Part

501    13        |      wzruszeniową. Cud życia jest obecny tu wszędzie, nawet poza martwotą
502    13        |                podeptania i nędzy. Dusza tu wnika we wszystko, wrasta
503    13        |                cały świat myśli istnieje tu jako forma wielkiego, obejmującego
504    13        |              życia. Życie samo stało się tu czuciem, serce nie może
505    13        |         natężenia ekstazy. Upojenie jest tu wszędzie: ostry, bezrozumny
506    13        |               świat rzeczy, myśli, woli, tu wchłania ono na nowo, reabsorbuje
507    13        |           elementarnego czucia rodzi się tu, wytrysku j e, cała ta wzruszeniowa
508    13        |                 każdej chwili dusza jest tu rozdarta przez ból rozłąki,
509    13        |              polega: pieśń Ilionu śpiewa tu niewolnik. Głęboko i namiętnie
510    13        |            zgubie watka. Życie stało się tu organem zguby, jej mową,
511    13        |              rządzi. Mimowoli nasuwa się tu niejednokrotnie jako patetyczny
512    13        |                 chciana", że posłużę się tu formułą czcigodnego Blondela.
513    13        |            pozostałą psychiką odtwarzało tu tylko różniczkowanie społeczne.
514    13        |                 jest prawie obojętne. Są tu oni właściwie tylko instrumentami,
515    13        |              przez nie konieczności mogą tu jakby nie być niczyją osobistą
516    13        |                 Ten świat zagadnień tkwi tu poza słóweczkiem "sadyzm".
517    13        |       Żeromskiego nie istnieje: istnieje tu dusza ludzka usiłująca sama
518    13        |           odpowiedzialność. Nie może być tu mowy o przyjmowaniu za podstawę
519    13        |            artysty i niewolnika w Polsce tu nie wystarcza. Żeromski
520    13        |                potrzeba mówić. Nie idzie tu bynajmniej o siłę talentu,
521    13        |           Żeromski i Przybyszewski, tak! Tu istnieje duchowa współwymierność:
522    13        |                 duchowa współwymierność: tu ściera się dusza z wiecznym
523    13        |                  zaufanie nie wystarcza. Tu nie ma miejsca na Homera.~
524    13        |                 nasza dzisiejsza Polska. Tu właśnie mamy prawo czuć,
525    13        |               rytmem rosnącej wielkości, tu właśnie samo życie stało
526    13        |                   i właśnie dlatego może tu być mowa o dowolnym, przypadkowym
527    13        |                oświetleniu. Nie o artyzm tu chodzi. Żeromski pisze bardzo
528    13        |          twórczość pozwoli mi ukazać, że tu nie idzie o żadne moje konstrukcje,
529    13        |                  że kiedy przeciwstawiam tu tę powieść Reymontowskim
530    13        |             krytykę estetyczną, bo na tę tu nie mam miejsca, lecz o
531    13        |               różnych pierwiastków. Mamy tu jego empiryczną zdolność
532    13        |                była wcieleniem wartości. Tu tragizm się nie zbudził,
533    13        |                  człowieka, cisną mu się tu zrodzone obrazy. Nie potrzebuje
534    13        |           miłości i śmierci wcielają się tu w żywe kształty; i właśnie
535    13        |             narodowi moc i przyszłość. - Tu nie może być mowy o żadnym
536    13        |              trup Wyganowskiego wyrażają tu coś bardzo istotnego. Myśl,
537    13        |                  z potęgą. Nie wystarcza tu umysłowa konstrukcja. -
538    13        |             żadna teoria. Znajdujemy się tu na poziomie nowoczesnej,
539    13        |            znoszący światła. I nie idzie tu o żaden ascetyzm moralny;
540    13        |             zagadnienie i rozwiązanie są tu jakby narzucone, całe życie
541    13        |           podświadomą "bezpańską" sferę. Tu sięgamy w głąb samą tragizmu
542    13        |               tragizmu tej twórczości. I tu, jak zawsze, nie należy
543    13        |          przysługującą helotom. Dotykamy tu spraw ciężkich i wysuwających
544    13        |            przeistaczający proces. Ginie tu sama podstawa decydującego
545    13        |                 samo tworzenie staje się tu jakąś tajemniczą winą. Przypomina
546    13        |          tajemniczą winą. Przypomina się tu scena z Wyspiańskiego, gdy
547    13        |                  się pieśniarz; tylko że tu stan duszy jest mniej określony.
548    13        |                  j a nazbyt łatwo uznaje tu swe wilcze kły i jednocześnie
549    13        |            Właściwie Popioły przesądzają tu sprawę. Czyn dla Żeromskiego
550    13        |               sam proces woli. Czyn jest tu widmem, upiorem - wywołanym
551    13        |           bezsilnej psychiki; czyn wpada tu i ginie; i dlatego świat
552    13        |                  Sam kształt woli został tu zniszczony; nie istnieje
553    13        |            sztuki Żeromskiego. Łączą się tu elementy wprost sprzeczne:
554    13        |       Dostojewskim: czujemy, że zachodzi tu jakaś niezmiernie zasadnicza
555    13        |    indywidualności: - i nie o samowiedzę tu chodzi. Stendhal pisał "
556    13        |               wprost nieodpomości; idzie tu o coś innego. Wydaje się,
557    13        |                  mnie już nawet, bo mnie tu nie ma, bo ja sam jestem
558    13        |               nieodpowiedzialność. Myśli tu nie są myślami, tragizm -
559    13        |                ustalonej wydajności. Nic tu nie tworzy przeznaczenia,
560    13        |      światopoglądzie Żeromskiego. Nie ma tu woli przeciwstawiającej
561    13        |                 tworzy coś ostatecznego. Tu wszystko jest wzruszającym
562    13        |           Stawroginie cech obłędu. Idzie tu bynajmniej nie o stanowisko
563    13        |             zgoła. Dostojewski przyjmuje tu moralną odpowiedzialność
564    13        |                Zdaje mi się, że przynosi tu wskazówkę Duma o Hetmanie.
565    13        |           uśmiechu.~Tragedia jest w nim.~Tu bowiem jest zdradzona przez
566    13        |              Duma o Hetmanie ukazuje się tu nam w innym całkiem oświetleniu,
567    13        |                 myśl Żeromskiego zostaje tu opuszczona i szczebiotem,
568    13        |      zdumiewające złudzenie. Psychika ma tu dojść do zwycięstwa przez
569    13        |          momentów dziejów grzechu.~Idzie tu o historyczną wartość naszej
570    13        |               dziejów formą. Goethe jest tu wzorem dla każdego, kto
571    13        |          bezwzględnym celem. Kult sztuki tu, to życie uwolnione od sprawdzania,
572    13        |         stanowisko określimy: życie jest tu tragicznym procesem porywającym
573    13        |                  rozdarcia duszy mogłyby tu znaleźć miejsce, ale na
574    13        |                  zanik widzieliśmy, jest tu już niepotrzebne: świat
575    13        |                 tamten z lustra powinien tu coś poradzić.~I tak stoi
576    13        |                  sama zguba zamienia się tu w wyzwolenie.~Świat zagadnień -
577    13        |                  chwili: naród stwierdza tu swoją tożsamość w sławie.
578    13        |               groźną otchłanią. Wszystko tu ginie, staje się bezprzyszłościową
579    13        |                 postanowienia. Myśl jest tu cząstką estetycznego fenomenu:
580    13        |           wchłania w siebie poznającego. Tu nie tworzy się w słowie
581    13        |                  tylko jest tym, co mówi tu, i tym, co słucha. Nim słowo
582    13        |           mesjaniczne usprawiedliwienie.~Tu jest przełomowa linia.~Tragicznym
583    13        |         zniweczonej Polsce?~Ani tam, ani tu.~Zrósł się on z formacją
584    13        |            znaczy żyć jej życiem. Polska tu walczy, zmaga się, brak
585    13        |           przeszłością, pogłębianie jej. Tu cierpienie nie mówi samo
586    13        |          przedstawiciela ludzkości. Myśl tu żyje w rozterce z wolą.
587    13        |             obojętni na los żywej pracy: tu poprzestajemy na męce i
588    13        |           świecie.~Zborowski symbolizuje tu tę budującą się niewolnicę-psychikę.
589    13        |        tragicznego poznania przysłonięty tu jest przez sentymentalny
590    13(**)    |                   Pozwolę sobie załatwić tu pewną sprawę osobistą. P.
591    14        |               każdego, kto ją przemyśli. Tu była rzeź wewnętrzna, tu
592    14        |                 Tu była rzeź wewnętrzna, tu spiżową stopą deptano lękliwy
593    14        |                  deptano lękliwy liryzm, tu okutą dłonią brano za włosy
594    14        |                 życie i ja jestem, a oto tu we mnie, w piersi mojej
595    14        |                który czuł, iż dzieje się tu coś innego: właściwie od
596    14        |                  sam Wyspiański. Wy i ja tu jesteśmy - poeta i słuchacze:
597    14        |                 w nas, słowo polskie łka tu między nami i broczy - czy
598    14        |              duszy nie mógł też powstać: tu widzenia przeciągały nad
599    14        |                  straszne pytanie: co ja tu robię z wami i co wy robicie
600    14        |             narodowej duszy, że stoi się tu u zawartych w głębi własnej
601    14        |         wydzieranie duszy omamieniom, że tu nie ma miejsca na tryumfalne
602    14        |             kontemplacji. Artyzm wyrasta tu jako unieruchomiejąca, niwelująca
603    14        |                 walczącej woli.~Nie może tu być naturalnie mowy o przybliżonym
604    14        |                  siebie wyżyć i rozwinąć tu jedynie na tle zbiorowego
605    14        |                Raz na zawsze ukazuje się tu poecie ta głęboka prawda,
606    14        |             Wszyscy ci ludzie przeżywają tu siebie wzajemnie, nie wiedząc
607    14        |           niezrozumiany. Psychologicznie tu może jest związek pomiędzy
608    14        |             świat nadprzyrodzony zmienia tu swój sens: staje się teraz
609    14        |               poczuciem własnego piękna. Tu żyć mogą, poruszać się,
610    14        |   zaprzepaszczenie duszy przez kłamstwo. Tu, na tym urwisku, które nie
611    14        |                dla żadnej życiowej winy. Tu powstaje sztuka - widzenie
612    14        |               dokładnie zrozumieją, o co tu rzecz idzie. Życie, gdy
613    14        |                   Wieczność wydobywa się tu z samej życiowej rzeczywistości;
614    14        |                  formy. Piękno rodzi się tu z zawieszenia życia, z zatamowania
615    14        |            sztuki z atmosferą wylęgarni. Tu widzimy w nieco innym świetle
616    14        |            jasnego spozierania staje się tu i ówdzie upiorem, wchodzi
617    14        |           Charonowej łodzi? Co czynię ja tu - niezależny od życia -
618    14        |        poświęcenia i wytrwania wystarczą tu: Młoda nie mniej ma w sobie
619    14        |                    trzeba tylko śmieć. I tu Młoda śmie przecież, ale
620    14        |               obraca się, czym staje się tu śmiałość? Świat pozaludzki
621    14        |                   Proszę zrozumieć, o co tu idzie. Nasi krytycy nie
622    14        |           stosunki w Meleagrze. Wydźwiga tu świat pozaludzki dusze ponad
623    14        |                 was raz na zawsze życie. Tu właśnie, w naszej piersi
624    14        |                  że mylny zrobił manewr. Tu także: pułk zostanie wyrąbany,
625    14        |               żyć bez narodu? Jakąż jest tu wytrzymująca krytykę własna
626    14        |                   Tak czy inaczej trzeba tu oprzeć się na granicie własnej
627    14        |                 wasza? Czym jesteście wy tu, gdzie rozwija się, żyje
628    14        |              organem tworzenia stała się tu kontemplacja, jak myśl nie
629    14        |              kształt tego załamania jest tu względnie obojętny. Ta myśl
630    14        |              względnie obojętny. Ta myśl tu nie tyle tłumaczy, poznaje,
631    14        |      Wyspiańskiego, który jest widziany. Tu mamy wyjaławiający czynnik
632    14        |                każdym zaś razie jesteśmy tu zawsze na tym niebezpiecznym
633    14        |          artystycznej w Polsce: wszędzie tu mamy do czynienia z usiłowaniem
634    14        |               Jedna tylko droga prowadzi tu do wyzwolenia: trzeba poddać
635    14        |              kultura dziejowa Polski, są tu nie żywym organizmem życia,
636    14        |                  Zadanie postawione jest tu w sposób rozpaczliwy: jak
637    14        |                 czas... tajemnica,~która tu właśnie nasze obłędy~stłumi...~
638    14        |       przerażeniu)~Armaty Moskali!!~Mamy tu w zawiązku jeden z momentów
639    14        |               ciążenia w przyszłość musi tu istnieć w rozprószonych,
640    14        |                  olbrzymiego Boga, który tu na ziemi myśli narodami.
641    14        |                  i wielkim duchom, które tu zawieszam nad wami, czy
642    14        |                 wiekach duch mój usłyszy tu jeszcze słowo polskie, czy
643    14        |             duchowym regionie dzieje się tu wszystko. Tak przeobraziła
644    14        |                przeobrażeniu i musimy ją tu ukazać.~Myślowy świat jednostki,
645    14        |          witrażów. Własna twórczość jest tu ujmowana przez pośrednictwo
646    14        |                  Widzi i dlatego powraca tu już poprzednio scharakteryzowany
647    14        |    scharakteryzowany stosunek, myśl jest tu właściwie symbolicznym znakiem
648    14        |               myśli dziejowej. Ktoś stać tu ma nad narodem, jak król
649    14        |                  rozumiał on, że gest ma tu oznaczać potęgę, wolę, -
650    14(**)    |              Krytyki za myślenie uważać. Tu jednak nie o to idzie. W
651    14(**)    |                  i najbezwzględniej. Ale tu nie o to idzie, aby usunąć
652    14(**)    |                Cała ta psychika, o którą tu idzie, jest wytworem rozkładu
653    14(**)    |                jego pism, pozwalam sobie tu oświadczyć, że w osobistym
654    14(**)    |             najbardziej natężonego. Jest tu wrogiem ten, kto usiłuje
655    14(**)    |                  droga. Mam nadzieję, że tu jest moja ostatnia wycieczka
656    14        |                  całkiem ściśle, o co mi tu idzie: teatr Wyspiańskiego
657    14        |                 Konkretna myśl staje się tu jednym z wielu znaków, za
658    14        |                  wyrazić. Czyn staje się tu od razu własnym swoim królewskim
659    14        |              Żeromskiego (nic nie znaczą tu walczące z tą psychiką tytaniczne
660    14        |               tułacza, Popiołów; wyzwala tu jedynie stworzenie psychiki
661    14        |                 tutaj. Tylko tragedia ma tu bardziej czynne napięcie.~
662    14        |           bardziej czynne napięcie.~Mamy tu do czynienia z niezmiernie
663    14        |               rzecz dziwna, ustalają się tu dziwne kompromisy. Albo
664    14        |        symbolicznie wyrażoną intencją. - Tu zawiązuje się wola, lecz
665    14        |               Pierwszym czynem musiałoby tu być wytworzenie nowego duchowego
666    14        |              sama rzeczywistość nie jest tu przemyślana, istnieje jedynie
667    14        |                  Wyspiański reprezentuje tu całkiem dokładnie moment
668    14        |                grunt ten zaznaczony jest tu symbolicznie, jest nim to,
669    14        |                sprawa. Tak właśnie. O to tu idzie: o tworzenie biologicznych,
670    14        |             wiążącej uczuciowo tradycji.~Tu i tam mamy do czynienia
671    14        |              nocy. Polska historia czeka tu, modli się o wyzwolenie,
672    14        |             większej przepaści. Człowiek tu, swobodny biały człowiek,
673    14        |             rzecz wrogich jej form. Tak! Tu wypowiada się prawdziwie
674    14        |                władzą duchową - że użyję tu Comte'owskiego terminu -
675    14        |       robotniczej, to znaczy, wierzę, że tu istnieje typ ludzki, który
676    14        |                  twierdzić, że nie idzie tu, nie może iść o prawa do
677    14        |                 Ale pamiętajmy, że idzie tu nie o fakt materialnej przynależności
678    14        |             polska klasa robotnicza jest tu w tym związku dla mnie tym
679    14        |               zużytkowania myśli Marksa. Tu idzie mi o zastosowanie
680    14        |                Wyspiański czuje, że musi tu być dokonana jakaś potężna
681    14        |                narodów, Boga. Wierzę, że tu jest centralna myśl, punkt,
682    14        |                używać słów najcichszych, tu jednak muszę mówić tylko
683    14        |               zachodnim człowiekiem, kto tu zawaha się lub odpowie na
684    14        |                    wrosnąć w nie. Pragnę tu zwrócić uwagę na pewną myśl,
685    14        |                  i spokojnej siły. Mówię tu o L'action Blondela. Praca,
686    14        |                   Nasz Mickiewicz podaje tu rolę Blondelowi, surowa
687    14        |                  gry na loterii, zostaje tu objęty przez wyższą ideę,
688    14        |                 Trzeba strzec się jednak tu fatalistycznego odcienia.
689    14        |                 zwycięstwo narodowe jest tu sprawdzianem, że zatem myśl
690    14        |             przekonany, że wypowiada się tu głębokie przeżycie Wyspiańskiego.
691    14        |             jedyną prawdą waszego ducha.~Tu, w tym centrum jednoczą
692    14        |          zagadnieniem, którego znaczenie tu dopiero może być wyjaśnione.~
693    14        |                 prawdami innych narodów.~Tu nas obchodzi naturalnie
694    14        |              życia "słowa" w narodach.~I tu, jak zawsze, myśl Wyspiańskiego
695    14        |            Byłoby rzeczą ryzykowną mówić tu o możliwych stycznościach
696    14(*****) |                trąci to teatrem: mógłbym tu je wymienić. Tu poprzestaję
697    14(*****) |                  mógłbym tu je wymienić. Tu poprzestaję na podprowadzeniu
698    14(*****) |             klasowym ruchu proletariatu. Tu jednak pojmowałem ten ruch