Tom, Rozdzial

  1     1, 1 |             gorąco i wstydliwie wsadził jej w garść złotówkę.~- Dobrodzieju
  2     1, 1 |               jak groch posypały się po jej twarzy szarej i zradlonej
  3     1, 1 |            wypoczena. A wujna, a ciotka jej mówią, póki tego ostatniego
  4     1, 1 |              gniew ją przejął, że stara jej twarz posiniała.~- Biednemu
  5     1, 1 |                 Jadamowego chłopaka, co jej śliwki w sadku obrywał,
  6     1, 1 |              mocna, że i niejeden chłop jej nie uradzi... ,~- A bo to
  7     1, 1 |         wełniaka, zapomniała do cna, aż jej odsłonięte do kolan nogi
  8     1, 2 |                sól rozpuszczoną wlewali jej w gardło, to topiony z poświęcanej
  9     1, 2 |                 o ratunek, boleśnie, aż jej piękne oczy o białkach różowych
 10     1, 2 |                 jedli będzieta.~- A dyć jej pomóżcie co, wylekujcie,
 11     1, 2 |                  obszedł krowę, zajrzał jej w oczy, przyjrzał się ozorowi,
 12     1, 2 |               obtarł zakrwawione ręce o jej miękką, lśniącą skórę i
 13     1, 2 |              nic... i wosk topiony lali jej w gardziel i nic... i sól...
 14     1, 2 |                Tu westchnął pobożnie na jej intencję, i żal go jeszcze
 15     1, 2 |               nieco.~- A ona ci! Żem to jej zasług nie wypłacił! Zapłaciłem,
 16     1, 2 |                wdowa po Tomku, jakże to jej?... całkiem jeszcze do żeniaczki...~-
 17     1, 2 |                się poczęła z krzykiem z jej rąk, i bić skrzydłami, że
 18     1, 2 |                 boleśnie, i odpowiadały jej inne gdzieś z sieni czy
 19     1, 2 |            opłotki, gdy się obejrzał na jej dom, bo rychtyk stał naprzeciw,
 20     1, 3 |             Uwił kłak siana i wyczyścił jej bok zawalany. - Tyla klacz,
 21     1, 3 |                łbem do półkoszka, nasuł jej do kobiałki obroku, bat
 22     1, 3 |                 przez gęstwę ludzką, aż jej chustka spadła z głowy i
 23     1, 3 |          Świadkowie: taż Marcjanna, syn jej Szymon, Barbara Piesek itd.~-
 24     1, 3 |             przeszedł tydzień jest, ani jej wygonić, bo z kwikiem wraca!...
 25     1, 3 |                wraca!... Moja podtykała jej, co mogła, bo jakże głodem
 26     1, 3 |            Dominikowa poskarżyła, że to jej, przyszła ze sołtysem i
 27     1, 3 |              Częstochowską, jako świnia jej, i żegnała się, i biła w
 28     1, 3 |                Boryny i pracowała, jaże jej kulasy ustawały, a nigdy
 29     1, 3 |         dlaczego skarżyła.~- Ni, to nie jej rozum i głowa, to jenszy,
 30     1, 3 |                jeszczem za chrzest tego jej bękarta dał dobrodziejowi
 31     1, 3 |         niewidnie poglądał na starą, na jej suchą kieby z blichowanego
 32     1, 3 |               siedziała nieruchomo, ino jej bure oczy gorzały.~- Wykopaliście
 33     1, 3 |                uśmiech przeleciał przez jej urodną, opaloną twarz.~-
 34     1, 4 |                 śliskiej posadzce, żeby jej nie powalać.~Ale i ksiądz
 35     1, 4 |                  abych nasycić oczy tym jej wełniakiem pasiastym i sutym,
 36     1, 4 |               mienił się na niej, to na jej czarne trzewiki wysokie,
 37     1, 4 |        bursztynów i korali, co otaczały jej, białą, pełną szyję - pęk
 38     1, 4 |          bezsilności tak silnym, że łzy jej pociekły po twarzy, gdy
 39     1, 4 |          płaksiwa była, a i zebrało się jej dużo w duszy, buchnęła płaczem
 40     1, 4 |                powrotem do domu; ciężko jej było na sercu - ani pogadać
 41     1, 4 |                serca nie ucieszy. Dałby jej Antek kumy! Nic, ino siedź
 42     1, 4 |           mówiła płaczącym głosem, a on jej na to raz w raz powiadał:~-
 43     1, 4 |                 powinowaty drugą bo się jej ostrego języka bali. Toć
 44     1, 4 |             choć był pijany a zląkł się jej i zamilknął ,bo wiedziała
 45     1, 5 |           krowinę przed oborę, wycierał jej ognojone boki wiechetkiem
 46     1, 5 |                 całkiem uważnie słuchał jej wywodów, a organista raz
 47     1, 5 |               bo dobrze już ze dwa lata jej nie widziałem.~- Młódka
 48     1, 5 |              zwolniła, przystawała i aż jej oczy ~To ci śliczności,
 49     1, 5 |              czerwone aksamity i aż się jej ćmiło w oczach i serce dygotało
 50     1, 5 |        przytrzymywała Żydówka.~Ślicznie jej było, jakoby zorze namotała
 51     1, 5 |                 między nimi, a. już się jej widział najśliczniejszym
 52     1, 5 |             Jest to na jarmarku? - oczy jej pojaśniały.~- Ostał przy
 53     1, 5 |                 wstążkę tę samą, co się jej tak podobała. - Hale, ino
 54     1, 5 |                 nim i oddać... bo jakże jej brać od obcego, nie krewny
 55     1, 5 |             Taka była uradowana, że ino jej białe zęby połyskiwały w
 56     1, 5 |               modlić tak gorąco, aż łzy jej pociekły z zaczerwienionych
 57     1, 5 |                 szepnęła Jagna wtykając jej pieniądz.~- To będzie za
 58     1, 6 |                zwożeniem kapusty; pełno jej było po klepiskach, sieniach
 59     1, 6 |                 ino niekiedy, że się to jej jarmark przypomniał, i nosiła
 60     1, 6 |                i tak przysuwał twarz do jej twarzy, i dyszał, aż się
 61     1, 6 |        zatoczyła. Ani wiedziała, co się jej stało, oczy ją paliły, jakby
 62     1, 6 |               się, Jaguś, odchowane.~Co jej tam po starym... ma jeszcze
 63     1, 6 |               się i na młodego, jak się jej uda jaki.~- Takiego nie
 64     1, 6 |               czy tamten, wszystko było jej zarówno - wstrząsnęła się
 65     1, 6 |                Jaguś jakby nie słyszała jej słów, przędła machinalnie ,
 66     1, 6 |            przędła machinalnie ,i jakby jej nie obchodził los własny,
 67     1, 6 |                 o tym zamężciu.~A bo to jej źle było przy matce? Robiła,
 68     1, 6 |              Robiła, co chciała, i nikt jej marnego słowa nie powiedział.
 69     1, 6 |            jedną noc się zlecą... i my1 jej leniwie się snuła jak nić
 70     1, 6 |                woli od innych, bo kupił jej wstążkę i chustkę... juści...
 71     1, 7 |           chłopaków i potrącała, co się jej tylko pod ręce nawinęło,
 72     1, 7 |                 błoto i pluchę - to się jej odechciewało wszystkiego...
 73     1, 7 |        wszystkiego... że w końcu aż się jej płakać chciało z tej jakiejś
 74     1, 7 |               dobrzem liczył:.. - a rąk jej nie puszczał.~- Zapalę światło! -
 75     1, 7 |     Zatrzepotała się kiej ptak, ale nie jej moc wyrwać się takiemu głodnemu
 76     1, 7 |               że całkiem zesłabła, oczy jej zaszły mgłą, tchu złapać
 77     1, 7 |                jęła troskliwie obcierać jej twarz i oczy, a głaskać
 78     1, 7 |                Kłębowa.~- Nie nowina to jej, co roku se to robi.~- Baba
 79     1, 7 |                robi.~- Baba jak tur, to jej dzieciak krew odciąga od
 80     1, 7 |                 tęskliwości dziwnej, co jej była wstała w sercu nie
 81     1, 8 |         pożyczyć szczotki paczesnej, że jej była się gdziesik zapodziała.~-
 82     1, 8 |            wyrychtuje.~- Matką jest, to jej psie prawo o dziecko stoić -
 83     1, 8 |                na dziewiętnastą zwiesnę jej idzie, dobra i robotna,
 84     1, 8 |                 bo ja wiem?... Niewolić jej nie będę, cóż, Jaguś, odpijesz?...~-
 85     1, 8 |                 będziecie... Nie będzie jej nijaka krzywda, to ja, wójt,
 86     1, 8 |                 obojętnie, jakby to nie jej zmówiny były dzisiaj. Jeno
 87     1, 8 |               po zapisie, co moje, to i jej...~- Hale, żeby to śmiałe
 88     1, 8 |          człowieka - jutro jagnię~Równo jej popadnie...~- Jeszczem krzepki,
 89     1, 8 |                  a co jest Jagusine, co jej się po sprawiedliwości należy
 90     1, 8 |              Jagusi ciągnął i słodkości jej prawił, po gębusi głaskał,
 91     1, 9 |                 duszyczkę każdą, że nic jej zimy nic jej bolenie, nic
 92     1, 9 |              każdą, że nic jej zimy nic jej bolenie, nic jej śmierć
 93     1, 9 |               zimy nic jej bolenie, nic jej śmierć sama...~Hej! Bo ino
 94     1, 10|          człowiek... Mój Boże, żeby się jej co złego nie stało!~- Co
 95     1, 10|                co złego nie stało!~- Co jej ta będzie! - mruknął Antek
 96     1, 10|               sercem, jak zła zadra, że jej nie wyciągnąć ni uciec od
 97     1, 10|                 A bystre światło biło z jej chałupy, jasne i wesołe
 98     1, 10|            baczy! Już mu dość obmierzły jej płakania i ta jej pokorność,
 99     1, 10|             obmierzły jej płakania i ta jej pokorność, i te jej psie,
100     1, 10|                i ta jej pokorność, i te jej psie, skamlące oczy... i
101     1, 10|                pomóc coś niecoś... jeno jej rzeknij o tym... ona jeszcze
102     1, 10|                  Suka, ścierwa, rzucili jej gnat, to i poszła! - myśłał.~
103     1, 10|             nagła ujrzał tuż przed sobą jej twarz rozpłomienioną, dyszącą
104     1, 10|      rozpłomienioną, dyszącą namiętnie, jej modre oczy i te usta pełne
105     1, 10|                czuł ją całą przy sobie, jej piersi, jej ramiona, jej
106     1, 10|                 przy sobie, jej piersi, jej ramiona, jej nogi - aż oczy
107     1, 10|                jej piersi, jej ramiona, jej nogi - aż oczy przecierał
108     1, 10|              warował jak ten pies przed jej chałupą! Nie wyszła, unikała
109     1, 10|                no nie bucz, nie... ujął jej głowę i głaskał a przyciskał
110     1, 11|               powracał. Nie chciało się jej wierzyć, że to naprawdę
111     1, 11|            człowiek, uszanuje i krzywdy jej nie zrobi... a Jaguś poprowadzi
112     1, 11|             nijakiej, póki żyje, zrobić jej nie dam!... - pomyślała
113     1, 11|              ubierała się szybko. Stara jej pomogła i długo o czymś
114     1, 11|               łzy ciurkiem polały się z jej oczów, to ino buchnęła do
115     1, 11|             strapienie wśliznęło się do jej serca... ale nie czas było
116     1, 11|                Lipcach chałupy bez tych jej strzyżek...~Ogarnęła się
117     1, 11|             spokój nalepianiom - brakło jej cierpliwości... Wysypała
118     1, 11|               nie czuła , żadnej . Żeby jej wszystko nie przypominało ,
119     1, 11|             wczoraj na rozpleciny , dał jej osiem sznurków korali ,
120     1, 11|                 wiedziała! Mierziło się jej wszystko, do głowy wciąż
121     1, 11|                nie chciała... bo aż się jej na płacz zbierało!... A
122     1, 11|             kapusty od Boryny, buchnęły jej do mózgu i zatopiły ją całą
123     1, 11|                całą w ogniu, i obwinęły jej duszę z taką mocą, a tak
124     1, 11|            sprzątać, ale robota leciała jej z rąk, a ona stała długo,
125     1, 11|         najrzewliwiej zawodziła, bo się jej matula nieboszczka przypomniała.~
126     1, 11|              uśmiechnięta przez łzy, co jej jeszcze u rzęs wisiały,
127     1, 11|             Krew w niej zagrała, aż się jej modre oczy lśniły i białe
128     1, 11|         wywijała tak zapamiętale, aż te jej wstęgi z furkotem za nią
129     1, 11|              śmigała po izbie, że nijak jej chycić nie mogli, aż sama
130     1, 11|            przepijać i przez te łzy, co jej ciekły, kumy i kumów całowała.~-
131     1, 12|            jazgotały śpiewaniem, że ani jej było co czym mówić. Raz
132     1, 12|                 gąski czyje przeszły na jej stronę... Piekielnica nie
133     1, 12|                 płakała dziewczyna,~Jak jej ślub dawali;~Cztery świece
134     1, 12|             miał przystępu i wiodło się jej wszystko.~Wraz też witali
135     1, 12|                ale matka do niczego się jej tknąć nie dała.~- Wesela
136     1, 12|            przenosinach, z Dominikową i jej chłopakami w pośrodku; druhny
137     1, 12|            sobie nie żałowali; składnie jej to szło, i tak utrafnie
138     1, 12|        Przepijcie do nich!...~Juści, że jej słuchał i robił, co chciała!
139     1, 12|                 prawie, to i rządy same jej jakoś w ręce szły, a z nimi
140     1, 12|        przekąśliwie. - Będzie tak, póki jej stary nie obmierznie, od
141     1, 12|                w odwodzie, nie poniecha jej przecież.~- I... poniecha!
142     2, 13|                       Rozskrzypiała się jej tak dusza, że rady dać sobie
143     2, 13|              wspominków o Jagnie, jakby jej nigdy nie miłował, jakby
144     2, 13|           Westchnęła boleśnie; nieletko jej było na duszy, nie - nie
145     2, 13|          komornice, a lepiej. - A tu na jej głowie wszystko leży, turbuj
146     2, 13|         spojrzał smutnie a żałośnie, że jej dusza struchlała, opadł
147     2, 13|             boki, oddoiła mleko, co się jej tam od rana uzbierało, i
148     2, 13|              wzgórze... Patrzył wciąż w jej oczy, stały przed nim, skrzyły
149     2, 14|                zabierać, ale, błoto już jej przeszkadza, wielka pani,
150     2, 14|              takiej piekielnicy? - rzec jej to jakie słowo, to ona i
151     2, 14|               pieniędzy, a i myliło się jej wciąż; zgniewana jeszcze
152     2, 14|            Antka, to znowu widziało się jej często, że krasula czegoś
153     2, 14|               na świat spogląda... brak jej to czego!... Wszystkie korale
154     2, 14|             herbatę popija... ziemniaki jej nie służą... a stary się
155     2, 14|                  Teraz dopiero przyszło jej do głowy, co był wygadywał,
156     2, 14|                 lampie wiszącej, pomógł jej liczyć i nawet wódką poczęstował.
157     2, 14|             rośnie jak na drożdżach, to jej jak komu dobremu powiadam:
158     2, 14|                 to?~- Spróbujcie.~Podał jej jeszcze gorący opłatek.~-
159     2, 14|               wygadać do syta.~Słuchali jej. Powiadali swoje, a choć
160     2, 14|                już gręplowana, a będzie jej ze sto funtów.~- Uprzędę,
161     2, 14|               śmiała i przypomniało się jej, że Antek przykazywał nie
162     2, 14|               ostry szczyt brogu. Jakby jej wrosły nogi w lód, że ruszyć
163     2, 14|               mogła złapać, a serce się jej tłukło jako ten ptak przetrącony,
164     2, 14|              wyrzekać, kiej wszystko na jej głowie, i dzieci, i gospodarstwo,
165     2, 14|             przed wielki ołtarz.~Ulżyło jej bardzo, jakby się wyspowiadała
166     2, 14|           słoneczny i jasny, dłużył się jej niepomiernie i rozbierała
167     2, 14|                urznął sieczki i pomagał jej przy obrządku, jak mógł,
168     2, 14|                odpowiedział, nie poczuł jej uścisku, nie wiedział o
169     2, 15|                  ale mimo to urodny się jej widział jak nikt drugi na
170     2, 15|                 cichych, często opadały jej ręce i z zamarłym sercem
171     2, 15|                to herbatę i do pierzyny jej nosi.. - mówili, że nawet
172     2, 16|              pomarnowały.~Juści, że dał jej kilkanaście i coś aż w piąciu
173     2, 16|              ino zechciała, słuchał się jej ze wszystkim, jej oczami
174     2, 16|           słuchał się jej ze wszystkim, jej oczami patrzał, jej się
175     2, 16|          wszystkim, jej oczami patrzał, jej się radził, a i Dominikowej
176     2, 16|                 tym myślał, czym by się jej jeszcze więcej przypodchlebić.~
177     2, 16|          zamyślać się o Antku.~Jasio go jej przypomniał, że jak żywy
178     2, 16|                z takim wyrzutem, aż się jej dusza zatrzęsła ze zgryzoty...~-
179     2, 16|               wspominkami... ale dziwno jej było, czemu się tak mocno
180     2, 16|            drugi, tylko on jeden! Zadać jej cosik musiał, że się biedzi
181     2, 16|                nim nie zatraciła, wciąż jej wracał na oczy i wszędzie
182     2, 16|               się do roboty, paliło się jej w rękach, uprzątała izbę,
183     2, 16|            skarciła~- Siedźcie, nic się jej nie stanie, daleko jeszcze
184     2, 16|               proga i przez łzy, co się jej jak groch sypały, prosiła
185     2, 16|                 wielką dobrością zrobił jej miejsce wedle siebie.~Ale
186     2, 16|               mogła nic przełknąć, choć jej Jagusia niczego nie żałowała
187     2, 16|                dłoniach też płakała, aż jej łzy ciekły przez palce,
188     2, 16|               spojrzała na ojca, bo się jej Antkowie przypomnieli, ale
189     2, 16|         pomlaskując ozorem.~- Cosik się jej stało, że nie odpowiada,
190     2, 16|          Łaciata!...~Przywarli oboje do jej pyska, słuchali z zamarłym
191     2, 16|            przychylił, że głową dotykał jej kolan.~Nie spostrzegła go
192     2, 16|                w bok bezwiednie zamarło jej serce, skamieniała z radości,
193     2, 16|               po raz drugi, bo snem się jej wydało to widzenie, majakiem,
194     2, 16|             były pełne, że ścisnęła się jej dusza trwogą i współczuciem,
195     2, 16|                jaka biła od niego, szła jej prosto do serca, krępowała
196     2, 16|                  wsparł się ramieniem w jej biedro, aż ją przytomność
197     2, 16|             znowu przyklęknęła, szepnął jej gorącymi jak węgiel ustami
198     2, 16|                  Nie odpowiedziała, sił jej zbrakło, głos uwiązł w gardle,
199     2, 17|                nie zasnęła, a sczezło z jej pamięci wszystko i jako
200     2, 17|                groźna twarz księdza się jej widziała i wyciągnięte nad
201     2, 17|              buzował na kominie, głucho jej jakoś było, mimo ciągłego
202     2, 17|            odżegnując od zła, ale dusza jej krzyczała w żalu i męce
203     2, 17|             potrzeba do domu, wracać, a jej tak było żal wychodzić stąd,
204     2, 17|           wrzeszczała i aż na płacz się jej zbierało, że nie przytwierdzają.~-
205     2, 17|                 żeby nie docucili... co jej za niewola żyć, co za dobro
206     2, 17|            żgnął w same serce, bo zaraz jej przyszło do głowy, że to
207     2, 17|  niewypowiedziana wdzięczność gorzała w jej sercu, że ją obronił i okrzywdzić
208     2, 17|                 dzwonić na nieszpory, a jej się zachciało samej iść
209     2, 17|              oczami jakby kamieniem.~Aż jej łzy stanęły w oczach z tego
210     2, 17|              nie mogła oczów oderwać od jej zmizerowanej, bladej twarzy.~-
211     2, 17|           mizerota, no, no! - snuło się jej po głowie, ale rychło zapomniała
212     2, 17|                  Nigdy jeszcze nie było jej tak dobrze i słodko w kościele,
213     2, 17|           baczyła, gdzie jest, jeno się jej widziało, że święci zstępują
214     2, 17|             Wyjdzie! Hej! Rwała się już jej dusza do wylotu, śmiały
215     2, 18|            chałupie nie usiedzi.~- A bo jej się cni, powiada.~- Ale,
216     2, 18|                 jak na tego psa, jak wy jej nie przykrócicie, to ona
217     2, 18|              naszą źrebicę wypaść, ogon jej obciąć, grzywę zapleść i
218     2, 18|      przytwierdziła ze strachem, bo się jej uwidziało, że to jakiś z
219     2, 18|                mamroty Józczyne, bo się jej wydało, że ktoś chodzi za
220     2, 18|                 się tak mocno wargami w jej usta, że straciła oddech,
221     2, 18|                 straciła oddech, opadły jej ręce, skopek poleciał na
222     2, 18|             dosłyszała głos Nastki, nic jej nie rzekła i powróciła,
223     2, 18|             niczegój... bo ino to stało jej w myślach, że Antek czeka
224     2, 18|               bacząc, że gałęzie zdarły jej zapaskę z głowy i całą obsypały
225     2, 18|           pozbył.~A Jagusia, że ciężyło jej milczenie i te jego szpiegujące
226     2, 18|                 ośnieżoną szmatę rzucił jej pod nogi.~- Zapaski gubisz,
227     2, 19|                cierniach przewlókł. Tyś jej był milszy, wiem o tym dobrze,
228     2, 19|               pójdzie na muzykę, odparł jej ostro, iż się nogą z chałupy
229     2, 19|                  odparła cicho, bo głos jej całkiem odjęło wzruszenie.~
230     2, 19|             Hale, dbał tam o to - wciąż jej prawił do ucha, przypierał
231     2, 19|                Jagusię niewolił, aż się jej w głowie mąciło, że ani
232     2, 20|               przecież, zdrowa i zabawy jej potrzeba: Zniewolił ją,
233     2, 20|                chłopa poszła, to chłopa jej potrza, nie dziadygi, by
234     2, 20|                 już słowem się ozwał na jej dowodzenia gorące, dopiero
235     2, 20|            wytrzymać nie mogła. Ciężyło jej życie, bo i tęskności rozbierały
236     2, 20|               zaś pytać nikogo. Już się jej tak mierziło w chałupie,
237     2, 20|              zepchnąć, ale i tam dobrze jej nie było, juści, nie wyganiali
238     2, 20|              było, juści, nie wyganiali jej, ale przez zęby cedzili
239     2, 20|                jak ino mogła, dogryzała jej na każdym kroku, nawet Witek
240     2, 20|                 myśli nie zgadywał ni o jej łaski się starał, a ostro
241     2, 20|                 nią nie wyglądał, nawet jej świąteczne szmaty zamknął
242     2, 20|               poradziła na to stara, bo jej rzekł ostro:~- Była panią,
243     2, 20|                 robiła, co chciała, nic jej nie brakowało, a nie umiała
244     2, 20|              wam zapowiadam, powiedzcie jej, że póki kulasami rucham,
245     2, 20|                     bowiem, że kiedy to jej zapaskę znalazł w opłotkach,
246     2, 20|               patrzeć nie śmiała, wstyd jej było przed wsią, boć wszyscy
247     2, 20|        podrywała coraz częściej. Wielce jej w tym pomagała Jagustynka,
248     2, 20|           spytała dość ciekawie, bo już jej obmierzł ten stan.~- Złego
249     2, 20|                  zniżyła głos i do ucha jej szeptała - odstaw go kiej
250     2, 20|           piekłowała, skoro nie szło po jej woli. Wieczorami zaś umyślnie
251     2, 20|              nic jednak nie poradził na jej humory, a coraz częściej
252     2, 20|               że pilnował i nie wierzył jej, znienawidziła go jeszcze
253     2, 20|               sposobu widywania się bez jej pomocy. Cna to nosiła wieści
254     2, 20|                wsi, że mają wszystko, a jej nie dostaje nawet tego kąta,
255     2, 20|                 przed nią obawiając się jej ozora, a głównie tego, że
256     2, 20|             mamrotała ze złości, bo się jej dziwnie matyjasiło w chałupie
257     2, 21|              nią to wszystko!~Zdało się jej, że zły idzie pobok, a wciąż
258     2, 21|               wsadzały kolczaste łby do jej serca i tak szarpały, że
259     2, 21|               rajcowały z cicha, zaś na jej wołania Filipka mruknęła
260     2, 21|                 co złapie...~- Na co to jej zeszło, chudziaczce - szepnęła
261     2, 21|                nie daruję, nie, zapłacę jej za wszystko! Zgniję za to
262     2, 21|         przyczajony zajączek, któren na jej widok rymnął w zawieję,
263     2, 21|                 brzemię, iż zdawało się jej chwilami, jako dźwiga na
264     2, 21|           będzie, zawsze. Strasznie się jej dłużyło, droga jakby nie
265     2, 21|          miejsca wystraszona, zdało się jej bowiem, iż słyszy jakieś
266     2, 21|          przyzywy dziecińskie, jakby to jej Pietruś wołał!~I biegła
267     2, 21|                  a stary przyglądał się jej długo i uważnie. Zmizerowana
268     2, 21|                 litość brała patrzeć na jej twarz wychudzoną, siną,
269     2, 21|                zdumiewał się wielce nad jej przemianą, nie mógł się
270     2, 21|                 nieustępliwa widniała w jej zaciętych wargach. Nie przerażał
271     2, 21|                 i gdy wysiadła, pomagał jej wziąć brzemię na plecy,
272     2, 22|            niepomierna, że strzegli się jej przyjacielstwa kiej ognia.
273     2, 22|           patrząc nawet na Jagnę, jakby jej nie dojrzał, choć siedziała
274     2, 22|               bicia by przyszło.~- A bo jej pozwalają przewodzić.~-
275     2, 22|            Nikto się nie znajdzie, żeby jej zapłacił za te ciągłe swary
276     2, 22|                 Nastka, Mateusz pomagał jej opowiadając różności o nim,
277     2, 22|              spod Krakowa, a Zofia było jej na imię, dzieci z nią miał,
278     2, 22|                nie mogła prząść, opadły jej ręce, pochyliła głowę i
279     2, 22|             Rochowej twarzy, któren się jej widział jako ten święty
280     2, 22|                córce. Jezus, jak się to jej ślicznym widziało!~- I to
281     2, 22|           powycinać z papieru. Dali też jej jakieś pozapisywane karty
282     2, 22|              czerwoną i niebieską, jaką jej Antek podsunął, tak była
283     2, 22|             Twoją obronę". Przywtarzali jej z cicha.~A potem zaś z wolna
284     2, 23|                 siebie, a łzy skapywały jej z oczu jak ta rosa z kwiatów;
285     2, 24|              Antkowa sprawa - przerwała jej któraś.~- Cichocie, powiadacie,
286     2, 24|             jedna przez drugą wypominać jej grzechy.~Gadały coraz głośniej
287     2, 24|           skłóciła się z Rochem, któren jej słowa prawdy powiedział,
288     2, 24|    nieprzystępna jak nigdy, że bali się jej pytać, bo tak odpowiadała,
289     2, 24|             długim, słodkim płaczem, to jej dopiero ulżyło i powróciło
290     2, 24|                 poborguje - wyrwało się jej niechcący.~Skoczył na równe
291     2, 24|                obcym, a tak dalekim się jej widział, aż się sama temu
292     2, 24|            krwią żalem skruchy, że dziw jej serce nie pękło, i błagała
293     2, 24|                 tak pamiętliwe, jakby z jej serca wyrosło, z jej krwi
294     2, 24|            jakby z jej serca wyrosło, z jej krwi było. Roześmiała się
295     2, 24|               krwi było. Roześmiała się jej dusza rozradowaniem, że
296     2, 24|       współczuciem użalał się nad nią i jej zmizerowaniem; opowiadała
297     2, 24|                jeszcze na odchodnym dał jej parę złotych na sól i rzekł:~-
298     2, 24|               opowiadanie Witka, któren jej szeptał, jako wójt ze sołtysem
299     2, 24|               co ino wiedział, bych się jej przypochlebić.~W chałupie
300     2, 24|               tej minucie!...~Uląkł się jej rozwścieklenia, zatargało
301     2, 24|                mógł pomiarkować, co się jej stało, a jeno jak ten pies
302     2, 24|              się jak wilk. ~Nie spotkał jej nawet w niedzielę, choć
303     2, 25|              waliła bowiem z pól, pełno jej było po rowach, a drogi
304     2, 25|               nie wiada było zgoła, kaj jej początek, a kędy koniec.~
305     2, 25|                do domu przyjął, niczego jej nie wymawiał, ale miał ją
306     2, 25|                i honorował. Nie pomogły jej przymilania się ni uroda,
307     2, 25|             dobrze pewnikiem wiedział o jej schodzeniach się z Antkiem.
308     2, 25|                 z Antkiem. Nie pilnował jej nawet i jakby całkiem nie
309     2, 25|            nigdy tego użyczliwego słowa jej nie dał, a tak napędzał
310     2, 25|             żywa pamięć przeniewierstwa jej i krwawiący wstyd, i luta,
311     2, 25|               znacznie przemieniła, źle jej było, ciężko i tak przykro,
312     2, 25|                 i boleśniej. przyginało jej kark, a poratunku nie było
313     2, 25|            poredziła tego, mierziło się jej życie coraz barzej i jakaś
314     2, 25|             dnie swarów, kłótni tak się jej przykrzyły, iż była gotową
315     2, 25|             staremu, a i bez to, iż się jej widziało, że wróci to dawne,
316     2, 25|            rozczarowania. Przeciech się jej widział raniej jakimś inszym,
317     2, 25|         wszystkim - a teraz widział się jej takim samym jak i drugie
318     2, 25|              Bojała się go, wydawał się jej dzikim i strasznym kiej
319     2, 25|            przerażenia, bo widziało się jej, że zły jest w nim i całe
320     2, 25|              piekło dookoła; robiło się jej wtedy tak straszno w duszy,
321     2, 25|                 i mękami straszy!~ ~Ani jej nawet na myśl przyszło,
322     2, 25|               jeno że już ni razu dusza jej nie padała mu do nóg z onej
323     2, 25| niepowściągliwej, ni razu nie omraczało jej czucie takiego szczęścia,
324     2, 25|                 Właśnie teraz snuło się jej to wszystko po głowie, spuszczała
325     2, 25|           biedrem, bo żal jakiś ściskał jej duszę i napełnił oczy łzami,
326     2, 25|                 łzami, że zachciało się jej płakać przed nim a przepraszać,
327     2, 25|              jakimi jeno żył, zwalał na jej głowę, ją winił o wszystko,
328     2, 25|            czuła okropnie, że stała się jej krzywda, stała się jej taka
329     2, 25|              się jej krzywda, stała się jej taka straszna niesprawiedliwość;
330     2, 25|               się w sobie i chciało się jej krzyczeć ze wszystkich sił,
331     2, 25|                   wył kiej ta suka, gdy jej dzieci potopią.~Aż kilkoro
332     3, 26|                ugory zeszłoroczne; jeno jej siwe, zaczerwienione oczy
333     3, 26|              ten deszcz rzęsisty zalały jej serce i spływały po wynędzniałej
334     3, 26|              wdzięczna radość zatrzęsła jej sercem, że to Jezus pozwolił
335     3, 26|                przeszła cicho, rada, że jej nie poczuły psy, wylegające
336     3, 26|            padający na ziemię, że jakby jej nikto i nie spostrzegał.~
337     3, 26|            krótki pacierz, tak już było jej pilno do Kłębów, ale przed
338     3, 26|                  nie wiecie? - markotne jej były te przekpinki.~- Zdrowi...
339     3, 26|           zaśmiała się urągliwie, a złe jej oczy strzeliły nienawiścią.~
340     3, 26|               cebratkę, bo śmielej było jej z czymścić w garści wejść,
341     3, 26|               rzekła ciszej rozpatrując jej twarz siną, obrzękłą i dziwnie
342     3, 26|             galanto.~Jakoż Kłębowa wnet jej przyniesła osolonego wrzątku
343     3, 26|            kołem tając przydechy i dziw jej nie zjadając rozgorzałymi
344     3, 26|             żałośliwości pełen, że dziw jej serce nie pękło.~I długo
345     3, 27|                  Trzy niedziele całe, a jej się widzi, jakoby to wczoraj
346     3, 27|              poszła z inszymi, bo ano w jej stanie ciężko było i nieprzezpiecznie...~
347     3, 27|              się jeno o Antka, bo zaraz jej rzekli, jako z narodem się
348     3, 27|                ścisnęło z utrudzenia.~A jej wtedy dusza ze strachu zakrzepła
349     3, 27|                 za sobą będzie miał.~Co jej tam znaczyły kowalowe krzyki
350     3, 27|                krzyki i groźby, którymi jej bronił wstępu, srodze zgniewany,
351     3, 27|               przez Dominikową.~Tyle że jej nie przemogli, nie dała
352     3, 27|        niedzielach, a już wszystko szło jej wolą, rozumem a mocą.~Ona
353     3, 27|                przez Antka zahukana, to jej tak ciężko nieraz przychodziło,
354     3, 27|              Jagnie.~Zresztą z czego ta jej moc szła, to szła, dość
355     3, 27|             bele czego, to i nie potrza jej było sąsiedzkich ugwarzań
356     3, 27|                  Właśnie wspomniało się jej o Jagnie, z którą wiedła
357     3, 27|               wiśniowe wargi lśniły się jej zęby kiej te paciorki najbielsze,
358     3, 27|                 rychłą. Spodziewali się jej co dzień i nie przychodziła;
359     3, 27|              wysiedzieć? Stary obmierzł jej do cna i ciążyła ta ciągła
360     3, 27|                na świat, że chciało się jej lecieć na te ugrzane przypołudnia,
361     3, 27|            zaglądali, to jeno po to, by jej pilnować, czy czego z chałupy
362     3, 27|                 rozwarte.~Juści, że był jej obmierzły, bojała się go
363     3, 27|          gospodynią się czuła, słuchali jej wszyscy, a drugie kobiety
364     3, 27|                dbał o nią i strzegł, by jej kto nie śmiał nie poszanować.~
365     3, 27|      opuszczenie i krzywdy.~Nie o gront jej szło przecież - co jej tam
366     3, 27|            gront jej szło przecież - co jej tam były majątki?... tyle
367     3, 27|                płakała, bo u matki było jej też niezgorzej - ale jedno
368     3, 27|              siedziała, choć ckniło się jej niewypowiedzianie - jakże?
369     3, 27|               jak ten kołek, sama, nikt jej nie podpatruje, nikt nad
370     3, 27|                 nie wydziera, nikto już jej tam za przełazem nie czeka,
371     3, 27|               mu przyzwala, że ckni się jej wielce i nie ma z kim drugim
372     3, 27|              przy starym, nawet spał na jej łóżku, krokiem się prawie
373     3, 27|             prawie z izby nie ruszał, a jej jakby nie dojrzał, choć
374     3, 27|                  Cieszyła się mściwie z jej udręki, odwracając z odrazą
375     3, 27|              często noce wydzierała się jej dusza i rozprężone udręką
376     3, 27|                    Ano i teraz snuł się jej przez pamięć jako ten sen
377     3, 27|               ryczy!~- Powiedz, że wara jej do krowy mojej! - odkrzyknęła
378     3, 27|            zazdrośnie taksujących każdą jej wstążkę i potem za to obnoszących
379     3, 27|             Mogła to zmiarkować, co się jej stało?~Jeno czuła, iż ją
380     3, 27|                Hanka zagadywała tknięta jej zapłakanymi, smutnymi oczyma,
381     3, 27|                się jeno wydawało, co na jej głos poruchuje wargami,
382     3, 27|                  szepnęła z mocą i oczy jej rozbłysły nieustępliwą wolą.~-
383     3, 27|       odpowiadał wymijająco nie patrząc jej w oczy.~- Pytał się to o
384     3, 27|                 we wsi?..~Strasznie się jej wiedzieć chciało, zali o
385     3, 27|              zaraz bowiem przywlókł się jej ociec, stary Bylica, więc
386     3, 27|              jednak, mimo że już mdlały jej ramiona i grzbiet. Patrzali
387     3, 27|                 się do niego, ale snadź jej nie poznał.~- Nie chcę...
388     3, 27|             zagadnął ostro przestępując jej drogę.~- Słyszeliście.~-
389     3, 27|                roztrzęsiona w sobie, że jej się płakać chciało. Juści,
390     3, 28|                turbacji!~Wspomniała się jej noc dzisiejsza.~- Za to
391     3, 28|                Ale co się naużywa, tego jej nikto nie odbierze, mądra
392     3, 28|           wracając do domu, ale żal się jej zrobiło wydatku zbędnego,
393     3, 28|                 że cięgiem słychać było jej jazgoty - bo i jakże!...
394     3, 28|        szlachtuje świniaka, i choć było jej nieco żal gorzałki, trudno,
395     3, 28|                  choć wargi trzęsły się jej ze złości utajonej.~- Pomoglibyście,
396     3, 28|              tyle roboty! - powiedziała jej w sieniach Józka.~Wywarła
397     3, 28|               poskarży się ździebko, to jej ulży!~- Wojować wama znowuj
398     3, 28|                 wwiercając się oczyma w jej twarz. - Opłaciłoby się
399     3, 28|               by też na proces mieć, by jej te morgi wyprawować... A
400     3, 28|              ona coś wie; wyczytał to z jej twarzy zamkniętej i z oczu
401     3, 28|                 i wyszedł, odprowadzany jej oczyma, pełnymi przytajonej
402     3, 28|               nie po raz pierwszy ciska jej w oczy groźby i strachania,
403     3, 28|            bacznymi ślepiami.~Ale snadź jej to wrychle obmierzło, gdyż
404     3, 28|             reszta zwarzyła się też pod jej sowimi ślepiami, nawet nieustępliwa
405     3, 28|          trwożnie.~Jakże, cała wieś się jej bojała; już pono niejeden
406     3, 28|            niejeden poczuł na sobie moc jej złych ślepiów, niejednego
407     3, 28|              trwożnie twarzami, że jeno jej biała gęba, sucha i poradlona,
408     3, 28|                 Plucha i błocko, to się jej nie chciało po omacku utykać! -
409     3, 28|         Zrozumiała też rychło, że tamta jej stróżuje, więc choć po niewoli,
410     3, 28|                    Co wy też ! przeciek jej nie wygnały !~- Hale, przywlekła
411     3, 28|            Powiedają, że Kłębowa wziena jej pierzynę i prawie nagą we
412     3, 28|                 jutro dojdzie, niedługo jej czekać... nie...~Zmilkła
413     3, 28|              jęła mówić boleśnie, że te jej słowa kiej łzy gorzkie i
414     3, 28|                 zza wody z krzykiem, że jej najstarsza kończy... Poleciałam
415     3, 28|        Rozpowiadała szeroko, choć nikto jej za język nie ciągał, i znowu
416     3, 28|                    wcale się nie ulękła jej krzyku.~- Szczekasz kiej
417     3, 28|              mogąc z przerażenia, wargi jej latały niby we febrze i
418     3, 28|            Powiadam wam, nie krzywdźcie jej!~- To ja ją krzywdzę?~Zdumiała
419     3, 28|               jeno rzeknę: Poniechajcie jej, róbcie swoje, a resztę
420     3, 29|                 a reszta przytwierdzała jej wrzaskiem, kiej to stado
421     3, 29|               wiatr.~I skręcił zaraz do jej chałupy, dojrzawszy, że
422     3, 29|            ojcowej kapocie do ziemi, by jej kiecki nie rozwiewało.~-
423     3, 29|                 młyn.~Pokiwał głową nad jej zaślepieniem i poszedł,
424     3, 29|                mącznym i mroku nie mógł jej odnaleźć: schowała się przed
425     3, 29|         dobrodziej przyszli! - szepnęła jej Hanka.~Zerwała się wtedy,
426     3, 29|         pierwsze wspomożenie!~Rozwinęła jej przed oczyma trzy ruble.~-
427     3, 29|             przemówiła Kłębowa wtykając jej w garść spory węzełek.~-
428     3, 29|       spółecznie się zmówiły i naniesły jej, co ino która mogła: to
429     3, 29|               Hanka nie czekając już na jej przemowę, że to południe
430     3, 29|                że aż łzy zasiwiły się u jej rzęs długich.~- Co to wam,
431     3, 29|          zgubiła z pośpiechu! Pieniędzy jej potrza la Mateusza, nie
432     3, 29|                wieczór Hanka nie dawała jej spokoju dunderując zawzięcie,
433     3, 29|                nic i z uśmiechem w oczy jej poglądała.~Hanka dziw się
434     3, 29|               wściekła ze złości, że to jej przemóc nie poredziła.~Przez
435     3, 29|               całą noc! - odpowiedziała jej przez drzwi.~Tak się znowu
436     3, 29|           pilnie zapinając stanik; oczy jej gorzały i ręce się trzęsły.~
437     3, 30|                 jego gorący i zdało się jej, iż wpodle klęczy cisnąc
438     3, 30|           wpodle klęczy cisnąc głowę do jej kolan... to żal ją ścisnął
439     3, 30|           szepnęła groźnie, ale zbrakło jej sił do rozmyślań, bo śpik
440     3, 30|              poniesła. Nie ozwał się na jej zagadywania ni nawet spojrzał
441     3, 30|              ich tknąć nie pozwolili, a jej wszystko oddał, i paraduje
442     3, 30|            zleżałe i śmierdzą...~- Żeby jej tak zapachnęło to łajno
443     3, 30|                gospodarskim był synem i jej powinowatym przez matkę.~
444     3, 30|                rozkazała surowo.~Cisnął jej pod nogi na pół żywego ptaka,
445     3, 30|            byłam... Nie mówiła tego, co jej kamieniem zaciężyło na sercu,
446     3, 30|                nawet się nie użalił nad jej umęczeniem daleką drogą!...~
447     3, 30|                 i matką jego dzieci, to jej nawet nie przyhołubił, nie
448     3, 30|          pocałował, nie zatroskał się o jej zdrowie... Kiej obcy się
449     3, 30|         spoglądał, nie bardzo słuchając jej rozpowiadań, że już w końcu
450     3, 30|              Marysię Balcerkównę i taką jej kąpiel sprawili, aż matka
451     3, 30|            Skarży się, a rada, oczy się jej skrzą do figlów!~- A i mnie
452     3, 30|             miejsce kole Jagusi, w oczy jej zaglądał podając usłużliwie,
453     3, 30|                 ciągnąc ją do łóżka, bo jej w ręku zemglała, pot kroplisty
454     3, 30|               pot kroplisty wystąpił na jej twarz, żółtymi plamami okrytą.
455     3, 30|               stara zaś octem wycierała jej skronie i dopiero kiej chrzanu
456     3, 30|              robocie rucha, to dziw się jej wełniak nie rozpęknie...~
457     3, 30|              wstrzymując. Juści, że się jej strasznie ckniło!~Cóż, że
458     3, 30|              kajś niekaj dzwoniły?... - jej było smutnie i tak ckno
459     3, 30|        pochylały się nad nią, zdały się jej jako zamglone przypomnienia...
460     3, 30|            ledwie ją niesły. Płakać się jej chciało, śpiewać, tarzać
461     3, 30|                   Zobaczcie! - podsunął jej pod oczy książkę i pokazywał.~
462     3, 30|                 coraz ciszej zaglądając jej w oczy z tak bliska, że
463     3, 30|              przyprze, jaże ramiona się jej ozwarły i gotowa się była
464     3, 30|              przychodzi każdemu, któren jej czeka w pracy, modlitwie
465     3, 31|            zaraz niech weźmie, a potrza jej więcej, to dopiero po sadzeniu,
466     3, 31|               Jagustynka, czując, że to jej przymawia.~- Łacno wam prześmiewać
467     3, 31|                 z poczciwości - syczała jej nad uchem, aż tamta pobladła
468     3, 31|             sień przechodziła, zawołała jej Hanka, wódką częstując:
469     3, 31|         Obejrzał się trwożnie i pchając jej za gors karmelki szepnął:~-
470     3, 31|                 pierwszą, to posłuchały jej rozlatując się kiej spłoszone
471     3, 31|                ukraść.~- A z Jagatą się jej nie udało: stara miasto
472     3, 31|                 wsi, że Kozłowa co dnia jej wymawiała, iż ze śmiercią
473     3, 31|                pewnie do Kłębów: gdzież jej szukać schronienia?~- Nie
474     3, 31|                  Strasznie mierziło się jej to leżenie, więc aby rychlej
475     3, 31|            wywód do kościoła; odradzały jej kobiety, ale się uparła
476     3, 31|             Takiej nie upilnuje, choćby jej na ręce patrzał, a chcecie
477     3, 31|               darła się wniebogłosy, że jej konia wyprowadzili złodzieje.~
478     3, 31|          poredziłaby ciężej, boć to był jej dobytek jedyny, za któren
479     3, 31|                litując się nad nią, dał jej całego rubla i obiecał prosiaka
480     3, 32|        rozwodząc ręce.~Łzy posypały się jej z wyblakłych oczu, aż Hanka
481     3, 32|          wyprostował się i wparł oczy w jej rozgorączkowaną twarz.~-
482     3, 32|              się za nią.~- Poniechajcie jej: szczere złoto, nie kobieta!
483     3, 32|              domu, że to pogorszyło się jej po wywodzie. Dzisiejsza
484     3, 32|            wiedząc laczego.~Tak zbrakło jej sił, że opadła w sobie kiej
485     3, 32|                się coraz boleśniej.~Cóż jej ta po gospodarce, po bogactwie,
486     3, 32|             jaże się cała trzęsła; ręce jej latały kole bioder i tak
487     3, 32|            patrzał jeno na nią jedną: w jej modre, zwilgotniałe oczy,
488     3, 32|                 majowy bardzo cudne; na jej głowę jasną, oplecioną warkoczami,
489     3, 32|              półkoliście kiele uszu, na jej twarz bialuchną i tak śliczną,
490     3, 32|             oczyma jarzącymi, wargi się jej trzęsły, że zębów zawrzeć
491     3, 32|               mało to? - zdumiewały się jej oziębłości.~- Tyla z nimi,
492     3, 32|           bolącą, a pokornie zaglądał w jej twarz dziwnie omroczałą.~-
493     3, 32|                 zdzielił, zbladła, ręce jej opadły kieby te skrzydła
494     3, 32|              wyszeptała cichuśko, serce jej wezbrało westchnieniem i
495     3, 32|         wrzasnęła Józka z podwórza.~Ani jej do głowy przyszło się opierać:
496     3, 32|               zgoła nadzieja rozsadzała jej duszę, że zeszła na bok,
497     3, 32|               więc ku niemu rzuciły się jej oczy rozgorzałe, ku niemu
498     3, 32|        wrzaskiem radosnym. Ale on jakby jej nie dojrzał... Nim go dosięgła,
499     3, 32|                  ale nie poredziła: żal jej było ostawiać procesję,
500     3, 32|                gospodarzy. Nie ciągnęło jej do matki ni do brata, któren