Czesc, Rozdzial
1 Intro | nowoczesnych, podług spisów wsi w wieku XVI i XVII, układanych województwami,
2 Wst,1 | przez Ptolemeusza w drugim wieku po Chrystusie Suoveni, może
3 Wst,1 | jednak dopiero w szóstym wieku pojawia się, (naprzód u
4 Wst,1 | pośród Słowian.~Z początkiem wieku X widzimy Słowiańszczyznę
5 Wst,1 | hakatyzm germański w końcu XIX wieku, Indy słowiańskie nie stanęły
6 Wst,2 | Strabon, żyjący w ostatnim wieku przed Chrystusem, pisze: „
7 Wst,2 | Karol Wielki w końcu VIII wieku potęgą swego oręża nie utorował
8 Wst,2 | utrzymują, że w VI i VII wieku po Chrystusie liczne oddziały
9 Wst,2 | Morawianie i Słowacy wyszli w wieku VI z nad Wisły i osiedli
10 Wst,3 | Dulebów, którzy około VI wieku po Chrystusie ujarzmieni
11 Wst,3 | arabski Masudi nazywa ich w wieku X Dulabe, a księcia ich
12 Wst,3 | Podbici oni w końcu IX wieku przez Olega, podlegali władcom
13 Wst,3 | Dźwiną, potem, około VI wieku, wypierając Łotyszów ku
14 Wst,3 | któremu narzucono w XVIII wieku nazwę Białorusinów, wyrył
15 Wst,3 | się z końcem dziesiątego wieku. Mowa ich była jednym z
16 Wst,3 | i pod koniec trzynastego wieku równocześnie z Jadźwingami
17 Wst,4 | polskiej, nie nosiły do końca X wieku wspólnego miana narodu polskiego.
18 Wst,4 | dynastyę Piastów, który już w X wieku stworzył silne państwo mieczysławowe,
19 Wst,4 | mianować się Polską”. W którym wieku to nastąpiło, nie podobna
20 Wst,4 | bliskim prawdy, pisząc w wieku XVI: „Nazwisko Polaków ledwie
21 Wst,4 | świadectwach, jakie mamy z końca X wieku, nazwę Polski pisano po
22 Wst,4 | kronikarze śląscy, w XV wieku tytułowali jeszcze swoje
23 Wst,4 | morzem Gdańskiem. Już w X wieku mieli Pomorzanie handlowne
24 Wst,4 | spotyka się nazwa Kujaw od wieku XII, po łacinie Cuiavia.~
25 Wst,4 | Dokumenta, pisane po łacinie w wieku XI, mianują ich ziemię Masovia.
26 Wst,4 | południo-wschodowi ziemie Lachów w wieku X. Nad Lachami tymi panować
27 Wst,4 | rolniczą Polskę jeszcze w wieku XII i XIII od napadów dzikich,
28 Wst,5 | Granice państwa Polskiego w wieku X.~Pierwszą, bardzo ogólnikową
29 Wst,5 | że do steru państwa (w wieku IX przyzwany), „granice
30 Wst,5 | dopiero w drugiej połowie X wieku, za Mieczysława, czyli Mieszka
31 Wst,5 | jej granicach.~Żyjący w wieku XI uczony Arab, Al-Bekri,
32 Wst,5 | opowiadanie Izraelity Ibrahima z wieku X, który mówi, że kraj Mszki (
33 Wst,5 | podlegał Kraków czas jakiś (w wieku IX) potężnym władcom Morawy.
34 Wst,5 | ostatnich dwudziestu latach X wieku Mieszko i syn jego, Bolesław
35 Wst,5 | lubelskiej, do Piastów w wieku X, dla braku źródeł historycznych,
36 Wst,5 | mogiły Kraka i Wandy. W wieku jednak IX i X doba tych
37 Wst,5 | kraina nie była zespolona w wieku X z Piastami, to czyż możliwe
38 Wst,5 | Kaszuby), należało z końcem X wieku do Polski, potwierdza to
39 Wst,6 | W wieku XI.~Roku 1003 Bolesław Chrobry,
40 Wst,6 | lechickiego była niewątpliwie w wieku XI, tak jak w końcu X, granicą
41 Wst,7 | W wieku XII.~Kiedy Władysław Herman
42 Wst,7 | która miała trwać półtora wieku. W okresie tym, o ile Polska,
43 Wst,8 | W wieku XIII.~Podziały Piastów osłabiały
44 Wst,8 | główne siedlisko. W ciągu wieku XIII całą krainę pruską,
45 Wst,8 | Sprawiedliwego. Gdy w początkach XIII wieku synowie Sprawiedliwego:
46 Wst,8 | Mazowsza, utworzyła się w wieku XIII pod synem Konrada,
47 Wst,8 | wygasania linii Ziemowitowej w wieku XV i XVI. Dzielnica ta po
48 Wst,8 | zboże. Spustoszenia te w wieku XIII zaczęły się powtarzać
49 Wst,8 | słowiańskie.~Koniec wreszcie wieku XIII przyniósł narodowi
50 Wst,9 | W wieku XIV.~Wacław czeski, wyzuwszy
51 Wst,9 | Polski z Wołoszą trwały od wieku XIV do końca istnienia Rzeczypospolitej.
52 Wst,9 | Dunajowi, gdzie w połowie XIV wieku istniały już dwa odrębne
53 Wst,10| W wieku XV.~Na zjeździe w Wilnie
54 Wst,10| Polską. Jak przed ćwiercią wieku Jagiełło, zostawszy chrześcijaninem
55 Wst,10| Wiłkomierza się datuje, w ćwierć wieku jeden po drugim. To też
56 Wst,11| W wieku XVI.~Strata wielu ziem zadnieprzańskieh
57 Wst,12| W wieku XVII.~Sejm warszawski w
58 Wst,12| sposobem hołdująca Polsce od wieku XIV Mołdawia.~Dnia 11. grudnia
59 Wst,13| W wieku XVIII.~Już sam początek
60 Wst,13| XVIII.~Już sam początek tego wieku zaznaczył się dla Rzeczypospolitej
61 Wst,13| pierwszej połowie XVIII wieku ziemie polskie służyły wprawdzie
62 Wst,14| W wieku XIX.~Cesarz Aleksander I,
63 II,1 | Wielkopolskiej przedstawiały w wieku XVI największe zaludnienie
64 II,2 | stanowiła przez półtora wieku udzielne księstwo Wielkopolskie
65 II,2 | 9 mil kw.). Około połowy wieku XVI powiat Poznański posiadał
66 II,3 | który opisując w drugim wieku po Chrystusie drogi handlowe
67 II,4 | Krzywoustego, przez półtora wieku podziałów, Sieradz z okolicznemi
68 II,4 | Przemysław wielkopolski. W wieku następnym król Ludwik (roku
69 II,4 | czterech powiatach obejmowało w wieku XVI parafij 127, miast 29
70 II,4 | kasztelanach tej warowni już od XI wieku liczne w dziejach polskich
71 II,4 | W ciągu XIII, XIV i XV wieku odbyło się tu 18 walnych
72 II,5 | kwadratowych i liczyło w XVI wieku parafij 74, miasteczek 25
73 II,5 | Łęczyckiem, nie posiadało w XVI wieku żadne inne województwo w
74 II,6 | mazowieckich dotrwała w Polsce do wieku XVI, ale kujawska wygasła
75 II,6 | Wielkim i Władysławie Białym w wieku XIV, i stąd Kujawy zostały
76 II,6 | zaludnienie w Polsce. W wieku XVI posiadało ono łanów
77 II,7 | 53 mil kwadratowych i w wieku XVI liczyło parafij 41,
78 II,7 | szybko ludność. W połowie XVI wieku ziemia Dobrzyńska na przestrzeni
79 II,7 | wspominane są już w XI wieku zamki i dwory królewskie.~ ~
80 II,8 | jedno ciało z Polską od wieku X do XII składająca, stawszy
81 II,8 | ulegając przez półtrzecia wieku podziałom, stanowiła odrębną
82 II,8 | kraina mazowiecka posiadała w wieku XVI rozległości mil kwadratowych
83 II,8 | Ludność ogólna Mazowsza w XVI wieku byłaby nierównie większą,
84 II,8 | licznie i ciągle od XIV wieku przenosiła się szlachta
85 II,8 | ziemi. Statystyka nasza wieku XVI daje pod tym względem
86 II,8 | powstały tak zwane w XVI wieku dobra stołu królewskiego,
87 II,8 | albo powstały w XIV–XVI wieku z karczunku w borach mazowieckich,
88 II,8 | Mazowsza. Miało ono w XVI wieku ogółem wsi 232. Drugie miejsce
89 II,8 | autora najlepszej w XVI wieku polskiej książki o „Gospodarstwie”,
90 II,9 | panowaniem piastowiczów w wieku XV, było księstwo Rawskie.
91 II,9 | w granicach swoich z XV wieku dotrwała do upadku Rzeczypospolitej.
92 II,9 | równomierne, posiadały ogółem w wieku XVI parafij 100, miast 15,
93 II,10 | zajmowało przestrzeni w wieku XVI mil kwadratowych 701/
94 II,10 | najdawniejszych grodów lechickich i do wieku XV główne miasto całego
95 II,10 | Płock należał jeszcze w wieku XVI do znakomitszych miast
96 II,11 | i tym sposobem z końcem wieku XV był już Polsce zwrócony
97 II,11 | pozostawała jeszcze, na początku wieku XVI, wschodnia, ale za to
98 II,11 | wielkiej liczby szlachty. W wieku XVI całe województwo posiadało
99 II,11 | Wyszogród słynął w XVI wieku z sukiennictwa, z sadów
100 II,13 | panowania Krzyżaków Toruń, od wieku XIII, był miastem Zakonu.
101 II,14 | ziemi, a pod koniec XVIII wieku było w niej 966 łanów, zaś
102 II,15 | mieczem chrześcijaństwo w wieku XIII, lud ten nieliczny
103 II,15 | i statystów polskich XVI wieku. O katechiźmie polskim Kromera
104 II,15 | biskupów chełmińskich. W wieku XVIII na stolicy warmińskiej
105 II,16 | pruskich, archiwum, XIII wieku sięgające, i słynny zegar,
106 II,16 | zwaną Pucką, założone w wieku XII przez Bogusława, syna
107 II,17 | urzeczywistnili ją w XIV wieku, i nie mieczem ani zaborami,
108 II,17 | Lubelskie, oraz kupione (w wieku XV) przez Zbigniewa Oleśnickiego,
109 II,17 | posiadały w drugiej połowie XVI wieku parafij 922, miast 205 i
110 II,17 | Wielkorosyi powstaje w XVIII wieku Małorosya.~ ~
111 II,18 | Proszowski i Żarnowiecki. W XVI wieku widzimy w województwie powyższem
112 II,18 | Siewierz, pod koniec XII wieku własnością Piastów Śląskich
113 II,18 | dobie podziałów (pod koniec wieku XII) do książąt Śląskich,
114 II,18 | książąt Śląskich, zostały w wieku XV dla Polski odkupione
115 II,18 | Województwo Krakowskie w wieku XVI posiadało przestrzeni
116 II,18 | też Starowolski, w XVII wieku opisując znaczniejsze miejsca,
117 II,19 | kwadratowych, na której w wieku XVI znajdowało się w 374
118 II,19 | jeszcze na początku XVI wieku województwo Sandomierskie
119 II,19 | Szydłowski, w ciągu XVI wieku wcielone zostały do sąsiednich:
120 II,19 | Palestyny Templaryuszów. W tymże wieku powstały opactwa Cystersów
121 II,20 | powyższej przestrzeni w wieku XVI znajdowało się miast
122 II,20 | Bełżycami położona, od której w wieku XVI wzięła nazwę „Babińska
123 II,20 | które do drugiej połowy wieku XVII dotrwało.~Puławy, wieś
124 II,20 | zasłynęła zaś w połowie XVIII wieku ogrodem i sadami. Kiedy
125 II,20 | pierwszych trzydziestu latach XIX wieku ogniskiem życia umysłowego
126 II,21 | w drugiej połowie XIII wieku, przez Bolesława Wstydliwego
127 II,21 | szlachta mazowiecka zaczęła (w wieku XIV) powtórnie napływać
128 II,21 | Drohickiej znajdowało się w XVIII wieku zagród dziedzicznych 12.
129 II,21 | Litwy Podlasie zaczęło się w wieku XIV znowu zaludniać, to
130 II,21 | Litwie i w Małopolsce (w XVI wieku), gdzie nieraz do wielkich
131 II,22 | czerwiec jeszcze w XVIII wieku odchodził do Wołoszczyzny
132 II,22 | geograficznem i zmiennem.~W wieku X i XI górowały w tej krainie
133 II,22 | dziejach żadnego śladu. W wieku XII i XIII bywał stolicą
134 II,22 | których już i Al-Becri w X wieku wspomina. Arcybiskupstwo
135 II,22 | Chełmskiej przedstawiają od X wieku ścieranie się dwóch wpływów:
136 II,22 | obywatel założył w końcu XVI wieku akademię w Zamościu, dając
137 II,23 | między Rurykowiczami. W wieku XIV, po wygaśnięciu niektórych
138 II,23 | małopolskich, liczyło w XVII wieku wsi 483 i miast z miasteczkami
139 II,24 | Cechą tej epoki, to jest wieku XVI, na Wołyniu, jest upadek
140 II,24 | Województwo Wołyńskie w wieku XVI posiadało rozległości
141 II,24 | Polski, ciągle do XVIII wieku liczebnie falująca. Gwagnin,
142 II,24 | falująca. Gwagnin, w końcu XVI wieku, pisze o Wołyniu, że „jest
143 II,24 | Miasto zabudowało się w wieku XVII i XVIII kościołami.
144 II,24 | istniała przez półtora wieku, a rozdał ją nieprawnie
145 II,24 | tem upamiętnił się w XIII wieku, że był tu jedyny zamek
146 II,25 | koczowniczych plemion stepowych w wieku XIII, korzystając z niezgody
147 II,25 | szlachty polskiej, która od XIV wieku prawie bez przerwy waleczne
148 II,25 | giną z ich upadkiem. W XV wieku obok Kamieńca występują
149 II,25 | województwa Podolskiego w wieku XVI, widzimy stopniowanie
150 II,25 | województwa około 348. W XVI wieku było miast w tem województwie
151 II,25 | województwo Wołyńskie w wieku XVI posiadało zamków 65,
152 II,25 | grodów nazywanych w X i XI wieku Czerwieńskimi, od których
153 II,26 | Rzeczypospolitej, Beauplan, w wieku XVII brał materyał do budowy
154 II,26 | 200 koni. W połowie XVI wieku system obronny litewski
155 II,27 | kijowska.~Pod koniec XVI wieku – jak mówi Aleksander Jabłonowski –
156 II,27 | Bracławskiem uważany był w wieku XVII Humań. Pod osłoną zaś
157 II,27 | był tego świadom”. W XVIII wieku województwo Bracławskie
158 II,28 | zdobył w drugiej połowie XIV wieku ziemie czernihowsko-siewierskie
159 II,29 | u Herodota), zwany od VI wieku Danapris, Danapros lub Danaprus.
160 II,29 | dodano. Poeta polski XVII wieku, Wacław Potocki, dodanie
161 II,30 | Żmudzkie jeszcze w XVIII wieku zachowało 14 podobnych ciwunów.
162 II,30 | przewagę w ostatniej ćwierci wieku XIX.~W okolicy, pokrytej
163 II,30 | zamkowej Gedymina w początkach wieku XIV, lubo zamek drewniany
164 II,30 | wymurował pod koniec XVII wieku Konstanty Brzozowski, biskup
165 II,30 | litewski, założył w XVII wieku drukarnię i wytłoczył w
166 II,31 | szybkiego wzrostu Wilna w XVI wieku Troki chyliły się do upadku,
167 II,31 | stawszy się w drugiej połowie wieku XIII i w XIV polem nieustannych
168 II,31 | życie swoje zakończył w sile wieku, bo w 54 roku żywota.~ ~
169 II,32 | bałwochwalczych, jakie tu jeszcze do wieku XV i XVI ukrywały się przed
170 II,32 | najdawniejszych, bo już od XIII wieku wspominanych, na Żmudzi
171 II,33 | Województwo Smoleńskie.~W wieku IX Smoleńsk nad górnym Dnieprem
172 II,33 | słowiańskiego Krywiczów. W wieku XI został stolicą udzielnego
173 II,33 | udzielnego księstwa, które w wieku XIV stało się hołdowniczem
174 II,34 | najstarszych należy grodów Rusi. W wieku XII na udzielnem księstwie
175 II,35 | udzielnych książąt, w XII wieku napastowana przez Litwinów,
176 II,35 | jeszcze na początku XIX wieku, dozwolili dziedzice rozebrać
177 II,35 | jeszcze na początku XV wieku niejako hołdownicze względem
178 II,36 | a w drugiej połowie XII wieku stolicą osobnej dzielnicy
179 II,36 | książęcych, którzy z początkiem wieku XVI otrzymali godność wojewodzińską.
180 II,36 | Smoleńszczyzny od Polski w wieku XVII, pozostawiony przy
181 II,37 | Polesia, Turów, znany już w wieku X, dawna stolica księstwa
182 II,37 | potężny ruch rolniczy w wieku XIV, odsłaniając pomiędzy
183 II,37 | Narwi i Narewki, nazwana w wieku XV, zapewne od jakiejś białej
184 II,37 | dochowały się z początku XV wieku relacye kupców tamtejszych
185 II,38 | prawdopodobnie pod koniec wieku XII, a nazwany tak od Mścisława
186 II,38 | dostał się nareszcie w wieku XIV pod panowanie Litwy
187 II,39 | dzielnicy książęcej, która w wieku XII najeżdżana przez Litwę,
188 II,39 | lennością, a z początkiem wieku XIV zupełnem Litwy dziedzictwem.
189 II,40 | i Druję ciągnącą się, od wieku XIII podlegał niemieckiemu
190 II,41 | Inflantami opanowana była od wieku XIII przez zakon Kawalerów
191 II,41 | znaczenie dla Kurlandyi, która w wieku XVII prowadziła rozległy
192 III,1 | posiadamy dopiero z końca XI wieku. Wysłani do Polski legaci
193 III,1 | metropolii gnieźnieńskiej (w wieku XII) powstało.~Jest rzeczą
194 III,1 | kościelną, w pierwszej połowie wieku XII panował jeszcze brak
195 III,1 | jednej dyecezyi aż po koniec wieku XII nie doszły do nas żadne
196 III,1 | klasztornym w swojej dyecezyi. W wieku XII obok kościołów książęcych,
197 III,1 | płockiego, założonego w wieku XI. Gdy mnich z klasztoru
198 III,1 | Bolesława Wstydliwego. W wieku XIV spotykamy kilka wzmianek
199 III,1 | zagrożoną mocno w XIII wieku przez napływ niemczyzny.
200 III,1 | Brenu w początkach XIII wieku, przywilejem Inocentego
201 III,1 | końca doby Piastów i XIV wieku świeciła jeszcze w historyi
202 III,1 | i z tytułem tym do końca wieku XV przetrwali, lubo na początku
203 III,1 | przetrwali, lubo na początku XIV wieku biskup lubuski, Stefan,
204 III,1 | kijowskiego, Macieja, na początku wieku XIII. Biskupstwo łacińskie
205 III,1 | pierwej upadło, nim nastało. W wieku XIII ziemia Łukowska z dawna
206 III,1 | tych stronach założyli (w X wieku) trzy biskupstwa: w Merzeburgu,
207 III,1 | zostało w drugiej połowie XI wieku. Do Mazowsza tego należała
208 III,1 | Wrocławskie i Pomorskie) aż do wieku XIII. Od wieku powyższego
209 III,1 | Pomorskie) aż do wieku XIII. Od wieku powyższego biskupstwo poznańskie
210 III,1 | napotykane są od początków wieku XIII i odtąd bez przerwy
211 III,1 | ruskie, powstało w XII wieku, a nazwę swoja wzięło od
212 III,2 | założone było pod koniec X wieku w widłach, czyli przy złączeniu
213 III,2 | bowiem zostało w końcu XI wieku przez sławnego Sieciecha,
214 III,2 | Łysej-górze już na początku XII wieku zajmowali się dziejami krajowemi,
215 III,2 | lubieńskich dochowały się z tegoż wieku roczniki kronikarskie.~Kanonicy
216 III,2 | także pierwszej połowy XII wieku. Później uzyskali już tylko
217 III,2 | sprowadzony do Polski przy końcu wieku XIII, rozpowszechnił się
218 III,2 | powodem, że pod koniec XIII wieku zakon, chociaż wzorowy,
219 III,2 | klasztor i kaplicę, którą w wieku XIII przebudowano na wspaniały
220 III,2 | Fundacye takich klasztorów z wieku XIII znajdowały się w Gnieźnie,
221 III,2 | Klaryski w początku XIV wieku do św. Andrzeja w Krakowie,
222 III,3 | mścisławskiem, ale pod koniec XVII wieku tak zmniejszało, że prawie
223 III,3 | Chełmskie, łacińskie, powstało w wieku XIV. Pierwszym biskupem
224 III,3 | założono w połowie XVIII wieku seminaryum inflanckie i
225 III,3 | odzyskania Podola pozostawała. W wieku XVIII biskupstwo to posiadało
226 III,3 | Samuel Ożga, w połowie XVIII wieku, stał się odnowicielem biskupstwa,
227 III,3 | ogromna, bo naprzykład w XIV wieku sięgała od Śląska i rzeki
228 III,3 | Od roku 1375 po schyłek wieku XIX na stolicy metropolitalnej
229 III,3 | halicka, lwowska, powstało w wieku XIV, wówczas, kiedy Ruś
230 III,3 | metropolia halicka na początku XV wieku ustaje, został tylko biskup
231 III,3 | istniejące od początku wieku XIII, miało katedrę swoją,
232 III,3 | rozpoczyna się z początkiem wieku XV. Unię przyjął Leoncyusz
233 III,3 | Szeptycki w połowie XVIII wieku przyjął tytuł księcia pułtuskiego.
234 III,3 | kościołów parafialnych w wieku XVIII liczyła dyecezya poznańska
235 III,4 | zakonu Benedyktyńskiego od wieku XIV bardzo podupadła i dopiero
236 III,4 | klasztorami cysterskimi w wieku XV kwitł szczególniej starożytny
237 III,4 | dawnej Polski przy końcu wieku XIII. Najpierwszy klasztor
238 III,4 | Augustyanie klasztory, założone w wieku XV: w Pilźnie, Reszlu i
239 III,4 | Pilźnie, Reszlu i Parczowie. W wieku XVI: w Krasnym Stawie, Grodnie,
240 III,4 | Wilnie mamy już wzmianki w wieku XV. Wielu Dominikanów było
241 III,4 | fundacyi nastąpiło tu w wieku XVII, a do r. 1818 liczyła
242 III,4 | z popiołów. Jeszcze w XV wieku zasłynęli cnotami i poświęceniem:
243 III,4 | potwierdzonych przez papieży w wieku IV i V po Chrystusie, rozszerzył
244 III,4 | swej sprawy. Do połowy XVII wieku na Litwie i Białorusi założono
245 III,4 | chrześcijańskich, powstał w wieku XII zakon, który miał na
|