1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3383
Part
2501 11 | szamotania się - tu stają się oni jedną wielką, czującą
2502 11 | czynią w życiu. Dusza staje się tu morzem zalewającym gród
2503 11 | mozołu i męki, ścierającej się z sobą pychy, zaciekłego
2504 11 | sobie ma wszystko, komuż się poskarży, przed kim się
2505 11 | się poskarży, przed kim się zbuntuje lub ukorzy, gdy
2506 11 | i płacze, śpiewa i modli się tworząca wszystko dusza
2507 11 | duszy, żywiołem krwawiącym się w mroku, rozrywającym własną
2508 11 | określeniach, tu rozstąpił się, rozwarł sam grunt historii.
2509 11 | słuszność - słowo polskie stało się tu czymś pierwotnym, pozahistorycznym:
2510 11 | pierwotnego żywiołu. Tu się jest w obecności tych potęg,
2511 11 | tych potęg, które zaczynają się poza człowiekiem. Ważną
2512 11 | ten sam sposób załamuje się w różnych indywidualnościach.
2513 11 | wyjałowieniem. Dusza samotna rodzi się z konfliktu między rzeczywistym,
2514 11 | sam proces walki rozgrywa się już jakby ponad życiem.
2515 11 | nadpowietrznej psychiki, unoszącej się ponad życiem myśli, ale
2516 11 | siebie, stworzyć, ostać się. Staff jest jednym z tych
2517 11 | tych umysłów, które rodzą się na tle bogatej i późnej
2518 11 | Twórcza myśl Staffa zrodziła się po tamtej stronie już tej
2519 11 | nieustannym, dokonywającym się całkowicie spontanicznie.
2520 11 | zbiorowej pracy życia, uważa się za jego twórczynię, sądzi,
2521 11 | istniejącego życia, stać się nią. Nieobecne w życiu prawo
2522 11 | w której przeciwstawia się ono nie wytrzymującej jego
2523 11 | nie potęga - sama przez się: niemoc. Prawo nieżycia -
2524 11 | nieżycia - tj. zrzeczenie się wszelkiej władzy nad rzeczywistością
2525 11 | nad rzeczywistością wydaje się nam wyzwoleniem. Ale prawo
2526 11 | myśl, marzenie, sama przez się jest wytworem dziejowym.
2527 11 | żyjące w niej j a uważa się za wystarczający sobie,
2528 11 | indywidualny system, ludzi się: samotność ta to gwiaździste
2529 11 | kulturalne ja przestały się uważać za sprawców istnienia,
2530 11 | godne życia w utrzymujących się na powierzchni stworzonego
2531 11 | świata typach. Życie stało się nie poznającym się w żadnych
2532 11 | stało się nie poznającym się w żadnych kształtach, głębszym
2533 11 | zwycięstwa, to znów, pochyliwszy się nad życiem, cofa się przerażony.
2534 11 | pochyliwszy się nad życiem, cofa się przerażony. Świat jest dla
2535 11 | jego słoneczne sny stają się, wpadłszy w pierś bezsłonecznych
2536 11 | zostało przeżyte. To coś musi się stać jego przeżyciem: czymś
2537 11 | jednak wstrząśnienie staje się ośrodkiem boju, usiłuje
2538 11 | turnieje.~Czy nie wydaje się, że istotnie łączy jakaś
2539 11(*) | Nasuwa mi się pewna uwaga: mało jest dzieł
2540 11(*) | wewnętrzną, głęboką dobrocią. Gdy się nie chce samego siebie skrzywdzić
2541 12 | literaturze polskiej. Wydaje mi się, że nie ma go i w współczesnym
2542 12 | usiłowanie wyśliźnięcia się samemu sobie. Mistyk nowoczesny,
2543 12 | być "gdzie indziej", czuć się "kimś innym", myśleć "inaczej",
2544 12 | rzeczywistość własna wydaje się monotonną, nudną, bezbarwną.
2545 12 | ktokolwiek. Mistyka różni się zdaniem naszym od metafizyki
2546 12 | płciowej. Własne ciało ukazuje się mistykowi w świetle jego
2547 12 | dające uczucie wznoszenia się, lotu, histeryczne wyzwolenia
2548 12 | opresje, wszystko to staje się narzędziem obcowania bezpośredniego
2549 12 | z tą historią. Gdy staje się, ona dla nas bytem niezawisłym,
2550 12 | której może ten absolutny byt się przejawiać. Gdy, jak to
2551 12 | przejawiać. Gdy, jak to się dziać musiało, na skutek
2552 12 | przeminionej historii stają się wyrazem niezmiennej istoty
2553 12 | czynnego życia, muszą zdarzać się momenty, w których treść
2554 12 | wyhodowana w duszy zlewa się z jakimś głębokim osobistym
2555 12 | sferę świadomości i staje się jak gdyby źródłem, z którego
2556 12 | ku nam lub podnoszących się z głębi naszej istoty objawień.
2557 12 | zostało dokonane, styka się z ludźmi znającymi zewnętrznie,
2558 12 | Mistyczna droga poznania wydaje się stwierdzeniem prawdy pojęć
2559 12 | dostrzega ich, posługuje się nimi na wpół bezwiednie
2560 12 | wywołania stanów, które ukazują się jej jako objawy absolutnego
2561 12 | postacią empiryzmu; kto łudzi się, że istnieje empiryzm bezwzględny,
2562 12 | zjawiska współrzędne: opierają się na różnych założeniach,
2563 12 | funkcjonowania stykających się ze światem pozaludzkim instrumentów*.
2564 12 | od nich zależny. - Staje się ono stanem życiowym i uczuciowym:
2565 12 | mistyki naukowej nie dałyby się pomyśleć usiłowania stworzenia
2566 12 | na myśl wyszkoloną staje się w oczach uczonego siłą samych
2567 12 | w ten sposób zmieniają się te pojęcia w potężne, starsze
2568 12 | usiłowaniem takiego zachowania się wobec wyników kulturalno-historycznej
2569 12 | naukowości. Naukowością nazywa się bowiem w filozofii brak
2570 12 | osamotnienie to i podnoszenie się z konkretnego dna duszy
2571 12 | indywidualnych przegród, rozlania się na wszystko. Słusznie mówią
2572 12 | psychicznych. Wydaje mi się niewątpliwym, że fikcje
2573 12 | Nie wiem, dlaczego mówi się zawsze tylko o wrześniu
2574 12 | gruntownej rewizji; wyzwolić się potrzeba spod władzy nie
2575 12 | indywidualność przetwarza się w jego oczach w bezosobowe
2576 12 | światło, które ma rozlać się na jak najszerszy zakres.
2577 12 | Ten stan duszy może łączyć się z bardzo różnymi ukształtowaniami
2578 12 | propagandy nie obywała się bez domieszki pierwiastku
2579 12 | stanem duszy. Mistyk staje się zaborcą, rozpłynąwszy się
2580 12 | się zaborcą, rozpłynąwszy się najpierw w pewnej historycznej
2581 12 | indywidualnej, przeciwstawiającej się światu odrębności: nie on
2582 12 | przeciwnie to, w czym on się rozlał, stopił, spłonął,
2583 12 | Epicki stan duszy opiera się na indywidualnym, osobistym,
2584 12 | osobistym, przeciwstawiającym się światu i przyjmującym odpowiedzialność
2585 12 | heroicznym dziele wydaje mi się jedyną podstawą, na której
2586 12 | są więc czym innym, niż się świadomości prawnej wydają.
2587 12 | świadomość, zdolną ostawać się, utrzymywać się wraz ze
2588 12 | ostawać się, utrzymywać się wraz ze swymi określeniami
2589 12(*) | Co dzień staje się jaśniejszym, że nauka ma
2590 12 | Pojęcie rzeczywistości zlewa się tu z pojęciem najwyższej
2591 12 | rzeczywistością wydaje się zawsze ta forma naszego
2592 12 | działania, która nam zdaje się zapewniać zachowanie wartości***.
2593 12 | ujrzeć kształtu prawa, staje się teraz organem tak lub inaczej
2594 12 | sieć świadomości rozluźnia się, ustępując miejsca nie wynurzającemu
2595 12 | miejsca nie wynurzającemu się, określonemu stanowi mistycznemu,
2596 12 | lub umyślnego wyśliznięcia się świadomości prawnej, jest
2597 12 | formą nawet złudzenia wiązać się nie może. Chce żyć bez prawdy
2598 12 | siebie: wszystko tu redukuje się do tej jedynej siły, poza
2599 12 | Na pierwszy plan wysuwa się tajemniczość nieokreślona:
2600 12 | Przeciwko każdemu tak wysuwa się cały aparat rozumowań, zmierzający
2601 12 | rozpławienia go w jakimś "wydaje się", "być może". Cały świat
2602 12 | może". Cały świat staje się takim "być może". "Być może"
2603 12 | może". "Być może" staje się cała nasza działalność.
2604 12 | woli i działania wydobywa się na powierzchnię, zwracają
2605 12 | na powierzchnię, zwracają się przeciwko niej wszystkie
2606 12 | między możliwościami zasadza się tu cała tajemnica. Wobec
2607 12 | metody, pracy - nazywa się dzisiaj tajemniczością istnienia.
2608 12 | Tadeusza Micińskiego zarysowuje się ten proces niezmiernie wypukłe
2609 12 | beznadziejniejszym zmaganiem się tego rzetelnego duchowego
2610 12 | znaleźć siebie, oprzeć się na sobie, lecz w momencie,
2611 12 | określona prawda, żal mu się robiło wszystkich innych
2612 12 | dumne zamiary zmierzenia się z Bogiem przeszłości, ale
2613 12 | ale gdy samotnik zostawał się sam na sam z sobą, z wolą
2614 12 | okruchu duszy ludzkiej toczy się zawsze jeden i ten sam zacięty
2615 12 | ludzka swoboda, wsączał się do serca liryzmem duszy,
2616 12 | pakt z chaosem, rozpłynąć się w nim: los odwieczny wszystkich
2617 12 | która raz przecież chciałaby się zetknąć z rzeczywistością
2618 12 | powierzchnię myśli, zaciera się wszelka różnica między myślą,
2619 12 | dla niego samego zmienia się i rozkłada w ciągu pisania.
2620 12 | czasu, z wolna przekształca się w chaldejskiego maga, który
2621 12 | ta znowu wykrystalizowuje się w stan mistyka XI wieku,
2622 12 | i nie rym, rozpłynęłoby się to wszystko w jakimś żywiole,
2623 12 | poszukiwaniem duszy, w co się tez ma wcielić. Twórczość
2624 12 | chcą oni zawsze dowiedzieć się, co myślą, czego chcą właściwie.
2625 12 | przyzwoitego chaosu wytworzyć się nie da. Zamiast Bizancjum
2626 12 | I jeden za drugim rodzą się całe tuziny, mendle utworów
2627 12 | jakieś znaczenie, gdyby stało się coś, o czym nie można powiedzieć
2628 12 | kochanej Galicji sfinks stał się ostatecznie całkiem przeciętnym
2629 12 | Waruje, aportuje, łasi się, biega po zaliczki, a w
2630 12 | zaliczki, a w piękne dni da się oprowadzać na różowej wstążeczce,
2631 12 | na który sama z sobą waży się wola - wejść w żywy świat
2632 12 | pozwoliłaby mu raz na zawsze zrzec się goryczy wyboru, męki stanowienia.
2633 12 | wypracowana świadomość ukazuje się Micińskiemu jak jakaś fantastyczna
2634 12 | zakrętach można zginąć, zbłąkać się, skryć przed samym sobą.
2635 12 | gdy ginie, rozpryskują się zamierzchłe dusze, myśli,
2636 12 | nich grają barwy, mienią się błyski i światła: myśl nasza
2637 12 | myśl nasza rozpryskuje się wraz z nimi, ginie wśród
2638 12 | świadomość. Określenie okazuje się więc złudnym: świadomość
2639 12 | kulturalnych treści; nie my bawimy się historią, ale ona się nami
2640 12 | bawimy się historią, ale ona się nami bawi.~Występuje to
2641 12 | miejsca innemu i myśl staje się tylko pobojowiskiem jednakowo
2642 12 | Jeżeli bowiem myśl oddziela się od działania, od określonego
2643 12 | przypuszczenia, które nie dałoby się uzasadnić w sposób całkowicie
2644 12 | usprawiedliwienia. Nieokreśloność staje się atrybutem wzniesionego ponad
2645 12 | zadaniem duszy jest poddanie się tym nieznanym, nie istniejącym
2646 12 | wszystko może nagle stać się czymś zupełnie innym i każdy
2647 12 | każdy z nas może okazać się zaczarowanym królewiczem,
2648 12 | konsekwencji. Zastrzegając się przeciwko określoności świata,
2649 12 | itd., aby mógł zatrzymać się na każdym układzie wierzeń,
2650 12 | irradiacji. Światopoglądem staje się ten układ wierzeń, pod których
2651 12 | pod których wpływem dobrze się nam pisze, wierzeń, które
2652 12 | wyszukanego rymu. Świat musi się stać środowiskiem absolutnie
2653 12 | mocą, z którą musi pasować się nasza praca, a stać się
2654 12 | się nasza praca, a stać się bezoporną, wyrzuconą poza
2655 12 | cezaryczną. Zresztą spotyka się i poza Polską ludzi, którzy
2656 12 | i o co artysta troszczyć się nie potrzebuje. Wiemy, jaki
2657 12 | bezpośrednim związku. Gdy czujemy się bezsilnymi w społeczno-wytwórczym
2658 12 | jego działań ostających się wobec wszechświata. Filozoficzne,
2659 12 | organizacji, utrzymującej się wobec żywiołu. Wszystko
2660 12 | całości własność swą, uczy się oddychać poprzez cały organizm
2661 12 | przynajmniej raz na rok zamykać się z jego pismami. Był chyba
2662 12 | dla tego człowieka. Stykał się on z pozaludzką nocą całą
2663 12 | widziane dzieło. Tam stykamy się sam na sam z żywiołem, my
2664 12 | Tu na szczycie woli rodzi się nieprzewidziane, cud: tu
2665 12(***) | dopuszczać do wmieszania się w pasmo badań i rozmyślań -
2666 13 | wyzwolenia. Wyrzeczenie się woli dziejowej. Duma o Hetmanie
2667 13 | serdeczniej, pełniej chciałoby się żyć, im różnostronniej i
2668 13 | różnostronniej i potężniej pragnęłoby się kochać, tym dotkliwiej czułoby
2669 13 | tym dotkliwiej czułoby się ból wieczystej utraty. Mało
2670 13 | i świat psychiczny stał się tu jedną nieogarnioną wibracją
2671 13 | życia. Życie samo stało się tu czuciem, serce nie może
2672 13 | wyłoniony świat: - staje się wzruszeniem. Z każdego elementarnego
2673 13 | elementarnego czucia rodzi się tu, wytrysku j e, cała ta
2674 13 | pełnia i wszędzie też czai się ból, że to właśnie, cała
2675 13 | zostały utracone; że śnią się one tylko jak baśń wspomnień,
2676 13 | artystycznej Żeromskiego; wydaje mi się jednak, iż zbyt słabo dotąd
2677 13 | zgubie watka. Życie stało się tu organem zguby, jej mową,
2678 13 | rządzi. Mimowoli nasuwa się tu niejednokrotnie jako
2679 13 | i wykrętu. Zachodzą, jak się zdaje, bardzo głębokie,
2680 13 | chyba pokładów. Zatrzymano się na pierwszej powierzchni
2681 13 | czegoś innego, co wydaje mi się najważniejszym. Nie znalazł
2682 13 | jest chciana", że posłużę się tu formułą czcigodnego Blondela.
2683 13 | Życie trwa jako upajająca się sobą namiętność, jako nieprzezwyciężony
2684 13 | nieprzezwyciężony nałóg, trwa i toczy się niepowstrzymane, choć ochronione
2685 13 | samym sobą. Ośmielono się mówić o sadyzmie Żeromskiego,
2686 13 | Żeromskiego, dopatrywano się go w pewnych pojedynczych
2687 13 | prócz hańby i zguby gotować się nie zdaje, sama miłość życia
2688 13 | oczywiście - to czym trzyma się życie, jaką siłą? - Ewa
2689 13 | zakątek, z którego rozlewa się dziecinna, słodka miłość
2690 13 | najpierwotniejsze uczucie staje się zawiązkiem hańby i grzechu.
2691 13 | tylko nasze, trzepocące się na dnie piersi jak ptak
2692 13 | piersi jak ptak życie okazuje się jakąś zbiorową własnością.
2693 13 | jak tylko żyjąc, tworzy się groźny, brzemienny w nieszczęście,
2694 13 | sadyzmie, nie zastanawiali się nad tym, jakie zagadnienie
2695 13 | ukochaniem życia pasyjne oddanie się mu, tkwi nie tylko tajemnica
2696 13 | myśli, że nie spodziewamy się żadnej pozaludzkiej "nadprzyrodzonej"
2697 13 | efektowną - głębszą. Zmienił się sam wewnętrzny stosunek
2698 13 | wolę. Życie przeciwstawiało się i przeciwstawia dotychczas
2699 13 | osobistą miłością, rodzi się w jakiejś ponaduczuciowej,
2700 13 | automatycznie utrzymującej się dyscypliny społecznej. Rzeczą
2701 13 | tego poziomu, gdzie styka się ono bezpośrednio z całym
2702 13 | pewnych społecznych form i im się powierza, dla kogo istnieje
2703 13 | lub przynajmniej modląca się o zbawienie. Istnieje niezmiernie
2704 13 | pisarzem, od którego oczekuje się książek; żąda się od niego
2705 13 | oczekuje się książek; żąda się od niego wyzwalających,
2706 13 | przypadkowych ukształtowali. Tak mi się przywidziało - ten pierwszy
2707 13 | można, których wyrzekając się - żyć nie wolno. On żyje
2708 13 | siebie wnika, zastanawia się, sądzi. Książki jego nie
2709 13 | współwymierność: tu ściera się dusza z wiecznym zagadnieniem
2710 13 | automatyzmowi życia, albo się nad nim nie zastanawia (
2711 13 | Sprawa jednak przedstawia się inaczej, gdy centralnym
2712 13 | inaczej, gdy centralnym staje się właśnie zagadnienie, skąd,
2713 13 | społeczeństwa polskiego stało się dla Żeromskiego, Wyspiańskiego -
2714 13 | którego kształty życia zlewały się z wartością. U nas dzisiaj
2715 13 | sam fakt życia, - aby stać się przez to artystą homeryckiego
2716 13 | wyrozumować. Ale samo poczucie, że się stoi mocno wobec świata,
2717 13 | sobie tylko wspartym, że się bierze osobiście czynny
2718 13 | życiu, gdzie wszystko, zdaje się, jest zdane na los przypadku,
2719 13 | właśnie samo życie stało się żywiołem, szczęśliwym dojrzewaniem
2720 13 | momentów duszy, jak tworzy się ona w samych dziejach. Bo
2721 13 | Dostojewskiego, aby zdobył się na Mickiewiczowskie, słoneczne
2722 13 | obiecaną i Fermenty, czuje się, że mógł je inaczej napisać
2723 13 | tym samym Reymontem, czuje się, że jest w nim wprawdzie
2724 13 | którego ewangelia zlała się z plastycznym istnieniem.
2725 13 | prócz tych, które znajdują się w konkretnych postawach
2726 13 | widnokręgowi odnajdującego się w nim narodu. U Żeromskiego
2727 13 | narodu. U Żeromskiego czuje się obecność w nim samym męki
2728 13 | wartościowy świat. Czuje się, że szuka on życia, które
2729 13 | odpowiedzią na całą jego szamocącą się pracę: - po to żyłem i ginę,
2730 13 | samym duchowym okiem, jakim się czytało listy Cycerona,
2731 13 | Cycerona, ale nie czytało się wtedy tego, co napisał Paweł.
2732 13 | Mickiewicz, tak samo, jak się czytało poezje Trembeckiego,
2733 13 | Naruszewicza, ale nie rozumiało się z nich nic. To samo z Żeromskim:
2734 13 | samo z Żeromskim: czyta się go rozbudzoną duszą, albo
2735 13 | narodowe losy, duszą łamią się o naród, a więc właśnie
2736 13 | o narodzie. Nie uniknie się tragizmu, jeżeli się tylko
2737 13 | uniknie się tragizmu, jeżeli się tylko żyje prawdziwie głębokim
2738 13 | istoty rzeczy. Epickim nazywa się nie stan duszy przypadkowej
2739 13 | nie sztuczne ograniczenie się do zakresu przedmiotu, lecz
2740 13 | stosunek do polskiej wsi składa się z różnych pierwiastków.
2741 13 | empiryczną zdolność zaciekawienia się samymi zjawiskami niezależnie
2742 13 | naszego przekształcającego się, wytwarzającego nowe, nie
2743 13 | Reymont umyślnie starał się powstrzymywać od tego rodzaju
2744 13 | wcieleniem wartości. Tu tragizm się nie zbudził, i dlatego wieś
2745 13 | i dlatego wieś ta odbija się nie w zwycięskiej historycznej
2746 13 | zupełnie położeniu znalazł się wobec swoich Roztok Orkan.
2747 13 | życie człowieka, cisną mu się tu zrodzone obrazy. Nie
2748 13 | Przeciwnie, rozszerza mu się i pogłębia wraz z duszą
2749 13 | kształtami, w które Reymont lęka się włożyć coś ze świadomości
2750 13 | Orkana widzimy rodzenie się duszy w chatach! Czytając
2751 13 | chatach! Czytając go, pojmuje się powstawanie ludowej poezji,
2752 13 | miłości i śmierci wcielają się tu w żywe kształty; i właśnie
2753 13 | artystycznego efektu wyprzeć się swego głębokiego bólu grozy,
2754 13 | świecie. Dusza jego lamie się troską, szuka sił, rozwiązań:
2755 13 | świata poetyckiego stał się osobistą dziejową tragedią.
2756 13 | dziejową tragedią. Rakoczy stał się czymś więcej niż obrazem -
2757 13 | obrazem - przeznaczeniem. Gdy się zważy prostotę i słoneczną
2758 13 | poeta na duszę. On sam stał się Frankiem Rakoczym, który
2759 13 | mowy o żadnym zatraceniu się w stylizacji, jasny Orkanowski
2760 13 | artystyczny świat, nie zastanawiał się nad tragiczną istotą tworzenia.
2761 13 | przekonania, ginie, rozpływa się pod naciskiem tych właśnie
2762 13 | bezpośredniego wyczuwania, w jakich się wyraża jego indywidualność
2763 13 | istotnego. Myśl, której śni się bezpieczeństwo wobec życia
2764 13 | jego wzruszeniowość nie da się zamknąć w żadnym automatycznie
2765 13 | głębiej. Żeromski nauczył się czuć sercem na całej ziemi
2766 13 | Ten nie miał już gdzie się ukryć, widział jasno, że
2767 13 | człowieka, a sam osunął się aż na dno ludzkiej nędzy
2768 13 | mnie, w tym przytuleniu się do końskiej szyi. To nie
2769 13 | zaasekurowane ja - przeciwstawia się tragicznemu widzeniu tej
2770 13 | twórczości, która zrodziła się z wdeptanej Winrychowej
2771 13 | pobojowisko. Czy odtąd zrodziła się moc, zdolna przezwyciężyć
2772 13 | Nieuprzedzeniem nazywa się w Polsce nie męczeńskie
2773 13 | nie męczeńskie stopienie się duszą z losem własnego plemienia, -
2774 13 | lecz zdolność zamknięcia się w granicach takiego lub
2775 13 | u Sieroszewskiego czuje się obecność polskiego rodzinnego
2776 13 | optymizmu, który umie wyrzec się schronienia, ale nie myśli,
2777 13 | życia, poczucia, zlania się z potęgą. Nie wystarcza
2778 13 | plany działania opierają się na przekonaniu, że w naszym
2779 13 | żadna teoria. Znajdujemy się tu na poziomie nowoczesnej,
2780 13 | on ją konstatuje. Tworzy się ona w dziedzinie irracjonalnego,
2781 13 | wytryska wola i gdzie wyrabiają się jej narządy. Znikają przegrody
2782 13 | życiem duchowym. Uczymy się dzisiaj odnajdywać źródła
2783 13 | twórczości Żeromskiego roztwiera się ta biologiczna niemal już
2784 13 | definitywnego myślenia, nie czuje się on nigdzie wyniesionym ponad
2785 13 | nieopanowanego stawania się. Mści się to na wszystkich
2786 13 | nieopanowanego stawania się. Mści się to na wszystkich zagadnieniach
2787 13 | ciężkich i wysuwających się spod analizy, ale tylko
2788 13 | wolę. Żeromski nie czuje się w związku z żadnym światem,
2789 13 | siebie życie, które zmienia się i przeistacza zależnie od
2790 13 | mocy. Na niczym nie może się oprzeć: życie płynie, pociągając
2791 13 | tym, że życie zamienia mu się w przemijanie bezcennych,
2792 13 | on; samo tworzenie staje się tu jakąś tajemniczą winą.
2793 13 | tajemniczą winą. Przypomina się tu scena z Wyspiańskiego,
2794 13 | gdy do Laodamii zbliża się pieśniarz; tylko że tu stan
2795 13 | upojeniu psychika czuje się nagle niewolnicą, nie umie
2796 13 | karamazowską siłą bez wstydu. Pręży się jak młody adiutant przed
2797 13 | tylko mająca psychika czuje się winną za wszystko, za cały
2798 13 | niemożliwością; na tym zasadza się jego stosunek do życia.
2799 13 | ciągłości w wzruszającą się, czującą psychikę i skutek
2800 13 | zdumienia. Lack pomylił się tylko w jednym: widział
2801 13 | właśnie; rzeczy zaś mają się całkiem inaczej. Opór, jaki
2802 13 | wywołanym przez hipnozę; trzyma się on na hipnotyzującej, świadomej
2803 13 | logiki. Teraz dopiero uczymy się rozumieć tragiczną głębokość
2804 13 | z psychicznego stawania się. Sztuka dokonywa się w Żeromskim -
2805 13 | stawania się. Sztuka dokonywa się w Żeromskim - wraca do niego,
2806 13 | wraca do niego, roztapia się w ogólnym amorfizmie. Nie
2807 13 | przez wolę; jest czymś, co się odbija w ruchomej fali,
2808 13 | upojeniem, marzeniem odbijającym się w marzeniu jest sama sztuka.
2809 13 | poczucia bezprawia. Czuje się w tej twórczości demonizm,
2810 13 | sztuki Żeromskiego. Łączą się tu elementy wprost sprzeczne:
2811 13 | odpowiedzialności za życie wyradza się w pewien rodzaj nieodpowiedzialności
2812 13 | dzisiejszym, chociaż zrodzi się ze świata, które to nasze
2813 13 | Groza wobec życia przeradza się w nierozumiejące przywiązanie
2814 13 | duszy, ginąc, przeistacza się w rozełkany, rozkochany
2815 13 | kulturalnymi, nastręczającymi się ze względu na jakieś powinowactwo,
2816 13 | o Żeromskim tak jak mówi się o Stendhalu lub o Dostojewskim:
2817 13 | tu o coś innego. Wydaje się, że wola może istnieć na
2818 13 | nie znają siebie, łudzą się co do siebie, lecz pomimo
2819 13 | jego ja jest rozwijającą się w nim katastrofą. Cały tragizm
2820 13 | dziejowego położenia odbija się w tym fakcie. Ja - świadome
2821 13 | Losy Polski dokonywają się w Polakach, ale Polacy ich
2822 13 | schronienia, które zamyka się w granicach własnego naszego
2823 13 | w nas urabiane, dokonywa się w nas. Dusza nasza jest
2824 13 | naiwność widzenia. Stańmy się jako dzieci, byśmy mogli
2825 13 | hasło.~Bezwiedność stała się ideałem: ach, przyjąć swoją
2826 13 | naiwnością, z anielskim poddaniem się - swoje przeżycie. Przemówić.
2827 13 | dusza moja jest coś, co się dokonywa nie we mnie już
2828 13 | granic jego, nie kondensuje się w myśl, ani akt woli.~Dlatego
2829 13 | woli przeciwstawiającej się żywiołowi i czującej, że
2830 13 | wszystko jest wzruszającym się, cierpiącym żywiołem.~Dostojewski
2831 13 | bestię i nie chciał, nie mógł się jej wyrzec, wiedział bowiem,
2832 13 | chodziło. Dostojewski zajmował się nieustannie problematem
2833 13(*) | kwitnące dno duszy spala się wstydem, że wola zeń nie
2834 13(*) | jednocześnie każda chwila opiera się całą mocą własnego czaru
2835 13 | U Żeromskiego nie tak się mają rzeczy: jego wola jest
2836 13 | giną w nim. Wola rozpływa się w lirycznym oddźwięku.~Stanowisko
2837 13 | Żeromskiego. "Cokolwiek się zdarzy, niech uderza we
2838 13 | tego stanu rzeczy. Zdaje mi się, że przynosi tu wskazówkę
2839 13 | przez uczucie, przez kryjące się w Chrystusowość lenistwo
2840 13 | Lenartowiczu, który chce się cierpieniem wymknąć tragicznej
2841 13 | znaczenie owego "cokolwiek się zdarzy".~Związek psychologiczny
2842 13 | Duma o Hetmanie ukazuje się tu nam w innym całkiem oświetleniu,
2843 13 | nas inaczej przedstawia się ta sprawa. Dzieje grzechu
2844 13 | sentymentalną ułudę. Zrzeka się krytycznego stosunku względem
2845 13 | dzisiaj wobec rozpanoszenia się nieszczerości i frazesu -
2846 13 | twierdzenia te wydadzą się paradoksami. Są one jednak
2847 13 | dobrowolnym cofnięciem się przed myślą, zrzeczeniem
2848 13 | przed myślą, zrzeczeniem się twórczości na rzecz kunsztu.
2849 13 | ukrytym zakątku zamknąwszy się sama z sobą, gardzi. Stosunek
2850 13 | kulturalnej jest, jak mieliśmy się sposobność przekonać w ciągu
2851 13 | punktem, w którym rozstrzyga się sprawa zasadniczego charakteru
2852 13 | tam psychika przeistacza się pod ciężarem czynnych zagadnień.
2853 13 | zagadnień. Musi ona stać się podstawą czynnego, zwycięskiego
2854 13 | Ponieważ nie może stać się podstawą skutecznego, zwycięskiego
2855 13 | anielskości. I u Żeromskiego wali się Żółkiewski do nóg upiora
2856 13 | psychiki,- że życie dziejowe da się oprzeć na każdej podstawie,
2857 13 | trwałej działalności. Wydaje się nam, że jest w tym jakieś
2858 13 | wyrzeczenie swobody, wydaje się, że stanowiskiem jedynie
2859 13 | naszej godności jest domagać się, aby świat był takim, aby
2860 13 | zastąpi zdolności utrzymywania się swobodną pracą na poziomie
2861 13 | nowoczesnej, szamoczącej się w niewoli pracy: on to stanowi
2862 13 | ludzkiej walki o istnienie. Gdy się zaś tego nie czyni, gdy
2863 13 | zaś tego nie czyni, gdy się nie odróżnia swobody od
2864 13 | od bezwładnego unoszenia się - tworzy się nad duszą narodu
2865 13 | bezwładnego unoszenia się - tworzy się nad duszą narodu atmosferę
2866 13 | sobą, a nie zaś, jak to się roi polskim dekadentom,
2867 13 | poziomu, na którym staje się ona trwałą, ostającą się
2868 13 | się ona trwałą, ostającą się wobec dziejów formą. Goethe
2869 13 | godności sztuki. Ale u nas ma się co innego na względzie:
2870 13 | byle jakie życie może stać się przedmiotem wypowiedzenia:
2871 13 | od sprawdzania, to zdanie się na łaskę siły dziejowego
2872 13 | wystarcza chęć, nie zatrzymuje się ona na szlachetnym zamiarze:
2873 13 | jego zgubę: tak określa się najgłębsze jego stanowisko.
2874 13 | one uczuciowe zatapianie się w sobie, nie chcą poddać
2875 13 | stan dusz polskich, gdy się powraca do niego myślą z
2876 13 | tak długo, aż świat stanie się tak szlachetny, że ludzie
2877 13 | duchowego piękna. Wtedy znajdzie się miejsce i dla Polski na
2878 13 | Kiedyż nareszcie znajdzie się artysta, który nauczy nas
2879 13 | kiedyż nareszcie stanie się jasnym, że zrzeczenie się
2880 13 | się jasnym, że zrzeczenie się samowiedzy, rozumu, woli
2881 13 | umiemy, nie chcemy zżyć się z tym nowym, rodzącym się
2882 13 | się z tym nowym, rodzącym się organizmem. Życie wykolejonej,
2883 13 | polską przed zetknięciem się z istotnym, nie dającym
2884 13 | z istotnym, nie dającym się oszukać światem. Wszystkie
2885 13 | gdyby twórczość rozwijała się konsekwentnie, ukazywałaby
2886 13 | ukazywałaby powstanie, rodzenie się mocy; ukazywałaby, jak rodzi
2887 13 | ukazywałaby, jak rodzi się ona w ciemnych, ślepych,
2888 13 | pierwiastek siły. Ważnym stanie się dla niego to, że ta siła
2889 13 | oddźwięk budzi. Na tym zasadza się ten niemęski, z przerażenia
2890 13 | przerażenia i pociągu składający się stosunek Żeromskiego do
2891 13 | kulturalnej psychiki, dusi się jej bezsilnością, gwałci
2892 13 | Ta bezsiła przeistacza się w męczeńskie posłannictwo.
2893 13 | wszelką cenę wytrwać, wyrzec się wszystkiego i wytrwać. Tak
2894 13 | mniemaniu psychika zaczyna czuć się bogatą. Przeistacza się
2895 13 | się bogatą. Przeistacza się jej cierpienie w altruistyczne
2896 13 | przyjąć samą siebie: zatapiać się w kontemplacji i własnej
2897 13 | kontemplacji niczego nie trzeba się wyrzekać, można przyjąć
2898 13 | swą, jaką jest ona. Zdaje się ona być zdolna do nieskończonego
2899 13 | duszy; i wreszcie rodzi się jakaś metafizyka falowania
2900 13 | psychicznego; świat przeobraził się w jakąś wielką przypadkowość
2901 13 | psychicznych, nie powtarzających się cudów. Sztuka stwarza nad
2902 13 | niebo. Fale duszy odbijają się w eterze sztuki i te odbicia
2903 13 | te odbicia znów odbijają się w falach.~Na różnych przekrojach
2904 13 | władze duszy i przeistacza się wreszcie w pewien rodzaj
2905 13 | duchowe zagadnienia - stają się w tej perspektywie jednym
2906 13 | niedostrzegalnie stanie się ta własna jego tragedia
2907 13 | ponad cierpiącym, szamocącym się, tragicznym ja wyrośnie
2908 13 | widział w lustrze co dzieje się z nim i sam siebie uważał
2909 13 | Jesteśmy czymś, z czym dzieje się coś strasznego.~Z czymś
2910 13 | coś strasznego.~Z czymś się to dzieje, a więc nie z
2911 13 | nami i sama zguba zamienia się tu w wyzwolenie.~Świat zagadnień -
2912 13 | straszliwy stan rzeczy nie staje się ostatecznie tragizmem, gdyż
2913 13 | powietrzem i zasłuchująca się we własnym swym echu. Sorel
2914 13 | niepowstrzymany, rozwijający się fatalizm. Słowo, które wypływa
2915 13 | słucha, ginie, rozkłada się własny jej żal nad sobą,
2916 13 | Wszystko tu ginie, staje się bezprzyszłościową przeszłością.
2917 13 | jutra, to coś, co tylko się zdaje, gdyż za chwilę stanie
2918 13 | zdaje, gdyż za chwilę stanie się cząstką nie powracającej
2919 13 | sama przeszłość ta trzyma się tylko na takiej chwili,
2920 13 | złudzeniem, na którym trzyma się złudzenie. Ten człowiek,
2921 13 | zaginie na zawsze, stanie się sam cząstką swej własnej
2922 13 | fenomenu: nie z niego rodzi się tragiczne poznanie, lecz
2923 13 | poznającego. Tu nie tworzy się w słowie zakon życia, lecz
2924 13 | zamiera. I tak dokonywa się reabsorbcja życia przez
2925 13 | jeszcze przeżyć, ukazuje się jako materiał dla estetycznego
2926 13 | przyszłości, aż wreszcie dokona się to wniebowstąpienie Polski
2927 13 | Polski w sztukę. Ciało stanie się słowem, które wsłuchując
2928 13 | słowem, które wsłuchując się w swe własne ostatnie łkania,
2929 13 | sobie, właściwie opierają się na życiu, z którego wyrastają,
2930 13 | istnienia, które utrzymują się dzisiaj, jedynie podporządkowując
2931 13 | Światem jego więc staje się rozkładanie i zguba jego
2932 13 | podłoża, z którym zrósł się psychicznie. Rozkładanie
2933 13 | przełomowa linia.~Tragicznym stać się może tylko życie twórcze,
2934 13 | własną podstawę, wyrzeka się jej. Ogarnia go złudzenie
2935 13 | siła ciążenia staje mu się wzlotem. Żeromski nie ma
2936 13 | nie ma prawa posługiwać się stanowiskami myśli romantycznej:
2937 13 | Polskę, to jest rodzenie się głębszego, szczerszego,
2938 13 | Ani tam, ani tu.~Zrósł się on z formacją duchową, która
2939 13 | świecie jest też i rodząca się, rzeczywista już dziś Polska,
2940 13 | Polska tu walczy, zmaga się, brak jej nowoczesnych narzędzi
2941 13 | własne podstawy, borykającą się z rzeczywistym oporem.~Tylko
2942 13 | tworzyć zwycięskie, ostające się wobec nowoczesnego świata
2943 13 | są drogi: albo upajania się czarem przeszłości, kultury
2944 13 | twarde życie - nie sama przez się.~Tak; - ale ta droga do
2945 13 | sentymentalne zamknięcie się w sobie, lecz przez rozszerzenie
2946 13 | cierpienie nie mówi samo przez się, wrasta ono w dokonaną pracę
2947 13 | przemilczany; więc raczej zamknąć się w świecie przez własną myśl
2948 13 | ginącego świata.~Zamknąć się duszą w przezwyciężonych
2949 13 | rozterka wewnętrzna staje się podłożem uczuciowości, która
2950 13 | wymaganie woli zmagającej się ze światem wykreślają cel
2951 13 | historyczny i wszystkie krzewiące się na jego podstawie utopizmy -
2952 13 | zjawiskiem, rozwijającym się wbrew niemu samemu, wbrew
2953 13 | symbolizuje tu tę budującą się niewolnicę-psychikę. Batory -
2954 13 | polską łaską - nie stałby się cud dziejowy?~Wieczna polska
2955 13 | przeszli to piekło buntującego się obłudnie uczucia. W poemacie
2956 13 | zrozumieć było, ze kto wyrzeka się wyników myśli własnej, nie
2957 13 | woli podstawia ujawniający się jako cierpienie opór nałogu
2958 13 | Twórczość Żeromskiego tym się właśnie odznacza, że wzrost
2959 13 | nie chce widzieć kryjącej się poza tym pozorem, nieznanej
2960 14 | Wyspiańskiego. Tworzenie się Europy żywych, swobodnie
2961 14 | istnienia, rozpaczliwe dźwiganie się ku zjednoczeniu duchowemu
2962 14 | samosąd, krwawe zmaganie się stanowią istotę zasadniczego
2963 14 | poety, z którego wyłaniały się jego dzieła. Na tym zasadza
2964 14 | jego dzieła. Na tym zasadza się wielkość Wyspiańskiego,
2965 14 | etap po etapie pasował się w sobie z psychiką prywatnego
2966 14 | jego przyszłego załamania się. Mowa nasza wewnętrzna,
2967 14 | natury, to szmer rozpadania się i rozluźniania: stajemy
2968 14 | i rozluźniania: stajemy się sobą, bo całość ginie. Praca
2969 14 | nas położenia zarysowuje się w tej krwią znaczonej, łamanej
2970 14 | mnie, w piersi mojej naród się zatracił? gdzie, w czym
2971 14 | czy warto, czy godzi się być narodem? - co jest poza
2972 14 | jak stłumić mowę nocy, gdy się ją raz zasłyszało, gdy się
2973 14 | się ją raz zasłyszało, gdy się weszło już duszą poza okopy
2974 14 | jak przymusić opierającą się w imię świętości duszę?
2975 14 | wirowisko i rzeź? jak zlać się z naiwnym, instynktownie
2976 14 | wszystko, całe to zmaganie się wewnętrzne - wędrówką Odysa,
2977 14 | w zaraniu życia~wyrzekł się czynu i teraz błąka się
2978 14 | się czynu i teraz błąka się ponad ludzkim pobojowiskiem
2979 14 | swego tylko nie ma, nie może się wcielić, lęka się wcielenia
2980 14 | nie może się wcielić, lęka się wcielenia i czuje, że pomimo
2981 14 | wszystko nie żyła? Wydaje się, że od Meleagra aż do Powrotu
2982 14 | jego utwory. Poeta może się niekiedy łudził, sam siebie
2983 14 | naród, który czuł, iż dzieje się tu coś innego: właściwie
2984 14 | wewnętrzna walka duszy i gdy się wżyjemy w to zbiorowe dzieło -
2985 14 | siebie uśpić, gdzie łudził się, że już zdobył spokój, roztopił
2986 14 | dziejową pełnię, że narodziło się w duszy poczucie pozwalające
2987 14 | pozwalające nie zastanawiać się nawet nad tym, jak to mogłoby
2988 14 | jesteśmy? - czy czujemy się narodem, wy i ja, czy czujecie
2989 14 | teatrze, w sztuce nie wygrywa się politycznych bojów; i nie
2990 14 | wewnętrznym pasowaniem się, rwaniem tęsknoty ku temu,
2991 14 | niedojrzałość, mieniąca się w subiektyzmach, liryczna
2992 14 | stanowiska, na którym zatarła się różnica między złudzeniem
2993 14 | żywej jedności, a stało się tumanem wzajemnego mirażu,
2994 14 | wstrzymać wewnętrzne osuwanie się, staczanie się po pochyłości.
2995 14 | osuwanie się, staczanie się po pochyłości. Wyspiański
2996 14 | ginęła mu ona, ukazywała się w mamiącym udaniu historycznej
2997 14 | naśladującej moc, to znowu cofał się sam przed nią, gdy naciskała
2998 14 | nieogarnionej swobody tolerujących się wzajemnie złudzeń, opierała
2999 14 | wzajemnie złudzeń, opierała się, sięgała aż do istotnych,
3000 14 | płaczem, kołysała rozpływająca się morską mądrością żywiołowej
1-500 | 501-1000 | 1001-1500 | 1501-2000 | 2001-2500 | 2501-3000 | 3001-3383 |