1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-1533
Czesc, Rozdzial
1 Intro | urzędowych w połączeniu z dokładnością map dzisiejszych
2 Intro | Jabłonowskiego. Skarbnicę, z której czerpaliśmy, obok
3 Wst,1 | kraina górnej Wołgi, byli, z czterech powyższych, szczepem
4 Wst,1 | się łatwo podbijać, ale z trudnością wynaradawiać
5 Wst,1 | trudnością wynaradawiać i z ziemi ojczystej wykorzeniać.
6 Wst,1 | odrębną pośród Słowian.~Z początkiem wieku X widzimy
7 Wst,1 | walczyła ona w boju śmiertelnym z Niemcami, na południowym
8 Wst,1 | wschodzie, w równinie panońskiej z Węgrami, a nad dolnym Dunajem
9 Wst,1 | Węgrami, a nad dolnym Dunajem z Bulgarami, czyli Wołgarami,
10 Wst,1 | północy nad górną Wołgą z Finnami, a nad Ilmenem,
11 Wst,1 | Ilmenem, Dźwiną i Dnieprem z Waregami. Od owych czasów
12 Wst,1 | zachodnich Słowian wypełnia walka z niemczyzną, przeważnie nieszczęśliwa,
13 Wst,2 | Rzymianie, zetknąwszy się z Germanami nad Renem, nazwali
14 Wst,2 | naddunajską zasłaniały widok z zachodu i południa na Słowian,
15 Wst,2 | Słowianie naddunajscy przyszli z Polski i dzieje Serbów i
16 Wst,2 | Słowacy wyszli w wieku VI z nad Wisły i osiedli w krajach,
17 Wst,2 | od Bugu, Sanu, Wisły i z Karpat przybyli”.~Położenie
18 Wst,2 | pierwej przybyć nad Wisłę z nad Dunaju, skąd uchodzili
19 Wst,3 | Karpatach, graniczyli Lachowie z plemionami Słowian, które
20 Wst,3 | bądź Szwecyę, bądź jedno z plemion skandynawskich,
21 Wst,3 | Styrem, leżał, graniczący z Lechią, żyzny Wołyń. Była
22 Wst,3 | Lechią, żyzny Wołyń. Była to z dawnych czasów ziemia Dulebów,
23 Wst,3 | przywędrować ku średniemu Dnieprowi z nad Warty, w czasach, kiedy
24 Wst,3 | twierdzi Nestor, że szli z Lachów. Od roku 881 płacili
25 Wst,3 | Waregom, a w roku 906 chodzili z Olegiem na Carogród. Nad
26 Wst,3 | Radymiczami, a Wiatko osiadł z rodem swoim nad Oką i od
27 Wst,3 | miejscowości, przeniesionych z nad Wisły na Białoruś (np.
28 Wst,3 | języku litewskim pochodzi z mowy polskiej i słowiańskiej.
29 Wst,3 | od nich Semigalia) i inne z Finnami w Inflantach zmięszane.~
30 Wst,3 | Nazwa Prusów pojawia się z końcem dziesiątego wieku.
31 Wst,3 | wieku. Mowa ich była jednym z dyalektów litewskich. Kroniki
32 Wst,3 | wszystkie były budowane z drzewa”. Bolesław Chrobry
33 Wst,3 | Prusowie, sąsiadując od wieków z Lechitami i ich rolniczą
34 Wst,3 | Lutrzyną, a dalej ku wschodowi z rolniczem, także lechickiem
35 Wst,3 | lettońskich rolnictwa, a z rolnictwem, rzecz prosta,
36 Wst,3 | trzynastego wieku równocześnie z Jadźwingami ustąpili na
37 Wst,3 | Jadźwingami ustąpili na zawsze z widowni dziejowej. Byli
38 Wst,3 | Krzyżaków, tak samo jak Łotwa z nad Dźwiny przez kawalerów
39 Wst,3 | następnie Łykiem), korzystając z pasma lasów, odgraniczających
40 Wst,3 | pruskiej ziemi”. Widoczne z tego, że stare źródła historyczne,
41 Wst,3 | stare źródła historyczne, z których czerpał Długosz,
42 Wst,3 | Rusi. Roku 1243 posiłkowali z Litwinami Konrada Mazowieckiego
43 Wst,3 | Wstydliwemu, a r. 1244 również z Litwinami i Prusakami chodzili
44 Wst,3 | Krzyżakom. Roku 1269 razem z Litwą najechali i złupili
45 Wst,3 | złupili ziemie Kujawską, z której uprowadzili wielką
46 Wst,3 | stad bydła. Roku 1280 razem z Litwą napadli i złupili
47 Wst,4 | siedlenia się Słowian, zgodnie z odkryciami archeologicznemi
48 Wst,4 | archeologicznemi i zgodnie z późniejszą historyą, która
49 Wst,4 | tysiąca lat utrzymał narodową z krwi i kości dynastyę Piastów,
50 Wst,4 | nie mógł powstać nagle z gromady łowców lub pasterzy.
51 Wst,4 | cmentarzysk, często rozległych, z ogromną liczbą popielnic.
52 Wst,4 | świadectwach, jakie mamy z końca X wieku, nazwę Polski
53 Wst,4 | cieszyńskich na południu. Z pośrodka szerokiej i żyznej
54 Wst,4 | lechickiego Pomorza nazywa się z dawna Kaszubami. O pochodzeniu
55 Wst,4 | Kaszuby” miała powstać z wyrazów zakasz, czyli kasz-huby.
56 Wst,4 | Wyzimirz, który wojował z Duńczykami.~Kujawianie siedzieli
57 Wst,4 | północy i rzekę Łęk, płynącą z jezior pruskich do Biebrzy (
58 Wst,4 | nazwie Mazowsza związek z wyrazem serbskim mezewo,
59 Wst,4 | serbskim mezewo, oznaczającym z węgierska równinę, inni
60 Wst,4 | nazwy inne poszczególnemi. Z tego widać jasno – powiada
61 Wst,4 | dwie kategorye: 1) Lachów z poszczególnemi nazwami:
62 Wst,4 | i czeskich pozostawali. Z kolei przyszła na południo-wschodzie
63 Wst,4 | a zawojowawszy ziemię z grodami, uprowadzili, z
64 Wst,4 | z grodami, uprowadzili, z niej mnogich Lachów i między
65 Wst,5 | kilku słowach najstarszy z kronikarzy naszych Marcin
66 Wst,5 | opowiadanie Izraelity Ibrahima z wieku X, który mówi, że
67 Wst,5 | Mieczysława) graniczy na wschodzie z Rusami, a na północy z Brusami (
68 Wst,5 | wschodzie z Rusami, a na północy z Brusami (Prusami). których
69 Wst,5 | Każdego miesiąca każdy z nich (t. j. z wojowników)
70 Wst,5 | miesiąca każdy z nich (t. j. z wojowników) dostaje pewną
71 Wst,5 | rodzi dziecko u kogokolwiek z nich, to Mieszko natychmiast
72 Wst,5 | Gdańsk, Kołobrzeg lub Julin) z wybornemi portowemi urządzeniami.
73 Wst,5 | nie zmierzyłby się w sile z nimi żaden naród na świecie.
74 Wst,5 | przechodzi dwa łokcie, i drugi z ośmiu strunami. Napoje robią
75 Wst,5 | ośmiu strunami. Napoje robią z chmielu i miodu. Królowie
76 Wst,5 | granica ludności polskiej z niemiecką. Rzeka Kwisa na
77 Wst,5 | spotkał się po raz pierwszy z orężem polskim i wyszczerbił
78 Wst,5 | się składać cesarzowi hołd z ich ziemi.~Granica południowa
79 Wst,5 | przyrodzoną granicę Lechii z Czechami, Morawą i Słowacyą,
80 Wst,5 | połączenia całego Śląska z Polską, jako krain jednoplemiennych.
81 Wst,5 | jednoplemiennych. Wdzierali się jednak z poza gór nad Odrę i Czesi,
82 Wst,5 | Bolesław II, czeski, Wrocław z częścią Śląska opanował.
83 Wst,5 | Bolesław Wielki wyparł Czechów z tej ziemi, która odtąd organiczną
84 Wst,5 | własnych książąt dzielnicowych. Z tamtych to właśnie czasów
85 Wst,5 | była zespolona w wieku X z Piastami, to czyż możliwe
86 Wst,5 | nadwiślańskie (Kaszuby), należało z końcem X wieku do Polski,
87 Wst,5 | biskupa pomorskiego Reinberna z monarchą polskim, nie pozwalają
88 Wst,5 | istnieje granica Kongresówki z Prusami, od Rypina na wschód
89 Wst,5 | granica Polski piastowskiej z Jadźwingami i Podlasiem
90 Wst,5 | Od połączenia się Biebrzy z Narwią, szła ona w górę
91 Wst,5 | Sądzić o tem należy zarówno z odwiecznych siedlisk mazowieckich
92 Wst,6 | Straconą roku 1005 w walkach z Sasami ziemię Łużycką z
93 Wst,6 | z Sasami ziemię Łużycką z Budziszynem odzyskał we
94 Wst,6 | 1013, na zjeździe Bolesława z cesarzem Henrykiem II w
95 Wst,6 | budziszyńskim, zawartym z tymże cesarzem Henrykiem
96 Wst,6 | Brzetysław czeski, korzystając z braku monarchy w Polsce,
97 Wst,6 | przywłaszczył sobie część Śląska z Wrocławiem, którą dopiero
98 Wst,6 | Polsce ziemia Chełmińska z kasztelanią grudziądzką.
99 Wst,6 | granicach Polski piastowskiej z ościennymi ludami ciągnęły
100 Wst,6 | zatem puszcz pogranicznych z Mazowszem, ciągnęło się
101 Wst,6 | zasłaniały od dziczy pogańskiej z północy i wschodu. Dalej
102 Wst,6 | przeniósł siedzibę monarszą z Gniezna do Krakowa. To oddalenie
103 Wst,6 | zrośniętego jeszcze społecznie z organizmem państwowym Polski,
104 Wst,6 | Pomorzanom, celem złączenia ich z Polską i nawrócenia do chrześcijaństwa.~ ~
105 Wst,7 | w posagu ziemię Spiską, z zastrzeżeniem zwrotu tej
106 Wst,7 | fundował. Krwawa wojna z Pomorzanami, trzymającymi
107 Wst,7 | starego świata lechickiego z piastowskim porządkiem rzeczy
108 Wst,7 | rozgraniczającej Polan z Pomorzanami, i położone
109 Wst,7 | powyższego rozpoczął walkę z Pomorzem zachodniem, nadodrzańskiem,
110 Wst,7 | zaodrzańskiego i zetknąwszy się tam z posiadłościami duńskiemi,
111 Wst,7 | Krzywousty w przymierze z królem Danii, Nielsem, którego
112 Wst,7 | związek Słowian zaodrzańskich z Polską zabezpieczyć przed
113 Wst,7 | lenny cesarzowi Lotarowi z wyspy Rugii i Pomorza zaodrzańskiego.~
114 Wst,7 | Bolesław Krzywousty, jeden z największych bohaterów Polski
115 Wst,7 | praprawnuk Bolesława Wielkiego, z dwóch żon pozostawiając
116 Wst,7 | monarszego nad innemi. Drugi z kolei syn, Bolesław (Kędzierzawy),
117 Wst,7 | Kędzierzawy), dostał Mazowsze z Kujawami; trzeci, Mieczysław (
118 Wst,7 | Mieczysław (Stary) Wielkopolskę z należącemi do niej ziemiami
119 Wst,7 | tymczasem nie dostał. Pomorze z Rugią miało zapewne hołdować
120 Wst,7 | ziemi krakowskiej, wypędzony z ojczyzny przez młodszych
121 Wst,7 | u Niemców (ożeniony był z Agnieszką, siostrą przyrodnią
122 Wst,7 | Mieczysław otrzymał Śląsk górny z Raciborzem, Bolesław Wysoki
123 Wst,7 | Śląsk średni i część dolnego z Wrocławiem, a Konrad dalsze
124 Wst,7 | dalsze w dół Odry posiadłości z Luzacyą i ziemią Głogowską.
125 Wst,7 | Psiem polu”, ale zrodzeni z Niemki, wychowani w Niemczech
126 Wst,7 | Władysława II, podczas jego wojny z młodszą bracią, książęta
127 Wst,7 | Władysławowi, otrzymali od niego z dzielnicy mazowieckiej Bolesława
128 Wst,7 | Mazowsza i Polski.~Najmłodszy z synów Krzywoustego, Kazimierz
129 Wst,8 | dzieląc się w roku 1207 z bratem swoim Konradem krajami
130 Wst,8 | wezwał w roku 1225 do walki z poganami zakon niemiecki
131 Wst,8 | jałmużną za obowiązek walki z pogaństwem w obronie ziem
132 Wst,8 | osadników, przybywających z Mazowsza, Pomorza polskiego,
133 Wst,8 | osłabionych podziałami Piastów z za Odry, tak, że Cielęcin
134 Wst,8 | książąt piastowskich, którzy, z wychowaniem niemieckiem,
135 Wst,8 | przeszły na najmłodszego z jego braci, Kazimierza Sprawiedliwego.
136 Wst,8 | wygaśli dopiero w roku 1526). Z Kujaw atoli i ziem: Łęczyckiej,
137 Wst,8 | granicząc na północo-wschodzie z Jadźwingami i Litwą, miała
138 Wst,8 | Jadźwingami i Litwą, miała ciężkie z tego powodu sąsiedztwo.
139 Wst,8 | niewolę (którego obeznanemi z pługiem rękami, stwarzała
140 Wst,8 | stworzyć stosunki przyjazne z Litwą, w roku 1279 ożenił
141 Wst,8 | w roku 1279 ożenił się z Gaudemundą Zofią, córką
142 Wst,8 | najazdu Mongołów, którzy z pomocą Rusi spustoszyli
143 Wst,8 | domu Piastów. Korzystają z tego sąsiedzi. Daniło halicki,
144 Wst,8 | Romanowicz połączył Ruś Czerwoną z Wołyniem i zapanował w Kijowie,
145 Wst,8 | oświadczył, że chce przyjąć z całą Rusią katolicyzm i
146 Wst,8 | potęgi tatarskiej, grożącej z nad Donu i Wołgi ciągłem
147 Wst,8 | lub Polski wyzwalało ją z pod jarzma mongolskiego.~
148 Wst,8 | książąt połączył się Sieradz z Małopolską, Pomorze z Wielkopolską
149 Wst,8 | Sieradz z Małopolską, Pomorze z Wielkopolską a w końcu Małopolska,
150 Wst,8 | Sieradz, Łęczyca i Kujawy z dzielnicą wielkopolską.
151 Wst,8 | Wielkopolan na króla, przybywszy z wiosną roku 1300, ukoronował
152 Wst,9 | wyzuwszy Władysława Łokietka z jego dzielnic, panował przez
153 Wst,9 | Starostowie ci, nasyłani z Czech, zajęci głównie ściąganiem
154 Wst,9 | knowania przeciw Polsce z Waldemarem brandeburskim,
155 Wst,9 | Waldemarowi, a ci korzystając z oddalenia i niedostatecznych
156 Wst,9 | Łokietek przez przyjaźń z Gedyminem usiłował zasłonić
157 Wst,9 | Łokietkowego, młodego Kazimierza, z Anną (Aldoną) córką Gedymina.
158 Wst,9 | jak przymierze Mazowsza z Krzyżakami (r. 1326) i uznanie
159 Wst,9 | znowu krwawe zapasy Polski z Zakonem, który od powyższej
160 Wst,9 | śmiercią na krwawe boje z Krzyżakami.~Syn Władysława
161 Wst,9 | ich ręce, a korzystając z kłopotów pieniężnych książąt
162 Wst,9 | niebezpiecznych wojen, zawarł z Zakonem (23. lipca 1343
163 Wst,9 | swoją rodzinę pokrewieństwem z Rurykowiczami, osadzał swoimi
164 Wst,9 | Trojdenowicza, który był ożeniony z Gedyminówną, siostrą rodzoną
165 Wst,9 | oswobodził Ruś naddniestrzańską z pod przewagi pogan i wziął
166 Wst,9 | Kiejstut dzierżył Troki z zachodnią Litwą, a Lubart
167 Wst,9 | się ścierać Kazimierzowi z tymi potężnymi synami Gedymina.
168 Wst,9 | 1355) monarsze polskiemu z całego Mazowsza, które tym
169 Wst,9 | powracało teraz do politycznej z Polską solidarności, tak
170 Wst,9 | przy Polsce Włodzimierz z powiatami: Horodelskim,
171 Wst,9 | od Polski część Wołynia z grodem włodzimierskim.~Jeszcze
172 Wst,9 | Bawarczyk wysłał Zakonowi z Monachium dwa przywileje,
173 Wst,9 | dwa przywileje, w których z wielkiej radości zapisuje
174 Wst,9 | należące: Żmudź, Karsów i Ruś z całą władzą świecką i sądową.
175 Wst,9 | metropolitalny. Chorągiew grodu z herbem bawarskim miała przodkować
176 Wst,9 | przewodnictwo w dalszej walce Litwy z potęgą Zakonu odziedziczyli
177 Wst,9 | syn najstarszy Olgierda z drugiej jego żony Juljanny),
178 Wst,9 | tronie litewskim, wspólnie z bratem Skirgiełłą w roku
179 Wst,9 | przez morze mógł znosić się z podwładnym sobie Mistrzem
180 Wst,9 | inflanckim, a kiedy obadwaj z dwóch stron na Żmudź uderzali,
181 Wst,9 | sobie rękę. Traktat Witolda z Wielkim Mistrzem Konradem
182 Wst,9 | wzmocnieni przybyciem rycerstwa z Francyi, Niderlandów i wielu
183 Wst,9 | imieniem Aleksandra, ożenił z córką Władysława księcia
184 Wst,9 | posiadanie Węgier. Król z wyprawy apostolskiej po
185 Wst,9 | górzysta kraina Siedmiogrodzka. Z niej to lud pasterski Wołochów
186 Wst,9 | stosunki wzajemne Polski z Wołoszą trwały od wieku
187 Wst,9 | województwa, czyli hospodarstwa. Z tych właściwie tylko jedno
188 Wst,9 | właściwie tylko jedno graniczące z Polską, między Dniestrem
189 Wst,9 | złożenia hołdu Jagielle z rozmaitych ziem Rusi. Witoldowi
190 Wst,9 | Grodno, potem dał mu Wołyń z pozostawieniem polskiego
191 Wst,9 | posadników” (namiestników) z jego imienia. Witold, pomimo
192 Wst,9 | Jagiełło prawem lennem Spytkowi z Melsztyna, zasłużonemu rycerzowi
193 Wst,10 | pierwszy akt połączenia Litwy z Polska, jako zobowiązanie
194 Wst,10 | i Nowogród osobno stały z Litwą sprzymierzone. Na
195 Wst,10 | Mongołów. Witold zawarł z nim umowę (we wrześniu r.
196 Wst,10 | grunwaldzkiem traktat toruński z Zakonem (1. lutego 1411
197 Wst,10 | się już do wielkiej wojny z Zakonem, Witold w sierpniu
198 Wst,10 | wileńskiego związek Litwy z Polską. Jak przed ćwiercią
199 Wst,10 | Korony. W roku 1434 utworzono z Podola województwo. Panujący
200 Wst,10 | Wielkiem księstwie litewskiem z wyjątkiem Horodła, Wietlina,
201 Wst,10 | Po zgonie Jagiełły, Litwa z Witebskiem, Połockiem, Orszą
202 Wst,10 | Kiejstutowicza, a Rusią południową z Kijowem i Czernihowem władał
203 Wst,10 | Stary Zygmunt Kiejstutowicz z synem swoim Michałem bronili
204 Wst,10 | też i Świdrygiełło aktem z 4. września 1437 roku uznawał
205 Wst,10 | Kijowem. Traktat Polski z Zakonem pruskim dnia 5.
206 Wst,10 | jest dzielnicę wypędzonego z niej Michała Zygmuntowicza,
207 Wst,10 | Kazimierz zawarł traktat z Wasylem Wasylewiczem, wielkim
208 Wst,10 | Nowogród Wielki wyjęte zostały z pod wpływu litewskiego.
209 Wst,10 | Nowosielscy i Odojewscy z Rusi zadnieprskiej. Posadnica,
210 Wst,10 | w Nowogrodzie, udała się z biskupem Teofilem do Kazimierza
211 Wst,10 | atoli po 13-letniej wojnie z Zakonem o niepodległość,
212 Wst,10 | powracający Polsce Pomorze z Gdańskiem, Malborgiem, Elblągiem,
213 Wst,10 | umowy zawartej (r. 1491) z bratem Władysławem, królem
214 Wst,10 | Olbrachtowi hołd należny Polsce z Prus książęcych, to jest
215 Wst,10 | płockiego (w lutym r. 1495), z księstwa jego utworzono
216 Wst,10 | Rosyi i sprzymierzywszy się z Mengligirejem, w wojnie
217 Wst,10 | Mengligirejem, w wojnie rozpoczętej z Litwą roku 1493, zdobył:
218 Wst,10 | niekorzystnym dla Litwy traktatem z dnia 7. lutego 1494 r. zrzekł
219 Wst,10 | który pokój i granice Litwy z Moskwą miał ustalić, gdy
220 Wst,10 | ocalone przez związanie się z Polską w jedno państwo.
221 Wst,10 | Późniejsza unia lubelska z roku 1569 była już tylko
222 Wst,10 | aktem zjazdu wileńskiego z dnia 18. stycznia 1401 roku.~ ~
223 Wst,11 | zadnieprzańskieh w wojnie z Moskwą roku 1500, skłoniła
224 Wst,11 | zjednoczenia. Roku 1503 stanął z Moskwą 6-letni rozejm, który
225 Wst,11 | młodszy Zygmunt I. rządził z woli trzeciego swego brata
226 Wst,11 | Plettenburga wyzwolił go r. 1513 z pod zależności swego Zakonu.
227 Wst,11 | sejmu Rzeczypospolitej. Z czasów króla Zygmunta I
228 Wst,11 | w roku 1546 wymurowany, z tamtoczesnym napisem i herbami
229 Wst,11 | lit., doprowadził układy z tymże Kettlerem i stanami
230 Wst,11 | Rzeczypospolitej. Całe Inflanty z Estonią poddały się Polsce
231 Wst,11 | poddały się Polsce i Litwie z zastrzeżeniem swojej autonomii
232 Wst,11 | Szwecyą i carem. W wojnie z Moskwą roku 1567 Roman Sanguszko
233 Wst,11 | litewsko-ruskiego: Jedna Rzeczpospolita z królem wspólnie przez dwa
234 Wst,11 | przyłączono już do Polski z Litwą zjednoczonej w jedną
235 Wst,11 | Kazimierza Wielkiego na Rusi z Tatarami i od Grunwaldu,
236 Wst,11 | pracy rolniczego narodu wraz z dorobkiem duchowym na usługi
237 Wst,11 | brandeburski, oraz książęta z Lauenburga i Bytowa na Pomorzu.
238 Wst,11 | Iwan Groźny, korzystając z zatrudnienia Batorego (roku
239 Wst,11 | Rozejmem w Kiwerowej Horce z dnia 15. stycznia 1582 roku
240 Wst,12 | jeszcze wyprzeć Szwedów z Narwy, Rewia, Dorpatu i
241 Wst,12 | roku 1603.~W czasie wojny z Moskwą, poddał się dnia
242 Wst,12 | hołd monarsze polskiemu z księstwa królewieckiego.
243 Wst,12 | Pokój Żółkiewskiego w Buszy z roku 1617, potwierdzony
244 Wst,12 | Dywilinie 16-letni rozejm z Moskwą, pełen chwały dla
245 Wst,12 | 1632), pokojem zawartym z Moskwą w Polanowie dnia
246 Wst,12 | powodzenia Polski w boju z Moskwą, po osiągnięciu którego
247 Wst,12 | Traktat bowiem zawarty z elektorem brandeburskim
248 Wst,12 | rocznicy oswobodzenia Pomorza z pod jarzma Krzyżaków, miasto
249 Wst,12 | została w Białocerkwi ugoda z Chmielnickim, podług której
250 Wst,12 | hetmanów zaporoskich. W wojnie z Moskwą Polacy w dniu 10.
251 Wst,12 | Inflanty za Dźwiną. Rozejmem z Moskwą, podpisanym w Andruszowie
252 Wst,12 | Doroszenki, a Turcyi Podole z Kamieńcem. Później pokojem,
253 Wst,12 | Ukrainy. Kamieniec atoli z całem Podolem przywrócony
254 Wst,12 | letni, zawarty w roku 1680 z Moskwą, utrzymał przy niej
255 Wst,12 | tajnego porozumienia się z królem Augustem II, Sasem,
256 Wst,12 | Augustem II, Sasem, naszedł z wojskiem i zajął w roku
257 Wst,12 | niezałatwione dawne rachunki z Elblągiem i ustąpił dopiero
258 Wst,12 | Elblągiem i ustąpił dopiero z miasta (roku 1699), gdy
259 Wst,13 | nie bez porozumienia się z Augustem II (zawsze gotowym
260 Wst,13 | ukoronowanego monarchę, który już z powodu samego geograficznego
261 Wst,13 | teutońskiego i połączenia z Polską miasta powyższe znowu
262 Wst,13 | pamiątkowe medale. Pierwszy z nich przedstawiał widok
263 Wst,13 | wypowiadającego wojnę Krzyżakom, z napisem łacińskim znaczącym
264 Wst,13 | medal ten miał widok Torunia z napisem: „Przed trzystu
265 Wst,13 | orła polskiego jak wspólnie z orłem pruskim czyli pomorskim
266 Wst,13 | rozrywają szponami krzyż Zakonu, z napisem w otoku: „Krzyżacki
267 Wst,13 | pamiątce połączenia się Prus z Polską w środę popielcową,
268 Wst,13 | Rzeczypospolitej, pozostawał z rozkazu władz rosyjskich
269 Wst,13 | jednak Biron powrócony został z wygnania do Petersburga,
270 Wst,13 | kurlandzkiem. Jakoż Biron wkroczył z wojskiem dnia 22. lutego
271 Wst,13 | później jednakże, Biron, z powodu starości zrzekł się
272 Wst,13 | herb Polski, to jest orła z pogonią, i dopiero w 1795
273 Wst,13 | zakarpacki i Nowotarszczyznę, z tej strony Tatr położoną. (
274 Wst,13 | zjazd cesarza Józefa II z Fryderykiem dnia 3-go wsześnia
275 Wst,13 | aż do jej połączenia się z Dniestrem1). Ten ustęp opisu
276 Wst,13 | były: artykuł 2-gi traktatu z Prusami i również 2-gi traktatu
277 Wst,13 | i również 2-gi traktatu z Rosyą. Fryderyk Wielki zaświadczał
278 Wst,13 | że Austryacy, korzystając z niedokładności mapy polskiej (
279 Wst,13 | Rzeczypospolitej.~Uniwersałem z dnia 11. września 1772 roku,
280 Wst,13 | i Lodomeryi, uformowaną z wrzekomo historycznej nazwy,
281 Wst,13 | granice takowej. Uniwersałem z dnia 16. października 1772
282 Wst,13 | całe województwo Malborskie z Warmią. Nowa granica biegła
283 Wst,13 | król pruski oświadcza że: „Z tych przyczyn i w tym celu
284 Wst,13 | wszystkie kraje Prus i Pomorza z tej i z tamtej strony Wisły,
285 Wst,13 | kraje Prus i Pomorza z tej i z tamtej strony Wisły, które
286 Wst,13 | pod nazwą Prus polskich z wyjątkiem miast Gdańska
287 Wst,13 | o potrzebie ułożenia się z nami w sposób przyjacielski
288 Wst,13 | składać przysięgę homagialną z powodu, iż Rzeczpospolita
289 Wst,13 | mil kwadratowych 13.795. Z przestrzeni powyższej odpadło
290 Wst,13 | niż traktaty rozbiorowe z roku 1772 zakreśliły, map
291 Wst,13 | w drodze dyplomatycznej z perswazyami do trzech mocarstw
292 Wst,13 | Wojska pruskie dopiero z początkiem roku 1774, za
293 Wst,13 | Austryi i Rosyi, cofnęły się z pozostawionego terytoryum
294 Wst,13 | cesarzową Katarzynę II, z kolei rzeczy i Tatarzy perekopscy
295 Wst,13 | rozbiorem, powiada Korzon: „Z trudnością utrzymała (Rzeczpospolita)
296 Wst,13 | Karpaty, Bochnię i Wieliczkę z ich niezbędnemi kopalniami
297 Wst,13 | uchwała sejmu czteroletniego z dnia 3. maja 1791 r. zwiastowała
298 Wst,13 | traktat drugi podziałowy z Rosyą, zaś 25. września
299 Wst,13 | takiż traktat podziałowy z Prusami.~Kraj, po tym drugim
300 Wst,13 | Wisły i dalej na południe, z utratą Sochaczewa, Łowicza
301 Wst,13 | górę, ku granicy śląskiej z utratą Częstochowy. Z okrawków
302 Wst,13 | śląskiej z utratą Częstochowy. Z okrawków potworzono w tej
303 Wst,13 | Warszawą. Od południa Kraków z krajem po linię rzeki Pilicy,
304 Wst,13 | podziałów i państw zbiegły się z sobą nad Bugiem koło podlaskiego
305 Wst,13 | Przy pierwszym podziale, z odpadłych do Rosyi województw:
306 Wst,13 | tron, utworzył (1797 r.) z obu tych namiestnictw jedną „
307 Wst,13 | jedną „gubernię Białoruską” z miastem gubernialnem Witebskiem,
308 Wst,13 | wszedł jako miasto powiatowe. Z województwa Mińskiego, które
309 Wst,13 | utworzył gubernię Mińską z dodaniem do niej południowej
310 Wst,13 | części Brzesko-litewskiego. Z województw: Wileńskiego,
311 Wst,13 | cesarzowa Katarzyna II ukazem z dnia 14. grudnia 1795 roku
312 Wst,13 | utworzył (w grudniu r. 1796) z obu tych gubernij jedną
313 Wst,13 | jedną wielką „Litewską” z miastem gubernialnym Wilnem.
314 Wst,13 | Na Rusi zaś południowej, z odpadłego do Rosyi przy
315 Wst,13 | województwa Kijowskiego (sam Kijów z obwodem, około 35 mil kwadratowych
316 Wst,13 | prawym brzegu Dniepru). Z województwa Bracławskiego
317 Wst,13 | Podolskie i Bracławskie, z wyjątkiem odpadłego od województwa
318 Wst,13(1)| mil kwadratowych rozległy, z którego w Kongresówce powstały
319 Wst,14 | styczniu roku 1807 został z polecenia Napoleona podzielony
320 Wst,14 | przez Napoleona traktat z Rosyą i Prusami, którego
321 Wst,14 | Księstwo to utworzono najprzód z zaboru pruskiego 2-go i
322 Wst,14 | Prusom w latach 1793 i 1795, z wyjątkiem części wschodniej
323 Wst,14 | wschodniej obwodu Białostockiego z Białymstokiem, który pod
324 Wst,14 | Księstwie istnieć nadal z zachodniej jego części departament
325 Wst,14 | francuski.~Pokój Napoleona I z Austryą, zawarty w październiku
326 Wst,14 | Warszawskiego, a Rosyi przyznał z Galicyi część obwodu Tarnopolskiego
327 Wst,14 | Czortkowskiego (odgraniczone aktem z dnia 19. marca 1810 roku).
328 Wst,14 | wolnem miastem handlowem. Z kraju, przyłączonego w 1809
329 Wst,14 | Kongresówka”) w połączeniu z cesarstwem rosyjskiem i
330 Wst,14 | mocarstw rozbiorowych i wraz z okręgiem na lewym brzegu
331 Wst,14 | maja 1815 r.) abdykacyę z tytułu „księcia warszawskiego”,
332 Wst,14 | następujących: Mazowieckie z zarządem w Warszawie, Płockie
333 Wst,14 | województwo Augustowskie z zarządem (od r. 1818) w
334 Wst,14 | Dnia 7. marca 1837 roku z ośmiu tych województw Kongresówki
335 Wst,14 | potem (1867 roku) utworzono z tych 5-ciu, aż 10 gubernij,
336 Wst,14 | gubernij, a mianowicie: z Warszawskiej utworzono trzy:
337 Wst,14 | Piotrkowską i Kaliską; z Radomskiej dwie: Radomską
338 Wst,14 | dwie: Radomską i Kielecką; z Lubelskiej również dwie:
339 Wst,14 | Lubelską i Siedlecką, a z dwóch, Płockiej i Augustowskiej,
340 Wst,14 | cesarz Aleksander I, ukazem z roku 1802 rozdzielił wielką
341 Wst,14 | Cesarz Mikołaj I ukazem z grudnia 1845 roku utworzył
342 Wst,14 | nową gubernię Kowieńską z siedmiu powiatów zachodnich
343 Wst,14 | Wilejski i Dziśnieński z Mińskiej i powiat Lidzki
344 Wst,14 | Mińskiej i powiat Lidzki z Grodzieńskiej. Do Grodzieńskiej
345 II,1 | mianowicie: 1) Poznańskie z ziemią Wschowską, 2) Kaliskie,
346 II,1 | Gnieźnieńskie, 4) Sieradzkie z ziemią Wieluńską, 5) Łęczyckie,
347 II,1 | nazywane Inowrocławskie, z ziemią Dobrzyńską), 8) Płockie,
348 II,1 | Malborskie i 13) Pomorskie.~Z województw powyższych trzy,
349 II,1 | Brzesko-kujawskie i Inowłocławskie z ziemią Dobrzyńską, utworzone
350 II,1 | Dobrzyńską, utworzone były z ziemi Polan, zwanej Kujawami.
351 II,1 | Chełmińskie, Malborskie z księstwem Warmińskiem i
352 II,1 | mocą traktatu Toruńskiego z roku 1466, połączyły się
353 II,1 | roku 1466, połączyły się z Polską, do której w znacznej
354 II,1 | województwa: Poznańskie z ziemią Wschowską, Kaliskie
355 II,1 | ziemią Wschowską, Kaliskie z Gnieźnieńskiem, Sieradzkie
356 II,1 | Gnieźnieńskiem, Sieradzkie z ziemią Wieluńską, Inowłocławskie
357 II,1 | Wieluńską, Inowłocławskie z ziemią Dobrzyńską, Brzesko-kujawskie
358 II,1 | Łęczyckie. Gdy największe z nich Kaliskie (przed rokiem
359 II,1 | różnice rozległości pochodziły z przyczyny, że granice województw
360 II,1 | województwo Łęczyckie składało się z 3 powiatów i miało 3 sądy
361 II,1 | uchwały sejmu konwokacyjnego z roku 1764, jak również wybór
362 II,1 | narodów, według uchwały z roku 1766, odbywały się
363 II,2 | Województwo Poznańskie z ziemią Wschowską.~Województwo
364 II,2 | Województwo Poznańskie z Kaliskiem i Kujawami stanowiło
365 II,2 | poza Noteć, graniczyło tam z Pomorzem, na wschód z województwem
366 II,2 | tam z Pomorzem, na wschód z województwem Kaliskiem,
367 II,2 | województwem Kaliskiem, na południe z dolnym Śląskiem, na zachód
368 II,2 | dolnym Śląskiem, na zachód z Brandeburgią. Ogólnej przestrzeni
369 II,2 | Starostw grodowych, to jest z jurysdykcjami, było w województwie
370 II,2 | Drahimskie umową bydgoską z roku 1657 dane było Fryderykowi
371 II,2 | województwo Poznańskie razem z Kaliskiem w Środzie, gdzie
372 II,2 | na trybunał, po połowie z każdego województwa. Sejm
373 II,2 | województwa. Sejm konwokacyjny z r. 1761 postanowił, aby
374 II,2 | kontusz jasno-szafirowy z wyłogami szkarłatnymi i
375 II,3 | Wielkopolski. Graniczyło na północy z województwem pomorskiem,
376 II,3 | Noteć sięgało, na wschodzie z Inowłocławskiem, Brzesko-kujawskiem
377 II,3 | głowa żubra w koronie, z pierścieniem, przechodzącym
378 II,3 | nozdrza, na polu w szachownicę z barwy białej i czerwonej
379 II,3 | ułożonem. Sejmikowało razem z województwem Poznańskiem
380 II,3 | gdzie obierano dla każdego z tych województw po 6 posłów
381 II,3 | granicznego i sędziów ziemskich z całego województwa, z których
382 II,3 | ziemskich z całego województwa, z których król po jednym mianował
383 II,3 | biechowski i kamieński. Z liczby 6 powiatów jeden
384 II,3 | województwie: Kalisz, stołeczne, z obu stron rzeką Prosną oblane,
385 II,3 | wielkopolskiej zawsze bywali z kapituły gnieźnieńskiej
386 II,3 | świętego Augustyna.~Roku 1768 z północnej połowy województwa
387 II,3 | Kaliskiego, a mianowicie z trzech jego powiatów: Gnieźnieńskiego,
388 II,3 | Nakielskiego, która się stykała z województwem Pomorskiem,
389 II,3 | drugi kasztelan większy z mniejszymi: nakielskim i
390 II,3 | Chrystusie drogi handlowe z Południa do Baltyku, wymienia
391 II,3 | Kalisz jest najstarszem z miast lechickich i słowiańskich.
392 II,4 | Województwo Sieradzkie z ziemią Wieluńską.~Po zgonie
393 II,4 | wieku podziałów, Sieradz z okolicznemi ziemiami, składającemi
394 II,4 | Sieradzkie na północ graniczyło z Kaliskiem i Łęczyckiem.
395 II,4 | graniczyło województwo Sieradzkie z Krakowskiem, a część tej
396 II,4 | kwadratowych 162 i składało się z 4, mniej więcej równomiernych
397 II,4 | obierała 2 posłów. W każdym z jej powiatów byli urzędnicy
398 II,4 | jej przedstawia baranka z chorągiewką i krzyżem.~Sieradz,
399 II,4 | województwem. Sieradz, jako jedno z główniejszych miast w Wielkopolsce,
400 II,4 | walnych sejmów polskich, z liczby których na sześciu
401 II,4 | króla, uroczyste poselstwo z Węgier od wdowy po królu
402 II,4 | sieradzcy, w czasie wojny z Krzyżakami, wsparli dzielnym
403 II,5 | panowali rozmaici książęta z rodu Piastów, a najprzód
404 II,5 | Łęczyckie do Korony, tworząc z niego oddzielne województwo.
405 II,5 | lechickie, przywykli byli z prawieków rządzić się miejscowym
406 II,5 | ustanowiła sobie oddzielne prawa z 27 artykułów p. t. Constitutiones
407 II,5 | Łęczyckie graniczyło na północy z Brzesko-kujawskiem i Rawskiem.
408 II,5 | granicy północno-wschodniej z województwem Rawskiem stanowiła
409 II,5 | Trębisk aż do połączenia się z Bzurą). Wschodnią ścianę
410 II,5 | Brzeziński i Orłowski. Z tych Łęczycki zajmował większą
411 II,5 | także synodem łęczyckim, z powodu, że zasiadali na
412 II,5 | płocki, pomorski i lubuski z za Odry) oraz wiele innego
413 II,5 | zebranemu ludowi i szlachcie z niezmiernem narodu zadowoleniem
414 II,6 | brzegu Wisły, gdzie utworzono z nich dwa województwa: Brzesko-kujawskie
415 II,6 | polską pomiędzy synów swoich, z Kujaw i Mazowsza uczynił
416 II,6 | ten sposób, że Mazowsze z Kujawami i ziemią Łęczycką
417 II,6 | obecnych dwóch wojewodów z Kujaw. Jeden z nich, Maciej
418 II,6 | wojewodów z Kujaw. Jeden z nich, Maciej z Łabiszyna,
419 II,6 | Kujaw. Jeden z nich, Maciej z Łabiszyna, podpisał się
420 II,6 | Brzeskim, a drugi, Janusz z Kościelska, wojewodą Gniewkowskim.~
421 II,6 | Brzesko-kujawskie graniczyło od północy z Inowłocławskiem i przez
422 II,6 | Inowłocławskiem i przez Wisłę z ziemią Dobrzyńską, od wschodu
423 II,6 | ziemią Dobrzyńską, od wschodu z województwem Rawskiem, od
424 II,6 | województwem Rawskiem, od południa z Łęczyckiem i Kaliskiem,
425 II,6 | Kaliskiem, od zachodu także z Kaliskiem, a w ostatnich
426 II,6 | czasach Rzeczypospolitej z nowo utworzonem Gnieźnieńskiem.~
427 II,6 | Brzesko-kujawskie i Łęczyckie z najgęstszem zaludnieniem
428 II,6 | na trybunał, po połowie z każdego województwa. Popis
429 II,6 | województwie tem leżało największe z jezior wielkopolskich Gopło,
430 II,6 | szerokie, podaniami związane z kolebką dziejów polskich.
431 II,6 | dziejów polskich. Na jednej z wysp tego jeziora znajdował
432 II,6 | śmierć tu znaleść wygnany z Gniezna, znienawidzony przez
433 II,6 | miasto Kruszwicę, jedno z najstarszych i znaczniejszych
434 II,6 | Kazimierzu odziedziczył Brześć z okolicznym powiatem syn
435 II,6 | Kazimierz Wielki, ugodą kaliską z 1343, powrócił Brześć z
436 II,6 | z 1343, powrócił Brześć z ziemią Kujawską Koronie
437 II,7 | Województwo Inowłocławskie z ziemią Dobrzyńską.~Za doby
438 II,7 | podpisał właśnie obok Macieja z Łabiszyna, wojewody Brzeskiego,
439 II,7 | wojewody Brzeskiego, Janusz z Kościelca, wojewoda Gniewkowski.
440 II,7 | Inowłocławskie graniczyło na północ z województwem Pomorskiem,
441 II,7 | Pomorskiem, tudzież przez Wisłę z województwem Chełmińskiem,
442 II,7 | Chełmińskiem, na zachód przez Wisłę z ziemią Dobrzyńską, na południe
443 II,7 | Dobrzyńską, na południe z województwem Brzeskiem,
444 II,7 | województwem Brzeskiem, a na zachód z północną częścią województwa
445 II,7 | województwa Kaliskiego (z której za Stanisława Augusta
446 II,7 | zagrodowej 72. Widzimy już z cyfr powyższych, że stosunkowo
447 II,7 | Kujawiak idzie szukać kija z chlebem, a Pałuczanin z
448 II,7 | z chlebem, a Pałuczanin z kijem chleba”. Pałukami
449 II,7 | województwo Brzeskie i uchwała z roku 1510 pozwalała na wspólne
450 II,7 | 1510 pozwalała na wspólne z temże województwem odbywanie
451 II,7 | których obierano dla każdego z tych województw po 2 posłów
452 II,7 | Bydgoszcz. Uchwałą sejmową z roku 1764 do Bydgoszczy
453 II,7 | do Poznania przenosił się z Piotrkowa co drugi rok trybunał
454 II,7 | Dobrzyńskiej, tylko wzmianki z roku 1065 o grodach Dobrzyniu
455 II,7 | Mazowsza, książę Konrad z biskupem pruskim Krystyanem
456 II,7 | Braci Chrystusowych, złożony z wojowników niemieckich,
457 II,7 | Prusakach, podzielić się z księciem.~Uposażenie Dobrzyńców
458 II,7 | szczuplejszych jej granicach, wraz z grodem Dobrzyniem nad Wisłą,
459 II,7 | bo była zawsze złączona z inną dzielnicą, kujawską
460 II,7 | kujawską lub łęczycką. Mając z jednej strony sąsiedztwo
461 II,7 | sąsiedztwo pogan pruskich, z drugiej chciwy Zakon, który
462 II,7 | historycznych wypadków.~Jednym z najsroższych napadów było
463 II,7 | kronikarze, Litwa uprowadziła z ziemi Dobrzyńskiej i Kujaw
464 II,7 | osobiście do Krakowa i do króla z tem, że ustąpi mu prawem
465 II,7 | Łokietek strawił na corocznych z nimi bojach. Dopiero Kazimierz
466 II,7 | owocom pokoju, dźwignęły się z gruzów wsie i miasta, zakwitło
467 II,7 | zakwitło rolnictwo i handel z Gdańskiem, zaczęła wzrastać
468 II,7 | głowę sędziwego człowieka z dwiema koronami, jedną na
469 II,7 | koronami, jedną na głowie z rogami bawolimi, a drugą
470 II,8 | Obszerna ta ziemia, jedno ciało z Polską od wieku X do XII
471 II,8 | Mazowieckie. Zanim o każdem z tych województw podamy oddzielne
472 II,8 | Mazowsze i cyframi wziętemi z dawnych źródeł urzędowych
473 II,8 | zasiadłych w nim wiosek, z powiatami: Ciechanowskim,
474 II,8 | albo graniczą bezpośrednio z Mazowszem, albo leża w bliskiem
475 II,8 | Mazowszem, albo leża w bliskiem z Mazurami sąsiedztwie. Widocznie
476 II,8 | Mazowieckiego, w porównaniu z Płockiem i Rawskiem, i podaje
477 II,8 | nadmieniając przytem, iż żadna z nich nie jest tak biedną,
478 II,8 | ziemiach ludności rolniczej. Z pewną też chlubą możemy
479 II,8 | wiadomo, powstały na Mazowszu z dawnych dóbr książąt mazowieckich,
480 II,8 | Ten spadek po książętach, z którego powstały tak zwane
481 II,8 | powstały w XIV–XVI wieku z karczunku w borach mazowieckich,
482 II,8 | Przy porównaniu Mazowsza z Małopolską, okazuje się,
483 II,8 | przestrzeni. Łączące się z sobą klucze biskupstwa płockiego
484 II,8 | Bugiem, tworzyły terytoryum z powierzchnią, 18 do 20 mil
485 II,8 | rolniczego, jak słynące z rozkwitu dobra łowieckie
486 II,8 | księstwo Sieluńskie, złożone z 3 kluczów, z których dwa
487 II,8 | Sieluńskie, złożone z 3 kluczów, z których dwa leżało w ziemi
488 II,8 | spojrzymy na stare spisy wiosek z nazwiskami ich posiadaczów.
489 II,8 | folwarków. Fortuny złożone z kilku folwarków i wiosek
490 II,9 | Województwo Rawskie.~Jedną z trzech głównych dzielnic,
491 II,9 | po nim Władysław w nocy z dnia 26. na 27. lutego,
492 II,9 | Była to zatem pierwsza z dzielnic mazowieckich, która
493 II,9 | Rawskie, w granicach swoich z XV wieku dotrwała do upadku
494 II,9 | ziemie: Warszawska i Czerska z województwa Mazowieckiego.
495 II,9 | graniczyło województwo Rawskie z Łęczyckiem i Brzesko-kujawskiem.~
496 II,9 | Sochaczewską i Gostyńską, a każda z nich na 2 powiaty. Rawska
497 II,9 | miast 15, łanów kmiecych z folwarcznymi 5093 i bezkmiecej
498 II,9 | corocznie kolejno jedna z ziem wybierała dwóch dla
499 II,9 | województwa. Konstytucya sejmowa z roku 1766 przywróciła województwu
500 II,9 | w czerwonem polu, tylko z tą różnicą, że płocki miał
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-1533 |