Part

3001    14        |                        myślał napięciami woli i wzruszeniem, wyrażającymi
3002    14(**)    |                    myślę o nim zawsze z czcią i miłością. Miłość tę czuję,
3003    14(**)    |                czerpię moc z myśli o samotnym i męczeńskim życiu Wyspiańskiego,
3004    14(**)    |                    rozbiły w strasznej próbie i nie chce się do tego przyznać.
3005    14(**)    |                  nagonka na Wilhelma Feldmana i jej perypetie doskonale
3006    14(**)    |                   młodej polskiej literaturze i w stosunku do wypadków 1904-
3007    14(**)    |                     niego jak najenergiczniej i najbezwzględniej. Ale tu
3008    14(**)    |                    same podstawy literackiego i artystycznego subiektywizmu,
3009    14(**)    |                        rewolucyjnego utopizmu i dyletantyzmu, lecz o to,
3010    14(**)    |                        jest wytworem rozkładu i bankructwa naszego status
3011    14(**)    |                  naszych warstw historycznych i ich ideałów. Zawierała ona
3012    14(**)    |                    Polski podstawę osobistego i klasowego istnienia. Chciałoby
3013    14(**)    |                       literaturę oswoić. Bunt i protest pewnych pisarzów
3014    14(**)    |                   kieszeń p. Feldmana. Jestem i pozostanę przeciwnikiem
3015    14(**)    |                      działalności W. Feldmana i dlatego, że pragnę zachować*
3016    14(**)    |                    prawo bezwzględnej krytyki i analizy względem jego pism,
3017    14(**)    |                 osobistym moim z nim stosunku i jego zerwaniu rola dodatnia
3018    14(**)    |                    pracy tworzącej nowe myśli i nowe formy życia. Nie chcą
3019    14(**)    |                  Polsce rozkoszują się płytką i jezuicką krytyką Taine'a
3020    14(**)    |                      kiedykolwiek. Śmiałością i swobodą jest nie zuchwalstwo
3021    14(**)    |                   zdolność tworzenia trwałych i wielkich skutków w konkretnym,
3022    14(**)    |             utrzymaniu, kto wydaje dzisiejsze i jutrzejsze życie na łup
3023    14(**)    |                    historii. Nie naród trupów i nie naród - fikcja - lecz
3024    14(**)    |               zdobywanie obiektywnych podstaw i wytwarzanie subiektywnych,
3025    14(**)    |                       najpłytszej literatury, i jeżeli są samodzielni, to
3026    14(**)    |                       kryją już plotki własne i z rodzinnej ignorancji zaczerpnięte,
3027    14        |                  dźwiękiem***. Myślał teatrem i gdy chciał coś sam sobie
3028    14        |                    byłby tonem, barwą, ruchem i wyrastającym z nich wzruszeniem.
3029    14        |               tworzeniu, konkretnej, myślowej i politycznej pracy. U Wyspiańskiego
3030    14        |                     twardej woli ekonomicznej i politycznej. Po upadku rzeczypospolitej
3031    14        |                   który polegał na męczeńskim i bohaterskim spalaniu się,
3032    14        |                      nie zaś na konstruowaniu i wznoszeniu. Stąd istnieje
3033    14        |             rozbieżność między metodami myśli i działania, prowadzącymi
3034    14        |         przeciwstawiając się światu jako siła i tworząc swe własne biologiczne
3035    14        |                    władającą nowoczesną myślą i wolą, nasza psychika dziejowa
3036    14        |                  forma biologicznie bezsilna; i rzecz dziwna, ustalają się
3037    14        |                       jednak głęboko narodowa i nowoczesna psychika jest
3038    14        |                wyzyskaniu myśli Wyspiańskiego i pojmuje się to jako naśladowanie
3039    14        |                    bezwzględnie wyjaławiająca i szkodliwa. Wykażą zrozumienie
3040    14        |                  działania dla polskiej myśli i woli. Trzeba wyjść poza
3041    14        |                    dzisiejszym poziomie życia i tworzyć trwałe formy, tylko
3042    14        |                    treść duchowa biologicznie i społecznie zwyciężającego,
3043    14        |                     świat, trzeba żyć w myśli i duszy własnej, przebudowując
3044    14        |                     powstająca z zaprzeczenia i rezygnacji - bez własnej
3045    14        |                     cofnął się myślą poza nie i usiłował uzasadnić, że miał
3046    14        |                       ekonomicznych zdolności i sił, o poleganie na tym
3047    14        | biologiczno-ekonomiczną potęgę. W imię narodu i dla narodu - trzeba mieć
3048    14        |                Dzisiejsza narodowa demokracja i przeciwstawiające się jej
3049    14        |                      są dwoma formami jednego i tego samego załamania.~Narodowa
3050    14        |                   siłę niezależną od ekonomii i biologii przywiązanie do
3051    14        |               wiążącej uczuciowo tradycji.~Tu i tam mamy do czynienia z
3052    14        |                         Przyjmujemy tę prawdę i chcemy w niej żyć: chcemy
3053    14        |                     chcemy Polski energicznej i śmiałej, groźnej i niebezpiecznej,
3054    14        |                energicznej i śmiałej, groźnej i niebezpiecznej, o silnym,
3055    14        |                   siłę w polskim chłopie: ale i to symbolicznie raczej,
3056    14        |                       przeżyć mierzy historię i życie; zapomina zaś, że
3057    14        |                       państwa, musimy tworzyć i utrzymywać w sobie duszę,
3058    14        |                      dźwigać, wznosić państwa i formy zwycięskiego dziejowego
3059    14        |                 musimy walkę tę przeprowadzić i osiągnąć zwycięstwo. Wtedy
3060    14        |                 czynnikiem siły. Młodą Polskę i lata 1904-1906 ochrzcił
3061    14        |                   były to autorytety kłamstwa i złudzenia: wiodły nas one
3062    14        |                  szykiem prosto w zgubę. Kraj i naród, w którym władzą duchową -
3063    14        |              wytworzyć nowoczesne organy woli i myśli; ale wolę i myśl tę
3064    14        |                 organy woli i myśli; ale wolę i myśl tę posiąść musimy.
3065    14        |                  prawdziwie nowoczesnej myśli i woli. Robotnik polski, jak
3066    14        |              tworzenie w sobie zdolności, sił i powołań. Tak postawione
3067    14        |               zawiesić nad sobą twarde prawo, i sama bez żadnej kontroli
3068    14        |                   naszym psychicznym dążeniom i pracom. W szkicu filozoficznym
3069    14        |                    Tylko przemyślenie dziejów i myśli naszej z tego stanowiska
3070    14        |                     naszej tradycji, wytworzy i ugruntuje naszą kulturę,
3071    14        |                  naszej świadomości narodowej i tej mocy, którą żyjemy na
3072    14        |                   ogarnął swą siłą rwania się i pędu całą dzisiejszą rzeczywistość,
3073    14        |                     nie obejmuje: z całą siłą i stanowczością potwierdzam
3074    14        |                 stanowczością potwierdzam to.~I o toż to właśnie idzie:
3075    14        |                   tętnią w nim krwią czerwoną i uzdrawiającą, natchnienia,
3076    14        |                       myśl nasza wrasta w nią i z niej wyrasta poprzez naród.~
3077    14        |                  wyprostuj się w obliczu Boga i czyń. Czyń to, co niesie
3078    14(****)  |                       drukiem, w tym samym co i niniejsza praca nakładzie.~ ~
3079    14        |                  przeczyta - źródłem wielkiej i spokojnej siły. Mówię tu
3080    14        |                     który rozumie on. Rozumie i przyjmuje on to, co jest
3081    14        |                   wypracowanych przez chłopów i rzemieślników jego ojczyzny.
3082    14        |              Pragmatyzm, który pojmuje prawdę i poznanie nieco na wzór gry
3083    14        |                     wobec niej jako arogancka i krzykliwa jednostronność.
3084    14        |                    wszystkich, co starali się i starają wytworzyć poczucie
3085    14        |                       pomnaża, jest kłamstwem i złudzeniem, chociażby przyjmowała
3086    14        |                poznawcza, bezczynność życiowa i ekonomiczna są zawsze fałszem,
3087    14        |                     ciało Polski; wasze myśli i wasze sny są z niego, gdy
3088    14        |                      gdy wejdą one w Łazarza, i Łazarz wstanie, gdy poczujecie,
3089    14        |                    Szukajcie zwycięstwa, mocy i potęgi - dróg, na których
3090    14        |                       walka między Bolesławem i Stanisławem biskupem krwawi
3091    14        |                  duszy.~Kołysać się oni muszą i ważyć, jak sępy królewskie,
3092    14        |                      moja książka. Pisałem ją i myślałem nad nią bez przerwy
3093    14        |                        zmieniałem się nad nią i przed nią i ona zmieniała
3094    14        |                       się nad nią i przed nią i ona zmieniała się. Nie wiem,
3095    14        |                    nadal niezależnie ode mnie i poza mną. Wiem już dziś,
3096    14        |                 przeistoczeń; co zmieniać się i żyć nie może, jest niczym.~
3097    14        |                       walka.~Wyspiański czuje i myśli zbyt głęboko, aby
3098    14        |                     życia "słowa" w narodach.~I tu, jak zawsze, myśl Wyspiańskiego
3099    14        |                      a zarazem kopuła narodów i jednocześnie najbardziej
3100    14        |                    życia.~Wyrastając z narodu i wracając w naród, myśl nasza
3101    14        |                     myślowo objąć swą różność i swą jedność jednocześnie
3102    14        |                      staje się jakby pierwszą i najgłębszą mową naszą, której
3103    14        |                        wychodzi ona ponad nie i ogarnia: zazębia się w każdy
3104    14        |              najbardziej indywidualny kształt i idzie od niego w nieskończoność.
3105    14        |                      życia w taki uniwersalny i indywidualistyczny zarazem
3106    14        |             przechowane w głębi podświadomego i nierozumiane w swoim czasie
3107    14        |                       jego nauki odżywa w nas i domaga się zaspokojenia.
3108    14        |                    myśl, dająca spokojną siłę i łagodząca brutalność męstwa.~
3109    14        |                    warunków, w jakich on żyje i rozwija się.~Nietrudno zrozumieć,
3110    14        |                       przez potęgowanie życia i sił Polski wśród współczesnych
3111    14(*****) |                  przeciwstawić w Dostojewskim i Towiańskim dwa dążenia do
3112    14(*****) |                       o Współczesnej powieści i krytyce usiłuję dowieść,
3113    14(*****) |                       postaci. W Płomieniach, i potwierdzi to każdy, kto
3114    14(*****) |               wreszcie brać tylko to, co jest i jak jest. Intencją moją
3115    14(*****) |                       intelektualne odgrywały i muszą odgrywać znaczną rolę.
3116    14(*****) |                     za pewnik, że sztuka może i ma prawo ogarnąć procesy
3117    14(*****) |                     by mogła ona wzruszać się i przejmować życiem myśli.