Tom, Rozdzial

501     2, 25|              ciągnął naród, jeno że nie było śmiechów, żartów i wesela.
502     2, 25|               ciągnęły Płoszki, ilu ich było z trzech chałup, ze Stachem
503     2, 25|               przewodził, niewiela ich, było, jeno że starczyli za pół
504     2, 25|            wymiarkowali, co zrobić, aby było jak najlepiej, baby podniesły
505     2, 25|               Boryrnie, ale ino tyla go było widać, bo naraz zawarczały
506     2, 25|                taki wir, że już nic nie było widno, kromie splątanych
507     2, 25|                i darły za kudły.~Wrzask było ano już taki, zamęt, kotłowanina,
508     2, 25|             klątwy a szamotania słychać było.~Taki się sądny dzień zrobił,
509     2, 25|               powściekani, że aż strach było na nich patrzeć, tak byli
510     2, 25|                i przenosiły na sanie, a było ich niemało, Kłębiak jeden
511     2, 25|               nie gorzej, że prawie nie było ani jednego, który by cało
512     2, 25|                 kupami, jak komu lepiej było, a lasem, bo środkiem drogi
513     3, 26|           brzaskach.~Słońca jeszcze nie było, czuło się jeno, że leda
514     3, 26|                 szarościach.~Słońce zaś było już ino, ino...~Aż i ono
515     3, 26|                 gniazd swoich.~Stare to było, schuchrane, słabe i ledwie
516     3, 26|           całego świata!~Słońce się już było podniesło na parę chłopów,
517     3, 26|              leniwie w słońcu, a wszędy było tak wiośniano, rozlegle,
518     3, 26|              trawa.~Juści, że tak pusto było na polach, aże dziw brał!
519     3, 26|               lubością, ale już ich nie było na drodze: ciołek wyrwał
520     3, 26|             zauważyła przy tym, ale nie było już czasu na pomyślunki:
521     3, 26|                mieć gotowe, no i że nie było gdzie rozłożyć tej pościeli.
522     3, 26|                 a dziwnie cicho i pusto było we wsi.~Słońce się już ano
523     3, 26|           poszycie, że łaty dachu widać było kiej te żebra nagie.~- Wiatry
524     3, 26|                nowa pobielone; obejście było obszerne, budynki w rząd
525     3, 26|               na koloniach a lepiej nie było.~A dalej dom Gołębiów.~I
526     3, 26|           wiedziała. Ale wszędy jednako było cicho i pusto, jeno w sadach
527     3, 26|                 na rozcież.~Po mszy już było, dobrodziej spowiadał w
528     3, 26|                 krótki pacierz, tak już było jej pilno do Kłębów, ale
529     3, 26|                już cebratkę, bo śmielej było jej z czymścić w garści
530     3, 26|                 Gody pomarli, nie wiada było ino kaj, że nawet mój zbierał
531     3, 26|          swojego bronić, ile ino narodu było. Powiedali, że wszystkich
532     3, 26|               od samego rana, iż trudno było nosa wyścibić na dwór. Zbieraliśmy
533     3, 26|                był taki, przyodziać nie było czym... tośwa se pożyczyli
534     3, 26|               wasza wola... juści, kiej było potrza... juści...~Chyciło
535     3, 26|                   Juści... pierzyny nie było... a nową całkiem ostawiła...
536     3, 27|         gdzieniegdzie oszroniałą. Pusto było jeszcze i ni znaku życia,
537     3, 27|                czynił się ruch, słychać było chlustanie wody przy nabieraniu
538     3, 27|                 ano w jej stanie ciężko było i nieprzezpiecznie...~Turbowała
539     3, 27|           zamamrotał i padł, że trza mu było nożem zęby ozwierać, by
540     3, 27|               na drogę i powiedali, jak było, a może w pacierz sama już
541     3, 27|            chałupy, zabrała dzieci i co było na podorędziu ze szmat,
542     3, 27|              czego, to i nie potrza jej było sąsiedzkich ugwarzań ni
543     3, 27|               której samo przypomnienie było jako to żgnięcie w serce,
544     3, 27|          chałupie spali, a i w podwórzu było cicho.~Skrzyczała Witka,
545     3, 27|                  Ale na ojcowej stronie było jeszcze całkiem cicho, że
546     3, 27|          bardziej na nogi, że to gorąco było w izbie, a potem nalewała
547     3, 27|            długie czekanie, boć trza go było pilnować i jaką taką dawać
548     3, 27|             taką dawać opiekę.~Jagny to było psie prawo doglądać i przy
549     3, 27|            kawał deski z garści trza mu było wyrywać i na każdym kroku
550     3, 27|                 nie płakała, bo u matki było jej też niezgorzej - ale
551     3, 27| niewypowiedzianie - jakże? całe dni nie było do kogo gęby otworzyć ni
552     3, 27|              ciągła wojna, że już zgoła było nie do wytrzymania.~U matki
553     3, 27|                wytrzymania.~U matki też było nie sposób wysiedzieć.~To
554     3, 27|           szmaty. - A to ci powiem, jak było... Wypatrzyłem, że na noc
555     3, 27|               albo i wymyśli, czego nie było.~- To samo pono i dobrodziejowi
556     3, 27|                nikaj głosów żadnych nie było, tyle jeno, co te wróble
557     3, 27|              chciał cosik rzec...~I tak było wciąż bez przemiany, aż
558     3, 27|                bólów gardzieli.~Śmiechu było niemało, że to niejedna
559     3, 27|                was nowego?~- A nic, jak było... Puszczą go to rychło? -
560     3, 27|             łóżka, że przez szyby można było posłyszeć coś niecoś.~-
561     3, 27|             odmianę. ~W Hanczynej izbie było jasno i dość gwarno, ogień
562     3, 27|                cóż?... nie sposób teraz było w komorze szukać: Jagna
563     3, 27|              niejeden raz tego wieczoru było tak samo, że wstało w niej
564     3, 28|                 ledwie dojrzał, i pusto było jeszcze.~Dopiero kiej sygnaturka
565     3, 28|        przywiązanym do belki.~Jagny nie było, poszła zaraz z rana do
566     3, 28|           chłopaków, że cięgiem słychać było jej jazgoty - bo i jakże!...
567     3, 28|             szlachtuje świniaka, i choć było jej nieco żal gorzałki,
568     3, 28|           trudno, skoro musiała, jak to było we zwyczaju u gospodarzy
569     3, 28|                 że nawet słów nie można było rozeznać, i poleciała jak
570     3, 28|                 wleciał kowal.~Widno mu było z twarzy, że ledwie się
571     3, 28|            ponosiła.~- Ojcowy, to jakby było Antkowy, bo skoro ociec
572     3, 28|                się większy grosz, to by było łacniej i Antka wykupić
573     3, 28|               niby od much, których nie było, a śledząc wszystko bacznymi
574     3, 28|              buzowało, że w całej izbie było czerwono, w garach parkotały
575     3, 28|               by zachorzał? nie słychać było!...~- Za wójtową chałupę
576     3, 28|            Jagna idąc za nią, że trzeba było wychodzić, ledwie co wraziwszy
577     3, 28|              drążku; we zwyczaju bowiem było u Borynów i co pierwszych
578     3, 28|        przebieranych ziemniaków słychać było, że to drobne rzucały na
579     3, 28|              gnojowiska. W podwórzu zaś było prawie pusto, jeno niekiedy
580     3, 28|            szyła pod oknem, w izbie nie było więcej nikogo.~- A kajże
581     3, 28|            Hanka zajrzała do sieni, nie było go; zajrzała na swoją stronę,
582     3, 28|          miejsca, chwytając w garść, co było na podorędziu.~- Bić się
583     3, 29|            gorzej nie mogło.~Zaś nie to było najgorsze, że niejeden głodem
584     3, 29|               po inne roki - takusieńko było i łoni, i drzewiej, do tego
585     3, 29|                    Złe i o wiele gorsze było całkiem co inszego - oto,
586     3, 29|          wysadki sadzić, ziemniaki trza było przebierać z dołów przed
587     3, 29|         przykład z dzieciskami, których było wszędzie kiej maku, że Jezus!
588     3, 29|              utrudzenia, a i połowy nie było zrobione - bo kaj to jeszcze
589     3, 29|                 za karczmą. Sołtysa nie było doma, podatki powiózł do
590     3, 29|          spokojnie, po porządku, jak to było.~- Bych jeno z tych wrzasków
591     3, 29|          niemało - to kiele chałup trza było porządki czynić, to dzieci
592     3, 29|             łagodził, doredzał, a gdzie było potrza, i w robocie, choćby
593     3, 29|               jeno że la wszystkiej wsi było to jedną okruszyną, tym,
594     3, 29|               ruinę i opuszczenie widać było na każdym kroku: płoty się
595     3, 29|                pod ścianami, że przejść było niełacno, a na każdym kroku
596     3, 29|                w gnój obrastały, bo nie było komu oczyścić.~I tak się
597     3, 29|              nie powracali i ni sposobu było się dowiedzieć, kiej ich
598     3, 29|               miecąc drzewinami, że nie było przezpiecznie iść, bo raz
599     3, 29|             ściany i dachy, że wszystko było w takim dygocie i roztrzęsieniu,
600     3, 29|           ślepia wilcze, ale na świecie było dziwnie jasno, że dojrzał
601     3, 29|             dachów, płoty, iż nie można było przejechać.~U Płoszków zwaliło
602     3, 29|                 ziemię wbite; dachu nie było całkiem, tyle co jakieś
603     3, 29|                 jakoś ustrzegł, w sieni było wszystko, a ona w całości
604     3, 29|                 wygniecione szyby widać było tylko kupy połamanego drzewa
605     3, 29|               na dobre obróci. Jakże to było?~- Jak? Poszlim spać zaruteńko
606     3, 29|                 z wieczora, bo gazu nie było w lampce, a i drew brakowało
607     3, 29|              wiało, że na nogach trudno było ustoić i wiater roznosił
608     3, 29|            chciał. Po prawdzie i u niej było ciasno, a ze starym nowy
609     3, 29|             poleciała do chałupy.~Jasno było na świecie, słońce się nie
610     3, 29|               wyłamane.~W powietrzu zaś było tak cicho, że drzewiny,
611     3, 29|                przy kościele, że czarno było jakby od sadzy na klonach
612     3, 29|                  jak komu na przednowku było potrza, to na niewielki
613     3, 29|               grał farbami aż oczy trza było mrużyć.~- Śliczności, nie
614     3, 29|          zajadle do izby, ale Jagny nie było, jeno stary leżał jak zawżdy
615     3, 29|                poniechała: za wiele ich było, i mogliby o tym donieść
616     3, 29|             rana dzwony umilkły, jak to było we zwyczaju w kużden Wielki
617     3, 29|              wczorajszej; smutniej jeno było jakoś na świecie i jakby
618     3, 29|             nogi. ~Jeszczech do śniadań było daleko, a już powstał rwetes
619     3, 29|             wronimi gniazdami, gdyż nie było komu przeszkodzić, bo wszystkie
620     3, 29|                gdyż ani sposobu zajrzeć było do kogo, ni z kim pogadać.~
621     3, 29|             tyle jeno różnie, że więcej było rąk i z groszem skrzybot
622     3, 29|             grapie, którą dwojgu ciężko było podjąć, gotowała się cała
623     3, 29|                 kraszonymi. ~Kaj się ta było Józce mierzyć z Jagusią!
624     3, 29|          kwiatuszki niebieskie, a widać było na nich takie rzeczy, że
625     3, 29|              swoją stronę, bo już późno było.~Na wsi też długo w noc
626     3, 29|        siedzieli tego wieczora.~Chmurno było na świecie i ciemno, choć
627     3, 29|                  ale tak jakoś weselnie było na świecie, że naród, chociaż
628     3, 29|         przekrzyków i biegów, bo jak to było we zwyczaju odwiecznym,
629     3, 29|       trapicieli przez Wielki Post. Nie było parobków ni starszych, to
630     3, 30|                   Rozdział 5~Na drogach było pusto i ciemno, w chałupach
631     3, 30|             Zasie przed kratą, tam, kaj było miejsce la najpierwszych
632     3, 30|                z drugich wsi, że ledwie było można dojrzeć między nimi
633     3, 30|            księżyc już zaszedł i ciemno było na świecie, bure chmurzyska
634     3, 30|          nasłuchując czas jakiś. Na wsi było cicho, jeno z dróg dalekich
635     3, 30|                 oddalach.~- Boga by nie było ni sprawiedliwości na świecie!-
636     3, 30|               Pańskiego.~Jeno w Lipcach było ciszej i smutniej niźli
637     3, 30|          coniebądź...~Juści, nie potrza było wygłodzonej biedoty przyniewalać,
638     3, 30|                 wilk i zmiatała, co ino było na podorędziu.~- Pan Jezus
639     3, 30|                strzelań!~Jeno w Lipcach było pusto i żałobnie kiejby
640     3, 30|           kurczątków.~Mój Jezu, nie tak było przódzi w ten dzień, nie
641     3, 30|               podleskie pola, kaj widać było za stogami dachy zabudowań
642     3, 30|            przywalała świat, że słychać było dalekie jeszcze dudnienie
643     3, 30|            przed domami.~Hanki jeno nie było widać, ale mimo to przed
644     3, 30|                 to przed chałupą gwarno było i wesoło; dzieuch rówiesnych
645     3, 30|                 sadach, że zaś ich dużo było i dorosłych, to wnet dały
646     3, 30|          swawolników, bo nie sposób się było pokazać z chałupy.~- Wama
647     3, 30|         Borynową stronę, Jagusi już nie było, stary ino leżał twarzą
648     3, 30|              zaś, zawdy mrocznej, widno było, światło buchało dziurą,
649     3, 30|                 dojrzeli, jako wszystko było pomieszane kiej groch z
650     3, 30|                 i zwichlone. Nie sposób było na razie zmiarkować, czego
651     3, 30|               osobna opowiadała, jak to było, poszedł do Hanki, leżącej
652     3, 30|               ulęknął, jeno że czas się było zbierać do kościoła, to
653     3, 30|        pędzących po wybojach, bo jak to było we zwyczaju, w drugie święto
654     3, 30|          podawali na ganku, gdyż ciepło było i słonecznie. Młoda zieleń
655     3, 30|                 jakże, Borynowej by nie było, kiej co najpierwsze się
656     3, 30|             ckniło!~Cóż, że święta czuć było wszędzie, że ludzie się
657     3, 30|               niekaj dzwoniły?... - jej było smutnie i tak ckno czegoś,
658     3, 30|               na pola, zórz dzisiaj nie było, jeno przez grubachne pnie
659     3, 30|           dojrzał, bo już prawie ciemno było na świecie i mało kto przechodził
660     3, 30|                Tylko u Płoszkowej rojno było i gwarno, zeszły się były
661     3, 30|                 ten jego rechot słychać było u Borynów.~Długo se używali,
662     3, 30|                drogę...~Ale nikogój nie było i czytał, póki wieczór nie
663     3, 30|                przed młynem, skąd widać było najlepiej, że może w jakiś
664     3, 30|                 wiorst od Lipiec, widać było jak na dłoni wzmaganie się
665     3, 30|           krwawe, skłębione chmury. Nie było wiatru i ogień wynosił się
666     3, 31|                    całą...~Rano jeszcze było, oknem zazierało jasne i
667     3, 31|                 głodem zamorzyć, jak to było z tamtymi dwa roki temu.~-
668     3, 31|          chałupie się odgryzł. Tak samo było i z tamtym.~- Bronię to
669     3, 31|               już ustaliła, że co dzień było cieplej i jaśniej.~Dni już
670     3, 31|              czarniawych.~Zwyczajnie to było, jak każdego roku na pierwszą
671     3, 31|               pacierz abo dwa cicho już było na wsi a pusto. Nawet na
672     3, 31|                  a prawie tego znać nie było na ziemiach; dopiero przyjrzawszy
673     3, 31|                 cisnęły. Z dziesięć ich było, a narobiły wrzasku na całą
674     3, 31|                łasił się, a nikogój nie było... To pewnikiem Kubowa dusza
675     3, 31|              macała za klamką i słychać było z izby potykanie się o sprzęty
676     3, 31|              posłali, ale go w domu nie było, zjawił się dopiero w parę
677     3, 31|                nagła, że nie sposób ich było odszukać.~Ale ta kradzież
678     3, 31|              zwiesnę i kiej chłopów nie było.~Juści, co sąsiadki obsiadły
679     3, 31|               schowa ładnie.~Dobrze już było pod wieczór, kiej powrócili
680     3, 31|               się o ściany, jaże strach było patrzeć. Nawet do dobrodzieja
681     3, 31|                 do roboty zjechali.~Nie było czasu na rozgadki, tyle
682     3, 31|            radością.~Nawet u Hanki czuć było to dzisiejsze świątko, bo
683     3, 31|                drzewa zaszumiały. Niebo było wysokie, ale zawalone burymi
684     3, 31|         wymachując.~Dziewczyny i co ino było dzieci szły przy wozach
685     3, 32|                 wiedział.~To jeno pewne było, że stójka z gminy, któren
686     3, 32|            zakotłowało w izbach.~A rano było jeszcze, tyle co się świt
687     3, 32|                  Hale cóż, kiej i tamój było pusto! Deszcz zacinał przysłaniając
688     3, 32|           wyszedł! Widzi mi się, co wam było pilno do parobków, a dziadem
689     3, 32|               już ogień buzował; ciepło było i jaśniej niźli na dworze.
690     3, 32|                 i zapaski, że ledwie im było oczy widać, z koszykami
691     3, 32|           grabiały z zimna i w bruzdach było mokro, w trepy nabierało
692     3, 32|           roztrzęsło, że ani sposób iść było.~A zaś potem, choć przyszła
693     3, 32|                rzeki, łąkami, kaj pełno było jeszcze kałuż, a miejscami
694     3, 32|           zeszłoroczny: schylać się nie było po co.~- Kuropatkom się
695     3, 32|                 w ciernie, że trzeba je było potem obchodzić, a gdzie
696     3, 32|           młodymi pędami. Strasznie tur było jakoś i pusto, że nawet
697     3, 32|              przywitał - jakże! każdemu było pilno do swoich... co im
698     3, 32|              ale nie poredziła: żal jej było ostawiać procesję, to i
699     3, 32|             gęsiego, jak ta komu bliżej było do chałupy.~Słońce już zaszło
700     3, 32|                 Tylko u jednych Borynów było zgoła inaczej.~Dom ostał
701     3, 32|               poniesła się, kaj ludniej było i weselej, że jedna Hanka
702     3, 32|      przewilgocone, a każden kwiat czuć było z osobna i wszystkie razem
703     3, 33|           trudów a boleści, jak wczoraj było; jak z jutrem przyjdzie,
704     3, 33|             leniących się wstawać.~Rano było jeszcze, słońce ledwie co
705     3, 33|               się szykować na jarmarek. Było to jakoś w tydzień po powrocie
706     3, 33|                co nie szło jeszcze, jak było iść powinno, chociaż chłopy
707     3, 33|         pilniejsze roboty, boć niełacno było po tylim próżnowaniu brać
708     3, 33|                powrocie i do garnka nie było co wstawić.~Któryś też z
709     3, 33|        popędzała, a do żniw, do nowego, było jeszcze daleko.~Tak się
710     3, 33|             organistów jakby nikogo nie było: drzwi stały powywierane
711     3, 33|                tylko w jednej, kaj okno było przysłonione spódnicą, ktosik
712     3, 33|                się u Borynów. Hanki nie było: pojechała do miasta jeszcze
713     3, 33|              przycisnęłam, a wiatru nie było! Płótno cieniuśkie, paczesne,
714     3, 33|                posiedzisz!~Ale tego już było za wiele la obojga, że kiej
715     3, 33|              rozerwali bijących.~Co tam było jeszcze przekleństw, płaczów
716     3, 33|        matczynej strony. W chałupie nie było nikogo, jeno na dworze pod
717     3, 33|         podnosiło ku południowi, ciepło było galante.~Nagrzane powietrze
718     3, 33|      powywieranych na pola.~Nieśpieszno było Mateuszowi, gdyż rad przystawał
719     3, 33|               me łoni przyjmowała.~- Co było łoni, to nie teraz - odwróciła
720     3, 33|              omaścić, też gorsze by nie było.~- Poliż osi, to obaczysz,
721     3, 33|           pochówek... bych to i ze mszą było... po gospodarsku... co?...
722     3, 33|                Od samego rana pełno już było na drogach gwarów i ludzi.
723     3, 33|             robi u matki.~W izbie pusto było, przez otwarte okno zaglądały
724     3, 33|               sobie świadków, jakich mu było potrza.~Kozioł leżał ciężko
725     3, 33|                 Ale Bóg wie, jak to tam było. Wiedziano jeno dobrze,
726     3, 33|         nasłuchując uważnie, ale trudno było wymiarkować choćby i jedno
727     3, 33|            stoją rzeczy, nie sposób się było dowiedzieć.~Przypierali
728     3, 33|            przewiady i prawdę wyłożył. ~Było zaś tak: dziedzic był winien
729     3, 33|              ich rozbierała. Juści, żal było takiej ziemi, bo to przyległa
730     3, 33|                wieczorami po drogach, a było tego, było, jaże się ściany
731     3, 33|                po drogach, a było tego, było, jaże się ściany rozpierały!
732     3, 33|             sadach sypiali, gdyż trudno było w chałupach wytrzymać.~Zaś
733     3, 33|                 jak indziej, to powinno było iść wszystko po dawnemu.
734     3, 33|           adwokata, a jeszcze nie wiada było, kiej się Antkowa sprawa
735     3, 33|               upomni, kto wesprze? Trza było wszystko znieść i w sobie
736     3, 33|            zaglądały do karczmy, że nie było komu przedzwonić na Anioł
737     3, 33|                pierwszy zaczął śpiewać.~Było już dobrze po słońcu, mroczało,
738     3, 33|     przyjacielsku. Co tam pomiędzy nami było to było; obaczycie kiedyś,
739     3, 33|               tam pomiędzy nami było to było; obaczycie kiedyś, żem był
740     3, 33|             zapodział w nocy.~Późno już było, w chałupie spali, tylko
741     3, 34|                 go może widzieli?~- Nie było czasu.~- Jeździłam niedawno,
742     3, 34|         pieniądze, były i srebrne nawet było parę złotych i sześć biczów
743     3, 34|            zabawy. Żadnych zabitych nie było w lesie, ludzie se jakieś
744     3, 34|                    Zabitych w lesie nie było, to prawda, ale może co
745     3, 34|            prawdzie to nie wiadomo, jak było... Na niejedną pyskują,
746     3, 34|             dziwnie jasny; dawno bowiem było po zachodzie, a na niebie
747     3, 34|               pola. Zaś w chałupach też było podobnie, bo po kolacji
748     3, 34|         basowali, do karczmy pociągnął. Było już tam kilku pomniejszych
749     3, 34|              obrazy, lichtarze i co ino było można, że nawet ziemię przed
750     3, 34|             chałupy, i wszystko, co ino było, dokładało swój wtór serdeczny,
751     3, 34|                  że już zgoła wytrzymać było nie sposób i kurz zapierał
752     3, 34|               cichości nagłej skowronki było słychać na polach, kukułka
753     3, 34|              nimi gorzałkę: Sześciu ich było zebranych, wszystkie najprzedniejsze
754     3, 34|               jednego, że zaś w Górkach było inaczej, to same chłopy
755     3, 34|             jeden sposób, żeby Podlesie było nasze.~Przysunęli się jeszcze
756     3, 34|             poniechali, ale wszystko to było na darmo, kiejby groch rzucał
757     3, 34|               się chowa!~Ani sposób już było do nich mówić, tak ich ponosiło.~
758     3, 34|               słowiki zawodziły, ciepło było i pachnąco. Używali se ludzie
759     3, 34|           cienie szła... Zaś pod ścianą było już coraz głośniej, gadali
760     3, 34|            wszyscy razem, że trudno się było połapać. ~- ...a co jeno
761     3, 34|              Nie boję się wilka, choćby było kilka!...~Nie boję się chłopa,
762     3, 34|                 boję się chłopa, choćby było kopa!... ~ ~
763     3, 35|                nie żałował namów, a jak było potrza na upartych, to i
764     3, 35|                i prośby, że ani sposobu było im trafić do rozumu; zawrzeszczały
765     3, 35|            przyświarczał jeszcze, a kaj było potrza - basował, zaś niejedną
766     3, 35|            dalej. Całe dwa dni pełno go było na wsi, w chałupach, po
767     3, 35|             medytując.~Wcześnie jeszcze było, dopiero co miski sprzątnęli
768     3, 35|               zbożami.~W chałupie cicho było, jak zazwyczaj w niedzielę,
769     3, 35|               że tylko niekiedy słychać było głosy, kura któraś zwoływała,
770     3, 35|                 i z Antkiem by tego nie było... i wójt by się nie ważył...
771     3, 35|         sygnaturka zadzwoniła.~Czas już było na sumę, ludzie walili całą
772     3, 35|           sienie i progi; po sadach też było głośno i rojno, gdyż zasiadano
773     3, 35|          cieniach a chłodzie, że wszędy było widać jedzących, skrzybot
774     3, 35|              ciszy.~Tylko u Dominikowej było głucho i pusto: nikt się
775     3, 35|          grzeszyła, juści, że trzeba ją było skarcić, ale żeby ją zaraz
776     3, 35|             rozżalona. Co pomiędzy nimi było, to ich sprawa, a drugim
777     3, 35|           Lipeckie chałupy ledwie widać było zza sadów, złota bania na
778     3, 35|                 wschodziły. Opuszczenie było widne na każdym kroku i
779     3, 35|             pomartwiałych gałęzi, widać było gromadę ludzi. Miemcy to
780     3, 36|               cie?...~- Juści, mnie też było dziwno, ale sam chciał,
781     3, 36|                 jakby zasnął znowu.~Nie było z nim co gadać i akuratnie
782     3, 36|                garnków u niejednego nie było co wstawić, ale za. to nie
783     3, 36|              zapamiętali najstarsi, nie było w Lipcach tyle spraw różnych,
784     3, 36|             sąsiedzkie spory, tyle tego było, że prawie zapominali o
785     3, 36|              chroniąc od spieki, duszno było, jeno od pokosów bił ostry
786     3, 36|                 się tam stało:~A oto co było. Maciej już od samego rana
787     3, 36|                 i zasnął.~Zaś nazajutrz było tak samo, poznawał ludzi,
788     3, 36|                powiedział, ale że widać było, jako słabnie i coraz barzej
789     3, 36|              całe dnie też jeno słychać było brzęki kos nakuwanych i
790     3, 36|                 wszystko.~W izbie cicho było i martwo, przez krze, osłaniające
791     3, 36|            przeszło, a jego jeszcze nie było, Hanka wyglądała za kościół,
792     3, 36|             szła patrzeć, ale pusto tam było i cicho.~Ludzie śpieszniej
793     3, 36|               spieczoną ziemię, że tyle było z niego pociechy, co się
794     3, 36|               chałupą, pod oknem gwarno było i ludno, bo Hanka, że to
795     3, 36|           frasobliwie po świecie.~Widno było jak w dzień, księżyc wynosił
796     4, 37|                Rozdział 1~I tak się ano było zmarło Maciejowi Borynie.~
797     4, 37|                przekpinkami, ale dzisia było mu czegoś na sercu ciężko.~-
798     4, 37|           cierzpiał będzie.~- Tyle jeno było jego, co głodu nie zaznał
799     4, 37|             Jezu, za życia to ciasno mu było i na włókach, a teraz i
800     4, 37|                przechodziły, a jego nie było, w końcu chciała już posyłać
801     4, 37|              tak zeschły, co nie sposób było wzuć mu je na nogi.~Kowal
802     4, 37|         dziecińskie oczy.~Bardzo cudnie było na świecie, słońce ogrzewało
803     4, 37|                plebanię.~Proboszcza nie było na pokojach, choć wszystkie
804     4, 37|           organisty, boć to i z nim też było trza się godzić z osobna
805     4, 37|                się nieco zagwarzyły, to było pod sam zachód, i już bydło
806     4, 37|                  U Borynowego wezgłowia było coraz widniej od świec jarzących,
807     4, 37|               zaś, sąsiedzi, że w izbie było ciasno i zaduch, to przyklękali
808     4, 37|              smutny, słońca jeszcze nie było, ale skowronki już przedzwaniały
809     4, 37|        codziennej, jeno u Borynów wciąż było jeszcze cicho i spokojnie.~
810     4, 37|           przyleciał kowal; ułożyli, co było potrza kupić na jutrzejszą
811     4, 37|                 czekała na nią, że trza było dobrze kulasy wyciągnąć
812     4, 37|               widu, ani słychu.~Ale nie było czasu na frasunki, bo musiała
813     4, 37|           trupem był jeno, a zawdy czuć było gospodarza w chałupie.~-
814     4, 37|          srebrnawe przędziwa. Powietrze było rzeźwe, chłodnawe i pachnące,
815     4, 37|                   W Borynowej izbie już było wszystko urządzone do potrzeby,
816     4, 37|                 nich grdykał.~Długo ich było słychać, tak się prowadzili
817     4, 37|             słowa.~Juści, co w chałupie było jak w grobie, a kiej obrządzili
818     4, 38|           lipeckie dzwony, ile ich jeno było, zadzwoniły rozgłośnie i
819     4, 38|             gęsto ciągnęli, że jak jeno było sięgnąć okiem, na wszystkie
820     4, 38|                 dzień odpustowy; święto było po chatach, przystrojonych
821     4, 38|                 w podwórzach i kaj jeno było można zachwycić nieco cienia,
822     4, 38|         nadeszły, ale że nie sposób się było docisnąć choćby nawet do
823     4, 38|            Lipczaków, co już nie sposób było się komu brać do pacierzów,
824     4, 38|                znali go bowiem i nijako było się wykręcać od ochfiary,
825     4, 38|               pokutuje.~- Dziwno mi też było, co nawet na pogrzebie się
826     4, 38|               co przyletę.~Za wrótniami było już nieco luźniej, ale i
827     4, 38|            konie i przepadł.~Nie sposób było go szukać i naleźć w takim
828     4, 38|              doskwierało, że dychać nie było czym, a pokrótce i gwarzyć
829     4, 38|                Pietrek.~- A pilno; łoni było nas na odpuście sześciu
830     4, 38|                 że i przecisnąć się tam było niełacno. A juści, co najrozgłośniej
831     4, 38|                 oczami po ludziach. Nie było go już nikaj, poszedł do
832     4, 38|              dziesiąte. Zarówno jej tam było jedno.~- Jaguś, przyjdź
833     4, 38|            gęsie gęgoty.~Jeno u Borynów było cicho i pusto. Hanka poniesła
834     4, 39|            samym ołtarzem; z obcych nie było nikogo, tyla co kajś pod
835     4, 39|              sprawiedliwie. Żeby mi nie było swarów ni kłótni, bo z ambony
836     4, 39|          powszedni, robotny, to i pusto było na drogach dokoła stawu,
837     4, 39|                 porozrzucanych łajnach. Było jeszcze wcześnie, ale już
838     4, 39|                 się nie odzywał, nijako było zaczynać, każden się wagował
839     4, 39|                 nie opisze!~- Spisu nie było, a już się kajś zadziały
840     4, 39|               ktosik w nocy ukradł. Nie było głowy baczyć na wszystko.~-
841     4, 39|                    Tak ci to źle z nami było, co? - szepnęła Hanka.~-
842     4, 39|                 wszystko, co usłyszała, było nieprawdą!~A do Jagusi nie
843     4, 39|              zrobili! Już dawno trza ją było wygonić. Rozpuściła się
844     4, 39|             Taki młody i zdrów! A to mu było dopiero na dwudziesty szósty.
845     4, 39|                 wyratował? Snadź już mu było pisane zginąć od niej!~Wyżaliły
846     4, 39|               opowiadając wszystko, jak było. Weronka z rozmysłem pominęła
847     4, 40|     przedmuchując kiej niekiej.~W izbie było duszno i gorąco, zły fetor
848     4, 40|             pasy, zaś gdzieniegdzie tak było grząsko, że musiały obchodzić,
849     4, 40|              rzęsą.~Na kapuśniskach nie było jeszcze nikogo, jeno czajki
850     4, 40|                pomilkły.~Słońce już się było wyniesło galancie i mgły
851     4, 40|                  ale najgorsze, że trza było siedzieć zawarty. Póki było
852     4, 40|             było siedzieć zawarty. Póki było zimno, to jeszcze, ale skoro
853     4, 40|            wszystko i kwitnęło i że jej było tak dobrze, tak cicho i
854     4, 40|               się spodział, coś taka.~- Było potrza, to juści, co człowiek
855     4, 40|            Rozradował się głęboko, gdyż było pięknie wyrośnięte, słomę
856     4, 40|                  wykruszył kłos, ziarno było dorodne i pełne, ale jeszcze
857     4, 40|              porwał się bronić, ale już było za późno, posypała się kurzawa
858     4, 40|                 ta boląca zadra: Ale co było, to i nie wróci - westchnął
859     4, 40|             obejście.~W podwórzu gwarno było i ludnie, krzątali się kole
860     4, 40|         trzymały kiej wilki! Ani sposób było się wydrzeć! Zasiedli na
861     4, 40|              dodać po rublu... A jak to było z uchwałą na dom la sądu,
862     4, 40|                już rozchodzić, boć trza było wraz ze dniem dźwignąć się
863     4, 40|                skwapliwie, ale kowalowi było to cosik nie na rękę, bo
864     4, 40|          głębokiej cichości. Że słychać było jeno Hankę krzątającą się
865     4, 41|                czarniawy!~Ale Józki nie było, a Pietrek też się nie kwapił
866     4, 41|               ogniem, że już ruchać się było ciężko. Muchy jeno kręciły
867     4, 41|                  A całe pięć roków! Nie było się czym wykupić, to i musiałem
868     4, 41|               znowu Hanka.~- A tam, kaj było przódzi! - odburknął pod
869     4, 41|               po obiedzie.~- Mało to ci było?~- I... płone jadło, to
870     4, 41|               ziemniaki zgniły, że trza było kupować do sadzenia, wiater
871     4, 41|                aż krój się oberwał.~Nie było sposobu dalej orać, zabrał
872     4, 41|                 dom po nowy.~W chałupie było pusto i wszystko leżało
873     4, 41|                a w kuźni huczał ogień i było gorąco kiej w piekle. Michał
874     4, 41|          fabrykę, że co trochę widać go było w innej stronie, dzielnie
875     4, 41|                 kreminale...~- Łacno mu było, kawaler.~- Ratuje się,
876     4, 41|                tego nie wychodziło, nie było bowiem sposobu na Dominikową.
877     4, 41|                 do odejścia, bo się już było całkiem zmroczało nad ziemiami,
878     4, 41|                 ziemiami, jeno co niebo było jeszcze jasne i zorze dopalały
879     4, 41|            znajomymi, na drogach bowiem było pełno ludzi, wałęsających
880     4, 41|               uszy.~Chociaż Antkowi nie było pilno i rad przystawał na
881     4, 41|              niepamięci.~A i w nich nie było już pomiarkowania o niczym,
882     4, 41|               to baba może zaprowadzić.~Było mu czegoś dziwnie wstyd,
883     4, 41|                 gdyż w izbie nie sposób było wyspać z powodu gorąca i
884     4, 41|                koniec.~Postanawiał, ale było mu jej żal, nieopowiedzianie
885     4, 41|            robota bowiem czekała i trza było kark podać w jarzmo i ciągnąć
886     4, 41|     doprowadziła do rozumu. I potrza to było wszystkiego, co? - wyrzekł
887     4, 41|          chytrze napomykał, że gdyby mu było pilno potrza, to ten i ów
888     4, 41|              słowa jej nie dawał.~A już było najciężej, kiedy chodził
889     4, 42|        zaszczekał, a w cichości słychać było jeno bulgotanie wody przeciskającej
890     4, 42|                  przycienionych sadami, było jeszcze tak ciemno, że ledwie
891     4, 42|              dróg podleskich. Za ciemno było jeszcze stawać do roboty,
892     4, 42|               kulas zdrętwieje: dzisiaj było inaczej, a wspomożenie bowiem
893     4, 42|                 głuche, gdyż nie sposób było wytrzymać przy robocie,
894     4, 42|           wszyćkim powiedał.~W karczmie było ludno i muzyka przygrywała
895     4, 42|            pogadywali, bo chociaż późno było i Szymek zbierał się do
896     4, 42|             zbierał się do powrotu, ale było mu jakoś niesporo, ociągał
897     4, 42|                to jednak nijakoś mu się było z nim podufalej stowarzyszać.~-
898     4, 42|                 Adam nawiózł z boru, co było jeno potrza; to buda stanęła
899     4, 42|           stanęła taka galanta, jaże ją było widać z Lipiec. Mateusz
900     4, 42|           gwarząc z cicha, że to nijako było się wydzierać za dnia i
901     4, 42|                to i ochoty wielkiej nie było, i na większą zabawę się
902     4, 42|            szczęście, nie przyszli, nie było też żadnego z większych
903     4, 42|              wspomogę na wesele, jak to było zwyczajnie, przysłali, więc
904     4, 42|                  właśnie słońce co jeno było się pokazało, pola stanęły
905     4, 43|              już w dzień nie sposób się było pokazać w polu, a noce też
906     4, 43|                nawet w sadach nie można było wyspać z gorąca, prosto
907     4, 43|                odmianę, ale niebo wciąż było bez chmur i całe jakby w
908     4, 43|              ulewa, że świata nie można było dojrzeć, zaś stronami poszły
909     4, 43|                 do pożaru, ale ani mowy było o ratowaniu, paliła się
910     4, 43|                obejścia.~Wójta doma nie było, pojechał był jeszcze rano
911     4, 43|             zaśpiewały ptaki, powietrze było rzeźwe i chłodnawe, ludzie
912     4, 43|             wilgoci.~Dziewczynie bowiem było o tyle lepiej, że mogła
913     4, 43|                dnia, gdy w chałupie nie było nikogo, zajrzała do niej
914     4, 43|                kancelarii! Żal mi juści było, ale trudno, w przypołudnie
915     4, 43|           znalazła z powrotem, w oknach było już ciemno, świeciło się
916     4, 43|           gospodarzy lipeckich.~W izbie było ciemnawo, jakiś ogarek słabo
917     4, 43|             jeno poniektóre głowy można było rozeznać w gęstwie, zeszło
918     4, 43|          śpiesznie, gdyż nazajutrz trza było dość wcześnie wyruszać.~
919     4, 44|                a naczelnika jeszcze nie było. Pisarz raz po raz wychodził
920     4, 44|            słuchali wzdychający, bo cóż było robić teraz na ciężkim przednówku?
921     4, 44|              owsa mu zbrakło, to potrza było młodych gąsek la naczelnika,
922     4, 44|               książki czytał, że ciężko było wyrozumieć.~A wszyscy trzej
923     4, 44|             trafiał Antek, ale i strach było się przeciwić naczelnikowi
924     4, 44|              zamysłami, że do końca nie było wiadomo, za kim trzyma.~
925     4, 44|                nie wiedzą, iż zawdy tak było, że panowie się buntują,
926     4, 44|              się przeciwić.~Ale już nie było nijakiej zarady. Pomocnik
927     4, 44|            Długo się wlekło, gdyż ludzi było chmara, lecz w końcu ogłosili:~-
928     4, 44|                mu się spodobało.~- Tyla było oszukaństwa, że można by
929     4, 45|               Świat oniemiał, a co jeno było żywe, przytaiło się w cieniach
930     4, 45|             poprzek kiej trup. Cichuśko było, rzeźwo i mroczno, pachniało
931     4, 45|                 pany, psiekrwie! Jak mu było potrza chłopskiej łaski,
932     4, 45|          obszerniej, lecz Antka już nie było, natomiast na drodze od
933     4, 45|             nawet i to, czego wcale nie było! - wyrzekła z naciskiem,
934     4, 45|                  Taki łajdus, w sam raz było mu iść na jakiego pisarka,
935     4, 45|              zabiegamy, aby chociaż wam było trochę lepiej. Sam wiesz,
936     4, 45|               nim niezmiernie, a co tam było pisków, całowań i pytań,
937     4, 45|                 i obejściach, jako dnia było, jak zawdy, gmerał się rój
938     4, 45|           niemałą dumą: boć lipeckie to było dziecko, więc jakby w krewieństwie
939     4, 45|                 bezradnie dokoła.~Pusto było na polach, lipeckie dachy
940     4, 45|                na ogrodzie... A wszyćko było utrafione do wiersza, rychtyk
941     4, 45|             serca.~Ale strasznie gorąco było w tym zaciszu, kaj siedzieli,
942     4, 45|                 jeszcze te miejsca, kaj było o polach i lasach, ale mu
943     4, 46|          ściągali z pól, chociaż słońce było jeszcze wysoko, gdzieś znów
944     4, 46|          nasobaczył i odszedł, a że już było do cna pociemniało na świecie,
945     4, 46|            mrokach, że nawet kroków nie było słychać.~Antek zaprzągł
946     4, 46|                jakoś...~Ale i wszystkim było markotno i jakaś żałość
947     4, 46|               tak górnie, że nie sposób było wyrozumieć wszystkiego,
948     4, 47|                 na utrapienie, tak mało było wody, że robił tylko jeden
949     4, 47|               skłopotana, bo w domu nie było już ani grosza, lecz natknąwszy
950     4, 47|                 Poleciałam do nich, nie było nikogo. Zaglądam teraz,
951     4, 47|               rozpowiedziała mi, jak to było, aże mi włosy powstały na
952     4, 47|                się zdumiał, ale nijakoś było się rozpytywać.~- Czasu
953     4, 47|             ździebko rozfrasowało.~- Co było, to nie jest, a zechce się
954     4, 47|              szłam jak na śmierć... nie było cię doma... poszłam cię
955     4, 47|               poszłam cię szukać... nie było cię we wsi... kołowałam
956     4, 47|                sponiewierał, lżej by mi było, lżej, a on siedzi i płacze!
957     4, 47|              nim Kozłowa.~W domu jednak było mu gorąco, nudnie i muchy
958     4, 47|           sieniach pod progiem, w izbie było pusto, cały bowiem dom poszedł
959     4, 47|                pilnowała, żeby wszystko było jak się patrzy, sama strzepywała
960     4, 48|             kajś za ogrodami, powietrze było ciężkie, przejęte spieką,
961     4, 48|     przysłaniały i ciemnica, nie sposób było rozeznać, ale coraz wyraźniej
962     4, 48|       miłościwie.~W chałupie Kłębów nie było już prawie nikogo, tylko
963     4, 48|              wystraszony, juści, co nie było nikogo, cały dom leżał pogrążony
964     4, 48|                 ciche, palące dychania, było im strasznie dobrze i radośnie,
965     4, 48|                go ani na chwilę, że nie było sposobu przemówić do niego
966     4, 48|               tkniętej przez niego.~Nie było, nie było la niej nic i
967     4, 48|              przez niego.~Nie było, nie było la niej nic i nikaj, nie
968     4, 48|                la niej nic i nikaj, nie było już zmiłowania i poratunku.~
969     4, 49|                chłopa!~- Czas by ci już było obejrzeć się za którym,
970     4, 49|               kasie gminnej.~Nie sposób było zrazu uwierzyć, i chociaż
971     4, 49|                 się pospólnie, że pełno było w opłotkach, przed chałupami,
972     4, 49|             miłościwy!~- A wiela to już było przez nią pijatyk, swarów
973     4, 49|             jakby nabita, że trudno już było palec wrazić, i wrzało z
974     4, 49|            cięgiem rozpowiadała, jak to było z Jasiem, wójtowa też swoje
975     4, 49|                 naraz, Mateusza już nie było, a wieś wydała mu się jakaś
976     4, 49|                i jakby obrzękłe, duszno było na świecie i strasznie gorąco,
977     4, 49|                 powściekali, bo co jeno było rozważniejsze, pozamykało
978     4, 49|                 się bardzo cudny, niebo było bez chmur i modrzało kiej
979     4, 49|             wszystkich polach, jak jeno było można sięgnąć okiem, w straszliwym
980     4, 49|            złociściej rdzawiały, że nie było czasu odzipnąć ni nawet
981     4, 49|           bowiem na Podlesie. Ciężko mu było dźwigać spaśny brzuch i