 5 |            trzecią kobietą się oglądają, to co im ta znaczą dzieci -
 545     1, 5 |                pewnie.~- Spodoba mi się, to się i ożenię. Zabronisz?~-
 546     1, 5 |                      Jak mi się spodoba, to z wódką poślę choćby jutro.~-
 547     1, 5 |                jutro.~- Ślijcie, a bo ja to wam przeciwny! Dajcie mi
 548     1, 5 |                 wam ostał po graniastej, to i sam pomogę. Rozum wy swój
 549     1, 5 |             pomogę. Rozum wy swój macie, to miarkujecie, z czym wam
 550     1, 5 |      gospodarstwie nie było...~- Mówiłeś to tak, Michał?..~- Żebym tak
 551     1, 5 |           prawować się zechcesz ze mną - to ten patyk złamany weźmiesz
 552     1, 5 |              siać kiej przez gęste sito. To i rozjeżdżali się prędzej,
 553     1, 5 |                 pakowali się na wozy, że to deszcz zacinał coraz gęstszy
 554     1, 5 |         podśpiewywał na całe gardło, jak to miał we zwyczaju.~Plucha
 555     1, 5 |                 widziały się ledwie jako to wilczych ślepiów migotanie.~
 556     1, 6 |          przemiękłych, rozpłaszczonych - to wybłyskiwały strugi spienionej
 557     1, 6 |           gdzieniegdzie czerniały dachy, to obmoknięte płoty kamienne
 558     1, 6 |               ostał i łatał ano dach, że to przeciekał w paru miejscach.~
 559     1, 6 |              paru miejscach.~Pod wieczór to już było i jakby się ździebko
 560     1, 6 |              ździebko mroczeć zaczynało, to stara raz w raz wychodziła
 561     1, 6 |              sypał.~- Józia ! skończycie to dzisiaj? - zawołała do Borynianki,
 562     1, 6 |              koszuli przejęło. Jedziecie to już?~- Juści. Noc zaruteńko
 563     1, 6 |           niezgorsza, a już co korpiele, to macie największe...~- Z
 564     1, 6 |              mgieł głos Józi - wiecie, a to jutro Walek Józefów śle
 565     1, 6 |       pociotkowej...~- Taki skrzat! A ma to ona już lata? Widzi mi się,
 566     1, 6 |             krowy pasała!...~- La chłopa to już lata ma, ale i morgów
 567     1, 6 |             chłopu szkodzi. Kużden chłop to jak ten wieprzak, żeby nie
 568     1, 6 |               nie wiem jak był nachlany, to do nowego koryta ryj wrazi...
 569     1, 6 |               drugą się ogląda... pieski to naród... A jak to zrobił
 570     1, 6 |                 pieski to naród... A jak to zrobił Sikora? W trzy tygodnie
 571     1, 6 |              Józia.~- Młódka ty jeszcze, to i głupia... ojcowy grunt,
 572     1, 6 |                  głupia... ojcowy grunt, to i ojcowa wola!~- Dzieci
 573     1, 6 |                  Hanka.~- Z cudzego woza to złaź choć i w pół morza -
 574     1, 6 |                 się ino niekiedy, że się to jej jarmark przypomniał,
 575     1, 6 |                  muzykę u Kłębów, wiecie to?~- Wiem, Józia, wiem.~-
 576     1, 6 |                 wiem.~- Spotkacie Antka, to powiedzcie, że czekamy,
 577     1, 6 |                wóz i rozmyślała, jak się to trzeba wystroić na to obieranie
 578     1, 6 |                się to trzeba wystroić na to obieranie do Borynów.~Mrok
 579     1, 6 |               się jakiś głos z grobli.~- To wy, Antoni?...~- Juści.~-
 580     1, 6 |            Poczekajcie, niech ino zejdę, to pomogę. Pomroka taka, że
 581     1, 6 |                dziwnie oboje.~- Wracacie to? - szepnęła cicho.~- Ino
 582     1, 6 |             drodze woda wyrwę zrobiła.~- To dopiero ciemnica, co? -
 583     1, 6 |                ramię w ramię...~- A oczy to się wam świcą jak temu wilkowi...
 584     1, 6 |                  muzyce u Kłębów?~- A bo to matka mi dadzą...~- Przyjdź,
 585     1, 6 |           przyduszonym głosem.~- Chcecie to? - zapytała miękko, zaglądając
 586     1, 6 |               albo i we dworze jakim~-Bo to nie bogacze?... Grontu to
 587     1, 6 |                to nie bogacze?... Grontu to ma więcej od Boryny i na
 588     1, 6 |            pieniądze daje, i na mieleniu to nie okpiwa, co: - ciągnął
 589     1, 6 |                  kiej dziedzice... Takim to dobrze... Po pokoju chodzą...
 590     1, 6 |                  tyle kiej się rozgadał, to już bez nijakiego końca.~
 591     1, 6 |              przeżegnał i wyszedł.~- Kto to? - zapytała Jagna zdziwiona.~-
 592     1, 6 |                zdziwiona.~- Wędrownik ci to święty, od grobu Jezusowego
 593     1, 6 |             łazić... nie siedzielibyście to w chałupie i pacierze se
 594     1, 6 |               połednie porachowali.~- Że to kary boskiej nie ma na tych
 595     1, 6 |               jeszcze - podkpiwał.~- Wam to ino przekpiwania w głowie
 596     1, 6 |            zapalił fajkę ,pykał w komin, to poprawiał głownie i dorzucał
 597     1, 6 |                  pono u was swaty?~- Abo to jedne.~- Nie dziwota, Jagna
 598     1, 6 |                Takiego nie braknie, a bo to młodych brak? Jak świece
 599     1, 6 |            nijakiej dla młódki...~- A bo to do uciechy nie ma młodych?~-
 600     1, 6 |                 i furkotało.~- Jakże? Ma to przysłać?~- Któren?~- Nie
 601     1, 6 |                     Któren?~- Nie wiecie to? A dyć tamten ! - wskazał
 602     1, 6 |               mają...~- Ale może zapisać to, co jego... jakże?... A
 603     1, 6 |                bezrok do wojska staje... to Boryna z urzędnikami się
 604     1, 6 |                 wszystko jedno, każecie, to pójdę. . wasza w tym głowa
 605     1, 6 |           wszyćko mi zarówno... każecie, to pójde za Borynę... a nie,
 606     1, 6 |                pójde za Borynę... a nie, to ostanę przy was... bo mi
 607     1, 6 |                 ostanę przy was... bo mi to źle z wami?..~Stara przędła
 608     1, 6 |         gospodynią... A jak zapis zrobi, to już go tak narychtuję, żeby
 609     1, 6 |               morgów zapisał... Słuchasz to ? Ze sześć morgów! A trza
 610     1, 6 |             myślała o tym zamężciu.~A bo to jej źle było przy matce?
 611     1, 6 |                  co nic, abo i mąż? Mało to chłopaków latało za nią? -
 612     1, 6 |                   niechby tylko chciała, to choćby wszystkie na jedną
 613     1, 6 |                  tym, że jak matka każą, to pójdzie za Borynę... Juści,
 614     1, 6 |                     ale i Antek by kupił to samo... a i inne może...
 615     1, 6 |                 ze skrzypicą...~- Któren to?~- A Michałów, co za wójtem
 616     1, 6 |                  co za wójtem siedzą, co to w kopanie przyszedł z wojska...
 617     1, 6 |               przygarścią piasku rzucił, to wiatr szumiał i baraszkował
 618     1, 7 |               sąsiadów na wyrzekanie, że to czas taki, co i psa na dwór
 619     1, 7 |                  do rzeki, która i przez to rozlała się szeroko, aż
 620     1, 7 |               chodziła ino z kąta w kąt, to patrzyła przez okna na krzę
 621     1, 7 |                  i pójścia do Borynów na to obieranie kapusty, a tu
 622     1, 7 |                   dopiero przeszło. Mimo to miejsca sobie znaleźć nie
 623     1, 7 |                 próg na błoto i pluchę - to się jej odechciewało wszystkiego...
 624     1, 7 |             jakiejś dziwnej tęskności... to nie mogąc sobie poradzić,
 625     1, 7 |                    trza się na wieczór w to przyodziać...pomyślała i
 626     1, 7 |                 ze zdziwienia, bo ten ci to był, o którego najwięcej
 627     1, 7 |                 żenić się nie chciał, że to siostry miał nie powydawane,
 628     1, 7 |             Jagustynka plotkowała, że mu to dzieuchy abo i cudze żony
 629     1, 7 |                dufający w siebie i przez to tak harny i nieustępliwy,
 630     1, 7 |                  na drzwi poglądała.~- A to z pół roku byłeś we świecie... -
 631     1, 7 |                  światło! - zawołała, że to się już mroczyło na dobre
 632     1, 7 |            oczami spoglądał na Jaguś, że to jeszcze przyjść do siebie
 633     1, 7 |               prosiła cicho.~- Wyjdziesz to do mnie, Jaguś, co? - prosił.~-
 634     1, 7 |                 co? - prosił.~- Wróciłeś to już ze świata? - rzekła
 635     1, 7 |                    Żebyście nie kobieta, to bym wama ździebko żebra
 636     1, 7 |             prędko, bo jakże, z babą się to miał bić i pośmiewisko z
 637     1, 7 |                  wsi czynić?~A stara, że to już jego nie stało, wsiadła
 638     1, 7 |                   co matka wypominają... to... spotkał ją przy przełazie...
 639     1, 7 |               przy przełazie...mogła się to wyrwać takiemu smokowi?...
 640     1, 7 |                  że... a potem mogła się to ognać przed nim?... Zawsze
 641     1, 7 |                  albo i ściśnie mocno... to się w niej wszystko trzęsie,
 642     1, 7 |             Jaguś, nie płacz... nie... a to oczy ci się zaczerwienią
 643     1, 7 |        zaczerwienią kiej królikowi i jak to pójdziesz do Borynów?~-
 644     1, 7 |             pójdziesz do Borynów?~- Czas to już? - spytała po chwili,
 645     1, 7 |                ubierać.~- Nie uwarzyć ci to mleka?~- Nie chce mi się
 646     1, 7 |         piętnaście papierków... ale może to i dobrze, że są w zgodzie,
 647     1, 7 |                  społecznie.~Józka, choć to i skrzat był jeszcze, a
 648     1, 7 |           starego nie było, a Hanka, jak to zwyczajnie, kiej ta ćma
 649     1, 7 |               się któraś starsza~- Jaguś to kiejby ją kto w mleku wymył -
 650     1, 7 |               nie potrza...~- Jagustynka to nikomu dobrego słowa nie
 651     1, 7 |                mojej matki.~- Prawda, że to Dominikowa jakby drugą chałupę
 652     1, 7 |                Ze świata szerokiego, abo to kto wie? - Nachyliła się
 653     1, 7 |                 święte, a jak niektórym, to i takie z królami, co to
 654     1, 7 |                 to i takie z królami, co to z naszego narodu przódzi
 655     1, 7 |                 przecież mojemu Walkowi, to i ja, i mój słuchalim, inom
 656     1, 7 |                  do siebie, na plebanię, to mu rzekł:~- Z narodem mi
 657     1, 7 |                 we dworze w Drzazgowej - to z panienką, co była la zdrowia
 658     1, 7 |                  i kromkę chleba, a i za to jeszcze dzieci uczy... powiedają... -
 659     1, 7 |                  już zebrał na czworaki, to padał znowu, bo go popychali.~
 660     1, 7 |             sobie w głowie układała, jak to opowiedzieć na wsi.~- Marcycha
 661     1, 7 |             Marcycha pono zległa, wiecie to? - zaczęła Kłębowa.~- Nie
 662     1, 7 |            zaczęła Kłębowa.~- Nie nowina to jej, co roku se to robi.~-
 663     1, 7 |                nowina to jej, co roku se to robi.~- Baba jak tur, to
 664     1, 7 |                 to robi.~- Baba jak tur, to jej dzieciak krew odciąga
 665     1, 7 |               ale ją zgromiły drugie, że to o takich rzeczach mówi przy
 666     1, 7 |               oczy roześmieje... nie tak to przódzi bywało, nie..~-
 667     1, 7 |                  stara Wawrzonowa - a bo to nie baczę, coście wyprawiali
 668     1, 7 |         pastwiskach...~- Kiedy baczycie, to i ostawcie la siebie! -
 669     1, 7 |                  spoczęły na niej. ,~- A to młynarzowi ukradli konie!~-
 670     1, 7 |             struty, no!~- Na zimę idzie, to się już różności zaczynają.~-
 671     1, 7 |         wypraktykuje, że kiej go puszczą to jeszcze lepszy jest złodziej,
 672     1, 7 |                  całą kupą choćby zabić, to i kary, nie ma, bo wszystkich
 673     1, 7 |              kary, nie ma, bo wszystkich to by karali?~- Baczę... zrobili
 674     1, 7 |              Jagusi, ale się wagował, że to tak na oczach wszystkich
 675     1, 7 |                 zmówiona z nim nie jest, to ino wesoło pogadywał i rad
 676     1, 7 |                 cięgiem siedzi u Jankla, to myśli, że wszyscy!~I piły,
 677     1, 7 |                 ludzie kochane, co jest, to zjemy! - zapraszał stary.~
 678     1, 7 |                 ceregielach różnych, jak to obyczaj każe, ławę i z wolna
 679     1, 7 |              skrzybot łyżek, mlaskanie i to słowo niektóre słychać było.~
 680     1, 7 |               przejaśnia, a jak parobki, to żeby na ganku pogzić się
 681     1, 7 |             wędrownika ze zdumieniem, że to taki człowiek jak wszystkie,
 682     1, 7 |                cudów tyla widział... Jak to tam może być w tym świecie? -
 683     1, 7 |              świecie? - myślała: - Gdzie to iść, żeby tam zajść?...
 684     1, 7 |                 się spytać, ale gdzie by to zaś mogła, wvśmiałby ją
 685     1, 7 |                      Chłopak Rafałów, co to był z wojska powrócił, przyniósł
 686     1, 7 |                  A on grał wciąż i coraz to coś nowego, przebierał ino
 687     1, 7 |                jadącym na wojenkę, co ją to często dziewczyny zawodziły
 688     1, 7 |                 wszystkich, a Jagusi, że to czujna była na muzykę jak
 689     1, 7 |                  zawoła Nastka ~- Nie... to ino tak... ozbiera mnie
 690     1, 7 |             twarz w zapasce.~Nie pomogło to nic, bo choć nie chciała,
 691     1, 7 |                  psu ogon drzwiami i bez to tak wył! - zawołał Antek,
 692     1, 7 |            wyjrzawszy do sieni.~- Pewnie to Witka robota - zauważy ł
 693     1, 7 |                    A żebyście wiedzieli, to miał i Burkiem go przezywał...~-
 694     1, 7 |                 sam sprawował, stało się to, coć wam rzeknę...~Szedł
 695     1, 7 |                 mu się okrutnie chciało, to se raz w raz przysiadał
 696     1, 7 |           schronił....~Ale co przysiadł, to i nie odzipnął nawet rzetelnie,
 697     1, 7 |                  piach a tarzał się jako to bydlę, że taka kurzawa,
 698     1, 7 |                 i ledwie się już ruchał, to wstawał i szedł, a ino się
 699     1, 7 |               chojarów a wiater, jako że to jeno parob piekielny, pomagał
 700     1, 7 |        strachania, i że pilno na odpust, to przeżegnał bór i zaraz wszystkie
 701     1, 7 |                 ludźmi pobratane.~Ten ci to pies ostał i leciał za Panem
 702     1, 7 |                 Panem Jezusem, szczekał, to docierał do świętych nóżek
 703     1, 7 |                  do świętych nóżek Jego, to udarł zębami za porteczki,
 704     1, 7 |               udarł zębami za porteczki, to kapot Mu ozdarł i za torby
 705     1, 7 |                 samym pomyśleniem zabić, to ino powieda:~- Naści, głupi,
 706     1, 7 |                nie poznał. Jeszcze ty za to człowiekowi odsłużysz i
 707     1, 7 |                 patrzy, aż tu naród kiej to zboże pod wiatrem, to w
 708     1, 7 |               kiej to zboże pod wiatrem, to w tę, to w oną stronę się
 709     1, 7 |              zboże pod wiatrem, to w tę, to w oną stronę się kolebie
 710     1, 7 |                krzyk i na płoty się drą, to na wozy, a dzieci w bek,
 711     1, 7 |                  nasz, nie... poznał, że to ten sam piesek z boru, to
 712     1, 7 |                to ten sam piesek z boru, to ino rozpostarł tę swoją
 713     1, 7 |                zabijajcie go, ludzie, bo to też stworzenie boskie, a
 714     1, 7 |          trzaskać kłonicami o ziemię: że to zwierz dziki i wściekły,
 715     1, 7 |                 Nie ruchaj, jeden drugi! To się, łajdusy i pijanice,
 716     1, 7 |                   psa boita, a Pana Boga to się nie boita, co?..~Odstąpili,
 717     1, 7 |             Panie Jezu Chryste!~Ostań! A to Ci wierne będziemy, kiej
 718     1, 7 |              potem, kiedy już odchodził, to powiada:~- Krzywdę wam czynił
 719     1, 7 |               Burek, a pódzi ze mną, cóż to, sam, głupi, ostaniesz?.,~
 720     1, 7 |                  A że nieraz i głód był, to piesek ptaszka jakiego wytropił,
 721     1, 7 |                ptaszka jakiego wytropił, to gąskę abo baranka przyniósł
 722     1, 7 |          Jezusiczek strudzony spoczywał, to Burek odganiał złych ludzi
 723     1, 7 |               wiedły Pana na umęczenie - to Burek rzucił się na wszystkich
 724     1, 7 |         umęczonego powiesili na krzyzie, to Burek siadł i wył...~...
 725     1, 7 |           apostołów świętych nie było... to ostał ino Burek...~...lizał
 726     1, 7 |                  się do jego nogów...~...to Pan nasz Jezus Chrystus
 727     1, 7 |                               I piesek w to oczymgnienie puścił ostatnią
 728     1, 7 |              Hanka spanie narządziła, że to wielce był utrudzon.~Głuche
 729     1, 7 |                 Jagusia, Józka i Nastka, to obcierały ukradkiem oczy,
 730     1, 7 |             Burkowa przygoda; a samo już to, że się taki pies znalazł
 731     1, 7 |                 wnet posypały się żarty, to gadki, to przypowiastki
 732     1, 7 |            posypały się żarty, to gadki, to przypowiastki różne.~- Jagustynka
 733     1, 7 |        przypowiastki różne.~- Jagustynka to wszystko wiedzą...~- Jakże,
 734     1, 7 |                wdowa po trzech chłopach, to i nauczna.~- Juści, jeden
 735     1, 7 |                 nie obędzie bez bicia... to i Jagustynce markotno... -
 736     1, 7 |                  wdowieństwu daj spokój, to nie na twój rozum - warknęła
 737     1, 7 |          przecież pierwszy na całą wieś, to jakże, dziewki służebne,
 738     1, 7 |          komornice albo biedotę taką, co to w dziesięcioro wisi u krowiego
 739     1, 7 |               się rozchodzić wszyscy, że to późno było, a i kapusty
 740     1, 7 |                 brak wam, Macieju, a bez to nijakiego porządku nie może
 741     1, 7 |             boskie, że pomarła...~- Mało to dziewczyn! A dyć w każden
 742     1, 7 |           zabierała się do wyjścia...~Na to i czekał Antek, przyodział
 743     1, 8 |                 bok i szepnęła:~- Wiecie to, Boryna posłał z wódką do
 744     1, 8 |                  po wsi latała! Pleciuch to jestem czy co?... Taki dziad
 745     1, 8 |           trzecią kobietę się bierze! Co to dzieci na to powiedzą! O
 746     1, 8 |                  bierze! Co to dzieci na to powiedzą! O świecie, świecie! -
 747     1, 8 |              cudeńka prawicie ! Jakże by to, dzieci dorosłe i sam już
 748     1, 8 |                Widzieliście, moi ludzie! To się łachała z tym i owym...
 749     1, 8 |         gospodynią pierwszą będzie! Jest to na świecie sprawiedliwość?
 750     1, 8 |      Koprzywianki! A Nastusia! A drugie! To nie gospodarskie? Nie śwarne?
 751     1, 8 |            macosze, nie!~- Hale, poredzą to co? Gront starego, to i
 752     1, 8 |            poredzą to co? Gront starego, to i wola jego.~- Juści, że
 753     1, 8 |             drogi były do cna rozmiękły, to pogwarzano o tych zmówinach
 754     1, 8 |          ogarnęła ciekawość, na czym się to skończy; spodziewali się
 755     1, 8 |        gwałtowność, że jak się zaweźmie, to i dobrodziejowi nie ustąpi,
 756     1, 8 |                aż w końcu stary Kłąb, że to mądry chłop był i poważany,
 757     1, 8 |                wyrychtuje.~- Matką jest, to jej psie prawo o dziecko
 758     1, 8 |               przecierało się na niebie, to zaraz po śniadaniu Antek
 759     1, 8 |               żeby doglądnąć inwentarza, to już całkiem nie wiedział,
 760     1, 8 |                  co rzekła Jagna, a mimo to dufności w siebie nie miał
 761     1, 8 |           wierzyć nie bardzo wierzył, że to mógł za ten kieliszek ocyganić
 762     1, 8 |                  kieliszek ocyganić ino. To łaził po izbie, oknem na
 763     1, 8 |                   że się żeni, dobrze! A to by mu dały taki wycug dzieci
 764     1, 8 |                  zeszłam!...~A stary, że to już wydzierżeć nie mógł,
 765     1, 8 |           markocić ni turbować.~- Wiecie to?~- Nie bójcie się, Dominikowra
 766     1, 8 |                Na wesele mnie zaproście, to wam takiego "Chmiela" zaśpiewam,
 767     1, 8 |                  sobie poszukała chłopa, to nie komornicą bym dzisiaj
 768     1, 8 |                 Po sądach się włóczyłam, to ino te parę złotych, com
 769     1, 8 |               com go ano sama szczepiła, to synowa wywarła na mnie pysk ,
 770     1, 8 |         dobrodzieja, żeby ich chociaż za to skarcił z ambony, to mi
 771     1, 8 |                  za to skarcił z ambony, to mi rzekł, że za te krzywdy
 772     1, 8 |           Poczekam na was tutaj; odpiją, to zabierzcie kobiety i przychodźcie
 773     1, 8 |                   odrzekł zgryźliwie, że to mruk był. ~- Wyprawi! Wójt
 774     1, 8 |               był. ~- Wyprawi! Wójt wama to mówi, to wierzcie. Ja już
 775     1, 8 |              Wyprawi! Wójt wama to mówi, to wierzcie. Ja już w tym.
 776     1, 8 |            konopie w ogonie!~- Nie nasza to rzecz.~- Hale... dzieci
 777     1, 8 |                Będzie galanto, ja, wójt, to wama mówie.~Weszli zaraz
 778     1, 8 |                stołkach i jęli pogadywać to o tym, to o owym.~- A to
 779     1, 8 |                 jęli pogadywać to o tym, to o owym.~- A to ziąb, jakby
 780     1, 8 |                 to o tym, to o owym.~- A to ziąb, jakby już na mróz
 781     1, 8 |          Przeciech nie na zwiesnę idzie, to i nie dziwota!~- Zwieźliście
 782     1, 8 |                 ale w końcu zaczął:~- Że to plucha, błocko i ćma, tośwa
 783     1, 8 |                  ugościli dobrym słowem, to cheba co stargujemy u was,
 784     1, 8 |               mamy powrózek, a z takiego to choćby i smok, a nie zerwie
 785     1, 8 |            kieszeni...~- Wiela? Niełacno to rzec! Młódka, a na dziewiętnastą
 786     1, 8 |                postać u matki...~- Płone to stanie - bo bez przychowku,
 787     1, 8 |        przychowku, płone...~- La drugiej to i przy matce o to nietrudno! -
 788     1, 8 |                drugiej to i przy matce o to nietrudno! - szepnął Szymon.~
 789     1, 8 |               Rzekliście!;..~- Ja, wójt, to wama mówię, to wierzcie... -
 790     1, 8 |                 Ja, wójt, to wama mówię, to wierzcie... - Wyciągnął
 791     1, 8 |             urzędnik jestem i moje słowo to nie ten ptaszek, co se pisknie,
 792     1, 8 |             uważam.~- Mądraście kobieta, to i to wiecie, że prędzej
 793     1, 8 |                  Mądraście kobieta, to i to wiecie, że prędzej czy później,
 794     1, 8 |                 Tak już na świecie jest, to i nie zmieni. Chyba kapkę
 795     1, 8 |               kto taki?- powiedziała, że to nieobyczajnie wiedzieć naprzód,
 796     1, 8 |                dziecko!~- Prawda, ino że to nie jego było.~- Jakże,
 797     1, 8 |                 Wypić bym wypiła, ino że to wdowiec, a staremu prędzej
 798     1, 8 |               brzega do Abramka na piwo, to potem co?...Dzieci macochę
 799     1, 8 |                 maci odsadzają... zwykła to rzecz. Nie we świat idzie,
 800     1, 8 |                idzie, nie na drugą wieś, to się z nią jeszcze cieszyć
 801     1, 8 |               będzie jej nijaka krzywda, to ja, wójt, wama mówię - wierzcie~-
 802     1, 8 |           pierwszy będzie...~- Pan Jezus to tylko wie przódzi, nie my,
 803     1, 8 |              dziwota, jedynaczka z domu, to waju się już za nią cni...
 804     1, 8 |                  wyczekuje.~- W karczmie to zrękowiny będziemy odprawiać?~-
 805     1, 8 |              nasi robili, ja, wójt, wama to rzekłem - wierzcie.~Kobiety
 806     1, 8 |                 wychodzili.~- A chłopaki to ostaną? Siostrzyne zmówiny,
 807     1, 8 |              ostaną? Siostrzyne zmówiny, to i la nich uciecha - zauważył
 808     1, 8 |              uciecha - zauważył wójt, że to parobki żałosne miny mieli
 809     1, 8 |         Przyzwijcie ano Agatę od Kłębów, to przypilnuje.~- Agata już
 810     1, 8 |              Szymek, a kapoty weźta; cóż to jak te dziadaki iść chceta?...
 811     1, 8 |                  się ino któren spije... to popamięta. Krowy jeszcze
 812     1, 8 |             trzymała, a jak było potrza, to choćby i po stołku, a do
 813     1, 8 |                obłapiać z gorącością, że to zmiarkował, iż Jaguś jakby
 814     1, 8 |                  więcej godziny popijał, to juści, że w języku ni w
 815     1, 8 |                 Francji... nie, w Italii to było, nie... alem teraz
 816     1, 8 |                  bój się... stać mnie na to, obaczysz sama... naści...
 817     1, 8 |                 zimno i obojętnie, jakby to nie jej zmówiny były dzisiaj.
 818     1, 8 |                 też popili, bo Jambroży, to wójt przepijali do nich
 819     1, 8 |                 Pijta, chłopaki, zmówiny to Jagny, pijta...~- Baczym
 820     1, 8 |                 Jagny, pijta...~- Baczym to, baczym - razem odpowiadali
 821     1, 8 |                  co po zapisie, co moje, to i jej...~- Hale, żeby to
 822     1, 8 |                 to i jej...~- Hale, żeby to śmiałe oko miała przed pasierbami,
 823     1, 8 |                  mojego! Wszystko moje - to i Jagusine wszystko.~- Bóg
 824     1, 8 |                   ale miarkujcie ino, że to starsi ździebko jesteście,
 825     1, 8 |                tak kużden śmiertelny, bo to~Śmierć nie wybiera,~Dziś
 826     1, 8 |            morgów przy drodze, gdzieście to latoś mieli kartofle.~-
 827     1, 8 |                pole moje!~- Niby Jagusia to wybierek, a nie najlepsza
 828     1, 8 |                    Przeciech że tak, bez to i swatów posłałem, ale bójcie
 829     1, 8 |            bójcie się Boga, sześć morgów to karwas pola, całe gospodarstwo.
 830     1, 8 |               miarkujecie sami, że zapis to ino przespieczność la dziewczyny.
 831     1, 8 |          sprawiedliwości należy po ojcu, to zaraz na zwiesnę omętrę
 832     1, 8 |             obsiewać... Miarkujecie , że to nie krzywda wasza, i te
 833     1, 8 |                że śmiała się w głos.~- A to ci, Jaguś, Maciej zapisują
 834     1, 8 |            prawił, po gębusi głaskał, że to nieobyczajnie było tak przy
 835     1, 8 |                   że zdzierżyć nie mógł, to ino wpół ją chwytał a w
 836     1, 8 |                Ale Szymek już był spity, to ino na matczyne gadanie
 837     1, 8 |                 niech idzie... Chcę pić, to pił będę... Żydzie, gorzałki! ~-
 838     1, 8 |            Gospodarz jestem! Chcę ostać, to ostanę i gorzałkę pił będę...
 839     1, 8 |                 na środku, podśpiewywał, to opowiadał w głos:~- Czarny
 840     1, 8 |             niego nieprzytomne oczy:~- A to nie ma godziny, jak dziedzic
 841     1, 8 |                wama mówię, że nieprawda, to wierzcie!~- Sprzedał, ino
 842     1, 9 |            starego z Jagusią...~W sobotę to jeździli do miasta, gdzie
 843     1, 9 |                  że był ździebko napity, to już na wozie chciał był
 844     1, 9 |                Józia, cichoj! Zdarzy się to i niektóremu, co nigdy gorzałki
 845     1, 9 |                weszła na chwilę do izby, to się chyłkiem wysunął w opłotki -
 846     1, 9 |                  chodził wciąż po izbie, to po obejściu, to w opłotki
 847     1, 9 |                po izbie, to po obejściu, to w opłotki szedł lub na drogę
 848     1, 9 |                   że Jezus! Myślałem, że to dziedzic abo borowy strzelają...~-
 849     1, 9 |                 okrutny był, kiej wół... to myślę... nie uredzę... Puściłem
 850     1, 9 |              opowieścią.~- Gdzie ostała, to ostała, nic ci do tego,
 851     1, 9 |                 powiedz komu choć słowo, to obaczysz, co ci zrobię...~-
 852     1, 9 |                      Kiej przykazujecie, to i nie powiem, a Józi to
 853     1, 9 |                  to i nie powiem, a Józi to można?~- Hale, cała wieś
 854     1, 9 |                    błagał.~- Ale.. proch to myśli, głupi, że darmo dają...~-
 855     1, 9 |                  je chowam na wypominki, to...~- Dobrze, dobrze, nauczę
 856     1, 9 |                  bo mu markotno było, że to nie miał butów, ino boso
 857     1, 9 |                  ino boso szedł.~- A czy to można do zakrystii boso,
 858     1, 9 |              Pewnie że tak, ino w butach to zawżdy przystojniej... -
 859     1, 9 |                 ino podrosnę na parobka, to zaraz pojadę do Warszawy
 860     1, 9 |                się do koni...a w mieście to już wszystkie chodzą w butach,
 861     1, 9 |                Prawda, prawda! - baczysz to jeszcze? ~- I jak! Pięć
 862     1, 9 |              kiej mę Kozłowa przywieźli, to i baczę dobrze... juści...
 863     1, 9 |          dzwonienie...~- Kościołów tyla, to i nie dziwota!~- Pewnie,
 864     1, 9 |              zaległ dookoła kościoła, że to we środku pomieścić się
 865     1, 9 |             wspomożenia, a jak niektórzy to i na skrzypkach pogrywali,
 866     1, 9 |            drugim syn jego, Jaś, ten, co to był we szkołach.~Kuba docisnął
 867     1, 9 |                ostał nieco w tyle, że go to po bosych nogach srodze
 868     1, 9 |                ta i niejeden burknął, że to się to pod łokcie ciśnie
 869     1, 9 |              niejeden burknął, że to się to pod łokcie ciśnie a starszym
 870     1, 9 |                wszyscy patrzą w niego... to nasłuchują... przypominają
 871     1, 9 |            pradziadów... A on co?... Wie to, kto jego mać? Kto ojciec?...
 872     1, 9 |                Kto ojciec?... Wie?... Ma to dać za kogo?... Jezu mój!
 873     1, 9 |                  Jezu mój! Jezusiczku... to ino gębę szeroko otworzył
 874     1, 9 |                  w kąt, pod kropielnicę, to się ino wsparł głowiną o
 875     1, 9 |             cynową, żeby nie paść, a łzy to mu jak te paciorki suły
 876     1, 9 |                  mógł ni rozeznać, czemu to wszyscy ojców mają, matki
 877     1, 9 |                  zawołał:~- Witek, dałeś to już na wypominki?~- Nie -
 878     1, 9 |              nikogo... po co... sierota, to la siebie...a znajda , to
 879     1, 9 |                to la siebie...a znajda , to znajda... Zadzierżysto powiódł
 880     1, 9 |            ciepło i wyczerpanie płaczem, to się ździebko wsparł o biedro
 881     1, 9 |                wyciągał z tobołka chleb, to ser, to ździebko słoniny
 882     1, 9 |                 z tobołka chleb, to ser, to ździebko słoniny albo kiełbasy,
 883     1, 9 |          ździebko słoniny albo kiełbasy, to motek przędzy lub tę przygarść
 884     1, 9 |               przygarść lnu wyczesanego, to grzybów wianek, i składali
 885     1, 9 |               grzybów wianek, i składali to wszystko pobożnie w beczki -
 886     1, 9 |                  któren w nie nie kładł, to grosz jaki wciskał w wyciągnięte
 887     1, 9 |                  skrętach wśród krzyżów; to jakiś nagły, krótki, nabrzmiały
 888     1, 9 |                 ojców , mówili pacierze, to siedzieli cisi, zadumani,
 889     1, 9 |            szeptał z przejęciem.~- Wezną to? - pytał cicho Witek zatrwożonym
 890     1, 9 |                głód cierpią...~- Przyjdą to?...~- Nie bój się...wszytkie
 891     1, 9 |                     Ale, zobaczysz ta... to ino święte widzą abo i zasie
 892     1, 9 |                mogił pod samym płotem.~- To leżą ci, co ich to w boru
 893     1, 9 |             płotem.~- To leżą ci, co ich to w boru pobili... juści...
 894     1, 9 |                ogiery po ojcu jeździł... to ino na polowania we świat,
 895     1, 9 |                zagoić się nie chciał, że to cięgiem ino na dworze, pod
 896     1, 9 |          utęsknienia, bo jak żywe tak mu to wszystko stanęło przed oczami,
 897     1, 9 |             próżne jest i daremne - jako to próchno, jako te pępuszki,
 898     1, 10|               ambonie i każdemu z osobna to mówię, ale wy jak te psy
 899     1, 10|             kobyłę zaprowadził do stawu, to ją naprzód wypuścił no,
 900     1, 10|                po radę, po użalenie się, to go ino skrzyczał i jeszcze
 901     1, 10|             opamiętaj i nie pomstuj, boć to ojciec rodzony ! Słyszysz !~-
 902     1, 10|                 nie wiedział, co rzec na to.~- A i to ci jeszcze powiem,
 903     1, 10|           wiedział, co rzec na to.~- A i to ci jeszcze powiem, że pokorne
 904     1, 10|                 matki ssie.~- Wszyscy mi to powiedają... juści, ino
 905     1, 10|                   ale że ojciec rodzony, to już mu wolno wszystko, a
 906     1, 10|         wydzierały się aż na drogę.~- Co to, znowu pijatyka, co?~- Rekruty,
 907     1, 10|                pognają w tylachny świat, to się cieszą.:.~- Karczma
 908     1, 10|              Póki z nami się nie ugodzi, to ani chojaka ruszyć nie damy ! .~-
 909     1, 10|                ruszyć nie damy ! .~- Jak to?... - zapytał wystraszonym
 910     1, 10|                  całą wsią iść przyszło, to pójdą, a i z siekierami,
 911     1, 10|                  dadzą...~- Jezus Maria! To by się bez bitki i jakiego
 912     1, 10|            dworskich siekierami rozwali, to zaraz będzie sprawiedliwość!~-
 913     1, 10|                  turbacji żadnej nie ma, to łatwo mu drugich poganiać.
 914     1, 10|                 i gdyby nie ona!... Żeby to byt sam! Jezus mój! - jęknął
 915     1, 10|                 dzwonił do taktu młotem, to pomagał chłopakowi dymać
 916     1, 10|                  by, nic! W kościele bym to samo usłyszał.~- A chciałeś
 917     1, 10|                Idź, wójt wstąpi do mnie, to tam przyjdziemy! A machorka
 918     1, 10|                  w milczeniu.~- Uczy się to? - zauważył, bo chłopak
 919     1, 10|                Jaśka, ale mój nie da, że to u ojca i że panienka więcej
 920     1, 10|             powiada, że póki ociec żyją, to zawżdy zapis mogą odebrać...~-
 921     1, 10|             wyrwij! Sześć morgów grontu! To my u niego z kobietą za
 922     1, 10|               ludzi szukał, a prawował - to cię jeszcze z chałupy wygoni...
 923     1, 10|            oglądając się na drzwi.~- Kto to powiedział? - zawołał głośno
 924     1, 10|                kowal wchodząc do izby.~- To co zrobić? Mądre rady masz
 925     1, 10|                Mądre rady masz la ludzi, to poradź...~- Złością ze starym
 926     1, 10|              zapłacił?~- Jeśli zapłacił, to nie z twojej kieszeni.~-
 927     1, 10|              cudzego. Dosyć już wziąłeś, to ci nie pilno.~- Tylem wziął,
 928     1, 10|                   co ci go dał niedawno, to nic?~- Mogłeś i ty brać.~-
 929     1, 10|                  co?~- Latałeś za Jagną, to ci teraz i markotno.~- Widziałeś?... -
 930     1, 10|               poił i wypasał kiełbasami, to i nie dziwota, że go bronicie...~-
 931     1, 10|                     Słyszeliście! A nie, to rzeknę jeszcze takie słowo,
 932     1, 10|               pięty pójdzie...~- Rzeknij to słowo, rzeknij!~- A rzeknę -
 933     1, 10|                balujecie i dobrzeście za to wzięli od dworu, że dziedzic
 934     1, 10|                  nasz las!... A chcecie, to wam jeszcze co dołożę, ino
 935     1, 10|                kłótnie i o co jeszcze? O to głupie słowo! Tom pierwszy
 936     1, 10|                 mruknął:~- Juści, że ino to słowo, bom złości do was
 937     1, 10|                ujmował, nie jego sprawa, to mu wara!~- To samo mu rzekłem,
 938     1, 10|               jego sprawa, to mu wara!~- To samo mu rzekłem, bo chciał
 939     1, 10|              południu przyjdzie tu moja, to razem z nią idźcie do starego
 940     1, 10|             zapis zrobił, ale póki żyje, to zawdy go może odebrać -
 941     1, 10|             zawdy go może odebrać - bacz to sobie i la tego nie potrza
 942     1, 10|              uciechę.~Antek przybladł na to przypomnienie i drżeć począł
 943     1, 10|                robi, i zapis, miał wolę, to zrobił... niech ino resztę
 944     1, 10|          niechęcią.~- Spłaci się ich! Bo to Grzela mało wybrał? Ady
 945     1, 10|            zbiera! Zapłaci wam dobrze za to i z procentami... Przywtórzę
 946     1, 10|                   A nie da się dobrocią, to sądy radę mu dadzą... Z
 947     1, 10|             Jagusią znacie się dobrze... to i ona mogłaby ci pomóc coś
 948     1, 10|                 ten?... Kiej taki głupi, to niech idzie na wyrobek,
 949     1, 10|            grontu nie popuszczę...~Takiś to ty! W pysk chciałeś mi dać,
 950     1, 10|       przyszedłem z dobrym słowem! Takiś to ty! Aha, sam byś chciał
 951     1, 10|                 ty ze mnie moje zamysły, to już cię, jucho, przyrychtuję,
 952     1, 10|                    Wyjdę naprzeciw, niby to się spotkamy! - pomyślał
 953     1, 10|                 a ino jak będzie potrza, to beknij, ojcowe nogi obłap
 954     1, 10|              gotów zrobić, com redził... to i lepiej, że kobieta przy
 955     1, 10|                 do chałupy.~- Co będzie, to będzie, a trza mi się z
 956     1, 10|              któren rzadko zachodził, że to schorowany był i ledwie
 957     1, 10|                cicho.~- I... po prawdzie to Weronka zabaczyła mi dać...
 958     1, 10|              jeszcze od zeszłej zimy, że to tamta po śmierci matki pobrała
 959     1, 10|          pozostało, i oddać nie chciała, to się i prawie nie widywały.~-
 960     1, 10|                 Stach młóci u organisty, to i tam poje i jeszcze czterdzieści
 961     1, 10|             dziwota ... dzieci tyla... a to i wełniaki ludziom tka...
 962     1, 10|               haruje jak ten wół... a bo to dużo mi trza?... Żeby ino
 963     1, 10|               ino w porę... i co dnia... to...~- A to się do nas przenieście
 964     1, 10|                   i co dnia... to...~- A to się do nas przenieście na
 965     1, 10|                      Popaślibyście gęsi, to dzieci przypilnowali...~-
 966     1, 10|                    W izbie jest miejsce, to się łóżko wstawi, byście
 967     1, 10|                      Laboga! A czemuście to nam nic nigdy nie rzekli,
 968     1, 10|                mieli wam dawać i opał, i to, co wam do ubieru potrzeba,
 969     1, 10|               przywtarzała, ale niedługo to trwało, bo wpadła Jagustynka
 970     1, 10|               wykrzyknęła Hanka.~- A cóż to, święty czy co? Prosili,
 971     1, 10|          przyjdzie... laczego nie?... Bo to młoducha nie urodna, a bo
 972     1, 10|                młoducha nie urodna, a bo to jadła dobrego i napitku
 973     1, 10|              rozżalonym głosem.~- Nie ma to na to? - powiedziała Hanka
 974     1, 10|        rozżalonym głosem.~- Nie ma to na to? - powiedziała Hanka i zmilkła
 975     1, 10|                    Antek machnął ręką na to siostrzyne słowo i wyszedł
 976     1, 10|               ścierwa, rzucili jej gnat, to i poszła! - myśłał.~Ale
 977     1, 10|             ryczeć wniebogłosy!~- A żeby to siarczyste zatrzasnęły! -
 978     1, 10|              niczemu się przeciwić! A bo to raz przychodziły mu szalone
 979     1, 10|               aby się z nią zobaczyć, bo to jedną noc na deszczu i chłodzie
 980     1, 10|                  z dala omijała!...~Nie, to nie! I coraz bardziej zawzinał
 981     1, 10|                 wszystkiemu! Ojcowa ona, to i obca, to i ta przybłęda,
 982     1, 10|                   Ojcowa ona, to i obca, to i ta przybłęda, ten pies
 983     1, 10|                 najwyższe im kradnie - a to kijem go choćby i na śmierć
 984     1, 10|                 śmierć zakatrupię !~A bo to raz chciało mu się ojcu
 985     1, 10|              macochą, matką jakby- jakże to może być, jakże?... Toć
 986     1, 10|               nie rzec o tym nikomu, ino to nosić w sobie jako zarzewie,
 987     1, 10|                przepala... nie na ludzką to moc, nie.~A tu już za tydzień
 988     1, 10|           nieśmiało kowalowa.~- A czemuż to i twój nie przyszedł?...~-
 989     1, 10|         przyszedł?...~- Robotę ma pilną, to ostał w domu...~- Juści...
 990     1, 10|         zniecierpliwiony milczeniem.~- A to... mów, Antek... a to przyślim
 991     1, 10|                  A to... mów, Antek... a to przyślim wedle tego zapisu... -
 992     1, 10|          zrobiłem, a ślub w niedzielę... to wam rzeknę~- To wiemy, ale
 993     1, 10|             niedzielę... to wam rzeknę~- To wiemy, ale nie o to przyślim -~-
 994     1, 10|             rzeknę~- To wiemy, ale nie o to przyślim -~- A czego?~Zapisaliście
 995     1, 10|                Bom tak chciał, a zechcę, to w ten mig zapiszę wszystko...~-
 996     1, 10|               Jak wszystko będzie wasze, to zapiszecie! - powiedział
 997     1, 10|                   a my wszystkie, a nie, to sądy wam wzbronią! - krzyknął,
 998     1, 10|                 te woły.~- Sprzątacie za to z trzech morgów.~- A odrabiamy
 999     1, 10|             przeciwni ożenkowi, chcecie, to się żeńcie...~- A przeciwcie
1000     1, 10|                 A przeciwcie się, dużo o to stoję!...~- Ino zapis odbierzcie -