1-500 | 501-1000 | 1001-1480
Czesc, Rozdzial
1 Intro | pracę wykreślenia tychże na najdokładniejszych mapach
2 Intro | spożytkowaliśmy w dalszym ciągu na tym warstacie rozległy materiał
3 Wst | Część wstępna.~Ogólny pogląd na ludy i granice w toku dziejów~ ~
4 Wst,1 | Słowianie, osiedliwszy się na przestrzeni między morzem
5 Wst,1 | się po szerokich krainach na mnogie ludy i plemiona,
6 Wst,1 | niezmienione pozostały. Na zachodzie walczyła ona w
7 Wst,1 | śmiertelnym z Niemcami, na południowym wschodzie, w
8 Wst,1 | szczepu, nie uległy zmianie na lepsze przez całe dziesięć
9 Wst,1 | słowiańskie nie stanęły na wyżynie solidarnej obrony.~ ~
10 Wst,2 | się działo za Karpatami, na północy. Geograf grecki
11 Wst,2 | mieszka za Elbą (to jest na wschód tej rzeki), tego
12 Wst,2 | morza drogi nie odbywał na wschód, ani za Elbą Rzymianie
13 Wst,2 | Bułgarów, Gotów i Węgrów na Słowiańszczyznę naddunajską
14 Wst,2 | widok z zachodu i południa na Słowian, mieszkających nad
15 Wst,2 | była tyle narażona, co one, na wędrówki i najazdy narodów
16 Wst,2 | pół tysiąca lat posiadał na swoim tronie własną dynastyę
17 Wst,3 | Sąsiedzi Lechitów.~Na całej długości ściany wschodniej,
18 Wst,3 | przerobionej przez Finnów na Ruotsi, która oznacza bądź
19 Wst,3 | Ruryka, w wielkiej wyprawie na Carogród prowadził wszystkie
20 Wst,3 | niesłowiańskiego rodu Pieczyngowie. Na północo-wschód grodów czerwieńskich,
21 Wst,3 | Wiatycze) nad Dniepr górny. Na polesiu wołyńskiem zamieszkiwali
22 Wst,3 | oni, jak się zdaje, parci na wschód i północ przez Radymiczan
23 Wst,3 | roku 906 chodzili z Olegiem na Carogród. Nad rzeką Połotą
24 Wst,3 | przeniesionych z nad Wisły na Białoruś (np. Mińsk, Płock –
25 Wst,3 | Szczep ten dzielił się na 5 głównych plemion, a mianowicie:
26 Wst,3 | dopływami niższego Niemna na prawym jego brzegu, nazwaną
27 Wst,3 | polsku podolak, niżowiec2). Na północ od Litwy i Żmudzi,
28 Wst,3 | Łotyszów, dzielących się na plemiona Kuronów (od nich
29 Wst,3 | to jest nie rozumiem”. Na tej to zasadzie pobratymstwa
30 Wst,3 | ojcowizna. Prusowie dzielili się na wiele drobnych plemion,
31 Wst,3 | drobnych plemion, jakby na powiaty. Długosz powiada,
32 Wst,3 | równocześnie z Jadźwingami ustąpili na zawsze z widowni dziejowej.
33 Wst,3 | Augustowa i Suwałk, położone na północ rzeki Leki, przezwanej
34 Wst,3 | ich poduszczał i wzywał na pomoc, a gdy zostali przez
35 Wst,3 | odmienne pozyskali nazwiska, i na wiele osobnych podzielili
36 Wst,3 | klinem, jak powiedzieliśmy, na pokryte borami Podlasie,
37 Wst,3 | Litwinami i Prusakami chodzili na pomoc Świętopełkowi pomorskiemu
38 Wst,3 | od wolnego (swobodnego) na nich osiadania, a lud miejscowy
39 Wst,4 | Warty, a musiała być, jak na owe czasy, niepospolicie
40 Wst,4 | rolnictwa, t j. przemiany lasów na pola, od których nazwano
41 Wst,4 | Lechitowie, ci zwłaszcza, którzy na polach siedzieli, zostali
42 Wst,4 | górnym, Lachów cieszyńskich na południu. Z pośrodka szerokiej
43 Wst,4 | brzegach Odry i Cieszyn na południu. Śląsk tak był
44 Wst,4 | Pomorzanie i Kaszubowie. Na północ od Polan, poza bagnistą
45 Wst,4 | nadmorskie, dzielili się na rozmaite ludy, które miały
46 Wst,4 | Duńczykami.~Kujawianie siedzieli na północo-wschód Polan w okolicach
47 Wst,4 | Bydgoszcz przy granicy Pomorza. Na prawym brzegu Wisły ponad
48 Wst,4 | Pilicy, a nawet poza Pilicą na południu od rzeki Radomki,
49 Wst,4 | granicę litewskich Prusów na północy i rzekę Łęk, płynącą
50 Wst,4 | siedzieli Jadźwingowie). Na zachodzie od ziemi Kujawian
51 Wst,4 | się siedliska mazowieckie na wschód aż po Biebrzę i Ślinę (
52 Wst,4 | Lechitów, rozpadała się na dwie kategorye: 1) Lachów
53 Wst,4 | Lachów, poprzestających na tem jednem nazwisku. Takimi
54 Wst,4 | książce o Lechitach bada na podstawie Nestora, jak daleko
55 Wst,4 | pozostawali. Z kolei przyszła na południo-wschodzie przewaga
56 Wst,4 | roku 981 podjął wyprawę „na Lachy (tak nazywa Nestor
57 Wst,4 | liczne woje i znowu poszli „na Lachy”, a zawojowawszy ziemię
58 Wst,4 | Lachowie, rzecz więc prosta, że na zachodzie Europy utrwaliła
59 Wst,4 | nazwa Polski, Polonii, a na całym wschodzie, od Litwy
60 Wst,4 | jako więcej wojowniczych, na rolnicze, osiadłe, zasobniejsze.
61 Wst,4 | musieli czynić podobne napady na rolniczych Polan leśni Lachowie,
62 Wst,5 | występuje po raz pierwszy na widownię świata, jako państwo
63 Wst,5 | Mieszka, Mieczysława) graniczy na wschodzie z Rusami, a na
64 Wst,5 | na wschodzie z Rusami, a na północy z Brusami (Prusami).
65 Wst,5 | Mieszka, przeznaczone są na utrzymanie jego ludzi (t.
66 Wst,5 | sile z nimi żaden naród na świecie. Zamieszkują kraje
67 Wst,5 | Królowie Słowian jeżdżą na wielkich, toczących się,
68 Wst,5 | cztery mocne podpory, a na nich, zawieszony na łańcuchach,
69 Wst,5 | podpory, a na nich, zawieszony na łańcuchach, kosz, który
70 Wst,5 | z niemiecką. Rzeka Kwisa na zachód od Odry (dopływ lewego
71 Wst,5 | Rzeszy niemieckiej wchodziły. Na przestrzeni zatem od pasma
72 Wst,5 | polskim i wyszczerbił się na nim. Przebiegły Mieszko,
73 Wst,5 | lub Morawy, posuwała się na północ lub na południe łańcucha
74 Wst,5 | posuwała się na północ lub na południe łańcucha gór powyższych.
75 Wst,5 | Małopolski, a silnych książąt na Wawelu nie stało, podlegał
76 Wst,5 | wiele innych grodów i ziem na przestrzeni późniejszej
77 Wst,5 | morza gdańskiego, biegła na południe brzegiem Wisły,
78 Wst,5 | należało do Polski) biegła na wschód granicą Mazowsza
79 Wst,5 | Kongresówki z Prusami, od Rypina na wschód aż do Grajewa i rzeki
80 Wst,5 | Mazowszan w dobie Piastów na północo-wschodzie, a stąd
81 Wst,5 | typowych lechickich, dalej na wschód (od Tykocina i Suraża)
82 Wst,5 | d.). Bug prawdopodobnie na całej swojej długości, od
83 Wst,5 | posiadłości Lachów od Rusi na południo-wschodzie. Ziemia
84 Wst,5 | powyższym przez Włodzimierza na Lachach, była to późniejsza
85 Wst,6 | nowych ziem słowiańskich na Niemcach. Straconą roku
86 Wst,6 | Lubień za Odrą. Roku 1013, na zjeździe Bolesława z cesarzem
87 Wst,6 | 27-miu zdobyte przez Ruś na Lachach, zostały teraz znowu
88 Wst,6 | dla Polski odzyskane. Nie na długo jednak. Gdy bowiem
89 Wst,6 | zrobił pamiętny najazd na Polskę i Gniezno i przywłaszczył
90 Wst,6 | ówczesnego państwa polskiego. Na lewym brzegu Ossy i Lutrzyny
91 Wst,6 | pomiędzy Mazowszem i Prusami, na całej swej długości od rzeki
92 Wst,6 | w parumilowej odległości na południe pasma jezior pruskich,
93 Wst,6 | miało swoją przyczynę. Oto na granicach Polski piastowskiej
94 Wst,6 | południowej linii jezior pruskich.~Na północo-wschodzie Mazowsza
95 Wst,6 | grody biskupów płockich). Na lewym brzegu Buga Gródek
96 Wst,7 | 1109 cesarz Henryk V zdobył na Polsce Lubusz zaodrzański
97 Wst,7 | Pomorzanami, i położone na niej kasztelanie polskie:
98 Wst,7 | buntowniczego Świętopełka na Pomorzu kaszubskiem, czyli
99 Wst,7 | ale wobec rozbicia państwa na cztery dzielnice i zaborczości
100 Wst,7 | że gdy Władysław II, pan na Śląsku i ziemi krakowskiej,
101 Wst,7 | Konrada III), to, lubo zmarł na wygnaniu, trzej jego synowie,
102 Wst,7 | wnukowie pogromcy Niemców na „Psiem polu”, ale zrodzeni
103 Wst,7 | niemieckich, przetrwali na Śląsku, germanizując go,
104 Wst,7 | Niemcom, niż Polsce. Wreszcie na Pomorzu kaszubskiem, czyli
105 Wst,7 | Pomorze, od Gdańska do Rugii, na dwa lub trzy księstwa się
106 Wst,7 | król węgierski, osadził na Haliczu syna swego Andrzeja,
107 Wst,7(1)| Na Rusi Rurykowicze wprowadzili
108 Wst,8 | bo we własnym interesie, na kolonizowanie bezludnego
109 Wst,8 | aby mieć oparcie do wypraw na Ragnetę i Christmemel nad
110 Wst,8 | kolejno dobra i powiaty na Żmudzi: Rosienie, Bejsagołę,
111 Wst,8 | uratowane zostały przez Polaków. Na gruncie polskim za Odrą,
112 Wst,8 | Wyszogrodu (wielkopolskiego) na linii Noteci, dziedzinę
113 Wst,8 | Teutonów i przeszedłszy na stronę Rzeszy i królów czeskich,
114 Wst,8 | Mazowsze i Kujawy przeszły na najmłodszego z jego braci,
115 Wst,8 | pomiędzy dwóch jego synów na dwa księstwa: Płockie (Bolesława)
116 Wst,8 | Czerskie (Konrada), granicząc na północo-wschodzie z Jadźwingami
117 Wst,8 | papieski, ukoronował go na króla Rusi w Drohiczynie
118 Wst,8 | wszystkim zagonom Tatarów na Polskę, ilekroć go zawołano
119 Wst,8 | Swarno w Przemyślu, Mścisław na Łucku a Wasylko na Włodzimierzu.
120 Wst,8 | Mścisław na Łucku a Wasylko na Włodzimierzu. Zazdrosny
121 Wst,8 | której brzemię tak zaciężyło na nieszczęśliwej Rusi, że (
122 Wst,8 | wezwany przez Wielkopolan na króla, przybywszy z wiosną
123 Wst,9 | panował przez lat pięć na Wielkopolsce, Małopolsce
124 Wst,9 | oni naprzykład obojętnie na Lublin, opanowany przez
125 Wst,9 | państwa, ale obraził się za to na Łokietka, chciwy najwyższych
126 Wst,9 | którego podmówił do wkroczenia na Pomorze (roku 1308) i oblężenia
127 Wst,9 | Gdańska. Łokietek, zajęty na granicach Rusi, wezwał Krzyżaków
128 Wst,9 | granicach Rusi, wezwał Krzyżaków na pomoc przeciw Waldemarowi,
129 Wst,9 | wszystkie grody pomorskie na załogach polskich. Tym sposobem
130 Wst,9 | odstąpiwszy Henrykowi kraj na lewym brzegu Odry. Chciwi
131 Wst,9 | Jeden tylko Bernard, książę na Świdnicy i Jaworzu, i syn
132 Wst,9 | raz ostatni przed śmiercią na krwawe boje z Krzyżakami.~
133 Wst,9 | odzyskał dla Polski Kościan na Bolesławie lignickim, ale
134 Wst,9 | praw do ziemi Chełmińskiej na korzyść Krzyżaków i do zwierzchnictwa
135 Wst,9 | zwierzchnictwa nad Śląskiem na rzecz Czech, co było ostatecznym
136 Wst,9 | Polski gospodarki Czechów na Śląsku. Czuwał więc, aby
137 Wst,9 | Byczynę, Kmistat, i zdobywszy na Konradzie, księciu oleśnickim,
138 Wst,9 | Warszawie, skazano Zakon na zwrot Polsce ziem: Pomorskiej,
139 Wst,9 | Dobrzyńskiej i Kujaw, oraz na zapłacenie 194.000 grzywien
140 Wst,9 | rezultatów praktycznych na razie nie dał. Kazimierz
141 Wst,9 | bojarowie otruli panującego na Haliczu Bolesława Trojdenowicza,
142 Wst,9 | syn Gedymina, siedział na Wilnie, brat jego Kiejstut
143 Wst,9 | opanował Kazimierz Wielki na Lubarcie: Łuck, Włodzimierz,
144 Wst,9 | którzy u Perokopu krymskiego na stepach czarnomorskich koczowali.
145 Wst,9 | Łucką, a Kazimierz Wielki, na znak swego zwierzchnictwa,
146 Wst,9 | w posiadaniu Kiejstuta. Na Pokuciu i południo-wschodzie
147 Wst,9 | Zakonowi: Roku 1334 przyciągnął na Żmudź w liczbie Krzyżaków
148 Wst,9 | książę bawarski i zbudował na ziemi Żmudzkiej w okolicy
149 Wst,9 | radości zapisuje Krzyżakom na własność całą Litwę i ziemie
150 Wst,9 | bawarskim miała przodkować na wszystkich przeciw poganom
151 Wst,9 | śmierci ojca (1377 roku) na stolicy wileńskiej, żeby
152 Wst,9 | wileńskiej, żeby się utrzymać na tronie litewskim, wspólnie
153 Wst,9 | kiedy obadwaj z dwóch stron na Żmudź uderzali, to w pośrodku
154 Wst,9 | uderzali, to w pośrodku na zgliszczach podawali sobie
155 Wst,9 | października 1398 foku) na wyspie niemnowej Salinie,
156 Wst,9 | wyspę Salinę, ale i dalej na południe za Niemnem ku Mazowszu
157 Wst,9 | wykonali morderczy napad na ziemię Żmudzką. Znękani
158 Wst,9 | środku tej ziemi: Friedberg na miejscu Wielony, jako stolicę
159 Wst,9 | niemiecką. Ucisk, wywarty na opornych, przybrał ostateczne
160 Wst,9 | Niemcy wtłoczyli jarzmo na wszystkich, wolne barki
161 Wst,9 | popłoch zapanował powszechny na Żmudzi, wszystko, co żyło,
162 Wst,9 | pozasiekał drzewem leśne drogi, na wolnych nawet ludzi czyniąc
163 Wst,9 | ujarzmicielom w ich napadach na bratnią sobie Litwę. Zwycięzki
164 Wst,9 | budowaniem wielkiego państwa na Rusi, odstępowali gniazdo
165 Wst,9 | politycznym, zaprosili Jagiełłę na męża królewny Jadwigi. Była
166 Wst,9 | pogańskiej Litwy przyjmował na zamku krakowskim chrzest
167 Wst,9 | księstwo Halickie w roku 1340 na rzecz korony polskiej zajął,
168 Wst,9 | dostawiać 7000 ludzi posiłków na wojnę, udzielać polskiemu
169 Wst,9 | nad Dniestrem, nie budować na tej rzece jazów, nie pobierać
170 Wst,9 | wołów i 200 worów wyziny na kuchnię, 200 sztuk szkarłatu
171 Wst,9 | Kijów. Smoleńsk zdobył on na Światosławiczach i zhołdował
172 Wst,9(1)| zwierzchnictwa nad Śląskiem nastąpiło na zjeździe w Trenczynie dnia
173 Wst,10 | W wieku XV.~Na zjeździe w Wilnie stanął
174 Wst,10 | stały z Litwą sprzymierzone. Na wschód posiadłości litewskich,
175 Wst,10 | Jagiełły i Witolda. Jeszcze na rok przed Grunwaldem, kiedy
176 Wst,10 | sierpniu roku 1409 wkroczył na Żmudź i wypędził załogi
177 Wst,10 | aby dożywocie zamienić na wieczność. Nowym sędzią
178 Wst,10 | ustanowiono wójtów i ciwunów. Na soborze konstancyeńskim
179 Wst,10 | zawarty (nad jeziorem Mielnem, na Kujawach, gdzie Jagiełło
180 Wst,10 | gdzie Jagiełło obozował), na zawsze wcielał Żmudź do
181 Wst,10 | Nieszawę, Orłów i Murzynów na Kujawach, zrzekając się
182 Wst,10 | Kujawach, zrzekając się na wieki praw do Żmudzi. Traktat
183 Wst,10 | kwadr. ziemi lechickiej (na lewym brzegu Wisły), a wyrzekała
184 Wst,10 | Pomorza, bo głównie miano na względzie zabezpieczenie
185 Wst,10 | windykując (r. 1432) takowe na rzecz Korony. W roku 1434
186 Wst,10 | Podola województwo. Panujący na Czernihowie Świdrygiełło,
187 Wst,10 | wichrzyć, chcąc wedrzeć się na tron wielkoksiążęcy litewski.
188 Wst,10 | kujawskim, zrzekł się był na zawsze wszelkich uroszczeń
189 Wst,10 | dopóki Polacy nie znieśli go na polach wiłkomierskich. Upadek
190 Wst,10 | sporów i wojny granicznej na Podlasiu między książętami
191 Wst,10 | zawartego przymierza, wysłany na namiestnika do Nowogrodu
192 Wst,10 | moskiewskim drogę do dalszych na Rusi litewskiej podbojów.~
193 Wst,10 | to jest przez Krzyżaków na poganach prusko-litewskich
194 Wst,10 | wprędce (1492) nastąpiło. Na wiosnę roku 1493 Wielki
195 Wst,10 | Jakoż dnia 10. maja 1499 na sejmie w Piotrkowie, odnowiono
196 Wst,10 | dnia 20. lipca tegoż roku na sejmie litewskim w Brześciu
197 Wst,11 | skłoniła Litwę, po wstąpieniu na tron Aleksandra Jagiellończyka
198 Wst,11 | 1501 r.), określającego na przyszłość wspólny wybór
199 Wst,11 | kilkoletni pobyt Zygmunta na Śląsku upamiętnił się w
200 Wst,11 | który roku 1512 wybrał się na wojnę przeciw Litwie, postanawiając
201 Wst,11 | ogromne wojsko Wasila zdobyło na Litwinach Smoleńsk. Starania
202 Wst,11 | Szwecyi, czem więcej jeszcze na siebie Moskwę rozjątrzyli.
203 Wst,11 | polskiemu uroczysty hołd na rynku krakowskim. Prusy
204 Wst,11 | szlachta mazowiecka przysięgła na wierność Zygmuntowi I, a
205 Wst,11 | trzech krajów.~Po wstąpieniu na tron Zygmunta Augusta (r.
206 Wst,11 | Gottard Kettler, zgodził się na zajęcie przez króla polskiego
207 Wst,11 | Gottard Kettler złożył na zamku wszystkie znaki godności
208 Wst,11 | carskich, nie mogąc liczyć na odsiecz, oderwała się od
209 Wst,11 | Sanguszko odzyskał za Dnieprem na rzecz Litwy Ułę, a Połubiński
210 Wst,11 | Pierwszym lub Starszym), na księstwo pruskie, to jest
211 Wst,11 | W roku 1569 przybył on na sejm Unii do Lublina, gdzie
212 Wst,11 | dnia 19. lipca) wykonał.~Na tymże sejmie lubelskim w
213 Wst,11 | Franciszkanów lubelskich. Król na stopniach ołtarza intonował
214 Wst,11 | materyalne. Weszły bowiem na arenę cywilizacyi europejskiej
215 Wst,11 | walk Kazimierza Wielkiego na Rusi z Tatarami i od Grunwaldu,
216 Wst,11 | wraz z dorobkiem duchowym na usługi Litwy i Rusi oddawał.~
217 Wst,11 | książęta z Lauenburga i Bytowa na Pomorzu. Uroczysta ceremonia
218 Wst,11 | Uroczysta ceremonia odbyła się na Krakowskiem Przedmieściu
219 Wst,11 | roku 1579 mogąc wyruszyć na wojnę północną, w sierpniu
220 Wst,11 | roku Iwan Groźny zrzekł się na korzyść Rzeczypospolitej
221 Wst,11 | Inflant, które podzielił na trzy prezydentury, jakby
222 Wst,11 | przywłaszczyła sobie Szwecya.~Na sejmie roku 1600 Zygmunt
223 Wst,11 | napadł Estonię i zdobył na Polakach Rewel. Wówczas
224 Wst,11 | zamków. Prawie jednocześnie i na południowych kresach Polski
225 Wst,11 | oręża. Wołosi, rozerwani na stronnictwa, nie wszyscy
226 Wst,11 | osadzony przez Jana Zamojskiego na hospodarstwie mołdawskiem,
227 Wst,11 | Zamojski atoli pobiwszy Michała na głowę, osadził na hospodarstwie
228 Wst,11 | Michała na głowę, osadził na hospodarstwie mołdawskiem,
229 Wst,12 | króla, odbył się w Warszawie na Krakowskiem Przedmieściu
230 Wst,12 | 1621, zdał to już zupełnie na Turcyę, pod której panowanie
231 Wst,12 | Władysław IV po wstąpieniu na tron (r. 1632), pokojem
232 Wst,12 | lennem Bytów i Lauenburg na Pomorzu.~W roku 1654 na
233 Wst,12 | na Pomorzu.~W roku 1654 na uczczenie dwóchsetnej rocznicy
234 Wst,12 | wybiło medal pamiątkowy. Na stronie głównej tego medalu
235 Wst,12 | dzieło wzięte pod opiekę”. Na stronie odwrotnej herb miasta
236 Wst,12 | tronu Szwecyi, poprzestając na tytule dożywotnim. Rzeczpospolita
237 Wst,12 | dnia 30. stycznia 1667 roku na lat trzynaście i pół, odstępowała
238 Wst,12 | Czernihowszczyznę, a Kijów oddawała na lat dwa. Wróciły do Polski
239 Wst,12 | Michała Korybuta, Mochamed IV, na czele ogromnego wojska,
240 Wst,12 | ogromnego wojska, wyruszył na nieprzygotowaną do wojny
241 Wst,12 | Żórawnie, odzyskał Sobieski na Turkach dwie trzecie zagrabionej
242 Wst,12 | nigdy do Rzeczypospolitej.~Na lat dziewiętnaście przed
243 Wst,13 | Królewcu (18. stycznia 1701 r.) na króla pruskiego, przybrawszy
244 Wst,13 | hołdownika Rzeczypospolitej na ukoronowanego monarchę,
245 Wst,13 | to, że dla uwiecznienia i na pamiątkę trzechsetnej rocznicy
246 Wst,13 | Malborgu 6. lutego 1454 roku”. Na stronie odwrotnej medal
247 Wst,13 | szczęście publiczne panują”. Na stronie odwrotnej napis,
248 Wst,13 | miejscu królewicza Karola, na zależnem od Polski księstwie
249 Wst,13 | roku, jak również osadzony na tronie polskim za wolą cesarzowej
250 Wst,13 | zrzekł się rządów Kurlandyi na rzecz Piotra, swojego syna.
251 Wst,13 | Rzeczypospolitej, umieszczał jeszcze na monetach kurlandzkich herb
252 Wst,13 | Fryderyk Rosyę i Austryę na grunt ulubionego swego zamiaru
253 Wst,13 | a stamtąd linią prostą na Frampol do Zamościa, od
254 Wst,13 | do Zamościa, od Zamościa na Hrubieszów do Bugu, od Bugu
255 Wst,13 | on posunął swoje granice na południe Noteci w głąb Rzeczypospolitej.~
256 Wst,13 | wątpliwa linią podzielonej na wiele odnóg Noteci, co dawało
257 Wst,13 | potrafiono sprawdzić, skarżył się na niesprawiedliwości, których
258 Wst,13 | Rzeczpospolita nie zgodziła się na ustąpienie tych krajów,
259 Wst,13 | wówczas nie mieliśmy wcale.~Na wiadomość o traktacie podziałowym,
260 Wst,13 | oliwskiego. Król zebrał na dzień 8. lutego 1773 roku
261 Wst,13 | senatu, która zezwoliła na zwołanie sejmu w terminie
262 Wst,13 | miasto sejmowe Warszawę.~Na tym to sejmie warszawskim
263 Wst,13 | Rzeczpospolita) Gdańsk i spław na Wiśle, a i tu komora pruska
264 Wst,13 | brzegiem, a wolna żegluga na niej utrzymywała się tylko
265 Wst,13 | Zwołano sejm do Grodna na 17. czerwca 1793 roku. Sejm
266 Wst,13 | podziale pozostały, miał na wschodzie granicę rosyjską,
267 Wst,13 | województwa Podolskiego. Na zachodzie nowa granica pruska
268 Wst,13 | w poprzek Wisły i dalej na południe, z utratą Sochaczewa,
269 Wst,13 | Sochaczewa, Łowicza i Rawy na rzecz Prus, do rzeki Pilicy
270 Wst,13 | dłużej nad kilka miesięcy. Na wiosnę roku 1794 nastąpiło
271 Wst,13 | przestały istnieć, nim mogły być na gruncie wytknięte i opisane.
272 Wst,13 | nowe granice trzech dworów na jej ziemiach. Kraj do Niemna,
273 Wst,13 | Cesarz Paweł I, po wstąpieniu na tron, utworzył (1797 r.)
274 Wst,13 | cesarz Paweł I, wstąpiwszy na tron, utworzył (w grudniu
275 Wst,13 | miastem gubernialnym Wilnem. Na Rusi zaś południowej, z
276 Wst,13 | Wołyńską i Kijowską (całą na prawym brzegu Dniepru).
277 Wst,14 | Aleksander I, wstąpiwszy na tron (w marcu roku 1801),
278 Wst,14 | tak, że odtąd istnieją (na terytoryum odpadłem od Polski
279 Wst,14 | polecenia Napoleona podzielony na sześć następujących departamentów:
280 Wst,14 | odstąpił Rosyi za jej zgodę na utworzenie Księstwa Warszawskiego.
281 Wst,14 | ale przemieniony został na departament Łomżyński. Sześć
282 Wst,14 | Warszawskie, podzielono na 60 powiatów. Gdańsk ogłoszony
283 Wst,14 | posiadłości galicyjskie na prawym brzegu górnej Wisły
284 Wst,14 | Bugu pod Sokalem. Kraj zaś na lewym brzegu Wisły do rzeki
285 Wst,14 | Wisły do rzeki Pilicy i na prawym między Wisłą a Bugiem
286 Wst,14 | listopada tegoż roku. Kraków na mocy traktatu dodatkowego
287 Wst,14 | rozbiorowych i wraz z okręgiem na lewym brzegu Wisły (obejmującym
288 Wst,14 | Polskiego, zostały przemienione na ośm województw następujących:
289 Wst,14 | wielką gubernię Litewską na dwie: Litewsko-wileńską
290 II | CZĘŚĆ II~Podział na prowincje i województwa ~
291 II,1 | Dawna Polska dzieliła się na trzy wielkie prowincye,
292 II,1 | prowincye, a mianowicie: na Wielkopolskę, Małopolskę
293 II,1 | od roku 1768, (w którym na życzenie króla Stanisława
294 II,1 | rozdzielono województwo Kaliskie na dwa: Kaliskie i Gnieźnieńskie)
295 II,1 | granic, ale tylko przetwarzać na województwa.~Podział województw
296 II,1 | Podział województw i ziem na powiaty miał już znaczenie
297 II,1 | Brzesko-kujawskie dzieliło się na 5 powiatów i miało 5 sądów
298 II,1 | kwadratowych.~Elekcya deputatów na trybunał, według uchwały
299 II,1 | jak również wybór posłów na Sejm obojga narodów, według
300 II,1 | Pomorskie. Drugą zaś kadencyą na drugi rok też same województwa,
301 II,1 | Łęczyckie i Sieradzkie, na przestrzeni już wskazanej (
302 II,1 | bo przeciętnie po dwie na jednej mili kwadratowej;
303 II,1 | lasami pokryty, bo nawet na 3 mile kwadratowe nie wypadała
304 II,1 | wypadało mniej-więcej jedno na półtorej mili kwadratowej,
305 II,1 | Dobrzyńskiej, bo przeciętnie l na 101/2 mili kwadratowej.
306 II,1 | Orłowskim (przeciętnie po 14 na mili kwadratowej), a najrzadsze
307 II,1 | bo prawie tylko po jednej na takiejże przestrzeni. Łanów
308 II,1 | przeciętnie przeszło 72 wypadało na jedną milę kwadratową, najmniej
309 II,1 | zaludnionym krajom rolniczym na zachodzie Europy. Obok dość
310 II,1 | charakter przeważnie, jak na owe czasy, demokratyczny.~ ~
311 II,2 | pierwotną ziemię Polan, na której w zamierzchłych czasach
312 II,2 | metropolią władzy duchownej na całą Polskę. Tutaj to w
313 II,2 | potomków Mieczysława Starego na Przemysławie II Pogrobowcu,
314 II,2 | Namysłowie roku 1346 odzyskał na książętach śląskich ziemię
315 II,2 | Henryka, księcia panującego na Żeganiu, od Polski oderwana
316 II,2 | Poznańskie, przecięte prawie na dwie równe połowy rzeką
317 II,2 | równe połowy rzeką Wartą (na lewym brzegu leżała część
318 II,2 | graniczyło tam z Pomorzem, na wschód z województwem Kaliskiem,
319 II,2 | województwem Kaliskiem, na południe z dolnym Śląskiem,
320 II,2 | południe z dolnym Śląskiem, na zachód z Brandeburgią. Ogólnej
321 II,2 | 294, która rozpadała się na 4 powiaty: Poznański (162
322 II,2 | gdzie się dało, choćby na poręczach, czyli drążkach),
323 II,2 | województwa obierają 12 posłów na sejm obojga narodów i 4
324 II,2 | obojga narodów i 4 deputatów na trybunał, po połowie z każdego
325 II,2 | zasiadający w Piotrkowie, zjeżdżał na jednę kadencyę (od niedzieli
326 II,2 | pierwotny herb Piastów. Gdy na sejmie r. 1776 uchwalono
327 II,2 | szkarłatnymi i żupan biały, a na sejm następny r. 1778 posłowie
328 II,3 | Wielkopolski. Graniczyło na północy z województwem pomorskiem,
329 II,3 | gdzie poza Noteć sięgało, na wschodzie z Inowłocławskiem,
330 II,3 | Brzesko-kujawskiem i Łęczyckiem, na południe miało Śląsk i województwo
331 II,3 | województwo Sieradzkie, na zachód całą długość województwa
332 II,3 | roku 1295 ukoronował się na króla. Gdy później Władysław
333 II,3 | kwadratowych. Sześć zaś powiatów, na które się dzieliło, miało
334 II,3 | przechodzącym przez nozdrza, na polu w szachownicę z barwy
335 II,3 | województw po 6 posłów sejmowych na jeden raz i po 2 deputatów
336 II,3 | pod miastem powiatowem, na powszechny zaś co 4 lata,
337 II,3 | Kaliszu obierano kandydatów na podkomorzego granicznego
338 II,3 | nakielskim i kamieńskim.~Już na początku niniejszej książki,
339 II,3 | wskazał położenie Kalisza na drodze od Karpat ku morzu
340 II,3 | pierwotnej posady grodu na bagnistej nizinie rzeki
341 II,4 | Województwo Sieradzkie na północ graniczyło z Kaliskiem
342 II,4 | granicę rzeka Ner, prawie na całej swej długości. Wschodnią
343 II,4 | Koniecpola aż po Białobrzegi. Na południe graniczyło województwo
344 II,4 | Liczwarta, dopływ Warty. Na zachodzie leżały księstwa
345 II,4 | 501/2 i podzielona była na dwa powiaty: większy Wieluński
346 II,4 | jej posagu, zapewnionych na księstwie Raciborskiem,
347 II,4 | zostało w okolicę piękniejszą, na płaszczyznę pochyłą i żyzną,
348 II,4 | gdzie obierano 4 posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał.~
349 II,4 | posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał.~Ziemia Wieluńska
350 II,4 | tutejszy wzniesiony był na nizinie między dwoma korytami
351 II,4 | zgromadzenia się stanów na publiczne obrady. W ciągu
352 II,4 | polskich, z liczby których na sześciu przewodniczyli monarchowie
353 II,4 | Sieradza przybyło roku 1383 na liczny zjazd szlachty, naradzającej
354 II,4 | Jadwigi, i tutaj także na drugim zjeździe tegoż roku
355 II,5 | który to ostatni wstąpiwszy na tron Polski, włączył księstwo
356 II,5 | Województwo Łęczyckie graniczyło na północy z Brzesko-kujawskiem
357 II,5 | stanowiło województwo Rawskie. Na południu rzeka Pilica na
358 II,5 | Na południu rzeka Pilica na kilkomilowej przestrzeni (
359 II,5 | województwo Sieradzkie i na małej przestrzeni w okolicy
360 II,5 | od Kłodawy i Grzegorzewic na północno-zachodzie, do rzeki
361 II,5 | północno-zachodzie, do rzeki Pilicy na południo-wschodzie. Obejmowało
362 II,5 | Brzesko-Kujawskiego, które na pierwszem stało miejscu.~
363 II,5 | i konarski. Dzieliło się na powiatów 3: Łęczycki, Brzeziński
364 II,5 | Łęczyca, gdzie obierano na sejmy posłów 4, a deputatów
365 II,5 | deputatów trybunalskich 2, na komisyą zaś radomską komisarza
366 II,5 | odbywał się pod Łęczycą na święty Michał. Starostwo
367 II,5 | Ziemia Łęczycka dzieliła się na trzy powiaty i miała trzy
368 II,5 | przedstawiał pół lwa czerwonego na białem polu i pół orła białego
369 II,5 | z powodu, że zasiadali na nim arcybiskup gnieźnieński
370 II,6 | Województwo Brzesko-kujawskie.~Na wschód od ziemi Polan leżały
371 II,6 | znacznie większej połowie na lewym brzegu Wisły, gdzie
372 II,6 | ziemi Dobrzyńskiej leżała na prawym brzegu Wisły. Bolesław
373 II,6 | XVI, ale kujawska wygasła na Kazimierzu Wielkim i Władysławie
374 II,6 | zostały Koronie przywrócone na dwa wieki pierwej niż Mazowsze.
375 II,6 | Kiedy zaś podzielono je na dwa województwa, nie jest
376 II,6 | nie jest napewno wiadomem. Na sejmie horodelskim roku
377 II,6 | kwadratowych niespełna 60. Na tej przestrzeni liczyło
378 II,6 | 567, podzielone zaś było na pięć powiatów: Brzeski,
379 II,6 | posiadały wówczas przeciętnie na mili kwadratowej około 1200–
380 II,6 | Radziejowie, wybierając 4 posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał,
381 II,6 | posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał, po połowie z każdego
382 II,6 | jedną uwieńczonych koroną na polu złotem. Mundurem posłów
383 II,6 | kolebką dziejów polskich. Na jednej z wysp tego jeziora
384 II,6 | Popiel. W pobliżu tego grodu na brzegu jeziora założyli
385 II,6 | polem wiekopomnej chwały, na którem osiwiały w bojach,
386 II,7 | Rzeczypospolitej podzielone były na województwa: Brzeskie, Inowłocławskie
387 II,7 | Inowłocławskie graniczyło na północ z województwem Pomorskiem,
388 II,7 | województwem Chełmińskiem, na zachód przez Wisłę z ziemią
389 II,7 | Wisłę z ziemią Dobrzyńską, na południe z województwem
390 II,7 | województwem Brzeskiem, a na zachód z północną częścią
391 II,7 | Inowłocławskie dzieliło się na 2 powiaty: nieco mniejszy
392 II,7 | uchwała z roku 1510 pozwalała na wspólne z temże województwem
393 II,7 | sejmików w Radziejowie, na których obierano dla każdego
394 II,7 | sejmowych i po l deputacie na trybunał. „Okazowanie pospolitego
395 II,7 | potocznej przerobiło się na Inowłocław, później Inowrocław.~
396 II,7 | ziemiami, jakie zdobędą na Prusakach, podzielić się
397 II,7 | stary Łokietek strawił na corocznych z nimi bojach.
398 II,7 | wieku ziemia Dobrzyńska na przestrzeni około 54 mil
399 II,7 | Dobrzyńska dzieliła się na 3 powiaty: Dobrzyński, Rypiński
400 II,7 | gdzie obierano dwóch posłów na sejm, deputata na trybunał
401 II,7 | posłów na sejm, deputata na trybunał i komisarza na
402 II,7 | na trybunał i komisarza na komisyę radomską. Popisy,
403 II,7 | rycerstwa”, odbywały się na polach pod Lipnem. Senatorów
404 II,7 | z dwiema koronami, jedną na głowie z rogami bawolimi,
405 II,7 | rogami bawolimi, a drugą na szyi. Głowa ta oznacza króla
406 II,7 | Dwie zaś korony, jedna na głowie, druga na szyi, są
407 II,7 | jedna na głowie, druga na szyi, są to właśnie owe
408 II,8 | podziale Rzeczypospolitej na 3 prowincye: Wielkopolskę,
409 II,8 | 1526), zamienione zostały na trzy województwa: Rawskie,
410 II,8 | musimy ogólnym poglądem na całe Mazowsze i cyframi
411 II,8 | mil kwadratowych 578, a na tej przestrzeni w trzech
412 II,8 | Kiedy właściwa Wielkopolska na 1051 mil kwadratowych powierzchni
413 II,8 | ogółem wsi 6471, Małopolska na 1013 mil kwadratowych wsi
414 II,8 | liczbę wiosek, czyli, gdy na przeciętnej mili kwadratowej
415 II,8 | naprzykład Ciechanowski posiadał na przeciętnej mili kwadratowej
416 II,8 | Dobrzyńska, które, licząc na milę kwadratową od 10 do
417 II,8 | mazowieckich. Zwraca jednak na to uwagę prof. Pawiński,
418 II,8 | zwłaszcza Litwy i Rusi, na które licznie i ciągle od
419 II,8 | czynnikiem, który wpłynął na tę gęstość mazowieckiej
420 II,8 | przeciętnie jest gorszą na Mazowszu, ale ogromny stosunek
421 II,8 | niem rodzin szlacheckich na 45.000, nadmieniając przytem,
422 II,8 | przynajmniej jednego męża na koniu nie mogła wystawić
423 II,8 | koniu nie mogła wystawić na wojnę. Liczba Święckiego
424 II,8 | Królewszczyzny, jak wiadomo, powstały na Mazowszu z dawnych dóbr
425 II,8 | królewskiego, był wogóle na Mazowszu niewielki. Wsie
426 II,8 | czyli, jak wówczas mawiano, „na surowym korzeniu”. Ogółem
427 II,8 | wszystkich takich wsi królewskich na Mazowszu było wówczas 262,
428 II,8 | w jej połowie wschodniej na prawym brzegu Wisły, gdzie
429 II,8 | prawie wyłącznie stanowiły na Mazowszu dobra duchowieństwa.
430 II,8 | królewskich znajdowało się na całem Mazowszu 262, to duchownych
431 II,8 | leśne, bo długo narażone na ustawiczne najazdy i uprowadzanie
432 II,8 | uderza nas gdy spojrzymy na stare spisy wiosek z nazwiskami
433 II,8 | duchowną, niemasz stanowczo na Mazowszu wielkiej własności
434 II,8 | przewagę w kraju jednostkom. Na całem Mazowszu nie było
435 II,8 | Wielkopolsce jednowioskowych, to na Mazowszu, nie mówiąc o zagrodowej
436 II,8 | najwięcej wsi podzielonych było na kilka małych folwarczków,
437 II,8 | kasztelani i podkomorzowie na Mazowszu, byli to wszystko
438 II,8 | możny szlachcic, który miał na kilku wioskach po kilka
439 II,9 | trzech głównych dzielnic, na jakie rozpadło się Mazowsze
440 II,9 | Osmoły, oraz 22 włości). Na początku roku 1462 obaj
441 II,9 | Władysław w nocy z dnia 26. na 27. lutego, i pochowani
442 II,9 | do Polski, i zamieniona na województwo Rawskie, w granicach
443 II,9 | województwa stanowiła rzeka Wisła na przestrzeni od Zakroczymia
444 II,9 | się wprost ujścia Skrwy. Na północ poza Wisłą leżało
445 II,9 | województwa Mazowieckiego. Na granicy tej ku południowi
446 II,9 | Sandomierskiego stanowiła rzeka Pilica na przestrzeni od Przybyszewa
447 II,9 | Leśnica, dopływ Pilicy. Na zachodzie od Brzezin aż
448 II,9 | kwadratowych. Dzieliło się na trzy ziemie: Rawską, Sochaczewską
449 II,9 | Gostyńską, a każda z nich na 2 powiaty. Rawska miała
450 II,9 | Sochaczewie i Gąbinie, na których ziemie obierały
451 II,9 | ziemie obierały po 2 posłów na sejm i po 2 deputatów na
452 II,9 | na sejm i po 2 deputatów na trybunał; deputatów obierano
453 II,9 | Komisyj dobrego porządku”. Na miejsce do odbywania generałów
454 II,9 | różnicą, że płocki miał na piersiach literę P., a Rawski
455 II,9 | czarne i żupan biały, a na guzach litera R. Mówiono,
456 II,9 | dochodu z królewszczyzn, na utrzymanie wojska stałego,
457 II,10 | będące jego dzielnicą, na mocy prawa feudalnego zostało
458 II,10 | Wyszogrodzkiej) do Korony polskiej i na województwo Płockie zamienione.
459 II,10 | Województwo to graniczyło na północy z Prusami książęcemi
460 II,10 | Chełmińskiego Prus polskich. Tutaj na małej przestrzeni, od wsi
461 II,10 | stanowiła rzeczka Działdówka. Na wschód graniczyło z księstwem
462 II,10 | Wisły, strumień Mułtawa. Na południe od ziemi Wyszogrodzkiej
463 II,10 | województwa Rawskiego Wisła, na przestrzeni od ujścia Mułtawy
464 II,10 | kwadratowych 701/3 i dzieliło się na 8 małych powiatów: Płocki,
465 II,10 | najgęstszą zasiadłość, po 21 na milę kwadratową, posiadał
466 II,10 | punkcie), obierając 4 posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał
467 II,10 | posłów na sejm i 2 deputatów na trybunał piotrkowski. Popisy
468 II,10 | pozwoliła ziemi Zawskrzeńskiej na urzędników i oddzielne ziemstwo,
469 II,10 | polu czerwonem z literą P. na piersiach, bez korony na
470 II,10 | na piersiach, bez korony na głowie.~Stolicą województwa
471 II,10 | Stolicą województwa był Płock, na wyniosłym prawym brzegu
472 II,10 | Krzywousty, stojąc jakby na czatach od napastniczej
473 II,10 | usiłując ustalić granicę Polski na lechickich wybrzeżach Baltyku,
474 II,10 | katedrze płockiej, skończywszy na Januszu II, ostatnim księciu
475 II,10 | zewnętrznych pozostało niewiele. Na pieczęci kościoła płockiego
476 II,10 | roku 1555). Wznoszący się na wyżynie, z wysokiemi wieżami
477 II,10 | Wisłą, pisze o nim:~Ujrzysz na szkucie przez górę zaiste~
478 II,10 | złociste.~Płocko wesołe na lądzie wysokim~Oglądasz,
479 II,10 | rusza,~Oddaj, co słusza.~Na pochyłościach góry płockiej
480 II,11 | pruskiej i miasta Mławy na południe, po rzekę Pilicę.
481 II,11 | warszawsko-czerskiej pozostawała jeszcze, na początku wieku XVI, wschodnia,
482 II,11 | województwo Sandomierskie na południu. ~Gdy dnia 8. sierpnia
483 II,11 | nie zawsze zwracano uwagę na rzeki i strumienie, ale
484 II,11 | Litwie nie było podziału na ziemie, tylko na „powiaty”,
485 II,11 | podziału na ziemie, tylko na „powiaty”, bo podział ten
486 II,11 | kiedy piastowski podział na ziemie nie mógł dosłownie
487 II,11 | Polsce „ziemia” dzieliła się na „powiaty”, mające, jak już
488 II,11 | mogła nie dzielić się wcale na powiaty, np. dwie najmniejsze
489 II,11 | obszerna i ludna, dzieliła się na ośm powiatów, a że trzy
490 II,11 | Mazowieckiego były następujące: na północ Prusy książęce, począwszy
491 II,11 | sucha. Ścianę wschodnią, na długości mil przeszło 25,
492 II,11 | dalej ku południo-zachodowi, na kilku milach, ziemia Łukowska.
493 II,11 | Węgrów i Mokobody leżały na Podlasiu, zamek Liw na Mazowszu,
494 II,11 | leżały na Podlasiu, zamek Liw na Mazowszu, a Siedlce w ziemi
495 II,11 | województwa Lubelskiego. Dalej, na małej przestrzeni, stanowiła
496 II,11 | zwracała się stanowczo na południo-zachód i biegła
497 II,11 | Sandomierskiego, ale położonej na prawym brzegu Wisły, poniżej
498 II,11 | Wyśmierzyc miało granicę suchą. Na całym zachodzie województwo
499 II,11 | pojęć rdzennie słowiańskich na wyjątkowem stawia go miejscu.~
500 II,11 | wielkości w swojem województwie, na dwie prawie równe części
1-500 | 501-1000 | 1001-1480 |