1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-3790
Part
3001 13 | zdaje, sama miłość życia w najniewinniejszych nawet
3002 13 | nawet swych objawach zawiera w sobie jadowity pierwiastek
3003 13 | pierwiastek szczęścia wiodącego w upodlenie, namiętności stopionej
3004 13 | upodlenie, namiętności stopionej w jedno z sromotą, tej siły
3005 13 | szlachcicem" - mówi Żeromski w Dziejach grzechu i brzmi
3006 13 | mi. Boże miły! Cóż jest w tym, że człowiek kocha życie,
3007 13 | kocha życie, sam fakt życia w jego nieskończenie pierzchliwych
3008 13 | nie ma pewnej świętości w takiej miłości samego życia,
3009 13 | świętości umieć zachować w duszy taki zakątek, z którego
3010 13 | tworzy się groźny, brzemienny w nieszczęście, grzebiący
3011 13 | szczuli). Nie dostrzegali, że w tym głębokim wyczuciu bezmiernej
3012 13 | moment życia, zlewającym w jedno z ekstatycznym ukochaniem
3013 13 | nowoczesnej świadomości moralnej w ogóle. Nie może ona oczekiwać,
3014 13 | postanowienia i zwroty zachodzące w intelektualnych, abstrakcyjnych
3015 13 | kierujący, należący do warstw w ten lub inny sposób rządzących
3016 13 | przeciwstawia dotychczas w ten sposób wszechświatowi,
3017 13 | konkretnego życia, że pozostaje on w odległym tylko związku z
3018 13 | osobistą miłością, rodzi się w jakiejś ponaduczuciowej,
3019 13 | zerwany, ale może on być w wysokim stopniu skomplikowany
3020 13 | czynem wypełniać. Psychika w każdym razie musi być zdolna
3021 13 | ostatecznie więc siły jej tkwią w niej samej. Gdy usiłuje
3022 13 | samą psychikę, która czuje w sobie grzech, ciemnotę,
3023 13 | pozostaje ona sama z sobą i w sobie zamknięta, z siebie
3024 13 | wszystko jedno ostatecznie jak, w granicach niewinnego zastania),
3025 13 | zastania), ten nigdy nie będzie w stanie zrozumieć różnicy
3026 13 | niezmiernie bogata, najbogatsza w Polsce organizacja uczuciowo-wzruszeniowa,
3027 13 | uczuciowo-wzruszeniowa, usiłująca w życiu, jakie wyczuć może,
3028 13 | Świat Żeromskiego jest w tworzeniu tak, jak Polska.
3029 13 | praw artysty i niewolnika w Polsce tu nie wystarcza.
3030 13 | innego "danego" świata, lecz w tych głębinach, gdzie przebywa
3031 13 | można dziś zobaczyć. On jest w tej dziedzinie, gdzie życie
3032 13 | nie związane niczym samo w siebie wnika, zastanawia
3033 13 | dziwnego nieporozumienia, że w ogóle o tym potrzeba mówić.
3034 13 | wskazać perspektywę istnienia. W tej perspektywie mogą zachodzić
3035 13 | zasadniczym pozostaje fakt: w ten lub inny sposób pisarz
3036 13 | jest ona, czy mam ja oto ją w sobie, a jeżeli nie mam
3037 13 | Homer miał przed sobą i w sobie odpowiedzi na te zagadnienia,
3038 13 | dość jest upodobać sobie w swoim przypadkowym wpleceniu
3039 13 | swoim przypadkowym wpleceniu w losy społeczeństwa, które
3040 13 | osobiście czynny udział w walce człowieka o zwycięstwo,
3041 13 | szansę, że nie zawodzi. W naszym zawikłanym życiu,
3042 13 | Homera chcecie znaleźć dziś w Polsce lub w Europie. Tak.
3043 13 | znaleźć dziś w Polsce lub w Europie. Tak. od razu na
3044 13 | społeczeństwa, rozkochanego w swych urządzeniach, obyczajach,
3045 13 | twórczą czymś jednym, są w tak nierozerwalnie ścisłym
3046 13 | duszy, jak tworzy się ona w samych dziejach. Bo pamiętać
3047 13 | że forma artystyczna jest w istocie swej zawsze wynikiem
3048 13 | odbija zawsze stan wartości w narodzie. Głupcem jest,
3049 13 | Reymontem, czuje się, że jest w nim wprawdzie coś niezmiennego,
3050 13 | niezmienne coś czy ktoś działają w granicach rozwiązanych już
3051 13 | tak, by mu to wystarczyło w życiu i śmierci. Daleko
3052 13 | Ale kto nie rozumie, że w nowoczesnych społeczeństwach
3053 13 | tych, które znajdują się w konkretnych postawach narodowego
3054 13 | widnokręgowi odnajdującego się w nim narodu. U Żeromskiego
3055 13 | Żeromskiego czuje się obecność w nim samym męki o bohaterski,
3056 13 | są głębokie wtargnięcia w samo nasze wnętrze, przeistoczenia
3057 13 | istnień, stwarzających liczby w tabelach statystycznych,
3058 13 | duchowa potęga, która może żyć w piersi jednego człowieka,
3059 13 | walczyć o dziejowe istnienie w sobie..~Mało istnieje poetów
3060 13 | głębokie konieczności, utajone w samym naszym dziejowym położeniu.
3061 13 | re Orkanowskiej powieści W Roztokach można by użyć
3062 13 | skalą spostrzeżeń, że ma w pamięci więcej gestów, więcej
3063 13 | całego swego duchowego życia w danym społecznym świecie,
3064 13 | ogarniające nas życie chłonęło w sobie całą naszą istotną
3065 13 | tak niepospolite usługi w wyczuwaniu wszystkich niesformułowanych
3066 13 | cechy zamykają Reymonta w odciętym od przeszłości
3067 13 | świadomościowe zachcianki w kierunku pogłębienia - o
3068 13 | źródeł intelektualnych. W Chłopach Reymont umyślnie
3069 13 | chłopskiego temperamentu, obraz, w którym nieprzemyślenie rzeczywiste
3070 13 | obrębem świat, występuje w masce epickiego obiektywizmu.
3071 13 | dlatego wieś ta odbija się nie w zwycięskiej historycznej
3072 13 | historycznej świadomości, lecz w przypadkowym spojrzeniu
3073 13 | podstaw psychiki aktualnej. W innym zupełnie położeniu
3074 13 | Jego artystyczne ja wyrosło w tym świecie: znalazł go
3075 13 | tym świecie: znalazł go on w sobie samą siłą artystycznej
3076 13 | niczym zapomnieć, aby wejść w ten świat. Przeciwnie, rozszerza
3077 13 | z duszą własną: jest on w nim jako własna żywa treść,
3078 13 | świat jakiejś greckiej osady w duszy starożytnego poety.
3079 13 | starożytnego poety. Rakoczy mógłby w kategoriach tego świata
3080 13 | życie ukryte pod kształtami, w które Reymont lęka się włożyć
3081 13 | widzimy rodzenie się duszy w chatach! Czytając go, pojmuje
3082 13 | na prostotę. Orkan jest w Roztokach jak całkowity
3083 13 | śmierci wcielają się tu w żywe kształty; i właśnie
3084 13 | ojczyźnie. Nie zapomina on w niej o wszechświatowym tragizmie,
3085 13 | tragizmie, lecz wziąwszy ją w serce, szuka dla mej dróg
3086 13 | dla mej dróg i przyszłości w żelaznym świecie. Dusza
3087 13 | o żadnym zatraceniu się w stylizacji, jasny Orkanowski
3088 13 | przed sobą.~Orkan wszedł w tragedię dziejową i nie
3089 13 | niepowstrzymany proces w dzisiejszej Polsce Bezdomnych.
3090 13 | nieporozumienia, niż to, które widzi w stylu Żeromskiego, w jego
3091 13 | widzi w stylu Żeromskiego, w jego artystycznym widzeniu
3092 13 | Przeciwnie to, co jest w utworach Żeromskiego wynikiem
3093 13 | bezpośredniego wyczuwania, w jakich się wyraża jego indywidualność
3094 13 | zbiorowego życia, że tkwią w nim jego najodleglejsze
3095 13 | najodleglejsze skutki i konsekwencje. W każdym momencie przeżywamy
3096 13 | niego; życie ogółu jest w każdym najbardziej osobistym
3097 13 | naszym przeżyciu. Żeromski w ten sposób ujmuje życie, -
3098 13 | że każda chwila zawiera w sobie skondensowane misterium.
3099 13 | misterium. Ci, którzy, widzą w tym ujęciu życia jakieś
3100 13 | nie chcą sumiennie wniknąć w głąb tego stylu, przychodzą
3101 13 | wzruszeniowość nie da się zamknąć w żadnym automatycznie zacieśniającym
3102 13 | sensorium. Sensorium to nie jest w stanie wyczuć jako winy
3103 13 | aż na dno ludzkiej nędzy w tym odruchu: nie zabijajcie
3104 13 | odruchu: nie zabijajcie mnie, w tym przytuleniu się do końskiej
3105 13 | rzeczywistości lub nierzeczywistości w sztuce; to leży na dnie
3106 13 | dom, jakieś zabezpieczenie w bezdomnej Polsce. Małe ich
3107 13 | Nieuprzedzeniem nazywa się w Polsce nie męczeńskie stopienie
3108 13 | zdolność zamknięcia się w granicach takiego lub innego
3109 13 | zawsze pewna nieszczerość w tego rodzaju ascetyzmie. -
3110 13 | myśli, czym ono jest, ma w sobie jego kształt, jego
3111 13 | Żeromski szuka siły wewnętrznej w samym życiu, szuka w sobie,
3112 13 | wewnętrznej w samym życiu, szuka w sobie, w nieustannym pogłębianiu
3113 13 | samym życiu, szuka w sobie, w nieustannym pogłębianiu
3114 13 | opierają się na przekonaniu, że w naszym ręku jest władza
3115 13 | całą duszą wszczepiony jest w sam żywiołowy proces życia:
3116 13 | samo życie, czuje utajone w nim ciążenie ku zgubie.
3117 13 | konstatuje. Tworzy się ona w dziedzinie irracjonalnego,
3118 13 | dziedzinie irracjonalnego, w dziedzinie, z której wytryska
3119 13 | odnajdywać źródła ducha w bogatym, różnostronnym,
3120 13 | cielesnymi" sprawami. W twórczości Żeromskiego roztwiera
3121 13 | unicestwiamy jej, lecz żyjemy w niej w sposób nie znoszący
3122 13 | jej, lecz żyjemy w niej w sposób nie znoszący światła.
3123 13 | bardziej złożone i nie da ująć w żadną formułę. Świat przeżyć
3124 13 | płciowych jest dziedziną, w której mają swe źródła nieraz
3125 13 | do tych spraw. Żeromski w swej twórczości pada ofiarą
3126 13 | ogólnego czynnika działa w jego twórczości inny, bardziej
3127 13 | bardziej indywidualny. Brak w umysłowości Żeromskiego
3128 13 | życie myślowe wtłoczone jest w podświadomą "bezpańską"
3129 13 | bezpańską" sferę. Tu sięgamy w głąb samą tragizmu tej twórczości.
3130 13 | ukradkiem wybuchający, mający w sobie coś upokarzającego
3131 13 | ukształtowań. Aby być wolnym w dionizyjskiej dziedzinie,
3132 13 | dionizyjskich z utajoną obawą. Jest w nim coś ze stanu duszy spartańczyka,
3133 13 | duszy spartańczyka, który w ekstazie swej czułby powinowactwo
3134 13 | spod analizy, ale tylko w ten sposób zdobędziemy dostęp
3135 13 | Żeromski nie czuje się w związku z żadnym światem,
3136 13 | zapanować. Decyzje woli zawisają w próżni lub też idą na podwaliny
3137 13 | na próżno bowiem szuka w duszy jakiegokolwiek bądź
3138 13 | Twórca czuje jakby swoją winę w tym, że życie zamienia mu
3139 13 | że życie zamienia mu się w przemijanie bezcennych,
3140 13 | raczej usiłująca znaleźć dumę w upojeniu psychika czuje
3141 13 | nie umie już rozróżnić, co w niej jest ocaloną swobodą,
3142 13 | wszystko, za cały splot życia, w którym bierze udział: winną
3143 13 | tej decyzji. Nie wierzy on w bezgrzeszne poświęcenie
3144 13 | czyn, nie gwałcący niczego w duszy. Zwieść usiłuje sam
3145 13 | stosunek do życia. Lack w swoich refleksjach z powodu
3146 13 | u Żeromskiego nie wrasta w świat zrodzonych przez wolę
3147 13 | nieprawdopodobne zerwanie ciągłości w wzruszającą się, czującą
3148 13 | własna logika czynu ginie w tym wrażeniu, w tym oddźwięku
3149 13 | czynu ginie w tym wrażeniu, w tym oddźwięku grozy i zdumienia.
3150 13 | Lack pomylił się tylko w jednym: widział on w stosunku
3151 13 | tylko w jednym: widział on w stosunku do ludzi czynu
3152 13 | jest czynem, a nie ma mocy w sobie. Świat Żeromskiego
3153 13 | poprzedzający ją i rozkładający ją w sobie; jest to świat bezsilnej
3154 13 | żywiołowości. Czyny powstają w niej i w nią wpadają; nie
3155 13 | Czyny powstają w niej i w nią wpadają; nie tworzą
3156 13 | się. Sztuka dokonywa się w Żeromskim - wraca do niego,
3157 13 | wraca do niego, roztapia się w ogólnym amorfizmie. Nie
3158 13 | jest czymś, co się odbija w ruchomej fali, fali która
3159 13 | odbija, ale niczemu nie jest w stanie dochować wiary. Sam
3160 13 | marzeniem odbijającym się w marzeniu jest sama sztuka.
3161 13 | Sztuka i twórczość giną w pewnych chwilach dla Żeromskiego.
3162 13 | kompozycji. Wmawia on sam w siebie, że jego widzenia,
3163 13 | samym sobą. Nie przełamywa w nim sztuka zasadniczego
3164 13 | poczucia bezprawia. Czuje się w tej twórczości demonizm,
3165 13 | szaleństwa. Jest to może jedyny w swoim rodzaju wypadek: ten
3166 13 | odpowiedzialności za życie wyradza się w pewien rodzaj nieodpowiedzialności
3167 13 | chwilą, a każda zawiera w sobie cały świat. Zginąć
3168 13 | dokonywana, nieustanny mord duszy w ciemnościach. To jest zasadnicza
3169 13 | wobec życia przeradza się w nierozumiejące przywiązanie
3170 13 | ginąc, przeistacza się w rozełkany, rozkochany w
3171 13 | w rozełkany, rozkochany w sobie świat. Groza wyżarła
3172 13 | pozostała sama żądza wytrwania w nim, nie żądza, lecz upojenie
3173 13 | jego indywidualność spada w otchłań jak jakaś kaskada
3174 13 | ja jest rozwijającą się w nim katastrofą. Cały tragizm
3175 13 | dziejowego położenia odbija się w tym fakcie. Ja - świadome
3176 13 | Losy Polski dokonywają się w Polakach, ale Polacy ich
3177 13 | schronienia, które zamyka się w granicach własnego naszego
3178 13 | z nas samych, lecz jest w nas urabiane, dokonywa się
3179 13 | nas urabiane, dokonywa się w nas. Dusza nasza jest jak
3180 13 | ciężarem u nóg: wlecze on nas w coraz głębsze wiry, w coraz
3181 13 | nas w coraz głębsze wiry, w coraz beznadziejniejsze
3182 13 | siebie ludzi hodujących w sobie dziecięcą naiwność
3183 13 | przeżycie. Przemówić. Utrwalić w sztuce tę duszę nie chcącej
3184 13 | właśnie to, co dezorientuje w Żeromskim: ta tragiczna,
3185 13 | nie jest ostatecznym. Brak w tych dziełach jakiejkolwiek
3186 13 | jego, nie kondensuje się w myśl, ani akt woli.~Dlatego
3187 13 | walczył z demonizmem. Czuł w sobie dziejową bestię i
3188 13 | duszę rosyjską, wrosnąć w nią, jeżeli chce coś zdziałać.~
3189 13 | odpowiedzialności zbrodniarza. W Biesach podkreśla, że lekarze
3190 13 | że lekarze nie znaleźli w Stawroginie cech obłędu.
3191 13(*) | boskich" mówi Parys do ojca w Akropolis. "Dośrodkowa"
3192 13 | wzruszeniowy potok i giną w nim. Wola rozpływa się w
3193 13 | w nim. Wola rozpływa się w lirycznym oddźwięku.~Stanowisko
3194 13 | Sam on jest właśnie tylko w tym patosie spadania. Znaleźć
3195 13 | wskazówkę Duma o Hetmanie. Jest w niej dla mnie jedna tylko
3196 13 | uśmiechu.~Tragedia jest w nim.~Tu bowiem jest zdradzona
3197 13 | uczucie, przez kryjące się w Chrystusowość lenistwo duszy
3198 13 | Hetmanie ukazuje się tu nam w innym całkiem oświetleniu,
3199 13 | Polska opinia widziała w Dumie o Hetmanie pewien
3200 13 | winę, która oddaje poetę w moc tego tragizmu, uniemożliwia
3201 13 | które oddaje ją bezbronną w ręce losu: w niej zabitą
3202 13 | ją bezbronną w ręce losu: w niej zabitą zostaje właśnie
3203 13 | której brak uderza nas w tej twórczości. Żeromski
3204 13 | twórczości. Żeromski nie jest w stanie przezwyciężyć bezwolności,
3205 13 | i to do zrozumienia jej w tych właśnie rysach, które
3206 13 | niechże jednak nie czyni tego w obecności Ewy. Dzieje grzechu
3207 13 | udającym pancerność gdzieś w jakimś ukrytym zakątku zamknąwszy
3208 13 | się sposobność przekonać w ciągu niniejszej pracy,
3209 13 | tym ogniskowym punktem, w którym rozstrzyga się sprawa
3210 13 | narządy panowania nad światem: w ten sposób jedynie zapewnia
3211 13 | wierności samemu sobie. W myśli naszej panuje pod
3212 13 | zmienienia czegokolwiek bądź w sobie: ma dotąd cierpieć,
3213 13 | rozpaczliwym wysiłkiem stworzenia w jednej chwili tego, co tworzone
3214 13 | form bytu, który nie tworzy w sobie wytrwałej, celowej
3215 13 | własną niechęć wyrabiania w sobie dziejowej woli.~Żeromskiego
3216 13 | polskiej inteligencji. Dochodzi w niej do głosu zasadniczy
3217 13 | Wydaje się nam, że jest w tym jakieś wyrzeczenie swobody,
3218 13 | aby świat był takim, aby w nim nasze ja mogło istnieć,
3219 13 | przymusu. Nasze ja żyje dziś w ten sposób, gdyż odcięte
3220 13 | duszy zbiorowej. Istnieje w Polsce organizm nowoczesnej,
3221 13 | nowoczesnej, szamoczącej się w niewoli pracy: on to stanowi
3222 13 | na tej podstawie i swoje w ten sposób istniejące w
3223 13 | w ten sposób istniejące w przyrodzie duchowe siły
3224 13 | duchowe siły zużytkowuje w kierunku tworzenia i rozwijania
3225 13 | sprawdzić, czym jest ona w procesie ludzkiej walki
3226 13 | tylko ten, kto wyrobił sobie w duszy własnej narzędzie
3227 13 | życie psychiczne, wykuwający w sobie formy zwycięskie.
3228 13 | zwycięskie. Samotność sztuki w ten tylko może być pojmowana
3229 13 | zwycięskie, organizujące świat w jasną całość jest życiem
3230 13 | zamiarze: dusza ludzka jest w niej wobec samej siebie,
3231 13 | nie wróci to już nigdy w życiu i sam ten mój straszny,
3232 13 | uczuciowe zatapianie się w sobie, nie chcą poddać siebie
3233 13 | stwarzającej sobie własny świat w próżni. Strachem przejmuje
3234 13 | sobą wymaga wytworzenie w sobie, utrwalenie w kulturze
3235 13 | wytworzenie w sobie, utrwalenie w kulturze własnej nowoczesnej,
3236 13 | nie wymaga ono tworzenia w sobie nowych wartości, zrywania
3237 13 | szlachetny, że ludzie będą żyli w nim bez wysiłku mocą samego
3238 13 | rozum, ta wola istnieją w narodzie, dzięki nim istniejemy,
3239 13 | Wszystko działa dzisiaj w kierunku utrwalenia tego
3240 13 | pojęcia zostały przekształcone w sposób określony przez ten
3241 13 | zasadniczy punkt widzenia. W twórczości Żeromskiego możemy
3242 13 | niego schronienia. Wszystko w nas dąży do zagłady, a jednak
3243 13 | ukazywałaby, jak rodzi się ona w ciemnych, ślepych, odstręczających,
3244 13 | ulega natychmiast utajonym w jego psychice pokusom. Gdy
3245 13 | Jego ja zamknięte jest w granicach bezsilnej kulturalnej
3246 13 | bezsilnością, gwałci ją w sobie, lecz nie może jej
3247 13 | bezsiła przeistacza się w męczeńskie posłannictwo.
3248 13 | Przeistacza się jej cierpienie w altruistyczne posłannictwo.
3249 13 | samą siebie: zatapiać się w kontemplacji i własnej subtelności.~
3250 13 | roić zaczyna szersze sny. W kontemplacji niczego nie
3251 13 | psychicznego; świat przeobraził się w jakąś wielką przypadkowość
3252 13 | przypadkowość psychiczną, w pewien rodzaj muzykalnego
3253 13 | Fale duszy odbijają się w eterze sztuki i te odbicia
3254 13 | odbicia znów odbijają się w falach.~Na różnych przekrojach
3255 13 | przeistacza się wreszcie w pewien rodzaj wystarczającej
3256 13 | zagadnienia - stają się w tej perspektywie jednym
3257 13 | jakby ktoś tonący widział w lustrze co dzieje się z
3258 13 | sama zguba zamienia się tu w wyzwolenie.~Świat zagadnień -
3259 13 | ostatecznie tragizmem, gdyż zawisa w próżni, jak gdyby skarga
3260 13 | przeświadczenie, iż opiewane w niej czyny powrócić mogą
3261 13 | stwierdza tu swoją tożsamość w sławie. Ale założeniem tej
3262 13 | sobą, własne rozkochanie w sobie zawisają nad groźną
3263 13 | lecz przeciwnie on wchłania w siebie poznającego. Tu nie
3264 13 | poznającego. Tu nie tworzy się w słowie zakon życia, lecz
3265 13 | przeciwnie słowo wchłania w siebie życie i zmienia je
3266 13 | siebie życie i zmienia je w płacz, który dogasa. Naród
3267 13 | doleci, już c oś, co żyło w momencie jego narodzin,
3268 13 | przestaje istnieć na wieki i w słowie już tylko zamiera.
3269 13 | wniebowstąpienie Polski w sztukę. Ciało stanie się
3270 13 | słowem, które wsłuchując się w swe własne ostatnie łkania,
3271 13 | Proszę zrozumieć całą utajoną w tym stanie rzeczy sprzeczność.
3272 13 | wyrastają, ich wartość jest w nim. Światem estetycznych,
3273 13 | Żeromski nie wierzy ani w szlachecką, ani w mieszczańską
3274 13 | wierzy ani w szlachecką, ani w mieszczańską Polskę. Utrzymuje
3275 13 | wyrasta jego świat idących w zagładę cudów psychicznych;
3276 13 | życie łamie ją, czyni to ono w myśl najgłębszego prawa?~
3277 13 | świata.~Gdzie jest Żeromski?~W tym świecie? czy też w zniweczonej
3278 13 | W tym świecie? czy też w zniweczonej Polsce?~Ani
3279 13 | wszystkie jej wartości. Nie jest w stanie formacja ta ani walczyć
3280 13 | nowoczesnemu życiu, ani wrosnąć w nie. I to jest tragizm.
3281 13 | nie. I to jest tragizm. Bo w tym nowoczesnym świecie
3282 13 | doszczętnie, jeżeli nie wrośniemy w nowe, zwycięskie życie;
3283 13 | istnienie. To, co wejdzie w duszę tę z drogiej nam kultury -
3284 13 | sentymentalne zamknięcie się w sobie, lecz przez rozszerzenie
3285 13 | samo przez się, wrasta ono w dokonaną pracę i w niej
3286 13 | wrasta ono w dokonaną pracę i w niej milczy. Ale polski
3287 13 | więc raczej zamknąć się w świecie przez własną myśl
3288 13 | świata.~Zamknąć się duszą w przezwyciężonych przez duszę
3289 13 | ludzkości. Myśl tu żyje w rozterce z wolą. I ta rozterka
3290 13 | pogłębia i tworzy nie zwrot w kierunku duchowego życia,
3291 13 | myślących Polaków, nie sposób, w jaki reaguje w głębi dusz
3292 13 | nie sposób, w jaki reaguje w głębi dusz tych polska tradycja
3293 13 | wrastanie dzisiejszej Polski w ten świat: jej potrzeby,
3294 13 | naszym obowiązkiem jest żyć w myślowym naszym wnętrzu
3295 13 | rozdzierania duszy, przekuwania jej w formy, zdolne opór stawiać
3296 13 | wychowanej przez niewolę w formach protestującej nieodpowiedzialności
3297 13 | wyszedł poza ten świat, ale w nim tkwi uczuciem i dlatego
3298 13 | ujawnia te sprzeczności w sposób wprost zdumiewający.~
3299 13 | historyczne zagadnienie. W XVII wieku los dwóch narodów,
3300 13 | gruntującej podstawy ich w tym świecie.~Zborowski symbolizuje
3301 13 | Nie chciał, bo uznawszy w Batorym rozum polski, nie
3302 13 | każdy, kto reprezentował w Polsce dziejową wolę, przeszli
3303 13 | buntującego się obłudnie uczucia. W poemacie Żeromskiego wszystko
3304 13 | Żeromskiego wszystko ginie w nieokreśloności: sam poeta
3305 13 | cierpienia to właśnie zawiera w sobie niebezpieczeństwo,
3306 13 | sobie niebezpieczeństwo, że w miejsce tragizmu walczącej
3307 13(**) | czytał Biesów, albo nie umie w ogóle czytać (t. zn. rozumieć)
3308 13(**) | analfabetyzmie swoich czytelników. W Biesach Dostojewski przedstawił
3309 14 | czynu. Myśl jako gest. Czyn w teatrze. Czyn jako linia.
3310 14 | usiłowanie przezwyciężenia jej w sobie, zrozumienia, na czym
3311 14 | etap po etapie pasował się w sobie z psychiką prywatnego
3312 14 | wewnętrzne. Niewola weszła w duszę i przeżywając samych
3313 14 | włosy duszę i gdy wyczuwamy w pismach poety echo wewnętrznego
3314 14 | niezupełność pracy, luki w niej, niespójności - wszystko
3315 14 | położenia zarysowuje się w tej krwią znaczonej, łamanej
3316 14 | jestem, a oto tu we mnie, w piersi mojej naród się zatracił?
3317 14 | naród się zatracił? gdzie, w czym jest? - jak go ująć
3318 14 | czym jest? - jak go ująć w sobie, odtworzyć, wskrzesić
3319 14 | wskrzesić przede wszystkim w tym własnym wewnętrznym
3320 14 | granicą historycznych gmachów, w nieludzkiej dziedzinie meduz
3321 14 | przymusić opierającą się w imię świętości duszę? wlec
3322 14 | świętości duszę? wlec ją w wirowisko i rzeź? jak zlać
3323 14 | wędrówką Odysa, który gdzieś w zaraniu życia~wyrzekł się
3324 14 | duszy i gdy się wżyjemy w to zbiorowe dzieło - wyczuwać
3325 14 | zdobył spokój, roztopił ból w widzeniu i nagle nowym,
3326 14 | przeżytym zostało coś, co ma w sobie dziejową pełnię, że
3327 14 | pełnię, że narodziło się w duszy poczucie pozwalające
3328 14 | nie było, ale wprost czuć w sobie uśmiechem, łzą, szumem
3329 14 | duchowych kłosów - jestem w narodzie, żyję w nim i on
3330 14 | jestem w narodzie, żyję w nim i on we mnie; jesteśmy.
3331 14 | szukającą wyzwolenia - wcielenia w żywe narodowe czucie - był
3332 14 | nie przebaczająca obecność w nas, słowo polskie łka tu
3333 14 | wolał: czujemy - dusza poety w krwawym swym wnętrzu odpowiadała:
3334 14 | poczucie - o odnalezienie w sobie twardych, niezaprzeczalnych
3335 14 | pytanie powstać mogło. Bo w teatrze, w sztuce nie wygrywa
3336 14 | powstać mogło. Bo w teatrze, w sztuce nie wygrywa się politycznych
3337 14 | zapuszczeniem ołowianki w duchowe głębiny, wewnętrznym
3338 14 | ku temu, by było u nas, i w nas przede wszystkim - jak
3339 14 | że on właśnie tak naiwnie w sobie Polskę czuje - ale
3340 14 | rozhistorycznionej duszy, którą on w sobie stłumić, zdeptać usiłował,
3341 14 | niedojrzałość, mieniąca się w subiektyzmach, liryczna
3342 14 | rąk ku odnalezieniu życia w sobie, strasznym uderzeniem
3343 14 | sobie, strasznym uderzeniem w dzwon, walącym o ziemię
3344 14 | ziemię przerażeniem, że w gruzy idą bez świadka dziejowe
3345 14 | ginęła mu ona, ukazywała się w mamiącym udaniu historycznej
3346 14 | przeciągały nad widzami, szukały w nich oparcia, szukały tego
3347 14 | nie rozumiecie, że ja idę w śmierć bez pewności o rzetelnej
3348 14 | Powrót Odysa jest czymś w rodzaju Ibsenowskiego epilogu:
3349 14 | pozorem, roztopić duszę w biernych uczuciach, zaćmić
3350 14 | panujesz. Konrada maski wloką w apoteozie: kłamiemy, kłamiemy -
3351 14 | pozwala przeistoczyć poety w nową postać, nową metamorfozę
3352 14 | stoi się tu u zawartych w głębi własnej duszy wrót
3353 14 | własnej duszy wrót narodu, że w nas samych obudzić się ma
3354 14 | ma Apollo Salvator i że w nas samych trwa męka pasowanie
3355 14 | duchową, gdy ukazuje ją w nas i sobie - oddaniem czci
3356 14 | oddaniem czci jest wejście w siebie, praca i poprawa.
3357 14 | powiedzieć, że twórca Wyzwolenia w dalszych swych dziełach -
3358 14 | samowiedzy, miał odwagę zaglądać w swą duszę, on lękał się,
3359 14 | lękał się, czy zdoła żyć w narodzie, wahał się, czy
3360 14 | uleganie swym wybujałym w próżni zachciankom, ludzie,
3361 14 | Wyzwolenie są tylko czymś w rodzaju ułańskiej przygrywki: -
3362 14 | przygrywki: - trębacza czczą oni w Wyspiańskim, nie poetę.
3363 14 | Polskę trzeba odnaleźć w sobie, - ja jej szukam i
3364 14 | sobie, - ja jej szukam i w pomroce duszy mej własnej
3365 14 | to nie obchód narodowy w "Sokole" - to noc żałoby
3366 14 | odbudowa duszy. - Ale dziś w Polsce wyobrażają sobie,
3367 14 | wyzwolony kabaret.~Istnieją w twórczości Wyspiańskiego
3368 14 | poeta walczy o wytworzenie w sobie stanów duszy, które
3369 14 | jakie stanowisko zajmuje w całokształcie tragicznej
3370 14 | oblicze poezji Wyspiańskiego; w analizach, a raczej gadaninach
3371 14 | rozróżniać i rozgraniczać w dziele Wyspiańskiego, nie
3372 14 | Wyspiańskiego, nie można brać w jednakowej cenie wszystkiego,
3373 14 | cechy od istotnego procesu: w ten tylko sposób można przyczynić
3374 14 | którą Wyspiański usiłował w sobie zwalczyć i jestem
3375 14 | Wyspiańskiego rozpocznie się w tej chwili, gdy każdy z
3376 14 | gdy każdy z nas zechce w dziedzinie swej pracy prowadzić
3377 14 | duchowego, jaką pro-wadził on w swym ujawniającym się poprzez
3378 14 | się już Wyspiański od razu w pierwszych swych dramatach.
3379 14 | wysnuty został Powrót, że w ogóle twórczość Wyspiańskiego
3380 14 | Wyspiańskiego zmieniała w ciągu samego procesu swą
3381 14 | wewnętrzną pracę ducha. W tych nagłych wpleceniach
3382 14 | tych nagłych wpleceniach w pasmo czysto duchowe motywów
3383 14 | jeżeli się zechce szukać w nich głębszego sensu i naturalnie
3384 14 | Altea pali głownię, gdy syn w uniesieniu swego życia,
3385 14 | jednostka, posiada istotnie w swej mocy jej los. To, co
3386 14 | należy. Ja samodzielne jest w stanie samo siebie wyżyć
3387 14 | życia, z którego wyrosło, w związku z nim. Gdy Altea
3388 14 | społeczne znaczenie jednostki w jej własnych oczach unicestwione,
3389 14 | istota ginie rzeczywiście w tych płomieniach, że dusza
3390 14 | głęboka prawda, że nie ma nic w naszej indywidualności takiego,
3391 14 | bytowe znaczenie jej jest w nim, z niego wyrasta. Nie
3392 14 | rzeczywistości, z jaką pozostajemy w bezpośrednim stosunku. Takim
3393 14 | zbiorowość tę tylko wzrastały one w ciało istnienia; gdy zbiorowość
3394 14 | wyznajemy, czujemy siebie w formach społecznego istnienia;
3395 14 | bezhistoryczna nie byłaby w stanie świadomie istnieć:
3396 14 | ogniwo ginie, ja nie jest w stanie znieść ciężaru gatunkowego
3397 14 | istnienia: własne utajone w nim życie wydaje się siłą
3398 14 | Meleager. To, co występuje w nim jako oddalenie od nas, - "
3399 14 | Wyspiański forma pozostaje zawsze w związku z najistotniejszym
3400 14 | stan duszy, gdy nabiera on w naszych oczach wartościowego,
3401 14 | mówi nam, czym stawały się w momencie jego tworzenia
3402 14 | osobistego życia. Forma w głębokim znaczeniu tego
3403 14 | Hebbel - to zawsze sposób, w jaki odczuwamy życie duchowe
3404 14 | stosunek, jaki istnieje w naszym głębokim, nie rozumującym
3405 14 | między rozgrywającym się w naszych przeżyciach losem
3406 14 | Meleagra - rozgrywało się w jego odczuciu życie jego
3407 14 | widzieć, jak się człowiek w swej złudzie życiowej plącze
3408 14 | złudzie życiowej plącze i w niej ginie. Wszyscy ci ludzie
3409 14 | nieszczęsna Diana, która miała w oczach młodocianych krytyków
3410 14 | zrywających się u krawędzi grobu, w który wstępuje każdy sam -
3411 14 | pomiędzy Legendą i Meleagrem. W Legendzie zaziera poprzez
3412 14 | nią wyłom świat pozaludzki w życie ludzkiej gromady:
3413 14 | gromady: z niego, z tego, co w tym pozaludzkim świecie
3414 14 | wyrzuca świadomość nasza w pozaludzkie, charakterem
3415 14 | cały otaczający ją świat. W ten sposób utrwala jako
3416 14 | energii i z niego czerpie ją w chwili niebezpieczeństwa.
3417 14 | tego, czego dokonać mogła w społecznym istnieniu, zstępuje
3418 14 | społecznym istnieniu, zstępuje w bezwzględność śmierci, w
3419 14 | w bezwzględność śmierci, w coś, co jest niezależnie
3420 14 | istnieniem czyhają nad myślą, co w mniemaniu własnym wyrastała
3421 14 | jako jedyne schronienie w bycie, poza ich granicami
3422 14 | samemu poecie: - są one w nim jako ton jego wzruszeń,
3423 14 | władają nim jak umarły los w Meleagrze.~Poezja ukazuje
3424 14 | Widzieć jeszcze możemy siebie w świetle oczu, które zgasły.
3425 14 | nie obchodzi; on przebywa w dziedzinie formy i widzenia,
3426 14 | forma ta istniała jedynie w polu wzrokowym na wieki
3427 14 | piękna, świat zawieszony w widzeniu, utrzymującym samo
3428 14 | postacie świadomego życia: w tym stworzonym przez widzenie
3429 14 | przez widzenie i zawieszonym w nim świecie jest ich ojczyzna.
3430 14 | plotynowskiej kontemplacji i bije w niebo słup krwi spod Termopil,
3431 14 | Wyspiańskiego, powracający w niej nieustannie, jak jakaś
3432 14 | Czyja dusza jest już cała w widzeniu, ten należy już
3433 14 | należy już do tej dziedziny, w którą zapadło widzenie.
3434 14 | śmiertelnej łodzi rozpościera się w świat ludzki perspektywa
3435 14 | chwały, żyć poza światem, w którym żyje dusza. Dusza
3436 14 | piękna, serce pragnie żyć w nim: gdy jest zaginione,
3437 14 | ucieczką przed nim, kto szuka w niej kraju, w którym bezczynna
3438 14 | kto szuka w niej kraju, w którym bezczynna psychika
3439 14 | nigdzie, można zatapiać się w widzenia światów pogrzebanych,
3440 14 | widzenia światów pogrzebanych, w ich kraj wysyłać przedśmiertne
3441 14 | wam też - woła Wyspiański w Wyzwoleniu - gdy mowa o
3442 14 | myślą o szczęściu; stoję w charonowej łodzi, życiu
3443 14 | wzrokiem los ludzki, tak, jak w obliczu śmierci na wieki
3444 14 | formy działania i istnienia, w których świadomość ogółu
3445 14 | rzeczywistości; wchodzi się w nią poprzez życie. Gdy życie
3446 14 | szczyty życia, które tylko w nim i poprzez nie napotkane
3447 14 | epoki, piękno dojrzewało w nich, i chwile ich stawały
3448 14 | oglądać Boga żywego, żyć z nim w takiej poufałości, że mówi
3449 14 | znajduje wartościowych form w życiu samym, iż się stwierdziło,
3450 14 | ukształtować tak, by powstały w nich pogrzebane formy. Piękno
3451 14 | bezpośrednie: życie zmienia się w takie celowe zestrajanie
3452 14 | kształt specjalnie, umyślnie w sztucznie wygładzonym zwierciadle
3453 14 | zmarłych bogów, potargał w duszy własnej swobodny ład
3454 14 | zdziczałą duszę; ukazuje ją w świetle obojętnej, zimnej,
3455 14 | zawsze mają się inaczej, gdy w grę wchodzi człowiek, umiejący
3456 14 | Poeta zaczął żyć świadomie w Charonowej łodzi - pogrzebał
3457 14 | wszystko było już utajone w formie jego pierwszych dramatów,
3458 14 | jego pierwszych dramatów, w ich archaicznym stylu. Archaizm
3459 14 | lękające się niczego, co w nim napotkać może, tak mocno
3460 14 | tak mocno jest ugruntowane w swym zwycięstwie. Gdzie
3461 14 | Wyspiański naokoło siebie w Polsce żywej podstawy tej
3462 14 | razie istnieje dla poety w tej tylko formie własny
3463 14 | wraz z Laodamią wstąpił on w kraj śmierci, by w nim nie
3464 14 | wstąpił on w kraj śmierci, by w nim nie oglądając się na
3465 14 | niezbędnej do wykłuwania się w nas poematów, sonetów, impresji,
3466 14 | atmosferą wylęgarni. Tu widzimy w nieco innym świetle tę sprawę.
3467 14 | gdyby miał on swoje losy w ręku, jak gdyby myślało
3468 14 | utworów Wyspiańskiego jest w zasadzie już tym samym sądem
3469 14 | wypowiedział następnie poeta w Weselu. Tak dalece tylko
3470 14 | odbijają się poza wami, nie ma w was organu prawdy, nie ma
3471 14 | was organu prawdy, nie ma w was samowiednego życia.
3472 14 | wiem. Jest poezja. Ta jest w mojej mocy, jest moją sprawą;
3473 14 | jest moją sprawą; tworzę w niej pełną jasność.~By mógł
3474 14 | lubości" spleciony z życiem, w którym nie ma podstawy dla
3475 14 | Z tego stanu duszy; ale w ciągu tworzenia dzieje się
3476 14 | ówdzie upiorem, wchodzi w pierś ludzką, w niej szuka,
3477 14 | wchodzi w pierś ludzką, w niej szuka, grozi, rozpacza.
3478 14 | Mieni się nam ta tragedia w oczach, zmienia się nieustannie,
3479 14 | przez widzenie życie krąży w żyłach postaci, wybucha
3480 14 | się głosem krwi bijącej w niebiosa. Są chwile, gdy
3481 14 | gdy cofa się przed widmem w spokój swój artysta: na
3482 14 | i jego dusza szarpie się w ciemnym, opętanym chórze.
3483 14 | opętanym chórze. Dogania i w śmiertelnym przytułku zdradziecka
3484 14 | duch, chwyciła go, wrósł w nią, szarpie się jej ślepą
3485 14 | niezależny od życia - więc w myśli swej wszechpotężny? -
3486 14 | wszechpotężny? - co mam myśleć? W Klątwie mamy świat prawie
3487 14 | Klątwie mamy świat prawie tak w sobie zamknięty, jak w Meleagrze
3488 14 | tak w sobie zamknięty, jak w Meleagrze grecki, lub w
3489 14 | w Meleagrze grecki, lub w Legendzie - lechicki. Siebie
3490 14 | wystarczą tu: Młoda nie mniej ma w sobie dzikiego heroizmu,
3491 14 | ma rdzennie chłopi upór w swej wierze w twarde prawa,
3492 14 | chłopi upór w swej wierze w twarde prawa, spisane w
3493 14 | w twarde prawa, spisane w kościelnych księgach. Świat
3494 14 | Młoda śmie przecież, ale w co obraca się, czym staje
3495 14 | zbiorowości, która go wytworzyła w walce z życiem. Takie pojęcia
3496 14 | ona już gotowa i spisana w twardych księgach. Ta gromada
3497 14 | Wyspiański. Katolicyzm wrasta w życie tej gromady, jako
3498 14 | gmatwa się ona i ginie w tej obcej, narzuconej sieci.
3499 14 | katolicyzm staje się tragedią w polskiej wsi, jak bezwzględnie
3500 14 | jasnością, jak podobne stosunki w Meleagrze. Wydźwiga tu świat
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3500 | 3501-3790 |