Czesc,  Rozdzial

10072 III,3    |                     Naruszewicz, który zlecił zarząd części zakordonowej Cieciszowskiemu,
10073 III,4    |                      pozostawała pod nadzorem zarządu prowincyi czeskiej. Po pierwszym
10074 II,30    |                      takim i grodem książęcym zarządzał namiestnik księcia, zwany
10075 II,22    |                  Ludwik, następca Kazimierza, zarządziwszy roku 1377 wielką wyprawę,
10076 II,32    |                      przez Szwedów kamieniami zarzuconym. Sejmiki i sądy ziemskie,
10077 Wst,9    |                   wolnych nawet ludzi czyniąc zasadzki i okropną chłostą napowrót
10078 II,32    |                 bardzo dawnej, zamieszkującej zaścianki i okolice, których nazwy
10079 III,3    |                       senat Rzeczypospolitej. Zasiada w nim dwu arcybiskupów i
10080 II,10    |              urzędników i oddzielne ziemstwo, zasiadające w Mławie. Sądy ziemskie
10081 II,5     |               wykształceniem. Obok duchownych zasiadło do rady wielu książąt, możnowładztwo
10082 II,10    |                      1115, których najgęstszą zasiadłość, po 21 na milę kwadratową,
10083 II,13    |                      Kazimierz Jagiellończyk, zasiadłszy na tronie w rynku toruńskim,
10084 II,30    |                    wyjeżdżała do Krakowa, aby zasiąść obok Kazimierza Wielkiego
10085 II,21    |                 Podlasie zaczęło się wcześnie zasiedlać. Od południa i wschodu przybywali
10086 III,2    |                      zagospodarowaniu ziemi i zasiedlaniu pustych przestrzeni kolonistami.
10087 II,8     |                  ukształtowanie się stosunków zasiedlenia.~Ludność ogólna Mazowsza
10088 II,25    |                 musiało pozwalać Słowianom na zasiedlenie swoich kresów podolskich,
10089 Wst,10   |                 ludnością przeważnie mazurską zasiedlone, pozostały przy Zakonie,
10090 II,25    |                    najmniejszy, bo najdawniej zasiedlony i najbardziej zwarty. Stołeczny
10091 II,27    |              Potockich i Koniecpolskich. Pola zasiewane tu są przeważnie kukurudzą,
10092 Wst,9    |                     Wisły, Niemna i Dźwiny, a zasilany rycerstwem całej prawie
10093 II,27    |                       się ucieczką wieśniacy, zaskoczeni znienacka przez Tatarów.
10094 II,26    |                 szlakach odbywały się łowy na zaskoczonych z nienacka mieszkańców i
10095 II,24    |             Czetwertnia, Równo, Dolsk, Kowel, Zasław, Kamień-koszyrski. Od tych
10096 III,3    |                książąt, jako to: Ostrogskich, Zasławskich, Zbaraskich, Wiśniowieckich,
10097 II,24    |                 wołyński tak się podniósł, iż zasłonił sobą nawet Kijów. Lecz gdy
10098 Wst,5    |                       dat tych podbojów. Może zaślubienie Węgierki przez Bolesława (
10099 II,28    |               Kalinowski „w pamiątkę krwawych zasług jego”; pierwszym zaś kasztelanem
10100 II,36    |                      była także św. Weronika. Zasługiwali też mieszczanie witebscy
10101 Wst,9    |                  lennem Spytkowi z Melsztyna, zasłużonemu rycerzowi i panu małopolskiemu.~ ~ ~
10102 II,20    |                      w dom ks. Czartoryskich, zasłynęła zaś w połowie XVIII wieku
10103 III,4    |                  popiołów. Jeszcze w XV wieku zasłynęli cnotami i poświęceniem:
10104 II,26    |                      pierwsze cerkwie. Miasto zasłynęło wówczas handlem, który z
10105 Wst,8    |                      jako kraj rolniczy, było zasobne w ludność i bydło, Jadźwingowie
10106 Wst,4    |           wojowniczych, na rolnicze, osiadłe, zasobniejsze. Piastowie budowali całe
10107 II,13    |                    napady na rolniczych, więc zasobniejszych Lechitów. Upamiętnił się
10108 Wst,11   |                       morze krwi lechickiej i zasoby pracy rolniczego narodu
10109 Wst,11   |                    opłatą pieniężną (r. 1583) zaspokojone zostały. Inflanty stały
10110 II,26    |                      Kijowskiego takie, jakie zastał rok 1772, to jest od traktatu
10111 II,35    |                       tron polski z Jagiełłą, zastało go (roku 1386) w Wołkowysku
10112 Wst,13   |                     że Rzeczpospolita polska, zastanowiwszy się dojrzale, rozważywszy
10113 II,25    |                 Zińków, w roku 1542 przez Bar zastąpiony. Ostatecznie jednak we trzy
10114 II,7     |               najeżdżana, oddawana w lenność, zastawiana i wykupowana, a nawet król
10115 II,1     |                      ziemską, dziedziczną lub zastawną, conajmniej od roku przed
10116 II,13    |                   roku 1219 na pogan pierwszy zastęp krzyżowców, wśród których,
10117 III,2    |          benedyktyńska w przepisywaniu ksiąg, zastępująca późniejszą działalność drukarń,
10118 III,2    |            pielgrzymów) i uprosił patryarchę, zastępującego im miejsce opata, aby mu
10119 III,4    |                       bowiem Stanisław August zastosował się niezwłocznie do breve
10120 II,26    |                  krajów, zrobiono w roku 1566 zastrzeżenie, aby, ze względu na złe
10121 II,2     |              drążkowych” senatorów, t. j. bez zastrzeżonych krzeseł (więc siadających,
10122 II,24    |                     sobie trybunał w Łucku, z zastrzeżonym przez sejm unii językiem
10123 III,1    |                      tylko w Kruświcy, jak to zaświadcza Długosz. Ponieważ za Bolesława
10124 Wst,13   |                      z Rosyą. Fryderyk Wielki zaświadczał później w dziełach swoich,
10125 II,37    |                bałwochwalców. „Nowotną płonkę zaszczepiał Bogu w nazbyt dzikiem drzewie”.
10126 II,11    |                       czerwonem. Tymże herbem zaszczycały się wszystkie ziemie województwa
10127 Wst,8    |                  szczepowi lechickiemu wysoki zaszczyt dzierżenia sztandaru niezawisłości,
10128 Wst,10   |                 śmierci Włodzisława II, która zaszła w lutym roku 1462, nastąpiło
10129 Wst,13   |                       dawało powód do mnogich zatargów granicznych. W manifeście
10130 II,14    |                północy Baltykiem, a właściwie zatokami Gdańską i Fryską oblane,
10131 II,18    |                  pragskich. Zator (po łacinie Zatoria), z częścią ziemi krakowskiej,
10132 II,18    |                    dwa powiaty: Oświecimski i Zatorski, które sejmikowały w Zatorze
10133 Wst,10   |                      księcia oświęcimskiego i zatorskiego, Piastów śląskich, kupił
10134 II,17    |                    księstwami: Oświecimskiem, Zatorskiem i Siewierskiem, oraz starostwem
10135 II,18    |                 Zatorski, które sejmikowały w Zatorze i obierały dwóch posłów
10136 Wst,4    |                   czyli smoły, której wyrobem zatrudniali się leśni Mazurowie, a nawet
10137 Wst,11   |                    Iwan Groźny, korzystając z zatrudnienia Batorego (roku 1577) pod
10138 II,40    |                      230–240 rozległa, resztę zatrzymała Szwecya.~Sejm warszawski
10139 II,31    |                   Horodle województwo Trockie zatrzymało nadal tę północną część
10140 Wst,4    |                       Grody zaś czerwieńskie, zatrzymane i osiedlone przez Ruś, nazwane
10141 III,1    |                 dziejach kościoła polskiego i zatrzymują je, (pomimo późniejszego
10142 Wst,9    |                     mu Troki, Wilno i Połock, zatrzymując tylko sobie tytuł i prawa
10143 Wst,9    |                       który od powyższej daty zatrzymywał ziemię Dobrzyńską. Nie powróciło
10144 Wst,13   |                      komora pruska w Fordoniu zatrzymywała statki polskie, gnębiła
10145 Wst,10   |                      Żmudź do Litwy. Krzyżacy zatrzymywali Pomorze, ziemię Chełmińską
10146 II,24    |                     walny Rzeczypospolitej do zatwierdzenia przywozić. Jeden tylko z
10147 II,30    |                      Jagiełło. Gdy zatem przy zatwierdzeniu unii Litwy z Koroną na sejmie
10148 III,4    |                    uchwały stolica apostolska zatwierdziła. Klasztory Bazylianów na
10149 III,4    |                      Przenajświętszej Trójcy (zatwierdzoną przez Urbana VIII roku 1624).
10150 II,35    |                        a przez sejm roku 1589 zatwierdzonej. Lachowicze z zamkiem, przerobionym
10151 III,4    |                       pierwszym prowincyałem, zatwierdzonym przez papieża, został Grzegorz
10152 II,13    |                  Zakon teutoński, któremu nie zawahał się (roku 1228 do 1230)
10153 Wst,11   |                     się Newel, Jezierzyszcze, Zawałocicze. Potem zająwszy Opoczkę,
10154 II,13    |                     niedostępnych moczarach i zawalonych złomami puszczach. Gdy papież
10155 II,24    |                  bratu Jarosławowi na Wołyń i zawarli pokój”. Waldemar, książę
10156 II,35    |                       zamku dnia 12. stycznia zawarło z nim umowę, mocą której
10157 II,2     |                krzesła stały w senacie podług zawarowanego uchwałami porządku i miejsca).
10158 III,3    |                      piotrkowskim z roku 1512 zawarowano, że po śmierci każdego biskupa
10159 Wst,10   |                      Jan Olbracht, mocą umowy zawartej (r. 1491) z bratem Władysławem,
10160 Wst,2    |                    położeniu swemu przeważnie zawdzięczali Lechici, że mogli się uspołecznić
10161 III,2    |                        Dominika i Franciszka) zawdzięczamy cenne wiadomości o napadzie
10162 II,12    |                 Radzyna) w ziemi Chełmińskiej zawiązało, w celu pozbycia się panowania
10163 II,25    |                      stał się historycznym od zawiązanej na zamku tutejszym dnia
10164 II,13    |                   rycerskiej” przeciw Prusom. Zawiązanym wiec został około roku 1223–
10165 II,19    |                 wypadkami dziejowymi, należał Zawichost, gdzie roku 1206 odniósł
10166 III,2    |             przeniesiono Klaryski roku 1261 z Zawichosta do Skały pod Kraków. Tu
10167 II,24    |                  Roman poległ w roku 1204 pod Zawichostem. Tylko Halicz wziął pierwszeństwo,
10168 II,19    |           Pilznieńskie, Stobnickie, Soleckie, Zawichostskie, Szydłowskie, Przedborskie,
10169 II,19    |                     wiślickiego, radomskiego, zawichostskiego, żarnowskiego, małogoskiego,
10170 III,3    |                    371, w sandomierskim 59, w zawichostskim 167, w lubelskim 127 i w
10171 Wst,10   |                    niż Korony. Polska bowiem, zawierając ten traktat, odzyskiwała
10172 Wst,3    |                     powiada, że pruska ziemia zawierała 8 dzielnic, które były następujące,
10173 III,1    |                  wątpić należy, czy wśród tej zawieruchy ostała się choć jedna z
10174 II,14    |                 Władysław IV zawarł roku 1635 zawieszenie broni ze Szwedami i rozejm
10175 III,3    |                       wcielono całą wschodnią zawiślańską przestrzeń dyecezyi krakowskiej,
10176 II,19    |                       miała od północy ścianę zawiślańskiej połowy ziemi Czerskiej,
10177 Wst,8    |                    chana hordy Kapczackiej, a zawisłość jego od tej hordy stała
10178 Wst,10   |                   ziemię Dobrzyńską, Mazowszu Zawkrzeńską, a Litwie Żmudź, jako dożywocie
10179 II,7     |                    chciwy Zakon, który do jej zawładnięcia wdzierał się gwałtem, nigdy
10180 II,26    |                tatarska Kozakami, okazały się zawodnemi. Poczęto zatem czynić zaciągi
10181 Wst,4    |                    znowu poszli „na Lachy”, a zawojowawszy ziemię z grodami, uprowadzili,
10182 II,26    |                 występowania zbrojno na każde zawołanie wojewody, czy starosty.
10183 Wst,8    |                 Tatarów na Polskę, ilekroć go zawołano do najazdu. Tatarzy opodatkowali
10184 II,37    |                      do Litwy. Stefan Batory, zawołany myśliwy, nieraz tu z Grodna
10185 II,24    |                hanowie Tatarów perekopskich i zawołżańskich, hospodar Wołoszczyzny,
10186 II,23    |                    Jan Długosz, i ten właśnie zaznacza, że na jego to prośbę król
10187 Wst,13   |                       sam początek tego wieku zaznaczył się dla Rzeczypospolitej
10188 II,26    |                   komisya 1622 roku wyraźniej zaznaczyła. ~O rozgraniczeniu za Dnieprem,
10189 II,12    |                       Kazimierza IV, statyści zaznaczyli wzrost dostatków w Koronie
10190 II,26    |              Kijowskie i Bracławskie.~Powyżej zaznaczyliśmy granice województwa Kijowskiego
10191 II,16    |                    Sądy ziemskie odbywały się zazwyczaj tam, gdzie i sejmiki; w
10192 Wst,5    |          arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, oraz zażyłe stosunki biskupa pomorskiego
10193 II,15    |                      starostów, wolno mu było zażywać paliusza i krzyża arcybiskupiego
10194 II,26    |                  których w bojach zwycięskich zażywał, polecając w opiekę młodocianego
10195 II,7     |                     gwałtem, nigdy prawie nie zażywała pokoju. Zdobywana i frymarczona
10196 II,30    |                     Słupy. Tegoż samego herbu zażywało i pięć powiatów wileńskich,
10197 Wst,4    |                       podobno już dzisiaj nie zbada2). Godzi się tylko wnioskować,
10198 II,24    |                       mil kwadratowych; włość Zbaraska 13 mil kwadratowych. Nad
10199 III,3    |                     Ostrogskich, Zasławskich, Zbaraskich, Wiśniowieckich, Poryckich,
10200 Wst,13   |                      Bugu, od Bugu do okolicy Zbaraża. Stamtąd zaś prostą linią
10201 III,2    |                       była służba przy Grobie Zbawiciela i doglądanie chorych pielgrzymów)
10202 II,26    |               żołnierza. Próby uorganizowania zbiegających się z Rusi, Litwy, Moskwy
10203 Wst,11   |                 Grajewa, w miejscu, gdzie się zbiegały trzy granice: Prus książęcych,
10204 Wst,13   |                     trzech podziałów i państw zbiegły się z sobą nad Bugiem koło
10205 Wst,9    |                 Mistrz Wielki żądał wydawania zbiegów i pozasiekał drzewem leśne
10206 II,28    |                     województwie Wołyńskiem i zbierać się na wybory i sejmiki
10207 II,3     |                     prowincyi Wielkopolskiej, zbierał się w Kole. Popis rycerstwa
10208 II,3     |                   Mateuszu (w końcu września) zbierało się całe województwo pod
10209 III,1    |                       uroczyskach, nieraz się zbierały gromady ludu, niezadowolone
10210 II,13    |                  przemieszkując, trudniła się zbieraniem ziół, układaniem zielnika,
10211 II,24    |                       swoim stryju, prymasie. Zbiory liczyły już w roku 1813
10212 II,8     |                   kwadratową od 10 do 14 wsi, zbliżały się do gęściej zasiadłych
10213 III,2    |                zakonnicy benedyktyńscy, celem zbliżenia się do pogaństwa, ukrywającego
10214 II,24    |                 szeroka, w urodzaje wszelkich zbóż i jarzyn żyzna i obfita,
10215 II,20    |                   Wielki, ściągając tu handel zbożowy z głębi kraju na spław Wisłą,
10216 II,29    |                   czapką) książęcą, jeźdźca w zbroi i hełmie, z mieczem do cięcia
10217 Wst,9    |                  Śląsku. Czuwał więc, aby nie zbroili granic, aby gród biskupi
10218 II,13    |                   dobrym skłonna, na zuchwałe zbrojna,~Bóg cię tu żegnaj, bo mi
10219 Wst,13   |                     września przy użyciu siły zbrojnej, takiż traktat podziałowy
10220 II,26    |                    czat w pole i występowania zbrojno na każde zawołanie wojewody,
10221 II,22    |                      koroną w polu błękitnem. Zbrojny popis szlachty odbywał się
10222 Wst,13   |                      Syberyi) o żadnym oporze zbrojnym wobec trzech potęg militarnych
10223 II,22    |              Znajdowała się w Zamościu bogata zbrojownia, szacowna biblioteka i rzadkie
10224 II,25    |                   Rusi Czerwonej za Seretem i Zbruczem, ku południo-wschodowi leżało
10225 Wst,13   |                   linią koło Ostroga do rzeki Zbruczy, odgraniczającej Galicyę
10226 III,2    |                   roku w miejscowości, zwanej Zbrzeźnica pod Jędrzejowem w dyecezyi
10227 II,20    |                    Siedlce, Kock, Serokomla i Zbuczyn.~ ~
10228 II,20    |                   Wąwolnickie, Kąkolownickie, Zbuczyńskie i inne. Przed rokiem 1631
10229 III,3    |                    XIII, miało katedrę swoją, zbudowaną przez księcia litewskiego,
10230 II,16    |                 twierdze, przez Władysława IV zbudowane; jedna, Władysławów, z portem;
10231 III,2    |                    Częstochowie przy kaplicy, zbudowanej w roku powyższym dla cudownego
10232 II,30    |                      nadawała się wybornie do zbudowania warownego zamku, który też
10233 II,19    |                   zjazdów, był Korczyn. Zamek zbudowano o pół mili poniżej starej
10234 II,18    |                     gmachów, w guście włoskim zbudowanych, tak, że wymienić wszystkich
10235 II,14    |                   Polsce Gdańsk w roku 1309 i zbudowawszy w Malborgu wielkim kosztem
10236 III,1    |             Kujawskiego w Kruświcy. Kruświca, zburzona potem w czasie wojny między
10237 II,14    |                   króla kula działowa, mająca zburzyć środkowy filar, utrzymujący
10238 II,37    |                     Rusi.~Wierszopis, Jędrzej Zbylitowski, wydał w roku 1589: „Pisanie
10239 II,22    |                       Bolesława Krzywoustego, Zbysława (poślubiona roku 1103),
10240 II,32    |                  szlachty jak kmieci, których zbyteczne ciężary i opłaty zostały
10241 Wst,12   |                 pokojem chocimskim roku 1621, zdał to już zupełnie na Turcyę,
10242 Wst,4    |                    stromo nad Świdnicą, widna zdaleka, piramidalna, przeszło 700
10243 II,22    |            Wyczerpująco roztrząsnął wszystkie zdania uczony Kętrzyński i doszedł
10244 II,6     |                      Nieszawa. Liczne i ważne zdarzenia uczyniły Brześć kujawski
10245 II,10    |                     okolica z położenia swego zdawała mu się do mieszkania nad
10246 Wst,9    |                      zapędzając do ich domów.~Zdawało się, że dla Żmudzi nieunikniony
10247 II,10    |                    ujrzeć stamtąd kościołowy,~Zdejm kołpak z głowy.~Za czasów
10248 II,11    |                       mogę zostać”. Podobnego zdemokratyzowania klasy uprzywilejowanej i
10249 II,26    |                  mocno obronne, albo zupełnie zdezelowane”. Co się tyczy hajdamaków,
10250 II,7     |                    Konrada, a ziemiami, jakie zdobędą na Prusakach, podzielić
10251 II,19    |                    napad Tatarów w roku 1241, zdobycie miasta w dniu 2. lutego
10252 Wst,6    |             rozszerzył granice Polski za Odrą zdobyciem nowych ziem słowiańskich
10253 III,1    |                         w Mysznach. Niemcy po zdobyciu ziem słowiańskich nad Elbą
10254 Wst,3    |                     której uprowadzili wielką zdobycz ludu i stad bydła. Roku
10255 II,24    |                     stać się oczywiście także zdobyczą Włodzimierza, który posadził
10256 II,18    |                     jedynie powodów, że gdy o zdobyczach Polski za Karpatami są wiadomości
10257 III,1    |                     porobili później szerokie zdobycze w krainie pogan pruskich
10258 II,18    |                      z szerokich zakarpackich zdobyczy Bolesława Wielkiego, sięgających
10259 Wst,14   |                   dniu 22. marca 1813 roku, i zdobyły w tymże roku po dość długiem
10260 Wst,5    |               południo-wschodzie. Ziemia zaś, zdobyta w roku powyższym przez Włodzimierza
10261 Wst,5    |                       Źródła dziejowe mówią o zdobytej przez Polaków prowincyi
10262 Wst,11   |                       i Uświat, a 8. września zdobyto Wielkie Łuki, dalej poddał
10263 II,27    |                    mocy nad nim, jak pierwej, zdobywa on sobie własne ziemstwo,
10264 II,18    |                   potęgę, zajęli Małopolskę i zdobywali czasowo Czechy, Morawę i
10265 II,7     |                   prawie nie zażywała pokoju. Zdobywana i frymarczona przez Krzyżaków,
10266 II,18    |                       to czyż byłoby możliwem zdobywanie krajów dalszych a obcych
10267 II,26    |                   upadła. Kijów, wielokrotnie zdobywany i łupiony przez Rurykowiczów,
10268 II,26    |                      symbolicznemu zwyczajowi zdobywców.~Od czasu, w którym Jarosław
10269 II,37    |                    prawnuk Ruryka, pierwszego zdobywcy szerokich ziem słowiańskich,
10270 II,13    |                      I ta wszakże wyprawa nie zdołała zabezpieczyć ziemi Chełmińskiej,
10271 Wst,1    |                    tylko Madziarowie (Węgrzy) zdołali zachować swoją narodowość
10272 II,37    |                    wieki skruszyć jeszcze nie zdołały.~Północo-zachodni kąt województwa
10273 II,24    |               skończył w Łucku. Książę małych zdolności, wróg Polski przez prywatę
10274 II,25    |                 ocalało, ile gospodarstw było zdolnych do opłacenia podatku. Tak
10275 Wst,13   |                   Augustem II (zawsze gotowym zdradzać Polskę), ogłosił się i ukoronował
10276 Wst,9    |                       sił monarchy polskiego, zdradzając go najhaniebniej, od listopada
10277 Wst,9    |                 pomorskich, Święców, i począł zdradzieckie knowania przeciw Polsce
10278 II,15    |                       po polsku: „Ojcze nasz, Zdrowaś Marya, Wierzę i spowiedź
10279 II,21    |               przeniósłszy się z Warszawy dla zdrowia, zmarł w dniu 7. lipca 1572
10280 II,20    |                  celem karcenia śmieszności i zdrożności ludzkich za pomocą żywej
10281 II,22    |                      a, gdy najazdy tatarskie zdruzgotały potęgę książąt Rusi, przybył
10282 II,13    |                    krzyżackie i wysokie wieże zdumiewały widokiem swoim przybywających
10283 II,31    |               księciem mazowieckim, w Grodnie zdziałane. Po Kiejstucie od rokn 1388
10284 II,11    |                         Biblioteka publiczna, zebrana i darowana przez biskupa
10285 II,5     |                prawodawcze i wyroki ogłoszono zebranemu ludowi i szlachcie z niezmiernem
10286 III,4    |                        wydał ciekawą książkę: Zebranie wszystkich redempcyj, które
10287 II,19    |                   wielkiego króla-prawodawcy, zebrano w jedną całość, porównano,
10288 III,2    |                   pozyskały dla siebie zakony żebrzące Dominikanów i Franciszkanów.~
10289 II,2     |                Henryka, księcia panującego na Żeganiu, od Polski oderwana i do
10290 III,2    |                      dwa opactwa: Mstowskie i Żegańskie, nie licząc prawie tej samej
10291 II,16    |                     wieku sięgające, i słynny zegar, opisany przez Gwagnina.
10292 Wst,13   |                       tylko brzegiem, a wolna żegluga na niej utrzymywała się
10293 II,29    |                       głazów, szkodliwych dla żeglugi, za co mu wdzięczni ziomkowie
10294 II,20    |              przyświecać przystani wiślanej i żeglującym po Wiśle statkom latarnia.
10295 II,13    |                  zuchwałe zbrojna,~Bóg cię tu żegnaj, bo mi pilno w drogę,~Mieszkać
10296 II,37    |                   drewlański musieli wcześnie zejść ze świata, skoro o nich
10297 II,15    |                    warmińska ma za herb bramę żelazną w murze o trzech wieżach
10298 II,19    |                 papiernia. Znane były kuźnice żelazne w Końskich i Samsonowie,
10299 II,11    |          Sandomierskiego od okolicy Stoczka i Żelechowa do Wyśmierzyc nad Pilicą.
10300 II,14    |                       litewsku: sała – wyspa, żelu – zielenieje, żolé – trawa).
10301 Wst,3    |                    została od swego położenia Żemajczu-żeme (żemas = niski, dolny, a
10302 Wst,5    |                dosięgnie pełnoletności, to je żeni, jeżeli jest męskiego rodzaju,
10303 II,24    |            Włodzimirskiego (Vladimiria, przez zepsucie Lodomeria), nowo nabytym
10304 II,12    |                     być Generału, albo jeżeli zerwano Generał, posłowie na sejm
10305 III,3    |                     duchownej. Wówczas papież zesłał na miejsce komisyę z biskupów
10306 II,27    |                      tatarskie, odpowiedzieć, żeśmy na on czas dopuścili Tatarów
10307 Wst,5    |                      ostatnia kraina nie była zespolona w wieku X z Piastami, to
10308 II,40    |                   rosyjskiego), a to z powodu zetknięcia się Łotyszów z Finnami i
10309 II,16    |                     sama niemoc polityczna na zewnątrz, pobudzająca, zarówno tu
10310 II,26    |                 Augusta. Pod względem wyglądu zewnętrznego ziemie ukrainne przedstawiały
10311 III,3    |                     krakowskiego i kardynała, zezwolenie swoje odwołał. Dyecezya
10312 II,22    |                      posłów ziemi Halickiej i zezwoleniem społem rad, przez zagęszczenie
10313 II,24    |                      Dnia 19. grudnia 1803 r. zezwolono na założenie gimnazyum wołyńskiego,
10314 III,2    |                     przez jej małżonka, gdzie zgasła roku 1298.~Mylnie byłoby –
10315 III,3    |                     Krzyżaków, i w Miednikach zgaszono święty ogień pogan, pozabijano
10316 II,5     |                      było kilka: Inowłodzkie, Zgierskie, Kłodawskie. Powiatów było
10317 II,30    |                kilkanaście tysięcy Niemców tu zginęło. Czem Grunwald dla Zakonu
10318 Wst,9    |                    uderzali, to w pośrodku na zgliszczach podawali sobie rękę. Traktat
10319 II,9     |                   zostali w Płocku. Do spadku zgłosiła się zrazu ich ciotka Katarzyna,
10320 II,6     |                      województwie: Brześć nad Zgłowiączką, Włocławek, nowa stolica
10321 Wst,14   |               tylżyckim odstąpił Rosyi za jej zgodę na utworzenie Księstwa Warszawskiego.
10322 II,18    |                    nie miały. Gdy nie stawało zgody lub siły oręża miejscowym
10323 II,11    |                    Gdy bezdzietność i wczesny zgon prześladowały książąt mazowieckich,
10324 III,4    |                 Krakowa (roku 1850), w którym zgorzała starożytna i bogata biblioteka
10325 III,2    |                    wraz z rękopisami Kadłubka zgorzały przy pożarze klasztoru roku
10326 III,4    |                     Józefa Kalasantego, czyli zgromadzenie szkół pobożnych (Scholarum
10327 II,35    |                   wymurował tu wielki paląc i zgromadził w nim cenny księgozbiór
10328 II,20    |             umysłowości polskiej. Biblioteka, zgromadzona tu przez Czartoryskich w
10329 II,27    |                      strumieni, a mianowicie: Zhar, Sob i Sina woda, czyli
10330 Wst,9    |                      on na Światosławiczach i zhołdował liczne księstwa między Litwą
10331 III,1    |                   roku 1124, t. j. wkrótce po zhołdowaniu Pomorza dla Polski; dochowały
10332 Wst,9    |                    pogorzeliskami bez przerwy ziejącej epoki, Jagiełło (syn najstarszy
10333 II,24    |                    Wołyniu dziejowo. Zabłysły Zieleńce i Lubar przez księcia Józefa
10334 II,14    |                litewsku: sała – wyspa, żelu – zielenieje, żolé – trawa). Nazwa używa
10335 II,13    |                   zbieraniem ziół, układaniem zielnika, bawiła się nawet chemią,
10336 II,26    |                  województwa Kijowskiego była zielona, o dwu rogach, i że z jednej
10337 II,31    |                    kontusz szkarłatny, wyłogi zielone, żupan biały. Poza sejmem
10338 II,36    |                  mundur swego powiatu kontusz zielony, a wyłogi i żupan białe.~ ~
10339 II,10    |                     małej przestrzeni, od wsi Zielunia ku Działdowu, granicę pruską
10340 II,32    |                pochodzi od litewskiego wyrazu ziemaj – nisko. Stąd lud tamtejszy
10341 II,32    |                    Żmudzinami, a ziemię swoją Ziemajciej, Ziemajczis, czyli krainą
10342 II,32    |                      ziemię swoją Ziemajciej, Ziemajczis, czyli krainą niższą od
10343 II,32    |                       reformy w gospodarstwie ziemiańskiem na Żmudzi i Litwie.~Gdy
10344 Wst,8    |                      zagładzie, grożącej jego ziemiom, a stworzyć stosunki przyjazne
10345 II,21    |                Sokołowa. Dowodzą tego potężne ziemne grodziska typu mazowieckiego
10346 II,25    |                    Zbrucza do Dniestru szańce ziemnej warowni, którą nazwano Okopem
10347 Wst,5    |                       Marcin Gallus, mówiąc o Ziemowicie, synu Piasta, że do steru
10348 II,31    |                      1358 między Kiejstutem a Ziemowitem, księciem mazowieckim, w
10349 Wst,8    |                       w miarę wygasania linii Ziemowitowej w wieku XV i XVI. Dzielnica
10350 Wst,8    |                Mazowieckie, które dostało się Ziemowitowi I, bratu tego Kazimierza,
10351 II,9     |                       i Bełzkiego, Władysława Ziemowitowicza, rodzonego siostrzeńca Jagiełły:
10352 II,1     |                     lub województwa, własność ziemską, dziedziczną lub zastawną,
10353 II,20    |                     stołeczne ziemi, z sądami ziemskimi i grodzkimi, Radzyń, Siedlce,
10354 II,27    |                       za stolicę województwa. Ziemstwu winnickiemu naznaczono trzy,
10355 II,37    |                    stogów siana dla żubrów na zimę. Wiele osad, czyli t. zw.
10356 Wst,2    |                  wiemy zatem, czy kto tam dla zimna mieszkać może i czy nawet
10357 II,25    |                      miejscu dawnego Bożka?), Zińków, w roku 1542 przez Bar zastąpiony.
10358 II,13    |                       trudniła się zbieraniem ziół, układaniem zielnika, bawiła
10359 II,13    |                     gdzie pielęgnowała mnogie zioła i krzewy. Na wiosnę 1623
10360 II,29    |                   żeglugi, za co mu wdzięczni ziomkowie pomnik kamienny postawili,
10361 Wst,1    |            niesłychanego w dziejach ludzkości zjawiska, jak hakatyzm germański
10362 Wst,4    |                    Jan Karłowicz.~Powszechnem zjawiskiem w życiu plemion, nieuspołecznionych
10363 III,1    |                    poprzedzał tym sposobem na zjazdach i synodach kujawskiego i
10364 II,5     |             upamiętniła się pierwszym wielkim zjazdem czyli wiecem, sejmem prawodawczym
10365 III,3    |                   Gnieźnieńskiej. W roku 1417 zjechali do Miednik: Jan Rzeszowski,
10366 Wst,13   |             nowogródzkiego, Tadeusza Rejtana, zjednała uznanie jego cnoty obywatelskiej
10367 II,17    |              piastowskich ustaje, a następuje zjednoczenie się dwóch prowincyj w jedno
10368 Wst,11   |             przyłączono już do Polski z Litwą zjednoczonej w jedną Rzeczpospolitą Inflanty,
10369 II,24    |               przyłączono do Korony, a Koronę zjednoczono z Litwą. Wówczas to rządcy
10370 III,1    |                       Kiedy z małych dzielnic zjednoczyła się znowu Polska, ale znaleźli
10371 II,7     |                 przyczyną walecznego Łokietka zjednoczyły; nakoniec rogi bawole czy
10372 II,16    |                       i Świecu, skąd szlachta zjeżdżała się na sejmik ogólny do
10373 II,25    |                      nazwy Zbrucz pod karą 25 zł. reńskich, dozwalając tylko
10374 Wst,6    |                     przeciw Pomorzanom, celem złączenia ich z Polską i nawrócenia
10375 III,2    |                   wieku w widłach, czyli przy złączeniu się dwóch rzek, Obry i Paklicy,
10376 II,7     |                   politycznej, bo była zawsze złączona z inną dzielnicą, kujawską
10377 III,4    |                   kraju klasztory galicyjskie złączone zostały w oddzielną kustodyę.
10378 Wst,7    |           pozostawiając pięciu synów, a chcąc złagodzić złe skutki polityczne starego
10379 II,37    |                       Wtedy to król, polując, złamał sobie nogę w goleniu, skutkiem
10380 Wst,9    |                  Ludwik (r. 1372) rządy Rusi, zlecając obronę przed Litwą, która
10381 Wst,4    |                   najdawniejszych dokumentach Zlens), później przezwana i dziś
10382 II,18    |              umocnienie grodów, najszczodrzej zlewał swoje dobrodziejstwa na
10383 II,10    |                      przez górę zaiste~Krzyże złociste.~Płocko wesołe na lądzie
10384 III,3    |                    Stanisławowie, Tyśmienicy, Złoczowie, Jazłowcu i Łyścu.~18. Biskupstwo
10385 II,13    |          niedostępnych moczarach i zawalonych złomami puszczach. Gdy papież powtórzył
10386 II,35    |                   nadał Słonimowi za herb lwa złotego z krzyżem podwójnym w błękitnem
10387 II,6     |                   uwieńczonych koroną na polu złotem. Mundurem posłów sejmowych
10388 II,26    |                      Grecyi i Wschodu ściągał złoto, adamaszki, wina i t. d.
10389 II,22    |                     jest w polu błękitnem lew złoty w złotej koronie, wspinający
10390 II,36    |                       Pogoń litewską, tylko w złotym rzędzie, w polu czerwonem
10391 II,16    |                  wyobraża Gryfa czerwonego ze złotymi szponami i koroną na głowie
10392 II,26    |                    morza Czarnego ku północy, złowrogie sąsiedztwo hord tatarskich
10393 III,3    |                      czyli sejmach prowincyi, złożonej z trzech województw: pomorskiego,
10394 Wst,7    |                       1135 roku) w Merseburgu złożyć hołd lenny cesarzowi Lotarowi
10395 II,25    |                  powiaty całe województwo się złożyło. Powiat Czerwonogrodzki,
10396 Wst,7    |                   spójnią Rusi i tracił urok, złupiony i poniżony 1169 roku przez
10397 II,15    |                Jędrzeja Załuskiego, uczonego, zmarłego w Gutstadzie na Warmii roku
10398 II,13    |                   Zygmunta III, od 11-stu lat zmarłej. Za panowania Krzyżaków
10399 III,3    |                    Olega, braci Włodzimierza, zmarłych w pogaństwie. Gdy metropolici
10400 Wst,11   |                       pierwszym carze Moskwy, zmarłym roku 1505, nastąpił syn
10401 II,24    |                     starych rodów wołyńskich. Zmarnowali majątek, ostatkiem gonią,
10402 Wst,4    |                słowiańsku znaczy fałda, czyli zmarszczka. Zatem nazwa „Kaszuby” miała
10403 II,12    |                Jagiellończyka, z późniejszemi zmianami obowiązywały szlachtę, której
10404 II,1     |                tradycyjne, nie można już było zmieniać ich granic, ale tylko przetwarzać
10405 II,39    |                  kadencyi wileńskiej, a tylko zmieniali się deputaci. Od roku 1775,
10406 II,37    |                  środkowe Polesie z Pińskiem, zmieniało ciągle swoich książąt aż
10407 II,11    |                       ile miały gród warowny; zmieniały zaś swoje granice lub powstawały
10408 Wst,13   |                     granice kilkakrotnie były zmieniane, bo przy rozgraniczeniu
10409 III,3    |              parafialny w Wolborzu rychło się zmienił w kolegiatę. Na Pomorzu,
10410 II,27    |                  Jabłonowski – postać się ich zmieniła. Występuje na pierwszy plan,
10411 II,13    |                  odbudowawszy miasto i zamek, zmienili jego polską nazwę Gródek
10412 II,22    |                  stałem, lecz geograficznem i zmiennem.~W wieku X i XI górowały
10413 II,26    |                 Dnieprem i od Zaporoża bardzo zmiennych i nieokreślonych. Zawojowane
10414 Wst,5    |                   rozrodzenia plemion, to nie zmierzyłby się w sile z nimi żaden
10415 Wst,3    |                   inne z Finnami w Inflantach zmięszane.~Kraina Prusów ciągnęła
10416 III,3    |                     pod koniec XVII wieku tak zmniejszało, że prawie upadło.~2. Biskupstwo
10417 II,30    |                    przestrzeń ta znacznie się zmniejszyła i najwyżej tylko w połowie
10418 II,22    |                  książę ten wchodził w ciągłe zmowy przeciw Polsce i dopomagał
10419 II,32    |                      nazywa siebie Żemajtis – Żmudzinami, a ziemię swoją Ziemajciej,
10420 II,29    |                  urzędowym pomiędzy księstwem Żmudzkiem a województwem Połockiem
10421 II,25    |                      położoną nazwali Litwini Żmujdzią (żemas – niski, dolny),
10422 Wst,3    |              mianowicie: właściwych Litwinów, Żmujdzinów, Łotyszów, Prusów i Jadźwingów.
10423 II,13    |                wyrzucili i młyn w tem miejscu zmurowali, tylko została nazwa wsi:
10424 II,13    |                  można zagrozić ich krajowi i zmusić do walki w polu. Ukryci
10425 II,20    |                 zwycięstwa (które ostatecznie zmusiło Jadźwingów do cofnięcia
10426 III,1    |                   odbierać i do posłuszeństwa zmuszać, a Śląsk dopiero ku końcowi
10427 Wst,13   |                     roku 1764 została do tego zmuszona.~Jak dalece nowego królestwa
10428 Wst,13   |               królewicza w Mitawie, który był zmuszony w kwietniu tegoż roku opuścić
10429 II,27    |                 tatarskie są pola, bo na nich znać groby tatarskie, odpowiedzieć,
10430 Wst,13   |                      stronie odwrotnej napis, znaczący po polsku: „Pod opieką Bożą
10431 Wst,13   |                Krzyżakom, z napisem łacińskim znaczącym po polsku: „Pruskiego związku
10432 III,3    |                      do Lwowa, jako do miasta znaczniejszego i obronniejszego. Halicz,
10433 Wst,3    |                   litewskiego wyrazu warmai i znaczyła: trzmiele. Ziemia pruska
10434 II,37    |              rolnictwo nic prawie jeszcze nie znaczyło, a żywiła naród głównie
10435 Wst,3    |                    kąt, węgieł, stąd uzwingis znaczyłoby to samo, co mieszkaniec
10436 Wst,5    |                      maja osobny język, a nie znają mowy sąsiednich narodów.
10437 Wst,1    |                        Grecy i Rzymianie, nie znając mowy ludów „barbarzyńskich”,
10438 II,11    |                    dawna, co wskazuje mnóstwo znajdowanych tu pieniędzy staro-rzymskich.~
10439 Wst,2    |                       tyle szczęśliwszem, że, znajdując się w środku dawnej Słowiańszczyzny,
10440 III,3    |                      to głównie ze względu na znajdującą się we Włocławku katedrę
10441 III,2    |                  biskupem lubelskim, pozostał znajdujący się niegdyś w bibliotece
10442 Wst,1    |                 przyznały Słowianom odwieczną znajomość: rolnictwa, bartnictwa,
10443 II,3     |              pobożnością, prawami dla żydów i znajomością sztuki wojennej), był zarazem
10444 Wst,11   |                     złożył na zamku wszystkie znaki godności mistrza zakonnego,
10445 II,2     |                      aby moneta była bita pod znakiem królewskim, t. j. orłem,
10446 III,3    |                        Jan Dymitr Solikowski, znakomici uczeni i gorliwi pasterze.
10447 Wst,4    |                 Karpaty, San i Bug. Małecki w znakomitej swojej książce o Lechitach
10448 II,5     |                      możnowładztwo świeckie i znakomitsze rycerstwo, a wszystkie uchwały
10449 III,4    |                    litewską. W długim szeregu znakomitych autorów i kaznodziejów tego
10450 Wst,2    |                       dwa wieki po Strabonie, znał już drogę od Karpat do Baltyku,
10451 Wst,8    |                        Dzielnica wielkopolska znalazła się w trudnem położeniu
10452 II,30    |                ścianie dzielnicy olgierdowej, znalazło się tem samem i przy zachodniej
10453 II,6     |                      się schronić i śmierć tu znaleść wygnany z Gniezna, znienawidzony
10454 II,21    |                      na całem Mazowszu, a nie znalezionych dotąd na Litwie i Rusi.
10455 II,25    |                      Świnihorod, niegdyś gród znamienity. Zaleszczyki, z trzech stron
10456 II,16    |                    swej udzielności wszystkie znamiona narodowe polskie, a lubo
10457 III,4    |                       tylko gałęzią dawno już znanego i zamieszkałego w tym kraju
10458 II,26    |                Zygmunta III pierwszy chyba (w znanej swej przestrodze Rzeczypospolitej)
10459 II,20    |                    którzy już od roku 1230 są znani. Dopiero atoli Kazimierz
10460 II,25    |                   wyższej. W czasach, gdy nie znano pomiarów wyniesienia nad
10461 III,3    |                wiadomo, kiedy. Pierwszorzędny znawca tych stosunków, J. Bartoszewicz,
10462 II,24    |                      Zbaraż uważany był przez znawców spraw wojennych za Termopile
10463 Wst,9    |                      napad na ziemię Żmudzką. Znękani do szczętu Żmudzini prosili
10464 II,32    |                       od którego poszła potem zniemczona nazwa Kurlandyi; na wschód
10465 II,6     |                    znaleść wygnany z Gniezna, znienawidzony przez Polan, Popiel. W pobliżu
10466 II,14    |                    1454 Elblążanie, nie mogąc znieść dłużej ucisku krzyżackiego,
10467 III,3    |                    biskupstwo Pińskie zostało zniesionem. Istniało cztery wieki.
10468 Wst,10   |                     orężem, dopóki Polacy nie znieśli go na polach wiłkomierskich.
10469 III,2    |                   generał zakonu, Jordan, był zniewolonym do ośmiu znajdujących się
10470 II,1     |                    która w następnych wiekach znikła w Wielkopolsce) ogół posiadaczy
10471 III,1    |                       Kalisz, Czestram, Ruda, Znin, część kasztelanii Milicz
10472 III,4    |                      z dnia 5. maja, 1804 r., zniósł na nowo protoarchimandryę,
10473 II,40    |                  czasie wojen zupełnemu uległ zniszczeniu, Batory polecił kanclerzowi,
10474 III,3    |             Wniebowzięcia Najświętszej Panny, zniszczona przez Czechów w roku 1039,
10475 III,1    |                  chwila żywiołowego przewrotu zniszczyć potrafi, to żeby naprawić,
10476 II,29    |                     sąsiadów Rzeczypospolitej zniweczyły rozumne te zamysły polepszenia
10477 Wst,7    |                 wyprawił apostołów do Julina, zniżył haracz roczny po nawróceniu
10478 Wst,9    |                 Wielki tylko przez morze mógł znosić się z podwładnym sobie Mistrzem
10479 II,24    |             Litewskiego i przysięgą wierności zobowiązał. Wynikły z tego powodu ciągłe
10480 Wst,11   |                  polski i litewski. Oba kraje zobowiązały się do wzajemnej pomocy
10481 II,24    |                  pomimo wszelkich przeszkód i zobowiązań, Janusz Sanguszko nie przestawał
10482 II,20    |                       tych ostatnich posagiem Zofii, córki Adama Sieniawskiego,
10483 II,27    |                       a pomiędzy niemi sławną Zofijówkę Potockich o ćwierć mili
10484 II,32    |               Mendingiany, 27) Korklany i 28) Zokany. Trakt Zapuszczański (zwany
10485 II,14    |                     wyspa, żelu – zielenieje, żolé – trawa). Nazwa używa się
10486 II,20    |                     milę od Woli Sobieskiej i Źółkiewki znajduje się w pięknem górzystem
10487 II,27    |                     nie deptało”, hetmani zaś Żółkiewski i Koniecpolski „tak dzikie
10488 Wst,12   |                  hospodarów” wołoskich. Pokój Żółkiewskiego w Buszy z roku 1617, potwierdzony
10489 II,27    |                      kozak, to już lada ciura żołnierski na Ukrainie był tego świadom”.
10490 II,26    |                 wystąpiła potrzeba zaciężnego żołnierza. Próby uorganizowania zbiegających
10491 II,27    |                 Koniecpolski „tak dzikie pola żołnierzem przejrzeli i pomierzyli,
10492 II,29    |               kolumnami, przedstawiający trzy żółte słupy z podstawą, w czerwonem
10493 II,4     |                   polu i pół lwa czerwonego w żółtem polu, w koronie złotej,
10494 II,18    |                    razy przepasaną czerwono i żółto i dziewięć gwiazd.~Ziemia
10495 Wst,7    |                  Bolesława Wielkiego, z dwóch żon pozostawiając pięciu synów,
10496 II,37    |                     Witołd i Jagiełło razem z żonami. Wtedy to król, polując,
10497 III,2    |                   brat jego Gaudenty, Andrzej Żórawek, arcybiskup Bruno, równie
10498 Wst,12   |                        zawartym w roku 1676 w Żórawnie, odzyskał Sobieski na Turkach
10499 III,3    |              koronacyę z Rzymu nuncyusz Litta zorganizował w obrębie ówczesnej gubernii
10500 II,30    |                        Województwo Wileńskie, zorganizowane na wzór województw polskich,
10501 III,1    |                      św. Wojciecha do Polski. Zorganizowanie nowej prowincyi kościelnej
10502 II,21    |                     brzeskiej. Aby się lepiej zoryentować w rzeczywistych konturach
10503 II,11    |                    ani pisać, ale królem mogę zostać”. Podobnego zdemokratyzowania
10504 II,37    |                   szkołami, zwanemi akademią, zostającą pod władzą wszechnicy krakowskiej,
10505 Wst,11   |                    zawsze w lenności polskiej zostające, nastąpił r. 1568 jedyny
10506 II,37    |                    stanie pierwotnej dzikości zostających.~Maszty z borów Białowieży
10507 III,4    |                   Poznaniu, a ks. Jakób Wujek zostaje rektorem tej osady. Prymas
10508 Wst,10   |                      tylko do czasu, w którym zostanie królem polskim, co wprędce (
10509 II,28    |                       z 4 na 6, którymi mogli zostawać obywatele, mający dziedziczne
10510 Wst,11   |                Wówczas Kawalerowie inflanccy, zostawieni samym sobie, zagrożeni wzrastającą
10511 II,3     |               ostatnim księciem kaliskim. Nie zostawiwszy bowiem synów, jeno same
10512 II,27    |                poprzysiężonym, który im wcale zostawujemy”. Poczet wojewodów bracławskich
10513 Wst,3    |                     Łotyszów, którzy Białoruś zowią Krywu- zeme, t. j. ziemią
10514 II,9     |                        Do spadku zgłosiła się zrazu ich ciotka Katarzyna, wdowa
10515 II,19    |                      Jasiołką pod Świerzową i Zręczynem stykały się trzy województwa:
10516 II,3     |                książki, w rozdziale o Lechii, zrobiona była wzmianka o greckim
10517 II,26    |                  przygotowywanej unii krajów, zrobiono w roku 1566 zastrzeżenie,
10518 II,37    |                       należała, położona przy źródłach Narwi i Narewki, nazwana
10519 Wst,3    |                     górnym Dnieprem; Oką i ku źródłom Wołgi. Połock i Smoleńsk
10520 Wst,7    |                  Niemców na „Psiem polu”, ale zrodzeni z Niemki, wychowani w Niemczech
10521 Wst,4    |                  Wołochów, Rzymian i plemiona zromanizowane), porzucili krainę naddunajską
10522 Wst,2    |                     Słowianami naddunajskimi. Zromanizowanych takich przybyszów Słowianie
10523 Wst,6    |                      Pomorza lechickiego, nie zrośniętego jeszcze społecznie z organizmem
10524 II,24    |                    ale, jako szlachtę polską, zrównano we wszelkich prawach z dawną
10525 III,3    |                    znaczenie tego biskupstwa, zrównawszy jego prawa z prawami arcybiskupstwa
10526 Wst,10   |                       wojny w r. 1490 Litwini zrozumieli, że kraje ich nad Dnieprem
10527 III,1    |                     II odpadły od Polski, nie zrywało ono dość długo jedności
10528 Wst,10   |                       i Murzynów na Kujawach, zrzekając się na wieki praw do Żmudzi.
10529 II,16    |                       którym na rzecz Szwecyi zrzekał się Rygi i Inflant i przyznał
10530 II,27    |                   brzegów Czarnego morza, nie zrzekała się wcale swych praw do
10531 Wst,13   |                       udręczony Toruń, w nocy zrzuciwszy jarzmo, oswobodzony cieszy
10532 II,27    |               ottomańskiej i hana tatarskiego zsyłanymi, rozsądzali sprawy i kłótnie,
10533 II,24    |                  pierwszeństwo, a Włodzimierz zszedł na podrzędne miejsce. Później
10534 II,3     |                    była Wieniawa, t. j. głowa żubra w koronie, z pierścieniem,
10535 II,13    |               dostojna,~Ku dobrym skłonna, na zuchwałe zbrojna,~Bóg cię tu żegnaj,
10536 Wst,8    |                   margrabiów brandeburskich i zuchwałego Świętopełka pomorskiego.
10537 II,24    |                     Zwiachel, Poryck, Klewań, Żuków, Czetwertnia, Równo, Dolsk,
10538 II,14    |                   urodzajności, nizina, zwana Żuławami. Źródłosłów tej nazwy pochodził
10539 II,33    |                       kontusza szafirowego, a żupana i wyłogów barwy słomianej.
10540 II,37    |                       Naturalnie o tożsamości zupełnej ich rubieży nie może być
10541 II,40    |                Ponieważ Dorpat w czasie wojen zupełnemu uległ zniszczeniu, Batory
10542 II,36    |                wszystko Zygmunt I roku 1509 w zupełności potwierdził. Król przyrzekał
10543 Wst,13   |                       tegoż roku, postanowiły zupełny rozbiór Polski i nowe granice
10544 III,1    |                       którzy raz od Przemyśla zwą się przemyskimi, to znowu
10545 II,22    |                      tego Czerwienia, musiały zwać się czerwieńskimi, i od
10546 Wst,7    |                       Do roku 1119 Krzywousty zwalczał buntowniczego Świętopełka
10547 II,40    |                      osiedlonemu tutaj w celu zwalczania bałwochwalstwa. Gdy jednak
10548 II,13    |                      Krzyżowcy obowiązali się zwalczyć pogaństwo i, po jego pokonaniu,
10549 II,40    |             niepowodzenia ze wszystkich stron zwaliły się na Rzeczpospolitą, kwestya
10550 II,35    |                       przy mieście, naprzeciw zwalisk zamku, wznosi się góra,
10551 II,25    |                   innemi: Żwaniec przy ujściu Żwańczyka do Dniestru, miejsce bitew,
10552 II,37    |                       Radziwiłłów i szkołami, zwanemi akademią, zostającą pod
10553 Wst,3    |                  tworzyli księstwo Połockie i zwani byli Połoczanami. Nazwa
10554 II,25    |              Podolskiem należą między innemi: Żwaniec przy ujściu Żwańczyka do
10555 II,12    |                   powinien był przewodniczyć. Zwano je po łacinie Conventus
10556 II,24    |                ordynacyi, toczyły się wówczas żwawe walki. Ordynaci bowiem ostrogscy
10557 Wst,4    |                 Inaczej być nie mogło, jeżeli zważymy, że lud, który wyniósł i
10558 II,25    |                 Dniestru, przez Nestora zwany Zwenihorod, przez innych Świnihorod,
10559 II,24    |                     wiec, Zbaraż, Czartorysk, Zwiachel, Poryck, Klewań, Żuków,
10560 Wst,13   |         czteroletniego z dnia 3. maja 1791 r. zwiastowała radykalną naprawę Rzeczypospolitej,
10561 III,3    |                       i zakordonowej Łuckiej, związał nową, Żytomierską. Właściwie
10562 III,1    |                      a tem samem silniejszego związania ich z Polską. Wówczas to
10563 Wst,10   |                       być tylko ocalone przez związanie się z Polską w jedno państwo.
10564 II,24    |                      wołyńskiej, łączącej się związkami pokrewieństwa z polską.~
10565 Wst,9    |                    polskie Władysława. Za tym związkiem poszły inne. Siostrę swoją,
10566 II,7     |                      chleba”. Pałukami bowiem zwie lud część ziemi kujawskiej,
10567 II,25    |                stopniowanie obszaru powiatów, zwiększających się ku wschodowi w miarę
10568 II,37    |                      prawo łowów na grubszego zwierza w całym kraju, zaczęli się
10569 Wst,1    |              bartnictwa, rybołóstwa i hodowli zwierząt, osiadłość w domach i wsiach,
10570 Wst,10   |                     roku uznawał już pokornie zwierzchniczą władzę Polski nad Czernihowem
10571 Wst,7    |                     zapewne hołdować monarsze zwierzchniczemu, ale wobec rozbicia państwa
10572 II,26    |                  Jagiellończykowi, jako swemu zwierzchniemu panu, konia białego i łuk,
10573 Wst,8    |                       niej obojętnem, kto jej zwierzchnikiem, byle jej prawa prywatne
10574 Wst,9    |                     Tatarów zadanej, utrzymał zwierzchność Litwy nad hordą i nawet
10575 III,1    |                      i okiełznania instynktów zwierzęcych; zagrzewał do wielkich czynów,
10576 II,37    |                   żywiła naród głównie ryba i zwierzyna, bogaciły zaś futra i skóry,
10577 II,24    |                   jarzyn żyzna i obfita, lasy zwierzynnymi i jeziorami rybnemi napełniona”.