Tom, Rozdzial

3001     3, 31|             kąpią we wywarze z olszyny, że i rodzona matka potem nie
3002     3, 31|           Prześmiewacie!... Opowiadają, że chłopu ze słupskiej parafii,
3003     3, 31|                   Opowiadają, że chłopu ze słupskiej parafii, co ich
3004     3, 31|                 z niego diabła.~- Jezu, że to są na świecie takie sprawy,
3005     3, 31|             Trwoga wionęła przez serca, że skupiły się barzej, a Witek
3006     3, 31|             stoją?~- Mówili w kościele, że siedzą w lesie za Borynowym
3007     3, 31|                 Józka rychło oznajmiła, że u Dominikowej ciemno i na
3008     3, 31|           potykanie się o sprzęty i to, że jak stała, buchnęła się
3009     3, 31|           buchnęła się na łóżko.~- Cie! Że i na odpuście galanciej
3010     3, 31|               wsi taki wrzask i lament, że kto jeszcze spał, w koszuli
3011     3, 31|          córkami darła się wniebogłosy, że jej konia wyprowadzili złodzieje.~
3012     3, 31|           dopiero w parę pacierzy, jeno że się ledwie na nogach utrzymał:
3013     3, 31|                wciąż opowiadań drepcząc ze stajni na drogę i z nawrotem,
3014     3, 31|          Sołtyska z płaczem przybiegła, że i im wóz ukradli z podwórza.~
3015     3, 31|          trzasnął gdziesik z bliskości, że długi czas jeno wzdychali
3016     3, 31|               ręce i spoglądając na sie ze zgrozą.~- Konia z wozem
3017     3, 31|           Podlesie, urwały się z nagła, że nie sposób ich było odszukać.~
3018     3, 31|              tak sturbowała wszystkich, że choć dzień był bardzo cudny,
3019     3, 31|                powrócili rozpowiadając, że ani śladu nikaj, jakby kamień
3020     3, 31|           niczym, dowiedziały się jeno, że po inszych wsiach również
3021     3, 31|         parobków po dwie kobiety wespół ze starszymi chłopcami miały
3022     3, 31|              wyrabiało: tak rozpaczała, że i po dziecku nie poredziłaby
3023     3, 31|      dobrodzieja poleciała z lamentami, że litując się nad nią, dał
3024     3, 31|                nastał iście pogrzebowy, że zaś i pogoda się przemieniła,
3025     3, 31|        utrapieniu, wzdychający i żalni, ze strachem myśląc o nocy najbliższej.~
3026     3, 31|             roznosił nowinę tak dziwną, że zgoła nie do uwierzenia.
3027     3, 31|            radość buchnęła po ludziach, że już o zmierzchu, kiej deszcz
3028     3, 31|                 tą pomocą niespodzianą, że nawet mało kto pilnował
3029     3, 31|                 w karczmie i we młynie, że jak przed wielkim świętem
3030     3, 31|        jaśniejący i na podziw rozmowny, że kiej zajrzał do Borynów,
3031     3, 31|                 całe dwa dni do Lipiec, że najpilniejsze roboty obrobią.
3032     3, 31|              radować?~- Dziwno mi jeno, że tak za darmo, przez zapłaty,
3033     3, 31|        przyjdzie do rozumu, pomiarkuje, że nie ma się na kogo inszego
3034     3, 31|                na kogo inszego oglądać, że nikto mu nie pomoże, jeno
3035     3, 31|        wypytywać, kto sprawił taki cud, że przyjadą z pomocą? Chodził
3036     3, 31|              świeciło się po chałupach, że to dzieuchy prawie świąteczne
3037     3, 31|                 z Przyłęka!~Wrzeszczeli ze wszystkich stron na wyprzódki
3038     3, 31|              mig wszystko rozporządził, że nie przeszła i pół godziny,
3039     3, 31|          komornice, na darmo czekające, że i im któryś przypadnie,
3040     3, 31|             ożyły, potrzęsły się głosy, ze wszystkich podwórz wytaczały
3041     3, 31|         przywarł do zagonów, ścichnął i ze wzdychem serdecznym rzucał
3042     3, 31|              bladego zwiesnowego dnia - że jeno skowronki rozgłośniej
3043     3, 31|               się przykładał do zagona. Że nawet na południe z ról
3044     3, 31|            zagród, dziecińskie wrzaski, że cała wieś huczała i trzęsła
3045     3, 31|              sielnie honorując chłopów, że sadzały ich na pierwszych
3046     3, 31|             Gołębowej.~Tych se wybrała, że to Rzepczaki za szlachtę
3047     3, 31|                Hanka zaraz spostrzegła, że to inszy gatunek, znaczniejszy.~
3048     3, 31|         poredzili tym słowem zabasować, że kobiety jaże urastały z
3049     3, 31|          przykazując wszystkim uważnie, że prawie na palcach kiele
3050     3, 31|               starszy.~- Bo zawdy bywa, że kiej się dwóch za łby bierze,
3051     3, 31|           zawalone burymi chmurzyskami, że jeno na obrzeżach zwałów
3052     3, 31|          sinościach, zaczęli się zrywać ze śpiku i sposobić do pracy.~
3053     3, 31|                 Słońce wzeszło pięknie, że świat, kieby tym srebrem
3054     3, 31|              taki czad mocy i upojenia, że jaże w piersiach zapierało,
3055     3, 31|            cichości za robotę się brał, że kiej przedzwaniali na mszę,
3056     3, 31|            stanęły na słonecznej jaśni, że jak okiem sięgał po lipeckich
3057     3, 31|                 zaraz po obiedzie razem ze wszystkimi do roboty się
3058     3, 31|            stawił objaśniając kobietom, że choć to dzisiaj wypadało
3059     3, 31|           podkasał, kijem się wspierał, że to tęgie brzucho musiał
3060     3, 31|          Jezusowi dawał! No, mówię wam, że choć nieskorzy jesteście
3061     3, 31|                 choć już od roku wołam, że dach mi zacieka na plebanii,
3062     3, 31|               Lipcom okazaną... - wołał ze łzami, całując chylące mu
3063     3, 31|     podniesionym głosem.~- Bo czekalim, że i na nas przyjdzie kolej,
3064     3, 31|            zaradzi się jakoś... prawda, że i wam ciężko... i wasi mężowie
3065     3, 31|          mężowie z drugimi... no mówię, że się zaradzi.~- A o czym
3066     3, 31|                 Gulbasowa.~- No, mówię, że się zaradzi... Dam wam swoich
3067     3, 31|               ludzi, zaturkotały wozy i ze wszystkich progów leciały
3068     3, 32|           wiedział.~To jeno pewne było, że stójka z gminy, któren jeszcze
3069     3, 32|            siebie najbliższym chałupom, że nie wyszło i Zdrowaś, a
3070     3, 32|             wczesny dzień wstawał, jeno że jakiś poczerniały i mokry;
3071     3, 32|                   wołali na przemiany i ze wszystkich progów darły
3072     3, 32|         nacisnął.~- Powiedziały we wsi, że już idą, tośmy wyleciały
3073     3, 32|                z dziadami trzyma i wie, że torbę i wszy za darmo miał
3074     3, 32|             Dzieuchy?!~Dosłyszał naraz, że poniesły się z miejsca,
3075     3, 32|                wymiarkowała ni literki, że to był urzędowy, przypinały
3076     3, 32|                tak ją w dołku ścisnęło, że omal nie padła. Długo łapała
3077     3, 32|               kobiety, leciały szumnie, że śmiechami, rozwrzeszczane
3078     3, 32|                 ją Jagustynka.~- Juści, że wiecie! no, to dopiero nowina.
3079     3, 32|                   Przeczytał, to juści, że pewne! Chwała ci, Panie,
3080     3, 32|              się zdumiała.~- Myślałach, że zapomstujecie, a wy w bek,
3081     3, 32|                sercu co inszego siedzi, że czy chce, czy nie chce,
3082     3, 32|         uderzenie i odchodząc rzekła mu ze straszną nienawiścią:~-
3083     3, 32|           procesję zapowiadał, odłożoną ze świętego Marka na oktawę...~-
3084     3, 32|         pookręcane w płachty i zapaski, że ledwie im było oczy widać,
3085     3, 32|                 z długimi odpoczynkami, że to na odrobek przyszły,
3086     3, 32|            przeciek, ale prosto powiem, że choć to są juchy, łajdusy,
3087     3, 32|              dzieuchy najprzódziej...~- Że i trzy kwartały nie miną,
3088     3, 32|                sadzą. Rocho powiedział, że takie są dwa razy plenniejsze.~-
3089     3, 32|              się ona i przeszła krzyże, że niech Bóg broni...~- Czeka
3090     3, 32|               będzie czego słuchać...~- Że Jagna z wójtem się sprzęgła,
3091     3, 32|                 Zaśmiały się z Filipki, że pyta, o czym już wróble
3092     3, 32|               się nie wychylała z domu, że to pogorszyło się jej po
3093     3, 32|             łóżka i trzymała na nogach, że choć się chwiała na każdym
3094     3, 32|                  jaże z kwikiem pognał, że go to i Łapa jeszcze po
3095     3, 32|               płacz chycił za gardziel, że wsparłszy się o barłóg Pietrkowy
3096     3, 32|           laczego.~Tak zbrakło jej sił, że opadła w sobie kiej ten
3097     3, 32|              Źrebak lizał ją po twarzy, że bezwolnie przytulała głowę
3098     3, 32|                radość wstąpiła w serce, że się już rwała do komory
3099     3, 32|                 kawał świniny la niego, że już po gorzałkę chciała
3100     3, 32|              się wpijało przypominając, że robota czekać nie może...~
3101     3, 32|                  Czy to dzisiaj święto, że do roboty nie wychodzicie?...~-
3102     3, 32|              zapletłam!~- Jagna, wy tak ze mną nie igrajcie!~- Bo co?
3103     3, 32|              konia...~- Podziękuj Bogu, że gorszegoś nie oberwała! -
3104     3, 32|            Skończy się twoje panowanie, że ni wójt, ni kowal cię nie
3105     3, 32|                 srogo ciepała ślepiami, że w Hance opadło serce, zmilkła
3106     3, 32|              Tak się w niej roztrzęsło, że ani sposób iść było.~A zaś
3107     3, 32|                jeno z dachów i z drzew, że to wiater jął otrząsać gałęzie,
3108     3, 32|                pogłośniała; kurzyło się ze wszystkich prawie kominów,
3109     3, 32|              Tak się zajęły porządkami, że mało która szła w pole;
3110     3, 32|         zapomniały powyganiać nad rowy, że gęgały wrzaskliwie w podwórzach,
3111     3, 32|                drogach takie breweryje, że niech Bóg broni! Starsze,
3112     3, 32|               spychając wronie gniazda, że wystraszone ptaszyska, kiej
3113     3, 32|           szczędzili. Ale skoro poczuł, że mu na beczkę włażą i do
3114     3, 32|                chrapy wiecheć zapalony, że konisko zestrachane rzuciło
3115     3, 32|                 nie zaplątał orczykami, że go dopadły z bliska i dalejże
3116     3, 32|               wywiedła go na drogę, ale że koń wystraszony stracił
3117     3, 32|                  wargi się jej trzęsły, że zębów zawrzeć nie mogła,
3118     3, 32|                dokoła, oczy trąc, jakby ze snu wyrwana.~- Jezu, taki
3119     3, 32|           przejął. Dopiero spostrzegła, że jest z gołą głową, boso
3120     3, 32|               rzekła którejś już prawie ze złością.~- Wracają!... mało
3121     3, 32|              mruczała, przykro tknięta, że to każda kiej zwariowana
3122     3, 32|              prosto od rozumu odchodzi, że i Szymek wróci...~- Czemuż
3123     3, 32|             nagła, niecierpliwa radość, że porzuciła wystraszonego
3124     3, 32|               jeszcze wczoraj upewniał, że go z drugimi z kreminału
3125     3, 32|                z kreminału nie puszczą, że na długie lata tam pozostanie:~-
3126     3, 32|           podając jeść, choć wiedziała, że o to skamle po swojemu.~-
3127     3, 32|                 tykał wierzb zielonych, że zatrzęchły się niekiedy.
3128     3, 32|              wyłupać zza białych chmur, że już polśniewały kałuże i
3129     3, 32|              Deszczowe mgły już opadły, że z szarych, kamiennych płotów
3130     3, 32|                ją jeno dziwna tęskność, że jaże łzy nabiegały do oczu,
3131     3, 32|                się przypięła do roboty, że komornice ostały daleko
3132     3, 32|         pierzchały i pojaśniało w niej, że przygiąwszy się barzej nad
3133     3, 32|        naszeptawszy się o niej do syta, że to ciepło już się zrobiło
3134     3, 32|                   Taka im była krzywda, że się w cieple wyspali i najedli
3135     3, 32|               ho, tyla z niej biednemu, że może sobie zdychać z głodu,
3136     3, 32|                 niewola!..~- A co groch ze sperką, to nie rosół na
3137     3, 32|          Struchlały wszystkie czekając, że skoczą sobie do kudłów,
3138     3, 32|               na obiad i kosze zbierać, że to świątkować mieli od południa.~
3139     3, 32|               bydło zegnali z pastwisk, że jeno poniektóra biedota
3140     3, 32|           ubrany i stułę, z gołą głową, że mu jaże łysina błyskała
3141     3, 32|             kolebał się na kulach, jeno że od mostu zawrócił i pono
3142     3, 32|                a miejscami tak grząsko, że po kostki zapadali. Osłaniając
3143     3, 32|                    trochę tu mokro, ale że mówią, co na suchy rok idzie,
3144     3, 32|              krzami rozkwitłych tarnin, że wynosił się kiej biała kopa,
3145     3, 32|             jeno dłużej się zatrzymały, że to Gulbasiaki z Witkiem,
3146     3, 32|      poniektórym chłopakom tęgą łaźnię, że podniósł się taki wrzask,
3147     3, 32|            gęsto nabitych kwiatuszkami, że nawet w starych koleinach
3148     3, 32|            kamionki, obrosłe w ciernie, że trzeba je było potem obchodzić,
3149     3, 32|            naród się rozwlókł na staje, że jako te kwiaty widniały
3150     3, 32|                 i daleko, i przestrono, że cała procesja zdała się
3151     3, 32|               przetaczało ku zachodowi, że już pozłociały zboża, okwiecone
3152     3, 32|              tak przysłoniona drzewami, że ino kajś niekaj dojrzał
3153     3, 32|               kiej usypisko; powiedali, że pod nim leżą pobite na wojnie.
3154     3, 32|                 tur było jakoś i pusto, że nawet wróble nie gnieździły
3155     3, 32|              boki żółciły się piachami, że jeno rozchodniki, kiej te
3156     3, 32|                 ale ciągnęli ją ospale, że śpiewał ino kto niekto,
3157     3, 32|         wszystko, deszcze też przybiły, że nieprędko się ruszą.~- I
3158     3, 32|                się ruszą.~- I spaprane, że niech Bóg broni! - westchnął
3159     3, 32|          podniesły się jękliwym chórem, że litania rozwlekła się nad
3160     3, 32|                 i rozśpiewanym zagonem, że ludzie, pracujący na modlickich
3161     3, 32|              maci, w cały świat gnając.~Ze staje mieli jeszcze do trzeciego
3162     3, 32|            nakazał ostro ksiądz.~Juści, że ostali, przedeptując z niecierpliwości.
3163     3, 32|                  Wiater skądciś zawiał, że świece pogasły, chorągwie
3164     3, 32|          nadzieja rozsadzała jej duszę, że zeszła na bok, w bruzdę,
3165     3, 32|               gwaru i płaczów... Dobrze ze dwa pacierze trwały powitania
3166     3, 32|                aż ksiądz się spamiętał, że pora, i dał znak.~Ruszyli
3167     3, 32|                taką moc dając piersiom, że śpiew zrywał się kiej burza
3168     3, 32|              rozognionych uniesień...~A że sporo narodu przybyło, to
3169     3, 32|            drzewami, szli i nad polami, że całe Podlesie zaroiło się
3170     3, 32|             kiej chmura, gdy już pierun ze siebie wypuści, że tylko
3171     3, 32|               pierun ze siebie wypuści, że tylko i ze samego przodka
3172     3, 32|              siebie wypuści, że tylko i ze samego przodka jeszcze nutę
3173     3, 32|              zrobiło się pilno zgwarzać ze swoimi. Ciąg się też porwał
3174     3, 32|              cichość się rozpościerała, że ino tupot nóg się rozlegał
3175     3, 32|              rozzłoconą, szklaną banię, że jeno kilka chmur przesiąkłych
3176     3, 32|             stanął i w krwawych dymach, że tylko miejscami, kaj wyniosłe
3177     3, 32|           miejscami samą krawędzią pól, że chłopy przestawali opowiadać
3178     3, 32|             ślepiami tę mać żywicielkę, że niejeden się żegnał, niejeden "
3179     3, 32|                wróciło... nawet Kozieł, że znowu będzie trzeba pilnować
3180     3, 32|         przygniatały ją kieby kamienie, że ledwie nogi zbierała, ale
3181     3, 32|                 I ją poniesły radoście, że pobiegła naprzeciw i prawie
3182     3, 32|                już zapomniane tęsknoty, że przepychała się przez ciżbę
3183     3, 32|               ją kto wodą zimną. oblał, że wypadła z kupy i w las pognała,
3184     3, 32|               końcu złość ją zatrzęsła, że byłaby z lubością puściła
3185     3, 32|          śmiejące się gęby.~Szczęściem, że już wychodzili z boru.~Ostatni
3186     3, 32|               przyśpieszał nabożeństwo, że to i Walek czekał na niego
3187     3, 32|                co pole wymierzają, jeno że to nie omentry.~- Kupce
3188     3, 32|              zaczął przejmować gromadę, że nawet nie spostrzegli, jak
3189     3, 32|                wsiąkała z wolna w pola, że jeno gdzieniegdzie czerwieniał
3190     3, 32|          podtykając im jadło i niewoląc ze wszystkiego serca.~Że i
3191     3, 32|          niewoląc ze wszystkiego serca.~Że i krzywd zapomnieli, i pamięci
3192     3, 32|                i radować się dobytkiem, że choć już dobrze ściemniało,
3193     3, 32|           kochane, dziecińskie głowiny.~Że już i nie opowiedzieć, jakim
3194     3, 32|                 ludniej było i weselej, że jedna Hanka chodziła po
3195     3, 32|            bolesnym, palącym łzom.~Jeno że i w tym nie ostała dzisiaj
3196     3, 32|         odsuwała. Aże przyszło do tego, że kiej w stodole nabierała
3197     3, 32|                  jakby nawet rada temu, że ją jakaś moc pojena i ponosi,
3198     3, 32|                 już się paliły światła, że co chwila, jakby z niewytłomaczonego
3199     3, 32|                co każda dzisiaj cierpi, że często złe i mściwe oczy
3200     3, 32|            przychodziły i takie chwile, że zaczynało im być siebie
3201     3, 32|            zaczynało im być siebie żal, że byłyby zagwarzyły przyjaźnie,
3202     3, 32|           byłyby zagwarzyły przyjaźnie, że każda ino czekała zaczepki,
3203     3, 32|             odrzeknąć poczciwym słowem, że nawet przystawały wpodle,
3204     3, 32|               Ziemię zaś otulały mroki, że jeno kajś wynosiły się na
3205     3, 32|         Rozpoznała po głosach i drugie, że z każdego cienia nad wodą,
3206     3, 32|             ukropem miłowań i lubością, że nawet i te skrzaty ledwie
3207     3, 32|                 Obmierzło jej to nagle, że wzięła ich wymijać, kierując
3208     3, 33|              pomdlałe, dmuchał we mgły, że rozpierzchały się na wsze
3209     3, 33|               sadom i rymnął w gąszcze, że z wiśni posypał się ostatni
3210     3, 33|            życia zaś gdziesik z ziemie, ze dna wszelkiego stworzenia
3211     3, 33|               twardym śpiku zmora dusi, że targa się, stracha, zamiera,
3212     3, 33|             oniemienia dzień wita i to, że między żywymi jest jeszcze,
3213     3, 33|           Wiater się kajścić zapodział, że w lubej cichości wszystko
3214     3, 33|           wyganiali inwentarz na drogi, że szedł kolebiąco rycząc przeciągle,
3215     3, 33|       czerwonawo mieniąca się w słońcu, że jeno belki owiec i pieskowe
3216     3, 33|               niewiele się przyciszyło, że to wieś jęła się szykować
3217     3, 33|               szkód narobiła niemałych, że naród, ochłonąwszy z trwogi,
3218     3, 33|              znojnej pracy zaprzęgając.~Że zaś dzisiaj akuratnie wypadał
3219     3, 33|           drugie szły la zgwarzenia się ze somsiady, la obaczenia świata
3220     3, 33|              młodzi ledwie co porosłej, że to chłop zachorzał po powrocie
3221     3, 33|             teraz na zwiesnę pognała... Że zaś bieda ma długie nogi
3222     3, 33|             niejednego tak przypierało, że ostatnią koninę wyprowadził,
3223     3, 33|               gotowym wyrokiem groziła, że wśród płaczów całej rodziny
3224     3, 33|            gospodynie też się wybierały ze swoim dobrem, że często
3225     3, 33|              wybierały ze swoim dobrem, że często gęsto kokoszki gdakały
3226     3, 33|                się wszystkim śpieszyło, że nawet msza odprawiała się
3227     3, 33|                przeniósł na swój grunt, że kiej rozcięte w poprzek
3228     3, 33|             Dojrzała ją z proga Nastka, że to ino wąski sadek ich dzielił.~-
3229     3, 33|             jeno Nastka wysylabizowała, że Pochwalony stojało na początku.~-
3230     3, 33|                 już ci wczoraj rzekłam, że nic mi do waju. Wróci twój
3231     3, 33|                się zachłysnęła płaczem, że ino robiła gardłem, słowa
3232     3, 33|                tak rozpaczliwie tłukło, że przyciskała się do drzew,
3233     3, 33|             powywierane do pustych izb, że tylko w jednej, kaj okno
3234     3, 33|                 jej strasznie żałośnie, że to ludzie mają wszystkiego
3235     3, 33|              się na ugór pędzić. Jezus, że to na nikogo się spuścić
3236     3, 33|           nikogo się spuścić nie można! Ze dwa pręty koniczyny spasione!
3237     3, 33|             sprawi, darmozjadzie jeden, że popamiętasz.~- Wygnałem
3238     3, 33|                na gniadego, a tu widzę, że w naszej koniczynie jakieś
3239     3, 33|            ksiądz... Dawno już mówiłam, że to siano w przeszłym roku...
3240     3, 33|               Jagna też u matki robiła, że w chałupie była jeno Jagustynka
3241     3, 33|          powiadają. Może i prawda, jeno że ten grób z chłopem i dzieciskami
3242     3, 33|               ją taki żal za Mateuszem, że z rykiem tłukła się po bruździe
3243     3, 33|         wełniakach, a ledwie już zipiąc ze złości, pomstowały ze wszystkiej
3244     3, 33|            zipiąc ze złości, pomstowały ze wszystkiej mocy, pięściami
3245     3, 33|            Krzyki roznosiły się daleko, że kiej na dziwowisko zbiegali
3246     3, 33|              głowy.~Bo też kłóciły się, że niech Bóg broni! Wójtowa,
3247     3, 33|              kaczki, a nawet stara gęś, że już nie wypowiem tych szkód
3248     3, 33|            Płótno cieniuśkie, paczesne, że kupne nie byłoby lepsze,
3249     3, 33|                było za wiele la obojga, że kiej wilki skoczyli na nią;
3250     3, 33|               psy w nierozplątaną kupę, że ani rozeznał, czyje pięście
3251     3, 33|                 tak była sponiewierana, że ledwie ją poznawali. Z gołym
3252     3, 33|             włosy miała powyrywane wraz ze skórą, naderwane uszy, oczy
3253     3, 33|                jakby ją kto pobronował, że choć wiedzieli, co to za
3254     3, 33|                uspokoić.~Tereska, która ze strachu schowała się w czas
3255     3, 33|               Zajrzała zaraz do Kozłów, że to Bartek pociotkiem jej
3256     3, 33|              jakby w słońce zapatrzone, że jeno niekiedy z trześni
3257     3, 33|               my teraz poczniemy, co?~- Ze dwa tysiące trzeba by na
3258     3, 33|              Hale, cheba o jednej izbie ze sionką.~- Przeciech coś
3259     3, 33|                 nos wycierał za węgłem, że w tej smutnej cichości jeno
3260     3, 33|                 zarechotał na ogrodach, że niejedna wzdychając szła
3261     3, 33|          Stachowi Płoszce, a i mądrala. Że zaś przy tym sprawny był
3262     3, 33|              jakoś wkrótce po powrocie, że to już przykrzyła mu się
3263     3, 33|         skrzącymi ślepiami z taką mocą, że dreszcze go przeszły. Obejrzał
3264     3, 33|               batem, a tak wzgardliwie, że Mateusz zapomniał języka
3265     3, 33|                psa! Wstyd nim zatrząsł, że zobejrzał się, czy aby kto
3266     3, 33|                dzisiaj i przez dobroci, że łamała sobie głowę, co mu
3267     3, 33|                 bele czego i piekłował. Że Tereska cały czas się nie
3268     3, 33|                 jak mrówka, nawet rada, że wziął nad nią górę i kwardo
3269     3, 33|                 pokorna, gniewało i to, że cięgiem plątała się kole
3270     3, 33|      najbogatsza, ale już przez zębów i ze ślepiów jej cieknie; Ulisia
3271     3, 33|                będzie się tu przekpiwał ze wszystkich! Kiej ci w Lipcach
3272     3, 33|              wszyćkie gotowe pod kozik, że co sobota w każdej chałupie
3273     3, 33|                jaże chłopaki kładły się ze śmiechu, jeno Kłębianki
3274     3, 33|              podniesły wrzask na niego, że stary krzyknął:~- Cichojta!
3275     3, 33|           Kozłom sielnie się dostało.~- Że już lepiej nie można. Strach,
3276     3, 33|               zechce...~- Bośta barany, że dacie takiemu przewodzić
3277     3, 33|           senność siała się po świecie.~Że Kłąb, aby nie zadrzemać,
3278     3, 33|            zapytała żona wychylając się ze sieni.~- Juści... żeby tak
3279     3, 33|          myślisz, co? To ci zapowiadam, że przedać jej nie pozwolę.
3280     3, 33|              szmer liści tak rozbierał, że jął się kiwać i żydy wozić
3281     3, 33|                 samymi złotówkami cosik ze trzy ruble.~- Schowajcie
3282     3, 33|            Wzdychał ciężko zmagając się ze straszną chęcią, jaże odwrócił
3283     3, 33|                na pochówek... bych to i ze mszą było... po gospodarsku...
3284     3, 33|             bijącym sercem oczekiwania, że ją przyjmie i powie: "Ostańce!"~
3285     3, 33|                uciechy radził biedocie, że u krewniaków ostać powinna,
3286     3, 33|            żebry... Nie można.~Kłębowa, że słuchała się we wszystkim
3287     3, 33|      baraszkujący i swywolił po polach, że zboża chlustały po zagonach
3288     3, 33|            jarmarku i wójtowej sprawie.~Że pokrótce, jeszcze nim rosa
3289     3, 33|              trzy ruble, przyobiecał.~- Że to przezpieczności nie ma
3290     3, 33|               samo nikogo nie poznawał, że w końcu zaprzestali.~- Jemu
3291     3, 33|        potrzebne - powiedział ksiądz.~A że każden miał dosyć swoich
3292     3, 33|          parobka.~- Pietrek, prawda to, że kto przez spowiedzi zamrze,
3293     3, 33|                  Wiedziano jeno dobrze, że sama Kozłowa całe dnie latała
3294     3, 33|         pomniejszych gospodarzy, Kobus, że to człowiek był niespokojny
3295     3, 33|               tego wychodziły historie, że to Kobus miał ozór niepowściągliwy,
3296     3, 33|             tych jazgotów lamentliwych, że już słuchać przestali.~Aż
3297     3, 33|           głowami.~I tak czas schodził, że męt we wsi był coraz większy.~
3298     3, 33|           granatowe kapoty przyodziane, ze srebrnymi łańcuchami na
3299     3, 33|                jadła. Szwargotali cosik ze Żydem.~Chłopy całą kupą
3300     3, 33|                 prawie kupiły Podlesie, że już pojechali rozmierzać
3301     3, 33|           pojechali rozmierzać kolonię, że całe piętnaście familii
3302     3, 33|          Lipcach wytrzymać - zapewniał, że to bywały był we świecie,
3303     3, 33|         kamienie zwożą i studnię kopią.~Że niejeden przez ciekawość
3304     3, 33|              własnymi oczyma sprawdzał, że prawdę powiadali.~Ale jak
3305     3, 33|                niebo i tak przypiekało, że już po wyżniach i na piaskach
3306     3, 33|             były duszne i tak nagrzane, że już po sadach sypiali, gdyż
3307     3, 33|               niźli po inne roki, dość, że w Lipcach nastał czas dziwnie
3308     3, 33|                stawał przeciw drugiemu, że jakby piekło zrobiło się
3309     3, 33|                to Płoszkowa pożarła się ze sołtysem o przemienienie
3310     3, 33|                  a wrzeszczeć i wyzywać ze wszystkiej mocy - że jakby
3311     3, 33|            wyzywać ze wszystkiej mocy - że jakby zaraza na wieś padła,
3312     3, 33|                Dominikowa jaże pożółkła ze złości a zmartwienia, bo
3313     3, 33|                przez kowala podmawiany, że tak robił, jak mu się podobało,
3314     3, 33|               po wsi. Groziła mu potem, że niech jeno Antek powróci,
3315     3, 33|            często zaglądały do karczmy, że nie było komu przedzwonić
3316     3, 33|           spękana i w gruz się sypiąca, że nawet ptaki już się w, niej
3317     3, 33|                żółtym piaskiem wysypał, że nawtykawszy w ziemię u stóp
3318     3, 33|             Zapach młodych brzóz powiał ze smętarza i wraz też słowiki
3319     3, 33|               zawodzenia, zaś niedaleko ze zbóż ozwały się też pana
3320     3, 33|           Pośpieszajta się, ludzie... - że to opóźniali się z nutą
3321     3, 33|               jucho, boś nie za bydłem!~Że zgodliwie już poszło, i
3322     3, 33|              tyla jeno, co mi się udało ze starszego wyciągnąć.~- A
3323     3, 33|                do siebie.~- Powiedział, że Antka, przed sprawą nie
3324     3, 33|            Wczoraj mi mówił".~- Uciekać ze wsi... od grontu... od dzieci...
3325     3, 33|         znajomych, które tam pojechały, że listy piszą, a nawet pieniądze
3326     3, 33|            słowa. Poznacie, żem prawy i ze szczerego serca namawiam,
3327     3, 33|              postanowić.~Odszedł cicho, że ani spostrzegła, kiej się
3328     3, 33|               przykuta.~- Jezu, uciekać ze wsi, od grontu, od wszystkiego! -
3329     3, 33|                 ścichły, zawiał wiater, że zakolebały się cienie i
3330     3, 34|               kręciło się w obejściach, że to pora była osypywania
3331     3, 34|            witał się z każdym z osobna, że nawet dzieciom, co się były
3332     3, 34|                 zagadywał, tak był rad, że wszystko zastaje po dawnemu.~-
3333     3, 34|                cieszyli z jego powrotu, że zaraz po drodze jęli mu
3334     3, 34|            obaczcie ich, leżą w sadzie, że to gorąc w chałupie. Mleka
3335     3, 34|                 tak przysłaniały niebo, że dołem na murawach jeno niekajś
3336     3, 34|                nad nim płachtą cieniów, że jeno czasem, kiej ją wiater
3337     3, 34|         dochodzi... Aż mi nawet dziwno, że jeszcze żyje; przecież na
3338     3, 34|           popije.~- Musicie być gotowe; że lada dzień skończy.~- Pewnie,
3339     3, 34|                dzień skończy.~- Pewnie, że tak, mój Boże, pewnie. To
3340     3, 34|                  nie... Jak duszy pilno ze świata, niczym jej nie powstrzyma,
3341     3, 34|           jeszcze się z niego wyśmieją, że zawierzył głupiemu... Ale
3342     3, 34|             uparł i poszedł. I powiada, że może w pacierz po oddaniu
3343     3, 34|                dziadaka i za głupawego, że to nie wiada, z czego żyje,
3344     3, 34|                rozumu... A on taki pan, że mu sam dziedzic posłuszny!...
3345     3, 34|              się redziła. Skrzyczał ją, że głupia.~- Bo i prawda. Dają -
3346     3, 34|                urzędzie powiedzieli mi, że Antka mogą przed sprawą
3347     3, 34|                słowa.~- Rada dobra, ale że to Michałowa, nieprzezpieczna:
3348     3, 34|               ma on tu coś w tym, ma... Ze sprzedaniem się nie śpieszyć:
3349     3, 34|               spokojni. Jak powiadomią, że pora, pojadę z wami po Antka.
3350     3, 34|                    Przez złość do nich, że to chcą działów. Piekło
3351     3, 34|              Dominika.~- A ja myślałem, że co inszego, bo to mi różnie
3352     3, 34|             dmuchać od samego południa, że żytnie pola, rdzawe od młodych
3353     3, 34|                miotał kiejby la zabawy, że wzburzone znowu hulały po
3354     3, 34|               jeszcze prała nad stawem, że ino kijanka trzaskała i
3355     3, 34|              Wstrzymywały go nieco wozy ze Stachowym drzewem, że polem
3356     3, 34|              wozy ze Stachowym drzewem, że polem chciał objeżdżać.~-
3357     3, 34|          Gulbasiak też widział, jeno co ze strachu w las pognał do
3358     3, 34|             Ktoś dobrodzieja uwiadomił, że wyszedł przed plebanię rozpytywać,
3359     3, 34|               wozem pojechał zabierając ze sobą Kłęba i parobków.~Długo
3360     3, 34|             ktoś konie za uzdy chwycił, że musiał przystanąć i rzekł:~-
3361     3, 34|                   A cóż to, wójt chory, że leży kiej baran? - pytał
3362     3, 34|             dzieciom i wójt!~- A Boryna ze śmiercią się mocuje, wody
3363     3, 34|              podać, a ta...~- Ja bym ją ze wsi wyświeciła! ja bym ścierwę
3364     3, 34|              chałupach, załamując ręce, że już z tej zgrozy i oburzenia
3365     3, 34|                 by! kobieta kiej łania, że nie wiada, czy nalazłby
3366     3, 34|            ochfiaruje!~Aż się pokładali ze śmiechów i przekpiwań.~-
3367     3, 34|               bo nijako się im zrobiło, że nie odzywając się już na
3368     3, 34|            Wieczór się już zrobił, jeno że jakiś wietrzny i dziwnie
3369     3, 34|                wiater pohukiwał wysoko, że tylko co najwyższe drzewa
3370     3, 34|          wiedziała.~- I zaraz powiedzą, że co najgorsze, to w Lipcach
3371     3, 34|               Bo wszyćkie takie święte, że niechby je kto tak przyniewalał,
3372     3, 34|                 już się kajś zapodział, że skoro kumy się porozchodziły,
3373     3, 34|             najdzie większego chwata!~A że jakoś nie bardzo mu basowali,
3374     3, 34|               powiada:~- Swoje trzymam, że cię na wójta nie wybierzem!~
3375     3, 34|                wróciła, i taki był zły, że organistę zwymyślał, a Jambroża
3376     3, 34|             jęło prażyć niemiłosiernie, że w rozpalonym i suchym powietrzu
3377     3, 34|                 nogi kiej zarzewie, zaś ze ścian ściekały żywice, żarem
3378     3, 34|                wójta, i przed Borynami, że Hanka wraz z domownikami
3379     3, 34|             wykryli ją całą wełniakami, że jaże grała w oczach od kolorów,
3380     3, 34|               Józka oblepiła w strzyżki ze złotego papieru. ~Wielki
3381     3, 34|               się wydzierał po swojemu, że mu to Witek z cicha przygwizdywał.~
3382     3, 34|          lichtarze i co ino było można, że nawet ziemię przed ołtarzem
3383     3, 34|                 i przygwizdywać kosowi, że gałęzią odganiał, a nie
3384     3, 34|         przestrzegała ciszej.~- Prawda, że śwarna i przystrojona, a
3385     3, 34|         nabożeństwo, dobrodziej wyszedł ze sumą i organy zagrały, ale
3386     3, 34|               baldach, a pod nim ksiądz ze złocistą monstrancją w ręku
3387     3, 34|                ręku wolniuśko zstępował ze schodów. A kiej się jako
3388     3, 34|                a nawet wszystkie dwory, że dziedzice prowadziły dobrodzieja
3389     3, 34|            jeszcze w asyście szli pobok ze światłem, zaś baldach niesły
3390     3, 34|              oczy, żywym ogniem prażąc, że już się wolno posuwali wśród
3391     3, 34|                 wszystkimi gardzielami, że zdało się, jakoby wraz z
3392     3, 34|         serdeczny, nabrzmiały radością, że pieśń ogromna rozlewała
3393     3, 34|               się był jeszcze podniósł, że już zgoła wytrzymać było
3394     3, 34|            procesja i choć już ustawali ze spieki, a choć i sam proboszcz
3395     3, 34|              ździebko ustawszy milknął, że ino tupot nóg się rozlegał,
3396     3, 34|           dziadom wysupłać i zmówić się ze znajomkami, kiej pociemniało
3397     3, 34|                 palący wiater zakręcił, że drzewa się zatargały i kurz
3398     3, 34|            przekropił, gorący i rzadki, że jeszcze parniej się stało
3399     3, 34|             wsią i uderzył taki wicher, że dziw drzew nie powyrywał,
3400     3, 34|                w strachu.~Na szczęście, że burza przewaliła się stronami,
3401     3, 34|                i poszła taka nawałnica, że w mig położyła zboża, rzeka
3402     3, 34|                zboża, rzeka wezbrała, a ze wszystkich rowów, miedz
3403     3, 34|                 pól i przenikała duszę, że już dzieci z wrzaskiem brodziły
3404     3, 34|               pasterek:~ ~Powiedziałeś, że mnie weźmiesz~Skoro żytko,
3405     3, 34|             burzę, ale wiela gospodarzy ze sąsiedzkich wsi pozostało
3406     3, 34|            Chłopaki sprowadziły muzykę, że już od nieszporów roznosiło
3407     3, 34|               niemiara, miejsc zbrakło, że sporo musiało się kuntentować
3408     3, 34|                  by im napitki wynosił.~Że prawie sama młódź przepełniała
3409     3, 34|                mruknął Mateusz, stojący ze swoimi kamratami.~- Gorzałki
3410     3, 34|           zaczął im cosik raić z cicha; że wsparci o szynkwas słuchali
3411     3, 34|                syny, radzili pilno, ale że wrzask się robił coraz większy
3412     3, 34|            alkierz zajmowali gospodarze ze swoimi gośćmi.~Izba była
3413     3, 34|                   Powiedam, co wiadomo, że co dnia z nimi hańdryczysz.~-
3414     3, 34|                 drwił, ale wargi mu się ze złości trzęsły.~- Może i
3415     3, 34|             jeszcze co takiego usłyszy, że mu się odechce.~- Cichojta
3416     3, 34|                 wykupili co do jednego, że zaś w Górkach było inaczej,
3417     3, 34|             ciemię.~- Bieda nie z tego, że ojcowie nie chcą wam popuścić
3418     3, 34|            mówił dalej - a jeno z tego, że Lipce mają ziemi za mało,
3419     3, 34|               Lipce mają ziemi za mało, że narodu cięgiem przybywa,
3420     3, 34|                   Święta prawda! Juści, że tak! Juści! - szeptali sfrasowani.~-
3421     3, 34|                 bierą: ciasnota wszędy, że chałupy dziw się nie rozwalają,
3422     3, 34|            przerwał:~- Cóż nama z tego, że drugie dobrze mają! Pokaż
3423     3, 34|                 dziczka w czystym polu, że czy zmarnieje, czy też wyrośnie -
3424     3, 34|             przewiady i opowiadał potem ze śmiechem, co się stało:
3425     3, 34|                Grzela.~- A ja ci mówię, że można, w inny ździebko sposób,
3426     3, 34|                      A takie są głupie, że zaraz się nas ulękną i posłuchają!~-
3427     3, 34|                   Toteż im się zapowie, że jeśli nie posłuchają i kupią,
3428     3, 34|             wszystkich, nowe marnacyje, że gotowi powsadzać ich za
3429     3, 34|                parę lat do kryminału... że to wszystko da się zrobić
3430     3, 34|                 da się zrobić spokojnie ze samym dziedzicem... Zaklinał
3431     3, 34|               ściągali na naród. Prawił ze dwa pacierze i jaże poczerwieniał,
3432     3, 34|                 groch rzucał na ścianę, że w końcu Mateusz rzekł:~-
3433     3, 34|          zdumieni.~- Bo ja wolę trzymać ze swoimi, biedy się użyje,
3434     3, 34|             taka radość nimi owładnęła, że dziw Żyda nie całowali po
3435     3, 34|            muzyka, bo grajki wiedziały, że z Mateuszem nie przelewki,
3436     3, 34|                Mateuszem nie przelewki, że płaci, ale i bić gotowy.~
3437     3, 34|               już się galancie kurzyło, że wrzaski, muzyka; tupoty
3438     3, 34|         głośniej, gadali wszyscy razem, że trudno się było połapać. ~- ...
3439     3, 34|               jeno wieprzka wypuściłam, że jeszcze i ryja nie zdążył
3440     3, 34|                z pyskiem.~- Wypędzić ją ze wsi!... Wypędzić!...~- Baczę,
3441     3, 34|            mroków postrzępione rozmowy, że ani rozeznał, kto mówił
3442     3, 34|              Młodzież hulała zawzięcie, że cała izba wypełniła się
3443     3, 34|           tańcowali coraz zapamiętalej, że nawet starsze kobiety wytrząsały
3444     3, 35|               ich z Podlesia.~Karczmarz ze swojej strony też nie żałował
3445     3, 35|                na tłumaczenia i prośby, że ani sposobu było im trafić
3446     3, 35|                smutnie.~- Takie już są, że przez moc nie przerobisz:
3447     3, 35|          przeciwny, ale skoro rozważył, że inaczej nie można, całą
3448     3, 35|                południu, zmiarkowawszy, że wsi nie poruszą, wyzwali
3449     3, 35|              się przed nim; bojali się, że będzie im przeciwny.~Ale
3450     3, 35|                 Sposób to zbójecki, ale że na inny już nie ma czasu,
3451     3, 35|               namawiał.~I tyle dokazał, że kobiety się już nie przeciwiły,
3452     3, 35|        nieszporach i z Rochem na czele, że to mógł się rozmówić z Miemcami
3453     3, 35|                sprzątnęli po śniadaniu, że zapach żuru i okrasy wiercił
3454     3, 35|             zaległa niedzielna cichość, że tylko niekiedy słychać było
3455     3, 35|                  to gdziesik nad stawem ze śmiechami a chlupotem pucowały
3456     3, 35|                 jej twarz wymizerowaną, że zrobiło mu się żal.~- Jaguś! -
3457     3, 35|         winowata?... spoił ją przeciek, że o Bożym świecie nie wiedziała...
3458     3, 35|                 mimo próśb i płaczów... że gdyby nie Hanka, już by
3459     3, 35|          niewinowata, nie, wójt winien, że ją skusił i przyniewolił
3460     3, 35|                 z powrotem, ale udawał, że jej nie spostrzega. Zagadał
3461     3, 35|            chłopy na dziedzicu i myślą, że jak znowu pójdą hurmą z
3462     3, 35|               kupią.~Ledwie się hamował ze złości.~- A może się i wyrzekną
3463     3, 35|                 zwożą...~- Wiem dobrze, że u rejenta jeszcze aktu nie
3464     3, 35|              kowal jaże wyrywał se wąsy ze złości. ~- Jacek z kancelarii! -
3465     3, 35|              Sąd was zawiadamia, Hanka, że możecie się z Antkiem widywać
3466     3, 35|           środku modląc się całą duszą, że dziw się jej serce nie rozpękło
3467     3, 35|               spływały. Umierała prawie ze szczęścia, łzy ciekły strumieniami
3468     3, 35|                lat ubyło.~- Uwińcie się ze sprzedażą, zróbcie, co potrzeba,
3469     3, 35|            Łapie, któren chodził za nią ze skamleniem i w oczy zaglądał,
3470     3, 35|          Zabaczyła już o całym świecie, że Józka musiała przypominać,
3471     3, 35|                 ją szczęście, ponosiło, że chciało się jej śpiewać,
3472     3, 35|                  co się do nóg kłaniały ze chrzęstem, drzewinom, ziemi
3473     3, 35|                radosną, cichą nadzieją, że nie bacząc na nic poleciała
3474     3, 35|                buzował; dmuchał w niego ze strachu, zaś Szymek przeczekawszy
3475     3, 35|                aż się jej broda trzęsła ze śmiechu.~- Jakże!... przyjęła,
3476     3, 35|                 więcej.~- Przynieś wody ze stawu, a ty, Jędrek, wieprzka
3477     3, 35|                 Szymek, pomiarkuj się i ze mną nie zadzieraj!~Pochylił
3478     3, 35|                 Odgarnęła ich od siebie ze złością.~- Ani mi się waż
3479     3, 35|                śmignęły go kiej biczem; że zakipiał, wyprostował się
3480     3, 35|              tylko zrazu odciągnąć, ale że ani na krok nie ustępował,
3481     3, 35|          otrząchnął się z taką złością, że padła na izbę jak długa,
3482     3, 35|        rozjuszona i prała, kaj popadło, że już rozwścieczony z bólu
3483     3, 35|           tłukli się o ściany i sprzęty ze strasznym wrzaskiem.~Ludzie
3484     3, 35|            Ludzie już zaczęli nadbiegać ze wszystkich stron, próbując
3485     3, 35|                łóżko.~Ludzi się naszło, że zapchali izbę, w sieniach
3486     3, 35|       popieczone, włosy spalone i oczy, że ledwie widziała.~Szymek
3487     3, 35|                jaże Jędrzych przykucnął ze strachu.~Zmilkli, gdyż nowe
3488     3, 35|                 żałości a smutku pełne, że mu się serce zatłukło.~-
3489     3, 35|               silniej ciągnęło do niej, że wziąłby ją był na ręce kiej
3490     3, 35|              Nie, nie poredził wyrzucić ze siebie, co go dusiło, pohamował
3491     3, 35|                  pohamował się jeszcze, że jeno krótko i twardo powiedział:~-
3492     3, 35|                 rozmyślając o Mateuszu, że może się za nią ujmie, a
3493     3, 35|                  w cieniach a chłodzie, że wszędy było widać jedzących,
3494     3, 35|            zajrzała do nich Hanka, jeno że jakaś była dziwna, rozpytywała
3495     3, 35|              jutra! - rozgniewał się, a że akuratnie Jagna odprowadzała
3496     3, 35|            patrząc w oczy:~- Prawda to, że ksiądz z ambony kogoś wypominał?...~-
3497     3, 35|         dotknięta całą sprawą.~- Juści, że Jagna grzeszyła, juści,
3498     3, 35|                 Jagna grzeszyła, juści, że trzeba ją było skarcić,
3499     3, 35|                wzburzenie.~- Powiadali, że to Dominikowej robota albo
3500     3, 35|           Marysi.~- To tam raki zimują! Że mi to nawet do głowy nie