Czesc

   1     1|              nabożeństwo wtóre w ciszy i słońcu. Pod żebraków litanie
   2     1|           słońcu. Pod żebraków litanie i śpiewne turkanie gołębi
   3     1|         całując w zachwytliwej pokorze i mądrych, i głupich panien
   4     1|        zachwytliwej pokorze i mądrych, i głupich panien wyobrażenia,
   5     1|            głupich panien wyobrażenia, i Hioba na barłogu, i centaura,
   6     1|       wyobrażenia, i Hioba na barłogu, i centaura, który pogaństwo
   7     1|               który pogaństwo oznacza, i gołębicę zwalczającą smoka.
   8     1|           między nimi gołębie zamilkło i skaczą po nich lekkimi nóżki.
   9     1|             ptaszę zwinności w słońcu.~I pątnik tu się znalazł -
  10     1|             grodu - z posochem w dłoni i liściem palmowym na grzbiecie,
  11     1|            wśród nich sztywnymi kośćmi i starce w szopie włosów i
  12     1|               i starce w szopie włosów i brody, niczym pnie zmurszałe
  13     1|            braki najgnuśniejsze, które i pacierza za dusze ku zbożnemu
  14     1|            straszą. Przywałęsał się tu i mnich jakiś, z klasztoru
  15     1|         klasztoru za opasłość wygnany, i klerk, który ducha przepił,
  16     1|                dawno w kości przegrał.~I z murarzy wolnych niejeden
  17     1|            biciem serc tysiąca, owisły i ramiona w bezczynie. Dusza,
  18     1|              opieszałości powszechnej. I sama, od nie ociosanego
  19     1|           naród swój do nowego czynu!"~I junaków wataha cała zalegała
  20     1|               z rózgą na się w garści. I z tym już tylko pouczeniem
  21     1|               głodu chleb nie widziany i tym zbydlęceniem w gnuśności
  22     1|          rychło, wraz w tył się słania i, z wypogodzonym na chwilę
  23     1|           otępienie w mamroty mniszych i księżych pacierzy i szerząc
  24     1|           mniszych i księżych pacierzy i szerząc wśród ludzi świeckich
  25     1|        Opustoszały po grodach kościoły i warsztaty zarazem; objęło
  26     1|            zarówno dla spraw duszy jak i ciała. Że zaś łoża snem
  27     1|               kobiety taką cierpkością i swarem wypełniły miasto,
  28     1|            mierzło przez nie wszystkim i życie nawet samo. W oczach
  29     1|             szydu nad sobą, nad ludźmi i życiem; opróżniły im się
  30     1|                im się piersi z tęsknot i nadziei. W popiołach życia
  31     1|            omartwicą na życie świeckie i duchowne.~Powiadali, że
  32     1|        niewieścim, w kwiecie zmrożonym i nadłamanej trzcinie. Każdy
  33     1|            swej doli na grzbiecie, ale i krzyż Bożej Męki w piersiach,
  34     1|      kościołach; "Weselcie się w Panu! I po wtóre powiadam wam: weselcie
  35     1|         przedrwiny pospólstwa z powagi i władzy każdej - bo choć
  36     1|               skutecznego słowa, tańca i leku.~W smutku rzesz sumieniem
  37     1|                po odpustach narodowych i świątkach chorągwianych
  38     1|            chorągwianych troska sumień i bezjutrze doli zalegały
  39     1|          bezjutrze doli zalegały ulice i przyrynki dobrego miasta.
  40     1|                między murami kościołów i wsłuchiwali się, zali nie
  41     1|         opieszałości nadziei ostatnich i ta majaczyła się ludziom
  42     1|             ich przybycie.~A ów zgiełk i gwar wielojęzyczny, jakim
  43     1|         słyszany niegdyś nad miastem. "I prawdziwie - zamyślali się
  44     1|                od ptaszej? Siejemy, bo i zbieramy troski nasze na
  45     1|              blaszkowym stroju rycerza i z tyczką grochową w garści.
  46     1|           niedźwiednik z bestią srogą. I ognia pożeracz. I siłacz
  47     1|               srogą. I ognia pożeracz. I siłacz okrutnie gruby, który
  48     1|       opieszałych wkracza oto w miasto i skoczka piękna, wystawiając
  49     1|           Oklaski powitają pieśniarza. I nie milkną w tłumie.~Póki
  50     1|         wyskoczy tabulator z gębą gołą i sprośną, barwami szat obcisłych,
  51     1|        rzekłbyś, przepołowion na żółtą i kraśną połać człeka. "Hej! -
  52     1|                 idzie rózga na mnichów i kropidło na nich szatańskie!
  53     1|            pyszna mieć się będą księża i pany! I skąpce na worach!
  54     1|                się będą księża i pany! I skąpce na worach! I godności
  55     1|              pany! I skąpce na worach! I godności dufne!" Cieszy
  56     1|            pocznie parskać, strzyc nią i otrząsać: właśnie jak ta
  57     1|                starych, rapsodów kobza i głos u studni wieszczący
  58     1|           innobilium, mieszczan jurnik i pomściciel w śmiechu- sam
  59     1|          ludzie wędrowni. Bo w rumorze i zgiełku ogromnym bije od
  60     1|          rozjarzę, dzban wina wystawię i czarki piękne, druhny i
  61     1|                i czarki piękne, druhny i służebne zwołam - i będziesz
  62     1|             druhny i służebne zwołam - i będziesz nam prawił, będziesz
  63     1|               potem, w długie miesiące i lata, gdy płoche już dawno
  64     1|              się będzie opowieść twoja i prząść, i motać w niciach,
  65     1|               opowieść twoja i prząść, i motać w niciach, i wzorzyć
  66     1|             prząść, i motać w niciach, i wzorzyć w przejasne obrazy
  67     1|               A rycerzy twoich czynami i kochaniem karmić będę płody
  68     1|            Każdy inną obiecuje powieść i pod inny kościół prosi.~
  69     1|                w naramiennym kołnierzu i wisiorach kaptura szedł
  70     1|            wagant miastu groźny, który i biskupa się waży, i króla
  71     1|              który i biskupa się waży, i króla płaszczem zatarga,
  72     1|                ludzi wierszami zasmuca i podjudza wraz. Wyjdziesz,
  73     1|            głowy uderzy - owo słyszysz i contra papam carmina rebellis?...~"
  74     1|            sunącego przez ulicę taboru i z datkiem w garści nie dociśniesz
  75     1|            sali nowe pieśni na świecie i zali mają waganty między
  76     1|            jakiego gęślarza przedniego i głos ku śpiewaniu świeży?
  77     1|       śpiewaniu świeży? Jawił się wraz i drugi biegacz, jeszcze pilniejszy -
  78     1|               hucznie się zjadą księża i pany. Dopuści opat przed
  79     1|           przed stoły skoczkę, wesołki i tabulatora - na kugle i
  80     1|                i tabulatora - na kugle i uciechy. Zasię po wieczerzy
  81     1|                sprzed furty menestrela i żonglerów. Goliard niech
  82     1|           ucieszeniem człeczego serca: i kuglce, i gędźce, i piszczki!"
  83     1|             człeczego serca: i kuglce, i gędźce, i piszczki!" Pociągną
  84     1|             serca: i kuglce, i gędźce, i piszczki!" Pociągną dalej
  85     1|           rynkowi taborem zgiełkliwym: i niedźwiednik z bestią, i
  86     1|               i niedźwiednik z bestią, i linochód o kroku bociana,
  87     1|              linochód o kroku bociana, i siłacz okrutnie gruby, i
  88     1|               i siłacz okrutnie gruby, i pstry tabulator z gębą sprośną,
  89     1|              tabulator z gębą sprośną, i wesołki pląśne, i żaki ze
  90     1|             sprośną, i wesołki pląśne, i żaki ze szkół świata zbiegłe,
  91     1|               ze szkół świata zbiegłe, i skoczka z goliardem, i żonglerzy
  92     1|                 i skoczka z goliardem, i żonglerzy z rybałtkami:
  93     1|              ludzie o gędźbie gwarzące i powiada, jako ta sztuka
  94     1|                już piszczkowie w bębny i świszczą cienko na fletniach.
  95     1|         tanecznica na dywan rozesłany. I spręży ramię, targnie bębenek,
  96     1|               rybałtka piękna! A łyski i strzelistość przyczajonych
  97     1|                rozkolebany: tak miękko i plaśnie suną zwinne chłopcy,
  98     1|              swe ciżby długodziobiaste i dzwoniąc sarnimi uszami
  99     1|           dziewczyny.~Podejmą to żaki. I oto po rynku rozhuka się
 100     1|               ścisku ludzkiego wyciąga i radowe z nią po rynku tańcuje.
 101     1|      kłębowisko tanecznej uciechy.~Oto i baba sprzed kościoła, sama
 102     1|                swe szmaty aż po biodra i przytupuje sobie. A to zawołanie -
 103     1|             Bacche!... Bacche!..."~Już i pomosty, ni to kramy wysokie,
 104     1|              przed nie głowę zadzierać i szczypać dziewki w tłumie.
 105     1|                w powietrzu butle, kule i noże, choć ówdzie skakano
 106     1| czerwono-żółtych kroczy oto sobie górą i pogwizdując zamyśla, jaką
 107     1|             gadkę opowiedzieć ludziom. I zawczas uśmiecha się gębą
 108     1|         zawczas uśmiecha się gębą gołą i sprośną.~Cieszył ten widok
 109     1|              stąpa po deskach leciutko i skocznie, wycwania się minami
 110     1|             minami na wszystkie strony i "Tra-la-la-la!" podśpiewuje
 111     1|             Nagle strzyma się pośrodku i tak prawi ludziom w śpiewnych
 112     1|            duchem wnika w racje, kauzy i terminy: "Nim latawcem sfruniesz
 113     1|             trzeba? - dzioba, skrzydeł i ogona!..." Filozofia jest
 114     1|                śmiechem lud u pomostu. I ścichnął wraz, by słuchać
 115     1|                 wśród chichotów babich i basowych nad wszystkim rozśmiechów
 116     1|             wstydu, krokiem szelestnym i pióreczkiem na głowie, by
 117     1|              gwałtem, choć zawstydzoną i gniewną - w tan, w radowe.~
 118     1|           gaudia,~risus et amores.~Oto i maszkary wyskakują z któregoś
 119     1|        kozodoje w kudły capów obszyte. I zagonili za niewiastami.
 120     1|           wygniatają im na rynku żonki i córy. Alić z igrcami i król,
 121     1|           żonki i córy. Alić z igrcami i król, i Kościół nie poradzi.~
 122     1|                 Alić z igrcami i król, i Kościół nie poradzi.~Zgoła
 123     1|             bosy w gieźle jeno ciemnym i rzemieniu za pas cały. W
 124     1|          swoich. Tymczasem stroi gęśle i układa w myślach pieśń,
 125     1|          ludzie zabłąkiwać się tu jęli i coś niecoś padało w czapę,
 126     1|                odejmując gęśli od ucha i nie pozierając nawet, kłaniał
 127     1|        młodszych niż wasza... Bez nich i pieśni pono nie byłoby na
 128     1|            zwinną stopą przypluśnie go i nie podejmując tymczasem,
 129     1|                licu chłopię smyczkowe.~I wydało się niebawem słuchaczom,
 130     1|              murami, pod dalekie cwały i tętenty rozegrał się pobudki
 131     1|            hejnał, zaś wszystkie ulice i zamki grodu odkrzyknęły
 132     1|             cwał tuż za nim pędzi Echo~i dudni po lesie:~"Eheu! -
 133     1|         słyszeć się dały z strun gęśli i piersi śpiewaka rozchwiejne
 134     1|              to bluźnierstwo twoje?... I dziewcząt durne głowy będziesz
 135     1|               na czubie się znaczy. Bo i skąd, pytam, ta łacina:
 136     1|                ta łacina: to o Dianach i Panach uczone wiedzenie?...
 137     1|          Kościół słodkim mlekiem nauki i żmijska takie! Owoż i kościelnego
 138     1|            nauki i żmijska takie! Owoż i kościelnego dzwonu pogańskie
 139     1|              dzwonu pogańskie echo, ty i bractwo twoje: żonglery
 140     1|                bractwo twoje: żonglery i murarze, goliardy i lekarze -
 141     1|           żonglery i murarze, goliardy i lekarze - cały ten wasz
 142     1|              trzeciej skóry zgolić, by i ten wicherkowy ślad tonsury
 143     1|           ledwie gęśle ze smyczkiem, a i ten grosik spod stopy unosząc.
 144     1|             się w skarbonkę kościelną. I żegnał się rybałt w myślach
 145     1|                nad to giezło dziergane i postronek za pas cały.~Długo
 146     1|           zajrzała głębiej w domostwo. I w wannie nawet żongler spokoju
 147     1|            opowiadacze romansów wiedzą i o rozmaitych prawdziwych
 148     1|            powstanie żongler z miejsca i wzniesioną dłonią ucisza
 149     1|            gwary niewieście:~"Urodzone i szlachetne! Posłuchajcie
 150     1|              cieszą mężów waszych oczy i uszy, wy po staremu sercem
 151     1|            Prawić potrafię o Ronsewalu i Aliscamps oraz o wszystkich
 152     1|              Żurawioludów.~Nie chcecie i tego?... Zawsze wam tylko
 153     1|                u stóp wam się kolebią. I siądźcież, powiadam!~Lecz
 154     1|         skończyły się popisy. Po dwóch i po trzech wstępują tu panowie
 155     1|                ich lekceważenie ku wam i ku mnie przerzucać się zamierza.
 156     1|        jedynych śród panów rycerskiego i kupieckiego stanu. Na to
 157     1|            słuchają nas już tylko żaki i niewiasty, no i owa garstka
 158     1|             tylko żaki i niewiasty, no i owa garstka przybłędów za
 159     1|         rozwałęsanego po rynkach ducha i zwiędłej już dawno, nie
 160     1|                gędźby, pieśni, wierszy i powieści słuchaczki a dobrodziejki
 161     1|              jedyne!~Wyświadczcie więc i tę łaskę, urodzone i szlachetne:
 162     1|              więc i tę łaskę, urodzone i szlachetne: poniechajcież
 163     1|                wreszcie waszych plotek i ciekawości rozćwierkania!
 164     1|            mnie nie siebie, słuchać... I nie wstydzę to takim paniom
 165     1|                 Takie to wy słuchaczki i dobrodziejki nasze... Druhu
 166     1|     wyleczonego jeszcze z ran świeżych i wracał do Karduelu.~Z bram
 167     1|              nam każe ojczyznę niedoli i szczęścia. Odczuł i koń
 168     1|            niedoli i szczęścia. Odczuł i koń poczciwy błędnego rycerstwa
 169     1|            prężył łeb ciężko zwieszony i w stępie wolnym niuchał
 170     1|             Otaczali ich rojem żebraki i trędowaci jak to stado kraczące
 171     1|               miasto, ku murom, wieżom i blankom, póki na rzeki i
 172     1|               i blankom, póki na rzeki i drogi zakręcie, wśród zamczyska
 173     1|            bokach warkocze wąsko ujęta i w tych rękawów purpurę,
 174     1|          stopom zwisały. Pod nią murów i skały przepaść ciemna, na
 175     1|              posłuszny w rzekę schodzi i w nazbrojnej ciężkiej kapie
 176     1|               koniem, w dół ich miecie i zabiera. Wielki głód jest
 177     1|            pani: ciągle widzi tonącego i ratunku w myślach woła.
 178     1|             Książę dworak pilnie baczy i pod wieczór tak zagada:~"
 179     1|           twoje, Pani, pustoszą krainy i porywają twych ludzi, ruszył
 180     1|                Kłania się książę w pas i krzyżuje na piersiach ramiona:~"
 181     1|            Wyprostuje pani nagle szyję i krótkim spojrzeniem odrzuci
 182     1|             się książę jeszcze głębiej i cofa tyłem ku drzwiom.~Mieściła
 183     1|              niegdyś stawiali cyklopi, i wyziera w świat bezpiecznego
 184     1|            głazów szczeliną. Nad murów i skały ciemne po nocy ogromy
 185     1|               tej szczeliny pani głowa i szyja biała, wyskrzydlą
 186     1|            Bożego płaszcza się oderwie i wróżbą nie odgadniętą między
 187     1|                raz po raz jakby ocknie i "Ave!" - ,,Ave!" -"Ave!"
 188     1|           podzwony, w litanii przyjęki i stłumić się wreszcie w zachłyśnięcie -
 189     1|             szare, odzwaniały się Bogu i budziły miasto.~W rosnę,
 190     1|            miasto.~W rosnę, na dachach i wieżach zróżowione już świtanie
 191     1|                tych cichych rozruchach i poszeptach pod murami, w
 192     1|             wybiegach ku bramie miasta i niepokojów gromadnym rozchwianiu.
 193     1|           czarnych baranicach pękatych i na cienkich, rzekniesz,
 194     1|             rzekniesz, nóżkach kozłów. I wskazując posochami za miasto,
 195     1|             czymś gromadom w doskokach i rąk rozmachaniu: jak się
 196     1|         siwobrode wysunęli się naprzód i uspokoiwszy ciekawości zamęty,
 197     1|                 Zaludniła radość ulice i najlękliwszymi; skakał -
 198     1|               Nie wytrzymały po domach i panny grodzkie: ledwie w
 199     1|        grodzkie: ledwie w bieli koszul i na bosych stopach wybiegły
 200     1|           kościoła, tatarakiem ją maić i rozsiewać spod piersi jak
 201     1|            piersi jak płomienie - róże i maki kraśne.~Już się na
 202     1|               ruch w mieście wszczynał i cichy jeszcze tumult świąteczny.~
 203     1|            wjechać, polem mury okrążył i wrócił w świat, skąd przybył.~
 204     1|             zadrżała świątynia. Chmurą i grzmotem jest uczuć ludu
 205     1|             gromu potrzebuje ta chmura i grzmot: ulewy wdzięczności -
 206     1|             tłum na miasto, pod zamek. I postanowił zarazem, aby
 207     1|        pozostały tylko kobiety, starce i mnichy w chórze; zatrzymała
 208     1|            burych, sam niegdyś rycerz. I choć kobiety kościelnym
 209     1|                wierzeniami się splata. I wiarę rzymską plugawi.~Tak
 210     1|              czarne po stallach chóru. I nuże raić pod kapturami,
 211     1|       wielkiego dziś uniesienia narodu i wyrwać te chwasty z winnicy
 212     1|               z burzy tęsknot tej nocy i gwiazd uroku pozostało w
 213     1|                jej całej, tak wiotkiej i spłakanej u kolumny z granitu...~"
 214     1|           nagle żongler w tym miejscu. I przykładał się wraz do gęśli.~
 215     1|        Łagodność cisz niewieścich grał i krosienkowych rojeń moce,
 216     1|                bezsterne u brzegu grał i to trzepotanie się żaglów
 217     1|               lamenty...~Gądł tęsknice i tuhy niewieście, grał kobiet
 218     1|          żongler o baczenie na słowo:~"I mówi się dalej:"~W bizanckiej
 219     1|           brodate u murów, śród pawęży i łuków na ścianach, korytarzy
 220     1|                korytarzy echowe pustki i nagła głuchość kobierców
 221     1|                książę."~"Kazano."~Owóż i niewieście komory złotogłowiem
 222     1|               złotogłowiem na ścianach i bagdadzkim dywanem w takie
 223     1|               wraz zamilkło. Oto z ław i skrzyń zrywają się panny
 224     1|               skrzyń zrywają się panny i ręce na piersiach krzyżując
 225     1|               chylą się głęboko rycerz i książę.~Kroczą panowie poszumni,
 226     1|          dźwierze o potężnych antabach i zaworach, niczym wieko cedrowej
 227     1|              oznaczały wiarę, nadzieję i miłość."~W omroczeniu przestąpił
 228     1|              trzeba, na jedno kolano - i usłyszy nad sobą głos księcia:~"
 229     1|              ku damom świty dla ukłonu i wiodła w nyżę okienną. "
 230     1|            tymczasem pani w okna wnękę i siada na poduszce w rozwartym
 231     1|               oddaje kształtu giętkość i powłóczystości stroju. Złoty
 232     1|              rozskrzydla się jej rękaw i kładą się na nim szafiry,
 233     1|                na nim szafiry, granaty i rubiny wielkie: od szyb
 234     1|               cała w tej jasności barw i świateł, uśmiechnęła się
 235     1|               siostrzyc swoich chórze. I podjął znów oczy na błękit
 236     1|                bo nie rzekł ani słowa. I nie patrzy, a wziera. Nie
 237     1|                 Ujrzał rycerstwa swego i śmierci samej przodownicę -
 238     1|       pomyślała" - domyśla się dworak. I zagaduje czym prędzej o
 239     1|              kobiet nie zna pani Wenus i poetów przykazań.~"Nie o
 240     1|         grymasem. - Ach, ten pan Gawan i jego zazdrość naprzykrzona,
 241     1|              wadzi bynajmniej kobiecie i dwoistego zażyć kochania -
 242     1|               na korny ukłon z daleka. I zachmurzy się na chwilę
 243     1|                nagle ku górze. Rycerz, i przed damami milczący, wejrzał
 244     1|             wejrzał znów na sklepienie i szukał pod gwiazdami tego
 245     1|            szparko w drugi koniec izby i nurzał się w skrzyni, dobywając
 246     1|              na kobiercu ławy rozłożyć i klęcząc ustawiać kamienie.
 247     1|              ustom folgę do całowania. I wyczekawszy chwila gdy jej
 248     1|          pochyli ją sobie nad szachami i przylgnie mu do ust w długim
 249     1|               Odtąd twoją jestem duszą i ciałem i napełniam tym radością
 250     1|            twoją jestem duszą i ciałem i napełniam tym radością myśli
 251     1|             się ku niej ramion oplotem i rozsypał bierki szachowe.
 252     1|            Przybiegły paziki cichutkie i jęły u nóg państwa spłoszonych
 253     1|                 dworska dama Ypokryzja i stara panna Immaculata.~
 254     1|              pan cnotę książę wymowny.~I jął przemyśliwać nad tym,
 255     1|             kochankowie cyklopowe mury i czujne straże, bowiem tylko
 256     1|              spod zasłony z łoża szafy i poskoczy ku oknu komory,
 257     1|          książę nocnych ptaków obyczaj i trwogi.~Osłania pani swe
 258     1|                w męża sobolowy płaszcz i czapę, pod futrem nóż ukrywa
 259     1|             dla bezpieczeństwa osoby - i króla postacią mija straże
 260     1|            tylko oddech w sobie skłóca i zagrzewa ciało.~W ostatnie
 261     1|            pani, sama jak widmo nocy - i tajemnica. (Nie będzie już
 262     1|        kochanka ni to chustą matczyną. I tym razem nic sobie powiedzieć
 263     1|          chwile życia - życia smutkowi i śmierci czyhającej. Niech
 264     1|          spostrzegając.~Godzi się tedy i nam przejść mimo nich, zostawiając
 265     1|            praw swoich małżonek, król!~I mówi się dalej... Ale teraz
 266     1|              złote do niedawna gwiazdy i dogasają wraz powoli. Nad
 267     1|              otoczy bieli, perlistości i opałów. Białosrebrne jej
 268     1|               muskają szafiry, granaty i rubiny zwiewne: zza bławych
 269     1|             Wenus gwiaździstego nieba.~I zgasła.~A w rozżagwione
 270     1|            wyprzedał się było z miecza i zbroi. Ale rychło nowe na
 271     1|           poniechał błędnego rycerstwa i porzucił służbę w Straży
 272     1|             nosi najpiękniejsze stroje i płaszcze najdostojniejsze.~
 273     1|            przykazywała mu pani prośbą i pocałunkami, aby dziś w
 274     1|              dumnych wystąpił na rynek i dał się poznać wdzięcznemu
 275     1|          grodzkie poczną mu maić drogę i rzucać róże pod stopy. Niechże
 276     1|               Niechże mają dziś święto i uciechę mieszczanie zacni.
 277     1|                 nim go spiże zdzwonią. I jako lubo, jakże lubo będzie
 278     1|              Oto wszystko: chłód, mrok i pustka w kościele.~Kołaczą
 279     1|            połę płaszcza na lewe ramię i wystawił się przed zakonnik!.~"
 280     1|             zstępować jęły te szeregi.~I znów pustka i mroki w bezludnym
 281     1|              te szeregi.~I znów pustka i mroki w bezludnym kościele.
 282     1|        fioletach, śród złocistych mżeń i rozchwiei wybłysków. Na
 283     1|          zawisły nad chórem.~Przykląkł i, jak trzeba, odmawia ranne
 284     1|            Tyżeś dla kobiety zaprzedał i przyjaciela drugiego! przedałeś,
 285     1|    najwierniejszego, który swe zdrowie i życie z twoim zjednoczył."~"
 286     1|                kupić! Tego nie uczynił i sam Judasz Iskariota, który
 287     1|              owiane tchnieniem trumien i zagłuszone w sobie szeptaniem
 288     1|         szeptaniem pacierzy.~W kołacie i uroczystym rozruchu sadowią
 289     1|              fugito rebus et immundis.~I zawiał dłońmi niczym mewa
 290     1|              głowę znad grobowej płyty i jął przypominać swe czyny
 291     1|             chwalebne. Tym się wszakże i zmarłe obwołują z trumien:
 292     1|           czyśćcowej.~Przypominał tedy i on swe zasługi; odliczał
 293     1|            złej skrusze oczy jego, jak i dusza rozpierzchliwe, ujrzą
 294     1|               oto ze wszystkich mroków i ciemnic kościoła wpełza
 295     1|        Przyłbicy cień omracza mu czoło i oczy. Niczym dziób ponury
 296     1|              doń na kolanach.~"Z k a m i e n i a ś?!" - okrzyknie
 297     1|               kolanach.~"Z k a m i e n i a ś?!" - okrzyknie się nagle
 298     1|              one ćwieki w dłoniach obu i stopach skutych wystawia
 299     1|        zaświstem burzy pod ołtarz sam. I w jeden akord dudni pohukiem
 300     1|          drugim wraz echem się toczy - i już gra po niebie całym
 301     1|            groźną nawałnicą bezmiarów.~I wyrywa mu z piersi jęki
 302     1|         szukania Graala... Przeze mnie i Parsifal nie znalazł cudotwórczej
 303     1|            Grzmiały mu tak w piersiach i te ostatnie basy, które
 304     1|        Zakonników chór, świątyni dusza i pobożność, rzekniesz, sama -
 305     1|          sczołgał się ze schodów chóru i snuje się po nawach zwidem
 306     1|               krzyżem ponurym zdał się i kościół sam - bez swej służby
 307     1|               ta dusz czyśćcowych męka i łaska zarazem: nadzieja.
 308     1|               podźwignąć nieco chciał. I szepcze mu w usta same -
 309     1|              same - pyta.~A po mrokach i ciemnicach fary ocknęły
 310     1|               pogrzebanych tu rycerzy. I trąci echo pustego kościoła
 311     1|                 że tego pytania szloch i echo grały już tylko gęśle
 312     1|             człeczych łodzie rozbite - i mnichów pokutne nad nimi
 313     1|           grobach frasobliwość wieczną i to mleko sił, ssane z ich
 314     1|         dążenia...~Gądł mężów tęsknice i tuhy, grał ducha człeczego
 315     1|           żongler po czarkę swą sięgał i podstawiał ją pod dzban
 316     1|           skończony."~Powolny jak żółw i jak pień niemy linochód,
 317     1|         pajęcze. Czynił to ze statkiem i bardzo roztropnie. Więc
 318     1|              ludzie te sztuki pedanta. I rozwałęsali się po rynku.
 319     1|          Dalejże kuglce na swe pomosty i nuże znów skakać przez obręcze,
 320     1|            wszystkich spektaklów naraz i rozpierzchliwości widzów
 321     1|           skoczył żwawo na swój pomost i wabił ku sobie cwanymi minami.
 322     1|       żonglerom w piekarniach, umyślił i on tu swoim ludziskom na
 323     1|                  Więc słuchają wszyscy i wszyscy są radzi: "Ten bo
 324     1|             nogami nad gromadą ludzi - i prawi. A coraz to niecierpliwiej
 325     1|            niewiele!" Więc skrzywi się i przerwie opowieść ciekawą.
 326     1|             przerwie opowieść ciekawą. I już tylko w milczeniu nogami
 327     1|           przecie coś niecoś do czapy.~I powieść gładko się dalej
 328     1|         pieczeń zawszeć się usmaży..." I żongler o tej pieczeni długo,
 329     1|            smacznie gwarzy.~Aż skończy i zbierze aplauzu oklaski.~
 330     1|               zbierze aplauzu oklaski.~I ten nie chybiał powołania
 331     1|          goliard, snując się po rynku. I marząc pewnie w skrytości,
 332     1|                    dodzwonią czarkami.~I posadzą u stołu, zasłuchają
 333     1|           przecie wszystko, co trzeba: i na rynku się pokazywał,
 334     1|                na rynku się pokazywał, i na kanonię zachodził wykręcając
 335     1|              szyję ku oknom wszystkim, i u studzien przystawał jak
 336     1|             skrzyżowanymi na piersiach i gęsią zwisła w kułaku. Nie
 337     1|          chodaków gdzieniegdzie kołaty i te dzwonki a sygnaturki
 338     1|             jakby na zaświadczenie, że i życiu tu samemu brak wszelkiego
 339     1|          naszych duszach zapala nieraz i najlepszych myśli światło.~
 340     1|             się jęły z niejednej bramy i wypełniać ulice. Jeszcze
 341     1|         czekają na nas u biskupów ławy i misy - nie biją już na nasz
 342     1|           widok serca mężów duchownych i świeckich. Rynki gawiedzi
 343     1|      osmuceniem twarzy. Takiego lepiej i w smutku poniechać - nie
 344     1|               kaptura swe oczy sępie - i pyta:~"Nie prawdęż ja powiadam,
 345     1|             waży z kuglców butlą, kulą i nożem. Co mówię! toż oni
 346     1|              mają, bo gdy się kuglcami i gadkarzem na rynku cieszą,
 347     1|               głowach myśli nawiązały, i mieszczki gzić! Powiedzmyż
 348     1|         opuścił oczy, w ziemię je wbił i gada jakby do siebie już
 349     1|       obracająca koło rybałtowych dni! I to powiedzmy sobie wreszcie
 350     1|                 na wstrząśnienie myśli i serc oburzenie. Ale tego
 351     1|                A znasz ty, laiku jeden i drugi, ostatnią tarczę oświeconych?!...
 352     1|                tej przekorze goliarda. I zatrzymały towarzyszy -
 353     1|            mieście nie masz słuchaczów i dla poety!...~Ale spoglądali
 354     1|           porywać hardo na świata łady i dzierżce! Zacniejsza, Bogu
 355     1|             dzierżce! Zacniejsza, Bogu i ludziom milsza jest nasza
 356     1|     mnogobarwność świata w piersi brać i głosić ochoczo każdemu,
 357     1|            oświeconym tylko, lecz mową i sercem pospólstwa... Błogosławiona
 358     1|               upodobnieni sowom, które i są, i wolą być za dnia ślepe,
 359     1|         upodobnieni sowom, które i są, i wolą być za dnia ślepe,
 360     1|            każdy za swojej igry koleją i losem.~Żonglery tedy między
 361     1|                posty! Piłby przezornie i za posty przyszłe, gdyby
 362     1|               posty przyszłe, gdyby tu i ówdzie jaka pani grzeczna
 363     1|             Wypyszniał się tedy wagant i na bogatym łożu.~A i tam
 364     1|            wagant i na bogatym łożu.~A i tam nawet żonglery zacne
 365     1|             kobietom różności o Muzach i o goliardzie. Niejedna z
 366     1|             trafiają bo się po grodach i oświecone Panie).~Urastały
 367     1|                po alkierzach, a z nimi i poeta; ale na honorach dla
 368     1|                 Bardzo gorzkie czasem. I żal życia, i żyć już nie
 369     1|           gorzkie czasem. I żal życia, i żyć już nie wiadomo po co.
 370     1|                próg każdy się ociera - i przeklina dolę swoją. Nie
 371     1|                 na ulicy!"~Kto zgadnie i powie, jakie to szczęścia
 372     1|                Boże, wszystkim statkom i umiarom dusz!" Roił.~Oneż
 373     1|              się wciąż jeszcze rozżala i gra w piersiach za rybałtowe
 374     1|                 Dobył zza rękawa pióro i inkaustu flaszę, pisze coś
 375     1|            pisze coś szybko na karcie. I przywiesza ją potem u kołatki
 376     1|           poszedł dalej. Obył się dziś i bez słuchaczów oświeconych.
 377     1|               Sam szczodrym był.~Toteż i głodu nawet nie czuje już
 378     1|           znienacka na szyję goliarda. I zawlokło go sprzed ócz ulicy
 379     1|             żywo! - Horacy się znalazł i już go dziewczyna z rąk
 380     1|              pierwsze zdumienie minęło i na karcie w tytule stwierdzić
 381     1|                 To ogłupiałe dziś syny i dziewczynie w zalotach oddadzą -
 382     1|                pół roku o niczym innym i we snach nie gadasz! Masz
 383     1|         podejrzliwie białka oczu.~"No, i bywaj! - zakręciła się na
 384     1|                 by się nie przewrócił. I dopadną do się piersiami.~"
 385     1|                znowuż z tej przyczyny.~I wyszarpnąwszy nagle coś
 386     1|                   syknie jak ukąszony. I natargnie z powrotem kaptur -
 387     1|            bramę, wyskoczyła na ulicę. I daje się nieść brukom: podbijać,
 388     1|                z wrzawą na pół miasta.~I widzą: na kamieniu pod murem
 389     1|               snadź władyka nad strażą i przygląda mu się jak zaciężnemu.
 390     1|             Poczną go trącać mieczami.~I uprowadzili ze sobą. A śmieją
 391     1|      uprowadzili ze sobą. A śmieją się i drwią z księgi, którą dźwiga
 392     1|               goliard w ich hałasie, - I nie tak za ojców bywało."~
 393     1|           droższy mu w tej chwili czas i księga, przy której go zastali.
 394     1|                że na rynku tego miasta i on znalazł słuchaczów swoich.~
 395     1|           Skoczy tedy na ławę u studni i wzniesie ramię.~"Panowie!...~
 396     1|                piękne są skoczki tańce i nogi, piękną odwaga linochoda,
 397     1|           piękną jest każda zuchwałość i rączość ciała, i bystrego
 398     1|            zuchwałość i rączość ciała, i bystrego ducha żywość każda!~
 399     1|            rzeczy kuglców, gadkarzy, a i żonglerów bywa po piekarniach
 400     1|         trwania, ile baczenia waszego- i otoście znów radości próżni,
 401     1|               jest nasza sztuka poetów i inne jej piękności! One
 402     1|              żyły serdeczne nienawiści i miłowania, na których życia
 403     1|              których życia waszego ton i - daj Boże! - chwałę sami
 404     1|          Aliści, widzę, w rzadkie miny i cierpkie wejrzenia wasze
 405     1|           koniec, panowie, rycerskiego i kupieckiego stanu:~Oto jest
 406     1|           urastali duchem ich ojcowie, i odtrącili je od się precz -
 407     1|                 który wszystko w cechy i bractwa wiąże - między kuglce
 408     1|                 w jedną wagantów bandę i ordinem. A hersztem tej
 409     1|            familia, rzeką mieszczanie; i prawdziwie sercem tak dziś
 410     1|          panowie, lichszy mi przy nich i zgoła żaden: człek bez twarzy!"~
 411     1|           chyba tylko niewiasty: mądre i głupie razem... A śmiejcie
 412     1|               rycerskie, zdając pieśni i opowieści, gędźbę i wiersze -
 413     1|             pieśni i opowieści, gędźbę i wiersze - zgoła: oświeconych
 414     1|               igrę zacniejszą - kobiet i młodzieniaszków pieczy,
 415     1|             ich jedynie baczeniu lampę i oliwę p o w s z e c h n
 416     1|             Idźcie na rynki bawić oczy i uszy. A wracając na swe
 417     1|             Idźcie na rynki bawić oczy i uszy! póki w głowy i serca
 418     1|              oczy i uszy! póki w głowy i serca mężów tego kraju nie
 419     1|            kraju nie spojrzy ktoś obcy i nie rzeknie, jak powiedział
 420     1|             Padła na rynek cisza nagła i krótka jak błyskawica, gdy
 421     1|          wszystkie miecze o swe tarcze i rzuciły grozę na tłumy.~
 422     1|              one tarcze skoczka chyża. I wystawia na zgniecenie jawną
 423     1|               ma rozchylone zdumieniem i pogardą nad rycerstwem tak
 424     1|                za wolnego ptaka prawdę i szyję?!..."~I nie chybiła -
 425     1|             ptaka prawdę i szyję?!..."~I nie chybiła - tym właśnie
 426     1|             zemsty w pomrukach gniewu. I rozdwoiły się mniemania
 427     1|          podniesienie ręki na gęślarza i lirnika karał ramienia odjęciem -
 428     1|        gniewowi królewskiego majestatu i jego pięści zaciśniętej
 429     1|               się wzajem w tej wrzawie i nie rozumiał już wcale.
 430     1|             nie rozumiał już wcale. Tu i owdzie zatrzaskiwały się
 431     1|                larwy stalowej. Sapią - i czekają jak te koguty przypływu
 432     1|                rozstrzygnęło wszystko. I rozległ się on łomot srogi
 433     1|            bluzgnęła na kolczugi jasne i ktoś się tam zwalił z nóg
 434     1|          zakołysał się tłum gwałtownie i wypadły z niego kobiety.
 435     1|              wpadając w ulice na oślep i roznosząc po mieście te
 436     1|               wszystkim te nieporządki i trwogi roznoszone przez
 437     1|                niczym beczka hałaśliwa i drze się o tego goliarda -
 438     1|            burmistrz z całą surowością i nakazem władzy:~"Cicho mi
 439     1|            bądź! bo na ratusz wezmę... i czego się dobrodzika drzesz?!" -
 440     1|                żaby rozczapirza dłonie i gębę przed babą tłustą.~"
 441     1|          chwili.~"Jakiego znowuż t a k i e g o?" - wyżabia się przed
 442     1|            panie! człekże to w Salerno i Paryżu bywały, fizyki i
 443     1|                i Paryżu bywały, fizyki i lekarstw u mistrzów nauczony,
 444     1|               wiem tylko: płacą miastu i dziewki nierządne - od kapelusza.
 445     1|              Zaś ta gołota darmo włazi i wyłazi z miasta. Tyle tylko,
 446     1|                głębi pani płatnerzowa.~I mimo tuszy, duchem snadź
 447     1|            musi: nie daj Boże, zasieką i babę na rynku.~"Gdzie też
 448     1|               na miłosierdzie Boskie?! I jakie tam znowu Muzy komu
 449     1|              juszą o - s k o c z k ę p i ę k n ą."~I wysapał z brzucha
 450     1|                o c z k ę p i ę k n ą."~I wysapał z brzucha ostatnią
 451     1|              nawiedziła dziś mieszczan i rycerzy! Tymczasem jeszcze -
 452     1|          Otoczyć kazał król rynek cały i rozjąć panów przez straże,
 453     1|            powalonych zwłóczono zbroje i macano rany; że zaś nieważne
 454     1|            wytkliwianie się; opatrunki i coś lepszego potem. Tak
 455     1|                 wąchał, przyglądał się i zacierał łapy. A rzecz,
 456     1|         osobiście, wyogromniał sobie - i już prawił w duchu, już
 457     1|        awantiurę rycerzy w obronie Muz i poety.~Goliard miał wciąż
 458     1|               uszach te łomoty mieczów i plugawe przekleństwa rannych
 459     1|                zgnębiony tym wszystkim i cierpki duszą. Stoi Przed
 460     1|          gołymi garściami miecz zdobył i nim goliarda zasłonił. A
 461     1|              kobietom opatrywać sobie. I by nie słyszeć z bólu, zagaduje:~"
 462     1|             Więc popatrzał nań uważnie i jak gdyby odgadnąwszy coś
 463     1|             królów ziemie schodziłem." I trafił: jasne, gołębie wejrzenie
 464     1|            wejrzenie spoczęło na nim. "I ja również! - słyszy głos
 465     1|             grube każdy z nich usłyszy i pojmie - stąd sprzeczki.
 466     1|                 zamęt, jaki wszcząłem, i tę ranę twoją. Dziękujęć
 467     1|              po ojcu w was pewnie... A i niedumne wy zresztą jak
 468     1|             bękarty."~Czuł goliard, że i w niego tu coś trafia; żachnie
 469     1|                 gdy panowie duchownego i rycerskiego stanu stracili
 470     1|            Pluń tedy na ich korzyści - i chodź ze mną"~"Dokądże to?"~"
 471     1|                tamtej bestii srogiej - i dobre; nie można powiedzieć
 472     1|                jak to u poety - a wraz i chytrą przenikliwość klerka
 473     1|              he! - graalowe szukanie!"~I przypatrują się sobie oczami
 474     1|     przykazanie graalowego szukania."~"I o tym wiesz już, panie?"~"
 475     1|               Od was to wiem, poetów - i zamknąłem w piersi."~Markotnie
 476     1|             chwyciło goliarda za ramię i zatrzęsło nim - nie z gniewu,
 477     1|                 człek mądry: posłuchaj i zważ...~I nad tym grodem
 478     1|             mądry: posłuchaj i zważ...~I nad tym grodem jest zamek,
 479     1|             nad tym grodem jest zamek, i w nim królowa najpiękniejsza. (
 480     1|              słyszał co o niej? Nie?!) I jam jest rycerz straży -
 481     1|               Sprawowałem nieraz straż i na pokojach: wysztywnion
 482     1|               na pokojach: wysztywnion i skamieniały w słup - jak
 483     1|           szumy płaszcza, te szelestki i stąpania miękkie, gdym stał
 484     1|              gdym stał tam wysztywnion i skamieniały w słup - a coraz
 485     1|              słup - a coraz to bledszy i bledszy przed uśmiechem
 486     1|               u muru, patrzącym bywało i na ramiona jej nie osłonięte
 487     1|               jej nie osłonięte wcale, i na pierś otwartą... - na
 488     1|           pytaniem: czemum taki blady, i baczyć na milczenie moje,
 489     1|               oczy pod rzęs zatuleniem i ten uśmiech na policzkach,
 490     1|              gdym stał tam wysztywnion i skamieniały w słup, i coraz
 491     1|      wysztywnion i skamieniały w słup, i coraz to bledszy, i bledszy
 492     1|              słup, i coraz to bledszy, i bledszy przed tym uśmieszkiem
 493     1|                powiemć, goliardzie. Bo i nie godzi się więcej powiadać
 494     1|             rycerzowi... A teraz zważ: i ja zastawiłem miecz, aby
 495     1|             strojny kupić. Zważ dalej: i na tym zamku padł nocy niedawnej
 496     1|            grodu, odszukam kamień taki i będę przed nim bił i bił
 497     1|              taki i będę przed nim bił i bił czołem, aż chyba tę
 498     1|        rozkosze ugrzązłem ja, bracie?! I w jaką pogardę dla się?
 499     1|                jaką pogardę dla się? A i w zbrodnię ponoć na pokojach
 500     1|         zbroczyć je z czasem trzeba. A i mózgiem swym chyba. Bo o