Czesc,  Rozdzial

  1 Wst,1 |                narodową była ta bierność ich charakteru obok skłonności
  2 Wst,1 |             nieraz władali zwycięsko nad ich ziemią, a przecież Słowianie
  3 Wst,2 |                  przecięta Odrą, Wisłą i ich dopływami, była odwieczną
  4 Wst,2 |                przez kraj Ligeów i przez ich gród Calischa. A że oznacza
  5 Wst,3 |           Historyk arabski Masudi nazywa ich w wieku X Dulabe, a księcia
  6 Wst,3 |                wieku X Dulabe, a księcia ich zowie Wanisławem (Wieńczysławem).
  7 Wst,3 |            władcom kijowskim, a obyczaje ich przedstawił Nestor jak najgorzej.
  8 Wst,3 |               Nestor jak najgorzej. Gród ich główny zwał się Iskorost.
  9 Wst,3 |            krainy (drogwa = bagno). Gród ich główny był Turów nad Prypecią,
 10 Wst,3 |              Turowskiego, gdzie panowali ich książęta zależni od Kijowa.
 11 Wst,3 |                 i Smoleńsk były głównymi ich grodami. Byli oni, jak się
 12 Wst,3 |                  dziesiątego wieku. Mowa ich była jednym z dyalektów
 13 Wst,3 |               Chrobry miał pobrać główne ich grody: Romowe, Balgę i Radzim.~
 14 Wst,3 |                  od wieków z Lechitami i ich rolniczą krainą Polan nad
 15 Wst,3 |             Lechitów i niektóre zwyczaje ich rolnicze. Często zaś pomagali
 16 Wst,3 |                obok Prusów. Masław razem ich poduszczał i wzywał na pomoc,
 17 Wst,4 |                     Plemiona lechickie i ich ziemie.~Jak Słowianie pierwotni
 18 Wst,4 |                 pola, od których nazwano ich „polanami”, czyli „polakami”.
 19 Wst,4 |               Kaszubów, to w nowoczesnym ich poemacie znajdujemy objaśnienie,
 20 Wst,4 |        ciągnących się ku Noteci, która w ich ziemi brała początek. W
 21 Wst,4 |              łacinie w wieku XI, mianują ich ziemię Masovia. Skąd powstała
 22 Wst,4 |            ziemię Masovia. Skąd powstała ich nazwa, trudno dziś dociec.
 23 Wst,4 |            ziemie Lachów) i pobrał grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne,
 24 Wst,4 |           mnogich Lachów i między siebie ich rozdzieliwszy, Jarosław
 25 Wst,5 |         wszystkie narody północy. Towary ich (mieszkańców kraju Mieszka)
 26 Wst,5 |                 składać cesarzowi hołd z ich ziemi.~Granica południowa
 27 Wst,6 |              Pomorzanom, celem złączenia ich z Polską i nawrócenia do
 28 Wst,8 |            Dobrzyńskich. Ale gdy większą ich część wycięli Prusacy, Konrad
 29 Wst,8 |                 był do Europy. Tych, jak ich nazwano w Polsce, „Krzyżaków”
 30 Wst,8 |           Cielęcin stał się pogranicznym ich grodem, a Santok i Drezdenko
 31 Wst,9 |                  Milicz nie dostał się w ich ręce, a korzystając z kłopotów
 32 Wst,9 |           chłostą napowrót zapędzając do ich domów.~Zdawało się, że dla
 33 Wst,9 |                 i służył ujarzmicielom w ich napadach na bratnią sobie
 34 Wst,9 |                  bez różnicy pierwotnego ich pochodzenia, szczególniej
 35 Wst,10|                  mazowieckich, dzielnice ich wcielano do Korony. I tak
 36 Wst,10|             Litwini zrozumieli, że kraje ich nad Dnieprem mogą być tylko
 37 Wst,11|                podniosłej mowie rozbroił ich, upominając słowami: „lepiej
 38 Wst,13|               tych krajów, to „starostwa ich i województwa natychmiast
 39 Wst,13|           Karpaty, Bochnię i Wieliczkę z ich niezbędnemi kopalniami soli.
 40 II,1  |            mazowieckich, poczem, w miarę ich wygasania (w latach 1462
 41 II,1  |                  można już było zmieniać ich granic, ale tylko przetwarzać
 42 II,2  |                 czyli powiatowych, a jak ich nazywano potocznie „drążkowych”
 43 II,5  |             Bzurą), wśród których leżały ich siedliska. Licznie rozrodzoną
 44 II,6  |              Inowłocławskie. Trzecia zaś ich część pod nazwą ziemi Dobrzyńskiej
 45 II,8  |          Małopolska 5, to Mazowsze miało ich 10. Powiat naprzykład Ciechanowski
 46 II,8  |               mazowieckich, po wcieleniu ich księstw do Korony. Ten spadek
 47 II,8  |                   Najwięcej, bo 81, było ich w ziemi Czerskiej, w jej
 48 II,8  |                spisy wiosek z nazwiskami ich posiadaczów. Oto poza większą
 49 II,8  |             kmieci, a często nie miewali ich wcale. Myliłby się, ktoby
 50 II,9  |              spadkiem między sobą. Matka ich miała od męża w dożywociu
 51 II,9  |                spadku zgłosiła się zrazu ich ciotka Katarzyna, wdowa
 52 II,9  |           lustracyi z roku 1559 zapisano ich sztuk 24, a roku 1601 już
 53 II,10 |               książąt mazowieckich, oraz ich żony i dzieci, grzebano
 54 II,11 |                  mazowieckich, dzielnice ich, jak widzieliśmy, powracały
 55 II,11 |                 brat jego, Janusz III, z ich zgonem przybyło Koronie
 56 II,11 |           Mieczysławów Chrobrych grodami ich warowna, która do zgonu
 57 II,11 |                Mazowieckiego, a teraz po ich zgonie wcielona do Korony,
 58 II,11 |         największa zaś, Łomżyńska, miała ich najwięcej, bo cztery. Ziemia
 59 II,11 |        czersko-warszawskich i dopiero po ich zgonie roku 1526 powróciła
 60 II,13 |                   gdzieby można zagrozić ich krajowi i zmusić do walki
 61 II,13 |           uzbrojonemu rycerstwu. Drużyny ich rozbójniczo, nocami, niespodzianie
 62 II,13 |                  biskupów chełmińskich z ich rezydencyą. Koło wsi Rogożna
 63 II,15 |                 Krzyżaków lub biskupów w ich dobie, rodem Niemców, nosiły
 64 II,16 |        Brandeburskich przeszły, opisywać ich tutaj nie będziemy.~Ziemia,
 65 II,17 |               oznacza nietyle rozległość ich granic, ile starszeństwo
 66 II,18 |                  Śląskich i pozostawał w ich posiadaniu do roku 1494,
 67 II,18 |                  odkupione pieniądzmi od ich potomków. Z tych zaś księstw
 68 II,20 |          oswobodzeniem Czerwonej Rusi od ich jarzma, pobił także tych
 69 II,20 |               gdzie kilka tysięcy trupem ich padło. Po tym to wypadku
 70 II,20 |                podstawie porównania praw ich obywateli, ogłoszono uroczyście
 71 II,21 |                 wieś żadna, ani zmiana w ich nazwach. W powyższej liczbie
 72 II,22 |                  uczonymi i szczycił się ich przyjaźnią. Akademia zamojska,
 73 II,23 |                 Koroną zostały, a miasta ich mnogimi przywilejami uposażone.~
 74 II,24 |                poszedł na Lachów i zajął ich grody Przemyśl i Czerwieńsk”.
 75 II,24 |            koronnym”. Kniaziom zachowano ich godności, ale, jako szlachtę
 76 II,24 |                 nędzy, drudzy wygaśli. W ich miejsce wstępuje szlachta
 77 II,25 |              zamków królewskich i giną z ich upadkiem. W XV wieku obok
 78 II,25 |                 na wierność, a starostwa ich nie mogły podpadać cesyi
 79 II,26 |              polarni”, a po przyłączeniu ich do Rosyi, Noworosyą. Ścianę
 80 II,26 |         Kijowskich od czasu ostatecznego ich wcielenia (r. 1471) do Litwy,
 81 II,26 |                 z nienacka mieszkańców i ich dobro. Ponieważ szlaki większe
 82 II,26 |                  rzek Ukrainy, było więc ich tyle, ile samych wododziałów,
 83 II,27 |                 Jabłonowski – postać się ich zmieniła. Występuje na pierwszy
 84 II,27 |       Bracławskiego, że „wszelkie sprawy ich, tak u sądów grodzkich i
 85 II,27 |      Bracławskiego, w epoce zjednoczenia ich z Koroną.~Podług spisu wsi
 86 II,27 |              znajdujemy powiększenie się ich liczby uderzającem. Wprawdzie
 87 II,28 |                  Rusi zadnieprskiej, a w ich liczbie i Czernihowska,
 88 II,29 |             Kawalerowi na tarcz dał herb ich, dwa krzyże”.~Prócz tego
 89 II,30 |             nadał przywilej, uwalniający ich od cła w całem państwie.
 90 II,30 |                inflanckich, t. j. grobem ich uroku i potęgi.~ ~
 91 II,31 |                 mnóstwo przywilejów, aby ich byt podtrzymać, ta jednak
 92 II,35 |         obwarować silniej przed dalszymi ich najazdami. Powtórne poselstwo
 93 II,36 |              prawa i sądu w niczem karać ich nie będzie”, a gdy wyjedzie
 94 II,37 |                licznych swoich synów. Te ich trzy dzielnice były: wołyńska,
 95 II,37 |         Naturalnie o tożsamości zupełnej ich rubieży nie może być nigdy
 96 II,37 |               puszczami, pozostającemi w ich ręku. Do najcelniejszych
 97 II,40 |               który w sprawie połączenia ich z Polską wielkie położył
 98 II,40 |                 swoje słynne kolegium, a ich wspaniały tum gotycki zabrzmiał
 99 II,40 |                  przy Polsce około część ich piąta, na 209 mil kwadratowych
100 II,40 |                obrazę majestatu. Skazano ich na śmierć, ale potem Karol
101 III,1 |         dyecezyach biskupich, zakonach i ich prowincyach.~Mieczysław
102 III,1 |                  a cesarz, zaopatrzywszy ich w potrzebne księgi i sprzęty
103 III,1 |          absolutną władzą Piastów i nową ich wiarą, utrzymać się nie
104 III,1 |             samem silniejszego związania ich z Polską. Wówczas to dla
105 III,1 |               wszakże wiadomości o samej ich dyecezyi.~3. Biskupstwo
106 III,1 |          biskupów kujawskich, na stolicę ich obrał Włocławek, jako mający
107 III,1 |                 i sandomierską, osiedlił ich w Sandomierskim, gdzie dano
108 III,1 |         wołyńskim, gdzie nawet miały być ich groby.~11. Biskupstwa Łuckie (
109 III,2 |              słowiańską obznajomieni. Do ich zakonu należeli św: Wojciech
110 III,2 |                się, że pierwsze w Polsce ich opactwo założone było pod
111 III,2 | zachodnio-europejski. Trzy najważniejsze ich fundacye były: w Trzemesznie,
112 III,2 |                 wyspie piaskowej osadził ich słynny za Bolesława Krzywoustego
113 III,2 |               jak Cystersi, począwszy od ich przybycia w roku 1140, przez
114 III,2 |                 140. Pochop sprowadzania ich do Polski dal Janisław,
115 III,2 |                 jeden z najznakomitszych ich klasztorów w Henrykowie (
116 III,2 |          zakładania opactw cysterskich i ich filij około roku 1280 zakończyła
117 III,2 |                 szpitalnych (obowiązkiem ich była służba przy Grobie
118 III,2 |      franciszkańskich wnosić o mniejszem ich znaczeniu dla tych krajów
119 III,3 |              odebrali arcybiskupom nawet ich tytuł książęcy.~Katedra,
120 III,3 |                 dawniej, został rodzajem ich katedry.~15. Arcybiskupstwo
121 III,3 |                roku 1367 Lwów na stolicę ich biskupa, którym był od roku
122 III,3 |                książąt lub pierwszym był ich doradcą, to w Polsce wstąpił
123 III,4 |            apostolska przychyliła się do ich życzenia. Dotąd były dwie
124 III,4 |          nastąpiło w roku 1468. Pierwszy ich klasztor stanął roku powyższego
125 III,4 |           lwowski, Sokołowski, sprowadza ich r. 1585 do Lwowa. Zygmunt
126 III,4 |                  Jana. Batory wprowadził ich r. 1580 do Połocka, r. 1582
127 III,4 |                   który w r. 1811 szkołę ich połocką podniósł do stopnia
128 III,4 |             gdzie za Kongresówki kościół ich przemieniony został na sobór
129 III,4 |             sobór prawosławny). Kolegium ich w Krakowie założone zostało
130 III,4 |                szerszą stopę, oddając na ich utrzymanie większą część
131 III,4 |                 poczem zniesiono uboższe ich klasztory: swaryczowski,
132 III,4 |          ratowanie jeńców i wydostawanie ich z rąk fanatycznych barbarzyńców.
133 III,4 |                późno. Jeden z pierwszych ich klasztorów fundowany był