ROZDZIAL III

PARAFIE, PROBOSZCZOWIE I WIKARIUSZE PARAFIALNI

Kan. 279.Parafia jest okreslona wspolnota chrzescijan, utworzona na stale w

eparchii, w ktorej pasterska piecze powierza sie proboszczowi.

KPK/83: 515 § 1

KPK/17: 216 § 1

CS: 160 § 1

Kan. 280.§ 1. Z reguly parafia powinna byc terytorialna, a wiec obejmujaca wszystkich chrzescijan pewnego terytorium; gdzie jednak z racji narodowych, jezykowych, przynaleznosci chrzescijan do jakiegos Kosciola sui iuris lub z jakiegos innego okreslonego powodu, Biskup eparchialny po konsultacji z rada kaplanska uzna to za wlasciwe, nalezy erygowac parafie personalne.

KPK/83: 518

KPK/17: 216 § 1, 4

CS: 160 § 1, 4 n. 1, 2

§ 2. Erygowanie, zmiana lub zniesienie parafii nalezy do Biskupa eparchialnego, po konsultacji z rada kaplanska.

KPK/83: 515 § 2

§ 3. Parafia erygowana zgodnie z prawem posiada z mocy samego prawa osobowosc prawna.

KPK/83: 515 § 3

Kan. 281.§ 1. Proboszczem jest prezbiter, ktoremu jako szczegolnemu wspolpracownikowi Biskupa eparchialnego zostala powierzona pasterska troska o okreslona parafie w charakterze wlasnego pasterza pod wladza tegoz Biskupa eparchialnego.

KPK/83: 519

KPK/17: 451 § 1

CS: 489 § 1

§ 2. Osoba prawna nie moze waznie byc proboszczem.

KPK/83: 520 § 1

KPK/17: 452 § 1

CS: 490 § 1 n. 1

Kan. 282.§ 1. Biskup eparchialny, nie zas administrator eparchii, moze po konsultacji z rada kaplanska i za zgoda wyzszego przelozonego instytutu zakonnego lub stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow, erygowac parafie przy kosciele tegoz instytutu lub towarzystwa, z zachowaniem kan. 480.

KPK/83: 520 § 1

KPK/17: 452 § 1

CS: 490 § 1 n. 1, 491 § 1

§ 2. Takie erygowanie powinno byc dokonane w drodze sporzadzonej na pismie umowy pomiedzy Biskupem eparchialnym i wyzszym przelozonym instytutu zakonnego lub stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow, ktora powinna dokladnie okreslac wszystkie sprawy dotyczace wypelniania poslugi parafialnej, osob przydzielonych do parafii i do spraw ekonomicznych, a takze prawa i obowiazki czlonkow tego instytutu lub stowarzyszenia w owym kosciele i parafii oraz proboszcza.

KPK/83: 520 § 2

KPK/17: 452 § 1

CS: 490 § 1 n. 1, 491 § 2

Kan. 283.Biskup eparchialny ani w calosci ani w czesci, nie powinien zabierac spod wladzy proboszcza okreslonych wspolnot osob, budynkow i miejsc, ktore znajduja sie na terytorium parafii i nie sa prawnie wyjete, chyba ze dla powaznej przyczyny.

KPK/17: 464 § 2

CS: 505 § 2

Kan. 284.§ 1. Prawo mianowania proboszczow przysluguje jedynie Biskupowi eparchialnemu, ktory mianuje ich w sposob nieskrepowany.

KPK/83: 523

KPK/17: 455 § 1

CS: 496 § 1

§ 2. W parafiach powierzonych czlonkom instytutow zakonnych lub stowarzyszen zycia wspolnego na wzor zakonnikow, wyzszy przelozony przedstawia Biskupowi eparchialnemu odpowiedniego prezbitera swojego instytutu lub stowarzyszenia do nominacji, z zachowaniem umow zawartych z Biskupem eparchialnym lub inna wladza okreslona przez prawo partykularne wlasnego Kosciola sui iuris.

KPK/83: 682 § 1

KPK/17: 456

CS: 497

PA: 155-156, 180

§ 3. Proboszcz na swoim urzedzie jest staly i dlatego nie powinien byc mianowany na czas okreslony, chyba ze:

KPK/83: 522

KPK/17: 454 § 1

CS: 494 § 1;

PA: 181 § 1

1° dotyczy to czlonka instytutu zakonnego lub stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow;

PA: 180 § 2

2° kandydat wyrazil na to zgode na pismie;

3° dotyczy to przypadku specjalnego, w ktorym to wymagana jest zgoda kolegium konsultorow eparchii;

4° zezwala na to prawo partykularne wlasnego Kosciola sui iuris.

Kan. 285.§ 1. Aby prezbiter mogl zostac mianowany proboszczem, powinien odznaczac sie dobrymi obyczajami, zdrowa doktryna, gorliwoscia pasterska, roztropnoscia i innymi cnotami i przymiotami, ktore sa prawnie wymagane do chwalebnego wypelnienia poslugi parafialnej.

KPK/83: 521 § 2

KPK/17: 453 § 2

CS: 493

§ 2. Jesli prezbiter jest zwiazany malzenstwem, wymaga sie takze dobrych obyczajow u zony i dzieci wspolnie z nim zamieszkujacych.

§ 3. Wakujaca parafie Biskup eparchialny powinien powierzyc temu, kogo po rozwazeniu wszystkich okolicznosci uzna za odpowiedniego, wykluczajac wszelki wzglad osobisty. Aby urobic sobie sad o zdatnosci, winien wysluchac zdania dziekana i przeprowadzic odpowiednie badania, zasiegnawszy, jesli potrzeba, opinii innych chrzescijan, przede wszystkim duchownych.

KPK/83: 524

KPK/17: 459 § 1, 3 n. 1

CS: 500 § 1, 3 n. 1

Kan. 286.W okresie wakansu stolicy lub przeszkody w dzialaniu, do administratora eparchii lub innego tymczasowego zarzadcy nalezy:

KPK/83: 525

KPK/17: 455 § 2

CS: 496 § 2

1° mianowanie proboszcza przedstawionego zgodnie z kan. 284 § 2 przez przelozonego wyzszego;

KPK/83: 525 n. 1

KPK/17: 455 § 2 n. 2

CS: 496 § 2 n. 2

2° mianowanie proboszcza sposrod innych prezbiterow, gdy stolica eparchialna wakuje lub ma przeszkode w dzialaniu przez przynajmniej rok.

KPK/83: 525 n. 2

KPK/17: 455 § 2 n. 3

CS: 496 § 2 n. 3

Kan. 287.§ 1. Proboszcz powinien sprawowac piecze pasterska w jednej tylko parafii. Jednakze z powodu braku kaplanow albo na skutek innych okolicznosci, mozna takiemu proboszczowi powierzyc piecze pasterska w kilku sasiednich parafiach.

KPK/83: 526 § 1

KPK/17: 460 § 1

CS: 501 § 1

§ 2. W tej samej parafii moze byc tylko jeden proboszcz; jesli zas prawo partykularne wlasnego Kosciola sui iuris zezwala, aby parafia zostala powierzona wielu prezbiterom, to prawo partykularne powinno dokladnie okreslac obowiazki i prawa moderatora, ktory kieruje dzialaniem wspolnym i odpowiada przed Biskupem eparchialnym, oraz prawa i obowiazki pozostalych prezbiterow.

KPK/83: 526 § 2

KPK/17: 460 § 2

CS: 501 § 2 n. 1

Kan. 288.Proboszcz od momentu prowizji kanonicznej powinien podjac troske pasterska, ktorej jednak nie godzi sie wykonywac przed objeciem kanonicznym parafii, wedlug przepisow prawa partykularnego.

KPK/83: 527 § 1

KPK/17: 461

CS: 502

Kan. 289.§ 1. W wykonywaniu zadania nauczania proboszcz ma obowiazek przepowiadania Slowa Bozego wszystkim wiernym, by umocnieni w wierze, nadziei i milosci, wzrastali w Chrystusie, a wspolnota chrzescijanska dawala to swiadectwo milosci, ktore zlecil Chrystus; poprzez nauczanie katechetyczne wprowadza chrzescijan do poznania pelnej tajemnicy zbawienia, stosownie do ich wieku; do wypelnienia tego zadania powoluje nie tylko czlonkow instytutow zakonnych i stowarzyszen zycia wspolnego na wzor zakonnikow, ale takze swieckich wspolpracownikow.

KPK/83: 528 § 1

KPK/17: 467 § 1, 469

CS: 508 § 1, 510

§ 2. W wykonywaniu zadania uswiecania proboszcz powinien sie

troszczyc, aby celebrowanie Boskiej Liturgii bylo centrum i celem calego zycia wspolnoty chrzescijanskiej; powinien takze troszczyc sie, aby chrzescijanie czesto posilali sie duchowym pokarmem przez pobozne i czeste przyjmowanie sakramentow oraz przez swiadome i czynne uczestniczenie w nabozenstwach; proboszcz powinien jak najbardziej starac sie o sprawowanie sakramentu pokuty dla wzrostu zycia chrzescijanskiego; dlatego powinien byc latwo dostepny dla chrzescijan, aby ten sakrament sprawowac oraz, jesli zachodzi taka potrzeba, powinien zatroszczyc sie takze o dostepnosc innych kaplanow, zwlaszcza znajacych jezyki obce.

KPK/83: 528 § 2

KPK/17: 467 § 1

CS: 508 § 1

§ 3. W wypelnianiu zadania pasterzowania w pierwszym rzedzie proboszcz powinien sie troszczyc, aby poznac swoja owczarnie; jako zas sluga wszystkich owiec powinien troszczyc sie o wzrost zycia chrzescijanskiego zarowno u poszczegolnych chrzescijan, jak i w stowarzyszeniach, zwlaszcza apostolskich oraz w calej wspolnocie parafialnej; powinien wiec w zaleznosci od wymogow zadania pasterskiego odwiedzac domy i szkoly, gorliwie opiekowac sie mlodzieza; ubogich i chorych obdarzac ojcowska troska; specjalnie zas powinien sie troszczyc o robotnikow i dokladac staran, aby chrzescijanie wspomagali dziela apostolskie.

KPK/83: 529 § 1

KPK/17: 467 § 1

CS: 508 § 1

Kan. 290.§ 1. We wszystkich sprawach parafii proboszcz wystepuje w jej imieniu.

KPK/83: 532

§ 2. Swiete czynnosci wiekszej wagi, jakimi sa: sprawowanie sakramentow wtajemniczenia chrzescijanskiego, blogoslawienie malzenstw z zachowaniem kan. 302 § 2, pogrzebu koscielnego naleza do proboszcza w ten sposob, ze wikariusze parafialni nie wykonuja ich godziwie bez zgody, przynajmniej domyslnej, wlasnego proboszcza.

KPK/83: 530

KPK/17: 462

CS: 503

Kan. 291.Wszystkie ofiary, z wyjatkiem tych, o ktorych mowa w kan. 715-717, przyjete przez proboszcza i pozostalych duchownych pracujacych w parafii z okazji wypelniania poslugi pasterskiej, powinny zostac przekazane do wspolnej kasy parafialnej, chyba ze znana jest przeciwna wola ofiarodawcy w odniesieniu do ofiar zlozonych w pelni dobrowolnie; Biskup eparchialny po wysluchaniu zdania rady kaplanskiej moze wydac przepisy co do przeznaczenia skladanych ofiar oraz slusznego wynagrodzenia proboszcza i innych duchownych pracujacych w parafii wedlug kan. 390.

KPK/83: 531

KPK/17: 463 § 1, 3

CS: 504 § 1, 3

Kan. 292.§ 1. Proboszcz ma obowiazek rezydowania w domu parafialnym w poblizu kosciola parafialnego; Hierarcha miejsca moze dla slusznej przyczyny zezwolic, aby zamieszkal w innym miejscu, jezeli nie poniesie na tym uszczerbku posluga parafialna.

KPK/83: 533 § 1

KPK/17: 465 § 1

CS: 506 § 1

§ 2. Jesli czego innego nie domaga sie powazny powod, wolno proboszczowi kazdego roku byc nieobecnym w parafii z racji wakacji nie wiecej niz miesiac czy to ciagly, czy to z przerwami. Do czasu tego nie wlicza sie rekolekcji odbywanych jeden raz w roku. Gdy proboszcz opuszcza parafie na czas dluzszy niz tydzien, ma obowiazek powiadomic o tym Hierarche miejsca.

KPK/83: 533 § 2

KPK/17: 465 § 2, 3, 4, 5

CS: 506 § 2, 3, 4, 5

§ 3. Biskup eparchialny powinien wydac przepisy, aby pod nieobecnosc proboszcza zabezpieczyc piecze duszpasterska w parafii przez kaplana wyposazonego w potrzebne uprawnienia.

KPK/83: 533 § 3

KPK/17: 465 § 4, 5

CS: 506 § 4, 5

Kan. 293.Proboszcz powinien pamietac, ze swoim codziennym zyciem i troska o ochrzczonych i nieochrzczonych, katolikow i akatolikow, powinien dawac przyklad wypelniania poslugi kaplanskiej i pasterskiej oraz swiadectwo prawdy i zycia i jako dobry pasterz poszukiwac tych, ktorzy ochrzczeni wprawdzie w Kosciele katolickim nie korzystaja z sakramentow swietych lub odeszli od wiary.

Kan. 294.Proboszcz powinien czesto sprawowac Boska Liturgie za chrzescijan swojej parafii, zas w dniach okreslonych przez prawo wlasne Kosciola sui iuris ma obowiazek jej sprawowania.

KPK/83: 534 § 1

KPK/17: 466 § 1

CS: 507 § 1

Kan. 295.W parafii powinny istniec odpowiednie rady do spraw duszpasterskich i

ekonomicznych, okreslone przez prawo partykularne wlasnego Kosciola

sui iuris.

KPK/83: 536 § 1, 537

Kan. 296.§ 1. W parafii nalezy prowadzic ksiegi parafialne, a mianowicie ochrzczonych, malzenstw, zmarlych oraz inne wedlug norm prawa partykularnego wlasnego Kosciola sui iuris lub, gdy takich nie ma, ustanowionych przez samego Biskupa eparchialnego; proboszcz powinien czuwac nad tym, by z zachowaniem tych norm ksiegi byly wlasciwie spisywane i przechowywane.

KPK/83: 535 § 1

KPK/17: 470 § 1

CS: 511 § 1

§ 2. W ksiedze ochrzczonych nalezy takze odnotowac przynaleznosc ochrzczonego do Kosciola sui iuris wedlug normy kan. 37, udzielenie sakramentu chryzmacji oraz to, co ma zwiazek ze stanem kanonicznym chrzescijan z racji malzenstwa z zachowaniem kan. 840 § 3, z racji adopcji, z racji swiecen albo profesji wieczystej w instytucie zakonnym; adnotacje te powinny zawsze byc uwidocznione w swiadectwie chrztu.

KPK/83: 535 § 2

KPK/17: 470 § 2

CS: 511 § 2

§ 3. Wydawane swiadectwa dotyczace stanu kanonicznego chrzescijan i wszystkie dokumenty, ktore moga posiadac znaczenie prawne, powinny byc podpisane przez proboszcza lub jego delegata i opatrzone pieczecia parafialna.

KPK/83: 535 § 3

KPK/17: 470 § 4

CS: 511 § 5

§ 4. Kazda parafia powinna miec wlasne archiwum, w ktorym nalezy przechowywac ksiegi parafialne, lacznie z listami hierarchow i innymi dokumentami, ktorych zachowanie jest konieczne lub pozyteczne. Biskup eparchialny lub jego delegat powinien z okazji wizytacji kanonicznej albo w innym dogodnym czasie przejrzec je wszystkie, a proboszcz ma czuwac nad tym, by nic z nich nie dostalo sie do obcych rak.

KPK/83: 535 § 4

KPK/17: 470 § 4

CS: 511 § 5

§ 5. Nalezy pilnie przechowywac takze dawniejsze ksiegi parafialne, zgodnie z wymogami prawa partykularnego.

KPK/83: 535 § 5

Kan. 297.§ 1. Proboszcz traci urzad przez rezygnacje przyjeta przez Biskupa

eparchialnego, uplyw okreslonego czasu, odwolanie lub przeniesienie.

KPK/83: 538 § 1

§ 2. Proboszcz po ukonczeniu siedemdziesiatego piatego roku zycia jest proszony o zlozenie rezygnacji z urzedu na rece Biskupa eparchialnego, ktory rozwazywszy wszystkie okolicznosci osoby i miejsca, powinien zdecydowac o przyjeciu albo odlozeniu rezygnacji. Biskup eparchialny powinien zapewnic rezygnujacemu odpowiednie utrzymanie i mieszkanie, z zachowaniem prawa partykularnego wlasnego Kosciola sui iuris.

KPK/83: 538 § 3

Kan. 298.Jesli parafia wakuje albo proboszcz z jakiejkolwiek przyczyny ma przeszkode w wykonywaniu poslugi w parafii, Biskup eparchialny jak najszybciej winien mianowac administratorem parafii innego kaplana.

KPK/83: 539

KPK/17: 472

CS: 513

Kan. 299.§ 1. Administrator parafii ma te same prawa i obowiazki jak proboszcz, chyba ze Biskup eparchialny postanowil inaczej.

KPK/83: 540 § 1

KPK/17: 473 § 1

CS: 514 § 1

§ 2. Administratorowi parafii nie wolno czynic niczego, co mogloby przyniesc uszczerbek uprawnieniom proboszcza albo dobrom parafialnym.

KPK/83: 540 § 2

KPK/17: 473 § 1

CS: 514 § 1

§ 3. Po wypelnieniu swego zadania administrator parafii winien zlozyc sprawozdanie proboszczowi.

KPK/83: 540 § 3

KPK/17: 473 § 2

CS: 514 § 2

Kan. 300.§ 1. W przypadku wakansu parafii, jak rowniez gdy proboszcz na skutek przeszkody nie moze wypelniac pasterskiej poslugi, kierowanie parafia przed ustanowieniem administratora parafii przejmuje tymczasowo wikariusz parafialny, a gdy jest ich kilku, najstarszy swieceniami prezbiteratu albo jesli nie ma wikariuszy, proboszcz najblizszy sasiedztwem; Biskup eparchialny zas powinien okreslic, ktora parafia jest blizsza sasiedztwem.

KPK/83: 541 § 1

KPK/17: 472 n. 2

CS: 513 n. 2

§ 2. Kto przyjal tymczasowe kierowanie parafia, powinien natychmiast powiadomic o tym Biskupa eparchialnego.

KPK/83: 541 § 2

KPK/17: 472 n. 3

CS: 513 n. 3

Kan. 301.§ 1. Jesli wydaje sie to pozyteczne lub konieczne dla wypelnienia pasterskiej poslugi, proboszczowi moze byc przydzielony jeden lub wiecej wikariuszy parafialnych, ktorzy powinni byc prezbiterami.

KPK/83: 545 § 1

KPK/17: 476 § 1

CS: 517 § 1

§ 2. Wikariusz parafialny moze byc ustanowiony albo dla calej parafii, albo dla okreslonej jej czesci.

KPK/83: 545 § 2

KPK/17: 476 § 2

CS: 517 § 2

§ 3. Wikariusza parafialnego swobodnie mianuje Biskup eparchialny, po wysluchaniu, chyba ze co innego uzna za pozyteczne, proboszcza albo, gdy chodzi o czlonka instytutu zakonnego lub stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow, z zachowaniem kan. 284 § 2.

KPK/83: 545 § 3

KPK/17: 476 § 3, 4

CS: 517 § 3, 4

Kan. 302.§ 1. Obowiazki i uprawnienia wikariusza parafialnego sa okreslone przez prawo wspolne i partykularne oraz pismo Biskupa eparchialnego i powinny byc wykonywane pod wladza proboszcza; jesli czego innego wyraznie nie zastrzezono i z wyjatkiem obowiazku, o ktorym w kan. 294, wikariusz parafialny powinien z racji urzedu wspomagac proboszcza w calej posludze parafialnej i, jesli zachodzi taka koniecznosc, zastepowac proboszcza.

KPK/83: 548 § 1, 2

KPK/17: 476 § 6

CS: 517 § 6

§ 2. Z racji urzedu wikariusz parafialny nie posiada natomiast upowaznienia do blogoslawienia malzenstw; jednak uprawnienia tego, takze na sposob ogolny moze mu udzielic, oprocz Hierarchy miejsca, takze proboszcz w granicach parafii; upowaznienia tego, jesli zostalo mu udzielone, wikariusz parafialny moze takze udzielic w pojedynczych przypadkach innym kaplanom.

KPK/83: 1111 § 1

KPK/17: 1096 § 1

CA: 87 § 1 n. 2

§ 3. Wikariusz parafialny jako wspolpracownik proboszcza powinien poprzez swoja codzienna prace uczestniczyc w posludze pasterskiej; pomiedzy proboszczem a wikariuszem parafialnym powinna istniec braterska wspolnota, wzajemna milosc i szacunek; powinni zawsze wspierac sie nawzajem rada, pomoca i przykladem w trosce pasterskiej, powinni takze zgodnie i wspolnie ja planowac.

KPK/83: 548 § 3

§ 4. Wikariusz parafialny jest obowiazany rezydowac w parafii wedlug przepisow Biskupa eparchialnego albo prawnego zwyczaju; odnosnie do czasu wakacji wikariusz ma takie samo prawo jak proboszcz.

KPK/83: 550 § 1, 3

KPK/17: 476 § 5

CS: 517 § 5

Kan. 303.Biskup eparchialny moze odwolac wikariusza parafialnego dla slusznej przyczyny; jesli zas wikariusz parafialny jest czlonkiem instytutu zakonnego lub stowarzyszenia zycia wspolnego na wzor zakonnikow powinien zostac zachowany kan. 1391 § 2.

KPK/83: 552

KPK/17: 477 § 1

CS: 518 § 1