Tom, Rozdzial

2001     2, 20|              innego źródliska bije, czuł to dobrze i w tej właśnie chwili
2002     2, 20|                utwierdził w pewności, że to Antek podchodzi nocami i
2003     2, 20|              wyżalać nie miał przed kim, to go i barzej piekły te ognie
2004     2, 20|             czuwał nocami, rozumieli bez to, że wilki się ano nad podziw
2005     2, 20|               uskubnęły. A przy tym, jak to zawdy pod wiosnę, i o złodziejach
2006     2, 20|                  wzięli w Rudce wieprza, to znowu krowę gdzie indziej -
2007     2, 20|                  wodę, ni znaku po nich! To i niejeden w Lipcach w łeb
2008     2, 20|               zamki i stajni strzegł, że to najlepsze mieli konie na
2009     2, 20|                 najstarsi nie pamiętali, to śniegi spadały ogromne,
2010     2, 20|                  śniegi spadały ogromne, to znowu były całe tygodnie
2011     2, 20|        gdzieniegdzie i zagony czerniały, to przychodziły takie wiejby,
2012     2, 20|       pięćdziesiąt rubli od organisty na to wesele. Sołtys też wyprawił
2013     2, 20|                   radoście - aż miło, bo to i Mateusz, wyzdrowiawszy
2014     2, 20|            trafił się dziad jaki bywały, to opowiadał różności o świecie
2015     2, 20|            którego chłopaka z wojska, co to było czytań, narad, opowiadań,
2016     2, 20|             starczyło!~A insze rzeczy! a to Magda poszła w służbę do
2017     2, 20|              poszła w służbę do karczmy, to pies Borynów pogryzł Walkowego
2018     2, 20|                  precesem się odgrażali, to krowa Jędrzejom udławiła
2019     2, 20|             dorzynać ją musiał Jambroży, to Grzela pożyczył sto pięćdziesiąt
2020     2, 20|            młynarza i dał w zastaw łąkę, to kowal kupił parę koni, że
2021     2, 20|              mocno nad tym deliberowano, to dobrodziej chorował przez
2022     2, 20|            przyjeżdżał go zastępować - a to o złodziejach mówiono, o
2023     2, 20|                 i na długie wieczory, że to czasu zimową porą nikomu
2024     2, 20|           pierwsza zaczęła:~- Pójdziecie to jutro z kądzielą do Kłębów?~-
2025     2, 20|         spojrzała pytająco na starego.~- To i ja pójdę, tatulu... -
2026     2, 20|              wpodle siebie.~- Hale, kogo to ukrzywdził, cheba jednych
2027     2, 20|             niech się jeno ciepło zrobi, to już umyśliłem taki sposób
2028     2, 20|          lepszego poradzi. Kto ma rozum, to se swój sposób wynajdzie,
2029     2, 20|           jedynak na dziesięciu morgach, to dziewczyna tak sobie rachowała,
2030     2, 20|                 miał tylko pięć morgów i to nie wiadomo; czy mu Dominikowa
2031     2, 20|                 Do zjazdu o krowę?~- Tak to i stoi, o krowę ze dworem!~-
2032     2, 20|          pojedziecie, ale dwór winowaty, to niech płaci.~- A bogać tam
2033     2, 20|               się mocno zagniewał, że go to wtedy dziedzic nie wezwał
2034     2, 20|                  pozwalacie.~- Dużo ta o to stoję, co pyskują, szkoda
2035     2, 20|             stoję, co pyskują, szkoda na to czasu, to wam zaś chcę powiedzieć,
2036     2, 20|             pyskują, szkoda na to czasu, to wam zaś chcę powiedzieć,
2037     2, 20|                ślepiami i rozważał, jaki to będzie podstęp.~- Uradzilim
2038     2, 20|          porębach, drogi też niezgorsze, to póki sanna, siła można nawieźć,
2039     2, 20|            czwartek.~- Psiakrótka, żebym to wiedział, jak wypadnie ta
2040     2, 20|             dobrze wypadnie, już ja wójt to wama mówię...~Stary długo
2041     2, 20|                 izbie nie było.~- Gdzież to Jagusia?~- Świniom ponieśli
2042     2, 20|              wesoło, żartował z Jaśkiem, to z Dominikową, a coraz niespokojniej
2043     2, 20|                do koni, zajrzał do świń, to do obory - Jagny nigdzie
2044     2, 20|                 wściekłością:~- Gdzieżeś to była, co?~Ale Jagna, choć
2045     2, 20|                 oczów na Jagnę:~- Chcesz to jutro bieżyć do Kłębów?~-
2046     2, 20|             Kłębów?~- Kiej nie bronicie, to z Józką pójdziemy.~- Chcesz,
2047     2, 20|               Józką pójdziemy.~- Chcesz, to cię nie wstrzymuję... ale
2048     2, 20|                chałupie ostała...~- A bo to nie wrócicie do zmroku?...~-
2049     2, 21|                 się czyniły od kamionek, to od drzew i groblami zastępowały,
2050     2, 21|                 biedaczka, szła, śmiałby to ostać! a i w chałupie ziąb
2051     2, 21|        wyślizgniesz się, człowieku, nie!~To Hanusia jeno zasiekała zęby
2052     2, 21|                  komornicami. Prawda, na to już zeszło, że w parze z
2053     2, 21|                 zacinała zęby, a szła, i to nie po raz pierwszy, nie...~-
2054     2, 21|        wzbierając i cierpliwość.~Trzeba, to chodzi po drzewo, dyguje
2055     2, 21|                poratunek zabiegać.~Gdzie to i pójdzie? Dadzą chyba,
2056     2, 21|                pójdzie? Dadzą chyba, ale to jakie słowo litościwe, od
2057     2, 21|                doświadcza, krzyże zsyła, to może kiedyś i wynagrodzi...
2058     2, 21|               bolenia - wycierpiała! Nie to, że bieda i poniewierka,
2059     2, 21|        napomknienia za kij chwyta - bywa to bowiem nierzadko i gdzie
2060     2, 21|                  niego taka zła godzina, to aby jeno cierpliwie przeczekać,
2061     2, 21|                  Nie, nie poredziła. Jak to, ma żonę i dzieci, a o wszystkim
2062     2, 21|            wszystkim zapomina la tamtej. To ją kieby rozpalonymi obcęgami
2063     2, 21|               lata, ją miłuje, przez nią to wszystko!~Zdało się jej,
2064     2, 21|                  głowami od wiatru, kiej to stado kuropatew, i rajcowały
2065     2, 21|             rychlej co złapie...~- Na co to jej zeszło, chudziaczce -
2066     2, 21|            tłusto, nasmakowała dobrości, to może teraz i biedy popróbować.
2067     2, 21|                nie polituje.~- A przódzi to nas nawet nie pozdrawiała...~-
2068     2, 21|                  że łajdus, juści. Ale i to wiadomo, że kiep, suczka
2069     2, 21|               gorszym się nie skończy!~- To już takie Paczesiowe nasienie,
2070     2, 21|                   wiater nisko podbiera, to na noc może ustać.~Dowlekli
2071     2, 21|                  jakby w kościele, kiedy to z nagła organy zmilkną i
2072     2, 21|               zieleniły się pólka mchów, to jakby przytajone przed zimą
2073     2, 21|               znowu się srożyła wichura, to się i nie skrzyknęli.~-
2074     2, 21|               będzie niźli przez pola.~- To chodźmy, pilnujcie się mnie
2075     2, 21|                   śnieg leżał po kolana, to gurbił się miejscami w zagony,
2076     2, 21|                 a i Hance sił brakowało, to jeno wspierała się brzemieniem
2077     2, 21|            świata nie rozpoznał nawet na to śmignięcie kamieniem, nic,
2078     2, 21|                  się chronili za drzewa, to przywierali jak te zajączki
2079     2, 21|             gałęzie siekły, po twarzach, to czasami z takim trzaskiem
2080     2, 21|              okrwawionych wzdychów, jako to Jezusowe ciało na krzyżu,
2081     2, 21|             wichurą. - Dosyć już tego, a to i kamień już by się rozpękł,
2082     2, 21|                 przewiercał! Antek chce, to niech przepada, niech w
2083     2, 21|               jej za wszystko! Zgniję za to w kreminale, to zgniję,
2084     2, 21|                Zgniję za to w kreminale, to zgniję, ale już by sprawiedliwości
2085     2, 21|              kieby batami siekły naokół, to grania nierozeznane drgały
2086     2, 21|          nierozeznane drgały nad ziemią, to szumy borów huczały niby
2087     2, 21|              muzyka w czas Podniesienia, to jakieś krzyki, długie, żałosne,
2088     2, 21|             skowyczące, straszne łkania, to chichoty, to te ostre, suche
2089     2, 21|            straszne łkania, to chichoty, to te ostre, suche poświsty
2090     2, 21|              śniegu, tak ją przygniatało to brzemię, iż zdawało się
2091     2, 21|                już mocy nijakiej nie ma, to przysiada, tuli się, piuka
2092     2, 21|              przyzywy dziecińskie, jakby to jej Pietruś wołał!~I biegła
2093     2, 21|                  Nie omyliła się, Boryna to powracał ze sądów z Witkiem
2094     2, 21|                 barzej na oczy, ale mimo to stary przy wymijaniu poznał
2095     2, 21|          nietrudno o chorobę...~- A któż to za mnie zrobi? - szepnęła
2096     2, 21|                   przecierpianym i przez to jakby stężałym w chropawą
2097     2, 21|                   że nie wiedział, co na to rzec, więc zwrócił się do
2098     2, 21|                mówił spokojnie.~- Trudno to będzie, dwór ma długie ręce
2099     2, 21|              dziećmi.~- Wygnaliście nas, to gdziebym zaś śmiała przyjść.~-
2100     2, 21|               przyjść.~- Głupiaś, jensza to rzecz, nie twoja, mówię
2101     2, 21|             mogła wydobyć.~- Przyjdziesz to? - zapytał za nią dziwnie
2102     2, 21|              zapłać, kiej przykazujecie, to przyjdę...~Popędził konie
2103     2, 21|               mężowi.~Jakże, przez kogóż to wycierpiała najwięcej, jeśli
2104     2, 21|                zawsze szczekał na niego, to się i ozeźlił... Miał prawo,
2105     2, 21|                     Miał prawo, każdy by to zrobił, grunt jego i dzieciński,
2106     2, 21|                  wola dać lub nie. A jak to miętko powiedział: "Przyjdź!",
2107     2, 21|                  miej na widoku.~- Łacno to powiedzieć.~- Kiedy on pierwszy
2108     2, 21|             chałupie piekło... nie dziś, to jutro Jagnę wygoni i ostanie
2109     2, 21|                  ręką w sposobną porę... to nie wiada, jak by się stało...
2110     2, 21|                Opowiedziała, jak było.~- To idź, córko, bieżyj choćby
2111     2, 21|                  by z biedy wyciągnąć... to nikogo nie słuchaj, a bieżyj...~
2112     2, 21|                dzisiaj, nitka się rwała, to wrzeciono wypadało z palców,
2113     2, 21|            niezadługo będzie czworo! Dam to wtedy radę, co?~Antka już
2114     2, 21|           wszystkich. Jakże, na kogo się to spuści? Kto to pomoże, chyba
2115     2, 21|                  kogo się to spuści? Kto to pomoże, chyba Bóg jeden
2116     2, 21|               poczuła ziemię pod nogami, to się tak przypnie do niej,
2117     2, 21|                wracaj do chałupy!~- Może to u ojca, bo jakoś w pośrodku! -
2118     2, 22|              posłuchać.~Najpierwsza, jak to miała we zwyczaju, przyszła
2119     2, 22|             narodu i z czym która miała: to z wełną do oprzędu, to ze
2120     2, 22|                   to z wełną do oprzędu, to ze lnem, to z pakułami,
2121     2, 22|                  do oprzędu, to ze lnem, to z pakułami, a niektóre z
2122     2, 22|            witając się z każdą cicho, że to słabowała na piersi i głos
2123     2, 22|                ze wszystkimi trzymający, to prawił miłe słowa i sam
2124     2, 22|               szła sroga i przykre dnie, to ckniło się chodzić spać
2125     2, 22|                  za nim Mateusz.~- Wieje to jeszcze? - spytała któraś.~-
2126     2, 22|               wpadła, uśmiechnęła się na to leciutko, nieznacznie stróżując
2127     2, 22|                Sochowa.~- Juści, biednym to zawdy wieje w plecy - mruknęła
2128     2, 22|               mruknęła Kobusowa.~- Na co to ano i tej Hance zeszło! -
2129     2, 22|             obmową nie pożywi się u nas, to za nic ma taką kompanię.~-
2130     2, 22|           Przeciech wiedzą wszyscy jaka, to czemu szczekaczowi wiarę
2131     2, 22|            scygani !~- Wszystko jest bez to, że każda rada słucha na
2132     2, 22|                już u organistów.~- Które to chodzą?~- A dyć te wisielaki
2133     2, 22|            zaczęły się rozlegać w sieni, to kogut piał, owce beczały;
2134     2, 22|                  tkwiły kawałki słoniny, to chleby, to jakieś pękate
2135     2, 22|              kawałki słoniny, to chleby, to jakieś pękate torbeczki
2136     2, 22|        zakrzyczał kropiąc go kijem, a na to piszczałka wrzasnęła przebieraną
2137     2, 22|               gonił, a wodziciel niby go to powstrzymywał, a pytą wokół
2138     2, 22|                ryczał, uciesznie skakał, to dziewczyny brał wpół tymi
2139     2, 22|            naszczekiwania psów.~- Któryż to udawał niedźwiedzia? - zapytała
2140     2, 22|              Przewrotny, nie poznaliście to?~- Kiej pod tym łbem kożuszanym
2141     2, 22|                     Moiściewy, do figlów to rozum ma, pokraka jedna
2142     2, 22|           opowiedział jaką historię, jak to u Borynów na jesieni:~-
2143     2, 22|                na jesieni:~- A pamiętasz to, Józia, com wtedy powiadał?~-
2144     2, 22|                  powiadał?~- I jak! Było to o tym Burku Panajezusowym!~-
2145     2, 22|          chłopskim królem przezywali, że to był pan ludzki, sprawiedliwy
2146     2, 22|                 być za jedno z chłopami, to się ożenił z gospodarską
2147     2, 22|      gospodarskiej córce. Jezus, jak się to jej ślicznym widziało!~-
2148     2, 22|               jej ślicznym widziało!~- I to sam król tak żył z chłopami? -
2149     2, 22|         Poszłabym za nim w cały świat za to jedno słowo!'~W cały świat! -
2150     2, 22|                ten moment, niechby rzekł to słowo, a poszłaby, jak stała,
2151     2, 22|                 Rocha pytaniami, a gdzie to zamki takie, wojska takie,
2152     2, 22|             jeszcze onymi cudownościami, to zaczęli między sobą cicho
2153     2, 22|                 co rzekła, po tej druga, to i trzeciej się przypomniało,
2154     2, 22|                  przytajonych w borach - to o topielicy przychodzącej
2155     2, 22|                dzwoniącymi zębami... ale to rychło przechodziło jak
2156     2, 22|                 koń robił, jeno że sobie to miał za krzywdę i zapamiętał
2157     2, 22|                  przejmował go do kości, to popędził znowu dalej szukać
2158     2, 22|               ale co chyci zębami trawy, to ino ostre kamienie przegryza
2159     2, 22|                  sam gospodarz! Jezus ci to był, on Gospodarz Przenajświętszy,
2160     2, 22|             jeszcze szczuć i poganiać...~To i zawróciło konisko do zimowego
2161     2, 22|              przyjęli z powrotem, ale na to wyleciała wdowa z dziećmi,
2162     2, 22|                    Poorzą tobą, podpasą, to jesienią powrócim cię wyprząść! -
2163     2, 22|                wdowa i poznała go zaraz, to choć krzyknęła zrazu, że
2164     2, 22|                 choć krzyknęła zrazu, że to cud, iż powrócił i stał
2165     2, 22|                trafił, rolim przykupiła, to ci już z serca odpuszczam.~
2166     2, 22|               zastanawiając szeroko, jak to Pan Jezus zawsze karze zło,
2167     2, 22|                 Rocho.~Wzdrygnęła się na to Jagna, bo i Antek wszedł
2168     2, 22|                 okaleczałe dusze!~Cóż ta to życie szare i nędzne, cóż
2169     2, 22|                  mgłą przysłoniony, mrok to jeno, noc smutna i ciężka,
2170     2, 22|          własnymi oczami dziwy one.~Jako to bydlę, jarzmem przygięte
2171     2, 22|                się okólnie dzieje, jakie to kadzielne zapachy wioną
2172     2, 22|              taką prawdę miała, że rosło to w niej i stawało przed oczami
2173     2, 22|                 wystrzygała po kolei czy to strachy, czy króle, czy
2174     2, 22|            sprzed okien.~Nie zwracali na to uwagi, nie widząc wcale,
2175     2, 22|                    O złym się powiadało, to może się i wywołał i wypatruje,
2176     2, 22|                historię o Matce Boskiej, to wnet szczezną przewidzenia -
2177     2, 22|              utajonym dygotał.~- ,,Dawno to już się działo, dawno, przed
2178     2, 22|               poprzebierane za parobków, to za Miemców, pomagały, że
2179     2, 22|            nocach czasami rozmyślał, jak to przyjdzie gorzeć w tym piekle
2180     2, 22|              brał, by ją roznieść, iż mu to do orki przeszkadzała, ledwie
2181     2, 22|               czym przyjdzie zapłacić za to...~Aż w końcu i przyszła
2182     2, 22|                  i nie popuszczały ni na to oczymgnienie.~Potem lewentarze
2183     2, 22|              stali już o niego: ich był, to aby prędzej skonał, dmuchali
2184     2, 22|              obrazem świętym osłaniając, to kredą poświęconą znacząc
2185     2, 22|       Sakramentów i pojednania z Bogiem; to chociaż zakazywał, tak był
2186     2, 22|                  zły pasterz, odpowie za to srogo, ale on jeden ma moc
2187     2, 22|                   ale on, dojrzawszy, iż to jakaś biedota i taki psi
2188     2, 22|                nad jego niepoczciwością, to sprawiając, że zaraz zjawiła
2189     2, 22|             broniła go kobieta różańcem, to obrazem drzwi przytykając,
2190     2, 22|               obrazem drzwi przytykając, to pacierzem, to tym Imieniem
2191     2, 22|               przytykając, to pacierzem, to tym Imieniem Pańskim.~Wyspowiadał
2192     2, 22|                człowiekowa rozpręży jako to żelazo w ogniu, nabrzmieje
2193     2, 22|                  między ziemią a niebem.~To trwali w cichości, póki
2194     2, 22|                 pierzyną się ruszy. ."co to jest? ~- Chleb, chleb, każdy
2195     2, 22|          skupiając się koło niej.~- Albo to: "Gonią się goście po lipowym
2196     2, 22|                  takich zagadkach wie.~- To mówcie drugie, mądrzejsze!~- "
2197     2, 22|           dopiero Mateusz powiedział, że to ser, i sam zadał taką zagadkę:~- "
2198     2, 22|                 trudem się domyślili, iż to ma znaczyć skrzypce.~Tereska
2199     2, 22|                wszędy se dmucha!"~Wiater to miało znaczyć; zaczęli się
2200     2, 22|             miało znaczyć; zaczęli się o to swarzyć, prześmiewać i coraz
2201     2, 23|                   Jaguś !~- Co?~- Jesteś to?~- Zaśby nie!...~Tyle jeno
2202     2, 23|            stawały te cuda, zali nie sen to wszystko, nie omanienie!...~-
2203     2, 23|                zapamiętale...~- Czekałaś to na mnie? - zapytał po chwili.~-
2204     2, 23|                 Kto ino w sienie wszedł, to aż me podrywało... po tom
2205     2, 23|              jeno poszła do Kłębów... po to... myślałach, że się nie
2206     2, 23|           doczekam...~- A kiej wszedłem, to udałaś, że mnie nie widzisz...~-
2207     2, 23|           bojałam się zagadać... a serce to mi się tak tłukło, tak kołatało,
2208     2, 23|            zniewoliłeś...~- Nie chciałaś to, Jaguś, co?...~- Hale...
2209     2, 23|         poszarpanymi runami chmur, kieby to stado wołów burych zaległo
2210     2, 23|                widmowe bladości śniegów, to jakieś lodowe, wilgotnawe,
2211     2, 23|                 skrętach wskroś cieniów, to znowu noc jakby zawierała
2212     2, 23|            ugwieżdżonego, cichego nieba.~To znowu z pól czy od chałup,
2213     2, 23|                lotu i bijących o śniegi, to oddzielne, cierpkie głosy
2214     2, 23|          posuwały się wolno... chyłkiem, to znikały całkiem, jakby się
2215     2, 23|           zajączka.~- Od wiatru siedzim, to i nie zwąchały.~- Bojam
2216     2, 23|         niezmożonej radości istnienia...~To milkli z nagła i przystawali
2217     2, 23|              mroków i nocnego mętu...~...To była chwilami jakby ciężkim,
2218     2, 23|       spostrzegając ją przy sobie.~- Dyć to ja! - odparła jakoś łzawo
2219     2, 23|              Jagna zaczęła płakać.~Co ci to?~Abo to wiem?... a tak mię
2220     2, 23|            zaczęła płakać.~Co ci to?~Abo to wiem?... a tak mię cosik
2221     2, 23|             kwiatów; obcierał je dłonią, to rękawem, ale wciąż płynęły~
2222     2, 24|                po onej nocy pamiętliwej, to i najpierwszemu głowaczowi
2223     2, 24|           pilnujcie swojego, kiejście na to ustanowieni! - krzyknęła
2224     2, 24|                     A przeciech! bez nią to wszystko! bez nią! - przygadywała
2225     2, 24|                  w pierwszym śpiku.~Pono to niedźwiedniki szły z karzmy
2226     2, 24|               Antek podpalił. ~- Abo się to nie odgrażał?~- Cała wieś
2227     2, 24|              leży chora u matki...wiecie to?~- Jakże! zaraz do dnia,
2228     2, 24|                     Sprawiedliwie mu się to należy: cała wieś mogła
2229     2, 24|                 zarzewiem szyby obwalił, to mi już ze strachu całkiem
2230     2, 24|              pali, zaraz mnie tknęło, że to Antkowa sprawa - przerwała
2231     2, 24|                 Co mu ta zrobią? widział to kto? są na to świadki? co? -
2232     2, 24|            zrobią? widział to kto? są na to świadki? co? - zauważyła
2233     2, 24|                 zauważyła Balcerkowa, że to procesownica była sielna
2234     2, 24|                 znała.~- A nie złapał go to stary?...~- Złapał, ale
2235     2, 24|              złości z sobą żyli.~- Sądów to sprawa, nie nasza, ale kto
2236     2, 24|                 tak jawiła w tej chwili, to ani chybi z pięściami rzuciłyby
2237     2, 24|                 taką rzecz ważył!~Ale na to skoczył rozsrożony kowal
2238     2, 24|               nocami pilnował.~- A że on to zrobił, to bym przysiągł,
2239     2, 24|           pilnował.~- A że on to zrobił, to bym przysiągł, a zresztą
2240     2, 24|               kara na takich, musi! A bo to nie zmawiał się wciąż z
2241     2, 24|                  parobkami, nie buntował to przeciw starszym, nie podmawiał
2242     2, 24|                 wyrachowanie.~Zmiarkował to Rocho stojący z Kłębem na
2243     2, 24|                na dziady!~- Ale dziedzic to wama nie wrogiem! - dorzucił
2244     2, 24|                 z tartaka...~- Zachorzał to?~- Jakże, nie wiecie? drzewo
2245     2, 24|                  zaś stała bezradnie jak to stado owiec, kiedy je z
2246     2, 24|             niejednemu wstyd się robiło, to jeno spluwał, czapę naciskał
2247     2, 24|                  badać przyczyny pożaru, to juści, że i reszta narodu
2248     2, 24|                 oknach i przed drzwiami, to w opłotkach wyzierały rozciekawione
2249     2, 24|                  znowu co innego pletli.~To zaś ino było prawdą, że
2250     2, 24|                bowiem Antka nie zabrali, to nie on spalił, więc kto? -
2251     2, 24|                 i jednako wszyscy czuli, to głębokie współczucie dla
2252     2, 24|              przejęte pluchą, deszczami, to śniegiem mokrym, że trudno
2253     2, 24|           topielach chmur, że nawet i na to oczów mgnienie nie rozbłyskało -
2254     2, 24|            drażnili sobą ludzkich oczów, to wpadli w niepamięć jako
2255     2, 24|           ziemniakami ze solą.~U bogaczy to już od samego południa smażono
2256     2, 24|                wszystkiego serca, ile że to ostatni raz przed Wielkim
2257     2, 24|                  nie uderzył na znak, że to już północ i zapustom koniec;
2258     2, 24|                 przyniewolił do powrotu, to chyba jeden Pan Bóg wie,
2259     2, 24|                  wszystkiego od Weronki.~To zamarła w niej dusza od
2260     2, 24|              mogła się przemóc choćby na to jedno słowo do niego, nie
2261     2, 24|                  jakby zetloną na proch, to w sercu poczuła jakąś dziwną,
2262     2, 24|                 długim, słodkim płaczem, to jej dopiero ulżyło i powróciło
2263     2, 24|                  teraz czuję kiej wdowa, to juści, że już sama muszę
2264     2, 24|                się do wyjścia.~- Kaj się to zbierasz tak rano? - zapytał
2265     2, 24|            wymijająco.~- Nie sporządzisz to śniadania?~- Idź se do karczmy,
2266     2, 24|            zdzielił, ale nie zważając na to wyszła. Nie bojała się już
2267     2, 24|                  dawnego miłowania, niby to zarzewie, przywalone smutkami
2268     2, 24|               Jezus pokarał, grzeszna! A to nieużyczliwa la drugich,
2269     2, 24|               nieużyczliwa la drugich, a to wynosząca się nad inne,
2270     2, 24|                wynosząca się nad inne, a to kłótliwa a niechluj, a to
2271     2, 24|                to kłótliwa a niechluj, a to lubiła i zjeść dobrze, i
2272     2, 24|                 dobrze, i polenić się, a to w służbie Bożej opieszała -
2273     2, 24|                 w chałupie, są... żeście to przyszli... Hanka!... -
2274     2, 24|              było można, aż Witek musiał to wieźć na saneczkach, boby
2275     2, 24|                 co się ze mną stać może, to dawaj na dom baczenie, Józka~
2276     2, 24|               Kiej zeszłam na dziadówkę, to i z litości ludzkiej żyć
2277     2, 24|              dzieciom nie dam, kiej ty o to nie stoisz!~- Odnieś to
2278     2, 24|                  to nie stoisz!~- Odnieś to zaraz, nie potrza mi nic
2279     2, 24|              podpalenie ojca.~- Niech mi to do oczów któren powie, niech
2280     2, 24|            odgrażał.~I tak się stulał w, to jakieś zatracenie, kieby
2281     2, 24|                 kowal z cicha podjudzał, to z wolna odstręczali się
2282     2, 24|               niego, juści, nie stojał o to, pomstą zaślepiony, boć
2283     2, 24|               pomagał ochotnie, pewny za to Antkowej pomocy przy ożenku
2284     2, 24|                niego na każde zawołanie, to on w biały dzień, przy wszystkich,
2285     2, 24|                  ale że groźbą niewolił, to wychodziła rada nierada.~
2286     2, 24|        wychodziła rada nierada.~Niedługo to jednak trwało, bo jakoś
2287     2, 24|           Śpiewali już Gorzkie Żale, boć to była pierwsza niedziela
2288     2, 24|                  nań wciąż spoglądał, że to wyższy był nad drugie i
2289     2, 24|               westchnienie się rozległo, to święte słowo "Jezus" zabrzmiało
2290     2, 24|                   pokutował nie będzie - to by wyrwali go jak pokrzywę
2291     2, 24|                  chlastała go po twarzy, to znowu przyciszało się i
2292     2, 24|                szynkwasem.~Zrozumiał, że to on rozgonił wszystkich,
2293     2, 24|                wszystkich, ale połknął i to, i kazał dać wódki, jeno
2294     2, 24|                  i owdzie, wszędzie było to samo.~Więc jakby dla próby
2295     2, 24|             wolno w noc, obchodził staw, to przystawał gdzieniegdzie
2296     2, 25|                 topieli wyjrzało słońce, to ledwie na to Zdrowaś, że
2297     2, 25|            wyjrzało słońce, to ledwie na to Zdrowaś, że nim dusza pocieszyła
2298     2, 25|                 skamlący:~Matyjasiło się to narodowi, że i nie wypowiedzieć,
2299     2, 25|              odmarzała i puszczały lody, to już miejscami, po stronie
2300     2, 25|                   tłukących się o płoty.~To i nie dziwota, że Lipce
2301     2, 25|               pola, sady, drogi i niebo, to jedną topielą siną się widziały,
2302     2, 25|                 i do żywego przejmujący, to i mało kiedy dojrzał kogo
2303     2, 25|            zaryczało przy pustym żłobie, to kury zapiały od czasu do
2304     2, 25|                 dnie były coraz dłuższe, to i barzej się mierziło ludziom,
2305     2, 25|                brał się narządzać pługi, to brony lub inszy sprzęt gospodarski
2306     2, 25|                 przydatny, jeno niesporo to szło i ciężko, bo wszystkim
2307     2, 25|            widziały się do cna wymarzłe, to niejednemu kończyła się
2308     2, 25|                 za jedyną okrasę mieli - to i coraz częściej ciągnęli
2309     2, 25|                 miasteczka, drudzy zasie to i do Żyda do karczmy szli
2310     2, 25|               gromadą do niego chodzili, to juści, że i bieda u komorników
2311     2, 25|                gorzkie łzy za przyprawę.~To juści, że z tych różnych
2312     2, 25|               drugich wywrzeć z nawiązką to, co go na wnątrzu jadło -
2313     2, 25|                wnątrzu jadło - toć i bez to aż się chałupy trzęsły od
2314     2, 25|               choroby różne na wieś, jak to zresztą zwyczajnie bywa
2315     2, 25|         smrodliwe biją z tającej ziemie, to i najpierwej spadła ospica
2316     2, 25|              potem zaś febry i gorączki, to insze choróbska zwaliły
2317     2, 25|             niektóra kobieta też zległa, to rwetes we wsi stawał się
2318     2, 25|                wyjść z pługiem; na role, to i biedy a frasunki się skończą.~
2319     2, 25|                niebo wymiarkowując, zali to nie na dłuższą odmianę idzie,
2320     2, 25|          ponosiło, że kużden by leciał w to słońce jako te ptaki, co
2321     2, 25|            widzieli na topolowej drodze; to znowu któryś dojrzał na
2322     2, 25|            dziwowali się wielce.~Tak ano to ciepło zwodne czyniło, że
2323     2, 25|              rychło przespanym. W takich to ano sprawach, radościach,
2324     2, 25|               przechodził czas narodowi, to juści, nie dziwota, że Antkowe
2325     2, 25|            baczyć.~Dzień był posępny jak to patrzenie chorego, co ledwie
2326     2, 25|             szumem przemiatał po błocie, to deszcz pluskał, jak kieby
2327     2, 25|       roztrzęsione i poczerniałe ściany, to znowu staw barował się ano
2328     2, 25|        wychlustywały na wybrzeża.~W taki to dzień, jakoś na samym odwieczerzu,
2329     2, 25|                 skoro do tela nie rąbał, to jakże, teraz by, w połowie
2330     2, 25|            drzewa.~Jaki ta dziedzic był, to był, ale za głupiego nikto
2331     2, 25|               nowinę rozgłosił, ale mimo to zakotłowało we wsi, że ino
2332     2, 25|              przysięgał, że nic nie wie, to już i gdzieniegdzie krzyki
2333     2, 25|        gdzieniegdzie krzyki powstawały i to złe słowo padało, i lament
2334     2, 25|             przykładką.~Nie ozwał się na to, a jeno do Jagny rzekł:~-
2335     2, 25|              jego gniewny głos w stajni, to w oborze, to przy kopcach,
2336     2, 25|              głos w stajni, to w oborze, to przy kopcach, że aż w chałupie
2337     2, 25|                  było słychać.~- Cięgiem to taki sprzeciwy? - spytała
2338     2, 25|            niełacno ustępliwy, ale teraz to już się zgoła na kamień
2339     2, 25|           rzekome dąsy i gniewy, którymi to kobiety chłopów wojują.
2340     2, 25|               chłopów wojują. Całkiem na to nie zważał, jakby mu obcą
2341     2, 25|           zaglądała do starego, a dzieci to już prawie nie wychodziły
2342     2, 25|                 czym swoją rękę położył, to juści, że do ziemi przygiąć
2343     2, 25|                 być, jako chciał, a nie, to fora ze dwora.~Juści, krzywdy
2344     2, 25|                nie posiewał, nie, dobrze to czuły sąsiady. Rządy wziął
2345     2, 25|             bowiem ulegała, niewolił ją, to i cóż było począć, mężowy
2346     2, 25|                 niźli drugie kobiety, że to i serce miała barzej czujące,
2347     2, 25|              broniła się, jak mogła, ale to jarzmo i tak coraz ciężej
2348     2, 25|          poratunku nie było znikąd: ileż to razy chciała wrócić do matki -
2349     2, 25|                ją mężowi na postronku... To i cóż miała począć ze sobą?
2350     2, 25|               żyć jak drugie kobiety, co to i parobków se nie żałują,
2351     2, 25|        rozrastała się w duszy, wiedziała to za czym?~Za zło płaciła
2352     2, 25|                  w cały świat!~Ale gdzie to pójdzie, dokąd?~Dookoła
2353     2, 25|        przychwycą i pod garnczek wsadzą.~To i nie dziwota, że z tego
2354     2, 25|                 musu niewolenia, a i bez to, że w chałupie źle było
2355     2, 25|                źle było i nudno, a i bez to, że na złość staremu, a
2356     2, 25|                na złość staremu, a i bez to, iż się jej widziało, że
2357     2, 25|               się jej widziało, że wróci to dawne, wielkie miłowanie -
2358     2, 25|                  trutka żal do niego, iż to wszystko, co ją spotyka,
2359     2, 25|              spotyka, te smutki, zawody, to całe ciężkie życie, to przez
2360     2, 25|                   to całe ciężkie życie, to przez niego; i ten jeszcze
2361     2, 25|                 jeśli czasem rozmyślała, to jeno o jego odmienności,
2362     2, 25|                 nie zduszał w uściskach, to mimo wszystko, co myślała,
2363     2, 25|             czucie takiego szczęścia, co to aż do proga śmierci z lubością
2364     2, 25|              Właśnie teraz snuło się jej to wszystko po głowie, spuszczała
2365     2, 25|                 Byłech i wczoraj, czemuś to nie wyszła?~- Ziąb był taki,
2366     2, 25|                syknął.~- A przeciech, bo to nie mój chłop! - rzuciła
2367     2, 25|               tego Łyska...~- Baczysz mi to, Jaguś, dyć mam swojego
2368     2, 25|                  się człowiekowi wypśnie to jakie słowo twarde, nie
2369     2, 25|                  i jeśli oddała całunki, to jakby z musu, i jeśli odrzekła
2370     2, 25|                 z musu, i jeśli odrzekła to jakie słowo, to ino tak,
2371     2, 25|                 odrzekła to jakie słowo, to ino tak, by coś mówić, a
2372     2, 25|                chcąc już wracać.~Czuł ci to dobrze, czuł, to jakby mu
2373     2, 25|                 Czuł ci to dobrze, czuł, to jakby mu pokrzyw nakładli
2374     2, 25|               szukać...~- Juści, przódzi to choćby na całą noc się nie
2375     2, 25|                nie poredzili.~- Miłujesz to mnie, Jaguś? - szepnął cicho.~-
2376     2, 25|             szepnął cicho.~- A bo raz ci to powiadałam? a bo nie wychodzę
2377     2, 25|              miłować nie poradzi, ale on to wnet pomiarkował, bo ten
2378     2, 25|                  wszyscy mnie odstąpili, to i tobie pilno za drugimi.
2379     2, 25|                 A kiej do tego przyszło, to mi już wszystko zarówno,
2380     2, 25|             nienawiści głosem gadał:~- A to ci jeszcze powiem, bo swoją
2381     2, 25|             jeślim na takie psy zeszedł, to i bez ciebie, bez to, żem
2382     2, 25|            zeszedł, to i bez ciebie, bez to, żem cię miłował, rozumiesz,
2383     2, 25|                  miłował, rozumiesz, bez to! Za cóż to mnie ksiądz wypomniał
2384     2, 25|                rozumiesz, bez to! Za cóż to mnie ksiądz wypomniał i
2385     2, 25|                 zbója, za ciebie! Za cóż to wieś cała mnie odstąpiła
2386     2, 25|                  przeniosłem, nawet i na to nie pomstowałem, że ci stary
2387     2, 25|               wszystko, ją przeklinał za to, co przecierpiał, aż w końcu
2388     2, 25|             drogę i czepiła mu się szyi, to ją oderwał od siebie kiej
2389     2, 25|                  wyrozumieć wszystkiego, to jeno czuła okropnie, że
2390     2, 25|            każden czuł w tej minucie, że to nie przelewki, a sprawa
2391     2, 25|                 a ino mądre pomyślenie i to społeczne postanowienie.~
2392     2, 25|                   wystawali w opłotkach, to nad stawem, i szepty ciche,
2393     2, 25|                  pojechał do kancelarii, to już wszystkie razem, całą
2394     2, 25|                 się za nimi sporo ludzi, to bab, to dzieci, ale przywarli
2395     2, 25|                nimi sporo ludzi, to bab, to dzieci, ale przywarli drzwi,
2396     2, 25|                minutę, aż w końcu Kobus, to Kozłowa, to i parobki niektóre
2397     2, 25|                 końcu Kobus, to Kozłowa, to i parobki niektóre zaczęli
2398     2, 25|               sprzedadzą...~Jawił się na to Mateusz i zaczął nawoływać
2399     2, 25|                  naszczekiwać...~Trafiło to do serca narodowi, bo całą
2400     2, 25|          odwracano się nawet plecami, że to jeszcze zbyt żywo pamiętano
2401     2, 25|          grzeszne sprawki, nie zważał na to, a że go wnet poniesła zapamiętałość
2402     2, 25|             dziki bitkowy szał ogarniał, to z całej mocy krzyczał na
2403     2, 25|                się bronić nie będziecie, to jutro gotowi wyciągnąć pazury
2404     2, 25|            karczma zatrzęsła od mocy.~Na to i czekali przodownicy, bo
2405     2, 25|                  bo wnet Mateusz, Kobus, to Kozłowa, to potem i drugie
2406     2, 25|              Mateusz, Kobus, to Kozłowa, to potem i drugie rzucili się
2407     2, 25|            poszczuć na nieprzyjacioły... To się i tumult srogi uczynił,
2408     2, 25|             rzucając, gdzie trzeba było, to słowo ostre, że już w końcu
2409     2, 25|                  głupie barany jezdeśta, to niech waju zapędzają, kaj
2410     2, 25|                  i z gorącością niemałą, to niejednemu trza się było
2411     2, 25|                  cichy płacz dzieciątek, to ktosik budził się cały w
2412     2, 25|               potem, że zmora go dusiła; to gdziesik psy zawyły tak
2413     2, 25|                  Pod karczmę! Na las!...~To i na łeb i szyję przyodziewali
2414     2, 25|                 Kto ino ma z czym, kosę, to z kosą, cepy, kłonice, siekiery,
2415     2, 25|                 Pierwszy był ano we wsi, to jemu się należało naród
2416     2, 25|          korzeniami płyną... czasem jeno to jakie słowo przeleciało,
2417     2, 25|                  pięść wychynęła w górę, to jakieś oczy rozgorzały bystrzej,
2418     2, 25|                oczy rozgorzały bystrzej, to baranice zakolebały się
2419     2, 25|                  zakolebały się mocniej, to czyjaś twarz poczerwieniała
2420     2, 25|                odwodzić, straszyć, że za to, co zamyślają, cała wieś
2421     2, 25|                 za nim młynarz powtarzał to samo, ale nikto nie zważał
2422     2, 25|            głośno, krzyknął:~- Płacą mu, to prawi!~- Kazaniem krzywdy
2423     2, 25|                  tnie nasz bór! Pozwolim to, na to, co?~- Nie, nie!
2424     2, 25|                nasz bór! Pozwolim to, na to, co?~- Nie, nie! nie dać!
2425     2, 25|          przyznaje. Nasz bór, a tnie go! To i cóż my, sieroty, poczniemy,
2426     2, 25|                chrześcijańskie, Polaki, .to mówię wama, że rady już
2427     2, 25|                  nie bójta, nasze prawo, to i nasza wola i sprawiedliwość
2428     2, 25|                  wrzaski dzieci, klątwy, to kobiece lamenty, że ino
2429     2, 25|                 trzęsły koły niezgorsze, to widły zardzewiałe, to cepy,
2430     2, 25|        niezgorsze, to widły zardzewiałe, to cepy, a tu i owdzie kiej
2431     2, 25|               kiej ta chmura gradowa, co to jeno połyskuje, nabrzmiewa
2432     2, 25|                od samego świtania; kieby to stado dzięciołów spadło
2433     2, 25|                 smutno krze nie docięte, to jakaś drzewina - mizerota,
2434     2, 25|                  podlejszych drzew, któż to wypowie, ile a jakich padało!~
2435     2, 25|           wieszając się po nasiennikach, to czasem stado wron przeciągało
2436     2, 25|         krakaniem nad tym polem śmierci, to zwierz jaki wysuwał się
2437     2, 25|                  i wyrostków, a wszystko to podniesłszy srogi krzyk
2438     2, 25|                  gałęzią, a jak kobiety, to prosto z pazurami i wrzaskiem,
2439     2, 25|                   ludzie z Rzepek i skąd to jeszcze jesteśta, słuchajcie !~
2440     2, 25|             bitki, strachem przejmowało, to zaczęli się zmawiać, skrzykiwać,
2441     2, 25|                  zwłaszcza Rzepczaki, że to szlachta była i od wieków
2442     2, 25|                sąsiedzkich z Lipczakami, to wyklinali w głos, trzaskali
2443     2, 25|              kupami, wodzili za orzydla, to za łby, gnietli kolanami,
2444     2, 25|                 sprawy z Lipcami mający, to pierwszy się rzucał w pojedynkę
2445     2, 25|                zaczął przed nim uciekać, to go uchwycił za orzydle,
2446     2, 25|                 ujmą i ciepią się że nim to w tę, to w ową stronę.~Ale
2447     2, 25|               ciepią się że nim to w tę, to w ową stronę.~Ale już pod
2448     2, 25|               kiej ta żagiew na wietrze, to próśb nie słuchał i na nic
2449     2, 25|               okrwawieni, pobici, a mimo to rzucający się na całe kupy.~
2450     2, 25|                  byli wywiedli w bór.~Na to właśnie nadleciał Antek,
2451     2, 25|             wyszedł, ale że górę wzięli, to i na ból nie bacząc pokrzykali
2452     2, 25|               wysiłkiem szepnął:~- Tyżeś to, synu?... Tyżeś?...~I omdlał
2453     3, 26|              rosą, wyleniały się z nocy; to stawy zamigotały poślepłymi
2454     3, 26|            przytaiła - jeno wiater, jako to dychanie dzieciątka, cichuśki
2455     3, 26|                 oto dzień się stał, jako to nieobjęte morze weselnej
2456     3, 26|           wielkie, gorejące, ciepłe kiej to święte oko miłosierdzia
2457     3, 26|                  ona z żebrów, na któren to chleb Jezusowy była poszła
2458     3, 26|                  do gniazd swoich.~Stare to było, schuchrane, słabe
2459     3, 26|             pokrzywiona, spróchniała, co to się już ledwie tli i domiera
2460     3, 26|             swojej wsi rodzonej wracała, to biegła aż truchcikiem, że
2461     3, 26|             chwytała się bolących piersi to musiała przystawać, wolnieć
2462     3, 26|           czujące serce.~Hej! zwiesna ci to szła przeciech nieobjętymi
2463     3, 26|              pieśnie głosiły ją światu i to słońce święte, i ten wiater
2464     3, 26|                 kiej matczyne całunki, i to przytajone jeszczech dychanie
2465     3, 26|         czekających na pługi i ziarno, i to wrzenie wesela unoszące
2466     3, 26|            wesela unoszące się wszędy, i to powietrze ciepłe, orzeźwiające
2467     3, 26|                  pełnym.~Hej! zwiesna ci to szła, jakoby ta jasna pani
2468     3, 26|              czyniąca...~Hej! zwiesna ci to ogarniała przyziemne, pokrzywione
2469     3, 26|            uwidzi i co poczuje...~Tak ci to i czuła Agata kusztykając
2470     3, 26|        miłosierdzie nad sierotą...~Mogła to mówić! kiej łzy jako ten
2471     3, 26|            rozsuły po duszy palącą rosą, to porwała się z mocą i poszła,
2472     3, 26|             utytłane kiej ścierki ugory; to płachty zielonawe ozimin,
2473     3, 26|                płachty zielonawe ozimin, to zeszłoroczne kartofliska
2474     3, 26|           siwiały wody i wlekły się kiej to szkliwo roztopione; za młynem
2475     3, 26|                obór tęskliwe ryki bydła, to gęsi gdziesik pokrzykiwały
2476     3, 26|              jako po inne lata w tę porę to jeno się czerwieniło po
2477     3, 26|              błotna, ale nie zwracała na to uwagi wpatrując się z lubością
2478     3, 26|               sielny kawał! Juści!... bo to nie gospodarz pierwszy na
2479     3, 26|          wpatrując się znowu w drogę, że to wyszedł ze wsi Żyd jakiś
2480     3, 26|             sporego cielaka.~- A od kogo to kupione? - zagadnęła.~-
2481     3, 26|                  i pobekiwał żałośnie.~- To ani chybi po granuli...
2482     3, 26|               pocałuj, a poproś pięknie, to ci wróci... szepnęła z kuntentnością
2483     3, 26|                  wietrzące się pierzyny, to jeno ogarniała oczyma wieś
2484     3, 26|                 zatrzęsła jej sercem, że to Jezus pozwolił dożyć tej
2485     3, 26|                między chałupy, ale miała to siły, kiej ją tak rozebrała
2486     3, 26|                tym jeno deliberowała i w to całą duszę kładła, że skoro
2487     3, 26|                Pan Jezus spuści, aby się to mogło stać we wsi swojej,
2488     3, 26|             rozłożyć tej pościeli. Miała to kiej swoją izbę albo i łóżko?
2489     3, 26|                zawżdy, na barłogu jakim, to w obórce, jak się zdarzyło
2490     3, 26|                  człowiekowi grzesznemu.~To se jeno tajnie, po cichuśku,
2491     3, 26|                 gospodarski pochowek - o to jeno prosiła lękliwie...~
2492     3, 26|               ostatni przychodzi na nią, to wzięła sobie przypominać,
2493     3, 26|                 na cmentarz.~Gdzieby zaś to mogło być!... Nie każden
2494     3, 26|                  wszystkich pieniędzy na to jedno by nie starczyło!~
2495     3, 26|                spadła na nią troska: kto to ją przyjmie do chałupy na
2496     3, 26|                  jaki grosz przyobiecam, to się łacniej zgodzą... Juści!
2497     3, 26|           chałupę sobie mierzić.~Aby się to mogło stać u Kłębów, krewniaków,
2498     3, 26|             dzieci, w chałupie ciasno, a to i drób teraz się lęgnie
2499     3, 26|              gotowanych ziemniaków.~Choć to i dzieci krzykały tu i owdzie
2500     3, 26|                   bo dom był znaczny, że to dzieuchy popstrzyły wapnem