Czesc,  Rozdzial

  1 Wst,3 |               Dźwiną, Oką i Dnieprem. Gdy Oleg, następca Ruryka, w
  2 Wst,3 |            mało wiedziano i słyszano. Gdy roku 1205 „Litwini, zebrawszy
  3 Wst,3 |       poduszczał i wzywał na pomoc, a gdy zostali przez Polaków pobici,
  4 Wst,3 |               nowocześni twierdzą, że gdy dawniej nazywano „wolą”
  5 Wst,4 |       przyłączył znowu do Polski, ale gdy wielki ten król umarł, książęta
  6 Wst,5 |              lub żeńskiego rodzaju. A gdy ono dosięgnie pełnoletności,
  7 Wst,6 |       odzyskane. Nie na długo jednak. Gdy bowiem Bolesław Wielki w
  8 Wst,7 |               zaś to tym sposobem, że gdy Władysław II, pan na Śląsku
  9 Wst,7 |           trzy księstwa się rozpadło. Gdy Kijów przestawał być spójnią
 10 Wst,7 |       nadbużny, a później i Halicz. A gdy potem Bela III, król węgierski,
 11 Wst,8 |           Kawalerów Dobrzyńskich. Ale gdy większą ich część wycięli
 12 Wst,8 |            Kazimierza Sprawiedliwego. Gdy w początkach XIII wieku
 13 Wst,8 |          Łokietek, wcielił do korony, gdy tymczasem właściwe księstwo
 14 Wst,9 |               swoimi księstwa ruskie.~Gdy bojarowie otruli panującego
 15 Wst,9 |               Kazimierzowi Wielkiemu.~Gdy Karol czeski zrzekł się
 16 Wst,9 |           warowne Santok i Drezdenko.~Gdy horda Kapczacka, po śmierci
 17 Wst,9 |              Od tej chwili zwłaszcza, gdy Żmudź zyskała swego pana,
 18 Wst,9 |   Słowiańszczyzny chwila historyczna, gdy w dniu 15. lutego 1386 roku
 19 Wst,9 |    Wieluńskiej i Kujawach pozostawił.~Gdy Władysław Jagiełło urządzał
 20 Wst,9 |             jej siostry Maryi, teraz, gdy rządy Węgier objął mąż Maryi,
 21 Wst,10|            Zygmunt, król węgierski, a gdy pełnomocnik jego Benedykt
 22 Wst,10|        wielkiego księcia litewskiego, gdy jednak niespokojny ten książę
 23 Wst,10|          Litwy z Moskwą miał ustalić, gdy dążenia państwa moskiewskiego
 24 Wst,11|          Mceńsk, Lubuck i Sierpiejsk.~Gdy Aleksander Jagiellończyk
 25 Wst,11|             czerwca Ukrainę kijowską. Gdy niektórzy magnaci litewscy,
 26 Wst,12|         dopiero z miasta (roku 1699), gdy wymógł przemocą zapłacenie
 27 Wst,13|      nastąpiło 8. stycznia 1759 roku. Gdy jednak Biron powrócony został
 28 Wst,13|           nigdzie obrony naturalnej”.~Gdy uchwała sejmu czteroletniego
 29 II,1  |        Brzesko-kujawskie i Łęczyckie. Gdy największe z nich Kaliskie (
 30 II,2  |            Bolesław Wielki roku 1025.~Gdy Polska poszła w działy pomiędzy
 31 II,2  |               pierwotny herb Piastów. Gdy na sejmie r. 1776 uchwalono
 32 II,3  |              ukoronował się na króla. Gdy później Władysław Łokietek
 33 II,4  |             Łokietkowi i przez niego, gdy został panującym, powrócone
 34 II,4  |              Władysława. Tutaj także, gdy zginął pod Warną Władysław,
 35 II,6  |         Bolesławowi IV Kędzierzawemu. Gdy potem najmłodszy syn Krzywoustego
 36 II,6  |       tutejszy uczynił swoją stolicą. Gdy następnie po Kazimierzu
 37 II,7  |          Dobrzyniu i Rypinie. Dopiero gdy poganie pruscy zaczęli ustawicznymi
 38 II,8  |        podwójną liczbę wiosek, czyli, gdy na przeciętnej mili kwadratowej
 39 II,8  |            ciekawe bardzo wiadomości. Gdy naprzykład w Wielkopolsce
 40 II,8  |            dębska, w których, dopiero gdy ustały napady Jadźwingów
 41 II,8  |         Mazowszu dobra duchowieństwa. Gdy wsi królewskich znajdowało
 42 II,8  |              mazowieckiego uderza nas gdy spojrzymy na stare spisy
 43 II,9  |               czasie wojen pojmanych. Gdy roku 1562 postanowioną została
 44 II,10 |                  Województwo Płockie.~Gdy bezdzietny Janusz II, książę
 45 II,11 |              Województwo Mazowieckie.~Gdy bezdzietność i wczesny zgon
 46 II,11 |           Sandomierskie na południu. ~Gdy dnia 8. sierpnia 1524 roku
 47 II,11 |               trybunału co piąty rok. Gdy bowiem całe województwo
 48 II,13 |         zawalonych złomami puszczach. Gdy papież powtórzył wezwanie
 49 II,13 |           który dano im na siedlisko. Gdy jednak młody ten związek
 50 II,13 |            miał fundować kościół, ale gdy poganie zburzyli roku 1217
 51 II,13 | najznakomitszem z miast pruskich, ale gdy roku 1457, podczas wojny
 52 II,16 |                Województwo Pomorskie.~Gdy traktatem Toruńskim z Zakonem
 53 II,16 |               z okolicznemi ziemiami. Gdy jednak od samego zaraz pokoju
 54 II,16 |          przez Gwagnina. W roku 1309, gdy Krzyżacy wydarli za Łokietka
 55 II,16 |             książęcych. Powiadają, że gdy pokój ten podpisywał, łzy
 56 II,17 |         Odwiecznym polskim zwyczajem, gdy na ziemiach wsi dawnej,
 57 II,18 |             ludy lechickie nie miały. Gdy nie stawało zgody lub siły
 58 II,18 |              tych jedynie powodów, że gdy o zdobyczach Polski za Karpatami
 59 II,18 |            podaje Długosz, mówiąc, że gdy w roku 1246 głód okropny
 60 II,19 |        księstwo Sandomierskie, które, gdy Henryk zginął w wyprawie
 61 II,19 |         województwa w jednem miejscu. Gdy atoli z powodu rozległości
 62 II,20 |            została prawie w pustynię. Gdy Bolesław Krzywousty, umierając
 63 II,20 |              Bolesławowi Wstydliwemu. Gdy Mongołowie, czyli Tatarzy,
 64 II,21 |        prusko-litewskiego Jadźwingów.~Gdy testamentem Krzywoustego
 65 II,21 |               ludnością swych kresów, gdy Władysław, najstarszy syn
 66 II,21 |               Buga położona, Austryi. Gdy w Kongresówce roku 1815
 67 II,21 |                Mielnik, Drohiczyn). – Gdy w roku 1569 powróciło Podlasie
 68 II,21 |           Przyczyna tego była prosta. Gdy bowiem wyludnione napadami
 69 II,22 |          wschodniego Rurykowiczów, a, gdy najazdy tatarskie zdruzgotały
 70 II,22 |              oręż potężnego Gedymina. Gdy Kazimierz Wielki przyłączył
 71 II,22 |           polską w grodzie chełmskim. Gdy jednak książę ten wchodził
 72 II,23 |           potężnego teścia popierany. Gdy Bolesław ten bezpotomnie
 73 II,23 |           także Ziemowit i Władysław. Gdy jednak obaj pomarli młodo
 74 II,24 |       zasłonił sobą nawet Kijów. Lecz gdy Roman, z pomocą Leszka Białego,
 75 II,24 |            północną Wołynia, wtenczas gdy Polska, po zupełnem wygaśnięciu
 76 II,24 |         sejmie lubelskim w roku 1569, gdy z woli Zygmunta Augusta
 77 II,24 |    wszystkiemi jednak górował Ostrog. Gdy raz Tatarzy spustoszyli
 78 II,24 |       rozdarowanie ordynacyi upadało. Gdy, pomimo wszelkich przeszkód
 79 II,24 |                Obydwie trwały krótko, gdy bowiem, w czasie najścia
 80 II,25 |              Rusi wyższej. W czasach, gdy nie znano pomiarów wyniesienia
 81 II,25 |               większy niż na Wołyniu, gdy bowiem województwo Wołyńskie
 82 II,25 |              w jej ręku przez lat 27. Gdy napróżno Jan III przez całe
 83 II,26 |         łupieskich „koszem” zapadali.~Gdy przewaga oręża Olgierda,
 84 II,26 |      sztrzelanie z łuka”, ale nieraz, gdy szła cała horda, to i na
 85 II,27 |                Winnicą i Zwinogrodem. Gdy podczas tegoż sejmu połączone
 86 II,27 |               czerkaskiej” (1570 r.). Gdy atoli zamek ten nie powstawał,
 87 II,27 |            sejmowa: „Pisarze ziemscy, gdy sprawy w trybunale odprawowane
 88 II,27 |           dwóch państw pogranicznych.~Gdy na mocy konstytucyi sejmowej
 89 II,27 |               w obronie swych wiosek. Gdy przed unią roku 1569 województwo
 90 II,28 |              podboju Rusi litewskiej. Gdy drobni pograniczni książęta
 91 II,28 |              a Litwą, podczas której, gdy hetman litewski, Konstanty
 92 II,29 |      kierowany.~Litwa, która jeszcze, gdy Piastowie panowali w Polsce,
 93 II,30 |             31/2 milowem sąsiedztwie. Gdy więc stały się stolicami
 94 II,30 |               po Olgierdzie Jagiełło. Gdy zatem przy zatwierdzeniu
 95 II,30 |          trybunału obierali deputaci. Gdy po skończonej kadencyi wileńskiej
 96 II,31 |              Gałwa, znaczącego głowa. Gdy wobec szybkiego wzrostu
 97 II,32 |      ziemiańskiem na Żmudzi i Litwie.~Gdy inne dzielnice Litwy przybrały
 98 II,32 |              były jedynie zaludnione. Gdy Litwa z województwami przyjęła
 99 II,32 |              Kondratowiczowie i t. d. Gdy podczas sejmu wielkiego
100 II,35 |              jako bratu stryjecznemu, gdy państwo litewskie na nowo
101 II,36 |               Dawida Rościsławowicza. Gdy potem Mendog litewski wysłał
102 II,36 |              karać ich nie będzie”, a gdy wyjedzie na łowy, nie będzie
103 II,36 |               Po pierwszym rozbiorze, gdy z województwa Witebskiego
104 II,36 |          miejscowości należała Orsza. Gdy Wielki ks. Wasil Iwanowicz
105 II,37 |             na Polesiu. Ale w czasach gdy rolnictwo nic prawie jeszcze
106 II,37 |           bogaciły zaś futra i skóry, gdy najlepszemi drogami były
107 II,37 |            górnej i średniej Prypeci. Gdy potem podczas unii lubelskiej
108 II,40 |            zwalczania bałwochwalstwa. Gdy jednak wobec trzech potężnych
109 II,40 |             się rzeczą bardzo trudną; gdy Estonia, oderwawszy się
110 II,40 |             się w poddaństwo Szwecyi; gdy wdanie się cesarza Ferdynanda
111 II,40 |           stolicą Rycerzy Mieczowych. Gdy Zygmunt August roku 1566
112 II,40 |          bardziej za Jana Kazimierza, gdy klęski i niepowodzenia ze
113 II,40 |         wielkiego doznawały ucisku, a gdy szlachta, widząc się wyzutą
114 II,40 |               też z Litwy tu osiadły. Gdy podczas wojen za Jana Kazimierza
115 II,40 |            Litwie w powiecie Upickim. Gdy zaś przy pierwszym podziale
116 III,1 |     religijnej zakonnik, Bruno. Lecz, gdy pierwsi dwaj, oczekując
117 III,1 |              więcej chęć przewrotu, a gdy i Mieszka nie stało, reakcya,
118 III,1 |           buntu przeciw Kazimierzowi. Gdy w roku 1112 Gallus pisał
119 III,1 |           przy nich swoich kapelanów. Gdy pan możny wybudował kościół
120 III,1 |                założonego w wieku XI. Gdy mnich z klasztoru oliwskiego,
121 III,1 |          dobra biskupa chełmińskiego. Gdy arcybiskupstwo Rygskie zostało
122 III,1 |              i w państwie, zwłaszcza, gdy państwo polskie rozpadło
123 III,1 |    arcybiskupa nowego blasku nabrała, gdy powiedziano w przywileju,
124 III,1 |              zachodni się rozszerzyć, gdy Kazimierz Wielki wyparł
125 III,1 |        arcybiskupstwu magdeburskiemu. Gdy później Polska w dobie podziałów
126 III,1 |               na biskupa łukowskiego. Gdy jednakże Kazimierz, ks.
127 III,1 |      Merzeburgu, w Cycy i w Mysznach. Gdy ziemie, które należały do
128 III,1 |               śmierci Mieczysława II, gdy żywioły bałwochwalcze podniosły
129 III,2 |          zakonu, samego św. Dominika. Gdy bowiem św. Dominik nauczał
130 III,3 |  chełmsko-bełski, 9. pińsko-turowski. Gdy powyższe biskupstwa greckie
131 III,3 |            Władysława IV w roku 1633, gdy katedrę połocką zajęli unici,
132 III,3 |       niemczeje. Chwilowo odetchnęło, gdy weszło w skład Księstwa
133 III,3 |      Konstancyeńskim godność prymasa. Gdy bowiem było wtedy w Polsce
134 III,3 |                Biskupstwo Inflanckie, gdy całe Inflanty należały do
135 III,3 |           zambrowskiej w Łomżyńskiem. Gdy roku 1672 Podole i Kamieniec
136 III,3 |              nawet siewierskimi. Lecz gdy zapowiadały się świetne
137 III,3 |                zmarłych w pogaństwie. Gdy metropolici kijowscy zaczęli
138 III,3 |        najczęściej jednak w Kielcach. Gdy kapituły innych biskupstw
139 III,3 |            uczeni i gorliwi pasterze. Gdy za arcybiskupa Wacława Sierakowskiego
140 III,3 |              władykowie turowscy, ale gdy ustali, Witołd, wielki książę
141 III,3 |            panowanie króla pruskiego. Gdy wkrótce potem rząd pruski,
142 III,3 |          unita, i Winnicki, dysunita. Gdy Małachowski w roku 1692
143 III,3 |              Jędrzej Patrycy Nidecki. Gdy jednakże Wenden wpadał często
144 III,3 |             Wilna na arcybiskupstwo. (Gdy roku 1772 część biskupstwa
145 III,4 |             klasztorze pożar, podczas gdy kilku zakonników zajmowało
146 III,4 |              kraju i sprawiedliwości. Gdy w roku 1594 przybył do Polski
147 III,4 |            klasztorze.~Franciszkanie. Gdy Władysław Jagiełło założył
148 III,4 |        przedrozbiorowej jednocześnie. Gdy bowiem Stanisław August
149 III,4 |           pierwotnie archimandrytą, a gdy się klasztory pomnożyły,
150 III,4 |         Miodowej. Jadąc przez Kraków, gdy modlił się u Karmelitów
151 III,4 |            Łomży, Zakroczymiu i t. d. Gdy w roku 1754 było już w Polsce
152 III,4 |             galicyjskiej.~Trynitarze. Gdy Saraceni stali się postrachem