ARTYKUL II

PRAWA I OBOWIAZKI BISKUPOW EPARCHIALNYCH

Kan. 190.W zalatwianiu wszystkich spraw eparchii o charakterze prawnym, Biskup eparchialny wystepuje w jej imieniu.

KPK/83: 393

CS: 398

Kan. 191.§ 1. Obowiazkiem Biskupa eparchialnego jest rzadzic powierzona mu eparchia wladza ustawodawcza, wykonawcza i sadownicza.

KPK/83: 391 § 1

KPK/17: 335 § 1

CS: 399 § 1

§ 2. Wladze ustawodawcza wykonuje Biskup eparchialny osobiscie; wladze wykonawcza wykonuje badz osobiscie, badz przez Protosyncela albo Syncelow; wladze sadownicza albo osobiscie albo przez wikariusza sadowego i sedziow.

KPK/83: 391 § 2

Kan. 192.§ 1. Wypelniajac swoja pasterska posluge, Biskup eparchialny winien troszczyc sie o wszystkich chrzescijan, powierzonych jego opiece bez wzgledu na ich wiek, pozycje, narodowosc albo Kosciol sui iuris, zarowno o stalych mieszkancow eparchii, jak i o tych, ktorzy czasowo przebywaja na jego terytorium, okazujac troske apostolska takze o tych, ktorzy z racji warunkow swego zycia nie moga wystarczajaco korzystac ze zwyczajnej formy pasterzowania, a takze o tych, ktorzy nie praktykuja.

KPK/83: 383 § 1, 771 § 1

§ 2. W sposob specjalny Biskup eparchialny winien troszczyc sie, aby wszyscy chrzescijanie wspierali wspolna troska jednosc pomiedzy chrzescijanami zgodnie z zasadami aprobowanymi przez Kosciol.

KPK/83: 383 § 3

§ 3. Biskup eparchialny winien uwazac za powierzonych sobie w Panu nieochrzczonych i troszczyc sie, aby i tym ze swiadectwa chrzescijan we wspolnocie koscielnej zajasniala ozywiajaca milosc Chrystusa.

KPK/83: 383 § 4, 771 § 2

KPK/17: 1350 § 1

§ 4. Biskup eparchialny powinien otoczyc specjalna troska prezbiterow, ktorych powinien wysluchac jako pomocnikow i doradcow, stac na strazy przyslugujacych im uprawnien i troszczyc sie o to, aby wypelniali wlasciwie obowiazki swego stanu i mieli do dyspozycji srodki i instytucje potrzebne do rozwoju zycia duchowego i intelektualnego.

KPK/83: 384

CS: 63

§ 5. Biskup eparchialny winien sie troszczyc, aby duchowni i ich rodziny, jezeli sa zonaci, mieli, zgodnie z przepisami prawa, odpowiednie utrzymanie, opieke i zabezpieczenie spoleczne, jak rowniez opieke lekarska.

KPK/83: 384

CS: 59 § 1

Kan. 193.§ 1. Biskup eparchialny, ktoremu zostala powierzona troska nad chrzescijanami innego Kosciola sui iuris, ma powazny obowiazek zatroszczyc sie o wszystko, aby chrzescijanie zachowywali ryt wlasnego Kosciola, pielegnowali go w miare mozliwosci i pod wladza przelozonego tego Kosciola ozywiali.

CS: 14

§ 2. Biskup eparchialny powinien troszczyc sie o potrzeby duchowe tych chrzescijan, o ile to mozliwe, z pomoca prezbiterow lub proboszczow tego Kosciola sui iuris oraz chrzescijan, a takze przez Syncela ustanowionego do troski o tych chrzescijan.

KPK/83: 383 § 2

§ 3. Biskupi eparchialni, ktorzy tych kaplanow, proboszczow albo Syncelow ustanawiaja do troski nad chrzescijanami Kosciola patriarchalnego, w porozumieniu z zainteresowanymi Patriarchami, niech zawra umowe i dzialaja za ich zgoda z wladza wlasna, po jak najszybszym powiadomieniu Stolicy Apostolskiej; jesli zas Patriarchowie w jakiejs sprawie mieliby odmienne zdanie, sprawe nalezy przedstawic Stolicy Apostolskiej.

Kan. 194.Biskup eparchialny moze powierzac godnosci, z wylaczeniem niektorych, podleglym sobie duchownym, z zachowaniem jednak norm prawa partykularnego wlasnego Kosciola sui iuris.

CS: 41 § 1 n. 2, § 3

Kan. 195.Biskup eparchialny powinien popierac jak najbardziej powolania kaplanskie, diakonskie, mnisze i inne stowarzyszenia instytutow zycia konsekrowanego, a takze misyjne.

KPK/83: 385

Kan. 196.§ 1. Biskup eparchialny ma obowiazek przedstawiac wiernym i wyjasniac prawdy wiary, w ktore nalezy wierzyc i stosowac w obyczajach, osobiscie czesto przepowiadajac. Powinien takze troszczyc sie o to, aby z pilnoscia wypelniano przepisy prawa dotyczace poslugi slowa, zwlaszcza homilii i nauczania katechetycznego, tak zeby wszystkim byla przekazywana cala nauka chrzescijanska.

KPK/83: 386 § 1

KPK/17: 336 § 2

CS: 400 § 1

§ 2. Biskup eparchialny powinien zdecydowanie bronic nienaruszalnosci i jednosci wiary.

KPK/83: 386 § 2

Kan. 197.Biskup eparchialny, pamietajac o tym, ze ma obowiazek dawac przyklad swietosci poprzez milosc, pokore i prostote zycia, powinien zabiegac wszystkimi srodkami o wzrost swietosci chrzescijan zgodnie z wlasnym powolaniem kazdego, a takze, poniewaz jest glownym szafarzem Bozych tajemnic, powinien zadac sobie trud, aby chrzescijanie powierzeni jego trosce, przez uczestnictwo w sakramentach, a zwlaszcza w Boskiej Eucharystii, wzrastali w lasce, a takze poznawali paschalna tajemnice i nia zyli, tak aby tworzyli jedno Cialo w jednej milosci Chrystusa.

KPK/83: 387

Kan. 198.Biskup eparchialny powinien czesto sprawowac dla ludu eparchii jemu powierzonej Boska Liturgie; w dni przepisane prawem partykularnym wlasnego Kosciola sui iuris powinien uroczyscie celebrowac.

KPK/83: 388 § 1

KPK/17: 339 § 1

CS: 404 § 1

Kan. 199.§ 1. Biskup eparchialny powinien miec szczegolne staranie nad calym zyciem liturgicznym eparchii mu powierzonej jako moderator, promotor i stroz, aby ja jak najbardziej wspierac i kierowac wedlug przepisow, a takze prawnie uznanych zwyczajow wlasnego Kosciola sui iuris.

§ 2. Biskup eparchialny powinien sie troszczyc, aby we wlasnym kosciele katedralnym odprawiana byla przynajmniej w czesci Liturgia Godzin, nawet kazdego dnia wedlug prawnie uznanych zwyczajow wlasnego Kosciola sui iuris; podobnie, aby w kazdej parafii, o ile to mozliwe, w niedziele i swieta, a takze w dni nakazane i ich wigilie, byla celebrowana Liturgia Godzin.

CS: 401

§ 3. Biskup eparchialny powinien czesto przewodniczyc Liturgii Godzin w kosciele katedralnym lub w innym kosciele, zwlaszcza w swieta nakazane i w inne uroczystosci, w ktorych bierze udzial znaczna liczba ludu.

KPK/83: 389

Kan. 200.Biskupi eparchialni moga w calej eparchii celebrowac swiete czynnosci, podczas ktorych, zgodnie z przepisami ksiag liturgicznych, moga byc uroczyscie odziani we wszystkie insygnia pontyfikalne, jednak nie poza granicami wlasnej eparchii bez wyraznego, albo przynajmniej rozumnie domniemanego zezwolenia Biskupa eparchialnego.

KPK/83: 390

KPK/17: 337 § 1, 2

CS: 402 § 1;

PA: 307

Kan. 201.§ 1. Poniewaz Biskup eparchialny powinien miec staranie o jednosc Kosciola powszechnego, obowiazany jest dbac o utrzymanie wspolnej karnosci koscielnej, a takze domagac sie przestrzegania wszystkich przepisow koscielnych i zwyczajow prawnie uznanych.

KPK/83: 392 § 1

KPK/17: 336 § 1

CS: 400 § 2

§ 2. Biskup eparchialny powinien czuwac nad tym, aby do dyscypliny koscielnej nie wkradly sie naduzycia, zwlaszcza w zakresie poslugi slowa, sprawowania sakramentow i sakramentaliow, kultu Boga i swietych, wykonywania poboznych dziel.

KPK/83: 392 § 2

KPK/17: 336 § 2

CS: 400 § 3

Kan. 202.Biskupi eparchialni wielu kosciolow sui iuris na tym samym terytorium wykonujac swoja wladza, powinni troszczyc sie, aby przez wspolne narady na regularnych zebraniach wspierali jednosc dzialan i zjednoczonymi silami razem wspomagali dziela dla szybszego rozszerzania dobra wiary i dla skuteczniejszego przestrzegania karnosci koscielnej.

Kan. 203.§ 1. Biskup eparchialny powinien popierac rozne formy apostolatu oraz czuwac nad tym, aby w calej eparchii lub w obrebie jej poszczegolnych okregow byly pod jego kierownictwem koordynowane, z zachowaniem jednak wlasciwego charakteru kazdego z nich.

KPK/83: 394 § 1

§ 2. Biskup eparchialny ma obowiazek przypominac chrzescijanom o ich obowiazku podjecia apostolstwa zgodnie z pozycja i zdolnoscia kazdego, jak rowniez zachecac ich, aby uczestniczyli i wspomagali rozne dziela apostolskie, zgodnie z potrzebami miejsca i czasu.

KPK/83: 394 § 2

§ 3. Biskup eparchialny powinien wspomagac stowarzyszenia chrzescijan, ktore kieruja sie wprost lub posrednio celem duchowym, jesli jest to mozliwe, powinien je erygowac, aprobowac, pochwalac albo polecac wedlug norm prawa.

Kan. 204.§ 1. Biskup eparchialny, chociazby mial biskupa koadiutora lub Biskupa pomocniczego, ma obowiazek osobistej rezydencji w eparchii.

KPK/83: 395 § 1

KPK/17: 338 § 1

CS: 403 § 1

§ 2. Oprocz obowiazkow, ktore zgodnie z prawem wymagaja nieobecnosci we wlasnej eparchii, Biskup eparchialny moze ze slusznej przyczyny przebywac poza eparchia tylko przez miesiac, bez przerwy lub z przerwami, byleby bylo pewne, ze z jego nieobecnosci nie wyniknie szkoda dla eparchii.

KPK/83: 395 § 2

KPK/17: 338 § 2

CS: 403 § 2

§ 3. W dni jednak majace charakter uroczystosci ustanowionych zgodnie z prawem partykularnym wedlug tradycji wlasnej Kosciola sui iuris, Biskup eparchialny winien byc obecny we wlasnej eparchii, chyba ze nieobecnosc wynika z powaznej przyczyny.

KPK/83: 395 § 3

KPK/17: 338 § 3

CS: 403 § 3

§ 4. Jezeli Biskup eparchialny w granicach terytorium Kosciola patriarchalnego, w ktorym pelni swoja wladze ponad szesc miesiecy, opuscil eparchie sobie powierzona, Patriarcha ma natychmiast sprawe przedstawic Stolicy Apostolskiej, w innych przypadkach powinien to uczynic Metropolita, lub, jesli to ow Metropolita sam by opuscil, powinien to uczynic Biskup eparchialny najstarszy swieceniami biskupimi temu Biskupowi podlegly.

KPK/83: 395 § 4

KPK/17: 338 § 4

CS: 403 § 4

Kan. 205.§ 1. Biskup eparchialny ma obowiazek wizytowac kazdego roku eparchie albo w calosci, albo w czesci tak, by przynajmniej raz na piec lat zwizytowal cala eparchie osobiscie, albo jesli wstrzymuje go zgodna z prawem przeszkoda, przez Biskupa koadiutora, albo przez Biskupa pomocniczego, albo Protosyncela lub Syncela, albo przez innego kaplana.

KPK/83: 396 § 1

KPK/17: 343 § 1

CS: 409 § 1

§ 2. Kanonicznej wizytacji Biskupa eparchialnego podlegaja osoby, instytucje katolickie, rzeczy i miejsca swiete znajdujace sie w granicach eparchii.

KPK/83: 397 § 1

KPK/17: 344 § 1

CS: 410 § 1

§ 3. Biskup eparchialny moze wizytowac czlonkow instytutow zakonnych, jak tez stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow na prawie papieskim albo patriarchalnym oraz ich domy tylko w przypadkach przewidzianych wyraznie przez prawo.

KPK/83: 397 § 2

KPK/17: 344 § 2

CS: 410 § 2

Kan. 206.§ 1. Biskup eparchialny wykonujacy swoja wladze w granicach terytorium Kosciola patriarchalnego zobowiazany jest przedstawic Patriarsze co piec lat relacje o stanie eparchii sobie powierzonej w sposob ustanowiony przez Synod Biskupow Kosciola patriarchalnego; Biskup jak najszybciej wysyla egzemplarz relacji do Stolicy Apostolskiej.

KPK/83: 399 § 1

KPK/17: 340 § 1

CS: 405 § 1, 2

§ 2. Pozostali Biskupi eparchialni powinni przedstawic co piec lat taka sama relacje Stolicy Apostolskiej oraz, jesli chodzi o Biskupa jakiegos Kosciola patriarchalnego albo Kosciola metropolitalnego sui iuris, egzemplarz relacji jak najszybciej wysyla sie Patriarsze albo Metropolicie.

KPK/83: 399 § 1

KPK/17: 340 § 1

CS: 405 § 1

Kan. 207.Biskup eparchialny ktoregokolwiek Kosciola sui iuris, takze Kosciola lacinskiego, powinien powiadomic Stolice Apostolska przy okazji piecioletniej relacji o stanie i potrzebach chrzescijan, ktorzy nawet jesli naleza do innego Kosciola sui iuris, zostali powierzeni jego trosce.

CS: 406

Kan. 208.§ 1. Biskup eparchialny wykonujac swoja wladze w granicach terytorium Kosciola patriarchalnego, w ciagu pieciolecia liczac od swojej intronizacji powinien odwiedzic Rzym, jesli to mozliwe razem z Patriarcha, dla uczczenia grobow swietych Apostolow Piotra i Pawla, i stawic sie przed nastepca sw. Piotra w prymacie nad Kosciolem powszechnym.

KPK/83: 400 § 1

KPK/17: 341 § 1

CS: 407

§ 2. Inni Biskupi eparchialni powinni odwiedzic Rzym co piec lat osobiscie albo, jesli maja przeszkode prawna, przez kogos innego; jesli jednak chodzi o Biskupa jakiegos Kosciola patriarchalnego, jest wskazane, aby wizyta wraz z Patriarcha odbyla sie przynajmniej kilkakrotnie.

KPK/83: 400 § 1, 2

KPK/17: 341 § 1, 342

CS: 407, 408

Kan. 209.§ 1. Biskup eparchialny powinien wspominac Biskupa Rzymskiego wobec wszystkich w znaku pelnej wspolnoty z nim w Boskiej Liturgii i w Liturgii Godzin, wedlug przepisow ksiag liturgicznych, aby wypelniali to wiernie inni duchowni eparchii.

CS: 166

§ 2. Biskup eparchialny powinien byc wspominany przez wszystkich duchownych w Boskiej Liturgii i w Liturgii Godzin wedlug przepisow ksiag liturgicznych.

CS: 413

Kan. 210.§ 1. Biskup eparchialny, ktory ukonczyl siedemdziesiaty piaty rok zycia albo z powodu choroby lub innej powaznej przyczyny stal sie mniej zdolny do pelnienia swego urzedu, proszony jest o przedlozenie rezygnacji z urzedu.

KPK/83: 401 § 1

§ 2. Rezygnacja z urzedu Biskupa eparchialnego powinna byc przedstawiona Patriarsze, jesli chodzi o Biskupa eparchialnego sprawujacego swoja wladze w granicach terytorium Kosciola patriarchalnego; w innych przypadkach rezygnacja powinna byc przedstawiona Biskupowi Rzymskiemu i ponadto, jesli Biskup nalezy do Kosciola patriarchalnego, nalezy jak najszybciej powiadomic o niej Patriarche.

KPK/83: 401 § 1

§ 3. Patriarcha do akceptacji rezygnacji potrzebuje zgody Stalego Synodu, chyba ze poprzedzilo ja wezwanie Synodu Biskupow Kosciola patriarchalnego do rezygnacji.

Kan. 211.§ 1. Biskup eparchialny, ktorego rezygnacja z urzedu zostala przyjeta, otrzymuje tytul Biskupa emeryta eparchii, ktora zarzadzal, a takze moze zachowac mieszkanie w tej eparchii, chyba ze w pewnych przypadkach inaczej zadecyduje Stolica Apostolska ze wzgledu na specjalne okolicznosci albo, jesli chodzi o eparchie usytuowana w granicach terytorium Kosciola patriarchalnego, Patriarcha za zgoda Synodu Biskupow Kosciola patriarchalnego postanowi inaczej.

KPK/83: 402 § 1

§ 2. Synod Biskupow Kosciola patriarchalnego lub Rada Hierarchow winni sie troszczyc o zabezpieczenie Biskupowi emerytowi odpowiedniego i godnego utrzymania, majac w pierwszym rzedzie na uwadze obowiazek ciazacy w tym zakresie na eparchii, ktorej on sluzyl.

KPK/83: 402 § 2