Czesc

1501     3|                zamki-niewidy odmienia, i człecze postaci tak odcieleśnia,
1502     3|            smukłe szeregi pań świętych i błogosławionych królowych.~
1503     3|              kamieniu. Rozmroczyły się i cienie po bokach miesięcznej
1504     3|            ulicy pstra wataha rybałtów i żaków wędrownych, każdy
1505     3|                zębami. Krwią ocieka ta i owa głowa, a wszystkie dymią
1506     3|               w górę wznoszą koncerze. I jednym ruchem szyj obu obzierają
1507     3|            jest w tym smoczym kadłubie i dziobie kruczyska, które
1508     3|             podejmuje mnicha z klęczek i wlecze musem po zaczarowanej
1509     3|             ohydnej biało-krwawej mazi i świeci nad czołem czerwienią
1510     3|             jeszcze w dłoniach smyczek i gęśle igrca. Szmatką przyplusnął
1511     3|               zabity, tylko bose stopy i łydki waganta wysztywniają
1512     3|              ze postacią Panka, gędżca i joculatora padła tu pod
1513     3|            strażnikami, wysztywnionymi i po skonie, leżą w kłębkach
1514     3|           toporzyska czekanów, dziryty i bełty, miotane jak w tarcz
1515     3|          popisów, strzaskana w drzazgi i wióry, ułomkiem drewna została
1516     3|        garściach; nim to pewnie rozbił i wywalił bramę grodzką. Tymczasem
1517     3|                woli tułaczej.~Wyruszył i franciszkanin z wagantami
1518     3|             dobrawoli pielgrzymi mnich i nie za pobożnych myśli przewodem,
1519     3|       pobożnych myśli przewodem, bo go i Ziemia Święta nie Kalwarią
1520     3|               Oto wiodą go pod ramiona i wloką w miesięczne tonie,
1521     3|          Singunt, wędrownica gościńców i jej towarzysza, Saga, wiele
1522     3|               na podgórzu droga daleka i urywa na szczycie w łęku
1523     3|              między gwiazdy.~Tak igrce i żaki, za przewodem rycerzy
1524     4|            szkapy, ledwie te wory ziół i kamieni narzucić mu zdołał
1525     4|               się nad tymi wory kołpak i broda starego. Naleczył
1526     4|          przodują żywe kamienie grobów i żonglerowych opowieści duchy.~"
1527     4|             one mediae virtutes - doli i żądz człeczych, nie wyżytych
1528     4|           wyrzucając tęsknoty niejedne i ponad to Empireum samo...?"~
1529     4|               łeb swój dziwnie kudłaty i szczeciniasty ku ziemi wyciąga,
1530     4|                jagnięciem na ramionach i trzodą owieczek długoszyich,
1531     4|              lekarz na Jezusa-za-murem i pochyli się na koniu. Milszym
1532     4|               pierwsze zaledwie słowo.~I utknął wraz na nim: stropiło
1533     4|           swoje w tym gwałcie zratował i bramę grodu minął - wraz: "
1534     4|        pierwszy z rodzicielskiego domu i Twój Franciszek święty;
1535     4|                   Żem człek uczony?... I ze świeczników wiedzy niejeden,
1536     4|               towarzyszów Muzy: igrców i żaków gościńców świata...
1537     4|                Którędy? Drogą cierpień i smutków człeczych, którym
1538     4|            swarzy się w myślach kacerz i z najmilszym dla się Bogiem.~
1539     4|              pochodowy rozgwar gromady i cichną z nagła, jak te żabie
1540     4|              żaków, siłacza, linochoda i gęślarza - ran własnych
1541     4|          pogrzeb swoich, jeśli możesz, i wracaj, jak umiesz, do swej
1542     4|                 Ciągną oto po gościńcu i wzdychają tłumnie.~Niedźwiednik,
1543     4|               porzucił krwawą siekierę i chwycił się znowu łańcucha
1544     4|             się towarzysze na gościńcu i hukają na niego z daleka.
1545     4|               nie tylko goliarda, lecz i towarzyszy wszystkich.~Alić
1546     4|           płaczkę z pogrzebową atencją i nawołują kamratów, aby przystanęli
1547     4|                 Wrzawą, raczej śmiechu i zdzwienia niźli radości,
1548     4|           teraz płakać, niech szerszej i weselszej doli na świecie
1549     4|            świecie zazna, Zwłaszcza że i z gospody niewiele zostało
1550     4|                po tym porąbaniu stołów i ław." "Niech idzie!" - godzą
1551     4|               tak nie trzęsła w płaczu i godniej przedstawiała się
1552     4|               tym bardziej dziewczyna. I ciągnie z nimi w światy,
1553     4|           wydawała się całkiem okazale i dorodnie w płaszczu czarnym.
1554     4|            jakiej?... Skoczki nie ma - i może wcale już nie wróci...~
1555     4|               Zblednie, odglansuje się i na policzkach, wybielą się
1556     4|                policzkach, wybielą się i te ręce czerwone przy robocie
1557     4|                lepią, nie święte ponoć i tańcują. Niech tylko z nami
1558     4|                uwysmukli się, wypieści i udelikatni rączki, a pod
1559     4|             przyozdobi dumnie w stroje i futra, niech ubarwi szafranem
1560     4|               szafranem wargi, nozdrza i uszy, niech w chrapki weźmie
1561     4|           światem wielkie lumen wiedzy i sztuki wszelakiej: Paryż
1562     4|           pewno, kędy droga do Paryża, i wskaże im, kiedy i gdzie
1563     4|             Paryża, i wskaże im, kiedy i gdzie skręcić trzeba. Okrutnie
1564     4|               świata stron płyną wciąż i płyną ku niemu te rzeki
1565     4|            panie uprzejme.~Pozwoli Bóg i lichemu żaczkowi z najgłuchszego
1566     4|               zamku gród dla mieszczan i wszelkiego gburstwa; za
1567     4|            takie, za które u nas turma i klątwa. B j co mistrz w
1568     4|            terminach uczenie wywiedzie i łaciną w głowy włoży, to
1569     4|         wyśpiewa ku zohydzeniu mnichów i ich nauk - bo z mnichami
1570     4|       wypaskudza się mieszczuch gburny i dufny, którymi pomiatają
1571     4|              są tam w wielkiej estymie i osłonie. Żonglerom wszystkie
1572     4|             króluje, a wielkość rządzi i oświeca.~Tak wynurzają się
1573     4|                granic kobiecego rozumu i zaciekawień. I owo "Muzą", "
1574     4|        kobiecego rozumu i zaciekawień. I owo "Muzą", "duchem" i "
1575     4|                 I owo "Muzą", "duchem" i "oświeceniem" atakować zechce
1576     4|             ten do goliardowej familii i ze szkół jak do rodziny
1577     4|              nie będzie. Bo nad szkoły i kościoły milszą mu się stanie
1578     4|            gościńcach academia vagorum i jej Musa pedestris. Przy
1579     4|          świecie nie imponowały szkoły i nauk doktory. Na to jedyne
1580     4|     przytrafiło się nigdy.~Więc starsi i najmłodsi hurmem zgarną
1581     4|                 Urwała się nagle pieśń i przycichły gęśle. Gdyż oto
1582     4|        odczytane przez żaków wezwanie.~I poczną wraz odmawiać pacierze,
1583     4|           pacierze, a żegnać się gęsto i w piersi bić. Tak się namodlą
1584     4|               powstaną z westchnieniem i ruszą dalej szlakiem wędrowania.~
1585     4|              po świecie ochoczość serc i ducha czujność. Po co?...
1586     4|              Po co?... Ty jeden wiesz. I Paweł Twój. Który zasię
1587     4|             kto z nas wiedzieć może? - i kiedy - i przed kim?!...
1588     4|             wiedzieć może? - i kiedy - i przed kim?!... Grzmią kościoły
1589     4|           pieśni naszych, my w kuglców i wesołków kompanii z sprośną
1590     4|             kompanii z sprośną piosnką i gawędą ciągniemy przez gościńce.
1591     4|                człowieczeństwa kielnię i młot, i gęśle i pieśń, i
1592     4|        człowieczeństwa kielnię i młot, i gęśle i pieśń, i słowo,
1593     4|                kielnię i młot, i gęśle i pieśń, i słowo, sami - wytrącony
1594     4|               i młot, i gęśle i pieśń, i słowo, sami - wytrącony
1595     4|         wagantów: pątniczego łaknienia i żaru tułaczy. Nie daj ich
1596     4|        gościńca daj zmyć - zmyć z oczu i serca! - wszystką miałkość
1597     4|                 wszystką miałkość żądz i smutków razem: lęgną się,
1598     4|             uczynił, dajże ku tej doli i serce świata, by ogarnęło
1599     4|               ogląda, żegna raz po raz i zatula w habit.~Z miesięcznej
1600     4|            lecz dziewczyny ręce białe. I nie pióra to na wietrze
1601     4|         Niesamowicie to jednak giętkie i skrętne, i polotne na stopach,
1602     4|              jednak giętkie i skrętne, i polotne na stopach, a ochocze
1603     4|             się po księżycu blade ręce i twarz dziewczyny... "Nie
1604     4|              tu strumienia?...~"Wolnam i ja!" - huknie nagle, wyrzucając
1605     4|              wyjął mu wówczas z garści i parsknął nad nim jak ten
1606     4|            jedno kolano, żegna się raz i drugi...~Z nieufnością oglądał
1607     4|         pogańskim kształtem zdziałana. I zło a czary na rozstaje
1608     4|          kołysze w chodzie zad tłusty. I dmie w dwoiste piszczałki
1609     4|             zagra, a pod dali zawiewem i morzem wielkim w przeczuciach
1610     4|                fletnie obie nuty życia i wiąże, wieczyście sprzeczne,
1611     4|                 de quo ludunt venti...~I ten chorału spazm:~nunquam
1612     4|              dobrawoli pielgrzymi brat i nie za pobożnych myśli przewodem.
1613     4|        Sintgunt, wędrownica gościńców, i jej towarzysza Saga, wiele
1614     4|         gościńca, w łęku między borami i zakłębieniem mar czyśćcowych (
1615     4|             lecz umniejszony kształtem i jaśniejszy barwą, płynął
1616     4|                powieki przecierał: już i śladu nawet nie było po
1617     4|              stronę: w przepaść świata i czasów - właśnie jak ten
1618     4|            głowa z piszczałką u wargi. I choć tak wyogromniała kształtem,
1619     4|             zbłąkaną, na bary ją wziął i odnosi przeorowi - w stronę
1620     4|               idący.~Wśród tych opałów i perlistości cichego zaranka.~
1621     4|            bielejące opary, po wieżach i blankach ociekają już rośnią
1622     4|             twoja kwestarska - gdzie?! I w czyich rękach?... A za
1623     4|            ramię, odpadłe od krzyża. A i próg furty, gdy doń czołem
1624     4|               kobiecego ducha? On duch i najsurowsze mury samotności
1625     4|           mnich do piersi habit, sznur i różaniec. I odstąpiwszy
1626     4|               habit, sznur i różaniec. I odstąpiwszy od furty, jął
1627     4|             Jej stóp.~Wszystkie święte i rycerskie panie nabierały
1628     4|               postaci; w złoto, błękit i purpurę przystrajał je pracowicie
1629     4|              głowę pochyloną nad pracą i mawiał:~"Z najczystszego
1630     4|            życia w glorii niebieskiej. I na to się godził: takie
1631     4|      najsurowszej reguły na się wdział i strasznie tęsknił do śmierci -
1632     4|             przy tych słowach przeora. I jakże nawiedzał odtąd co
1633     4|            cichość Jej lica w kamieniu i z surowości dziewiczego
1634     4|            Niej na karty księgi obiele i błękity szat najpowłóczystszych
1635     4|              na kartach księgi, pełzły i klasztornego ogrodu kwiaty:
1636     4|              tylu wejrzeń niewieścich. I jęły panie rycerskie pod
1637     4|          Czołga się mnich na klęczkach i bije w piersi:~"I oto wziąłem
1638     4|            klęczkach i bije w piersi:~"I oto wziąłem dziś w oczy
1639     4|      najpłomienniejszą purpurę świata. I w ogień żył swoich. I na
1640     4|          świata. I w ogień żył swoich. I na usta. Tu, tu na wargach
1641     4|               Porwie się mnich z kolan i przygarnia piersią całą
1642     4|           kwiaty już powiędłe.~"Weź... I nie przynoś Mi ich więcej -
1643     4|                coś go kleszczem chwyta i odciąga precz od żywego
1644     4|           dopiero za głowę się chwytać i ciemię rękoma jak od razów
1645     4|            Wiesz wszak, frate: opuścił i święty Aleksy umiłowaną
1646     4|                aby się lica napatrzeć. I umrzeć pod jej drzwiami.
1647     4|         ustąpić się lubej jak w łożu - i zatulić zbielałymi kośćmi
1648     4|             miłością święty Aleksy..."~I usłyszy on śmiech piekieł,
1649     4|             starganie łańcucha kotwicy i strzaskanie steru. Fala
1650     4|              lichą łupinę łodzi naszej i niesie na falach marzeń
1651     4|               mniszego pełgania ciałem i duszą: odraza w nim dla
1652     4|                pani. Lancelotowy miecz i tarczę w rękach dzierż!...
1653     4|               chuście. Płacze noc całą i kaprysi w rozmarzeniu piękności
1654     4|                  W jeństwo wziąć muszę i siłą do pani przywieść.
1655     4|        skrzydło płaszcza; błyska zbroi i miecza pogroza.~Porwie się
1656     4|               Porwie się mnich z ziemi i przypada piersią do żywego
1657     4|             się broń!" - usłyszy Głos. I starł się w tej chwili ze
1658     4|               pani wielkoludów gromił. I usłyszy trzask okrutny hełmu
1659     4|           usłyszy trzask okrutny hełmu i czaszki razem - runął do
1660     4|                na ustach rozchylonych. I w nagłą jakby niepamięć
1661     4|             dusza nie ogarnie chyba... I już tylko ten szept olśnienia
1662     4|              przeor z bratem furtianem i coś mu prawi nad głową pochyloną.
1663     4|            furtian.~Z posochem w dłoni i torbą przez ramię wyrusza
1664     4|               rzadka za furtę wygląda: i oczom, i nogom starym świat
1665     4|                furtę wygląda: i oczom, i nogom starym świat nazbyt
1666     4|        wędrowanie...~Trzęsie się głowa i broda siwa w śniecie pielgrzymiej
1667     4|              klasztor gorliwą modlitwą i pod jego murami.~Podchodzi
1668     4|              kładzie mu rękę na głowie i powiada za wymówkę całą:~"
1669     4|                by nie uprzykrzył sobie i mojej powolności dla cię.
1670     4|              do Tej tu garniesz, która i za wagantów dusze najniestateczniejsze
1671     4|                za co ma od nich pieśni i muzykę, jeszcze piękniejsze
1672     4|               w mowie innej nad pędzle i farby, aby tym wymowniejszą
1673     4|                tym cichsze milczenie - i w modlitwie. A kto pracuje,
1674     4|               krok jego słaniający się i to drżenie co chwila, które
1675     4|                mu przynosi kubek mleka i bułkę. Długo trzyma to mnich
1676     4|         pachniała, lecz dobrocią samą.~I nie posilając się jadłem
1677     4|                kwestarska!" - szepnie. I w pałąk pogięty w przygnębieniu,
1678     4|               Boża. A czyś ze szkatułą i cenniejszych skarbów klasztoru
1679     4|                mnichowi odpasać sznur. I kiwa siwą brodą nad śladami
1680     4|             zarzuca ją bratu na szyję. I wiedzie go jak na postronku.~
1681     4|               najgłębiej w kapturze, a i dłońmi jeszcze się przysłania -
1682     4|               dochodzą pomruki litanii i głuche przyjęki śpiewacze
1683     4|               śpiewacze niczym oddechy i westchnienia samych murów
1684     4|              celi, wiedzie w nyżę okna i przywiązuje do wysokiego
1685     4|                powłoki cielesnej, szat i farb tyle im tylko użyczysz,
1686     4|           sięgały nad księgę po pędzle i farby.~A przeor dobywszy
1687     4|            kładzie oto rękę na kartach i prawi: jak to brat Łukasz,
1688     4|          uwięziony Duch się wyświetla.~I wyszła ta światłość z księgi
1689     4|           wyszła ta światłość z księgi i mnicha słońcu samemu naprzeciw.
1690     4|            słońcem zajrzały przez okna i gołębie ciekawe; dziwią
1691     4|            gołębie ciekawe; dziwią się i wypatrują ruchliwymi główki:
1692     4|           wieżę, polecą w górne kręgi. I znów oto spadają na okna
1693     4|            ojca wzrok gdzieś przed się i jakby mury celi przenikając
1694     4|              Więc mnich pędzle odrzuca i ostrzy pióra. Rychło mówić
1695     4|               toku, zasmuca się bardzo i mówić całkiem przestaje.~"
1696     4|             poeci, żeśmy lichym słowem i pędzlem mnichów podjęli
1697     4|              wszystko w nas weseli się i woła z Dawidem: "Gotowe
1698     4|               serce moje: będę śpiewał i grał... wstanę o świtaniu!"
1699     4|           ostatni."~"W imię Ojca, Syna i Ducha" - żegnał się brat
1700     4|               wsuwa głowę brat furtian i, choć z palcem milczenia
1701     4|          Zasapał się, zadyszał cały, a i poczerwieniał na twarzy
1702     4|              furtiana.~"Daj mu co jeść i niech rusza z Bogiem" -
1703     4|             przecie niełaska chwili.~A i teraz oto jeszcze wypręża
1704     4|             Opadło ramię, a wraz z nim i gniew; odmieniły się myśli
1705     4|            odpędzać od furty żonglerów i goliardów ze świata: są
1706     4|                błogosławiona Pia serce i tęsknoty Franciszka. Nie
1707     4|         lubością słuchają brat furtian i Łukasz pouczenia przeora.
1708     4|              Łukasz pouczenia przeora. I błożą się tą myślą, że są
1709     4|       przytrafiało się to przeorowi, a i z lekceważenia spraw ziemskich,
1710     4|               znów wygodnie na skrzyni i powiada:~"Ad laetitiam spiritualem
1711     4|            Boże poruszać serce człecze i w dziele naszym. Na czymżeśmy
1712     4|             goliard w czarnym płaszczu i kapturze klerka, z ramionami
1713     4|                na piersiach, a z gęślą i smyczkiem w kułaku - wydało
1714     4|               nocy dościgła go w celi.~I ze zgorszeniem nieomal postrzega,
1715     4|               dworną: sali nowe pieśni i wiersze na świecie i że
1716     4|            pieśni i wiersze na świecie i że chętnie ich się tu posłucha,
1717     4|         spojrzawszy spod oka na księgę i pióra przy niej, posępnie
1718     4|                gdy pospolitą mową Muza i z ksiąg nawet klasztornych
1719     4|                  uspokaja go przeor. - I po staremu łaciną tylko,
1720     4|              swoje powiadać potrafi. A i z tym nawet przed trony
1721     4|        oświeconych. Tu zostanie, gdzie i kości nasze."~I na to cierpko
1722     4|        zostanie, gdzie i kości nasze."~I na to cierpko odpowie goliard,
1723     4|               że gdy żywe słowo pieśni i wierszy martwe, bez tonu,
1724     4|                składa - pora goliardom i żonglerom gęśli swe o kamień
1725     4|            przydrożny roztrzaskać... A i próżne zresztą te zabiegi
1726     4|              leży. Mistrze po szkołach i żaki o pilnych zadkach lubią
1727     4|                nie mistrzom, przedsię, i żakom po szkołach, lecz
1728     4|              niemu przeor mądrym okiem i czołem. Ale przyjrzawszy
1729     4|                się goliard na skrzynię i - skarcony - już nic złego
1730     4|             użyczy ciepła serc waszych i tonu najprzedniejszych gęśli
1731     4|             przeor ku niemu gwałtownie i dłonią stłumi na ustach
1732     4|           powtórzy goliard posłusznie.~I wtedy dopiero przeor, uspokojony,
1733     4|              głosem do się coś powiada i po celi franciszkańskiej
1734     4|               jakby za nim się ogląda. I ukrywa twarz w dłoniach.
1735     4|                sprzed lica nie oderwie i nie zatrzyma w swoich.~Mnich
1736     4|            czym prędzej kaptur na oczy i oburącz przysłania uszy -
1737     4|          krótkiej z goliardem rozmowie i wypytywaniach o coś, chodzi
1738     4|        wypytywaniach o coś, chodzi tam i sam po celi;, a choć się
1739     4|              zaszedł; człek zza gór."~"I tenże ci mówił, że Pitagor
1740     4|                że Pitagor to po piekle i czyśćcu mistrza za żywa
1741     4|             czeluście piekieł otwierał i za mnie z potępionymi duszami
1742     4|           zaledwie strzępy jakoweś, tu i owdzie spisane, błąkają
1743     4|             Dopełnienie w duchu, tonie i kolorze na wielceć pono
1744     4|    szlachetniejszej dojrzało jabłoni."~I w starczej nagle krzętności
1745     4|               w górach pustynie, gdzie i żebrem bogobojnym się nie
1746     4|         skórzaną. "My zasię, żonglerzy i goliardy, zawsze o głodzie
1747     4|             goliardy, zawsze o głodzie i nie na żebraczych karkach
1748     4|             lecz w piersiach dumnych - i żywym słowem - przynosimy
1749     4|               niech leży, skoroś taki!~I kroczy znów po celi, z sobą
1750     4|                 Kto wedle ciała chadza i błądzi, ten choćby cudem
1751     4|          Monsalwacie... Tyżeś w piekle i czyśćcu duchem był i rozproszył
1752     4|            piekle i czyśćcu duchem był i rozproszył to potem po gościńcach
1753     4|                  Martwą, bez tonu jest i mądrość nawet sama w księgach,
1754     4|         mądrość nawet sama w księgach, i klerków samotna nad księgami
1755     4|              zgiełków świata nie skupi i duchem na szukanie rzeczy
1756     4|                pójdzie - ten chociażby i czysty prostaczek wobec
1757     4|           czysty prostaczek wobec Boga i Muz, jak Parsifal za młodu;
1758     4|              Parsifal za młodu; choćby i ziemskich wrogów pogromca
1759     4|              ziemskich wrogów pogromca i ofiarny prostotliwiec jak
1760     4|               jak Lancelot sam; choćby i niebieskich roztęsknień
1761     4|     zaokrągliły się oczy w zdumieniu. "I franciszkanin to powiada?!
1762     4|          miłość, by najczystszą, niży? i tę ofiarność rycerską, jaka
1763     4|                 jaka z niej się rodzi? i ten cud, jaki ona dokonywa
1764     4|        wywyższeniu rodzaju człeczego - i ponad miłość samą."~"I franciszkanin
1765     4|                 i ponad miłość samą."~"I franciszkanin to wszystko
1766     4|            przed ciekawością włóczęgi.~I dla przerwania ostatecznego
1767     4|               musnęło ucho na gościńcu i z czym do mnie tu przybiegłeś:
1768     4|                płonę Pitagor po piekle i czyśćcu wodził - dopełnieniom
1769     4|               przeora wiało nań ziąbem i ponurością, zdało mu się
1770     4|               stary, bo wystawił palec i karci go surowo:~"Nakazałem
1771     4|               w mowie innej nad pędzle i farby! Słowo zostaw oświeconym."~
1772     4|               bezwiednie po swe gęśle. I tak je jakoś na kolanach
1773     4|          cesarstwa, obie mowy zza Renu i tę zza gór. Więc czyta chciwie,
1774     4|               drugą księgę już sięga - i z tej rad by coś na głos
1775     4|               głaszcze jej okute skóry i niczym do skrzyni cedrowej
1776     4|                 Goliard czai się uchem i powieką na słowa mistrza,
1777     4|      rozkołysane jak katedralny dzwon.~I słucha:~Którzy chadzacie
1778     4|             drogą miłowania, ~Słyszcie i wejrzyjcie na mnie!...~Przerwał
1779     4|               początku, wystawia palec i rozważa:~"Do chrześcijan
1780     4|           drogę ku dalszym celom snadź i mistrz sam ją uważa. Z nami
1781     4|               jest! Nie z dominikany."~I w cichości wywodzi coś jeszcze
1782     4|                ramię przeora:~Słyszcie i wejrzyjcie na mnie:~Byważ
1783     4|             moc, równa mej boleści?...~I w tejże chwili kułak goliarda
1784     4|           księga zwali z kolan przeora i runie z łoskotem o ziemię.~"
1785     4|               w sobie w brodzie ukrył.~I klęka starzec nad swą księgą
1786     4|              podejmuje z ziemi.~,,0wóż i krewkość słabości twojej,
1787     4|         Boetius! Każdy żak ci to powie i na pierwszych zaraz kartach
1788     4|                stoim my skąpo o pieśni i wiersze nasze: żaden z nas
1789     4|              nich nie dowiesza! - woła i trzęsie w alteracji tą czupryną. -
1790     4|          oddałbym żadnej pieśni mojej! I w kości nie przegrałbym
1791     4|                przeor na uspokojenie.~"I to jest nieprawda! - sprzecza
1792     4|              wielką atencją, a goszczą i nocują nawet u siebie. I
1793     4|               i nocują nawet u siebie. I u nas może taki stałby się
1794     4|               nas może taki stałby się i dojrzał, gdyby panowie innego
1795     4|            zasadzać się na kupców juki i wory, a ducha samego odtrącili
1796     4|            precz - na rynki grodzkie!"~I tak się w nim wszystko burzy,
1797     4|               twój Zakon Ducha, widzę, i od Bożego bodaj gniewu...
1798     4|                  Nie lepszy ponoć jest i ten mistrz twój - podjął
1799     4|          niedopełnienia, on to właśnie i te gęśle nasze zapowiedne,
1800     4|                gęśle nasze zapowiedne, i nas samych za stracone łamie!...
1801     4|              kto gęśle o ziemię rzucił i roztrzaskał.~A przeor chmurzy
1802     4|    największych targań się, niestatków i grzechów świeckich: nad
1803     4|             oto w tej chwili na skórze i okuciach księgi wiecznej.
1804     4|            Kiwa głową nad tym widokiem i szepcze do się: "Pierwszy
1805     4|            pacierza postaci Tej, która i za wagantów dusze najniestateczniejsze
1806     4|                za co ma od nich pieśni i muzykę, jeszcze piękniejsze
1807     4|           gdyby dla oczyszczenia duszy i zaskarbienia sobie Jej łask
1808     4|             przydechy zgrzybiałości. A i myśli odwróciły się w nim
1809     4|           odwróciły się w nim od ksiąg i ducha ku ludziom i ich dolom:
1810     4|               ksiąg i ducha ku ludziom i ich dolom: kamieniem leżała
1811     4|                miłości... zgrzeszeniu. I pokucie... A sukna na nową
1812     4|           mnich westchnieniom przeora. I duma:~"Przybiegł tu ze świata
1813     4|        joculator świecki, poeta. Był - i poszedł, uczepić się może
1814     4|           gniewu Bożego jeno usłyszał. I poszedł - z nie ulżonym
1815     4|            księdze, wybiegnie za furtę i dogoniwszy go na drodze,
1816     4|                rad innych sądzi surowo i okrutnie: zły sędzia, Kajfasz?!..."~"
1817     4|                    rzeknie mnich cicho i ulegle,~I tym ciężej uczyni
1818     4|          rzeknie mnich cicho i ulegle,~I tym ciężej uczyni mu się
1819     4|             sercu.~Nielekko było snadź i przeorowi. Serce stare surowo
1820     4|              nad życiem łacno odmienia i, sądzące, samo osądzone
1821     4|               całej - wraz z jej błędy i grzechy, ,,Oto - myśli -
1822     4|            niebieskiej oliwy owładania i harmonii za całe moje tu
1823     4|           zwichrzoną czuprynę waganta!~I znalazła się wraz ta głowa
1824     4|              się uczestnikiem korzenią i tłustości oliwnej!..."~Ponurą
1825     4|            droga w świat, między murem i okopem klasztoru. W długi
1826     4|                wonią ziemnej próchnicy i piwniczną zatęchlizną cegieł.
1827     4|               samotności. Gdyby czarne i ściągnięte w tej chwili
1828     4|         księgach tyle ducha, że mu owo i cedrowe drzewo samo u klasztoru
1829     4|             wygnania z przystani ducha i dobrej samotności na niestatek
1830     4|                rozłożystościach cedru.~I przekorą natury waganckiej
1831     4|                z tym wejrzeniem statku i osiadłości:~"W habicie zakonnika
1832     4|             tej ciszy błędnego rycerza i wędrownego poetę razem znalazłem
1833     4|                wyższej nad objawione!"~I aż się przeraził w tej chwili
1834     4|               takim ich wyczekiwaniem. I zapatrzył się po raz drugi
1835     4|       Zwietrzył snadź grzech waganctwa i w skrzyni przeorowych ksiąg.
1836     4|            rycerza może, snuje się tu. I zostawia po sobie ślady
1837     4|           furty, zatrzymuje się pewnie i czeka na przeora, by się
1838     4|                chaszczach przydrożnych i jął skrzypieć cedru konarem,
1839     4|       skrzypienie nad klasztoru furtą. I wypłoszyło coś żywego z
1840     4|        przypadła gdzieś sowa na krzew. I z wklęsłej twarzy swej błyska
1841     4|                 Otrząsnął się w sobie.~I jął się rozglądać naokół,
1842     4|             prędzej w tchnienie świata i życia - w słońce gdzieś
1843     4|             się w bak, między te głogi i ciernie na okopy klasztornej
1844     4|                w kamieniu.~Szamoce się i targa śród krzewów ciernistych,
1845     4|             nie zatrzymał się na wale.~I nie obejrzał poza się.~Za
1846     4|               zamków pod błękitu banią i chmur białych przelotem -
1847     4|             klasztoru rozłożyste dachy i cedru czarną nad nimi zastygłość.
1848     4|            Spoglądał na te zamki, gród i klasztor jak na przystanie,
1849     4|               gęsią w klasztorze jakby i ster swej łodzi zostawił.
1850     4|               łódź swą bezsterną rzuci i - pod obłoków przegonem
1851     4|             Onaż to wszak za te pieśni i muzykę, którymi ją obdarzacie,
1852     4|         zawziętość ogłuszyła go rychło i na ten ostatni zew franciszkańskiego
1853     4|           niepłodne a myśl ich pojemną i bystrą w pogodzie, niźli
1854     4|        jaszczurek bezliki na głazach - i oto zaczarowana jakby pustka
1855     4|                na oko jak ciało obłych i miodnie pozłocistych od
1856     4|              to snadź ogrodnicy łopatą i motyką, z zagonów swych
1857     4|             Jaszczury się na tym lęgły i rozsnuwały bluszcze.~Wstrząsa
1858     4|              gdzieś na złamaną kolumnę i cietrzewi się skrzydły a
1859     4|                grda, tokuje, tęskni... I urwie nagle.~Tam przycichło -
1860     4|       zatrzepoce w podrywie gwałtownym i dwoistymi jak gdyby skrzydłami
1861     4|             wprost na piersi goliarda.~I spadają mu całunki na policzki,
1862     4|               przecie zza murów smutku i śmierci - że nie został,
1863     4|               przez jedną noc w kraśne i zbrukane szmaty cyganki.
1864     4|         pieszczoty stargałoby na sobie i najdelikatniejszego bisioru
1865     4|            kukły niewieście po grodach i zamkach. Ale dziś nazbyt
1866     4|            swym strojem w miasto wnosi i że się z ludźmi wałęsa -
1867     4|          chwila czerwienieje na twarzy i ogląda się przy tym na miasto.
1868     4|             się, że gotów nawrócić tam i w odwecie za jej krzywdę
1869     4|             nawet odpowiedzieć słowem.~I gwałtownym ruchem wyrywa
1870     4|               szmatka bardzo potrzebna i ogromnie ważna. Takie to
1871     4|                ją na ratusz do podatku i do zapisania w grodzkie
1872     4|          Odpycha skoczkę od się precz. I powiada, że nie obije cholewą
1873     4|              po raz drugi już dzisiaj.~I wybuchnie nagle takim zaszlochem,
1874     4|       zaszlochem, że aż stuli się cała i rozdygoce ciałem.~Chwycił
1875     4|             nigdy. Inne w nich dusze.~"I niech je Pan Bóg sam sobie
1876     4|              Ale ta miękkość w myślach i dłoni, niczym przez gęśle
1877     4|              dłoni, niczym przez gęśle i smyczek, zapadła mu w piersi.
1878     4|               spoglądał na gród, zamki i klasztor: jak to wytrącony
1879     4|      zdrobniały się jakoś te żale.~Oto i wśród kamratów nawet obcym
1880     4|                 że zazdrosny; żonglery i żaki, że się o sztuki ciągle
1881     4|                wszystko w jedno miesza i na drobne miele. Do nie
1882     4|              lecz organów.~,,W czyśćcu i piekle był za żywą duszą
1883     4|                politowania.~Ale gdy to i owo z księgi mistrza opowiadać
1884     4|             jak w tęczę: że mądry jest i wszystko wie! Oderwały się
1885     4|                rozczarowany: "Złożyłaż i w to nawet swe jaje!" -
1886     4|        satanassa przecie!"~"Nie trzeba i diabłu pomocnic lepszych!"~
1887     4|               czy ładne nade wszystko? i czemu ich dzisiaj już nie
1888     4|           Podbródek wtłoczyła w dłonie i patrzy, a raczej słucha
1889     4|                nieufnym spojrzała nań. I w tejże chwili obie jej
1890     4|            zarumieniła się aż po uszy. I przyznaje ze skruchą, że
1891     4|           sposobności wąsy mu poprawi. I zaszepcze przy tym niskim
1892     4|             Zresztą cicha jest przecie i uległa w wielkości przytulenia.~,,
1893     4|               Zmąciła się w nim powaga i surowość cała. Zaś jedwabista
1894     4|            Chwycił ją znowu za ramiona i trzęsie z całych sił.~"To
1895     4|           gardłowo nad nią. - Na twoją i moją duszę, prawdę mów! -
1896     4|              zawija się w swój płaszcz i mruczy:~"Na ten koniec -
1897     4|              zanęka, zamorduje powoli. I pókiż to tego będzie?!...
1898     4|            kobiety! jakie pełne fałszu i obłudy wszelakiej! Ale przez
1899     4|            gniewniej wywodzi swe żale. I to jeszcze: czy diabłem
1900     4|            tamten był z siebie, choćby i diabeł sam.~"Choćby i diabeł
1901     4|           choćby i diabeł sam.~"Choćby i diabeł sam!" - odmachnie
1902     4|            gwałtowniej snuć swoje żale i motać je niecierpliwie.
1903     4|            głowie kobiecej.~Zza cierni i głogów klasztornego wału
1904     4|            położył słuchy na grzbiecie i śmignął co tchu w skokach
1905     4|                oświeceni consolationem i żądz opanowania w filozofii
1906     4|        opanowania w filozofii szukają.~I że z nią łatwiejsza kobiecie
1907     4|         żywszym przypomnieniu herolda. I palcem surowo przed sobą
1908     4|          ruchliwszym od żmii językiem. I wzruszając ramionami, odchodzi
1909     4|             nie parsknie jak to źrebię i, zgarniając swe szmatki
1910     4|              na tę obrzydliwość czarną i śliską, która w drgawkach
1911     4|             wtedy dopiero okrągłe usta i zaokrąglone oczy dziewczyny.~
1912     4|            swojej.~Dziewka przycichła. I poszła między kolumn białe
1913     4|                ciszę barwy bodaj krzyk i wyskoki, gdy usta zamilkły
1914     4|             wyskoki, gdy usta zamilkły i nie skaczą już stopy. A
1915     4|              skaczą już stopy. A rusza i drażni wszystko. Oto bluszczu
1916     4|                 rozbuja nad swą głową, I niczym kasztany wytrząsa
1917     4|                wreszcie za tą kaskadą.~I wtedy takie milczenie zaległo
1918     4|           długie zaczajenie się ciszy. I nasłuchiwać mu każe. Zło
1919     4|              oglądać się za dziewczyną i szukać jej w milczeniu,
1920     4|             pierś własną w dłoni waży. I wygięta skrętnie, przypatruje
1921     4|                 przypatruje się biodru i nodze swojej.~"Sprośna ty!...
1922     4|              kamieniu o odbitej głowie i strzaskanych stopach. W
1923     4|           wielkie zdumienie objęło go.~I odwróciwszy się od ciała
1924     4|             dzban zdziałany w marmurze i stopy przyrosłe do cokołu.
1925     4|               nasze kobiety, że gotowe i w sprawach ducha współdziałać
1926     4|                coś w tej chwili powiew I nim się spostrzegł, runęła
1927     4|               szczęty okapów, które tu i ówdzie zawisały na słupie.
1928     4|             ówdzie zawisały na słupie. I nakryły się dachem w świątyni,
1929     4|             pod ofiarnego dymu kłębami i smugą.~I słychać głos zza
1930     4|        ofiarnego dymu kłębami i smugą.~I słychać głos zza ołtarza
1931     4|             gęślą pod pachą, w czarnej i ciężkiej szacie klerka,
1932     4|                 zapylonej kurzem ksiąg i piachem włóczęgi: joculator
1933     4|               z czołem nie jaśniejszym i nie lżejszym ponoć od onych
1934     4|          lżejszym ponoć od onych szat. I bijąc tam czołem o ołtarza
1935     4|                         nie Indu złoto i słoniową kość,~nie winnic
1936     4|        wykradła dla niego dziewczyna. "I znowuż ona!" - pomyślał
1937     4|               Ścierał z czoła ten czar i urzeczenie, jakie nań rzucił
1938     4|            pewnie sam, który za siebie i Muzy pacierze tu brał, promieniem
1939     4|           odnalazł w środku tych ruin. I na marmurowej tafli jego,
1940     4|             tańczącego Pana z fletnią. I szepcze do się słowa pieśni
1941     4|           pacierzu pogańskiego ołtarza i radość a rąk klaskanie...
1942     4|         spoglądają te oczy. Błyskawica i płomień żywy zataja się
1943     4|           ludziom życzliwy. Liść winny i grono oplata mu czoło.~Odgadł:
1944     4|         dojrzałym - Dionizos!~A ta ust i oczu boskich sporna jakby
1945     4|                bok nagle \ odskoczyła. I wyciągnęła się dłoń jakby
1946     4|            obok niego.~A że tak oczyma i duchem w innych był światach,
1947     4|              wielkiego pogromcę smutku i ociężenia: jego łaski w
1948     4|              po tę rozchwiejność ciała i oczadzenie w bezwiedny już
1949     4|                kamień, w marmuru wyraz i gest, zastygł i goliard
1950     4|          marmuru wyraz i gest, zastygł i goliard tu sam, upojon Bakcha
1951     4|            zamyśleń goliardowych rytmy i tony.~Jak gdyby zasiadł
1952     4|                zapamiętałości grania - i dmie:~O tych prządkach opowiada
1953     4|  wszystkobarwne, by na tkankach słońca i zieleni tkać żwawo wszystkim
1954     4|          kielichy złote, kraśne, modre i białe - pod nieba lazurem.~
1955     4|             nuży je rychło w tej pracy i rozkaprysza ciała. Już nie
1956     4|            pory ocknięto zewsząd gwary i bez Fauna fletni obejdą
1957     4|          dreszczów od ziąbu kąpieli: a i te bluzgi, tryszcze i kaskady
1958     4|                a i te bluzgi, tryszcze i kaskady wokół ich ciał atłasu,
1959     4|       błyskliwie roześmianego w słońcu i w takie szafiry zasnutego
1960     4|               o kształtach niegiętkich i tak twardo rozrzucanych
1961     4|              że się z tych nóg, ramion i główki pod dzwonnymi loki
1962     4|              siostrzyca nieco starsza. I stateczniejsza - tą porą
1963     4|           słońcem wraz z rosą nasiąkłe i tak rosiście roześmiane,
1964     4|                wczesnym ranku. Rankiem i wczesnością jest cała, a
1965     4|               łydki, piersi jak jabłka i różowe ramiona.~Siostrzyce
1966     4|                zasłuchały się nieufnie i w strumienia samego głos,
1967     4|              nuty dwie, dwa zabełtania i z dziewczęty się teraz swarzy.
1968     4|              głębiach coś im tam prawi i bulgoce w powadze. A prządek
1969     4|             znienacka wodą o kamienie. I strumienia nutą wtórą jak
1970     4|            nagle z wody gromadką całą. I wioną za kolumny swej świątnicy
1971     4|          stęgłości, biorą na swe plecy i ramiona tych blasków roje.
1972     4|                niuchy, bródkę złośliwą i te strzygące pod rogami
1973     4|             strzygące pod rogami uszy.~I pędzi wraz ku nim z chwytną
1974     4|       promykami słońca w cieniu osiny. I zaloty swe całe wytupotał
1975     4|            wytupotał oto wśród kwiatów i promieni, wyklaskał w grzechotki
1976     4|              posuwiście, cietrzewi się i klaska, śmiech jego dziewcząt
1977     4|          wdzięczniej nad rogami klaska i, zasłuchany w te grzechotki
1978     4|          zatrzepie się łapami po udach i parsknie rżeniem śmiechu
1979     4|         jasnych kolumn swej świątnicy. I rozpierzchły się, i rozwiały
1980     4|         świątnicy. I rozpierzchły się, i rozwiały na wsze strony -
1981     4|                swych młodych niestatki i trwogi).~Te dwie najmłodsze
1982     4|                na murawy głęboki cień? I pędzą gdzieś przed się po
1983     4|                Dali powietrznej oddech i pól tchnienie rzeźwią południa
1984     4|                rzeźwią południa skwar. I łączą nagle, splatają ze
1985     4|                zakłębi się w niepokoju i - leci, łopoce skrzydłem
1986     4|                Panek pędzi w parskaniu i kopyt tupocie, bo cykady
1987     4|           zazdrosnych ostrzeżeń plotki i sykania natarczywe.~"Cyt-cyt!...
1988     4|      rozedrganych liści, w ich skardze i szemraniu, w rozżalonym
1989     4|                szelestne nieukoje osin i szum łanów dalekich.~Obłok,
1990     4|            pszczół rozżaliły się wokół i wielotysięcznych muszek
1991     4|       kwietnego kielicha - pierś biała i różowe ramiona w rozwiewnym
1992     4|                wciąż czesze, naświetla i puszy. Lica nie widać w
1993     4|               nie dopalą krwi w żyłach i winnej macicy gron!~Więc
1994     4|                żga pąki nie rozkwitłe.~I dojrzewa wino.~Zaś jego
1995     4|            winnicach: Panek z fletnią, i ku zadumie w słońcu wiadomo
1996     4|          głazie, podjął oburącz kopyto i zamyślił się nad tym, że
1997     4|              purpurę przelewają w wina i tańczą zdziałane przez się
1998     4|          ukradkiem, raz jeden tylko! - i raz drugi jeszcze - krosienkowych
1999     4|            będzie jagody z płomienia!"~I spłonąwszy sam jak żagiew,
2000     4|         ciężkie wino,~nie wytrzeźwieję i śmierci godziną!...~Gdy