Czesc

1001     3|               wścibstwo w cudze sprawy i dole.~Tyle wnieśli wędrowni
1002     3|             uciechą razem, tyle gędźba i menestrelstwo zacniejsze,
1003     3|              życia niewolnym smutkiem.~I diabły same nie wiedziały,
1004     3|          młodzieży nad ojcami, księżmi i sąsiady cnota sama święcić
1005     3|          zapach zwilgłej kadzi, myszki i winnego wyszynku.~Piwnica
1006     3|          ścianę.~"Locus est genialis!"~I chwyciwszy gęślarza zapraszającego
1007     3|       zostaniesz pono zawsze - bosonóż i z gęsią pod pachą - byś
1008     3|             nie szatanów są natury, że i w pogaństwie nawet nie zostali
1009     3|               połę łagiewkę drewnianą. I w oczekiwaniu na wino rad
1010     3|             drogę świętemu stwór taki. I jął go prosić imieniem całego
1011     3|             rodu swego: faunów, panków i satyrów, aby ich polecił
1012     3|              wytępiła, cherlać poczęli i kasłać Pankowie. W takiej
1013     3|             widziano go w Aleksandrii. I tak sczeźli pono. Zasię
1014     3|               w capów skórę zaszytych, i drażnić słowem - że bydlęca.
1015     3|            sztuki mimusy tych dawnych. I nikomu na krzywdę, a sobie
1016     3|          natrząsali się nigdy nad dolą i niedolą człeczą satyrowie
1017     3|            jego życiu na ulgę! Tak też i nasi czynią. I ich sztuka
1018     3|                 Tak też i nasi czynią. I ich sztuka satyrów zacna,
1019     3|                kruże: kobiecych piersi i dzbana.~"Od gorzkości dnia
1020     3|                 miecz naprzód wystawia i pyta zadziornie: "Któreż
1021     3|                pochowały nosy w kułaki i parskają w nie nad tym wystawnym
1022     3|                dziś rycerzom, biskupom i opatom znaki tarczowe ich
1023     3|              dziś panów na kupców juki i wory - owszem - chwalić.
1024     3|            Wiodła niegdyś Muza rycerzy i na boje święte! - myślą
1025     3|                wagantami wrota zamkowe i opactw furty."~Dziwi się
1026     3|            pana w waganckiej gospodzie i jego zaczepności od pierwszego
1027     3|            krew rusza na gnuśno: długo i cierpliwie. Więc czekają
1028     3|                     zgrzytnie goliard. I przytwierdzi ten nakaz białkami
1029     3|              skoczka grubą pieszczotą.~I zwinnym rzutem wgarnie mu
1030     3|             ramiona - całym ciałem, bo i nogi jego nogami jakoś oplata,
1031     3|                w pierś, przyhołubia... I sączy mu w usta jeden pocałunek
1032     3|             nad tym, co się między nią i heroldem przytrafi.~Gwałtowne
1033     3|             Gwałtowne poszczęki ostróg i miecza dały się nagle słyszeć
1034     3|             się rybałty na hardy wtór. I zerwą się z ław, w górę
1035     3|                piec rozłożystą, twardą i śliską. "Toż byś ty świerszczem
1036     3|           jakby kamratom na wygodzenie i uciechę. Bo co ona mu rzecze,
1037     3|          kogucik wystawi się przed nią i recytuje jej w nos:~"Si
1038     3|              po wszystkich piekarniach i wierzernikach grodu.~"Bodaj
1039     3|             się głuchy szczęk łańcucha i za chłopem w spiczastym
1040     3|           kołysze się w chodzie, srogi i głupi zarazem z tym kolcem
1041     3|             Wtedy dopiero obnaży głowę i pozdrowi gromko wszystkich
1042     3|        spracowaną głowę obciera z potu i rozpytuje poczciwie każdego,
1043     3|          najgłośniej, jaka sztuka Bogu i ludziom milsza i na jaką
1044     3|           sztuka Bogu i ludziom milsza i na jaką modłę sprawować
1045     3|                stołów szastać się jęły i rybałtki, których sztuka
1046     3|             twarze. Jawią się wreszcie i wesołki, a rozdzwonią wraz
1047     3|        popisach rynkowych, a po trosze i dlatego, że coś z pana natury
1048     3|                pana natury jest zawsze i w zwierzęciu jego: cieszą
1049     3|                 Przywlokł się wreszcie i gadkarz, ale jakiś zgoła
1050     3|              mi wciąż składać gadki, a i szczodrymi być wtedy obiecują."
1051     3|             koło ucha, na te kędziorki i kosmyki wicherkowe pod uchem
1052     3|               delektują się po świecie i biskupy?... Niech ci przypomną
1053     3|         właśnie jak ten mnich na żaki. I pocznie czochrać się po
1054     3|            godniejsze pięknych wierszy i biskupich nad nimi delektacji.
1055     3|                które pacierzem, postem i jałmużna Pana Boga i świętych
1056     3|            postem i jałmużna Pana Boga i świętych w niebie ciesząc
1057     3|       Schłysnąłem się winem, niedobra! I zapamiętałaż mściwie o tym
1058     3|             ściągnie mu kaptur z głowy i wstrząchnie czuprynę - by
1059     3|     instrumentów sztuk wszystkich. Ten i ów jeszcze się ze swoim
1060     3|       budzonych raz po raz na kominie, i głuchego pomruku niedźwiedzia.
1061     3|               ołtarzach przyszła kolej i na diabłowe: grano w kości.~
1062     3|                zarobek dzisiejszy. Oto i żongler, który od szczodrej
1063     3|                 więc się w swym gieźle i z bosymi nogami usadowił
1064     3|           smykiem poddaje żakom takty. I zanuci im:~Hej, ty żaczku
1065     3|           między te kamraty z gościńca i uciec stąd precz, dokąd
1066     3|              jeszcze nie ważył: Piekło i Czyściec, nawiedzone za
1067     3|               mistrz Pitagor po piekle i czyśćcu obwodzi zatrzymując
1068     3|               oświeconymi po świecie - i w wielkim są wśród nich
1069     3|                gdy wypite już kruże.~A i panowie żonglerzy siedzą
1070     3|                na tę niepewność siebie i zalęknienie żonglerów:~"
1071     3|            chwilę porwie się z miejsca i stara się pociągnąć ze sobą
1072     3|            panowie, na ulicę złotników i płatnerzy! Chodźmyż, na
1073     3|                uczyni, a zachwieje się i runie z powrotem na ławę.~
1074     3|             Grzbietem domaca się węgła i usadowi wygodnie, szeroko
1075     3|        respektu dla trzeźwego niepomne i rade, że się psota sama
1076     3|                organkowe fletnie Pana. I tak pozostawili go zadrzemaniu.
1077     3|                    Rozewrze się powoli i drugie oko. I stwierdza,
1078     3|               się powoli i drugie oko. I stwierdza, ze herold to
1079     3|              stroju nie widziała chyba i mieszczka nawet żadna, by
1080     3|               królów wszelakich ziemie i miasta. Komuż bo wiedzieć,
1081     3|              patrzały na rzeczy dziwne i piękne, a więc i na te motyle,
1082     3|                dziwne i piękne, a więc i na te motyle, i kwietne
1083     3|                 a więc i na te motyle, i kwietne powaby, jakimi kobiece
1084     3|             kobiece stroje cieszą oczy i mnożą samą ochotę życia?
1085     3|                 u nich dwornością miłą i powabem się stało. A zwie
1086     3|             śpiewaków niemieckich. Ba, i za Renem przytrafiło się
1087     3|                souquenie a demoiselle.~I prawdziwie - gdy stary strój
1088     3|         niewieściego kształtu je toczy i umila zdrobnieniem postaci,
1089     3|                wstążką krzepko zmotana i w pozłociste bajorki szyta.
1090     3|              szyta. Zwinności przydaje i krótkość szaty, a i te chobotki
1091     3|           przydaje i krótkość szaty, a i te chobotki niewieście -
1092     3|                tak bardzo zdrożnego, a i zbytkowości nie takie znowuż
1093     3|           zowie. Tylko że dla goliarda i nędza za bogata. Stąd nieufności
1094     3|              kręcił, po rękach całował i swoim obyczajem za kolana
1095     3|             wielkiej nagle żądzy ciszy i osamotnienia, by zebrać
1096     3|                wielkie poema o czyśćcu i piekle snuć dalej chciały.
1097     3|             Zaś to ich rozpłomienienie i pęd wnętrzny niemocen człowiek
1098     3|            rzecz jeszcze nie widzianą.~I oto stoi w pośrodku izby
1099     3|              myśli goliard - a pierśmi i na tyłach wypukła, w pasie
1100     3|          dziewka strojna, lecz - k o b i e t a, jedna, wszystka,
1101     3|               ją za rękę jak w kleszcz i odciąga na ubocze. Wytargnie
1102     3|           skoczka rzutem całego ciała. I już nie zdziwienie ma w
1103     3|                się niespodzianie - aby i tobie na sercu dumniej się
1104     3|                wytrzeszczaj! bo ja się i dominikańskich nie boję,
1105     3|            niech ci to serca nie kazi. I nie herold. Więc w tamtą
1106     3|            zaprzęgu; jużeś sobie w nim i brykał, szydził ze wszystkiego
1107     3|                zazdrość jest najgorsza i zupełnie psuje wam rozum."
1108     3|              Jakiś ty luby przy czarce i jaki mądry przy starych
1109     3|             przy starych zazdrościach! I jaki durny przy wszystkim,
1110     3|                za płaszcz na piersiach i odepchnie od się precz. -
1111     3|              mnie na lubość przyłasisz i na drugą do wina przyśmiejesz.
1112     3|              żeś pan radca miejski sam i że masz własną żonkę pod
1113     3|              ptaki nad głową polatują. I wiedzże - kładzie mu już
1114     3|              razem z wolnością moją... I nie dośćże ci, wagancie
1115     3|               durny, że ja bym za tobą i na ostatnie gościńce poszła?
1116     3|            ostatnie gościńce poszła? a i z królewskiego łoża! Tylko
1117     3|             Zrzedła goliardowi mina. A i ona w łagodność większą
1118     3|                  Wydymiło wino, wydymi i ta siarka piekieł ze łba,
1119     3|             dawnemu trefny przy winie. I mądry! - Klepie go po twarzy,
1120     3|           błyska okiem, czy mięknie. - I luby!" - dodaje pieszcząc
1121     3|               jednak smutną rezygnację i bezradność wejrzenia.~Tym
1122     3|              to mi luby mimo wszystko: i sercu, i głowie, i dumie
1123     3|                mimo wszystko: i sercu, i głowie, i dumie mojej!...
1124     3|           wszystko: i sercu, i głowie, i dumie mojej!... Owo że tak
1125     3|                na świecie szerokim - a i biskupi po pałacach swoich...
1126     3|              okiem za jej spojrzeniem.~I opadł na ławę, ukrył twarz
1127     3|                pogłaskaj jak wprzódy!"~I uderzy w śmiech swój basowy
1128     3|             zniecierpliwi się niebawem i za te włosy Podejmie mu
1129     3|               włosy Podejmie mu głowę. I by policzkiem do twarzy
1130     3|               siebie domaca się czarki i podstawia mu wprost pod
1131     3|                  niczym dwa kielichy - i czarkę, i usta swoje.~"Pij! -
1132     3|               dwa kielichy - i czarkę, i usta swoje.~"Pij! - woła. -
1133     3|               lubości dla się, jeszcze i szczęścia nadmiar wypijesz,
1134     3|           wszyscy, nasze sztuki wolne! I razem naszą dolę wagancką -
1135     3|              niej twój diabeł uwiesił. I nie wierz w mnichów upiory.
1136     3|          grzechu! krom w twojej udręce i zrojeniu."~"Nie ma piekła?
1137     3|         wieczna - dusza nieśmiertelna! I w tobie."~Poderwie mu się
1138     3|           półciałem tylko jak ta ryba. I tak nań popatrzy. A potem
1139     3|             Wieczna! - przedrzeźnia. - i zaroiłaż się ta głowa utrapieńca
1140     3|             Goliard, nie wiadomo kiedy i jak, wśmignął się było na
1141     3|             przygniata, łokciem szyję. I szamocze się z czymś w dłoniach.
1142     3|               rybałty jednym krzykiem. I rzucą się ku nim. Bóg łaskaw:
1143     3|                się całkiem pomieszany. I bełkotał tylko wciąż:~"Piekła
1144     3|             opuściwszy siedzi na stole i wybłyska przekleństwem spod
1145     3|                uspokoić sumienie swoje i gromady po tym, co tu słyszano,
1146     3|             przystąpi do niej linochód i rzecze rozważnie:~"Goliard
1147     3|              Plunie mu skoczka w gębę. I wionie jak kot na środek
1148     3|           pocznę, wy nędzne... wy...!"~I odsadzi się pod komin, by
1149     3|            izbie wszczął się ryk jeden i zakłębienie tumultu. A nad
1150     3|       skrzydłem czerwonym ją ogarnął - i okrutnym blaskiem spod tego
1151     3|                oliwną u kurka potrącił i zamotał się cały w jej swędy
1152     3|           zamotał się cały w jej swędy i dymy.~Ciemność zaległa piwnicę.~
1153     3|            obnaży się skoczka całkiem. I dosiędzie onego kozła. Spina
1154     3|             udem, piętą daje ostrogę - i wzlatuje na nim w rozwartą
1155     3|                izbę buchnie dym czarny i wybłysną na wsze strony
1156     3|           wszystkie złote mieli twarze i zielone oczy.~Ale już nie
1157     3|           daleko, bo gdy się ściemniło i dobrych chorych nie stało,
1158     3|               kościoła ze swymi worami i w drugie] izbie tejże gospody
1159     3|          podlejszy naród. Rad był tedy i on, że go od smrodu tych
1160     3|            mistrzów nad miarę głowy? - i ustrzeliło! Diabły mu się
1161     3|           chciało krajać z wieczora, a i dzień świętego Floriana
1162     3|       narzędzia, znalazł nóż potrzebny i wecuje go gniewnie o kamień. "
1163     3|            która z garnczkiem pod krew i lampką w dłoni już klęczała
1164     3|             złociło siwą brodę lekarza i czarny jego kołpak, padało
1165     3|               powłazili na zydle, ławy i stoły, by patrzeć z biciem
1166     3|               kroczył ponuro na uboczu i mruczał do się:~"Czym dla
1167     3|            niebezpieczeństwo dla ciała i duszy jest w sztuce każdej."~"
1168     3|                 Zaciął. Chlusnęła krew i zabulgotała w garnku.~"Jezus
1169     3|           rzucił jeden z nich pytanie.~I zakotłowało się nagle śród
1170     3|           akuratnie jak w małżeństwie. I nie dośćże ci było jednej
1171     3|           rozgwarzyły się tak rybałty. I nagle zamacha ręką.~"E!
1172     3|             dziesiątego. E! e! e! tego i święty Piotr na Sądzie Ostatecznym
1173     3|              to, że dola wasza ziemska i w wieczność za wami pójdzie:
1174     3|          wieczność za wami pójdzie: że i w piekle nawet żaden z was
1175     3|            będzie diabeł widłami - jak i w doczesności waszej, jak
1176     3|            doczesności waszej, jak owo i teraz, na ziemi."~Nudził
1177     3|              wasze swary: która sztuka i czyja Bogu i ludziom milsza?...
1178     3|              która sztuka i czyja Bogu i ludziom milsza?... Nie dawajcież
1179     3|                 No, toć się chwali. Są i poczciwe na świecie."~Imał
1180     3|             tłumić krew ostrymi prochy i korzeńmi, zacierać ranę
1181     3|               ranę chlebem z pajęczyną i omotywać szyję chorego szmatami
1182     3|        spoziera zezem na grubą dziewkę i tak do niej gwarzy:~"Przytrafiają
1183     3|              gwarzy:~"Przytrafiają się i poczciwe na świecie - osobliwie
1184     3|                osobliwie śród otyłych. I ta, niesyta żołnierzy, matrona
1185     3|               Najlepsze są, które rade i łatwo rodzą: wiedzą o tym
1186     3|                ciężko, cierpkie bywają i samolubne z natury swojej -
1187     3|            zawsze niespokojne, zdradne i bodliwe: o tym wiedzą i
1188     3|                i bodliwe: o tym wiedzą i pastuchy. Tak to zło i dobro
1189     3|          wiedzą i pastuchy. Tak to zło i dobro wasze, kobiece, nie
1190     3|         wątpienie stare, czy macie oną i czy możecie być zbawione."~
1191     3|            ręce, a z lampką w drugiej, i słucha oczyma i gębą, jak
1192     3|               drugiej, i słucha oczyma i gębą, jak też to człek uczony
1193     3|               śród kadzielnic okrzepła i żółta jak na katafalku.
1194     3|          rybałty, włażą na zydle, ławy i stoły, by spojrzeć na on
1195     3|           śmierci człeka. Słychać było i pochlebstwa żaków.~"Doctor
1196     3|        kromczynę jakowąś bez okrasy, a i nuży się co chwila przy
1197     3|                 dziwny obraz zanękania i bezradności życiowej - goryczą
1198     3|         bezradności życiowej - goryczą i żalem wypełniły serca kamratów.
1199     3|            przysiedli się doń na ławie i skrzepiają słowem: żyć winien,
1200     3|               jego wszak stroi. Na nic i powieść każda, której nie
1201     3|               jemu jakby na złą wróżbę i przestrogę, by zawczas szukał
1202     3|              zawczas szukał doczesnego i wiecznego bezpieczeństwa
1203     3|            Dołem huczeć będzie gawiedź i strzelać w górę konceptami.
1204     3|            pocznie tuż za nim po linie i naszeptywać w ucho...: "
1205     3|             dal..." "W imię Ojca, Syna i Ducha!... Ni pod się, ni
1206     3|             śmierć, przewiawszy wróżbą i pogrozą nad płochymi głowami
1207     3|           jakby większe jeszcze ciepło i przytulność śród nich. Zadomowienie
1208     3|          wypełnia piwnicę całą, że owo i ten zapach beczki a wyszynku
1209     3|               rzekniesz - łono spokoju i wytchnienia. Owiało to,
1210     3|             piórami, strzyknie na izbę i rozepchnąwszy sąsiadki,
1211     3|             przerywanej wciąż gawędzie i ciszy - jak to przy chorym,
1212     3|                uzdrowienia goliarda, a i połechtan pochlebstwem żaków.
1213     3|               się oczki nad siwą brodą i zacierały ręce, gdy krążył
1214     3|                   Dostrzeże to dziewka i już z krużą a czarką biegnie
1215     3|             oczy! - przepił. - Nalejże i drugi raz. A goliard niech
1216     3|               W twoje!... Możesz nalać i trzecią. Gdybym miał syna,
1217     3|           innych złajdaczyć może łatwo i na waganty zejść, zaś na
1218     3|      uczłowieczy się tylko młodzieniec i tą się myślą zawczas ustateczni,
1219     3|                 czemu taka przytulność i zadowolenie w dobrej gawędzie
1220     3|     najczęściej, tak jej mocno ulegają i bez wiedzy dla się. Gdyby
1221     3|                przylgnął, gdzieś zażył i rozmnożył się jak ten Abraham."~
1222     3|               dla ciebie to na nic!... I upodobał sobie taki ogrom
1223     3|                najbliższego z rybałtów i klepał go po ramieniu. Uśmiechali
1224     3|         skrzydeł u ramion przed Bogiem i ludźmi dostaje. A toć jest
1225     3|         rycerskie?! A iluż to skoczków i wesołków swawola podbijała
1226     3|           należy, was tylko dostanie - i to w jednym snopie: nie
1227     3|              nich zstąpią życia trwogi i nędze, pierwsi potępiać
1228     3|            Pośród nich była. Przez nią i skoczki wyżej skakali, i
1229     3|               i skoczki wyżej skakali, i piszczki bardziej cienkie
1230     3|             huczniej w bębny swe bili! I niedźwiednik dla jej pochwały
1231     3|           poczynał, że niemieli widzę. I linochoda, gdy w ostatniej
1232     3|              Zagarnie lekarz ten kułak i trzyma w swoim dla uspokojenia.~"
1233     3|            uspokojenia.~"Owoż tak jest i z igra waszą pośród ludzi -
1234     3|            chcą u kramów lub pieców... I dziwić się im, gdyście to
1235     3|                 nie wiedzące, co rzec. I tak milczało wszystko w
1236     3|                frasobliwości sumień.~A i sam lekarz wgadał się w
1237     3|             Dobry Bóg w niebie mieszka i ku niemu nasze tęsknoty.
1238     3|         ziemską stoją podnietą, pokusą i pchnięciem: nie z niebieskich
1239     3|            ludzi, strzymał słowa swoje i jął znów kroczyć po izbie.
1240     3|             izbie. Odprowadzają go tam i sam nazbyt już podejrzliwe
1241     3|                 Nie o kęs lepszej doli i ludzkiego uważania oszczekiwać
1242     3|                 targa na sobie płaszcz i szatę - wystawia pierś nagą
1243     3|          nowymi nauki zleczyć pragnie. I jakież to użyźnień moce?
1244     3|             porywa? - nad te śmietniki i gnaty, jakie jeno zostawili
1245     3|           stygnienie w piersiach - zło i grzech jawny - za gryzącą
1246     3|           kułaka pokutnego kaznodziei. I spłoszyło ich całkiem. Już
1247     3|             dysputacji artista, widzę, i od paryskich może mistrzów
1248     3|        mistrzów spróbuję ja się jednak i z tobą" - myśli. Więc rzecze
1249     3|                z worem swych narzędzi. I ja tu, lekarz, z wami. Zgoła
1250     3|         vagorum zbierze się do świtu."~I wmiast kułaka mniszych pokajań,
1251     3|          cokolwiek życie niesie, dobro i zło społem - i na wszystko
1252     3|           niesie, dobro i zło społem - i na wszystko się ważcie lekkością
1253     3|             się ważcie lekkością ciała i ducha wolnego! Owóż i skrzydło
1254     3|            ciała i ducha wolnego! Owóż i skrzydło zapału, które porwie
1255     3|             skał, aż pociągnie za wami i rozum rozumnych, i roztropność
1256     3|                wami i rozum rozumnych, i roztropność roztropnych.
1257     3|            roztropność roztropnych. Bo i do onych ociężalców roztropności,
1258     3|              możecie, nad Aristotelesy i Tomasze, doświadczcie wszystkiego,
1259     3|                drzewa wiadomości złego i dobrego? Może my prawdziwie
1260     3|                 Może my prawdziwie zła i dobra sacerdotes ambulantes?
1261     3|                wdziera się do kościoła i wstrząsa kolumnami naw wszystkich! -
1262     3|                wiar nauki, nową gędźbę i opowieści nowe: - ducha
1263     3|             ale to pewna, że tęsknotom i dążeniom osiadłych tędy
1264     3|         dążeniom osiadłych tędy droga, i po naszych grobach, kędy
1265     3|                hukną z młodych piersi.~I rzucą się ku temu nauczycielowi,
1266     3|           puchar czym prędzej napełnił i wetknął mu go w rękę.~"Waganty!
1267     3|              fale czasów, bijące wciąż i wciąż o brzegi życia - to
1268     3|              wciąż o brzegi życia - to i wonczas jeszcze, i w tym
1269     3|                  to i wonczas jeszcze, i w tym tonieniu, okrzykniemy
1270     3|              obalają się wszędy stołki i ławy pod natłokiem zapałów.~
1271     3|                kołysała się siwa broda i czarny kołpak uczonego.
1272     3|               w znamię kary kościelnej i ku przestrodze przed piętnowaniem -
1273     3|               zerwą się nagle spod ław i śmigną na schody piwnicy,
1274     3|               chwili ścichną tak nagle i głucho, że aż dziwnym wydało
1275     3|             wyciąganiem Łbów.~Kopaniem i przekleństwem uśmierzają
1276     3|             ławy, kilka kroków postąpi i zatoczy się nagle w tył,
1277     3|          oczach.~Obskoczą go żonglerzy i poczną rozpytywać gorączkowo,
1278     3|         poznani...~"Na ulicy złotników i płatnerzy - odpowie im wreszcie
1279     3|             wykuwają wyższej piękności i mocy." "Więc co z tego?" -
1280     3|         ludziach dzisiejszych taka moc i siła? Wyższego to świata
1281     3|               nigdy, jakie słowo nasze i kiedy ziścić się może nagle
1282     3|              proga z pochrzęstem zbroi i jakby przysiekiem pod dźwiganym
1283     3|                niebawem słania się oto i pokłada na niej, wsparty
1284     3|                głową o kułak pancerny. I widzą żonglerzy:~...przyłbicy
1285     3|     frasobliwość zamierzonego czynu...~I otwierały się żonglerom
1286     3|           otwierały się żonglerom oczy i gęby w zdumieniu nad niesamowitą
1287     3|             poły purpurowego płaszcza. I tak się wagantom przygląda,
1288     3|               z kolei na wagę tu kładł i siły jego obliczał. "Chłopy
1289     3|               się do towarzysza swego.~I rzuci nagle na izbę gromko
1290     3|             rzuci nagle na izbę gromko i weselnie, jakby ich wszystkich
1291     3|                się w izbie cisza długa i uparta. Rumor nagły rozlega
1292     3|         potknął się tam w ciemnościach i stoczył o kilka stopni z
1293     3|         fartuch skórzany, broda po pas i ognista gęba płatnerza.~"
1294     3|                   Kopie na wsze strony i opędza się psom. - Pewnie
1295     3|            pieca narzędzia swej igry - i dalejże w nogi! Już ich
1296     3|              was śmierdzi im wolnością i tym zalotom rozbestwia."~"
1297     3|                się wszystko skrupia."~"I to jest prawda."~"A niech
1298     3|                   A niech was te rajcę i ławnik! na swe sądy dostaną!
1299     3|               dzisiejsze, za swe żonki i córy! Niech poczną dosądzać
1300     3|                widział niejednego żaka i klerka łeb ogolony do krwawej
1301     3|                dzień waszego pobytu to i owo zwykło ginąć z kramów
1302     3|              owo zwykło ginąć z kramów i po piekarniach..."~"Będziesz
1303     3|            zdziwił, na kogo gniew ten. I obziera się na wsze strony
1304     3|              smętnie jakowymś ciżemkom i pończoszkom niewieścim,
1305     3|              lubość przy studni dostał i - że żak - oćwiczą na goło.~"
1306     3|               obraził się żak całkiem.~I odrzuca to wszystko gdzieś
1307     3|          idącym rozruchu już pogaduje? I że wy właśnie tej nocy rozpocząć
1308     3|           Pokumajże się tu z wagantami i pij potem to piwo, jakie
1309     3|             jakim go chce widzieć fama i ciekawość ludzka."~"Stawasz
1310     3|          cierpko gadkarz z twarzą gołą i sprośną.~"Nie poradzicie,
1311     3|               Nie poradzicie, chłopcy, i tym razem przeciw famie
1312     3|                tym razem przeciw famie i oszczekiwaniom publiki!
1313     3|            dobrze, skąd są ci panowie. I dokąd was powiodą. A mistrze
1314     3|              dziewka te ich spojrzenia i ująwszy się pod boki, natrząsa
1315     3|               na tych chłopców zdrowie i życie, zastawia jakby sobą "
1316     3|             ujęta, odyma się ta kwoka. I rada, bardzo rada widzi,
1317     3|         bohatery samemu szyję dać!..."~I poskoczywszy między kamraty,
1318     3|              zauważa towarzysz jego. - I tu, pod pachą. Pod naszyjnicą,
1319     3|           wszystko wnet się tu poprawi i uładzi jak trzeba."~I odchylając
1320     3|          poprawi i uładzi jak trzeba."~I odchylając fartuch skórzany,
1321     3|          dymnikiem. A że gęślarz, więc i z miecha nawet rytmiczne
1322     3|          rytmiczne wraz świsty dobywa. I chwali sobie tę robotę:~"
1323     3|        dmuchając, rzecz swoją czyni. A i żywioły dla się popędza:
1324     3|              dąć, ogniowi buchać każe! I niczego się nie boi. Obraz
1325     3|        zdziałana ma w sobie tyle ducha i mocy, ile ich robotnik z
1326     3|              hej, zaklną się chyba one i w tę zbroicę - zapału czarnoksięstwem!
1327     3|          przypadł doń czeladnik żwawy.~I drugi młot wraz otrzymuje
1328     3|               koło tej stopy pancernej i srogiej goleni w żelezie,
1329     3|             tej zbroi głowami sięgają: i mistrz z siwą brodą po pas,
1330     3|            mistrz z siwą brodą po pas, i czeladnik jego w dzwonkowym
1331     3|           dzwonkowym kapturze wesołka. I gwarzą przy robocie:~"Nie
1332     3|            wszystko, które gnębi życie i niży naturę człeczą. I na
1333     3|           życie i niży naturę człeczą. I na to wyruszają w światy
1334     3|             wszystko wreszcie znalazło i nastało między ludźmi!...
1335     3|              nastało między ludźmi!... I starł się na ten koniec
1336     3|            szerokim rozmachem ramienia i młota.~Lecz w tejże chwili
1337     3|              panie, narządzony całkiem i ku wszystkiemu gotów."~A
1338     3|     Przydatność? Będziesz tedy widział i przydatność, kapcanie niejeden,
1339     3|              na miarę twoich to piersi i goleni gnuśnych... Moje
1340     3|               ich teraz chwalę: cielce i bycy tłuści!... Przydatność?!
1341     3|               jaki?! grodzianom, panom i Bogu bodaj samemu?... Nie
1342     3|              Nie obraziłby się Pan Bóg i na kościoły prędsze a lichsze.
1343     3|                ludzi - a na ten koniec i od sumienia swego. A ratusze
1344     3|          ratusze mogłyby wtedy chwalić i wychwalać bez końca wszelką
1345     3|                Łatwo, rychłe, zażywnie i lubo!" - takim się stawa
1346     3|               podrzucił głową brodatą. I wskazując na obu rycerzy
1347     3|       rycerstwo Boże - ramienia, ducha i wiary razem, które jest
1348     3|          rycerzy od pysznych płaszczów i bohaterskiego rozboju...
1349     3|          błędni!... Miną gród w ciszy. I pozostawią po sobie nieukoju
1350     3|                 oneż to moce zbudowały i kościół sam. Popatrz. Pierś
1351     3|         kamieni u wrót uwysmukla wręcz i ciebie samego, ciała twego
1352     3|            któryś nas stworzył na wzór i podobieństwo Twoje - Synu,
1353     3|           kapturem: zadumał, przycichł i wesołkowy czeladnik płatnerza.
1354     3|           szereg, w cierpkościach mija i młodości lato - gdy po grodach
1355     3|                Łatwo, rychłe, zażywnie i lubo..." Tam serca żre acedia "
1356     3|          człecze, za kamractwo, drużbę i miłość samą - od lat tylu
1357     3|           nastawanie na rybałtów życie i zdrowie.~"Mm!..." - odyma
1358     3|          zdrowie.~"Mm!..." - odyma się i hardzi przy beczce, pod
1359     3|        wszystkiemu, o czym tu mówiono. I zaduma ich objęła nad wypitymi
1360     3|               ich lekarz tak wychwalał i sławił, nad społeczność
1361     3|               dać mogą - łatwe, rychłe i krótkie, by ten płomień
1362     3|        zaświeci, a nikogo nie ogrzeje?~I pogadują oto między sobą
1363     3|              poety, o te ich wyśmiechy i wzgardliwości pod rzęsą,
1364     3|            kapturem w samej Muzy ciszę i zadumy. Żonglerom, wiadomo,
1365     3|        kamratów ściga już jawnie złość i zohydzanie przed ludźmi.
1366     3|           miasto, za kurwę ją okrzykną i zapiszą na ratuszu.~Dziewka
1367     3|            zasłuchała w te igrców żale i utyski, że się między nich
1368     3|               nich do stołu przysiadła i na każdego, kto tylko zagada,
1369     3|              zwykle, ambit śród ludzi. I przerzuca go zarazem na
1370     3|        najbliższe. Płacić chcą dziewce i za jej poczęstunek, o darmochy
1371     3|               wolno?" - pyta z ambitem i ona. "Pewnie, że wolno."
1372     3|              ich dolą. A że od mnichów i klerków nauczyli się żacy
1373     3|        kamratów, ustawia się przed nią i wygłasza jej ten wiersz
1374     3|         wygłasza jej ten wiersz ustami i dłonią:~Ave formosissima
1375     3|            zmieszał się, zmylił orację i by podzięka kobiecie zaświadczoną
1376     3|                pcha się w niego twarzą i piersią, i wybucha płaczem
1377     3|                niego twarzą i piersią, i wybucha płaczem tak rzewnym,
1378     3|           ucieszyciele! Moiściewy!..."~I szlocha już hucznie na wagancką
1379     3|               się w tej chwili, bo ten i owy pogwizduje sobie na
1380     3|              rezon, stroszy wąsa. Może i z tego powodu, że nieco
1381     3|                nie rozpłonie pod oknem i nyża cała. Coś jak chmury
1382     3|      przerywając nagle swe zawodzenia.~I zerwawszy się z ławy, żegna
1383     3|             Tak też pojęła to wezwanie i dziewka rozwrażliwiona płaczem,
1384     3|              ją rycerz od stołu gromko i weselnie.~Ten bo z niezmąconą
1385     3|           serca swego krzepią się wraz i ramion mocą - za jej to
1386     3|              właśnie płaczu przyczyną! I bodaj że dla większych jeszcze
1387     3|              już kół w myślach chwytał i wbijał go jakby w brzuch
1388     3|                znienawidzonych zbirów. I tak oto rozdyma już im nozdrza
1389     3|        surowych obrysach swych zbroić. I, zda się, już tylko tym
1390     3|               się przez zbiry a straże i wywalenie bramy grodzkiej.~
1391     3|            rogów wyciem na trwogę, już i bębnów alarmy zawarczały
1392     3|              milczał wciąż na ławie, a i potem wobec płatnerza roboty -
1393     3|            pragnie. Przycichną - korna i dziwnie żałośliwa trzoda
1394     3|              ogromem tej zbroi, pawęży i miecza.~"Za dnia na rynku -
1395     3|             się wolnym ptakiem obwołał i prawdę poety mówić ludziom
1396     3|           wasze. Wiem teraz, jaka jest i wolność wasza, igrce...
1397     3|              gościńcach cygaństwa może i wolne, w społeczności ludzkiej
1398     3|                 bo gdy tamtych chlebem i biczem jarzmiono, was tylko
1399     3|            pohańbieniem w tym grodzie, i rycerskiego ducha na rynku
1400     3|               rączek waszych, miękkich i śliskich od samolubstwa!..."
1401     3|                wrzaskliwy zamęt ramion i głów. Żaki to przede wszystkim
1402     3|               łapy niedźwiedź u pieca. I rycząc jak ten smok w jamie,
1403     3|              pochrzęstny, oplątuje nim i przewraca niejednego, a
1404     3|            chwyci, pazurami może ułapi i pomści - rzekniesz - obrazę
1405     3|             piekło rozpęta, kto igrców i żaków na siebie obruszy.~
1406     3|             Podjął się wreszcie z ławy i siłacz okrutnie gruby. Poroztrząsał
1407     3|               ją kantem w podłogę wbił i osadził. I pięść mu swą
1408     3|                podłogę wbił i osadził. I pięść mu swą wówczas pod
1409     3|             siebie sajan skórzany. - A i o miecz ten srogi ciebie
1410     3|                ze zbirów za nóżkę ujmę i nim reszty tych drabów dogruchotam.
1411     3|            Aplauzów możesz nie dawać."~I odchylił giezło na piersi
1412     3|            ramię swe niczym udo babie.~I stanął tak u boku rycerza,
1413     3|              tu, człeku, mężnie śmierć i diabła w sztuce swojej -
1414     3|               diabła w sztuce swojej - i oto co ci na koniec zadadzą!"~
1415     3|               zadadzą!"~Choć markotnik i zawsze zatroskan o duszę,
1416     3|                tej woli. Widać to było i teraz po tej zawziętości,
1417     3|      blaszkowej zbroi rycerza na linie i włócznię wielką jak topola.~
1418     3|               tamtego zbroiska, pawęży i miecza.~Płatnerz, któremu
1419     3|              postaci podświetlone łuną i zamruczy w brodę jeszcze
1420     3|           obrazie. Radzą, zmawiają się i buntują wzajem: choć nie
1421     3|              chwilę ciszy, dłoń wznosi i uśmiecha się ku nim - tak
1422     3|              przycichł nagle jego głos i tok słów się odmienił.~"
1423     3|              zdarł z siebie nagle hełm i trzymając go u piersi w
1424     3|          osobliwe: Monsalwat!... Zerwą i oni czapy, rozchwieją się
1425     3|              żakom bardzo potrzeba, by i on coś tu rzekł, acz nie
1426     3|                 tak cały osępiał nosem i brwiami. Niczym mnich pokutny
1427     3|        pobożnych, zastawia się dłonią. I rzecze krótko: ~"Chodźmyż -
1428     3|        przykucia u ramion krzyża tego. I słyszą:~"Igrce sztuk wszystkich!
1429     3|             się waganty pod ten miecz. I takie ich opłomienienie
1430     3|               sprężonymi nagle ramiony i rozwartą dłonią.~Na uboczu
1431     3|            nigdy oddalić się nie może. I zdało mu się teraz, że nie
1432     3|                jego na łańcuchu trzyma i prowadzi przez życie. I
1433     3|                i prowadzi przez życie. I przeklinał w duchu igrę
1434     3|              Bo każda, nawet żonglerów i goliardów sztuka, wydała
1435     3|                o ziemię ciśnie z pasją i z jeszcze większą, nie włada
1436     3|             dni konieczności, bo nawet i tę czapę z głowy. Nagą wolą
1437     3|              mnie, dolo gromadzka!..."~I dobywając gdzieś spod bierwion
1438     3|            jaką!"~Ze wszystkich końców i zakamarków gospody znoszono
1439     3|                w swej oponce brunatnej i czerwonym kapturze wesołka
1440     3|            rogów ponure wycia w oddali i bębnów alarmy po basztach -
1441     3|          chwili w zawrotnych poskokach i pląsach po izbie całej.
1442     3|                jakby zaklęciem w gbury i zbóje, bliższe mu były w
1443     3|   pobudliwością ciał czujnych, chyżych i bez statku. Bo wręcz w ciało
1444     3|                o napięte struny porywu i szału gromady całej.~"Hej,
1445     3|              nowym tętnem w żyłach gra i tańczy - hej! werble szaleństwa
1446     3|                 hej! werble szaleństwa i nadziei waszych!"~A zwróciwszy
1447     3|              przed oczyma im wywinie.~"I powiodę was - za rycerza
1448     3|                jego łydki w kolczudze. I całuje w nakolennicy blach.~"
1449     3|           wytrzymała tych harców jego. I dopadłszy go gdzieś na środku
1450     3|                bębny po grodzie całym. I rozpętałoż się diablę rybałtowe
1451     3|           złego w tej chwili... A może i urzeka tych spojrzeń jadem...
1452     3|            rozpostarł się płaszcz nocy i skrajem o mury miejskie
1453     3|            nakrył gród topielą granatu i złotymi gwiazdy - duszom
1454     3|            murów, z wszelakich oddali. I naniosło niepokojów z szerokiego
1455     3|           usypiały głuche rogi stróżów i te ich balowe nucenia, błogosławiące
1456     3|           nucenia, błogosławiące ciszę i spokój dusz.~A jednak tu
1457     3|               spokój dusz.~A jednak tu i owdzie wychylała się z okna
1458     3|           Gdzie spojrzy, dachów piachy i granie w ciemnościach zadrzemania;
1459     3|               w światy niestatki młode i złu duszę zaprzedać gotowe -
1460     3|             światy dalekie! Przez mury i rowy miejskie jak kot przeleźć
1461     3|               ulicach grodu pusto było i głucho. Tylko z wieżyc i
1462     3|               i głucho. Tylko z wieżyc i baszt hukały sówki ponurym
1463     3|                głów młodziańskich, tam i sam, jakby nici uroku snując
1464     3|           Przeklęte niech będą waganty i sztuki ich wszystkie! Przeklęte
1465     3|                dymu buchnęła nad dachy i zakołowała się w rudych
1466     3|          ludziom statecznym wydała się i ta ponurość chwili czymś
1467     3|                biegł z nosem tropiącym i chwytał w nozdrza zalot
1468     3|          pomsty Boże obiecując Sodomie i wysłańcom szatana - co oznaczać
1469     3|                oznaczać miało: grodowi i wagantom.~Przy czym wskazują
1470     3|           groźnie na kościół w oddali.~I zaprawdę: podświetlone łuną
1471     3|          olbrzym, który na kolana padł i pręży ku niebu ramiona oba,
1472     3|                zacień onych krużganków i podcieni na wyży, pod łukowe
1473     3|               popłochem, ruszyły snadź i święte postaci spod baldaszkowych
1474     3|            cieniów tumu; aż ocknie się i zło samo na poniżu: podejmie
1475     3|                przycupnięte na okapie. I załopoce tym skrzydłem jego -
1476     3|            krwawym.~"W imię Ojca, Syna i Ducha!..."~Tak się żegnał
1477     3|                Sczerniał od tej posoki i biały sznur franciszkanina
1478     3|            myślami swymi nie włada, bo i pokutę nawet tymi obrazami
1479     3|                 Po raz setny wywoływał i odtrącał od się to kuszenie.
1480     3|            podjął wreszcie kark mnicha i wysztywnił go na klęczkach.
1481     3|            wysztywnił go na klęczkach. I za pacierze, które stygły
1482     3|              ramię. A co śmignie sznur i uderzy w krwawą już na grzbiecie
1483     3|                głuche nagle uderzenie.~I ręka od szpanu mocniejsza
1484     3|         piekieł? Z kim się tu borykać? I o co, duszo mizerna? Ty
1485     3|              ku kobiecie może by nawet i Lancelot sam nie pokonał
1486     3|                nie pokonał wielkoludów i nie wyzwolił grodu. Tyżeś
1487     3|             twarzą od łuny odwrócił: < i słońce Świętej Ziemi cię
1488     3|               cicho wszystkie zaklęcia i zażegnania.~Jakoż znikł
1489     3|               chwilą, dorwał się ponoć i do kościelnego dzwonu?!
1490     3|               cały: rozpłomień w sobie i ducha twego żądze! - wyjrzyj
1491     3|                surge de profundis...!"~I roztoczyły się w wachlarz
1492     3|             broni wszelakiej poszczęki i gonitwy na "huzia!" tłumów
1493     3|         mieście dzieje?!"~"To samo, co i w tobie, frate: walka dusz
1494     3|            frate: walka dusz osiadłych i tułaczych walka!"~Zatrzepoce
1495     3|             takie nagłości dzieją, tam i zakonnik bywa ku potrzebie -
1496     3|           przeraźliwym świstem pościgu i wrzaskiem uganiania się
1497     3|                   Ten między nimi wiła i diabła wysłannik najgorszy!...
1498     3|                o głowę chyba człeczą - i jeden tylko krzyk rozdzierający:
1499     3|           wypłynął księżyc znad murów. I wejrzał na plac kościelny
1500     3|               źrenicą zaświatów, która i grodu mury w zamki-niewidy