Czesc

 501     1|              spotniał jeszcze bardziej i zwiesił ciężko tę głowę
 502     1|            odparł oburzeniem wielkim:~"I taki nawet szuka swego życia
 503     1|                nawet szuka swego życia i sumienia w żonglerowej gębie!
 504     1|               w żonglerowej gębie! Toć i zwierz jaki na woli, w całej
 505     1|                wytkliwiania się tęskne i urabiania dusz swoich wedle
 506     1|             chocia pod różnymi gwiazdy i horoskopy."~Nie śmie rycerz
 507     1|               niedotrwanie jeszcze nam i przed śmiercią wypłacić
 508     1|             się wskazuje, to na niego, i z powrotem znowu: "Jaż to
 509     1|        cichości do sumienia swego?..."~I zdjęło go wielkie zawstydzenie
 510     1|                zaś ujmuje go pod ramię i zwierza mu się dalej słowem
 511     1|            rycerskie: ich gawędy puste i swary całkiem głupie. Z
 512     1|         zawrzeć: z tobą, goliardzie. A i ty przyjaźni szukaj, przyjaźni
 513     1|          chciały zrazu opaść ramiona.~"I czegóż to żal ci jeszcze?
 514     1|         mieszczanom się dać: ich żonki i córy słowem Muzy gzić? żakom
 515     1|                na rynku rycerzy tarcze i wdepczą w bruki mieszczan
 516     1|              czy on do sumienia mego?"~I to ramię jego, w porę przecie
 517     1|               na rynku, giął się teraz i zwijał, i wykręcał ni ten
 518     1|               giął się teraz i zwijał, i wykręcał ni ten wiła bez
 519     1|              nasłuchałeś się, panie, a i poetów, widzę. Nasze słowo
 520     1|             głoszą,"~Tak rycerz błędny i wędrowny poeta wyruszyli
 521     2|                aby wziąć na się kolory i tęsknotę swej pani, bez
 522     2|                  pomyślał goliard. - A i bez pożyczki." Ale przychrząknął
 523     2|             żwawo. Ruszą tedy w zaułki i podmurza grodzkie. Stoi
 524     2|                bramy w szachowej sukni i spiczastym kołpaku; żółtą
 525     2|               Ale krzepi się cofnięty. I zapala w oczach te ognie,
 526     2|           wszystko zapamiętać obiecują i wszystko w porę odemścić -
 527     2|                czym wzdął się brzuchem i rzecze hardo:~"Zbroję nabył
 528     2|             Bardziej zbladł pono teraz i z większym cofnął się przerażeniem
 529     2|              zamku. A sfukał mnie gębą i zgromił okiem, że śmiem
 530     2|           odepchnie go rycerz cierpko.~I odwróciwszy się odeń, zapłacze
 531     2|                sobie oto nagle płaszcz i szatę, które mu był za cenę
 532     2|               Żyd pokłony już oto bije i czoła dotyka przed osoby
 533     2|               kolumnowe podcienia ulic i kręte zaułki, tu i owdzie
 534     2|                ulic i kręte zaułki, tu i owdzie sklepione, w bramę,
 535     2|              ściskał podbródek w dłoni i odezwał się wreszcie:~"Maszli,
 536     2|           Ciężko podejmował się stary. I nie prędzej mówić dalej
 537     2|              dopyta się lekarz reszty. I doczeka się odeń ciężkiego
 538     2|               palec przed się wystawia i rzecze:~"Mam tu zioła wszelakie.
 539     2|                tu zioła wszelakie. Mam i kamienie wielce pomocne,
 540     2|        jabłkiem wężowym zjadł, wówczas i ciała choroby wszystkie,
 541     2|               ciała choroby wszystkie, i duszy zniemożenia wszelakie
 542     2|           święta oraz inne męże uczone i mądre niewiasty. Alić na
 543     2|              jabłonią przyczynił, tego i chrzest święty z nas nie
 544     2|           tylko przed resztą. Znędznią i przed życiem samym."~Odgadując,
 545     2|               ten koniec ów ciała smęt i duszy zaniedbanie w melancholii.
 546     2|              powtórz!) z Ewy są jabłka i wężowej w nas ciągle namowy.
 547     2|                 które sny łagodne daje i otuchę na grzechów odpuszczenie
 548     2|              toczył mu się w piersiach i opadał nagle, pod westchnienie
 549     2|             zachowanie się przed Żydem i lekarzem, odzyskał było
 550     2|                serce dla żałośników. A i lekarz prawdziwie powiadał,
 551     2|              życiem. Okpi go, wyszydzi i pognębi każda chytrość zimna.
 552     2|          pognębi każda chytrość zimna. I odepchnie wreszcie precz
 553     2|            Doznaję tego w życiu swym."~I poszli dalej w milczeniu.~
 554     2|              na niego ta fala tęsknoty i objęła całkiem. Aż go z
 555     2|            ziele, jakie ci dał lekarz, i przestań już raz myśleć
 556     2|              wie o tym miasto całe." ~"I...?"~"My, igrce, pań świętych
 557     2|             ostatniego prawa na ziemi. I zakrzątawszy się gorączkowo,
 558     2|                tylko duch człeczy, ale i duchy zaświata: wszelkie
 559     2|              wszelkie zmory, zwidzenia i przeczucia. Na rynku wreszcie,
 560     2|          pysznie przystrojony, o tuszy i minie wielce potężnej; mieszek
 561     2|           Rycerzem błędnym dawniej był i osiadł - powiada z pogardą
 562     2|         powiada z pogardą dla niego. - I oto jak utył w dostatkach!"~"
 563     2|            ludu zgiełkliwość odpustową i śpiewne obwoływania się
 564     2|                 Najwięcej jednak gwaru i ścisku rozbrzęcza się w
 565     2|              przed kramów barwistością i weselą oczy. A kupcy znad
 566     2|            chęci:~"Piękne czółka, pasy i ciżmy sprzedają! Mieszki,
 567     2|              sprzedają! Mieszki, wacki i jałmużnice! Alcbanty dumne
 568     2|                baba szkapinę objuczoną i zanosi się wołaniem:~"Świece
 569     2|               Dla dominikanów chleba!"~I wtórzą temu dzwonki ich
 570     2|               rozciekawią trochę, wraz i zgiełk pragnień w człeku
 571     2|                się w pstrym tłumowisku i mniszki pod włosiennicą
 572     2|                mniszki pod włosiennicą i kapturem ni to kupy popiołu
 573     2|               mam! Jedwabie, szkarłaty i purpury na stroje kobiet
 574     2|           skórkę tak rozpieszczoną, że i jedwab sam dla niej za gruby,
 575     2|           liściem palmowym na baranicy i z muszlami na kołpaku, na
 576     2|       zamorskie.~Wystaje przed kramami i mnich bury z licem jakby
 577     2|          jałmużny!"~Nie poskąpią datku i kupce. A brata dziękowanie,
 578     2|                w sobie refektarza echo i mniszych odczytywań ton.
 579     2|           Pulcheria, cesarzowa święta, i Melania - jałmużnictwa patronki!..."~
 580     2|             jałmużnictwa patronki!..."~I kołacze dalej chodakami,
 581     2|               Etiopus białe kły cukru. I zapamiętał się mnich nagle,
 582     2|          majestaty w przepychach złota i purpury!... Wszystko tam
 583     2|               było mnich przypadkiem - i rozkołysał duszę. Towarów
 584     2|           kramach napatrzył się brat - i zatęskni w światy. Światy
 585     2|          nagarniają w dusz cisze kupce i żonglery.~Wabiła tymczasem
 586     2|            ciekawego ludu. Ni to mirry i kadzideł zawiewem buchały
 587     2|              wonności korzenne: rogoże i wory otwarte ziały żarkim
 588     2|               dechom krain zamorskich. I zwieszał się nad tym okręt
 589     2|              cały wraz z głową omotany i wyzierający z tej bieli
 590     2|         szczapy, imbiry, aloes limonie i goździki o woni oleistej.~
 591     2|              garść onych sobie na dłoń i błysnął okiem: która by
 592     2|               róż na czepeczku białym. I dziobać mu jęły miedzianą
 593     2|               tłumie wspaniały płaszcz i strój rycerza przechodzącego
 594     2|       zatrzepocze się spódnicą szeroką i w wachlarz rozciągnąwszy
 595     2|               coś koło tych czepeczków i wianków różanych. Niby to
 596     2|             śmiechów gamy, te pogwarki i sekrety, szeptane sobie
 597     2|                ławą chłop w aksamitach i w srebrzystym zawoju na
 598     2|      wplecionych w nią pereł. Włochate i tłuste dłonie, splecione
 599     2|                srebrnych nici zmotany, i tak prawi do dziewczyn:~"
 600     2|           wydarte, w gałach, paciorach i rosochach całych."~"Gdyby
 601     2|               na usteczkach dziewczyny i frunie, rzekniesz, bańką
 602     2|          goliard nie wytrzymał dłużej. I wziąwszy w siebie ton tego
 603     2|            płomieniste rózgi miłowania i zazdrości. W takich rękach
 604     2|             zazdrości. W takich rękach i kamień najtwardszy, a przeczysty
 605     2|                przekrwawiłby się chyba i rozgorzał na rubin!... Użala
 606     2|              łańcuch koło szyje twojej i wieniec klejnotny na głowę
 607     2|              klejnotny na głowę twoją. I ozdobiłem się złotem i srebrem,
 608     2|                 I ozdobiłem się złotem i srebrem, i oblokłem cię
 609     2|        ozdobiłem się złotem i srebrem, i oblokłem cię w bisior i
 610     2|                i oblokłem cię w bisior i w szatę wzorzystą, i w rozmaite
 611     2|            bisior i w szatę wzorzystą, i w rozmaite farby..."~A mówiąc
 612     2|            ramiona na piersi krzyżował i w tył się nieco odchylał
 613     2|                się uklejnoceniu temu.~"I stałaś się piękną bardzo
 614     2|              klejnotów wasze szczęście i niedola nasza."~Niepokój
 615     2|               sobą pytające spojrzenia i - dziewczęta bystre - odgadły
 616     2|   czarodziejskich mocy życia na młodym i prężnym ciele czuć!... A
 617     2|             ciele czuć!... A w te skry i ognie klejnotów na nie osłonionych
 618     2|                 oddech stal się krótki i rozchylał im usta na te
 619     2|              krasy - nad własnych woni i barw dostałością.~Nad tym
 620     2|               owładnąć: miłość, skarby i dzierżstwo razem wziąć -
 621     2|              opowieści mówione.~Świata i życia wielkie obietnice
 622     2|          nagarniają w dusz cisze kupce i poety.~Mieszczanie tymczasem
 623     2|                żony, uwisając u ramion i trzosów. Wszczynały się
 624     2|          daremnie mnich czekał, żebrał i Pana Boga chwalił. Wreszcie,
 625     2|            gorszy się jeszcze bardziej i ramieniem a palcem sprężonym,
 626     2|               grzechu kobiecego miodem i patoką wszystką, nie nasyciliście
 627     2|      żarłoczności jego wszeteczeństwem i brzydliwością ziemi, owo
 628     2|            kobiet, a razem serca mężów i miłośników ich... Huu! ~
 629     2|              surowym okiem po ludziach i zatrzymując mimo woli spojrzenie
 630     2|                skąpstwa swego na ziemi i tym najczarniejszym grzechem
 631     2|              grzechem Babilonu, którym i diabeł niejeden paskudzić
 632     2|              za poły mnie teraz targać i szczypać w ramiona: jaki
 633     2|               jakie jego nazwanie? Wam i do skruchy przez ciekawość!
 634     2|           skruchy przez ciekawość! Wam i do nieba przez nią droga!
 635     2|             nieba przez nią droga! Wam i lęk piekła jeszcze ciekawością
 636     2|          gburnie zgasił im je mnich. A i królewskie w rojeniach nałożnice,
 637     2|     niesamowitym spokojem kroku, który i mury chyba przeniknie. I
 638     2|               i mury chyba przeniknie. I obwołuje się głucho:~"Ja,
 639     2|           zmarłam tej nocy w przepychu i bogactwie sprośnym, w całego
 640     2|         jałmużniczą, uderzał w dzwonek i wiódł dalej śmierci obwoływacza.
 641     2|          uprzedził kościelnego chłopca i swoją tu torbę podsunąwszy,
 642     2|        naszyjniki, pierścienie, manele i kamieńmi zdobne opaski biodrowe.
 643     2|             poczyna, a zło jakieś miąć i wykrzywiać twarz we łzach
 644     2|              wykrzywiać twarz we łzach i pocie całą. Zdarł się czepiec
 645     2|     płomienisty. A ręce tak się miotać i siepać na wsze strony jęły,
 646     2|                rzewnym jak przy matce. I rzuci się mnichowi do nóg.~"
 647     2|         okrzykną się mieszczki u kramu i rozpierzchną się, rozfruną
 648     2|              dziewczyna płaczem, który i śmierć samą wzruszyć by
 649     2|             złych duchów przepłaszanie i odzwania długo na wsze strony
 650     2|             swej stopy, uspokoi, życie i szczęście przyobieca. Czepeczek
 651     2|             każe podjąć z wianuszkiem. I powlecze ją za sobą, bardziej
 652     2|            przedsięwzięciach wyższych. I surowe wezwanie do graalowego
 653     2|                mieszają się znów tłumy i cichną zgiełki: z dala słyszeć
 654     2|            postukuje w swe misy cynowe i wlecze się w pełganiach
 655     2|          trzepocze pstrymi łachmanami. I do kobiet się wyszczerza.
 656     2|               przed srogim ich fetorem i widoku obrzydliwością. Opustoszały
 657     2|             dogięte, na łby owrzodzone i zaszłe szpetniejszą jeszcze
 658     2|                przyoblekają do kobiet. I zagziła się do życia płochości
 659     2|          śmierć się tym znakiem wróży?~I w otrząsie nagłym przysłonił
 660     2|         franciszkanin między te kaleki i rozstawi nad nimi skrzydła
 661     2|               łasić mu się pod ramiona i skomleć za jałmużną litościwego
 662     2|                swego na mękę dał, więc i na wasze, pomnijcie! uleczenie:
 663     2|               górze te karki doziemne. I ta pełgaczy chmara, niczym
 664     2|            dobrego słowa miłosierdzie.~I garną się z wdzięcznością
 665     2|          dłonią białą te pełne wrzodów i jam oblicza.~"W obrzydłości
 666     2|            przysłoni brat twarz swoją. I wymadla w dłonie on żal
 667     2|           smutkiem, nędzą, cierpieniem i wielkimi szkody ciała kara
 668     2|                szkody ciała kara wciąż i wciąż!...~Udzielił się jakby
 669     2|            Udzielił się jakby ten smęt i rycerzowi stojącemu opodal.
 670     2|              miecza zawisłego nad nim. I oto zadumał się, już nie
 671     2|         sukiennicach doznań pospólstwa i rozważa, że wszystko to
 672     2|             byłoby jeno gnuśnymi targi i przetargi mieszczan, gdyby
 673     2|        gładkiego lica pod róż wiankiem i wesołych oczu młodości dziewczęcej.
 674     2|             oczu młodości dziewczęcej. I przybyło rojeniu się tu
 675     2|              ludziom jakby ochota sama i radość życia serdeczna!
 676     2|               tu nad gnuśnymi głowami. I spalił się ćmą u pokusy
 677     2|              doczesnych pogrozy, trądy i śmierć sama.~Oto wychyliwszy
 678     2|           niego ten ruchomy słup kiru. I kracze swoje spod krzyżowej
 679     2|           wyzwólcie jałmużną."~Łokciem i kułakiem odepchnie rycerz
 680     2|         sumienia stare! Takiego dziada i diabła takiego za cały kościół
 681     2|             nie dam - jałmużną raczę."~I stargnął z ramion płaszcz
 682     2|              grzechem, diabłem, trądem i śmiercią sobą rycersko zastawiał -
 683     2|            dymami kadzideł pogrzebnych i kirem żałoby przysłania
 684     2|          obciętej, zachwalają swe cęgi i noże; krzyczą klasztory
 685     2|             Ratunku!" bełkoce w ślinie i łzach ludzkich. Gdy opodal
 686     2|           mieście! Temu uczty przesyle i rzyganie w nadmiarach, temu
 687     2|          głodowa; temu śmiechy, radość i nadzieja, temu klątwy, rozpacz
 688     2|         nadzieja, temu klątwy, rozpacz i głową o mur bicie; temu
 689     2|             Ozwały się dzwony kościoła i rozpylają jak gdyby popioły
 690     2|    miłosierdzia Twego!"~Nad ulic gwary i dzwony kościoła uderzą nagle
 691     2|                kotły biją łomoty tonów i biegną hen, w powietrzne
 692     2|                od gęby jeszcze wzdętej i rozstawia przed swe oczy
 693     2|                    Wiadomo czynimy!...~I zważyć nade wszystko każdemu
 694     2|                ludzi w pogardę odmieni i odwróci się odeń najcierpliwsza
 695     2|               grodzkiej, w służbie Nam i grodowi dzielnie wierny,
 696     2|               przybił. Zwiększa gniewu i kary miarę pohańbiona oręża
 697     2|           miecz nad nim złamać, zbroję i przyodziewek zedrzeć i w
 698     2|          zbroję i przyodziewek zedrzeć i w nagości stworzenia mistrzowi
 699     2|               pismo z pieczęcią uwisłą i przytwierdził nad nim czerwoną
 700     2|          wygolone, szyja po bary widna i biały sznur w trzy węzły
 701     2|              się na schwał - dla grodu i króla. Lecz gdy słowa herolda
 702     2|           potem jęły, jakby błyskawica i grom razem rozdarły nad
 703     2|               nim czeluście przerażeń. I oślepiły, zagłuszyły człeka
 704     2|            prawo zamknięciem w chlewie i karmieniem z wieprzami:
 705     2|              czemu tu duszę przyłożyć? i o co? Gburów to najbardziej
 706     2|       nieoświeconych afekty, mieszczan i Żydów rzecz łasić się na
 707     2|              ją trubadur jaki?... Więc i miecz mój nawet ośmieszyli,
 708     2|               Ale mojej prawdzie język i przed kaźnią już pono wydarto,
 709     2|            dworskich stroiciele! Hańbę i pośmiewisko zgotowaliście
 710     2|           pośmiewisko zgotowaliście mi i przed pręgierzem samym!
 711     2|             już pono pozostaje tylko - i pod mistrza łapą na kole."~
 712     2|         barwach szczegółów wszystkich. I to jest darem Muz. Poetą
 713     2|               Więc choć wolny jeszcze, i tu w sukiennicach opodal
 714     2|               udzieliła się wejrzeniem i zakonnikowi. Ukrył twarz
 715     2|             pochwyci obie ręce rycerza i do piersi je sobie przyciska:
 716     2|                powiedzieć coś pragnie. I spłonął brat tymi słowy:~"
 717     2|           Maura jak z żaglem w rękach. I w jednej chwili ta chusta
 718     2|             się na skazanym, zatulając i głowę jego. Postacią Maura
 719     2|               przepaskudził na te Muzy i żonglery, na włóczęgi tęskliwe,
 720     2|          tęskliwe, na błędne rycerstwa i graalowe szukanie... Wszystkich
 721     2|        złakomić na koniec na fartuszek i wianuszek grodzki... Panny! -
 722     2|                grodzki... Panny! - Już i kułak niejednego familianta
 723     2|               Żenić może się chciałeś? I sameś poszedł sobie za swata
 724     2|      woszczynie jeszcze rozmazistej, a i z pszczołami do pyska -
 725     2|  niedźwiedziowi!... A teraz tylko srom i hańba familii całej... Ruszaj,
 726     2|               twardym zaciskiem szczęk i bledszy od tej chusty ratowniczej
 727     2|                w żyłach jął mu zapalać i w duszy dziwne obrazy, a
 728     2|                zatrzymały mu się myśli i rozłożyły ramiona przed
 729     2|              wszak porą wabią z kramów i po piekarniach wszystkie
 730     2|              na pokuszenie przez kupce i żonglery!..."~Niebawem tłum
 731     2|              kobiet zebrał się nad nim i zachwycił cudownym darem
 732     2|             niewiasty: podjęły z kolan i nuże głaskać po rękawach,
 733     2|             jak zazwyczaj, kobiet upór i ciekawość. I zniewoliły
 734     2|               kobiet upór i ciekawość. I zniewoliły brata.~Podjął
 735     2|               franciszkanina - któremu i ta szyja owo sama wyciągała
 736     2|          mdliła wątłe siły dziewczęce. I wybuchła nagle płaczem dziewczyna
 737     2|        dziewczyna taka. Za nią inne. A i starsze kobiety poderwały
 738     2|              które dzielnego strażnika i obrońcę swego hańbić ma
 739     2|           wieczny tułacz. Trafiali się i tacy w zaszeptanych gromadach,
 740     2|          grodzian natury pogodniejszej i smoka nadzieją zwalczał,
 741     2|               pewnie z piekarni rodem, i poszły słuchem między ludzi
 742     2|           życiu. Nie każda bo z kobiet i powieść nawet zrozumie,
 743     2|           ciemnym gdzieś kącie izby... I tak oto zrodziła się plotka:
 744     2|              Lancelot najwaleczniejszy i Parsifal sam!...~Coś tu
 745     2|               się teraz oto za mnichem i nawoływanie do się miasta
 746     2|         procesji, wszczętej bez księży i chorągwi, a nade wszystko
 747     2|             nade wszystko tak bez ładu i poszanowania miejskich godności.~
 748     2|          królewskim, kokoszą się cnotą i rezonem, temu osobliwie
 749     2|       odświętnie, w jubkach baniastych i tak suto pod piersią wypiętych,
 750     2|               kroczą sztywno, układnie i zszeptują się między sobą
 751     2|              skazanym rycerzu w smęcie i wzgardliwości zarazem:~,,
 752     2|               wzgardliwości zarazem:~,,I patrzcież: gdzie się przypytał!...
 753     2|               póki prawo nazbyt świeże i parzy za dotknięciem. Gdy
 754     2|                ją wyśle, kędy zechce - i do klasztoru nawet. Groszem
 755     2|              swych sajanach czerwonych i zadziorna kitami u czap.
 756     2|              podjudzić. Znaj młodzież! i króla przestraszy, a choćby
 757     2|          Czerwienieją ojcowie z gniewu i lęku.~I wznoszą do góry
 758     2|               ojcowie z gniewu i lęku.~I wznoszą do góry paluchy.~
 759     2|               nich rycerze z procesji. I pojęli rychło, że do sumień
 760     2|          sobkostwu mieszczan - starych i młodych - niźli prawdziwie
 761     2|          ukazujące się w pobliżu jego. I z coraz to jawniejszym popłochem
 762     2|                po wszystkich zapiecach i zakamarkach tych murów,
 763     2|                wprost pod okna jakoweś i ciemną jak grób jamą wyprowadzają
 764     2|        nędzarne: ziejące paszcze trądu i czarnego powietrza. Na ludzi
 765     2|              ślepiach wszystkie klątwy i urzeczenia na kalectwo lub
 766     2|                błyśnie na cię białkami i wyszczerzy się kłem w gębie
 767     2|             bramy, a wszystkich czarów i trucizn tajemnice wychytrzają
 768     2|                tryskają źródła nektaru i ambrozji ani nie kwitną
 769     2|                tępym milczeniu gburów, i tu się za nim przywlokły.
 770     2|          mieście od gromady się odbije i luzem chodzi, snują się
 771     2|                Dzisiaj zasię mogą mieć i inne jeszcze ku temu przyczyny.~
 772     2|   przeciwieństw natury nad ptaki wolne i szakale niewoli.~Oto zgubili
 773     2|            lecz stąpają twardo z dala. I cwanym przymrugiwaniem oczu
 774     2|             myśli tymczasem goliard. - I za moim śladem szukają teraz
 775     2|               tropu."~Dogonili go znów i mijają tym razem. A swym
 776     2|                wejrzeniem witają jakby i w nim zbrodnię przyszłą.~
 777     2|          chrzęstem twardego zatrzasku. I chustą okutał rękojeść wraz
 778     2|          mocniej nóż osadzić w trzonie i garści.~Dziki ryś woli i
 779     2|               i garści.~Dziki ryś woli i swobody rozdął nagle nozdrza
 780     2|               się powiadać: "Przyjdzie i na cię pora!..." A odchodząc
 781     2|                tam prawią między sobą.~I stąpaniem wołów oddalają
 782     2|             się powoli - stróże mienia i spokoju mieszczan.~Lecz
 783     2|          dachów, nad wielkie ich skosy i załamania bezładne - nad
 784     2|              tych gór słupy strzeliste i piętrzą się ostrymi łukami
 785     2|                na monstrancjach: wzwyż i wzwyż. Zaś one z głazu wstęgi
 786     2|              domu.~Zaś to rozkwiecenie i głazów nawet samych pod
 787     2|               wysokościach, po węgłach i graniach hen, na tej górze
 788     2|             tej górze muru, po zrębach i okopach dziwnie rojnych -
 789     2|              żywe. Że zaś ich kształtu i świętości znaku nie dojrzeć
 790     2|                tym "Hosanna!" budowców i kamieniarzy tumu - jako
 791     2|               w tej chwili z wież obu.~I wydzwoniły jakby nietoperza
 792     2|           kamieniem jaszczurczy kadłub i chichotliwy dziób przerazy.~
 793     2|                geniusz człeczy - duszą i dłonią wagantów.~Gdy ojcowie
 794     2|              całą goliardową - aby ład i porządek w społeczności
 795     2|            pokurczów kalekich żebraków i bab co najstarszych: ludu
 796     2|         tymczasem zewsząd ku świątyni.~I sędziwce ślepe, poniechane
 797     2|      prawnuczęta chyba, maleństwa bose i w giezłeczkach jeno, wybłąkały
 798     2|               skacze, tańczy a klaska. I śpiewa, rzekniesz, chórem:~"
 799     2|             bacz! masztami dwoma w rej i żaglów swych gęstwinie.
 800     2|                Rychło poderwie kotwicę i wypłynie - za morze! - ku
 801     2|          wypełniły się ulice.~Don Boga i ludu, który gwałtom i zdzierstwu
 802     2|             Boga i ludu, który gwałtom i zdzierstwu nożnych tak hardo
 803     2|          zamkom panów, wzywa oto teraz i wzywa przynaglaniem dzwonów.
 804     2|          pośpieszają rzesze wszystkie. I zda się, że oto ludu świąteczną
 805     2|              ogarniają jak gdyby życia i świata krańce w sąsiedzkim
 806     2|          śliskie głazy ulicy złotników i płatnerzy, górą omal że
 807     2|                kamienic. Więc mrocznie i tu było, ale jak w kościele:
 808     2|                myśli skupienia.~Powaga i stateczność tej ulicy ustateczniły
 809     2|                ulicy ustateczniły wnet i goliarda. Schował nóż, poprawił
 810     2|         poprawił czym prędzej płaszcza i kaptura, by w onym tu dostatku
 811     2|                ludzkich: szukaj ramion i chłopa na zamachnięcie się
 812     2|           obusiecznym! Pawęż, za którą i konny by się ukrył - czarna,
 813     2|                lecz ot: na pokaz tylko i na pochwałę w ratuszu?"~"
 814     2|               gapie - niezrozumieniem. I nie pochwalą cię na ratuszu.
 815     2|          łokieć jak u rzeźnika - gołe. I gęba w ogniu cała.~"Vulcanus,
 816     2|                 Kłaniaj się kanonikowi i dobrodzice!" - warknie bas
 817     2|            warknie bas nad jego głową. I gniewnie zatrzasnęło się
 818     2|                  roześmiał się goliard i nad konceptem jego, i nad
 819     2|          goliard i nad konceptem jego, i nad swoim wraz domysłem.~
 820     2|          zbroją w jednego ducha wyraz.~I on nałóg rozmyślań osępił
 821     2|             był?... Owo że tych ramion i goleni potężnych nie czepiała
 822     2|                ani bachorki: że jednym i dla tego jednego tylko żył!
 823     2|          Peredur, jak Cormon-Pies!..."~I aż zacisnęły się mimo woli
 824     2|                kaptur:~"Czymże tak żyw i potężny w sumieniach naszych
 825     2|                Graala przecie nie ma?"~I odpowiedział jej duch sam
 826     2|            naciskowi sumienia. Opadła. I dobyło się z niej jakby
 827     2|               się z niej jakby to żywe i twórcze tchnienie Bożego
 828     2|      wywieszona u bramy płatnerza.~Ale i w turniejowym potkaniu,
 829     2|            siłą przed złotniczą komorę i roztargnieniem oczu ratować
 830     2|       misternie w żelezie kute: krzyże i cyboria o surowym tchnieniu
 831     2|            wejrzenia - jakieś skrzynki i puzdra z niewidną pieczęcią
 832     2|               w żarzy świętego Jerzego i miecza przeogromnionego
 833     2|       bezkorzystnym świat wyższej mocy i piękności!...~Oczy poety -
 834     2|                Oczy poety - cudzowidze i bez skarbów - nie dostrzegają
 835     2|                 zatarły się przed nimi i mury miasta: świat cały
 836     2|                mury miasta: świat cały i zmierzch!, i prześwietlił
 837     2|                świat cały i zmierzch!, i prześwietlił się zarazem
 838     2|              glorii z ogniowych bełtów i tęczowego wiru płomieni!...
 839     2|            tęczowego wiru płomieni!... I wyświetla się w niej cichą,
 840     2|        czarnoksięską zdziałał, która - i bez bohatera ramion a piersi -
 841     2|         wytaczał się z ulicy złotników i płatnerzy. Lecz u jej wylotu
 842     2|             czuć wszystkich ściszeniem i kornością:~Ujrzał przed
 843     2|              pod różycą tumu w purpury i fioletów przyćmieniu.~Sam
 844     2|                jak w ulu lud wszystek.~I zdało się klerkowi, któremu
 845     2|               wieczyste źródło nektaru i ambrozji! Oto jabłoń najpłodniejsza
 846     2|           czara z Kalwarii Monsalwatu! I kędyż, kędyż wam, szaleńce,
 847     2|        niespokojny duch człeczy swoje. I wiecznie pono szukać będzie
 848     2|             wygnania z raju począwszy, i ratunków wiary - oto w ostatniego
 849     2|            Nikt inny to, jeno Parsifal i Lancelot, wyruszający na
 850     2|      wyruszający na graalowe szukanie.~I na wrota kościoła nawet,
 851     2|            smukłe szeregi pań świętych i błogosławionych królowych.
 852     2|           tłuści ziemscy, którzy jedzą i kłaniają się"; oto, w swarliwej
 853     2|            którzy majętności nabywszy, i serce do niej przyłożyli";
 854     2|                fortuny dary, a podczas i szczęście nawet samo, oddają
 855     2|     nieustawanie w szukaniu szukaniem.~I tym urągowiskiem swoim zdają
 856     2|           żałością do Boga za kamratów i za się, że już tylko wargi
 857     2|               że już tylko wargi gryzł i odmachiwał się ręką od ich
 858     2|                jakowaś tajona czujność i oczekiwanie.~Jak ten jeleń
 859     2|               plac skoczka zapóźniona. I bierze w chrapki bliskie
 860     2|           szparko młódź rycerska cała.~I wielki rumor panów powstaje
 861     2|               Przysłania się płaszczem i kapturem, by nie widziano,
 862     2|              wyższą nutą wraz podejmie i rozgłasza, rozdzwania:~Kędyż
 863     3|                      CZĘŚĆ TRZECIA~Już i królowa, zabawiająca się
 864     3|           biegacze w mieście obwieścił i ku bramie zdążył, już linochód
 865     3|               miasto na zamek powracać i zwiedzieć się samej o rycerzu
 866     3|                wścibstwo dworek swoich i cichą pomoc co ładniejszych
 867     3|           nazbyt bo żarliwie modli się i płacze od czasu ogłoszenia
 868     3|            Ukląkł tedy przed kobietami i rozkładał błagalnie ręce,
 869     3|              powtórzcie jej niewiasty. I że mnich ani więcej myśli
 870     3|         gołębie sfrunęły nagle z ziemi i nuże garnąć się do murów
 871     3|              zbija się w trzodę owiec. I biegnie truchtem u nóg końskich.
 872     3|              Królowa pani z biskupem!" I samo ubłożenie słania go
 873     3|              pod ten rozruch uroczysty i lśnienia naokół; ledwie
 874     3|               rozrzutem osłania siebie i rumaka zarazem. "Król jegomość
 875     3|                zarazem. "Król jegomość i pani!" - krzyknęła w mnichu
 876     3|             krzyknęła w mnichu pokora.~I słania go wraz na kolana.~
 877     3|            przepych w tęczę roztargnął i zmigotał w rosnę blaski
 878     3|          blaski diamentów. Jak z tęczy i fosy wybłysnął ku niemu
 879     3|             klęczek. "To służebna pani i starszy sługa pałacowy."~
 880     3|         Rozstęp się czyni w korowodzie i takie zaciszenie wśród tłumów,
 881     3|              czerwienią drugich pawęży i rysiowymi futrami na ramionach,
 882     3|                murów gołębie kościelne i nuże chmarą białą wiać a
 883     3|               kobiety mnichowi w ucho. I pchną go, by sam ku niej
 884     3|                po raz wtóry to słyszę. I odegnij wreszcie karku,
 885     3|                 w pokorze twojej. Będę i ja surowa w błaganiu moim:
 886     3|             pręży kabłąk chudego ciała i dziwi się niuchem uporowi
 887     3|               zawsze swoje dobędzie, a i z niemym, gdy dobry, ugwarzy.
 888     3|      strzemienia, wychyli się łasiczką i zakolebie gołąbkiem siwym
 889     3|              siwym pani ciżemek biały. I choć oczy natychmiast zamknie,
 890     3|             twarz. Więc zgubi strzemię i "popraw, braciszku, popraw! -
 891     3|                 gdy sfrunie z gniazda. I tak, troskę świadcząc rąk
 892     3|             trafić w strzemię musiała. I już się dawno na nim oparła,
 893     3|             ręce nieskore, a za rękoma i usta mnicha. Nie broniła
 894     3|               Ty?!..."~Aż się stupotał i sparskał pod nią biały rumak
 895     3|               nań z żałośliwą pogardą.~I zakończy surowo:~"Bacz,
 896     3|                 ty je doń powiedziesz. I powiesz mu, że jeśli króla
 897     3|         dawnego rycerstwa. A za królem i ja się kochać nie przestawam...
 898     3|            nastawi się ku niej twarzą. I jakby mu licowego widzenia
 899     3|           wziera: chłonie w siebie wid i płomienieje w tym napatrzeniu.~
 900     3|               nastroszył czujnie pióra i, choć oślepion, obraca głowę
 901     3|                w twe wyże spoglądam: - i jam oślepion kapucą. (Targnął
 902     3|           siada wtedy przeor siwobrody i mówi wonczas z siebie. Ja
 903     3|            okiennej przy księdze stoję i wpisuję w nią akuratnie
 904     3|              wymyślnymi sploty w złoto i purpurę obłamiam przeorowej
 905     3|             wieczne; zaś gdzieniegdzie i obraz błękitny w księgę
 906     3|                za oczyma śćmiła mi się i dusza!... Aż na koniec biorę
 907     3|              zrumieniła się twarz pani i rzęsami przytuliły jej oczy
 908     3|                 miły, napatrz do syta.~I zaduma, na poły senna, skołysała
 909     3|               wieczną, w błękit, złoto i purpurę, w szat królewskich
 910     3|                wwiedzie mnie pacholę."~I skinąwszy, by pochód ruszył
 911     3|                koło niej orszaku gwary i okrzyki ludu, patrzała przed
 912     3|               jej się wszystko naokół: i ten plac przed kościołem,
 913     3|              ten plac przed kościołem, i ten lud pokrzykliwy, i ten
 914     3|                 i ten lud pokrzykliwy, i ten zamek na górze widny.
 915     3|               Kędyż to śpieszyć kazała i wieść się dworakom? W komnat
 916     3|             marami wszystkich grzechów i zbrodni przypomnienia? Czy
 917     3|              wszystkie grzechów chwile i życia mknienie - wyżej -
 918     3|            ceglastym, wypełniały rynek i ulice. Oczom nikli ludzie
 919     3|            stały teraz, każdym załomem i granią srodze wyraziste
 920     3|                 dachów połamane piachy i te warownie gołe, bez blanków
 921     3|               wyziewami piwnic, padała i na dusze. I nie jaskółki
 922     3|             piwnic, padała i na dusze. I nie jaskółki świerkliwe
 923     3|            pacierze, prostował grzbiet i rozglądał się po placu:
 924     3|           przehycnął tędy w poświstach i pokrzykach żaków pędzących
 925     3|               mu w twarz jak ten koń - i poskoczy dalej w ulice.
 926     3|                 niecnoty, z zakonnika. I znów pusto.~Wola cudza,
 927     3|               rojeń czai się nad duszą i głuszy pacierze. Domarad,
 928     3|             jedzie.~"W imię Ojca, Syna i Ducha... Od niej wieść!!"~"
 929     3|              przeto z przeorem. Wiozęć i drugi rozkaz. Masz się jutro
 930     3|           ramionami bezradnie rozkłada i chyli się a chyli w pasie.~"
 931     3|                     przerwie mu mnich. I chwyci się rozpacznie za
 932     3|             zabredziło tak gwałtownie. I odyma wargi nad tym szczególnym
 933     3|             grobu. Inaczej biada tobie i klasztorowi!"~"Oo!..."~Zawrócił
 934     3|               zmierzchu dymami zasnute i naświetlone zwiewnymi wybłyskami
 935     3|             poszerzy spódnic podjęciem i pod ona kupą ciężkiego szychu
 936     3|                  żakom pod nos niemal.~I kogo na rynku wonczas nie
 937     3|         chęciach swoich w czas odpustu i najzacniejsze panie! Osobliwie,
 938     3|       opowieści; a gdy panie szczodre, i najzacniejszy żongler niedługo
 939     3|           powagą - z powagą koniecznie i ze smutkiem na końcu - by
 940     3|              rynku. Tylko że ta powaga i smutek nie udzielały się
 941     3|           udzielały się kobietom. Taka i przez komin przeleźć gotowa,
 942     3|             zapatrzy się w ognie tańca i swawoli miłosnej. Niczym
 943     3|                a od roztęsknień ciepła i cielista, pomyka się pod
 944     3|              wolno, przed czym za dnia i pazurami się bronią; nigdy
 945     3|           subditas ~tibi, o tu, Venus!~I prawdziwie uległymi je czyni.
 946     3|        studziennych płoszą się szczury i zlatują nietoperze ku nagłym
 947     3|             się Panki szczurów zalotem i ciemnymi zakamarki, a cieszą
 948     3|         zarówno dziewcząt śmiechy, jak i dąsy, zaś nade wszystko
 949     3|         parskają tylko, otrząsną kudły i skoczą wraz do innej, szczypać
 950     3|          Rychło patrzeć, jak za dąsami i gniewem taka skłonność wzięła
 951     3|              jak na pokaranie Boskie!" I wywinie mu się wraz z ramienia,
 952     3|             fletnie spod pachy wyciąga i gniew swój a jurność całą
 953     3|                wytupocze w tańcu.~Owóż i druga garnie się ku niemu:
 954     3|        Popędziłabym w pola, żeś wesół! I że się nie naprzykrzasz
 955     3|            tobie, a potem dopiero może i czym innym - razem. Bo tak
 956     3|         wszystko w nas było komu lube: i śmiech nasz, i psota, i
 957     3|              komu lube: i śmiech nasz, i psota, i dąsy, i gniew srogi,
 958     3|                i śmiech nasz, i psota, i dąsy, i gniew srogi, i płacze -
 959     3|          śmiech nasz, i psota, i dąsy, i gniew srogi, i płacze -
 960     3|                 i dąsy, i gniew srogi, i płacze - i rozdąsanie. Pobiegłażbym
 961     3|                gniew srogi, i płacze - i rozdąsanie. Pobiegłażbym
 962     3|        kamratka." "O, wa! myślisz?..." I już siedzi na ziemi, gdzie
 963     3|            gdzie stała, ściąga ciżemki i pończochy i ciska to wszystko
 964     3|             ściąga ciżemki i pończochy i ciska to wszystko po kolei
 965     3|             gdy nam z wiankiem z głowy i młodą ochotę z duszy panu
 966     3|               w szerokie szaty objuczą i stąpać każą jak tym kobyłom
 967     3|               się między nimi wyziębły i zagrzewa ramiony menestrel
 968     3|              się jak ten kozieł psotny i sam smyk na strunach - zawodzą
 969     3|                skore były łechtać sobą i tę cichość człeczą: oto
 970     3|                mnicha z gęślami swymi.~I gra mu wszystkich śmiechów
 971     3|              strunach, wszystkich psot i dąsów białogłowskich zakrętne
 972     3|             ich pychy korowody pawie - i cisze... pod wrzeciona warkotne
 973     3|         przemoce! Przemogły, przemogły i w lichym sercu moim! Nie
 974     3|                choć grosik!"~"Jam wasz i ze szkatułą oną!"~A że mnich
 975     3|             obfitym, a szał ich porwie i poniesie w skokach. "Bacche!...
 976     3|              dopiero poderwało z ziemi i wwiało aż na schody kościoła.
 977     3|              śmiechem sfora piekielna. I w tego śmiechu rozpryskach
 978     3|               szaty pod szyjami, snadź i wstyd sam już im za ciasny
 979     3|            przed sobą za rogi bodliwe. I w poskokach szalonych uderzą
 980     3|           widzą, stoi pan mąż w szubie i ogromnej czapie na uszach -
 981     3|                mąż za kark już chwytał i rzucał o ziem, sobie pod
 982     3|      najdroższą, rozrzutnico durna!... I zgził mi przecie babę! Skoczków
 983     3|        Skoczków ci się teraz zachciało i piszczków na tańce ucieszne?...
 984     3|            szubą; a gdzie zdzieli, tam i przydepnie.~"Za goliardy! -
 985     3|                ty, że one twe goliardy i rybałty nawet do łaźni wpuszczają
 986     3|              mu wraz spęczniała grdyka i na burak sczerwieniała twarz.~"
 987     3|              czarownicy głowę podejmie i wybłyśnie mściwymi oczyma.
 988     3|             wybłyśnie mściwymi oczyma. I wraz ramionami coś niby
 989     3|             pieśniarz wyrósł z niego."~I on jad wsączywszy mu w myśli
 990     3|          sukiennicach!... Ciżemkiż one i pończoszki strojne gdzie?!"~
 991     3|            gdzie?!"~Zgoni po raz drugi i zdzieli łapą ciężką, miotnie
 992     3|             zatrzasnęły wreszcie wrota i ścichły za nimi skowyty
 993     3|        stateczne w mieście. Na ulicach i wagantów już nie znajdziesz:
 994     3|       gospodach zarobki dzisiejsze. Tu i owdzie spotkasz tylko rozwrzeszczane
 995     3|               kobiet karconych. Księża i mnichy jakby się pod ziemię
 996     3|             ryczy z uciechy.~Zadziorne i szczwane wejrzenia ma teraz
 997     3|             sprośnych tajemnic cudzych i trafnego z nich szydu. Gdzie
 998     3|              blachy pod oknami dzwonić i skoki urągliwe wyczyniać.~
 999     3|                miasta, zgziła im żonki i córy, a w młodzieży wzbudziła
1000     3|              ona zadziorność z sąsiady i pomstliwe wścibstwo w cudze