Tom, Rozdzial

4001     4, 42|           wszystko, i tak dobrej myśle, że ująwszy ciężkie taczki pchał
4002     4, 42|               pies by nad nią zapłakał, że nawet sam dziedzic odradzał,
4003     4, 42|                  I Mateusz go odwodził, ze strachem spoglądając na
4004     4, 42|           wycinając krze tarniny, mówił ze szydliwym prześmiechem:~-
4005     4, 42|          uprawię cię, napasę, wyceckam, że rodzić będziesz jak i drugie.
4006     4, 42|                fundamenta chałupy, Kłąb ze synami okopywał rowem swoją
4007     4, 42|        odpowiadał coraz niecierpliwiej, że już w końcu ostro krzyknął
4008     4, 42|            wiater się był kajś zadział, że już gorąc bez przeszkody
4009     4, 42|            słońcu i dojrzawszy Nastusię ze śniadaniem wyszedł naprzeciw,
4010     4, 42|                złość matce, dyć się żrą ze sobą kiej te psy. Torba
4011     4, 42|             wyrychtuję ci taką chałupę, że i okno będzie, i komin,
4012     4, 42|                co ino potrza. Obaczysz, że jak ament w pacierzu, tak
4013     4, 42|                głaskał po głowinie, ale że i jemu robiło się żałośnie,
4014     4, 42|              sierdził na babie gadanie, że odeszła spokojna i nawet
4015     4, 42|              przypinając się do roboty, że wnet zapomniał o całym świecie.~
4016     4, 42|                wracał późnym wieczorem, że często gęby nie ozwarł do
4017     4, 42|         zaglądał do niego ten i ów, ale że nierad był pogwarom, to
4018     4, 42|       Dominikowe nasienie! - wykrzyknął ze śmiechem ktosik drugi, ale
4019     4, 42|            obserwował, rzekł:~- Prawda, że haruje kiej wół, ale trza
4020     4, 42|          szeroko, bierąc się do roboty, że już razem orali cały dzień,
4021     4, 42|           nazajutrz.~I przyjechał równo ze słońcem, a Szymek zaraz
4022     4, 42|            gorące, rozprażone a duszne, że ziemia pękała, wody wysychały,
4023     4, 42|            wszystką ziemię taką spieką, że ni wiater się poruszył,
4024     4, 42|               zerwał, a co dnia jednako ze wschodu na zachód wędrowało
4025     4, 42|               dając się spędzić upałom, że nawet już noce przesypiał
4026     4, 42|              kobietę kieby gapa w gnat, że nawet człowieka nie poznaje -
4027     4, 42|         zesromana.~- Dyć to twój chłop! Że ta ździebko przódzi, nim
4028     4, 42|                Jakże? to pan Jacek będą ze mną robili?~- A będę, pomogę
4029     4, 42|                 przy chałupie, myślisz, że nie poradzę? Zobaczysz.~
4030     4, 42|               takie przemyślne sposoby, że praca szła znacznie prędzej
4031     4, 42|             Weronczyne krowy?~- Prawda, że tego ani sposób wymiarkować!~-
4032     4, 42|                 wziął pod pachę i rzekł ze śmiechem:~- Gniazdko gotowe,
4033     4, 42|              robiłem za darmo! Jak mnie ze wsi wypędzą, to przyjdę
4034     4, 42|           zapach wapna i surowej gliny, że dopiero o zmierzchu ruszył
4035     4, 42|              raz wymykała się z chałupy ze sporymi tobołami, cichaczem,
4036     4, 42|               co ci zrobię! - pogroziła ze złością i kiej chłopak wziął
4037     4, 42|            wychodzili do kościoła, jeno że cicho, bez śpiewań, bez
4038     4, 42|               przy dwóch jeno świecach, że Nastusia rozpłakała się
4039     4, 42|              ktosik srodze przybębniał, że zatańcowali w ciasnej izbie,
4040     4, 42|          przepijając a gwarząc z cicha, że to nijako było się wydzierać
4041     4, 42|                 i suchymi ozorami mleć.~Że zaś już była ździebko napita,
4042     4, 42|                 przeszła ta krótka noc.~Że w mig ostał z obcych jeno
4043     4, 42|             będą zazdrościły - dodał, a że był wielce strudzony i nieco
4044     4, 42|              białe ściany Lipiec, widne ze sadów.~I nieraz jeszcze
4045     4, 42|           słoniny.~I nanieśli jej tyla, że mogło starczyć na długo,
4046     4, 43|            czerwonych jagód la Józki, a że właśnie Hanka doiła krowy
4047     4, 43|                kiej się tak pogarszało, że Jagustynka wzbroniła ją
4048     4, 43|                 i skarżąc się cichuśko, że nie dopuszczają do niej
4049     4, 43|                 słyszała jak przez sen, że niekiedy ktosik z domowych
4050     4, 43|             słowa, to się jej widziało, że ciężkie od rumianych jabłuszek
4051     4, 43|              ich nie poredzi, to znowu, że owieczki cisną się dokoła
4052     4, 43|              Taka była rada prosiakowi, że dziw go w ogon nie całowała.~-
4053     4, 43|            Hanka nie przychwyci! Juści, że jeno z parobkami będę tańcowała! -
4054     4, 43|               bydło pasał za niego wraz ze swoim Kłębów Maciuś.~Zrazu
4055     4, 43|               rozżaliła Józina choroba, że rad był jej nieba przychylić
4056     4, 43|                 sieni w całe stado kur, że rozpierzchły się ze srogim
4057     4, 43|                kur, że rozpierzchły się ze srogim wrzaskiem, buchnął
4058     4, 43|                 tak żałośnie piukające, że stare z krzykiem wdzierały
4059     4, 43|           barzej wzmagała się spiekota, że już w dzień nie sposób się
4060     4, 43|               bowiem duszne i nagrzane, że nawet w sadach nie można
4061     4, 43|                 trawy już tak wypaliło, że bydło głodne wracało z paśników
4062     4, 43|                Trapili się tym niemało, ze smutnawą nadzieją spozierając
4063     4, 43|                modlili się tak gorąco i ze wszystkiego serca, co i
4064     4, 43|              sinością chmury nadciągały ze wszystkich stron, opuszczając
4065     4, 43|         rozszalała się taka zawierucha, że w skołtunionych mrokach
4066     4, 43|               ślepiło, i spadała ulewa, że świata nie można było dojrzeć,
4067     4, 43|             przy tym skrzyczał Kozłową, że kiej pies kopnięty wróciła
4068     4, 43|         opłotkach powstał na nią srogo, że łazi po wilgoci.~Dziewczynie
4069     4, 43|              bowiem było o tyle lepiej, że mogła całe dnie leżeć w
4070     4, 43|             jakoś na świtaniu poczułam, że cosik tak się cocha o węgieł,
4071     4, 43|       Przetarłam oczy, bo mi się zdało, że mnie jeszcze śpik mroczy,
4072     4, 43|            palcach. Juści, byłam pewna, że się odbiła od stada, Szymek
4073     4, 43|         przylecą! To mnie jeno korciło, że była przywiązana. Jakże,
4074     4, 43|                  Stary Kłąb powiedział, że to może być jakaś złodziejska
4075     4, 43|                 Święty prosto człowiek, że już co dnia pacierz za niego
4076     4, 43|                 zmyślny i taki robotny, że chyba drugiego takiego nie
4077     4, 43|              Szymkiem! - aż przystanęła ze zdumienia.~- Hanka też nie
4078     4, 43|               nie oddał.~Dziękowali jej ze wszystkiego serca, więc
4079     4, 43|                 z taką zapamiętałością, że już odeszła bez słowa.~Wracała
4080     4, 43|             życie i wieś, i wszystko, i że pewnikiem pójdzie we świat,
4081     4, 43|            oddając się spominkom o nim, że Mateusz, nie mogąc się dogadać,
4082     4, 43|              obrządków, ale trzęsła się ze złości i nie mogąc się uspokoić,
4083     4, 43|            stanęła w ogniach i dygocie, że posiedziawszy la nieznaki
4084     4, 43|                niej rozśpiewała radość, że chciało się jej śmiać i
4085     4, 43|               słabo się ćmił na okapie, że jeno poniektóre głowy można
4086     4, 43|              gęstwie, zeszło się bowiem ze dwadzieścia chłopa, wszyscy,
4087     4, 44|                    A nie popuśćcie jeno ze strachu - ozwał się z kupy
4088     4, 44|                 wójt i poleciał wyjrzeć ze smętarza, że to leżał na
4089     4, 44|           poleciał wyjrzeć ze smętarza, że to leżał na wzgórku, do
4090     4, 44|          postawił przy ludziach jednego ze sołtysów, a sam wszedł do
4091     4, 44|              ktoś wchodził i wychodził, że to pisarz co trochę wywoływał
4092     4, 44|           przemądrzała, łupił też naród ze skóry, jaże trzeszczało,
4093     4, 44|                się o słomę na powrósła, że radzi nieradzi przyobiecali,
4094     4, 44|                  a do jednego niewoląc, że w mig się o tym rozniesło
4095     4, 44|                 swojaki przy swojakach, że łacno rozeznał, które są
4096     4, 44|             stowarzyszać wedle upodoby, że tylko jedna rzepecka szlachta
4097     4, 44|              choć to biedota była taka, że jak się z nich prześmiewali,
4098     4, 44|                 okruteczna, dogrzewało, że już niejeden ledwie zipiał
4099     4, 44|                   Jak wilki się włóczą, że ni pomiarkować, kiedy i
4100     4, 44|             Stacho Płoszka, poredziwszy ze sobą, rozeszli się między
4101     4, 44|               przekładając coś ważnego, że słuchali w wielkiej cichości,
4102     4, 44|                otwartej książki czytał, że ciężko było wyrozumieć.~
4103     4, 44|                 tytuniem i tak się taił ze swoimi zamysłami, że do
4104     4, 44|               taił ze swoimi zamysłami, że do końca nie było wiadomo,
4105     4, 44|           kałduna - zaśmiał się któryś, że to pisarz miał brzucho kiej
4106     4, 44|             każą - przekpiwali.~- Hale, że to dziedzica jeszcze nie
4107     4, 44|                każą, i dziękujcie Bogu, że nie jest gorzej~Przytwierdzali
4108     4, 44|                 urzędom!~Zakrzyczeli go ze wszystkich stron, ale chłop
4109     4, 44|              wiedzą, iż zawdy tak było, że panowie się buntują, naród
4110     4, 44|                przeciwić się urzędom. A że po naszemu nie nauczają,
4111     4, 44|               nam braty jedne i drugie, że niechta ich morówka nie
4112     4, 44|           zaczęły pięściami wytrząchać, że może by i do czego gorszego
4113     4, 44|                 tumaniły a przysięgały, że jak Polska będzie, to i
4114     4, 44|                co znaczy ta ich Polska: że to jeno bat na nasze plecy,
4115     4, 44|               mu szydliwe głosy, bijące ze wszystkich stron niby gradem:~-
4116     4, 44|                go strażnik, to powieda, że nikto go tknąć nie śmie.~-
4117     4, 44|           ździebko na bok, za kalenicę, że spod okapu wysuwał się coraz
4118     4, 44|                 wiercące w nozdrzach.~A że mierziło się już czekanie
4119     4, 44|              okna, bo ktoś je przymknął ze środka i zasłonił.~- Wstydzą
4120     4, 44|              ciołka, któren się opierał ze wszystkiej mocy, ale naraz
4121     4, 44|             Dogadywali przekpiwając się ze stójki, któren ganiał za
4122     4, 44|              czekanie na słońcu i głód, że całą hurmą ruszyli pod drzewa,
4123     4, 44|            wieczora! - i rad, iż zeszli ze strażnikowych oczów, jął
4124     4, 44|                  zakrzyknął naraz jeden ze strażników prężących się
4125     4, 44|           szkoły wraz z nauczycielem, i że na to wszystko trzeba będzie
4126     4, 44|               Pan naczelnik powiedział, że jak dzisiaj uchwalicie,
4127     4, 44|             podatków! Nie! - wołano już ze wszystkich stron, a coraz
4128     4, 44|                Nie chcemy! - wsparło go ze sto krzyków.~Naczelnik zmarszczył
4129     4, 44|        zatopiony w jakowychś dumaniach, że jeno kiej niekiej kiwnął
4130     4, 44|      Pokrzykiwali jeden przez drugiego, że uczynił się srogi gwar,
4131     4, 44|                 rzekłem, to przywtórzę, że w naszej szkole muszą się
4132     4, 44|             któren tknie kogo... nas tu ze trzystu... miarkujcie...~
4133     4, 44|         strażników kiej wilk na kondle, że ostawali coraz dalej.~Ale
4134     4, 44|                i sprzeczać się zajadle, że już nie dosłyszał nikogo,
4135     4, 44|           samego sprzeciwu się kłyźnił, że powstał taki męt, taki wrzask
4136     4, 44|                wszystko.~Dopiero któryś ze sołtysów jął walić kijem
4137     4, 44|        wszystkie, mróz przeszedł kości, że stali jakby podrętwieli
4138     4, 44|           tymczasem sprawdzał obecnych, że ci trochę ktoś odkrzykiwał:~-
4139     4, 44|              Grzela, dobrze rozumiejąc, że skoro każden z osobna pójdzie
4140     4, 44|             głową, a pogadawszy jeszcze ze strażnikami, skręcił na
4141     4, 44|                  Tyla było oszukaństwa, że można by zaskarżyć uchwałę.~-
4142     4, 44|            posłuch, ale niech was łupią ze skóry, kiejśta głupie.~Zaczęli
4143     4, 44|            huknął:~- A ja wam powiedam, że wszystkiemu winien wójt
4144     4, 44|       przyświarczył Stacho Płoszka.~- A że naczelnik groził, to jakby
4145     4, 45|         wyciągając coraz lepiej kulasy, że ledwie za nim nadążyli,
4146     4, 45|                 słońce tak doskwierało, że jeno niekiedy co ta ktoś
4147     4, 45|                jaże do maci, ale Antek, że mu się to już zmierziły
4148     4, 45|                 chociaż już pozieleniał ze złości, a za pałaszem macał,
4149     4, 45|                   Idźcie swoją drogą... ze mną nie wygracie... nie
4150     4, 45|         garściach, więc starszy widząc, że to nie przelewki, sprobował
4151     4, 45|                dobierając się do chleba ze serem, jaki mu była Hanka
4152     4, 45|            przejmował go lubością; kajś ze sadzawki zakwakała kaczka
4153     4, 45|                w cieniach przed pożogą, że tylko jedne jaskółki śmigały
4154     4, 45|                kipiało już takim warem, że oczy bolały od blasków i
4155     4, 45|                zbóż prawie dojrzałych i ze spieczonych ugorów pociągało
4156     4, 45|        spieczonymi wargami wszystką moc ze ziemi omglałej.~Antek szedł
4157     4, 45|                 rozmyślając o zebraniu, że raz w raz porywały go złoście,
4158     4, 45|       politowaniem i złością. - Prawda, że każdemu źle, każden wije
4159     4, 45|               tych rozważań i turbacji, że poczuł, jako i jemu jest
4160     4, 45|              tak srodze zadeliberowany, że omal nie wlazł na Żyda szmaciarza,
4161     4, 45|                to chociaż się wydzierał ze sił do ostatka i szarpał,
4162     4, 45|               No, jak to te Żydy myślą, że wszystko na świecie jeno
4163     4, 45|            ksiądz z parafii, a urzędnik ze wszystkich. Tak musi być
4164     4, 45|                aby jeden drugiego łupił ze skóry, a jeno, bych każden
4165     4, 45|              żyje, jak może.~- Ja wiem, że każdy sobie rzepkę skrobie,
4166     4, 45|                 tak przysłaniały drogę, że jeno środkiem widniał pas
4167     4, 45|            chłód i głęboki spokój lasu, że przysiadłszy kajś pod drzewem
4168     4, 45|              jaże oczy szeroko otworzył ze zdumienia.~- I wyście się
4169     4, 45|             odrzekł wykrętnie.~- Widzę, że Roch nie na próżno kręci
4170     4, 45|                  A zmądrzałem, bo wiem, że wszystkiemu złemu winni
4171     4, 45|               to złego zrobili?~- A to, że za polskich czasów tyle
4172     4, 45|                przebalowali cały naród, że tera wszystko trza zaczynać
4173     4, 45|            początku, na nowo.~Dziedzic, że to był prędki, ozgniewał
4174     4, 45|             chamów! - srożył się kopiąc ze złości muchary stojące mu
4175     4, 45|                  co Jagusię - a widząc, że stara skrzywiła się jakoś
4176     4, 45|              jakoś niechętnie, dorzucił ze znaczącym prześmiechem: -
4177     4, 45|                 chwilą mówił mi Boryna, że was spotkał...~- Nie widziałem
4178     4, 45|               po wypasionych brzuchach, że to proboszczowskie...~-
4179     4, 45|             wakacje?~- To mama nie wie, że go aresztowali?~- Święci
4180     4, 45|              mówiłam, a przepowiadałam, że źle skończy! Taki łajdus,
4181     4, 45|                księdzem! Ady bym umarła ze wstydu i zgryzoty! Boże
4182     4, 45|            słyszane to rzeczy! powiada, że ojciec z ludzi zdzierał!
4183     4, 45|                 na nich brzękliwy szum, że Jasio ledwie zdążył krzyknąć
4184     4, 45|                 opaść na który z domów, że już dzieci pierzchały spod
4185     4, 45|                bliska i tak je skropił, że nie mogąc już ruchać przemiękłymi
4186     4, 45|               mi młynarz! No, mówię ci, że ukradł! Uciekły na jego
4187     4, 45|                na łysinę.~- Tylko tyle, że siedzi w cytadeli.~- Żeby
4188     4, 45|                 łacinie umie ekspedite, że i biskup lepiej nie potrafi.
4189     4, 45|              rajcowały w jakimś sadzie, że każde słowo leciało po rosie,
4190     4, 45|               niby ten ul rozbrzęczany, że cięgiem mu się myliło, a
4191     4, 45|                 lamenta i przeklinania, że poleciał ku domowi wystraszony
4192     4, 45|               trochę pijany i pobił się ze swoją. Dawno się już babie
4193     4, 45|                  Ależ krzyczy, jakby ją ze skóry obdzierał.~- Zwyczajne
4194     4, 45|         rozbulgotały, przywitał pieski, że dziw łańcuchów nie pozrywały
4195     4, 45|                 małgorzatki, pofiglował ze źrebakiem i był wszędy i
4196     4, 45|         plebanię i zasadził do pisania, że dopiero po południu wyrwał
4197     4, 45|            uniesła się rozkładając ręce ze zdumienia - Jezu, pan Jasio!~-
4198     4, 45|                   i tak cielaka musiały ze sieni wyprowadzić. Ale mi
4199     4, 45|       wyprowadzić. Ale mi przyobiecały, że na tę ostatnią moją godzinę
4200     4, 45|                rzuci to poczciwe słowo, że jakbym se po wsi wędrowała.
4201     4, 45|                 dolę, to i nie dziwota, że przejął go luty strach,
4202     4, 45|                wrzało dokoła.~Bo i cóż, że tam jakaś dusza człowiekowa
4203     4, 45|              Jasio prędko się otrząsnął ze smutku i poszedł na wieś.~
4204     4, 45|               więc jakby w krewieństwie ze wszystkimi.~A dopiero na
4205     4, 45|               lecz tak jakoś zesromana, że kiej wzięła nalewać mleko,
4206     4, 45|                 tak strasznie ponosiło, że aby się nie dać pokusić,
4207     4, 45|        rozmodlona i jakby wniebowzięta, że spoglądał na nią ze słodkim
4208     4, 45|       wniebowzięta, że spoglądał na nią ze słodkim wzruszeniem, opowiadając
4209     4, 45|               nie zrozumiał przytyku, a że przychodziła do nich, że
4210     4, 45|                że przychodziła do nich, że ją wszyscy w domu lubili,
4211     4, 45|               ją wszyscy w domu lubili, że widział, jaka była pobożna,
4212     4, 45|                zdziwił się tylko teraz, że od jego przyjazdu nie była
4213     4, 45|                 wkrótce tak wystrojona, że Jasio aż się zdumiał.~-
4214     4, 45|              się kraśniejąc kieby róża, że to wszyscy na nią patrzeli.~
4215     4, 45|               wlekło tak nieprzeparcie, że się już dała bez pamięci
4216     4, 45|               ołtarzem i ksiądz wyszedł ze mszą, i zagrały przejmującą
4217     4, 45|             przybrany, smukły, śliczny, ze złożonymi rękami snuł się
4218     4, 45|             obrazu i oto płynie ku niej ze słodkim prześmiechem...
4219     4, 45|                prześmiechem... idzie... że raje otwierały się w jej
4220     4, 45|             pełne, ważkie i przeczyste.~Że już dnie były dla niej jako
4221     4, 45|        szczęśliwości, bo się jej widzi, że nie ma już kresu ni zapory
4222     4, 45|                 tak cięgiem roześmiana, że nawet starzy chodzili za
4223     4, 45|                 nasłuchiwał tak gorąco, że odchodził coraz chmurniejszy
4224     4, 45|        najbarzej dostawało się Teresce, że już chodziła ledwie żywa
4225     4, 45|                już chodziła ledwie żywa ze zgryzoty, toteż spotkawszy
4226     4, 45|                sposobności, a nicowały, że niech Bóg broni, nie mogły
4227     4, 45|               mogły jej bowiem darować, że się stroiła jak żadna i
4228     4, 45|                 się stroiła jak żadna i że była ponad wszystkie urodniejsza,
4229     4, 45|             zaśmiała się tak domyślnie, że jęły ją molestować na wszystkie
4230     4, 45|           czasie, gdy Jasio był w domu, że nieraz kiej zasiadał z bliska
4231     4, 45|               Jasio tak prawi naucznie, że niczego nie poredzę wyrozumieć!~-
4232     4, 45|               bowiem i rada zapraszała, że to Jagusia chętna była do
4233     4, 45|              długo i z taką tkliwością, że nie mogła się powstrzymać
4234     4, 45|          krótkie, nagrzane, jasne noce, że kiej jeno matka zasnęła,
4235     4, 45|            prężyły w takich ciągotkach, że staczała się na chłodne,
4236     4, 45|                rozprażone dnie lipcowe, że mijały kieby sen słodki,
4237     4, 45|            kiedy noc.~Dominikowa czuła, że się z nią wyrabia cosik
4238     4, 45|         pobożności.~- Powiem ci, Jaguś, że kto z Bogiem, z tym Bóg! -
4239     4, 45|           począć, pociągnął ją za rękę, że przysiadła pobok, śpiesznie
4240     4, 45|               dachy i sady wynosiły się ze zbóż jakoby wyspy dalekie,
4241     4, 45|             gardziel jakiś radosny lęk, że ledwie mogła przemówić.~-
4242     4, 45|                to wam trochę poczytam. ~Że akuratnie niedaleczko miedzy
4243     4, 45|                 kto wypominał z ambony, że nieraz chciało się jej westchnąć,
4244     4, 45|             wyczką i pachnącym powojem, że ani jeden powiew nie przechładzał,
4245     4, 45|        rozbierało gorąco i morzył śpik, że ledwie już mogła wytrzymać.~
4246     4, 45|                     Jasio aż się cofnął ze zdumienia.~- Mnie to się
4247     4, 45|               jak to Pan Jezus wędrował ze świętym Piotrem, co?...~
4248     4, 46|                na wstępie pomiarkowała, że na wsi dzieje się cosik
4249     4, 46|                 nogi się pod nią ugięły ze strachu.~- A Kłębiak co
4250     4, 46|                 A Kłębiak co ino mówił, że kozaki ciągną od Woli -
4251     4, 46|        Wszystkie dziw zębów nie pogubią ze strachu, a każda by rada
4252     4, 46|                   A nie, to jeno bieda, że nie wiada, po co przyjechały.~-
4253     4, 46|                 To by rychtyk wypadało, że przyjechały po mnie! - szepnął
4254     4, 46|               już o niego przepytywali! Że mi to nawet w myślach nie
4255     4, 46|             rzekł smutnie:~- Ani chybi; że jeśli mają kogo wziąć, to
4256     4, 46|          przepadł jak kamień we wodzie, że jeno kajś za brogiem zaruchało
4257     4, 46|            spokojnie jak przódzi, tylko że co trochę podnosił ostrze
4258     4, 46|           przepuszczając zgoła niczemu, że nawet któryś zajrzał pod
4259     4, 46|               tak nas uczyli we szkole, że tera nikto nie rozbierze
4260     4, 46|               oczami, a tak rozdygotana ze strachu, że gdy któryś zbliżył
4261     4, 46|                 rozdygotana ze strachu, że gdy któryś zbliżył się do
4262     4, 46|                naciskiem:~- A wyda się, że go ukrywasz, to już razem
4263     4, 46|        przepytując, kogo się jeno dało, że już słońce zaszło i drogi
4264     4, 46|                 rozniesło, jak chcieli, że Rocha już od południa nie
4265     4, 46|                 nasobaczył i odszedł, a że już było do cna pociemniało
4266     4, 46|             kiej ten ociec rodzony, ale że Antek przynaglał, to pobłogosławiwszy
4267     4, 46|       pomówienia.~I przepadł w mrokach, że nawet kroków nie było słychać.~
4268     4, 46|            niesąc się myślami do Jasia, że już same wargi lśniące i
4269     4, 46|              wyrwało się jej bezwolnie, że Rocho zadrżał, spojrzał
4270     4, 46|                 Nogi mi się już plączą, że odpocznę nieco - rzekł rozsiadając
4271     4, 46|              kłopotów...~- I... gorsze, że ano idziecie już od nas! -
4272     4, 46|               za co? - jęknął Grzela.~- Że chcę prawdy i sprawiedliwości
4273     4, 46|                  bo ciężko by pomyśleć, że wszystkie zabiegi na darmo.~-
4274     4, 46|                gębusia.~- Powiadam wam, że kto chwasty wyrywa i posiewa
4275     4, 46|                ale każdy sieje z wiarą, że w dwójnasób mu zaplonuje.~-
4276     4, 46|                żałość rozpierała dusze, że siedzieli osowiali, powiędłymi
4277     4, 46|             sprawy... A przyjdzie pora, że jawi się ich tysiące, przyjdą
4278     4, 46|               przyjdą z chałup, przyjdą ze dworów i tym ciągiem nieprzerwanym
4279     4, 46|                 Kościół... A mówię wam, że stanie i trwał będzie po
4280     4, 46|                  a chwilami tak górnie, że nie sposób było wyrozumieć
4281     4, 46|              zgoła niespodziane rzeczy, że słuchali z zapartym tchem,
4282     4, 46|               otwierał, raje pokazywał, że dusze im poklękały w zachwyceniu,
4283     4, 46|                wisiał prosto nad drogą, że szli jakoby tą srebrzystą
4284     4, 46|           ździebko, bliżej, tak blisko, że jeno sięgnąć ręką i przyciągnąć
4285     4, 46|                 co nie darmo powiadają, że kierujesz się na księżą
4286     4, 47|           lżejszych gruntach wychodzono ze sierpem, już nawet kaj niekaj
4287     4, 47|        rozeschnięte, oprzątano stodoły, że już stojały wywarte na przestrzał,
4288     4, 47|            tylachna skrzętu i rwetesów, że wieś wyglądała jakby przed
4289     4, 47|               jakimś wielkim świętem.~A że przy tym zjechało się z
4290     4, 47|                 głównie bowiem ściągali ze zbożem do mielenia, ale
4291     4, 47|         utrapienie, tak mało było wody, że robił tylko jeden ganek,
4292     4, 47|       Zafrasowała się wielce, bo juści, że przyszła bez pieniędzy.~-
4293     4, 47|                 jaże oczy wytrzeszczyła ze zdumienia.~- A mój wiatrak
4294     4, 47|                spadnie.~Tak jej ulżyło, że śpieszniej szła ku domowi,
4295     4, 47|          wiatrak! Młynarz się wścieknie ze złości, ale niech mu rura
4296     4, 47|                 wszystkim dał we znaki, że nikto go nie pożałuje.~-
4297     4, 47|         Przeciek nieraz już tak bywało, że poszedł kajś, a potem znowu
4298     4, 47|         Maciusiem. Latoś mało wiela się ze wsi wybiera.~- I ja pójdę,
4299     4, 47|               nie zagubią.~- Mówię wam, że cosik strasznego wzbiera
4300     4, 47|             Antek.~- Pomstuje na niego, że niech Bóg broni! Jasiek
4301     4, 47|          całkiem co drugiego.~- Pewnie, że pora by ci się żenić.~-
4302     4, 47|             przy tym niby to niechcący, że Jędrzych mówił Nastusi pod
4303     4, 47|               nikto nie zapiera, juści, że samej ziemi nie oddam, ale
4304     4, 47|              jej procesów!~- Prawda to, że Jagusia zapis oddała Hance? -
4305     4, 47|                Jagusię, a już te myśle, że Mateusz może się z nią ożenić,
4306     4, 47|                 bych się jeno nie wydać ze swoją męką, ale na rozstaniu
4307     4, 47|               się już wstrzymać i rzekł ze złym prześmiechem :~- A
4308     4, 47|      przylatywała już parę razy, grozi, że się utopi... że nie...~-
4309     4, 47|                  grozi, że się utopi... że nie...~- Pewnie, co gotowa
4310     4, 47|               się tym srodze zamartwił, że zasiadłszy w progu do kolacji
4311     4, 47|         nadsłuchiwał od Jaśkowego sadu, że to siedzieli tylko przez
4312     4, 47|             chycił na mnie... myślałam, że już koniec, i pierwsza mu
4313     4, 47|               rzewliwymi słowy, rwanymi ze samego dna udręczonej duszy.~
4314     4, 47|                  gdyż mu się uwidziało, że Jasiek siedzi na przełazie.~
4315     4, 47|                 pod ścianą, gdy wyszedł ze sadu Jasiek i przystąpiwszy
4316     4, 47|                i taką dojmującą udręką, że poniósł się do karczmy i
4317     4, 47|                 Jaśkowym postąpieniu.~- Ze świecą nie najdzie takiego
4318     4, 47|         opłotkach, kaj jeno posłyszała, że bierą ją na ozory - smarkul
4319     4, 47|                jaże i głupią zdurzył.~- Ze to nie ma sądu na takich
4320     4, 47|             niewinowaty, nie wiecie to, że jak suczka nie da, to i
4321     4, 47|            muchy tak cięły zapamiętale, że wybrał się na wieś i przechodząc
4322     4, 47|           zapragnęła jajecznicy, juści, że jeno dziobnęła raz i drugi,
4323     4, 47|             kropidło, a spenetrowawszy, że już jest, jak być powinno
4324     4, 47|              Jasiowi pozostać do końca, że to jemu samemu gdziesik
4325     4, 47|          śmierci, zatrząsł taki strach, że uciekł do domu, rzucił się
4326     4, 47|                opiekunka, szkoda tylko, że Jasio już niańki nie potrzebuje
4327     4, 47|                  zgoła już nieprzytomna ze wstydu i boleści.~- Poszła
4328     4, 48|               ją mama wypędziła, za co? Że była dla mnie taka poczciwa!
4329     4, 48|                wiem! Juści, wiedziałam, że ją spotykasz tu i ówdzie,
4330     4, 48|                  Myślałam sobie zawsze, że skoro mój syn nosi kapłańską
4331     4, 48|            przeklęła na wieki i wydarła ze serca, choćby wraz pęknąć
4332     4, 48|                 zgrozą i nieubłaganiem, że Jasio zdrętwiał ze strachu. -
4333     4, 48|       nieubłaganiem, że Jasio zdrętwiał ze strachu. - Dopiero Kozłowa
4334     4, 48|       opowiedział wszystkie spotykania, że całkiem zawierzyła i przygarnąwszy
4335     4, 48|              uspokajać.~- Nie dziw się, że zlękłam się o ciebie, przecież
4336     4, 48|                tobą, kiedyś taki głupi, że niczego nie rozumiesz, ale
4337     4, 48|              sprawię jej taką frycówkę, że mnie popamięta z ruski miesiąc!
4338     4, 48|             Odeszła trzaskając drzwiami ze złości.~A Jasio, nawet nie
4339     4, 48|                się z żałosnym wyrzutem, że gdyby się była w tej chwili
4340     4, 48|                  odwróciłby się od niej ze wzgardą i gniewem. Albo
4341     4, 48|        spodziewać się czegoś podobnego? Że nawet w myślach nie postały
4342     4, 48|                mu oczy i serce dręczył, że naraz się zerwał i zaczął
4343     4, 48|                  A powiedz tam brackim, że wosku im sprzedam, niech
4344     4, 48|                 śmiechy i całunki.~- ...że już i nie sipiam, a ino
4345     4, 48|               tak lubego jęło udręczać, że ino się raz po raz przeciągał
4346     4, 48|                 szepty i tamte całunki, że w końcu sparł czoło na książce
4347     4, 48|                 gorąco oddał pacierzom, że ani wiedział, kiej Jambroż
4348     4, 48|            przed nim Jagusia niby żywa, że zrywał się z pościeli, przecierał
4349     4, 48|                myślałem! - Zatrząsł się ze wstydu, zeskoczył z łóżka,
4350     4, 48|                 Co ci jest? Wzdychałeś, że dziw nie pogasły świece! -
4351     4, 48|               prześmiech twarz umarłej, że jeno się przeżegnał i wyszedł
4352     4, 48|                 A skończyło się na tym, że mu obwiązała głowę szmatą
4353     4, 48|                nie odezwał, ale czując, że matka pilnie za nim naglądała,
4354     4, 48|                szła prawie pobok niego, że nasłuchując jej żałośliwych
4355     4, 48|               przychodziło na plebanię, że Jasio musiał siedzieć i
4356     4, 48|         ziemniaki ani się spodziewając, że ktosik na nią patrzy, raz
4357     4, 48|           wiedziała bowiem tylko jedno, że oto siedzi przed nią ten
4358     4, 48|                 ponad wszystko wybrany, że se cosik gaworzy, że oczy
4359     4, 48|           wybrany, że se cosik gaworzy, że oczy mu się jarzą, a ona
4360     4, 48|            miłowania.~- Powiedz, Jaguś, że to wszystko nieprawda? powiedz! -
4361     4, 48|      przytwierdziła z taką szczerością, że uwierzył od razu, uwierzyć
4362     4, 48|           oczach wyznawała się cichuśko ze swego miłowania... Jakby
4363     4, 48|                umilkła, całkiem wyzbyta ze sił, milczeli już oboje
4364     4, 48|                 do siebie tak z bliska, że słyszeli bicie serc własnych
4365     4, 48|                  Nie wiedzieli również, że śpiewają jakąś pieśń, co
4366     4, 48|            drogi kamień i cisnęła w nią ze straszną zawziętością.~-
4367     4, 48|           zaczynała wstawać, brali wodę ze stawu, wypędzali bydło na
4368     4, 48|                śniła na jawie o Jasiu - że cosik z nim rozmawia, że
4369     4, 48|                że cosik z nim rozmawia, że patrzą na się tak z bliska,
4370     4, 48|                ogarniały słodkie ognie, że idą kajś i śpiewają coś
4371     4, 48|               ruchajmy tego! Proszę was ze szczerego serca, byście
4372     4, 48|                jeszcze szkliste od łez, że jakoby we mgłach majaczył
4373     4, 48|                 drugich wsi zebrało się ze sto narodu.~Odprowadzała
4374     4, 48|             kurz podnosił się tumanami, że szli jakby w tych szarych,
4375     4, 48|            opuszczała go ani na chwilę, że nie było sposobu przemówić
4376     4, 48|             kiej tylko jedno wiedziała, że Jasio na zawsze odchodzi,
4377     4, 48|               Jasio na zawsze odchodzi, że już go nigdy nie zobaczy,
4378     4, 48|               wolniej i ciężej, wyzbyta ze sił skwarem, zmęczeniem
4379     4, 48|              przy pacierzu, zrywała się ze spiekłych warg żałosna skarga.~-
4380     4, 49|              taki upadek i opuszczenie, że nieraz nie wydojone krowy
4381     4, 49|           westchnęła ciężko.~- A bogać, że uredzi wszyćkiemu, nawet
4382     4, 49|                 srodze się tym zgryzła, że tak czy owak, a trza będzie
4383     4, 49|               nie, a powinnaś wiedzieć, że przed ludźmi nic się nie
4384     4, 49|              mówią! A o tobie wygadują, że niech Bóg broni!~Rozpowiedziała
4385     4, 49|               tak się zaniesła gniewem, że ledwie już wybełkotała:~-
4386     4, 49|           robotą i swoimi strapieniami, że stara dała spokój i wzięła
4387     4, 49|              całkiem zatonął w zwałach, że jeno kajś niekaj świeciły
4388     4, 49|                   Aż głos jej schrypnął ze zgrozy,~- A nie. Ksiądz
4389     4, 49|              mnie spotyka nadgroda, co? Ze już co najgorszeé we świecie,
4390     4, 49|              przeczuwała nawet biedula, że spadnie na nią jeszcze cosik
4391     4, 49|              zgoła niepodobna do wiary, że wójta aresztowali za brak
4392     4, 49|                Wzburzyło to wszystkich, że niech Bóg broni, jakże,
4393     4, 49|          cierpliwość, to i nie dziwota, że cała wieś jakby się wściekła
4394     4, 49|                 wieś jakby się wściekła ze złości, klątwy, pogrozy
4395     4, 49|           wiadomości przygnębiły ludzi, że mało wiela poszło do kościoła,
4396     4, 49|                 użalając się pospólnie, że pełno było w opłotkach,
4397     4, 49|                 płota, tak molestowały, że zaczęła im rozpowiadać na
4398     4, 49|                 dla Jagusi piesztrzonki ze szczerego złota, a jakie
4399     4, 49|           przysięgnąć nawet w kościele, że dla niej ukradł, dla niej,
4400     4, 49|                która miała na wątpiach, że podniósł się niewypowiedziany
4401     4, 49|                 i coraz zapamiętalej.~- Ze to taką święta ziemia nosi!~-
4402     4, 49|                rzucić psom!~- Wygnać ją ze wsi, wypędzić na bory i
4403     4, 49|         nieszczęśliwa i rozlamentowana, że wzięły ją ściskać płacząc
4404     4, 49|          płacząc nad nią i użalając się ze wszystkiego serca.~Dopiero
4405     4, 49|              Karczma była jakby nabita, że trudno już było palec wrazić,
4406     4, 49|             czynić, to i cóż się stanie ze wsią? Powiadam wam, nie
4407     4, 49|            hańba i wstyd la poczciwych! Że omijać ją będą z daleka
4408     4, 49|           przypomnienie. Ale mówię wam, że prędzej czy później kara
4409     4, 49|                 wynadgradzać! Wygnać ją ze wsi! Wygnać! - wrzeszczeli
4410     4, 49|              pofolgowały se niezgorzej, że już wrzało kiej na jarmarku.~
4411     4, 49|     przychodziły na niego takie minuty, że chciało mu się chycić ławę
4412     4, 49|        wszystkie zgodziły się na jedno, że Jagusię trza wygnać ze wsi.
4413     4, 49|                  że Jagusię trza wygnać ze wsi. Rzeknij i ty swoje,
4414     4, 49|               niego, byli prawie pewni, że się sprzeciwi, ale on odsapnął,
4415     4, 49|          rankiem wiedzieli już wszyscy, że postanowiono wypędzić ze
4416     4, 49|                że postanowiono wypędzić ze wsi Jagusię. ~Mało kto stawał
4417     4, 49|             oczy i pomstował całą wieś, że już rozwścieklony do ostatka,
4418     4, 49|                 miłowania i zazdroście, że chwiał się w sobie z pojękiem
4419     4, 49|               odprawił i wyjechał równo ze świtem, zamęt podniósł się
4420     4, 49|               minutę.~Antek dojrzawszy, że w organistowych opłotkach
4421     4, 49|          wszystek był tam, przy Jagusi, że tylko twarde przyuczone
4422     4, 49|              coraz pokorniej. ~- Juści, że każdy ma prawo bronić się
4423     4, 49|              straszny czas sądu i kary, że już i nie opowiedzieć, co
4424     4, 49|           jurząc się nawzajem krzykami, że już każden się wydzierał,
4425     4, 49|            chciwymi pazurami chyciło ją ze wszystkich stron, wyrwało
4426     4, 49|          gotując broń jakby do strzału, że poniechawszy zamiaru ruszyli
4427     4, 49|              środkiem był srogi piasek, że tylko niekiedy co tam któraś
4428     4, 49|      niecierpliwość, jakby opamiętanie, że już prawie w dyrdy dosięgli
4429     4, 49|             wozem cosik się zamarudził, że już nie czekając na niego
4430     4, 49|              ucieczki, ale bite wichurą ze wszystkich stron, ślepione
4431     4, 49|             zaczęli wychodzić do żniwa, że ano z każdej chałupy ruszali
4432     4, 49|               miejsca, ruszało do żniw, że nawet dzieci, nawet stare
4433     4, 49|       opustoszałych domostw za narodem.~Że już na wszystkich polach,
4434     4, 49|                 wkrótce po paru dniach, że czas był wybrany i pogody
4435     4, 49|              wolna przewozić do Lipiec.~Że już bez przerwy toczyły
4436     4, 49|           nastroszone wozy; toczyły się ze wszystkich pól, wszystkimi
4437     4, 49|             coraz złociściej rdzawiały, że nie było czasu odzipnąć