1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3047
Czesc, Rozdzial
1 Intro | wstępne.~Niski stan mapografii i topografii za czasów istnienia
2 Intro | mapy są bardzo niedokładne i nie mogą służyć jako źródło
3 Intro | do szczegółowego poznania i opisu dawnych granic, tak
4 Intro | granic, tak zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Aby posiąść
5 Intro | granic województw, ziem i powiatów, przedsięwzięliśmy
6 Intro | podług spisów wsi w wieku XVI i XVII, układanych województwami,
7 Intro | województwami, ziemiami, powiatami i nawet parafiami do różnych
8 Intro | skarbowych. Dopiero użycie i porównanie takich źródeł
9 Intro | Starożytna Polska” M. Balińskiego i T. Lipińskiego ~i 3) dwadzieścia
10 Intro | Balińskiego i T. Lipińskiego ~i 3) dwadzieścia tomów „Źródeł
11 Intro | opracowanych przez Ad. Pawińskiego i Al. Jabłonowskiego. Skarbnicę,
12 Intro | monografij: ziem, powiatów, miast i prowincyj, oraz prace Małeckiego,
13 Intro | prace Małeckiego, Abrahama i Juliana Bartoszewicza o
14 Intro | wzgląd, że w tym kierunku i zakresie, jako prawie pierwsza,
15 Wst | wstępna.~Ogólny pogląd na ludy i granice w toku dziejów~ ~
16 Wst,1 | romański, celtycki, germański i słowiański. Słowianie, osiedliwszy
17 Wst,1 | Bałtyckiem, Adryatyckiem, Czarnem i kraina górnej Wołgi, byli,
18 Wst,1 | szczepem najliczniejszym i największy obszar ziemi
19 Wst,1 | krainach na mnogie ludy i plemiona, długo nie mieli
20 Wst,1 | wspólnej nazwy narodowej. Grecy i Rzymianie, nie znając mowy
21 Wst,1 | samo odróżniać szczepów i zwykle zapisywali tylko
22 Wst,1 | bartnictwa, rybołóstwa i hodowli zwierząt, osiadłość
23 Wst,1 | zwierząt, osiadłość w domach i wsiach, wyrobienie życia
24 Wst,1 | wyrobienie życia rodzinnego i praw zwyczajowych, zamiłowanie
25 Wst,1 | pieśni, tańców, biesiad i zabaw towarzyskich. Ale
26 Wst,1 | skłonności do waśni sąsiedzkich i braku solidarności w obronie
27 Wst,1 | Następstwem tych ogólnych zalet i wad było to, że Słowianie
28 Wst,1 | trudnością wynaradawiać i z ziemi ojczystej wykorzeniać.
29 Wst,1 | Gepidowie, Awarowie, Pieczyngi i Mongołowie nieraz władali
30 Wst,1 | przetrwali wszystkie te burze i najazdy, po których pozostały
31 Wst,1 | historyczna...nowie (Waregi) i Bulgarzy, organizując państwa
32 Wst,1 | słowiańskie, przyjęli narodowość i język ludów, przez siebie
33 Wst,1 | Bulgarami, czyli Wołgarami, i szczepem zromanizowanym
34 Wst,1 | Finnami, a nad Ilmenem, Dźwiną i Dnieprem z Waregami. Od
35 Wst,1 | mianowicie skłonność do walk i waśni wzajemnych i niesolidarność
36 Wst,1 | walk i waśni wzajemnych i niesolidarność w sprawach
37 Wst,2 | położona, nachylona od Karpat i gór Olbrzymich ku morzu
38 Wst,2 | Baltyckiemu, przecięta Odrą, Wisłą i ich dopływami, była odwieczną
39 Wst,2 | ginie w mgle nieświadomości i zapomnienia, już choćby
40 Wst,2 | że żaden naród pierwotny i nieoświecony nie posiada
41 Wst,2 | Śródziemnem cywilizacya grecka i rzymska, ale jak my dzisiaj
42 Wst,2 | środkowej Afryki, tak Grecy i Rzymianie nie byli świadomi
43 Wst,2 | dla zimna mieszkać może i czy nawet są ludzie?”.~Wobec
44 Wst,2 | wiodła przez kraj Ligeów i przez ich gród Calischa.
45 Wst,2 | dzika, bo bezludna, leśna i górska kraina Karpat i Sudetów,
46 Wst,2 | leśna i górska kraina Karpat i Sudetów, niby murem chińskim,
47 Wst,2 | oddzielała Europę środkową i południową od nieznanej
48 Wst,2 | wojny franko-germańskie i najazdy Hunnów, Awarów,
49 Wst,2 | Awarów, Bułgarów, Gotów i Węgrów na Słowiańszczyznę
50 Wst,2 | zasłaniały widok z zachodu i południa na Słowian, mieszkających
51 Wst,2 | mieszkających nad Wisłą i Odrą, dopóki Karol Wielki
52 Wst,2 | slawiści utrzymują, że w VI i VII wieku po Chrystusie
53 Wst,2 | Lechitów rzuciły brzegi Wisły i osiadły nad Dunajem. Raicz,
54 Wst,2 | naddunajscy przyszli z Polski i dzieje Serbów i Chorwatów
55 Wst,2 | z Polski i dzieje Serbów i Chorwatów zaczyna w Polsce.
56 Wst,2 | Lechitów: Wiatycze, Radymicze i Polanie przyszły od Wisły
57 Wst,2 | Polanie przyszły od Wisły i osiadły nad Dnieprem, Sożą
58 Wst,2 | osiadły nad Dnieprem, Sożą i Oką1). Natomiast podług
59 Wst,2 | Szafarzyka Czechowie, Morawianie i Słowacy wyszli w wieku VI
60 Wst,2 | wyszli w wieku VI z nad Wisły i osiedli w krajach, które
61 Wst,2 | utrzymuje, że „Bohemię osiedli i zaludnili Dulebi, Chrobaci,
62 Wst,2 | Czesi, od Bugu, Sanu, Wisły i z Karpat przybyli”.~Położenie
63 Wst,2 | otoczona od wschodu, południa i zachodu przez ludy krwi
64 Wst,2 | narażona, co one, na wędrówki i najazdy narodów obcoplemiennych.
65 Wst,2 | Obotryci, Lutycy, Winuli i Czesi oddzielali Lechię
66 Wst,2 | od Niemców – Morawianie i Słowacy, od Awarów i Madziarów –
67 Wst,2 | Morawianie i Słowacy, od Awarów i Madziarów – Bużanie, Dulebowie,
68 Wst,2 | Drogowiczanie od Pieczyngów i Waregów. Temu to położeniu
69 Wst,2 | uspołecznić w duchu narodowym i rozwinąć w naród samodzielny,
70 Wst,3 | a skończywszy nad Sanem i w Karpatach, graniczyli
71 Wst,3 | którzy, szukając łupów i fortuny, zagarnęli (od r.
72 Wst,3 | nad Ilmenem, Dźwiną, Oką i Dnieprem. Gdy Oleg, następca
73 Wst,3 | Radymiczów, Chorwatów, Dulebów i Tywerców, plemiona te, jako
74 Wst,3 | czasy nie uznawał za własną i narodową.~Ziemia Słowian,
75 Wst,3 | położona nad górnym Dniestrem i jego dopływami, nazwana
76 Wst,3 | Czerwonogród, od którego i inne warowne zamki tej krainy,
77 Wst,3 | mianowicie: Halicz, Lwów i Przemyśl, nazwano w liczbie
78 Wst,3 | stepy, a wnich nad Dniestrem i Bohem, aż po Dunaj i morze,
79 Wst,3 | Dniestrem i Bohem, aż po Dunaj i morze, koczowali Ohlicze,
80 Wst,3 | koczowali Ohlicze, Tywercy i niesłowiańskiego rodu Pieczyngowie.
81 Wst,3 | czerwieńskich, nad Bugiem i Styrem, leżał, graniczący
82 Wst,3 | ludy lechickie (Radymicze i Wiatycze) nad Dniepr górny.
83 Wst,3 | się Iskorost. Nad Prypecią i Sożą siedzieli Drogowiczanie,
84 Wst,3 | mieszkali między Prypecią i Dźwiną, potem, około VI
85 Wst,3 | nad górnym Dnieprem; Oką i ku źródłom Wołgi. Połock
86 Wst,3 | ku źródłom Wołgi. Połock i Smoleńsk były głównymi ich
87 Wst,3 | się zdaje, parci na wschód i północ przez Radymiczan
88 Wst,3 | północ przez Radymiczan i Wiatyczan, o których twierdzi
89 Wst,3 | tworzyli księstwo Połockie i zwani byli Połoczanami.
90 Wst,3 | ziemią Krywów.~„Radymicze i Wiatycze (powiada Nestor)
91 Wst,3 | Więtko, Więcko, Wieńczysław), i, przyszedłszy, osiedli:
92 Wst,3 | osiedli: Radym nad Sożą i od niego przezwali się Radymiczami,
93 Wst,3 | osiadł z rodem swoim nad Oką i od niego przezwali się Wiatyczami”.
94 Wst,3 | obyczajach, zwyczajach i wielu nazwach miejscowości,
95 Wst,3 | Płock – Połock, Siewierz i t. d.).~Szczep litewski,
96 Wst,3 | pochodzi z mowy polskiej i słowiańskiej. Szczep ten
97 Wst,3 | Żmujdzinów, Łotyszów, Prusów i Jadźwingów. Litwini, nazywający
98 Wst,3 | Hańczy do ujścia Niewiaży i nad dopływami średniego
99 Wst,3 | Niemna: Mereczanką, Strawą i Wilią. Ziemia, położona
100 Wst,3 | Niewiaży do morza Bałtyckiego i nad dopływami niższego Niemna
101 Wst,3 | niżowiec2). Na północ od Litwy i Żmudzi, nad Dźwiną i zatoką
102 Wst,3 | Litwy i Żmudzi, nad Dźwiną i zatoką Ryską, ciągnęły się
103 Wst,3 | Semigalów (od nich Semigalia) i inne z Finnami w Inflantach
104 Wst,3 | prawego brzegu dolnej Wisły i rzeki Ossy do Baltyku i
105 Wst,3 | i rzeki Ossy do Baltyku i dolnego Niemna, poprzecinana
106 Wst,3 | Sudowa), Galindia (Galinda) i Barta. Inne źródła wymieniają
107 Wst,3 | Nadrawów, Skatwów, Sudawów i Warmów. Wszystkie nazwy
108 Wst,3 | mowie prusko-litewskiej. I tak nazwa Prusów ma swój
109 Wst,3 | litewskich prausti = myć i prusna = pysk. Nazwa Warmów,
110 Wst,3 | litewskiego wyrazu warmai i znaczyła: trzmiele. Ziemia
111 Wst,3 | nie wiele miała miast, a i te samem tylko położeniem,
112 Wst,3 | położeniem, to jest wodami i bagnami, były obronne. Zamki
113 Wst,3 | ich grody: Romowe, Balgę i Radzim.~Prusowie, sąsiadując
114 Wst,3 | sąsiadując od wieków z Lechitami i ich rolniczą krainą Polan
115 Wst,3 | krainą Polan nad Wisłą, Ossą i Lutrzyną, a dalej ku wschodowi
116 Wst,3 | prosta, przejęli od Lechitów i niektóre zwyczaje ich rolnicze.
117 Wst,3 | pomagali orężnie Litwinom i Jadźwingom, jako współplemieńcom,
118 Wst,3 | Jadźwingom, jako współplemieńcom, i pod koniec trzynastego wieku
119 Wst,3 | przez kawalerów mieczowych i jak Jadźwingowie przez Polaków.
120 Wst,3 | XIII wiekiem mało wiedziano i słyszano. Gdy roku 1205 „
121 Wst,3 | Rusi, zastąpili im drogę i wydali bitwę kniaziowie
122 Wst,3 | Rusinom, wierniki do łaźni i łyka składali im w dani”.~
123 Wst,3 | Lud ten dziki, napastniczy i bitny, ze swego gniazda (
124 Wst,3 | którem były bagniste puszcze i brzegi jezior w okolicy
125 Wst,3 | dzisiejszego Rajgrodu, Augustowa i Suwałk, położone na północ
126 Wst,3 | klinem między Mazowszan i Ruś. Nazwę Jadźwingów wywodzą
127 Wst,3 | od litewskich wyrazów: uż i winge lub wingis. Pierwszy
128 Wst,3 | graniczne między Mazowszem i Rusią, zajmujące przestrzeń
129 Wst,3 | od Biebrzy, czyli Bobry, i wpadającego do niej Łeku,
130 Wst,3 | ku południowi przez Narew i Bug aż ku ziemi Łukowskiej,
131 Wst,3 | plemię podchodziło znienacka i najeżdżało rolniczą Małopolskę.~
132 Wst,3 | Jadźwingów, Słuczan (Slunenses) i inną dzicz pruskiej ziemi”.
133 Wst,3 | Jadźwingów za współplemieńców i współmieszkańców „pruskiej
134 Wst,3 | Masław razem ich poduszczał i wzywał na pomoc, a gdy zostali
135 Wst,3 | Prusowie, Jadźwingowie i inny barbarzyńcy utrzymali
136 Wst,3 | odmienne pozyskali nazwiska, i na wiele osobnych podzielili
137 Wst,3 | językiem, religią, zwyczajami i obyczajami do Litwinów,
138 Wst,3 | obyczajami do Litwinów, Prusaków i Żmudzinów wielce podobny,
139 Wst,3 | borami Podlasie, między Ruś i Mazowsze, Jadźwingowie opanowali
140 Wst,3 | zamek nadbużny Drohiczyn i częstymi napadami srodze
141 Wst,3 | srodze dokuczali Polsce i Rusi. Roku 1243 posiłkowali
142 Wst,3 | 1244 również z Litwinami i Prusakami chodzili na pomoc
143 Wst,3 | razem z Litwą najechali i złupili ziemie Kujawską,
144 Wst,3 | uprowadzili wielką zdobycz ludu i stad bydła. Roku 1280 razem
145 Wst,3 | 1280 razem z Litwą napadli i złupili ziemię Lubelską,
146 Wst,3 | dopędziwszy Jadźwingów i Litwinów między rzeką Narwią
147 Wst,3 | Litwinów między rzeką Narwią i Niemnem, mając 6000 wojska
148 Wst,3 | mając 6000 wojska konnego i pieszego, w krwawej walce
149 Wst,3 | wymawia kałyna, małyna, więc i nazwa Wołyń urobiła się
150 Wst,3 | Rusi Czerwonej, zaś Żuławy i Pomorze nad Wisłą względem
151 Wst,4 | Plemiona lechickie i ich ziemie.~Jak Słowianie
152 Wst,4 | długo nie mieli wspólnej i ogólnej dla siebie nazwy,
153 Wst,4 | ogólnej dla siebie nazwy, tak i plemiona lechickie, używające
154 Wst,4 | wogóle Lechitów „Lachami” i powiada, że Słowianie, siedzący
155 Wst,4 | t. j. Wołochów, Rzymian i plemiona zromanizowane),
156 Wst,4 | porzucili krainę naddunajską i osiedli nad Wisłą, gdzie
157 Wst,4 | przezwali się Lachami. „I od tych Lachów przezwali
158 Wst,4 | Odstęp między średnią Odrą i Wisłą – powiada Szujski –
159 Wst,4 | odkryciami archeologicznemi i zgodnie z późniejszą historyą,
160 Wst,4 | zważymy, że lud, który wyniósł i przez pół tysiąca lat utrzymał
161 Wst,4 | utrzymał narodową z krwi i kości dynastyę Piastów,
162 Wst,4 | poszło w zapomnienie, a naród i kraj wszystek począł mianować
163 Wst,4 | pisano po łacinie: Polonia i Polenia, a Bruno, pisząc
164 Wst,4 | Polaków: Polani, Poloni i Poloniani.~Ślężanie. Rodzoną
165 Wst,4 | południu. Z pośrodka szerokiej i żyznej nadodrzańskiej równiny
166 Wst,4 | siedlisko, wsławiona pieśniami i powieściami polskiego ludu.
167 Wst,4 | Zlens), później przezwana i dziś znana pod nazwą Sobótki.
168 Wst,4 | Bobranami. Atoli nazwa Ślężanów i od nich nazwa Śląska, rozpostarła
169 Wst,4 | Polski po obu brzegach Odry i Cieszyn na południu. Śląsk
170 Wst,4 | Chronica Polonorum.~Pomorzanie i Kaszubowie. Na północ od
171 Wst,4 | położony między Odrą, Wisłą i Bałtykiem, zwał się Pomorzem
172 Wst,4 | Bałtykiem, zwał się Pomorzem i zamieszkany był przez Lechitów,
173 Wst,4 | polskim, posiadając obyczaj i wszystkie urzędy rdzennie
174 Wst,4 | wziąć początek od długiego i szerokiego ubrania Kaszubów,
175 Wst,4 | Polan w okolicach Gopła i łańcucha jezior, ciągnących
176 Wst,4 | czyli Włocławek nad Wisłą i Bydgoszcz przy granicy Pomorza.
177 Wst,4 | łacinie Cuiavia.~Łęczycanie i Sieradzanie. Polan od Mazowszan
178 Wst,4 | względu brzmień swego języka i pisma), a po nich Mazowszan.
179 Wst,4 | litewskich Prusów na północy i rzekę Łęk, płynącą z jezior
180 Wst,4 | do Biebrzy (poza Łękiem i Biebrzą siedzieli Jadźwingowie).
181 Wst,4 | zachodzie od ziemi Kujawian i Łęczycan, od źródeł rzeki
182 Wst,4 | na wschód aż po Biebrzę i Ślinę (dopływy Narwi) i
183 Wst,4 | i Ślinę (dopływy Narwi) i po Nurzec, wpadający do
184 Wst,4 | Polan, Łęczycan, Mazowszan i Pomorzan, oraz 2) Lachów,
185 Wst,4 | krakowską, sandomierską i lubelską, nad górną Wisłą,
186 Wst,4 | górną Wisłą, od rzeki Pilicy i Radomki, po Karpaty, San
187 Wst,4 | Radomki, po Karpaty, San i Bug. Małecki w znakomitej
188 Wst,4 | niekiedy władców morawskich i czeskich pozostawali. Z
189 Wst,4 | Nestor zawsze ziemie Lachów) i pobrał grody ich: Przemyśl,
190 Wst,4 | ich: Przemyśl, Czerwień i inne, i osadził je swymi
191 Wst,4 | Przemyśl, Czerwień i inne, i osadził je swymi wojami”.
192 Wst,4 | należała, podług Nestora, i kraina grodów czerwieńskich.
193 Wst,4 | odebrał je książętom ruskim i przyłączył znowu do Polski,
194 Wst,4 | umarł, książęta Jarosław i Mścisław zebrali liczne
195 Wst,4 | Mścisław zebrali liczne woje i znowu poszli „na Lachy”,
196 Wst,4 | uprowadzili, z niej mnogich Lachów i między siebie ich rozdzieliwszy,
197 Wst,4 | czerwieńskie, zatrzymane i osiedlone przez Ruś, nazwane
198 Wst,4 | całym wschodzie, od Litwy i Rusi aż do Arabii, nazwa
199 Wst,4 | zostało od pól polanami i polakami, a drugie od siedzib
200 Wst,4 | oni jako łowcy, pasterze i rybacy. Długosz, czerpiąc
201 Wst,4 | sąsiedztwie Polaków mieszkały i „ludy koczujące po lasach”.
202 Wst,4 | drużyn leśnych, górskich i koczujących, jako więcej
203 Wst,4 | Polskę jeszcze w wieku XII i XIII od napadów dzikich,
204 Wst,4 | Pomorzan, Jadźwingów, Prusów i Litwinów. Tembardziej w
205 Wst,4 | legenda najazdu lechickiego i założenia Gniezna przez
206 Wst,4 | litewskiego prausti = myć i prusna = pysk, jak dotkliwsze
207 Wst,4 | IV, 63–78, Jan Karłowicz i wielu innych.~ ~
208 Wst,5 | Mieczysława, czyli Mieszka I (prawnuka tego Ziemowita),
209 Wst,5 | dziele swojem „Księga podróży i krajów”, przytacza ciekawe
210 Wst,5 | nad morzem (Baltyckiem) i którzy maja osobny język,
211 Wst,5 | bogaty w chleb, mięso, miód i pastwiska. Daniny, wybierane
212 Wst,5 | tym ludziom daje odzienie i konie i oręż i wszystko,
213 Wst,5 | ludziom daje odzienie i konie i oręż i wszystko, co im potrzebne.
214 Wst,5 | odzienie i konie i oręż i wszystko, co im potrzebne.
215 Wst,5 | jeżeli jest męskiego rodzaju, i płaci za niego swadziebny
216 Wst,5 | rodzaju, to ją wydaje zamąż i płaci jej ojcu. Plemię Słowian,
217 Wst,5 | morzem, który ma 12 bram i przystań (zapewne Gdańsk,
218 Wst,5 | Al-Bekri’ego – są bardzo mężni i zaczepni, a gdyby nie było
219 Wst,5 | kraje bogate w pomieszkania i zapasy spożywcze. Są gorliwi
220 Wst,5 | Są gorliwi w rolnictwie i w pracy około swego utrzymania,
221 Wst,5 | mieszkańców kraju Mieszka) morzem i lądem dochodzą do Rusów
222 Wst,5 | lądem dochodzą do Rusów i do Konstantynopola. Sieją
223 Wst,5 | dwa razy do roku, latem i wiosną, po większej części
224 Wst,5 | długość przechodzi dwa łokcie, i drugi z ośmiu strunami.
225 Wst,5 | Napoje robią z chmielu i miodu. Królowie Słowian
226 Wst,5 | wozy mają też dla chorych i rannych”.~Granica Polski
227 Wst,5 | zachodnia. Państwo Mieczysława I prawdopodobnie obejmowało
228 Wst,5 | mieszkową od Serbów łużyckich i Milczan, których ziemie
229 Wst,5 | Lubuska, między Odrą, Sprewą i Łużycami położona. W tej
230 Wst,5 | pierwszy z orężem polskim i wyszczerbił się na nim.
231 Wst,5 | Wprawdzie wielkie pasmo Sudetów i Karpat stanowiło odwieczną,
232 Wst,5 | Lechii z Czechami, Morawą i Słowacyą, ale granica ta,
233 Wst,5 | władcom Morawy. Mieczysław I ostatecznie w roku 990 dokonał
234 Wst,5 | jednak z poza gór nad Odrę i Czesi, kiedy r. 992 Bolesław
235 Wst,5 | dwudziestu latach X wieku Mieszko i syn jego, Bolesław Wielki,
236 Wst,5 | daleko poza góry śląskie i Karpaty. Są wskazówki, że
237 Wst,5 | podaje, że za Bolesława I Dunaj i Cisa były granicą
238 Wst,5 | że za Bolesława I Dunaj i Cisa były granicą Polski.
239 Wst,5 | krakowskiej, oraz sandomierskiej i lubelskiej, do Piastów w
240 Wst,5 | dawniejszych Kraków, jak i wiele innych grodów i ziem
241 Wst,5 | jak i wiele innych grodów i ziem na przestrzeni późniejszej
242 Wst,5 | wiekopomne mogiły Kraka i Wandy. W wieku jednak IX
243 Wst,5 | Wandy. W wieku jednak IX i X doba tych książąt już
244 Wst,5 | zapewne odnosi się do Mazowsza i Lechii podkarpackiej. Gdyby
245 Wst,5 | Karpatami, nad Wagiem, Cisą i Dunajem?~Kresy północne.
246 Wst,5 | drugiej żony Mieczysława I) mówi o granicy jego dziedzictwa
247 Wst,5 | dziedzictwa od morza do Prus i Rusi. Zatem Pomorze lechickie
248 Wst,5 | części, jak to potwierdza i Ibrahim. Że Pomorze wschodnie,
249 Wst,5 | do Polski, potwierdza to i Gaudenty, autor żywota św.
250 Wst,5 | Kołobrzegu nadbaltyckim i przyłączenia go przez Bolesława
251 Wst,5 | przyłączenia go przez Bolesława W. i cesarza Ottona III (w roku
252 Wst,5 | jako granica prusko-polska i wiele innych wskazówek,
253 Wst,5 | między ludnością polską i pruską. Granica ta, począwszy
254 Wst,5 | ujścia Ossy, dalej Ossą i jej dopływem Lutrzyną, których
255 Wst,5 | na wschód aż do Grajewa i rzeki Łeku.~Ściana wschodnia.
256 Wst,5 | wschodnia. Nad rzekami Łekiem i Biebrzą, czyli Bobrą, były
257 Wst,5 | północo-wschodzie, a stąd i wschodnia granica Polski
258 Wst,5 | piastowskiej z Jadźwingami i Podlasiem tędy biegła. Od
259 Wst,5 | południowi do rzek Nurca i Buga. Sądzić o tem należy
260 Wst,5 | dalej na wschód (od Tykocina i Suraża) już nie spotykanych,
261 Wst,5 | Suraża) już nie spotykanych, i potężnych nasypów grodzisk
262 Wst,5 | Tykocin, Grodzkie, Święck i t. d.). Bug prawdopodobnie
263 Wst,5 | jak twierdzi Kętrzyński i Małecki) głównym grodem
264 Wst,5 | Czerwonogród blisko Dniestru i Seretu, przeto dalej Seret
265 Wst,5 | Mówili zatem prawdę Ibrahim i Al-Bekri o państwie Mieszka (
266 Wst,5 | Mieszka (sięgającem od Baltyku i Odry po grody czerwieńskie),
267 Wst,6 | budziszyński przyznał Polsce Lubusz i Lubień za Odrą. Roku 1013,
268 Wst,6 | ziemie”, zapewne miedzy Elbą i Sprewą położone. Nowym traktatem
269 Wst,6 | styczniu roku 1018, Łużyce i ziemia Milczan (między Łużycami
270 Wst,6 | Łużycami a Czechami, rzeką Elbą i Kwisą położona) pozostały
271 Wst,6 | odpadnięciu ziem, nad Wagiem, Cisą i Dunajem położonych, pozostała
272 Wst,6 | Bolesław w kraje ruskie i zwyciężył Jarosława nad
273 Wst,6 | pamiętny najazd na Polskę i Gniezno i przywłaszczył
274 Wst,6 | najazd na Polskę i Gniezno i przywłaszczył sobie część
275 Wst,6 | Od strony pogan pruskich i Rusi, granica zaludnienia
276 Wst,6 | polskiego. Na lewym brzegu Ossy i Lutrzyny leżała w Polsce
277 Wst,6 | kasztelanią grudziądzką. Za Ossą i Lutrzyną, ku morzu i rzece
278 Wst,6 | Ossą i Lutrzyną, ku morzu i rzece Pregli, szumiała dziewiczą
279 Wst,6 | dziewiczą puszczą pełna bagnisk i jezior kraina Prusów. Rozmaite
280 Wst,6 | pogranicznych warownych grodzisk i kasztelanij mazowieckich (
281 Wst,6 | grzebska, makowska, wiska i inne), 3) groby i żalniki (
282 Wst,6 | wiska i inne), 3) groby i żalniki (cmentarzyska) lechickie
283 Wst,6 | cmentarzyska) lechickie i późniejsza kolonizacya Prus
284 Wst,6 | granica pomiędzy Mazowszem i Prusami, na całej swej długości
285 Wst,6 | długości od rzeki Lutrzyny i Drwęcy do rzeki Łeku i Grajewa,
286 Wst,6 | Lutrzyny i Drwęcy do rzeki Łeku i Grajewa, od czasów piastowskich
287 Wst,6 | Narwią, Biebrzą, Łekiem i granicą Prusów, ziemia Wizka,
288 Wst,6 | Wizną, Samborami, Pieńkami i Kumelskiem zasłaniały od
289 Wst,6 | dziczy pogańskiej z północy i wschodu. Dalej ku południowi,
290 Wst,6 | zwany Mieczsług), w Święcku i nad Bugiem w Broku i Brańszczyku (
291 Wst,6 | Święcku i nad Bugiem w Broku i Brańszczyku (grody biskupów
292 Wst,6 | lewym brzegu Buga Gródek i warownia dziś pod wsią Niewiadomą,
293 Wst,6 | Płock za stałą siedzibę i dwiema wyprawami, w latach
294 Wst,6 | wyprawami, w latach 1091 i 1092, rozpoczął długoletnią
295 Wst,6 | celem złączenia ich z Polską i nawrócenia do chrześcijaństwa.~ ~
296 Wst,7 | pamiątkę panowania Mieszka I i Bolesława Wielkiego za
297 Wst,7 | pamiątkę panowania Mieszka I i Bolesława Wielkiego za Karpatami,
298 Wst,7 | pozostał przy Węgrzech i tylko jego część (około
299 Wst,7 | Polsce Lubusz zaodrzański i podarował go arcybiskupowi
300 Wst,7 | odzyskał potem straconą ziemię i około roku 1124 biskupstwo
301 Wst,7 | się uparcie bałwochwalstwa i gminowładztwa, rozpoczęta
302 Wst,7 | rozgraniczającej Polan z Pomorzanami, i położone na niej kasztelanie
303 Wst,7 | kasztelanie polskie: Nakło i Osielsk. Do roku 1119 Krzywousty
304 Wst,7 | którem rządził Warcisław i gdzie ludne i bogate miasta
305 Wst,7 | Warcisław i gdzie ludne i bogate miasta nadmorskie
306 Wst,7 | się Warcisław upokorzył i chrzest przyjął. W roku
307 Wst,7 | Szczecina, Gradca, Lubina i Kołobrzegu. W roku 1130
308 Wst,7 | część Pomorza zaodrzańskiego i zetknąwszy się tam z posiadłościami
309 Wst,7 | cesarzowi Lotarowi z wyspy Rugii i Pomorza zaodrzańskiego.~
310 Wst,7 | otrzymał ziemie krakowskie i śląskie ze stolicami Krakowem
311 Wst,7 | śląskie ze stolicami Krakowem i Wrocławiem, jako dzielnicę
312 Wst,7 | Henryk, ziemię Sandomierską i Lubelską po granice Rusi
313 Wst,7 | Lubelską po granice Rusi i podgórze Karpat; piąty,
314 Wst,7 | państwa na cztery dzielnice i zaborczości Niemców, prawo
315 Wst,7 | arcybiskup nad całą Lechią i były strzeżone królewskie
316 Wst,7 | Kazimierza Odnowiciela, i 4) prawnuka Bolesława Śmiałego.~
317 Wst,7 | tyle dźwignęły się miasta i kultura w jej dzielnicach,
318 Wst,7 | rzemiosła, handel, miasta, i zaludniali pustkowia. Najsmutniejszym
319 Wst,7 | utrata ziem zaodrzańskich i oderwanie się bogatego i
320 Wst,7 | i oderwanie się bogatego i arcynarodowego Śląska od
321 Wst,7 | Władysław II, pan na Śląsku i ziemi krakowskiej, wypędzony
322 Wst,7 | roku) nad Odrą Śląsk cały i Luzacyę od stryja swego,
323 Wst,7 | Wysoki dostał Śląsk średni i część dolnego z Wrocławiem,
324 Wst,7 | Odry posiadłości z Luzacyą i ziemią Głogowską. Ci to
325 Wst,7 | Niemki, wychowani w Niemczech i powróceni do ojcowizny za
326 Wst,7 | rozpoczęli niemczenie Śląska i stali się przyczyną jego
327 Wst,7 | potomkowie Bolesława Wysokiego i Mieczysława, natworzywszy
328 Wst,7 | natworzywszy księstw mniejszych i stawszy się lennikami królów
329 Wst,7 | lennikami królów czeskich i cesarzów niemieckich, przetrwali
330 Wst,7 | oderwana była od Mazowsza i Polski.~Najmłodszy z synów
331 Wst,7 | osobnym książętom, Bogusławowi i Kazimierzowi, którzy 1180
332 Wst,7 | przestawał być spójnią Rusi i tracił urok, złupiony i
333 Wst,7 | i tracił urok, złupiony i poniżony 1169 roku przez
334 Wst,7 | swoją politykę ku wschodowi i, mięszając się czynnie w
335 Wst,7 | Brześć nadbużny, a później i Halicz. A gdy potem Bela
336 Wst,7 | wypędził (1189 roku) Andrzeja i przywrócił Włodzimierza,
337 Wst,7 | przeciwko łupieskim Jadźwingom i Prusom, którzy najeżdżali
338 Wst,7 | najeżdżali rolnicze Mazowsze i Małopolskę, i zadał poganom
339 Wst,7 | rolnicze Mazowsze i Małopolskę, i zadał poganom ciężką klęskę
340 Wst,8 | krajami Lechii, do Mazowsza i Kujaw przydał Konradowi
341 Wst,8 | Konradowi ziemię Łęczycką i Sieradzką, to jednak ten
342 Wst,8 | najazdom barbarzyńskich Prusów i Jadźwingów. Pragnąc tej
343 Wst,8 | utrzymać w Ziemi Świętej i przeniósł się był do Europy.
344 Wst,8 | krainę pruską, od rzeki Ossy i granic Mazowsza po Bałtyk
345 Wst,8 | granic Mazowsza po Bałtyk i dolny Niemen, Krzyżacy ujarzmili
346 Wst,8 | Niemen, Krzyżacy ujarzmili i, pogan miejscowych bądź
347 Wst,8 | Pomorza polskiego, Kujaw i Niemiec. Zakon, ukończywszy
348 Wst,8 | swoje zagony w głąb Żmudzi i Litwy i wznosić zamki murowane,
349 Wst,8 | zagony w głąb Żmudzi i Litwy i wznosić zamki murowane,
350 Wst,8 | oparcie do wypraw na Ragnetę i Christmemel nad Niemnem.
351 Wst,8 | ustępował im kolejno dobra i powiaty na Żmudzi: Rosienie,
352 Wst,8 | Karszewską, połowę Ejragoły i Poniemunia, ziemię Salen
353 Wst,8 | Jatwiezką (między rzekami Hańczą i Łekiem), wreszcie Szalowią
354 Wst,8 | Łekiem), wreszcie Szalowią i całą Żmudź.~Dzielnica wielkopolska
355 Wst,8 | margrabiów brandeburskich i zuchwałego Świętopełka pomorskiego.
356 Wst,8 | Pomimo więc dzielności i zabiegliwości Bolesława,
357 Wst,8 | kistrzyńska, kolbacka, lipnicka i część santockiej. Margrabiowie
358 Wst,8 | pogranicznym ich grodem, a Santok i Drezdenko ledwie uratowane
359 Wst,8 | dobywając Santoka, Nakła i Wyszogrodu (wielkopolskiego)
360 Wst,8 | został Leszek Biały w Gąsawie i Pomorze od Polski oderwane.
361 Wst,8 | gdzie rosła liczba księstw i książąt piastowskich, którzy,
362 Wst,8 | przyjąwszy obyczaje Teutonów i przeszedłszy na stronę Rzeszy
363 Wst,8 | przeszedłszy na stronę Rzeszy i królów czeskich, ziemię
364 Wst,8 | przeniewierstwa ojczyźnie i idei Piastów polskich Kazimierz,
365 Wst,8 | Bolesława Krzywoustego, Mazowsze i Kujawy, był właściwie pierwszym
366 Wst,8 | mazowieckim. Po nim Mazowsze i Kujawy przeszły na najmłodszego
367 Wst,8 | Sprawiedliwego: Leszek Biały i Konrad dzielili się krajem,
368 Wst,8 | Kujawy, ziemię Łęczycką i Sieradzką. Ten to Konrad
369 Wst,8 | roku 1526). Z Kujaw atoli i ziem: Łęczyckiej, Sieradzkiej,
370 Wst,8 | Dobrzyńskiej, Michałowskiej i cząstki Mazowsza, utworzyła
371 Wst,8 | synem Konrada, Kazimierzem I, dzielnica Kujawska, którą
372 Wst,8 | dostało się Ziemowitowi I, bratu tego Kazimierza,
373 Wst,8 | Ziemowitowej w wieku XV i XVI. Dzielnica ta po śmierci
374 Wst,8 | ta po śmierci Ziemowita I (1262 roku) rozdzielona
375 Wst,8 | księstwa: Płockie (Bolesława) i Czerskie (Konrada), granicząc
376 Wst,8 | północo-wschodzie z Jadźwingami i Litwą, miała ciężkie z tego
377 Wst,8 | było zasobne w ludność i bydło, Jadźwingowie zaś
378 Wst,8 | bydło, Jadźwingowie zaś i Litwini, jako mieszkańcy
379 Wst,8 | Litwa własne rolnictwo), jak i dobytek jego, narzędzia,
380 Wst,8 | jego, narzędzia, tkaniny i zboże. Spustoszenia te w
381 Wst,8 | tak często, że północne i wschodnie Mazowsze, a mianowicie
382 Wst,8 | mianowicie ziemia Wizka i okolice między Narwią a
383 Wst,8 | zamożne pierwej w ludność i grody, przemieniły się w
384 Wst,8 | zapobiedz temu nieszczęściu i zagładzie, grożącej jego
385 Wst,8 | brzemiennego w następstwa dziejowe i cywilizacyjne sojuszu polsko-litewskiego.~
386 Wst,8 | najczęstszych podziałów i ciągłych wojen między książętami
387 Wst,8 | który go jednak odzyskuje i zadaje ciężkie klęski pustoszącym
388 Wst,8 | lubelską Jadźwingom (roku 1264 i 1266). Tenże Daniło Romanowicz
389 Wst,8 | Ruś Czerwoną z Wołyniem i zapanował w Kijowie, a pragnąc
390 Wst,8 | a pragnąc nabrać powagi i zyskać poparcie Europy wobec
391 Wst,8 | z całą Rusią katolicyzm i prosił o koronę królewską
392 Wst,8 | tatarskiej, grożącej z nad Donu i Wołgi ciągłem niebezpieczeństwem
393 Wst,8 | utrzymać samodzielności Rusi i w roku 1250 uznał się hołdownikiem
394 Wst,8 | Prusów, Łotyszów, Jadźwingów i uprowadzonych w niewolę
395 Wst,8 | zabił Wasylka (1270 roku) i zagarnął jego dzierżawy.
396 Wst,8 | byle jej prawa prywatne i obyczaje jako-tako szanował.
397 Wst,8 | dwóch nazw Wielkopolski i Małopolski, służących do
398 Wst,8 | której stolicą było Gniezno i Poznań, druga do oznaczenia
399 Wst,8 | krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej. Skutkiem wygasania
400 Wst,8 | Małopolska, Sieradz, Łęczyca i Kujawy z dzielnicą wielkopolską.
401 Wst,8 | aż się tytuł królewski i polityczny państwa ustalił.
402 Wst,9 | Wielkopolsce, Małopolsce i Pomorzu. Przesiadywał jednak
403 Wst,9 | ściąganiem dochodów dla siebie i monarchy, nie byli skorzy
404 Wst,9 | ojczyźnie szlachta krakowska i sandomierska sama w roku
405 Wst,9 | małopolski.~Po śmierci Wacława i powrocie do Polski Władysława
406 Wst,9 | kujawskim, Kazimierzowi i Przemysławowi. Tak nakazywał
407 Wst,9 | magnatów pomorskich, Święców, i począł zdradzieckie knowania
408 Wst,9 | wkroczenia na Pomorze (roku 1308) i oblężenia Gdańska. Łokietek,
409 Wst,9 | korzystając z oddalenia i niedostatecznych sił monarchy
410 Wst,9 | księcia inowłocławskiego i wyszogrodzkiego (synowca
411 Wst,9 | jego braćmi, Przemysławem i Kazimierzem.~Książęta śląscy
412 Wst,9 | oświęcimski, koźleński, oleśnicki i głogowski. Jeden tylko Bernard,
413 Wst,9 | Bernard, książę na Świdnicy i Jaworzu, i syn jego Bolesław,
414 Wst,9 | książę na Świdnicy i Jaworzu, i syn jego Bolesław, nalegania
415 Wst,9 | przed napadami Litwinów i uprowadzaniem ludu rolniczego
416 Wst,9 | Mazowsza z Krzyżakami (r. 1326) i uznanie się Wacława, księcia
417 Wst,9 | Chełmińskiej na korzyść Krzyżaków i do zwierzchnictwa nad Śląskiem
418 Wst,9 | Kreusburg, Byczynę, Kmistat, i zdobywszy na Konradzie,
419 Wst,9 | Michałowskiej, Dobrzyńskiej i Kujaw, oraz na zapłacenie
420 Wst,9 | zajęty pracami ekonomicznemi i prawodawczemi wielkiej doniosłości
421 Wst,9 | którym zrzekł się Pomorza i ziemi Michałowskiej, a odzyskał
422 Wst,9 | Michałowskiej, a odzyskał Kujawy i ziemię Dobrzyńską.~Gedymin (
423 Wst,9 | litewskiego) zdobywszy Wołyń i Włodzimierz w roku 1319,
424 Wst,9 | wielkiego kniazia litewskiego i ruskiego, całem państwem
425 Wst,9 | poganom, to jest Tatarom i Litwinom, którzy owładnęli
426 Wst,9 | Pokonaniem Tatarów, a w części i Litwy (roku 1341) Kazimierz
427 Wst,9 | naddniestrzańską z pod przewagi pogan i wziął ją w posiadanie Polski.
428 Wst,9 | myślą szlachty polskiej i narodowością polską (powiada
429 Wst,9 | nieporównany organizator i gospodarz, do końca swego
430 Wst,9 | zagospodarowaniem, zaludnianiem i zabezpieczeniem spustoszałych
431 Wst,9 | jednak gospodarka krajowa i wojna pociągały za sobą
432 Wst,9 | Łuck, Włodzimierz, Bełz i Chełm. Litwa jednak nie
433 Wst,9 | jednak nie dała za wygraną i Lubart, po krwawych bojach,
434 Wst,9 | rozlewu grody warowne Santok i Drezdenko.~Gdy horda Kapczacka,
435 Wst,9 | zwycięsko (r. 1363) aż po Krym i skłonił Perekopców do uznawania
436 Wst,9 | znowu wojna między Polską i Litwą o ziemie wołyńskie.
437 Wst,9 | Ratneńskim, Koszyrskim i Włuczyńskim. Grody: Krzemieniec,
438 Wst,9 | Grabowiec, Chełm, Łopatyn i Szczebrzeszyn zostały pod
439 Wst,9 | zaś grody: Brześć, Mielnik i Drohiczyn pozostały w posiadaniu
440 Wst,9 | posiadaniu Kiejstuta. Na Pokuciu i południo-wschodzie Śniatyn
441 Wst,9 | Wielkiego siostrzeniec jego i spadkobierca tronu, Ludwik,
442 Wst,9 | W., ziemię zaś Wieluńską i Ostrzeszowską Władysławowi,
443 Wst,9 | Krzyżaków Henryk książę bawarski i zbudował na ziemi Żmudzkiej
444 Wst,9 | Żmudzkiej w okolicy Giełgudyszek i Wielony nad Niemnem zamek,
445 Wst,9 | Krzyżakom na własność całą Litwę i ziemie do niej należące:
446 Wst,9 | należące: Żmudź, Karsów i Ruś z całą władzą świecką
447 Wst,9 | Ruś z całą władzą świecką i sądową. Polecał cesarz Ludwik,
448 Wst,9 | nim synowie jego Olgierd i Kiejstut, mianowicie Kiejstut,
449 Wst,9 | Kiejstut, jako książę Trok i Żmudzi. Od tej chwili zwłaszcza,
450 Wst,9 | najgwałtowniejszego naporu Zakonu i najrozpaczliwszej obrony
451 Wst,9 | Litwinów. Zamki krzyżackie i litewskie: Wielona, Jurborg,
452 Wst,9 | Putenik, Onkeim, Marienwerder i wiele innych, po wielekroć
453 Wst,9 | po wielekroć były burzone i odbudowywane. Pod koniec
454 Wst,9 | odbudowywane. Pod koniec tej krwią i pogorzeliskami bez przerwy
455 Wst,9 | za tą polityką Jagiełły i syn Kiejstuta Witold, do
456 Wst,9 | państw krzyżackich: Prus i Inflant. Koniecznie chciało
457 Wst,9 | zachodnią Żmudź od Kurlandyi i Baltyku po Dubissę i wyspę
458 Wst,9 | Kurlandyi i Baltyku po Dubissę i wyspę Salinę, ale i dalej
459 Wst,9 | Dubissę i wyspę Salinę, ale i dalej na południe za Niemnem
460 Wst,9 | rzekami Szeszupą, Nettą i Biebrzą do Narwi. Aby podbić
461 Wst,9 | rycerstwa z Francyi, Niderlandów i wielu innych krajów Zachodu,
462 Wst,9 | przyjąć chrześcijańską wiarę i dostawili zakładników.~Tak
463 Wst,9 | życzył sobie cesarz Ludwik, i Gotteswerder, silniej obwarowaną
464 Wst,9 | silniej obwarowaną murem i opasaną wałami. Kraj cały
465 Wst,9 | mieszkańcom polowanie, rybołóstwo i handel. Wówczas popłoch
466 Wst,9 | żądał wydawania zbiegów i pozasiekał drzewem leśne
467 Wst,9 | nawet ludzi czyniąc zasadzki i okropną chłostą napowrót
468 Wst,9 | ratował się ucieczką do Litwy i Żmudzi, a utrzymał się tylko
469 Wst,9 | między Preglą a Niemnem, i służył ujarzmicielom w ich
470 Wst,9 | ziemi nadmorskiej od Kaszub i Wielkopolski aż po odnogę
471 Wst,9 | wielkich rzek: Wisły, Niemna i Dźwiny, a zasilany rycerstwem
472 Wst,9 | ziem pruskich, żmudzkich i łotewskich, a najpotężniejsi
473 Wst,9 | władcy: Gedymin, Jagiełło i Witold zajęci budowaniem
474 Wst,9 | krakowskim chrzest święty i imię polskie Władysława.
475 Wst,9 | którego przy ziemi Wieluńskiej i Kujawach pozostawił.~Gdy
476 Wst,9 | Władysław Jagiełło urządzał i chrzcił Litwę, królowa Jadwiga
477 Wst,9 | strony, nad Dunaj, Mołdawę i w stronę naszego Prutu i
478 Wst,9 | i w stronę naszego Prutu i Dniestru, romanizując wytrwale
479 Wst,9 | pomiędzy Karpatami, Dniestrem i ujściem Dunaju, zależał
480 Wst,9 | względem politycznym jak i cerkiewnym, od Halicza i
481 Wst,9 | i cerkiewnym, od Halicza i Rusi. Osiadający tu Rumunowie,
482 Wst,9 | Polską, między Dniestrem i Karpatami położone, nosiło
483 Wst,9 | różnicy dwóch nazw: Multan i Wołoszy, często dziś błędnie
484 Wst,9 | nadsyłać królowi 400 wołów i 200 worów wyziny na kuchnię,
485 Wst,9 | kuchnię, 200 sztuk szkarłatu i 100 koni, tudzież osobiście
486 Wst,9 | wielkoksiążęcą władzę Litwy i oddał mu Troki, Wilno i
487 Wst,9 | i oddał mu Troki, Wilno i Połock, zatrzymując tylko
488 Wst,9 | zatrzymując tylko sobie tytuł i prawa najwyższego księcia.
489 Wst,9 | potomków swego stryja Olgierda i Rurykowiczów. Śmierć Skirgiełły
490 Wst,9 | zdobył on na Światosławiczach i zhołdował liczne księstwa
491 Wst,9 | Moskwą położone. Nowogród i Psków przyjmują „posadników” (
492 Wst,9 | zwierzchność Litwy nad hordą i nawet w Kapczackiej hanów
493 Wst,9 | Melsztyna, zasłużonemu rycerzowi i panu małopolskiemu.~ ~ ~
494 Wst,10 | Litwinów trwania przy koronie i królu. W maju r. 1404 zatwierdził
495 Wst,10 | o granice między Polską i Zakonem. Krzyżacy jednak
496 Wst,10 | Smoleńska kniaziów krwi Ruryka i przyłączyła ziemię Smoleńską
497 Wst,10 | do swoich dzierżaw. Psków i Nowogród osobno stały z
498 Wst,10 | jako granicę między Litwą i Moskwą. Zawarty po zwycięstwie
499 Wst,10 | jako dożywocie dla Jagiełły i Witolda. Jeszcze na rok
500 Wst,10 | roku 1409 wkroczył na Żmudź i wypędził załogi krzyżackie.
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3047 |