Tom, Rozdzial

  1  1,  1 |                Ogary poszły w las.~Echo ich grania słabło coraz bardziej,
  2  1,  1 |          wyprowadzone do samego krzyża. Ich pnie sinawe jaśniały w mroku.
  3  1,  1 |                 Dzwonią janczary i echo ich odbija się w kniei jak zuchwałe
  4  1,  1 |                kamień, a mech rozsypane ich prochy grzebie pod sobą.
  5  1,  1 |           wysunęło się stado sarn, a na ich czele szedł z wysuniętą
  6  1,  1 |               stalowe sprężyny, i białe ich "talerze". Przesadziły najwyższe
  7  1,  1 |           Poszli na dół. Co chwila nogi ich zapadały w szczeliny między
  8  1,  1 |              lufę i w nogi co duchu! To ich jeszcze na trzeci dzień
  9  1,  1 |                 ze skomleniem i strąbić ich do domu nie było sposobu.~
 10  1,  1 |              Konie chrapały i wyprężone ich nogi silnie biły kopytami
 11  1,  1 |               na ganek i do pokojów. Na ich powitanie wstał zza stołu
 12  1,  1 |             choćby i byli, to czymże by ich opłacił? Przyszli za nim
 13  1,  1 |               nad jej duszą, żona, były ich lekarkami. Spytaj waszmość,
 14  1,  1 |              twarze chłopów, błyszczące ich oczy, które nic nie dostrzegały
 15  1,  2 |                 blasku księżyca widział ich głowy i kołpaczki: u jednej -
 16  1,  2 |          Wierzchówka Rafała nie chciała ich naśladować i młodzieniec,
 17  1,  2 |               gdy turoń nachylił się ku ich twarzom i końską swoją paszczę
 18  1,  2 |             blaski pochodni i otrzymały ich siłę palenia. Rafał nie
 19  1,  2 |              Gospodarz, gospodyni, dwie ich córki i syn obsługiwali
 20  1,  2 |              sekundę nie rozstawały się ich oczy. Były ciągle zwrócone...
 21  1,  2 |         szczęścia. Zdumienie przenikało ich serca aż do samej głębi
 22  1,  3 |                górze miejskiej, ścigało ich łamiąc się i chwiejąc na
 23  1,  3 |                które oblepiło znienacka ich twarze i okręcało szyje.~
 24  1,  3 |                nagła uczuli obadwaj, że ich znowu główny wart porywa.
 25  1,  3 |                przeciwną stronę. Wiosła ich miesiły krę, rozgarniały
 26  1,  3 |              dokoła stłuczoną krę.~Ręce ich ustały, byli przemokli do
 27  1,  3 |              nabrzeżnych. Pręty smagały ich po twarzach, pniaki jakieś
 28  1,  3 |              Woda sączyła się z każdego ich włosa.~Wtedy ogarnęła go
 29  1,  3 |             miejskich, szli po zapłociu ich aż do swego, w skok wdarli
 30  1,  3 |           drzwiami domostwa, które było ich czasową siedzibą. Teraz
 31  1,  3 |               minąć chcąc dostać się do ich studenckiego pokoiku.~Otwarli
 32  1,  3 |                Słychać było tylko bicie ich serc... Wtem Krzyś runął
 33  1,  3 |                 drogę. Był to profesor, ich mentor i chlebodawca. Stał
 34  1,  3 |               schodach w gimnazjum i na ich szczycie widział prorektora
 35  1,  3 |            wyjawić wobec modlitw, ażeby ich nie spłoszyć, nie rozbić
 36  1,  3 |              dym. Wesołość towarzyszów, ich zapytania pełne swawoli,
 37  1,  3 |                 widział tylko skłębione ich ciała na ziemi. Za chwilę
 38  1,  4 |               tony organów czy w muzykę ich mrącą jak echo w głębi serca.
 39  1,  4 |                zasnuł przestrzeń między ich oczyma. Nim ukończyła się
 40  1,  4 |                  łopatki tak długie, że ich mięśnie wystawały nad piersi,
 41  1,  5 |               zawsze dobrze, w gazetach ich będą drukowali! Jedź dalej!
 42  1,  5 |                 śrubę w otwór, nie mógł ich zamknąć, toteż zostawiając
 43  1,  5 |                  meble, sprzęty, osoby, ich ruch, słyszał rozmowy...
 44  1,  5 |           wyniosła serca obojga. Dokoła ich złączonych dusz i ciał kipiała
 45  1,  5 |           potężniejsza.~Śnieg zasypywał ich od stóp do głów. Obok darniowej
 46  1,  5 |                  tak małych, że wielkie ich łby i chude tułowia ledwie
 47  1,  6 |                obłąkanych koniach. Ręce ich stały się grube, opuchłe
 48  1,  6 |                  Czerwony blask pada na ich zamyślone twarze, posępnie
 49  1,  6 |             wtedy Francuz nastąpił, sam ich najpierwszy naczelnik dalej
 50  1,  7 |               dalekim przykopom i rowom ich losu. Leżeć, spoczywać bez
 51  1,  7 |               zakwitły na wiosnę. Dachy ich wielobarwne od słomianego
 52  1,  7 |                 gorejące uczucia i nowy ich żywot się zaczął. Rafał
 53  1,  7 |          okiennica zgrzytała do taktu z ich melodyjnym pląsem, zgrzytała
 54  1,  7 |             gościńca skręcili, powiodła ich w lasy. Jechali wolno w
 55  1,  7 |          ruszono dalej. Zmierzch zastał ich na granicy jakichś łąk bardzo
 56  1,  7 |              zgasłych końskich oczu, do ich siły wyczerpanej, do oczu
 57  1,  7 |          udręczająco wielomównych, że w ich wyrazie mieścił się cały
 58  1,  7 |               zaczął słyszeć wzdychanie ich z ciemności:~"O śnie wieczny,
 59  1,  7 |               dali rechotały żaby. Chór ich tworzył melodię kołyszącą,
 60  1,  7 |                między gwiazdami. Ciałka ich mleczne nikło jaśniały od
 61  1,  7 |              wiosenny otulał rudawosiną ich korę. Słońce wnikało do
 62  1,  7 |          prześwietlały nowe, tegoroczne ich wyrostki. Młode, miękkie,
 63  1,  7 |                 rzeźwy. Gałęzie i pręty ich, pławmy z liśćmi ledwie
 64  1,  7 |                 liście, żeby pod dachem ich, na śliskiej, ledwie zrodzonej
 65  1,  7 |             głębiach olszowych, siostry ich błękitne śniły wczoraj zaczęty,
 66  1,  7 |    jasnoniebieskie miały liście, a pnie ich zdawały się wyrastać ze
 67  1,  8 |                 niego powab niewymowny. Ich życie; opuszczone przez
 68  1,  8 |              zwracał stęsknione oczy ku ich wierzchołkom srebrzącym
 69  1,  8 |        otaczających niczym a niczym. Ja ich -niczym! Jeśli chcieli,
 70  1,  8 |          Wonczas powinienem był wielbić ich, gdyż mogąc nie uczynili
 71  1,  8 |             rozpatrzyć wartość i jakość ich ziemi, znieść pańszczyznę,
 72  1,  8 | Rzeczypospolitej droga zawalona trupami ich, po Dzikich Polach pamiątki,
 73  1,  8 |                 i wyniknęły niezliczone ich pokłady, a między jedną
 74  1,  9 |                 i brzydkie panie. Szaty ich brudziły się, a nogi tonęły
 75  1,  9 |               dęby i buki.~Teraz, gdy w ich wnętrza, wyrywając się z
 76  1,  9 |           Konary, gałęzie, rózgi, czuby ich sięgały do czarnego nieba,
 77  1,  9 |                wszystko - była potęga w ich szeleście.~Jedno z tych
 78  1,  9 |                o widoku, wlokącym się u ich korzeni, z zimną wzgardą,
 79  1,  10|              Prawdziwie w chmurach były ich wierzchołki. A lipy! Lipy,
 80  1,  10|         czterech ludzi objąć by zdołało ich pnie, a tak rozłożystych,
 81  1,  10|              mężczyźni, widać to było w ich twarzach, myślami i uczuciami
 82  1,  10|          wszystko zabójca-żal marszczył ich czoła. Cóż warte było życie
 83  1,  10|             nieboszczyka ze dwora, choć ich ta tyle, żeby żydowska koza
 84  1,  10|            najmłodszych sióstr księcia, ich towarzyszek i przyjaciółek.
 85  1,  10|             utworzyły zwarte koło. Nogi ich, ustawione na dywanie, niecierpliwiły
 86  1,  11|             twarze żołnierzy. Wejrzenia ich kamienne stały wkoło jak
 87  1,  11|              uległy zaciśnieniu, a krew ich zamieniła się w dziki płomień.
 88  1,  12|                Z wyżyn widać było białe ich taśmy, łamiące się po bezdrzewnych
 89  1,  12|                 było zgorzałe na węgiel ich twarze, zamknięte oczy,
 90  1,  12|                znowu, idą znowu! Łoskot ich kroków grzmi na tej ziemi
 91  1,  12|            głębie pustej doliny. Czarne ich widma znikły z oczu, i sama
 92  1,  12|         Podróżnych badano jak zbirów, a ich paszporty oglądano na wszystkie
 93  1,  12|                 rozdzierającą była mowa ich zeschłych ust, prawda, której
 94  1,  12|               Gdzie się podziały ludy z ich wolą, czynem i sprawą''
 95  1,  12|                i sprawą'' Gdzie państwa ich i królowie? Świątynia ta
 96  1,  12|        właściwie deklarację zniszczenia ich ojczyzny, którą tyle pokoleń
 97  1,  12|                  jak szli na okręt, jak ich napadła straszliwa burza.
 98  1,  12|                wzruszać się tak tym, co ich najbardziej hańbiło. Wydali
 99  1,  12|            plotek, błędnych i głupich z ich winy, więc czynią to teraz
100  1,  12|               też teraz wstał i zapytał ich: jak się zapatrują na maksymy
101  1,  12|               Ten, kto panuje, powinien ich mieć na oku i nie dopuścić
102  1,  12|            malkontentów ku sobie i siły ich obrócić przeciwko potężnemu
103  1,  13|               drabów nocnych? I waść na ich czele w tak wielkim kapeluszu
104  1,  13|                z domu wychodzić. Musimy ich trzymać za gardło...~- A
105  1,  13|              Wenecjanie po Laudom, żeby ich przyszedł ratować.~- Waćpan
106  1,  13|               Gintułt poszedł oczyma za ich wzrokiem. Od wejścia przez
107  1,  13|             Znasz chyba doskonale prawa ich, kodeks karny, więzienia,
108  1,  13|                 wierząc, że Wiedeń jest ich drogą... Z głębiny nocnej
109  1,  14|                 mogę jeszcze patrzeć na ich trzaskanie, mierzyć siłę
110  1,  14|                  kocham dym armat i huk ich paszcz ognistych, trzymam
111  1,  14|              ciosy jak maczugą. Tysiące ich zasłały ciałami pole bitew.
112  1,  14|         porozszarpywane bagnetami ciała ich wylewały ze siebie nadnaturalną,
113  1,  14|                 siłom przyrody, niweczą ich wszechmoc i wszechmoc naszej,
114  1,  14|               ambicje Antoniusza, i już ich mowa ludzka nie zażegna.
115  1,  14|          wielkie ludy, piaskiem zasypał ich dzieje, a skostniałą ich
116  1,  14|                ich dzieje, a skostniałą ich mądrość poruczył liktorskiej
117  1,  15|                  rzadko go widywali. Po ich wyjeździe na wakacje, nie
118  1,  15|                świadectwa upoważniające ich jako alumnów do słuchania
119  1,  16|              trupie ziewy chuchają spod ich błon zielonych i martwe
120  1,  17|               Ankony. Ciekawie zajrzą w ich wnętrza obmurowane i uciekają
121  1,  17|               głębi duszy. Nie pochwyci ich pamięć ni myśl. Tulą się
122  1,  17|          wieżach. Wyziew błotny ogarnął ich miłosnym ramieniem. Wnet
123  1,  17|                mgłach-smętnicach. Czyny ich głupie, ordynarne, wrzaskliwe,
124  1,  17|          przybrały barwę popiołu, kości ich wylazły. Oczy wwaliły się
125  1,  17|            rzeczy, na początek i koniec ich, na wierzch i środek. Wszystko,
126  1,  17|                stożkowate, śnieżnobiałe ich słupy. Całe powietrze wstrząsało
127  1,  17|              Pot czarną plamą wylazł na ich plecach i barkach. Ręce
128  1,  17|          niezwykłej wielkości. Wrażenie ich przelotu, ich muskania twarzy
129  1,  17|                  Wrażenie ich przelotu, ich muskania twarzy szorstkimi
130  1,  17|                Widział w blaskach ognia ich niskie czarne kapelusze
131  1,  17|                  Ale wdzierały się nowe ich szeregi. Zawrzała bitwa
132  1,  17|            powozy oficerskie i ekwipaże ich żon szły dudniąc między
133  1,  17|          oniemieli z przerażenia. Ale i ich nie oszczędzono.~Ujrzeli,
134  1,  17|        nastawionym bagnetem. Obstąpiono ich, pierścieniem grubym na
135  1,  17|           milczeniu poczęli bić. Szpady ich trzaskały w karabiny i bagnety,
136  1,  17|              gdzie bez drżenia umierali ich bracia.~- Dawaliśmy ci życie
137  1,  17|        zhańbiony tłum jeńców, salutował ich długo.~ ~KONIEC TOMU PIERWSZEGO~
138  2,  1 |               od głównych ulic miasta i ich zgiełku. Opuszczony pałac,
139  2,  1 |              się grze ogólnej. Zapoznał ich z Rafałem. Byli to Litwini,
140  2,  1 |             wciąż obojętnie, ale twarze ich były coraz bardziej sztywne
141  2,  1 |                  wygodna karetka niosła ich do perukarza, a stamtąd,
142  2,  1 |                i uspokoili się. Wejście ich zwróciło uwagę wszystkich.
143  2,  1 |         wszystkich. Spostrzeżono wyrazy ich twarzy i we wszystkich lożach
144  2,  1 |   prawdopodobnie Cyda albo Hamleta. Kto ich tam wie? Może jaką niemiecko-czułą
145  2,  1 |                ja nie jestem spragniony ich lokajskiego piwa... Przepraszam,
146  2,  2 |             okolicy. Nie można było ani ich odegnać, ani spostrzec.
147  2,  2 |              ani spostrzec. Tylko żądła ich zostawały w człowieku i
148  2,  2 |               duszy. Ale zarazem wylewy ich oczyszczały tajemnicze,
149  2,  2 |          wieczności, i nas tak samo jak ich przenika. Ci, którzy odtrącili
150  2,  2 |            światy i głos jedynego wodza ich, jak mu kazano uwierzyć.
151  2,  2 |                i Afryki, badania sekt u ich źródeł, a kończąc na materiałach
152  2,  2 |                 za życia, jak wiara, co ich żywiła. Nic ich odwagi zachwiać
153  2,  2 |               wiara, co ich żywiła. Nic ich odwagi zachwiać nie mogło,
154  2,  2 |               im zwycięstwo. Każdy krok ich był krokiem ku potomności".~
155  2,  2 |               do warg Rafała i dotknęły ich cichym, straszliwym muśnięciem
156  2,  3 |          niewidzialne drzwi i stanęli w ich świetle trzej mężowie ubrani
157  2,  4 |                i Afryki, badania sekt u ich źródeł, a kończąc na materiałach
158  2,  4 |                 za życia, jak wiara, co ich żywiła. Nic ich odwagi zachwiać
159  2,  4 |               wiara, co ich żywiła. Nic ich odwagi zachwiać nie mogło,
160  2,  4 |               im zwycięstwo. Każdy krok ich był krokiem ku potomności".~
161  2,  4 |               do warg Rafała i dotknęły ich cichym, straszliwym muśnięciem
162  2,  5 |               Zdawało się oku, że widzi ich bryły i ostre kanty. Helena
163  2,  5 |            jakoby melodię gwiazd, śpiew ich wdzierający się do serca
164  2,  6 |                do siebie, czując, jak w ich żyłach przepływają te same
165  2,  6 |              Obłok kurzawy wstawał spod ich kopyt, otaczał wasąg i podróżnych.
166  2,  6 |                 na wieki wiatrem. Zimne ich oblicza uśmiechały się w
167  2,  7 |                      Góry, doliny~Chata ich stała samotnie u skraju
168  2,  7 |               się przed ludźmi schowało ich szczęście. Kochane były
169  2,  7 |               stary gazda przynosił pod ich próg mleko jeszcze dymiące,
170  2,  7 |                  Łąka zmieniała się jak ich dusze. Co dnia była ta sama,
171  2,  7 |            rumianymi głowami. Pojmowała ich sekretną mowę, wielbiła
172  2,  7 |               pragnienia wznosiły się z ich serc, podobnie jak z nicości
173  2,  7 |                 krawędź, na której były ich głowy. Śliska, czarna ściana
174  2,  7 |            obojga... I znowu pochłaniał ich sen na jawie, pełen ułudy
175  2,  7 |           poszczerbione turnie. W mroku ich złomów wisiały czarne łachmany
176  2,  7 |            razem, że halny wiatr zastał ich na zrębie skały wapiennej,
177  2,  7 |             rozdzielona przez głazy jak ich miłość, a później łączy
178  2,  7 |             przepaść wodospadu będzie w ich życiu jak w tym potoku? -
179  2,  8 |               jakby mierzyły przepaść u ich stóp. Dziwnie uroczy mech
180  2,  8 |          Dziwnie uroczy mech przykrywał ich szczeliny. Wszczepiały w
181  2,  8 |                 Od szczytów gór leciały ich oczy w dół za cieniami,
182  2,  8 |          zżółkłej jarzębiny. Napotykały ich oczy miejsca tak cudne,
183  2,  8 |                 ścieżki skaliste wołają ich po imieniu, wzywają ku nim
184  2,  8 |             Widział, nie wierząc oczom, ich broń: zakrzywione sztylety,
185  2,  8 |          pałki-bunkosze w ręku. Oglądał ich koszule czarne, wysmarowane
186  2,  9 |           między szuwary, zasnęła wśród ich zastępu. Kiedy niekiedy
187  2,  9 |              nad nieruchomą wodą. Nikłe ich włókna oplątywały wyniosłe
188  2,  9 |                oczy mogły obaczyć pracę ich, dostrzec, co czynią, plątały
189  2,  9 |                się szczyty gór. Oblicza ich były przepiękne, ozdobione
190  2,  9 |          kwiatami. Szaty mgieł owiewały ich tułowia, głębokie cienie
191  2,  9 |            stado kozic, ale nie śledził ich oczyma. Póki słońce w błękitnym
192  2,  9 |               deptał i przeklinał, że z ich wierzchołków strącał już
193  2,  9 |            teraz ludzi. Ludzi! Wbijać w ich piersi ostry sztylet, miażdżyć
194  2,  9 |                 ostry sztylet, miażdżyć ich głowy jesionową maczugą,
195  2,  9 |           otoczyli go ludzie. Nareszcie ich widzi! Porwał za sztylet,
196  2,  9 |            niego po niemiecku. Rozumiał ich doskonale, ale milczał zobojętniały
197  2,  10|           zwojami idących, na wsparciu. ich i umocnieniu z granitu,
198  2,  10|             towarzysz. Uczuwać powiew i ich zapach, dotknięcie, uczuwać
199  2,  11|          obadwaj podróżni wybrali się w ich tropy pod opieką trzech
200  2,  11|                Śliczny poranek wyzłacał ich łapy złożone na krawędziach,
201  2,  11|            Trwoga śmiertelna obchodziła ich wokoło. Spod ścian, z głębi
202  2,  11|      liguryjskich Apeninów i wjechali w ich wąwozy. Po górskich drogach
203  2,  11|                 tu jednak bawili. Celem ich podróży była posiadłość "
204  2,  11|                  a raczej niewysłowioną ich piękność. W jednym miejscu
205  2,  11|       brazylijskie i afrykańskie palmy. Ich pnie chropawe i włochate,
206  2,  11|            miotały tam kity piór. Wśród ich gałęzi leżały już na złotych
207  2,  11|                zadumy i znużenia wyrwał ich szelest listków cienkich
208  2,  11|                 ciemną kaplicę. Szczyty ich strzeliste, zionące w niebo
209  2,  11|                górze. W głębi, pomiędzy ich pniami, w mrocznej nawie,
210  2,  12|                do gór równała się teraz ich wysokości. Niziny zapowiadały
211  2,  12|               zaściełały niebo. Posępna ich barwa ścigała i tępiła wypieki
212  2,  12|               żeby wiatr mógł obdzierać ich posiwiałe kudły i roznosić
213  2,  12|           wdzięku, gdy wicher podwiewał ich nadobne, strzępiaste suknie.
214  2,  12|                lasów, bliżej niebieskie ich pasma, i szare, suche szkielety
215  2,  12|             księcia Gintułta, masonów i ich przewodniczącego.~Teraz
216  2,  12|                lejc zaprzężone, unosiła ich tym samym gościńcem w dal
217  2,  13|                 i rąk, sposób trzymania ich na stole, nawet wówczas
218  2,  14|            Niemców! Właśnie do nich, do ich domu, przypatrywać się ich
219  2,  14|              ich domu, przypatrywać się ich żywotowi, poznawać ich siłę.
220  2,  14|              się ich żywotowi, poznawać ich siłę. Jakże inaczej odwrócić
221  2,  14|             choćbyś sto razy podpatrzył ich zakonne statuta, jeśli sam
222  2,  14|           okropnie! Jam zajrzał w duszę ich, głupca udając podszedłem
223  2,  14|                głupca udając podszedłem ich skrytości. Wśród szelestu
224  2,  14|             koronkowych balów śledziłem ich zamysły. Ludzie ci nie cofną
225  2,  14|                 łeb ci utną toporem!... Ich polityka tak daleko sięga...~
226  2,  15|         blachami. Sroki pokrzykiwały na ich gałęziach, wiewiórki przychodziły
227  2,  15|               drzewa. Rzeka snuła się w ich cieniu, jakby ukryta przed
228  2,  15|       Najlżejszy chwast nie czepiał się ich bezpłodnej nagości.~Słońce
229  2,  16|             żądła. Żeby nie doświadczać ich kłucia, Rafał począł zagłębiać
230  2,  16|                 ale stanęły wnet, jakby ich nogi w ziemię wrosły. Z
231  2,  16|               proste, dwubarwne kity na ich kaszkietach, kształtu wiadra
232  2,  16|         manierkami i pałaszami. Bagnety ich tworzyły jak gdyby ruchliwe
233  2,  16|             pasy, na krzyż przecinające ich piersi, były uciarane w
234  2,  16|             olbrzymich koniach. Wielkie ich czaka z włochatymi grzebieniami
235  2,  17|            komenda! Pierwszy ja raz tak ich oko w oko zobaczył. Nim
236  2,  17|             moich Austriaków, przegnały ich na lewy brzeg, wzięły szturmem
237  2,  17|               oba mosty i nie pozwoliły ich zniszczyć. W dywizji Victor
238  2,  17|               mrzeć jak muchy, i nieśli ich ta tłumem na owo piękne
239  2,  17|               Jest takie miejsce, gdzie ich już oko nie chwyci - wypsną
240  2,  17|                żywo, żywo - raz w raz z ich glitów występował żołnierz-Polak,
241  2,  17|                wysp niepodległość, jako ich armia osiąść i czekać aż
242  2,  17|          półbrygady, choć wiedzieli, co ich czeka, nie chcieli się chyłkiem
243  2,  17|          żegnają się oczyma z lądem, co ich wydał. Straszny żal...~Nazajutrz
244  2,  17|       przysięgały się stare wiarusy, że ich kula przebiła, gdy naokół
245  2,  17|              pochodach! Ile ja cierpień ich, zwierzeń, spowiedzi wziął
246  2,  17|                 rozkazu Bolesty otoczył ich ze czterech stron. Generał
247  2,  17|                oddać honory i przywitać ich w progu wyspy. Ujrzawszy
248  2,  18|            starym węgrzynem. Spojrzenia ich skrzyżowały się jak szpady
249  2,  18|               murowanymi słupami, dachy ich szeroko rozsiadłe, a nad
250  2,  18|             przycisną) do piersi. Głowy ich zetknęły się, oddechy zmieszały
251  2,  19|           Trepki, który dalszymi losami ich miał kierować.~Podjeżdżając
252  2,  19|                urywki rozmów dochodziły ich uszu, bo każdy człowiek,
253  2,  19|                  Trzy blade widma. Ręce ich związane w tył, szyje obnażone...
254  2,  19|               wieczny czas!~- W kamasze ich!~- Darowali życie.~- Darowali
255  2,  19|             Tamtych podmówił.~- Wywiódł ich z domostw rodzicielskich.~-
256  2,  20|      przepraszać; dreptać i zaprowadził ich nareszcie do pokojów. Znaleźli
257  2,  20|         rozszerzyły się z wolna i żółte ich światło napełniło salon.~
258  2,  20|       spojrzeniem, nim odpowiedziała na ich ukłony. Wreszcie posunęła
259  2,  20|            odjazdu. Cieszył się, że już ich niewiele zostało. Niezwykły
260  2,  20|           obrzydłych myślach. Gdy tak w ich tłumie błąkał się tam i
261  2,  20|                 w sąsiedniej. I to tyle ich, takie hordy... Żołnierz
262  2,  20|         rycersku. Szczerze podziwiam... ich męstwo...~Powiedziawszy
263  2,  20|                 dźwięku tych wyrazów, w ich szorstkości. Jeszcze przez
264  2,  20|               zdrajcy. Czy mam wymienić ich nazwiska?~- Nazywają się
265  2,  20|                niczego... Po cóż mi tam ich nazwiska?... - wysapał wąsal. -
266  2,  21|                 poczuli, że zaczyna się ich epos. Krzysztof przyjął
267  2,  21|         dostrzegalnej barwy mchem, a to ich rozkoszne złączenie było
268  2,  21|                 niż na rzece:~Rozłączył ich płynny, powabny pląs. Odeszła
269  2,  21|     najrozkoszniejsza doba życia. Samej ich rozkoszy nie czuł wcale.
270  2,  21|            otaczającym ani w głębokości ich dusz. Nie wiedzieli nawet
271  2,  21|            którymi była weszła. Ale nim ich dosięgła, zawołał na nią
272  2,  21|                 szybciej... Wiry wlekły ich w środek rzeki... Wtem ujrzeli
273  2,  21|               go twarzą ku niebu. Oczom ich przedstawił się widok brunatnej
274  2,  21|             zmarzły piach ustępował pod ich stopami... Rozejrzeli się
275  2,  21|             mimo smrodliwej pary, która ich owiała, wszedł do środka.
276  2,  22|          fajeczki i rzekł wesoło:~- Kto ich wie? Panuje kto chce, a
277  2,  22|                    A no, i ja ta nierad ich widzę. Pojedziemy lasami.~-
278  2,  22|      pogrążonego w medytacje, że ledwie ich dojrzał. Jednak marzące
279  2,  22|           figurach młodych mężczyzn, na ich twarzy, odzieniu... Zażądali
280  2,  22|           oczyma zielonych jegrów. Było ich siedmiu ze straży nadgranicznej.
281  2,  22|            okienny. Tam Cedro ujrzawszy ich przed sobą palnął z krócicy
282  2,  22|        pięćdziesięciu drabów i będziesz ich ganiał po błoniu. Znajdę
283  2,  22|             nieśmiałych ukłonów zapytał ich, czy nie mógłby się z przyjacielem
284  2,  22|                Ale gdzież to! Komendant ich, jak tylko zobaczył, że
285  2,  22|             dostał za swoje. Czternastu ich ta leży po mieszczanach,
286  2,  22|              prostego kanoniera! Wnoszę ich zdrowie!~- Vivant! - huknęła
287  2,  22|          epolety grenadierskie i partię ich wysłał do Niemca, żeby,
288  2,  22|                  wykrzyknięto.~- W górę ich! Tęgie chłopy co się zowie!~-
289  2,  23|          niezrównanej wartości, że cena ich pochłonęła wszystkie niemal
290  2,  24|          Radzyminem widać, to już, psia ich mać, w Galicyi, a te bliższe -
291  2,  24|          ostatnich dni stycznia wyrywał ich z legowisk gniewliwy a potężny
292  2,  24|             zebrany natychmiast, skazał ich na długotrwałe ciężkie roboty
293  2,  24|                chłopów niemieckich, gdy ich miano odstawiać w kierunku
294  3,  1 |                Rzeciszewski. Cedro znał ich wszystkich jeszcze z Siewierza.
295  3,  1 |           stękanie koni i tętent skoków ich po żelaznej grudzie. Podjazd
296  3,  1 |       nieprzyjacielskiej jazdy. Spotkał ich też wkrótce wielki zaszczyt:
297  3,  1 |               jeden, ale rozkaz trzymał ich w pętaczce na miejscu. Przyszła
298  3,  1 |               Śląsko przyśli. Świderski ich przyprowadził grosmajor.~-
299  3,  1 |                 szwagier.~- A za cóż to ich tak sobie ulubił ten Hieronim?~-
300  3,  1 |              Lancami psubratów - durch! Ich tam generał wystawił na
301  3,  1 |              impetem jedno w drugie, że ich własne konie stłamsiły,
302  3,  1 |             nasza pieśń! Za to wszystko ich ten Hieronim tak pokochał.
303  3,  1 |            zmieścili ze wstydu. Niechże ich ta uczy, kto umie. A ja
304  3,  1 |             niedbające chłopy. Niemałom ich widział. Bije się na śmierć,
305  3,  1 |        translokację do lansjerów. Długo ich odwodzono od tego kroku,
306  3,  1 |        wiekuistemu idą słońcu... Czyjże ich bicz wygnał z leśnych legowisk,
307  3,  1 |            wydarli byli zwierzętom? Czy ich wróg, od, wilków i żubrów
308  3,  1 |                zeschłej gąbce. W płonej ich masie, w chropawej odraźliwości
309  3,  1 |             Wyniosłe czuby i grzebienie ich łbów, grzywy ich karków
310  3,  1 |             grzebienie ich łbów, grzywy ich karków rozbiegną się po
311  3,  1 |               tego samego wichru, które ich skoki z nicości i ciszy
312  3,  1 |           szybki ryk grzmotu dzwoniło w ich piersiach i trzewiach, gdy
313  3,  2 |          ceratowe futerały i odwinąwszy ich klapy zawiązywali je pod
314  3,  2 |              zwrócili oczy, w zdumienie ich wprawiało. Częstokroć nad
315  3,  2 |               na przodach kopyt. Kopyta ich były gorące, jakby pełne
316  3,  2 |           utrzymania ciężaru ciała. Łby ich zwisały, a wreszcie cielska
317  3,  2 |          koszulę, podarł na pasy i użył ich na bandaże, którymi obwiązywał
318  3,  2 |               włożywszy kołek w miejscu ich złączenia, gdyż ramiona
319  3,  2 |              platanów, obce uchu. Nigdy ich w życiu nie słyszał... Daleki
320  3,  2 |                się po zapłociu... Wargi ich zagryzione, oczy od wściekłości
321  3,  2 |             tych ludzi! Zmierzyć oczyma ich liczbę! Bronić się, do stu
322  3,  2 |                zapalone świece. Mnóstwo ich również jarzyło się w rozmaitych
323  3,  3 |              stad owczych, krów i kóz w ich niedostępnych kryjówkach.
324  3,  3 |                 chłopom ponurymi zmuszą ich, żeby jak niewinne baranki
325  3,  3 |              uliczką rzeki Ebro.~Mamiło ich i czarowało to miasto posępne.
326  3,  3 |      przedpiersiów, rznięcia strzelnic, ich policzków i pokolanków,
327  3,  3 |                 piwnic. Belki miażdżyły ich, oberwane piece i ściany
328  3,  3 |             ślepym męstwem. Zamordowano ich bagnetem i zepchnięto do
329  3,  3 |                za wierzejami górę równą ich wysokości. Kazano batalionowi
330  3,  3 |               piekielną. Zemsta rzuciła ich naprzód. Rozjuszony, ślepy
331  3,  3 |        roztrzęsione na bagnetach krwawe ich trupy po przejściu zwycięskiej
332  3,  3 |                nareszcie do rogu ulicy. Ich droga była prostopadła do
333  3,  3 |                 na barykad. Spostrzegli ich obrońcy i przywitali strzałami,
334  3,  3 |           wiedzieli, gdzie są. Ciemność ich teraz ogarnęła zupełna.
335  3,  3 |          towarzysze. Słychać było tylko ich gorące, spracowane, złowieszcze
336  3,  3 |             syczy, świszcze, rzegocze w ich spróchniałych zębach. Coraz
337  3,  3 |        skrzywione takim bólem, że widok ich dźwigał z piersi przemocą
338  3,  3 |                  Woltyżerowie odgarnęli ich z drogi uderzeniem nóg i
339  3,  3 |                 niechybnie. Dostrzeżono ich zaraz na wieży Panien Jerozolimskich,
340  3,  3 |                 nie unikając bynajmniej ich widoku, ale ich prawie nie
341  3,  3 |              bynajmniej ich widoku, ale ich prawie nie dostrzegając.
342  3,  3 |        szczęścia, że nie ma czasu, więc ich nie widno. Paść na twarz
343  3,  3 |                 się na schody i znikł w ich mroku. Cedro nie dał jeszcze
344  3,  3 |          zostali za poręcz tak samo jak ich rodaczki, a trzeci, zmiażdżony
345  3,  3 |               Hiszpanie zdążyli zliczyć ich, wtargnęli przemocą na wierzchołek
346  3,  3 |            Krzyk podjudzonego męstwa na ich widok buchnął z kolumn szturmujących.
347  3,  3 |            Maćki są po celach, niż żeby ich darły kartacze, a oni sami
348  3,  3 |         puszczone z wysoka. Przeraźliwy ich błysk rozłamał półciemność,
349  3,  3 |               jak rozjuszone psy. Nagie ich ręce, kolana, lędźwie, brzuchy,
350  3,  3 |            zadumanych żołnierzy. Ujrzał ich teraz. Zaśmiał się, zaskowyczał,
351  3,  3 |                 kupę obłąkanych. Począł ich przebijać piorunowymi ciosami, .
352  3,  3 |                drugim, żywcem. Wyrywano ich sobie i podawano z rąk do
353  3,  3 |               norach, co do nogi.~Trupy ich rozszarpano bagnetami, twarze
354  3,  3 |   posłuszniejsze zganiano na kupę, żeby ich wypędzić z miasta i zamknąć
355  3,  3 |           czatowali obrońcy. Migały tam ich okrągłe, czerwone czapki,
356  3,  3 |            Przezwyciężały tam noc barwy ich śnieżnobiałe i bladożółte,
357  3,  3 |               zawsze szemrzącej. Zapach ich dźwigał się z ciemności,
358  3,  3 |              obarczone kwiatami. Zerwał ich bukiet tak duży, że ledwo
359  3,  4 |               korowody figur. Całkowite ich kształty, które myśl czy
360  3,  4 |         wystające, włosy druciane. Oczy ich nieruchome prosto w płonący
361  3,  4 |               nie mogąc pochwycić taktu ich kroków. Mrużył powieki przed
362  3,  4 |             onych skrzypiec... Anielski ich głos przepływa w duszę jako
363  3,  6 |               Szli tedy dalej. Pomiędzy ich szlakiem a Pęcicami stało
364  3,  6 |           Żołnierze z cicha naśladowali ich głosy rodzime, niektórzy
365  3,  6 |                  Trzeba było nie puścić ich za Pilicę; napaść od Inowłodza
366  3,  6 |                    mówił książę. - Znam ich przecie. Co do grobli...
367  3,  6 |              żałobnie, smutno szumiały. Ich jasnożółte, złotawe liście
368  3,  6 |                 półplutonów w pierwszym ich szeregu, generał Sokolnicki
369  3,  6 |         niechętnie, noga za nogą.~Kiedy ich zawiadomił w formie jak
370  3,  6 |                    Wyrwał pałasz, precz ich nim odegnał i ukazał schylone
371  3,  6 |                 batalionów. Nie widział ich nigdzie. Dopiero przed samymi
372  3,  6 |           armatni. Za pierwszym huknęło ich z dziesięć od razu. Drzewa
373  3,  6 |               aż do korzeni, zadygotały ich nagie gałęzie i delikatne
374  3,  6 |             skoczyły w tył. Dym osłonił ich chmurą. Rafał słyszał tylko
375  3,  6 |                 w osłupieniu patrzał na ich wysokie czapy i skrzyżowane
376  3,  6 |         ociekające krwią.~Krótko trwało ich męstwo. Za chwilę musieli
377  3,  6 |                 gołą szpadą w ręce parł ich swym koniem Godebski...~
378  3,  6 |                adiutantów. Rafał poznał ich wszystkich oczyma, nie myśląc
379  3,  6 |                 z dziur, szczelin raził ich nieustanny grad kul. Ale
380  3,  6 |                tylko armat. Rafał był w ich pobliżu. Słyszał hurgot
381  3,  6 |               Puchał znowu dostał się w ich posiadanie. W pobliżu drogi
382  3,  6 |                  Każdy żołnierz wypalił ich po sześćdziesiąt. Gdy kule
383  3,  6 |               nimi krok w krok, szedł w ich tropy tym samym bajorem.
384  3,  6 |               armat wytłoczyły z grobli ich korzenie. Trzeba było co
385  3,  7 |     schroniskach nie tylko sarni, ale i ich rodziny, które przyniosły
386  3,  7 |               Rafała do przedsionka, na ich spotkanie wyszedł stary
387  3,  7 |           kamraci, a przynajmniej pewna ich garstka, będziecie mogli
388  3,  7 |                 mieście?~- Nie, jeszcze ich nie ma. Zapewne w tych dniach
389  3,  8 |         przybyszów zza Wisły, ciągniono ich do jakichś władz na ulicy
390  3,  8 |              szeptem, jakby się bał, że ich ktoś może podsłuchać - że
391  3,  8 |               wskazuje brygadom miejsce ich w obozie, cała bowiem piechota
392  3,  8 |           wykonania mego planu. Złożymy ich tu kupami znowu w jakim
393  3,  9 |               się nie ruszył, pomimo że ich wzywano znakami i krzykiem.
394  3,  9 |              tędy przeszły Niemce. Koła ich armat i wozów rznęły się
395  3,  9 |                 nam podeszli, wzięliśmy ich żywcem. Musieli wywlec łyżwy
396  3,  9 |             pięciu ludzi obsługi.~- Ile ich było?~- Cztery. Miały długości
397  3,  9 |                gajowych i polecił badać ich w kwestii szańca. Niewiele
398  3,  9 |                 ciemności, czuli, że to ich do boju wzywa ten srogi
399  3,  9 |              ale tymczasem wstrzymywano ich wyjście. Całkowite trzy
400  3,  9 |                rozróżniło zbliżanie się ich dwugłosu. Było tak ciemno,
401  3,  9 |                 potężną sztuką i kładli ich pokotem, wałem jak szaniec
402  3,  9 |             wskazując na mężnych:~- Weź ich żywcem, generale...~- Czemuż
403  3,  9 |            niezłomne bohaterstwo. Jakiś ich oficer ze wzgardą w skrzywionych
404  3,  10|                  panie, uspokój.~- Tylu ich tu przyjechało, tylu naszło!
405  3,  10|              Krzysia llie ma... Kazałem ich wszystkich godnie przyjąć
406  3,  10|                 Skądże to wiesz?~- Tylu ich idzie na wojnę i tylu wraca...
407  3,  11|          umundurowani należycie; wzięto ich tak jak stali, w wieśniaczych
408  3,  11|                do tej linii obronnej, a ich cmentarze, dzwonnice, wieże
409  3,  11|            zapadłe wejścia do lochów. W ich głębokości i mroku szarzały
410  3,  11|                 i uroczyście. Wszystkie ich załamania, okapy, wyglądy,
411  3,  11|             włosy. W mgnieniu oka Rafał ich zaprzągł do roboty. Kazał
412  3,  11|          ziemskiej poznikali. Wchłonęły ich głębokie piwnice, lochy
413  3,  11|       Austriakach, a teraz wymierzone w ich kolumny idące Jagiellońską
414  3,  11|             cicha otwarli bramę. Zwarty ich zastęp wyszedł pod wyłom
415  3,  11|          krzykiem do oporu. Tak pchając ich pięściami do czynu i faktycznie
416  3,  11|             początku cofnięto się przed ich wilczymi susami, ale chwilę
417  3,  11|        poprzecznym parowie. Wnet byli w ich tłumie. Książę dał się poznać
418  3,  11|           rozbitej i pędzonej odepchnął ich w głąb rozpadliny.~Stamtąd
419  3,  11|               obronę starej świątyni on ich właśnie stamtąd z takim
420  3,  11|                 nad kołyskami, powitały ich krzykiem przerażenia, dzieci
421  3,  11|                 jednym miejscu przyjmie ich światło! Zimne, czystsze
422  3,  12|              bezbronnym i spalonym nikt ich tej nocy o hasło Igle pytał.
423  3,  12|              które towarzyszyło każdemu ich krokowi. W ciągu straszliwych
424  3,  12|           Przepinaj siodło... Żywo! już ich widać...~Michcik okiełznał
425  3,  13|                ukazując zdumionym oczom ich tytaniczne kolumny i rozpostarty
426  3,  13|           wnętrza. Słychać było stamtąd ich krzyk. Rafał poskoczył za
427  3,  13|             Świętej Katarzyny. Napchało ich się pełne podwórze, pełny
428  3,  14|                 co mnie Hiszpanie! Mało ich to? Naszych garsteczka.
429  3,  14|            zawsze. Czymże to ją zatkać? Ich kupa zginie, zaraz druga
430  3,  14|      Sprawiedliwie! Nieraz ja już trupy ich rewidował na placu.~Jużci
431  3,  14|         wjechali w miasto. Widok, który ich spotkał, gdy wpuszczeni
432  3,  14|              strzępy przez zdradzieckie ich fugasy, odłupane przez kule
433  3,  14|              odgadnąć, do czego służyły ich węgły i sklepienia. Stały
434  3,  14|            rozległości łoskotu, że jest ich co najmniej pięciu w obrębie
435  3,  14|              źrenicy widział straszliwe ich twarze. Skoczył susem na
436  3,  14|                 drugi raz tamten. Głowy ich prały w głazy, zęby wszczepiały
437  3,  15|           górami, minęli Monroyo. Celem ich drogi była Morella, forteczka
438  3,  15|                gerylasom spostrzec, ilu ich jest naprawdę.~Nareszcie,
439  3,  15|               Wisły i pod tkliwą strażą ich karabinów. Cedro powitał
440  3,  15|               mówię, że duszą jestem po ich stronie.~- To źle!~- Toteż
441  3,  15|                bo nie oni jego, lecz on ich podejmuje: ma ze sobą przednie
442  3,  15|        siepaczów, morderców, a przecież ich szczędzę i cenię, bo ci
443  3,  15|                ludy walczące. Nie można ich pobić, bo mają za sobą rację
444  3,  16|         orleańskiego. Widać było wielki ich żelazny szyk, błysk karabinów.
445  3,  16|                błysk karabinów. Wkrótce ich pył drogi i kurzawa dymu