ROZDZIAL
VII
MALZENSTWO
Kan.
775.Biskup eparchialny lub wyzszy przelozony powinni przeslac
zawiadomienie o udzieleniu swiecen diakonatu proboszczowi, w ktorego parafii
zapisany jest chrzest wyswieconego.
KPK/83:
1054
KPK/17:
1011
Kan.
776.§ 1. Malzenskie przymierze, przez ktore mezczyzna i kobieta
nieodwolalna zgoda osobowa ustanawiaja miedzy soba wspolnote calego zycia,
skierowana ze swojej natury do dobra malzonkow i do zrodzenia i wychowania
dzieci zostalo ustanowione przez Stworce i rzadzi sie Jego prawami.
KPK/83:
1055 § 1
KPK/17:
1013 § 1
CA: 2 § 1
§ 2. Z
ustanowienia Chrystusa wazne malzenstwo pomiedzy ochrzczonymi tym samym jest
sakramentem, przez ktory malzonkowie jednocza sie na obraz doskonalej jednosci
Chrystusa i Kosciola i laska sakramentalna sa jakby konsekrowani i umacniani
przez Boga.
KPK/83:
1055 § 1, 2, 1134
KPK/17:
1012 § 1, 2, 1110
CA: 1 § 1, 2, 99
§ 3. Istotnymi
przymiotami malzenstwa sa jednosc i nierozerwalnosc, ktore w malzenstwie miedzy
ochrzczonymi nabieraja szczegolnej mocy z racji sakramentu.
KPK/83:
1056
KPK/17:
1013 § 2
CA: 2 § 2
Kan.
777.Z malzenstwa wynikaja dla malzonkow rowne prawa i obowiazki w
tym, co nalezy do wspolnoty zycia malzenskiego.
KPK/83:
1135
KPK/17:
1111
CA: 100
Kan.
778.Malzenstwo moga zawrzec wszyscy, ktorym prawo tego nie zabrania.
KPK/83:
1058
KPK/17:
1035
CA: 25
Kan.
779.Malzenstwo cieszy sie przychylnoscia prawa, dlatego w watpliwosci
nalezy uwazac malzenstwo za wazne, dopoki nie udowodni sie czegos przeciwnego.
KPK/83:
1060
KPK/17:
1014
CA: 3
Kan.
780.§ 1. Malzenstwo katolikow, chociazby tylko jedna strona byla
katolicka, podlega nie tylko prawu Bozemu, lecz takze kanonicznemu, z
zachowaniem kompetencji wladzy panstwowej odnosnie do czysto cywilnych skutkow
malzenstwa.
KPK/83:
1059
KPK/17:
1016
CA: 5
§ 2. Malzenstwo
miedzy strona katolicka i strona ochrzczona akatolicka, z zachowaniem prawa
Bozego, jest regulowane takze:
1° prawem wlasnym
Kosciola lub Wspolnoty koscielnej, do ktorej nalezy strona akatolicka, jesli ta
Wspolnota posiada wlasne prawo malzenskie;
2° prawem, ktore
obowiazuje strone akatolicka, jesli Wspolnota koscielna, do ktorej nalezy, nie
ma wlasnego prawa malzenskiego.
Kan.
781.Jesli Kosciol osadza waznosc malzenstwa akatolikow ochrzczonych,
powinien:
1° w tym, co
dotyczy prawa, ktorym strony byly zwiazane w czasie zawierania malzenstwa,
nalezy zachowac kan. 780 § 2;
2° w tym, co
dotyczy formy zawarcia malzenstwa, Kosciol uznaje kazda forme przepisana lub
dopuszczona przez prawo, ktorego strony byly podmiotem w czasie zawierania
malzenstwa, o ile zgoda byla wyrazona w formie publicznej i, jesli przynajmniej
jedna strona nalezala do jakiegos Kosciola wschodniego akatolickiego, byl
zachowany swiety obrzed zawarcia malzenstwa.
Kan.
782.§ 1. Zareczyny,
ktore ze starozytnej tradycji Kosciolow wschodnich uroczyscie poprzedzaja
zawarcie malzenstwa, rzadza sie prawem partykularnym wlasnego Kosciola sui
iuris.
KPK/83:
1062 § 1
KPK/17:
1017 § 1
CA: 6 § 1
§ 2. Z
przyrzeczenia malzenstwa nie wynika prawo do wniesienia skargi zadajacej jego
zawarcia. Przysluguje jednak skar-ga o wynagrodzenie szkod, jesli takie
powstaly.
KPK/83:
1062 § 2
KPK/17:
1017 § 3
CA: 6 § 3
ART. I
PASTERSKA TROSKA
I CZYNNOSCI POPRZEDZAJLCE ZAWARCIE MALZENSTWA
Kan.
783.§ 1. Duszpasterze
maja obowiazek troszczyc sie o to, aby chrzescijanie byli przygotowani do stanu
malzenskiego:
KPK/83:
1063
KPK/17:
1018, 1033
CA: 8, 23
1° poprzez
przepowiadanie, odpowiednio przygotowana katecheze mlodziezy i doroslych, przez
ktora chrzescijanie sa pouczani o znaczeniu malzenstwa chrzescijanskiego, o wzajemnych
obowiazkach malzenskich, a takze o pierwszorzednym prawie i obowiazku, ktore
maja rodzice w sprawach troski o wychowanie fizyczne, religijne, moralne,
spoleczne i kulturalne dzieci, stosownie do mozliwosci;
KPK/83:
1063 n. 1
KPK/17:
1018
CA: 8
2° poprzez
przygotowanie osobiste narzeczonych do malzenstwa, ktore to przygotowanie ma
ich przysposobic do nowego stanu.
KPK/83:
1063 n. 2
KPK/17:
1033
CA: 23
§ 2. Usilnie zacheca
sie narzeczonych katolikow, aby w czasie zawierania malzenstwa przyjmowali
Boska Eucharystie.
KPK/83:
1065 § 2
§ 3. Po zawarciu
malzenstwa duszpasterze powinni niesc pomoc malzonkom, aby wiernie zachowujac
malzenskie przymierze, osiagali w rodzinie zycie coraz bardziej swiete i
doskonale.
KPK/83:
1063 n. 4
KPK/17:
1018
CA: 8
Kan.
784.W prawie partykularnym kazdego Kosciola sui iuris, po
zasiegnieciu rady Biskupow eparchialnych innych Kosciolow sui iuris,
wykonujacych swoja wladze na tym samym terytorium, nalezy ustanowic normy
dotyczace egzaminu narzeczonych oraz dotyczace innych srodkow w celu ustalenia
przed slubem przede wszystkim tego, co tyczy sie chrztu i stanu wolnego, aby
pilnie ich przestrzegajac, mozna bylo przystapic do celebracji sakramentu
malzenstwa.
KPK/83:
1067
KPK/17:
1020 § 1, 2, 3
CA: 10 § 1, 2, 3
Kan.
785.§ 1. Duszpasterze maja obowiazek, biorac pod uwage okolicznosci
miejsca i czasu, chronic odpowiednimi srodkami malzenstwo przed
niebezpieczenstwem niewaznego i niegodziwego sprawowania. Stad, przed
sprawowaniem malzenstwa nalezy sie upewnic, ze nic nie przeszkadza waznosci i
godziwosci jego zawarcia.
KPK/83:
1066
KPK/17:
1019 § 1
CA: 9 § 1
§ 2. Jesli w
niebezpieczenstwie smierci nie mozna zdobyc innych dowodow, wystarcza, jesli
nie ma przeciwnych podejrzen, oswiadczenie narzeczonych, jesli jest taki
przypadek, zaprzysiezone, ze zostali ochrzczeni i nie sa zwiazani zadna
przeszkoda.
KPK/83:
1068
KPK/17:
1019 § 2
CA: 9 § 2
Kan.
786.786
Wszyscy
chrzescijanie maja obowiazek znane im przeszkody malzenskie wyjawic
proboszczowi lub Hierarsze miejsca przed zawarciem malzenstwa.
KPK/83:
1069
KPK/17:
1027
CA: 17
Kan.
787.Proboszcz, ktory przeprowadzil dochodzenie przedslubne, o jego
wyniku powinien powiadomic autentycznym dokumentem proboszcza, ktory bedzie
blogoslawil malzenstwo.
KPK/83:
1070
KPK/17:
1029
CA: 19
Kan.
788.Jesli po dokladnym dochodzeniu pozostaje jakakolwiek watpliwosc
co do istnienia przeszkody, proboszcz powinien przedstawic sprawe Hierarsze
miejsca.
KPK/17:
1031 § 1
CA: 21 § 1
Kan.
789.Chociaz malzenstwo moze byc celebrowane waznie, oprocz innych
przypadkow przewidzianych prawem, kaplan nie powinien blogoslawic bez
zezwolenia Hierarchy miejsca:
KPK/83:
1071 § 1
KPK/17:
1032, 1034,
1065 § 2
CA:22, 24, 55 § 2
1° malzenstwa
tulaczy;
KPK/83:
1071 § 1 n. 1
KPK/17:
1032
CA: 22
2° malzenstwa,
ktore nie moze byc uznane lub zawarte wedlug prawa cywilnego;
KPK/83:
1071 § 1 n. 2
Na terytorium
Polski obowiazuje ponadto Instrukcja dotyczaca malzenstw
konkordatowych z
dnia 12 listopada 1998 r. n. 3 i 7.
3° malzenstwa
osoby, ktora wiaza naturalne obowiazki wobec osoby trzeciej lub wobec dzieci
zrodzonych z poprzedniego zwiazku z ta osoba;
4° malzenstwa
maloletnich bez wiedzy ich rodzicow albo wobec ich sprzeciwu;
KPK/83:
1071 § 1 n. 6
KPK/17:
1034
CA: 24
5° malzenstwa
osoby, ktorej wyrok koscielny zabrania wstepowania w nowe malzenstwo bez
wypelnienia pewnych warunkow;
6° malzenstwa
osoby, ktora publicznie odeszla od wiary katolickiej, nawet jesli nie przeszla
do Kosciola lub Wspolnoty koscielnej akatolickiej; w tym przypadku Hierarcha
miejsca nie powinien dac zgody bez odpowiedniego zachowania kan. 814.
KPK/83:
1071 § 1 n. 4, § 2
KPK/17:
1065 § 2
CA: 55 § 2
ART. II
PRZESZKODY
ZRYWAJLCE W OGOLNOSCI
Kan.
790.§ 1. Przeszkoda
zrywajaca czyni osobe niezdolna do waznego zawarcia malzenstwa.
KPK/83:
1073
KPK/17:
1036 § 2
CA: 26 § 2
§ 2. Przeszkoda,
chociaz dotyczy tylko jednej strony, czyni jednak malzenstwo niewaznym.
KPK/17:
1036 § 3
CA: 26 § 3
Kan.
791.Przeszkode uwaza sie za publiczna, jesli moze byc udowodniona w
zakresie zewnetrznym; w pozostalych wypadkach jest tajna.
KPK/83:
1074
KPK/17:
1037
CA: 27
Kan.
792.Koscioly sui iuris nie powinny ustanawiac przeszkod zrywajacych
prawem partykularnym, chyba ze dla najpowazniejszej przyczyny, po zasiegnieciu
rady zainteresowanych Biskupow eparchialnych innych Kosciolow sui iuris i po
konsultacji ze Stolica Apostolska. Zadna nizsza wladza nie moze ustanawiac
nowych przeszkod zrywajacych.
KPK/83:
1075 § 2
KPK/17:
1038 § 2
CA: 28 § 2
Kan.
793.Odrzuca sie zwyczaj wprowadzajacy nowa przeszkode albo
przeciwny
przeszkodzie istniejacej.
KPK/83:
1076
KPK/17:
1041
CA: 30
Kan.
794.§ 1. Hierarcha miejsca moze zabronic zawarcia malzenstwa swoim
podwladnym gdziekolwiek przebywajacym, a takze pozostalym chrzescijanom
wlasnego Kosciola sui iuris aktualnie przebywajacym w granicach terytorium jego
eparchii w szczegolnym przypadku, ale tylko czasowo, na czas trwania powaznej
przyczyny.
KPK/83:
1077 § 1
KPK/17:
1039 § 1
CA: 29 § 1
§ 2. Jesli chodzi
o Hierarche miejsca, ktory wykonuje swoja wladze w granicach terytorium
Kosciola patriarchalnego, Patriarcha moze do tego zakazu dodac klauzule
niewaznosci; w pozostalych zas przypadkach moze to uczynic jedynie Stolica
Apostolska.
KPK/83:
107762 § 2
KPK/17:
1039 § 2
CA: 29 § 2
Kan.
795.§ 1. Hierarcha miejsca moze dyspensowac od przeszkod z prawa
koscielnego swoich podwladnych gdziekolwiek przebywajacych oraz innych
chrzescijan nalezacych do jego Kosciola sui iuris i aktualnie przebywajacych w
granicach terytorium jego eparchii, z wyjatkiem:
KPK/83:
1078 § 1
KPK/17:
1040
CA: 32 § 1
1° przeszkody
swiecen;
KPK/83:
1078 § 2 n. 1
CA: 32 § 1
2° przeszkody
publicznego wieczystego slubu czystosci zlozonego w instytucie zakonnym, chyba
ze jest to zgromadzenie na prawie eparchialnym;
KPK/83:
1078 § 2 n. 1
CA: 32 § 1
3° przeszkody
malzonkobojstwa.
KPK/83:
1078 § 1 n. 2
CA: 32 § 1
§ 2.
Dyspensowanie od tych przeszkod jest zarezerwowane Stolicy Apostolskiej.
Patriarcha zas moze dyspensowac od przeszkod malzonkobojstwa i publicznego
wieczystego slubu czystosci zlozonego w zgromadzeniu zalozonym na kazdym
prawie.
KPK/83:
1078 § 2
§ 3. Nigdy nie
udziela sie dyspensy od przeszkody pokrewienstwa w linii prostej i w drugim
stopniu linii bocznej.
KPK/83:
1078 § 3
Kan.
796.§ 1. W grozacym
niebezpieczenstwie smierci, Hierarcha miejsca moze dyspensowac swoich
podwladnych gdziekolwiek przebywajacych oraz pozostalych chrzescijan
przebywajacych aktualnie w granicach terytorium jego eparchii, od formy
zawarcia malzenstwa przepisanej prawem oraz od wszystkich i poszczegolnych
przeszkod z prawa koscielnego, zarowno
publicznych jak i
tajnych, z wyjatkiem przeszkody swiecen kaplanskich.
KPK/83:
1079 § 1
KPK/17:
1043
CA: 33
§ 2. W tych
samych okolicznosciach, ale tylko w wypadkach, w ktorych nie mozna zwrocic sie
do Hierarchy miejsca, te sama wladze dyspensowania posiada proboszcz, inny
kaplan posiadajacy upowaznienie do blogoslawienia malzenstw i kaplan katolicki,
o ktorym mowa w kan. 832 § 2; spowiednik zas posiada te sama wladze, jesli
chodzi o przeszkode tajna, w zakresie wewnetrznym, zarowno podczas spowiedzi,
jak i poza
nia.
KPK/83:
1079 § 2, 3
KPK/17:
1044
CA: 34 § 1
§ 3. Przez
niemoznosc zwrocenia sie do Hierarchy miejsca rozumie sie sytuacje, w ktorej
mozna tego dokonac tylko innym sposobem niz listownie lub osobiscie.
KPK/83:
1079 § 4
CA: 34§ 2
Kan.
797.§ 1. Jesli przeszkoda zostaje wykryta, gdy juz wszystko zostalo
przygotowane do zawarcia malzenstwa i malzenstwa nie da sie odlozyc bez
prawdopodobienstwa wielkiego zla do czasu uzyskania dyspensy od kompetentnej
wladzy, wladze dyspensowania od wszystkich przeszkod, z wylaczeniem tych, o
ktorych jest mowa w kan. 795 § 1, nn. 1 i 2, maja Hierarcha miejsca, i gdy
przypadek jest tajny, wszyscy, o ktorych mowa w kan. 796 § 2, z zachowaniem
przepisanych tam warunkow.
KPK/83:
1080 § 1
KPK/17:
1045 § 1, 3
CA: 35 § 1, 3
§ 2. Ta wladza
rozciaga sie takze na uwaznienie malzenstwa, jesli zwloka grozi takim samym
niebezpieczenstwem i nie ma czasu na odniesienie sie do kompetentnej wladzy.
KPK/83:
1080 § 2
KPK/17:
1045 § 2
CA: 35 § 2
Kan.
798.Kaplani, o ktorych mowa w kan. 796 § 2 i 797 § 1, powinni o
udzielonej dyspensie lub uwaznieniu w zakresie zewnetrznym natychmiast
powiadomic Hierarche miejsca. Nalezy ja rowniez odnotowac w ksiedze malzenstw.
KPK/83:
1081
KPK/17:
1046
CA: 36
Kan.
799.Jesli czego innego nie postanawia reskrypt Stolicy Apostolskiej
albo, w granicach ich kompetencji, reskrypt Patriarchy lub Hierarchy miejsca,
dyspensa udzielona w zakresie wewnetrznym pozasakramentalnym od przeszkody
tajnej powinna byc zapisana w tajnym archiwum kurii eparchialnej i nie jest
konieczna inna dyspensa, jesli pozniej przeszkoda tajna stanie sie publiczna.
KPK/83:
1082
KPK/17:
1047
CA: 37
ART. III
POSZCZEGOLNE
PRZESZKODY
Kan.
800.§ 1. Nie moze
zawrzec waznego malzenstwa mezczyzna przed ukonczeniem szesnastego roku zycia i
kobieta przed ukonczeniem czternastego roku.
KPK/83:
1083 § 1
KPK/17:
1067 § 1
CA: 57 § 1
§ 2. Prawo
partykularne Kosciola sui iuris moze ustalic wyzszy wiek do godziwego zawarcia
malzenstwa.
Kan.
801.§ 1. Niezdolnosc
dokonania stosunku malzenskiego uprzednia i trwala, czy to ze strony mezczyzny
czy kobiety, czy to absolutna czy wzgledna, czyni malzenstwo niewaznym z samej
jego natury.
KPK/83:
1084 § 1
KPK/17:
1068 § 1
CA: 58 § 1
§ 2. Jesli
przeszkoda niezdolnosci jest watpliwa, zarowno gdy jest to watpliwosc prawna,
jak i gdy jest to watpliwosc faktyczna, nie nalezy zabraniac zawarcia
malzenstwa ani tez, dopoki trwa watpliwosc, orzekac jego niewaznosci.
KPK/83:
1084 § 2
KPK/17:
1068 § 2
CA: 58 § 2
§ 3. Nieplodnosc
ani nie zabrania zawarcia malzenstwa, ani nie powoduje jego niewaznosci, z
zachowaniem kan. 821.
KPK/83:
1084 § 3
KPK/17:
1068 § 3
CA: 58 § 3
Kan.
802.§ 1. Niewaznie usiluje zawrzec malzenstwo, kto jest zwiazany
wezlem poprzedniego malzenstwa.
KPK/83:
1085 § 1
KPK/17:
1069 § 1
CA: 59 § 1
§ 2. Chociaz
pierwsze malzenstwo jest niewazne lub zostalo rozwiazane z jakiejkolwiek
przyczyny, nie wolno zawrzec innego malzenstwa, dopoki nie stwierdzi sie
zgodnie z prawem i w sposob pewny niewaznosci lub rozwiazania poprzedniego.
KPK/83:
1085 § 2
KPK/17:
1069 § 2
CA: 59 § 2
Kan.
803.§ 1. Nie moze byc waznie zawarte malzenstwo z osoba
nieochrzczona.
KPK/83:
1086 § 1
KPK/17:
1070 § 1
CA: 60 § 1
§ 2. Jesli w
czasie zawierania malzenstwa strona byla powszechnie uwazana za ochrzczona albo
jej chrzest byl watpliwy, nalezy domniemywac, zgodnie z kan. 779, waznosc malzenstwa,
dopoki w sposob pewny nie udowodni sie, ze jedna strona byla ochrzczona, a
druga nieochrzczona.
KPK/83:
1086 § 3
KPK/17:
1070 § 2
CA: 60 § 2
§ 3. Odnosnie do
warunkow dyspensowania stosuje sie kan. 814.
KPK/83:
1086 § 2
Kan.
804.Niewaznie usiluje zawrzec malzenstwo ten, kto otrzymal swiecenia.
KPK/83:
1087
KPK/17:
1072
CA: 62 § 1, 2
Kan.
805.Niewaznie usiluje zawrzec malzenstwo ten, kto jest zwiazany
wieczystym publicznym slubem czystosci zlozonym w instytucie zakonnym.
KPK/83:
1088
KPK/17:
1073
CA: 63
Kan.
806.Z osoba uprowadzona lub chocby przetrzymywana z zamiarem zawarcia
z nia malzenstwa, nie mozna waznie zawrzec malzenstwa, chyba ze pozniej osoba
ta uwolniona od porywacza lub przetrzymujacego i znajdujaca sie w bezpiecznym i
wolnym miejscu, sama dobrowolnie wybierze malzenstwo.
KPK/83:
1089
KPK/17:
1074 § 1, 2
CA: 64 § 1, 2
Kan.
807.§ 1. Kto, chcac zawrzec malzenstwo z okreslona osoba zadaje
smierc wspolmalzonkowi jej lub wlasnemu, usiluje niewaznie zawrzec malzenstwo.
KPK/83:
1090 § 1
KPK/17:
1075
CA: 65
§ 2. Niewaznie
rowniez usiluja zawrzec malzenstwo ci, ktorzy poprzez fizyczny lub moralny
wspoludzial spowodowali smierc wspolmalzonka.
KPK/83:
1090 § 2
KPK/17:
1075
CA: 65
Kan.
808.§ 1. W linii prostej pokrewienstwa niewazne jest malzenstwo
miedzy wszystkimi wstepnymi i zstepnymi.
KPK/83:
1091 § 1
KPK/17:
1076 § 1
CA: 66 § 1
§ 2. W linii
bocznej niewazne jest az do czwartego stopnia wlacznie.
KPK/83:
1091 § 2
KPK/17:
1076 § 2
CA: 66 § 2
§ 3. Nigdy nie
zezwala sie na malzenstwo, jesli istnieje watpliwosc, czy strony sa
spokrewnione w jakims stopniu linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej.
KPK/83:
1091 § 4
KPK/17:
1076 § 3
CA: 66 § 3
§ 4. Przeszkoda
pokrewienstwa nie zwielokrotnia sie.
KPK/83:
1091 § 3
KPK/17:
1076 § 2
CA: 66 § 2
Kan.
809.§ 1. Powinowactwo w jakimkolwiek stopniu w linii prostej i w
drugim stopniu linii bocznej powoduje niewaznosc malzenstwa.
KPK/83:
1092
KPK/17:
1077 § 1
CA: 67 § 1 n. 1
§ 2. Przeszkoda
powinowactwa nie zwielokrotnia sie.
KPK/17:
1077 § 2
CA: 67 § 2
Kan.
810.§ 1. Przeszkoda przyzwoitosci publicznej powstaje:
KPK/83:
1093
KPK/17:
1078
CA: 69
1° z niewaznego
malzenstwa po rozpoczeciu zycia wspolnego;
KPK/83:
1093
KPK/17:
1078
CA: 69
2° z notorycznego
lub publicznego konkubinatu;
KPK/83:
1093
KPK/17:
1078
CA: 69
3° z rozpoczetego
zycia wspolnego tych, ktorzy zobowiazani do zachowania przepisanej prawem formy
zawarcia malzenstwa, usilowali zawrzec malzenstwo przed urzednikiem cywilnym
lub szafarzem akatolickim.
§ 2. Ta
przeszkoda czyni malzenstwo niewaznym w pierwszym stopniu linii prostej
pomiedzy mezczyzna i krewnymi kobiety lub miedzy kobieta i krewnymi mezczyzny.
KPK/83:
1093
KPK/17:
1078
CA: 69
Kan.
811.§ 1. Malzenstwo czyni niewaznym przeszkoda pokrewienstwa
duchowego, ktora pochodzi z chrztu i zachodzi pomiedzy chrzestnym i osoba
ochrzczona oraz jej rodzicami.
KPK/17:
768, 1079
CA: 70 § 1, § 2
n. 1
§ 2. Jesli
chrzest zostal udzielony warunkowo, pokrewienstwo duchowe z niego nie wynika,
chyba ze powtornie ten sam chrzestny przy nim asystowal.
CA: 70 § 2 n. 2
Kan.
812.Nie moga ze soba waznie zawrzec malzenstwa ci, ktorzy sa zwiazani
pokrewienstwem prawnym powstalym z adopcji w linii prostej lub w drugim stopniu
linii bocznej.
KPK/83:
1094
KPK/17:
1080
CA: 71
ART. IV
MALZENSTWA
MIESZANE
Kan.
813.Malzenstwo miedzy dwiema osobami ochrzczonymi, z ktorych
jedna jest
katolicka, druga zas akatolicka, jest zabronione bez
uprzedniego
zezwolenia kompetentnej wladzy.
KPK/83:
1124
KPK/17:
1060
CA: 50
Kan.
814.Tego pozwolenia moze udzielic Hierarcha miejsca, jesli istnieje
sluszna przyczyna. Nie moze jednak pozwolenia udzielic, jesli nie zostaly
spelnione nastepujace warunki:
KPK/83:
1125
KPK/17:
1061 § 1
CA: 51 § 1
1° strona
katolicka winna oswiadczyc, ze jest gotowa odsunac od siebie niebezpieczenstwo
utraty wiary, jak rowniez zlozyc szczere przyrzeczenie, ze uczyni wszystko, co
w jej mocy, aby wszystkie dzieci byly ochrzczone i wychowane w Kosciele
katolickim;
KPK/83:
1125 n. 1
KPK/17:
1061 § 1 n. 2
CA: 51 § 1 n. 2
2° druga strona
winna byc powiadomiona w odpowiednim czasie o skladanych przyrzeczeniach strony
katolickiej, aby bylo wiadomo, ze rzeczywiscie jest swiadoma przyrzeczen i zobowiazan
strony katolickiej;
KPK/83:
1125 n. 2
KPK/17:
1061 § 1 n. 3
CA: 51 § 1 n. 3
3° obydwie strony
winne byc pouczone o celach oraz istotnych przymiotach malzenstwa, ktorych nie
moze wykluczyc zadna ze stron.
KPK/83:
1025 n. 3
Kan.
815.Prawo partykularne kazdego Kosciola sui iuris powinno okreslic w
jaki sposob nalezy zlozyc te deklaracje i przyrzeczenia, ktore sa zawsze
wymagane, oraz okreslic, w jaki sposob ma to zostac stwierdzone w zakresie
zewnetrznym i jak ma byc o tym powiadomiona strona akatolicka.
Kan.
816.Hierarcha miejsca i inni duszpasterze powinni sie troszczyc, aby
malzonek katolicki i dzieci zrodzone w malzenstwie mieszanym nie byli
pozbawieni pomocy duchowej w wypelnianiu przez nich obowiazkow sumienia, a
takze powinni pomagac malzonkom w poglebianiu wspolnoty zycia malzenskiego i
jednosci rodzinnej.
KPK/83:
1128
ART. V
ZGODA MALZENSKA
Kan.
817.§ 1. Zgoda
malzenska jest aktem woli, ktorym mezczyzna i kobieta w nieodwolalnym
przymierzu wzajemnie sie sobie oddaja i przyjmuja w celu stworzenia malzenstwa.
KPK/83:
1057 § 1
KPK/17:
1081 § 1
CA: 72 § 2
§ 2. Zgody
malzenskiej nie moze uzupelnic zadna ludzka wladza.
KPK/83:
1057 § 2
KPK/17:
1081 § 2
CA: 72 § 1
Kan.
818.Niezdolni do zawarcia malzenstwa sa ci, ktorzy:
KPK/83:
1095
1° sa pozbawieni
wystarczajacego uzywania rozumu;
KPK/83:
1095 n. 1
2° maja powazny
brak rozeznania oceniajacego co do istotnych praw i obowiazkow malzenskich wzajemnie
przekazywanych i przyjmowanych;
KPK/83:
1095 n. 2
3° z przyczyn
natury psychicznej nie sa zdolni podjac istotnych obowiazkow malzenskich.
KPK/83:
1095 n. 3
Kan.
819.Do zaistnienia zgody malzenskiej konieczne jest, aby strony
wiedzialy przynajmniej, ze malzenstwo jest trwalym zwiazkiem miedzy mezczyzna i
kobieta, skierowanym do zrodzenia potomstwa przez jakies seksualne
wspoldzialanie.
KPK/83:
1096 § 1
KPK/17:
1082 § 1
CA: 73 § 1
Kan.
820.§ 1. Blad co do osoby powoduje niewaznosc malzenstwa.
KPK/83:
1097 § 1
KPK/17:
1083 § 1
CA: 74 § 1
§ 2. Blad co do
przymiotu osoby, chociazby byl przyczyna zawarcia malzenstwa, nie powoduje
niewaznosci malzenstwa, chyba ze przymiot ten byl bezposrednio i zasadniczo
zamierzony.
KPK/83:
1097 § 2
KPK/17:
1083 § 2
CA: 74 § 2
Kan.
821.Kto zawiera malzenstwo zwiedziony podstepem, dokonanym dla
uzyskania zgody malzenskiej, a dotyczacym jakiegos przymiotu drugiej strony,
ktory ze swej natury moze powaznie zaklocic wspolnote zycia malzenskiego,
zawiera je niewaznie.
KPK/83:
1098
Kan.
822.Blad co do jednosci lub nierozerwalnosci albo sakramentalnej
godnosci
malzenstwa nie narusza zgody malzenskiej, chyba ze
determinuje wole.
KPK/83:
1099
KPK/17:
1084
CA: 75
Kan.
823.Wiedza lub opinia o niewaznosci malzenstwa niekoniecznie wyklucza
zgode malzenska.
KPK/83:
1110
KPK/17:
1085
CA: 76
Kan.
824.§ 1. Domniemywa sie, ze wewnetrzna zgoda odpowiada slowom lub
znakom uzytym przy zawieraniu malzenstwa.
KPK/83:
1101 § 1
KPK/17:
1086 § 1
CA: 77 § 1
§ 2. Jesli jednak
jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczaly samo malzenstwo
lub jakis istotny element malzenstwa czy jakis istotny przymiot, zawieraja je
niewaznie.
KPK/83:
1101 § 2
KPK/17:
1086 § 2
CA: 77 § 2
Kan.
825.Niewazne jest malzenstwo zawarte pod przymusem lub pod wplywem
ciezkiej bojazni z zewnatrz, chocby nieumyslnie wywolanej, od ktorej, aby sie
uwolnic, zmuszony jest ktos wybrac malzenstwo.
KPK/83:
1103
KPK/17:
1087 § 1
CA: 78 § 1
Kan.
826.Malzenstwo nie moze byc waznie zawarte pod warunkiem.
KPK/83:
1102 § 1
KPK/17:
1092 n., 1, 2, 3
CA: 83
Kan.
827.Chociaz malzenstwo zostalo zawarte niewaznie z racji przeszkody
lub braku formy zawarcia malzenstwa przepisanej prawem, to jednak domniemywa
sie, ze wyrazona zgoda trwa, dopoki nie uzyska sie pewnosci o jej odwolaniu.
KPK/83:
1107
KPK/17:
1093
CA: 84
ART. VI
FORMA ZAWARCIA
MALZENSTWA
Kan.
828.§ 1. Tylko te
malzenstwa sa wazne, ktore sa zawierane z zachowaniem swietego obrzedu wobec
Hierarchy miejsca lub proboszcza miejsca lub kaplana, ktory od jednego z nich
otrzymal upowaznienie do blogoslawienia malzenstw i wobec przynajmniej dwoch
swiadkow, jednak wedlug kanonow, ktore nastepuja, z uwzglednieniem wyjatkow, o
ktorych mowa w kan. 832 i 834 § 2.
KPK/83:
1108 § 1
KPK/17:
1094
CA: 85 § 1
§ 2. Za swiety
uwazany jest obrzed z udzialem kaplana asystujacego i blogoslawiacego.
CA: 85 § 2
Kan.
829.§ 1. Hierarcha miejsca i proboszcz miejsca po kanonicznym objeciu
urzedu, podczas prawnego sprawowania urzedu w granicach swojego terytorium
wszedzie waznie blogoslawia malzenstwo, zarowno w odniesieniu do narzeczonych
swoich podwladnych, jak i w sytuacji, gdy narzeczeni nie sa podwladnymi, ale
przynajmniej jedna strona nalezy do jego wlasnego sui iuris.
KPK/83:
1109
KPK/17:
1095 § 1
CA: 86 § 1
§ 2. Hierarcha i
proboszcz personalny na mocy urzedu waznie blogoslawia jedynie malzenstwa tych,
z ktorych przynajmniej jedna strona jest jego podwladnym, w granicach swojego
okregu.
KPK/83:
1110
§ 3. Patriarcha z
mocy prawa posiada upowaznienie, z zachowaniem innych prawnych wymogow,
blogoslawienia na calym swiecie malzenstw, w ktorych przynajmniej jedna strona
nalezy do Kosciola, ktoremu on przewodzi.
Kan.
830.§ 1. Hierarcha
miejsca i proboszcz miejsca w czasie prawnego sprawowania urzedu moga upowaznic
kaplanow kazdego Kosciola sui iuris, takze Kosciola lacinskiego, do
blogoslawienia okreslonego malzenstwa w granicach swojego terytorium.
KPK/83:
1111 § 1
KPK/17:
1095 § 2
CA: 87 § 1 n. 1
§ 2. Upowaznienia
ogolnego do blogoslawienia malzenstw moze udzielic jedynie Hierarcha miejsca, z
zachowaniem kan. 302 § 2.
KPK/83:
1111 § 1
KPK/17:
1096 § 1
CA: 87 § 1 n. 2
§ 3. Udzielenie
upowaznienia do blogoslawienia malzenstw, aby bylo wazne, powinno zostac dane w
sposob wyrazny okreslonym kaplanom, a ponadto jesli chodzi o upowaznienie
ogolne, powinno byc ono dane na pismie.
KPK/83:
1111 § 2
KPK/17:
1096 § 1
CA: 87 § 1 n. 1
Kan.
831.§ 1. Hierarcha miejsca lub proboszcz miejsca godziwie blogoslawia
malzenstwa:
KPK/83:
1114
KPK/17:
1097 § 1
CA: 88 § 1
1° jesli upewni
sie, ze przynajmniej jedna ze stron posiada w miejscu zawarcia malzenstwa stale
lub tymczasowe zamieszkanie albo miesieczny pobyt, albo, jesli chodzi o
tulacza, pobyt aktualny;
2° jesli posiada,
o ile nie spelnia powyzszych warunkow, zgode Hierarchy lub proboszcza stalego
lub tymczasowego zamieszkania jednej ze stron, chyba ze sluszna przyczyna
usprawiedliwia brak zgody;
KPK/83:
1115
KPK/17:
1097 § 1 n. 2
CA: 88 § 1 n. 2
3° w miejscu
wylacznym innego Kosciola sui iuris, chyba ze Hierarcha, ktory wykonuje w tym
miejscu swoja wladze, wyraznie sie temu sprzeciwi.
KPK/83:
1115
KPK/17:
1097 § 1 n. 3
CA: 88 § 1 n. 3
§ 2. Malzenstwo
powinno byc zawierane przed proboszczem narzeczonego, chyba ze prawo
partykularne co innego postanawia lub wymawia od tego sluszna przyczyna.
KPK/17:
1097 § 2
CA: 88 § 3
Kan.
832.§ 1. Jesli kaplan, wedlug prawa kompetentny, jest nieosiagalny
lub nie mozna sie do niego udac bez powaznej niedogodnosci, ci, ktorzy pragna
zawrzec malzenstwo moga to uczynic waznie i godziwie wobec samych swiadkow:
KPK/83:
1116 § 1
KPK/17:
1098
CA: 89
1° w
niebezpieczenstwie smierci;
KPK/83:
1116 § 1 n. 1
KPK/17:
1098 n. 1
CA: 89 n. 1
2° poza niebezpieczenstwem
smierci jedynie wtedy, gdy roztropnie przewiduje sie, ze te okolicznosci beda
trwaly przez miesiac.
KPK/83:
1116 § 1 n. 2
KPK/17:
1098 n. 1
CA: 89 n. 1
§ 2. W obydwu
przypadkach, gdyby byl osiagalny inny kaplan, o ile to mozliwe nalezy go
poprosic o poblogoslawienie malzenstwa, z zachowaniem zasady waznosci
malzenstwa wobec samych swiadkow; w takiej sytuacji moze byc poproszony takze
kaplan akatolicki.
§ 3. Jesli
malzenstwo zostalo zawarte wobec samych swiadkow, malzonkowie nie powinni
zaniedbac przyjecia jak najszybciej od kaplana blogoslawienstwa malzenstwa.
KPK/83:
1116 § 2
KPK/17:
1098 n. 2
CA: 89 n. 2
Kan.
833.§ 1. Hierarcha miejsca moze udzielic kazdemu kaplanowi
katolickiemu upowaznienia do blogoslawienia malzenstwa chrzescijan kazdego
Kosciola wschodniego akatolickiego nie mogacych udac sie do kaplana wlasnego
Kosciola bez powaznej niedogodnosci, jesli chrzescijanie ci dobrowolnie o to
prosza i jezeli nic nie bedzie przeszkadzac waznemu lub godziwemu zawarciu
malzenstwa.
§ 2. Kaplan
katolicki, o ile to mozliwe, zanim poblogoslawi malzenstwo, powinien powiadomic
o tym kompetentna wladze tych chrzescijan.
Kan.
834.§ 1. Forma
zawarcia malzenstwa przepisana prawem powinna byc zachowana, jesli przynajmniej
jedna strona zawierajaca malzenstwo zostala ochrzczona w Kosciele katolickim
lub do niego zostala przyjeta.
KPK/83:
1117
KPK/17:
1099 § 1
CA: 90 § 1
§ 2. Jesli zas
strona katolicka nalezaca do jakiegos Kosciola wschodniego sui iuris zawiera
malzenstwo ze strona, ktora nalezy do Kosciola wschodniego akatolickiego, forma
zawarcia malzenstwa przepisana prawem powinna byc zachowana jedynie do
godziwosci, do waznosci zas nalezy blogoslawienstwo kaplana, z zachowaniem
innych przepisow prawa.
KPK/83:
1127 § 1
Kan.
835.Dyspensowanie od formy zawarcia malzenstwa przepisanej prawem
jest zarezerwowane Stolicy Apostolskiej lub Patriarsze, ktory nie moze jej
udzielic, chyba ze dla najpowazniejszej przyczyny.
CA: 32 § 2 n. 5
Kan.
836.Poza wypadkiem koniecznosci przy zawarciu malzenstwa nalezy
zachowac przepisy ksiag liturgicznych i prawnych zwyczajow.
KPK/83:
1119
KPK/17:
1100
CA: 91
Kan.
837.§ 1. Do waznego i godziwego zawarcia malzenstwa konieczne jest,
aby strony byly obecne rownoczesnie i wyrazily wzajemnie zgode malzenska.
KPK/83:
1104 § 1, 2
KPK/17:
1088 § 1, 2
CA: 79 § 1, 2
§ 2. Malzenstwo przez
pelnomocnika nie moze byc waznie zawarte, chyba ze prawo partykularne wlasnego
Kosciola sui iuris inaczej postanawia, w takim przypadku nalezy przewidziec
warunki, pod ktorymi takie malzenstwo moze byc zawarte.
CA: 80 § 1
Kan.
838.§ 1. Malzenstwo powinno byc zawierane w Kosciele parafialnym
albo, za zgoda Hierarchy miejsca lub proboszcza miejsca, w innym miejscu
swietym. W innych zas miejscach nie moze byc zawierane, chyba ze za zgoda
Hierarchy miejsca.
KPK/83:
1118 § 1, 2
KPK/17:
1109 § 1, 2
CA: 98 § 1, 2
§ 2. Odnosnie do
czasu zawarcia malzenstwa powinny byc zachowane normy ustanowione przez prawo
partykularne wlasnego Kosciola sui iuris.
CA: 97 § 1
Kan.
839.Przed lub po kanonicznym zawarciu malzenstwa jest zabroniona inna
religijna celebracja tego samego malzenstwa w celu wyrazenia lub odnowienia
zgody malzenskiej. Zabroniony jest rowniez taki obrzed religijny, w ktorym i
kaplan katolicki i szafarz akatolicki pytaja strony o zgode malzenska.
KPK/83:
1127 § 3
KPK/17:
1063 § 1
CA: 53 § 1
Kan.
840.§ 1. Zezwolenie na tajne zawarcie malzenstwa moze byc udzielone
przez Hierarche miejsca dla powaznej i naglacej przyczyny i pociaga za soba
obowiazek zachowania tajemnicy przez Hierarche miejsca, proboszcza, kaplana
upowaznionego do blogoslawienia malzenstwa, swiadkow i drugiego malzonka, jesli
nie sa jednomyslni co do rozgloszenia malzenstwa.
KPK/83:
1130, 1131
KPK/17:
1104, 1105
CA: 93, 94
§ 2. Obowiazek
zachowania tajemnicy ze strony Hierarchy miejsca ustaje, jesli z powodu jej zachowania
zagraza powazne zgorszenie lub wielka szkoda dla swietosci malzenstwa.
KPK/83:
1132
KPK/17:
1106
CA: 95
§ 3. Malzenstwo
zawarte tajnie powinno byc zapisane w specjalnej ksiedze przechowywanej w
tajnym archiwum kurii eparchialnej, chyba ze na przeszkodzie stoi bardzo
powazna przyczyna.
KPK/83:
1133
KPK/17:
1107
CA: 96
Kan.
841.§ 1. Po zawarciu malzenstwa proboszcz miejsca zawarcia lub jego
zastepca, chociazby zaden z nich nie blogoslawil malzenstwa, powinien jak
najszybciej zapisac w ksiedze zaslubionych nazwiska malzonkow, kaplana
blogoslawiacego, swiadkow, miejsce i date zawarcia malzenstwa, dyspense, jesli
zostala udzielona, od formy zawarcia malzenstwa lub od przeszkod i tego, ktory
jej udzielil, razem z przeszkoda i jej rodzajem, upowaznienie udzielone do
blogoslawienia malzenstwa i inne okolicznosci, zgodnie ze sposobem przepisanym
przez Biskupa eparchialnego.
KPK/83:
1121 § 1, 3
KPK/17:
1103 § 1
CA: 92 § 1
§ 2. Oprocz tego
proboszcz miejsca powinien zapisac w ksiedze ochrzczonych, ze malzonek zawarl
malzenstwo w okreslonym dniu w swojej parafii; jesli zas malzonek zostal
ochrzczony w innej parafii, proboszcz miejsca slubu powinien swiadectwo slubu
przeslac osobiscie lub za posrednictwem kurii eparchialnej do proboszcza, u
ktorego jest zapisany chrzest malzonka, nie bedac spokojnym, dopoki nie otrzyma
od niego zawiadomienia o dokonaniu adnotacji w ksiedze ochrzczonych.
KPK/83:
1122 § 1, 2
KPK/17:
1103 § 2
CA: 92 § 2
§ 3. Jesli
malzenstwo zostalo zawarte wedlug przepisu kan. 832, kaplan, jesli je blogoslawil,
wraz ze swiadkami i malzonkami powinien sie zatroszczyc, aby fakt zawarcia
malzenstwa zostal zapisany w ksiegach zaslubionych i ochrzczonych.
KPK/83:
1121 § 2
KPK/17:
1103 § 3
CA: 92 § 3
Kan.
842.Ilekroc malzenstwo zostaje uwaznione w zakresie zewnetrznym albo
orzeczona jego niewaznosc, albo zgodnie z prawem zostalo rozwiazane, poza
przypadkiem smierci, nalezy powiadomic o tym proboszcza miejsca zawarcia
malzenstwa w celu dokonania odpowiedniej adnotacji w ksiegach zaslubionych i
ochrzczonych.
KPK/83:
1123
ART. VII
UWAZNIENIE
MALZENSTWA
1) UWAZNIENIE
ZWYKLE
Kan.
843.§ 1. Do uwaznienia malzenstwa niewaznego z racji przeszkody
zrywajacej, wymagane jest ustanie przeszkody lub dyspensa od niej oraz
ponowienie zgody przynajmniej przez strone swiadoma przeszkody.
KPK/83:
1156 § 1
KPK/17:
1133 § 1
CA: 122 § 1
§ 2. To ponowienie
wymagane jest do waznosci uwaznienia, chociazby na poczatku obydwie strony
wyrazily zgode i potem jej nie odwolaly.
KPK/83:
1156 § 2
KPK/17:
1133 § 2
CA: 122 § 2
Kan.
844.Odnowienie zgody powinno byc nowym aktem woli na malzenstwo, o
ktorym strona ponawiajaca wie lub przypuszcza, ze bylo od poczatku niewazne.
KPK/83:
1157
KPK/17:
1134
CA: 123
Kan.
845.§ 1. Gdy przeszkoda jest publiczna, obydwie strony powinny
powtorzyc zgode malzenska w formie zawarcia malzenstwa przepisanej prawem.
KPK/83:
1158 § 1
KPK/17:
1135 § 1
CA: 124 § 1
§ 2. Jesli przeszkoda
jest tajna, wystarczy ponowienie zgody prywatne i tajne i to przez strone
swiadoma przeszkody, jesli trwa zgoda wyrazona przez druga strone, albo przez
obydwie, gdy obydwie strony wiedzialy o przeszkodzie.
KPK/83:
1158 § 2
KPK/17:
1135 § 2, 3
CA: 124 § 2, 3
Kan.
846.§ 1. Malzenstwo niewazne z powodu braku zgody zostaje uwaznione z
chwila wyrazenia zgody przez strone, ktora jej nie wyrazila, jesli trwa zgoda
wyrazona przez druga strone.
KPK/83:
1159 § 1
KPK/17:
1136 § 1
CA: 125 § 1
§ 2. Jesli braku
zgody nie mozna udowodnic, wystarczy, aby strona, ktora zgody nie wyrazila,
uczynila to w sposob prywatny i tajny.
KPK/83:
1159 § 2
KPK/17:
1136 § 2
CA: 125 § 2
§ 3. Jesli mozna
udowodnic brak zgody, konieczne jest jej ponowienie w formie zawarcia
malzenstwa przepisanej prawem.
KPK/83:
1159 § 3
KPK/17:
1136 § 3
CA: 125 § 3
Kan.
847.Uwaznienie malzenstwa niewaznego z powodu braku przepisanej
prawem formy zawarcia malzenstwa dokonuje sie przez zawarcie malzenstwa wedlug
tej formy.
KPK/83:
1160
KPK/17:
1137
CA: 126
2) UWAZNIENIE W
ZWILZKU
Kan.
848.§ 1. Uwaznienie
w zawiazku malzenstwa niewaznego jest uwaznieniem go bez ponawiania zgody,
dokonane przez kompetentna wladze. Zawiera ono w sobie dyspense od przeszkody,
gdyby istniala oraz od przepisanej prawem formy zawarcia malzenstwa, jesli nie
zostala zachowana, jak rowniez cofniecie skutkow kanonicznych.
KPK/83:
1161 § 1
KPK/17:
1138 § 1
CA: 127 § 1
§ 2. Uwaznienie
nastepuje z chwila udzielenia laski; natomiast cofniecie skutkow odnosi sie do
momentu zawarcia malzenstwa, chyba ze przy udzieleniu zastrzezono wyraznie co
innego.
KPK/83:
1161 § 2
KPK/17:
1138 § 2
CA: 127 § 2
Kan.
849.§ 1. Uwaznienie malzenstwa w zawiazku moze byc waznie dokonane
takze wtedy, jesli jedna lub obie strony sa tego nieswiadome.
KPK/83:
1164
KPK/17:
1138 § 3
CA: 127 § 3
§ 2. Uwaznienie w
zawiazku moze byc dokonane jedynie dla slusznej przyczyny i jesli jest
prawdopodobne, ze strony chca utrzymac wspolnote zycia malzenskiego.
KPK/83:
1161 § 3, 1164
Kan.
850.§ 1. Malzenstwo
niewazne moze byc uwaznione, jezeli trwa zgoda obydwu stron.
KPK/83:
1163 § 1
KPK/17:
1139 § 1
CA: 128 § 1
§ 2. Malzenstwo niewazne
z powodu przeszkody z prawa Bozego waznie nie moze byc uwaznione, chyba ze
ustanie przeszkoda.
KPK/83:
1163 § 2
KPK/17:
1139 § 2
CA: 128 § 2
Kan.
851.§ 1. Jesli u obydwu stron albo u jednej brakuje zgody
malzenskiej, malzenstwo nie moze zostac waznie uwaznione w zawiazku, bez
wzgledu na to czy zgody nie bylo od poczatku, czy tez byla poczatkowo wyrazona,
a pozniej zostala odwolana.
KPK/83:
1162 § 1
KPK/17:
1140 § 1
CA: 129 § 1
§ 2. Jesli na
poczatku nie bylo wprawdzie zgody, ale potem zostala ona wyrazona, uwaznienia
mozna dokonac od momentu wyrazenia zgody.
KPK/83:
1162 § 2
KPK/17:
1140 § 2
CA: 129 § 2
Kan.
852.Patriarcha i Biskup eparchialny moga dokonac uwaznienia w
zawiazku w poszczegolnych przypadkach, jezeli niewaznosc malzenstwa spowodowana
zostala brakiem formy zawarcia malzenstwa przepisanej prawem lub jakakolwiek
przeszkoda, od ktorej moga oni dyspensowac, i w przypadkach okreslonych prawem,
jesli zostaly spelnione warunki, o ktorych mowa w kan. 814. W pozostalych zas
przypadkach oraz jesli istniala przeszkoda pochodzaca z prawa Bozego, ktora juz
ustala, uwaznienia w zawiazku moze dokonac jedynie Stolica Apostolska.
KPK/83:
1165 § 1, 2
KPK/17:
1141
CA: 130 § 1, 2
ART. VIII
SEPARACJA
MALZONKOW
1) ROZWILZANIE
WEZLA
Kan.
853.Sakramentalny wezel malzenski zadna ludzka wladza i z
jakiejkolwiek przyczyny oprocz smierci, nie moze byc rozwiazany po dopelnieniu
malzenstwa.
KPK/83:
1141
KPK/17:
1118
CA: 107
Kan.
854.§ 1. Malzenstwo zawarte przez dwie osoby nieochrzczone zostaje
rozwiazane na mocy przywileju pawlowego dla dobra wiary strony, ktora przyjela
chrzest, przez sam fakt zawarcia nowego malzenstwa przez strone ochrzczona,
jesli strona nieochrzczona odeszla.
KPK/83:
1143 § 1
KPK/17:
1120 § 1
CA: 109 § 1
§ 2. Uwaza sie,
ze strona nieochrzczona odchodzi, jesli nie chce zamieszkiwac ze strona
ochrzczona w pokoju i bez obrazy Stworcy, chyba ze strona ochrzczona po
przyjeciu chrztu dala sluszny powod odejscia.
KPK/83:
1143 § 2
KPK/17:
1123
CA: 112
Kan.
855.§ 1. Aby strona ochrzczona waznie zawarla nowe malzenstwo,
nalezy strone
nieochrzczona interpelowac:
KPK/83:
1144 § 1
KPK/17:
1121 § 1
CA: 110 § 1
1° czy i ona
chcialaby przyjac chrzest;
KPK/83:
1144 § 1 n. 1
KPK/17:
1121 § 1 n. 1
CA: 110 § 1 n. 1
2° czy
przynajmniej chcialaby zgodnie mieszkac ze strona ochrzczona bez obrazy
Stworcy.
KPK/83:
1144 § 1 n. 2
KPK/17:
1121 § 1 n. 2
CA: 110 § 1 n. 2
§ 2. Ta
interpelacja powinna nastapic po chrzcie. Jednakze Hierarcha miejsca moze na
skutek powaznej przyczyny zezwolic na zastosowanie interpelacji przed chrztem,
a nawet od niej dyspensowac, zarowno przed chrztem, jak i po chrzcie, jesli z
dochodzenia przynajmniej sumarycznego i pozasadowego stwierdzi sie, ze nie
mozna jej dokonac lub ze bedzie bezowocna.
KPK/83:
1144 § 2
KPK/17:
1121 § 2
CA: 110 § 2
Kan.
856.§ 1. Interpelacja powinna byc dokonywana z zasady powaga
Hierarchy miejsca strony nawroconej, ktory obowiazany jest zostawic drugiej
stronie, jesliby o to prosila, czas na odpowiedz, zaznaczajac jednak, ze gdy
czas ten bezuzytecznie uplynie, jej milczenie zostanie uznane za odpowiedz
negatywna.
KPK/83:
1145 § 1
KPK/17:
1122 § 1
CA: 111 § 1
§ 2. Interpelacja
dokonana nawet prywatnie przez strone nawrocona jest wazna; jest tez godziwa,
jesli nie da sie zachowac przepisanej wyzej formy.
KPK/83:
1145 § 2
KPK/17:
1122 § 2
CA: 111 § 2
§ 3. W obydwu
przypadkach dokonanie interpelacji oraz jej wyniki powinny byc stwierdzone
zgodnie z prawem w zakresie zewnetrznym.
KPK/83:
1145 § 3
KPK/17:
1122 § 2
CA: 111 § 2
Kan.
857.Strona ochrzczona ma prawo zawrzec nowe malzenstwo ze strona
katolicka:
KPK/83:
1146
KPK/17:
1123, 1124
CA: 112, 113
1° jesli druga
strona odpowiedziala negatywnie na interpelacje;
KPK/83:
1146 n. 1
KPK/17:
1123
CA: 112
2° jesli
interpelacja zostala zgodnie z prawem pominieta;
KPK/83:
1146 n. 1
KPK/17:
1123
CA: 112
3° jesli strona
nieochrzczona - czy to juz interpelowana, czy tez nie - zamieszkujac najpierw w
zgodzie, nastepnie odeszla bez uzasadnionej przyczyny; w tym przypadku takze
powinna miec miejsce interpelacja wedlug kan. 855 i 856.
KPK/83:
1146 n. 2
KPK/17:
1124
CA: 113
Kan.
858.Hierarcha miejsca moze jednak dla powaznej przyczyny zezwolic,
aby strona ochrzczona, korzystajac z przywileju pawlowego, zawarla malzenstwo ze
strona akatolicka, ochrzczona lub nieochrzczona, z zachowaniem przepisow
kanonow o malzenstwach mieszanych.
KPK/83:
1147
Kan.
859.§ 1. Nieochrzczony,
ktory mial rownoczesnie przed chrztem kilka zon, po przyjeciu chrztu w Kosciele
katolickim, jesli trudno mu pozostac z pierwsza zona, moze zatrzymac jedna z
nich, oddalajac pozostale. To samo odnosi sie do kobiety nieochrzczonej, ktora
miala rownoczesnie kilku mezow nieochrzczonych.
KPK/83:
1148 § 1
KPK/17:
1125
CA: 114
§ 2. W przypadku
takiego malzenstwa powinna byc zachowana forma zawarcia malzenstwa przepisana
prawem, z zachowaniem innych wymogow prawnych.
KPK/83:
1148 § 2
§ 3. Hierarcha
miejsca, majac na uwadze warunki moralne, spoleczne, ekonomiczne miejsca i
osob, powinien zatroszczyc sie, aby ci, ktorzy zostali oddaleni, mieli
wystarczajaco zabezpieczone potrzeby zgodnie z zasadami sprawiedliwosci,
milosci i slusznosci.
KPK/83:
1148 § 3
Kan.
860.Jesli nieochrzczony, po przyjeciu chrztu w Kosciele katolickim,
nie moze ze wspolmalzonkiem nieochrzczonym nawiazac wspolzamieszkania z racji uwiezienia
lub przesladowania, moze zawrzec nowe malzenstwo, chociazby tymczasem druga
strona przyjela chrzest, z zachowaniem przepisu kan. 853.
KPK/83:
1149
KPK/17:
1125
CA: 114
Kan.
861.W razie watpliwosci przywilej wiary cieszy sie przychylnoscia
prawa.
KPK/83:
1150
KPK/17:
1127
CA: 116
Kan.
862.Malzenstwo niedopelnione moze byc dla slusznej przyczyny
rozwiazane przez Biskupa Rzymskiego na prosbe obydwu stron lub tylko jednej,
chocby druga sie nie zgadzala.
KPK/83:
1142
KPK/17:
1119
CA: 108
2) SEPARACJA
PODCZAS TRWANIA WEZLA
Kan.
863.§ 1. Usilnie
sie zacheca, aby malzonek pobudzony chrzescijanska miloscia i zatroskany o
dobro rodziny nie odmawial stronie cudzoloznej przebaczenia i nie zrywal z nia
zycia malzenskiego. Jednak, gdy wyraznie lub milczaco nie darowal winy, ma
prawo przerwac wspolnote zycia malzenskiego, chyba ze zgodzil sie na
cudzolostwo, stal sie jego przyczyna lub sam takze popelnil cudzolostwo.
KPK/83:
1152 § 1
KPK/17:
1129 § 1
CA: 118 § 1
§ 2. Zachodzi milczace
darowanie, gdy strona niewinna upewniona juz o zdradzie malzenskiej,
dobrowolnie z miloscia malzenska pozostaje z ta, ktora zawinila. Domniemywa sie
zas je, jesli przez okres szesciu miesiecy zachowala wspolnote zycia
malzenskiego i nie odniosla sie do wladzy koscielnej lub swieckiej.
KPK/83:
1152 § 2
KPK/17:
1129 § 2
CA: 118 § 2
§ 3. Jesli
wspolmalzonek niewinny sam zerwal dobrowolnie wspolnote zycia malzenskiego,
powinien w ciagu szesciu miesiecy wniesc sprawe o separacje do kompetentnej
wladzy, ktora, biorac pod uwage wszystkie okolicznosci, rozwazy, czy niewinny
malzonek moglby byc nakloniony do darowania winy i nie przedluzania separacji.
KPK/83:
1152 § 3
KPK/17:
1130
CA: 119
Kan.
864.§ 1. Jesli jedno z malzonkow czyni niebezpiecznym lub nazbyt
trudnym zycie wspolne dla drugiej strony albo dla potomstwa, tym samym daje
drugiej stronie zgodna z prawem przyczyne odejscia badz na mocy dekretu
Hierarchy miejsca badz takze wlasna powaga, gdy niebezpieczenstwo jest
bezposrednie.
§ 2. Prawo
partykularne Kosciola sui iuris moze ustanowic inne przyczyny ze wzgledu na
obyczaje ludzi i okolicznosci miejsca.
KPK/83:
1153 § 1
KPK/17:
1131 § 1
CA: 120 § 1 n. 1
§ 3. Po ustaniu
przyczyny separacji, we wszystkich przypadkach nalezy przywrocic zycie wspolne,
chyba ze wladza koscielna inaczej postanowi.
KPK/83:
1153 § 2
KPK/17:
1131 § 2
CA: 120 § 1 n. 2
Kan.
865.Po separacji malzonkow nalezy zawsze zatroszczyc sie o
odpowiednie utrzymanie i wychowanie dzieci.
KPK/83:
1154
KPK/17:
1132
CA: 121
Kan.
866.Wspolmalzonek niewinny moze, w sposob godny pochwaly, dopuscic na
nowo druga strone do wspolnoty zycia malzenskiego; w takim przypadku zrzeka sie
prawa do separacji.
KPK/83:
1155
KPK/17:
1130
CA: 119
|