Tom, Rozdzial

  1  1,  1 |           tropach wiecznego jelenia, który między rogami nosi po lasach
  2  1,  1 |        Księżyc oświetla śnieg i lód, który na gzymsach zburzonych ścian,
  3  1,  1 |    wściekłości, chwycił za kordelas, który miał przy sobie, i byłby
  4  1,  1 |        gadają tacy, co widzieli...~- Który widział?~- A Łakomiec widzieli.
  5  1,  1 |        brzegach, bijąc w tafle lodu, który żywe jej ciało schwycić
  6  1,  1 |           przypatrywał się Rafałowi, który sam na sam zostawiony z
  7  1,  1 |          widoczną odrazą łeb Niemna, który mu poufale na kolanach łapy
  8  1,  1 |        strzelby i do wahadła zegara, który naprzeciwko miejsca, gdzie
  9  1,  1 |            straszna, o kolorze dymu, który ją owiewał. Co pewien czas
 10  1,  2 |              w wielkie niedźwiedzie, który na czele orszaku pomykał.
 11  1,  2 |         widzą go wcale, i uśmieszek, który się z jego pomyłek w tańcu
 12  1,  2 |               uczuł w sobie dreszcz, który się wskroś śmiechu przebijał.
 13  1,  2 |       szlachty - a nam co po moście? Który się podejmie przenieść sanki
 14  1,  2 |            Rafał usłyszał głos ojca, który gramolił się do małych saneczek.~-
 15  1,  2 |         poznać starego Olbromskiego, który nigdzie nie bywał i nikogo
 16  1,  2 |              brzuchatego szlachcica, który go z miejsca, a bez żadnej
 17  1,  2 |      uściskiem z księdzem dziekanem, który się na ten kulig przypadkowo
 18  1,  2 |         wbitą w rękaw modnego fraka, który powyrywał wprawdzie i rozdarł,
 19  1,  3 |          Ciekli chwilę wśród lodu, . który się szybko dokoła skupiał.
 20  1,  3 |              mokry, obmarzły kubrak, który go tym strasznym zimnem
 21  1,  3 |             ciebie? Rafał milczał.~- Który którego namówił? słyszysz?~-
 22  1,  3 |           uwagi na krzyk prorektora, który zbolałym brzuchogłosem nakazywał
 23  1,  4 |              spod futrzanego toczka, który głowę okrywał. Twarz bledsza,
 24  1,  4 |         jedną smugę błękitnego dymu, który onego dnia wznosił się ze
 25  1,  5 |           jak więzień silny i młody, który w męce pięściami usiłuje
 26  1,  5 |     nasłuchiwał, czy nie obudził się który z parobków. Ale chrapali
 27  1,  5 |           pomocy drugiego człowieka, który by sztabę dźwignął i wsunął
 28  1,  5 |              cieniem bzowego krzewu, który w grube drzewo się rozrósł,
 29  1,  5 |          zacisza, cudnego blasku, na który zewsząd następowała otchłań
 30  1,  5 |            głos rodzący się w sercu, który go przenikał aż do szpiku
 31  1,  5 |    szczekaniem skoczyło ku Rafałowi, który umykał co siły w nogach.
 32  1,  5 |            sen w postrach gwałtowny, który go przebił na wylot jak
 33  1,  5 |             się oziębły i pusty ból, który co chwila wybuchał płatami
 34  1,  5 |     ścieżynie, po tajemnym chodniku, który wiedzie do umarłych...~-
 35  1,  6 |     wsłuchane w głos starego chłopa, który coś mówi. Zgarbiony dziad
 36  1,  7 |            do owego starszego brata, który mieszkał daleko, w leśnej
 37  1,  7 |   pierworodnym, o ukochanym niegdyś, który, nie widziany od tylu lat,
 38  1,  7 |              rozsądku, jak obłąkany, który by toczył walkę na pięści
 39  1,  7 |          głowie, jakoby głos dzwonu, który śmierć zwiastuje. Zasklepiona
 40  1,  7 |        zenitu, w zagięciach dźwięku, który w boleści na dawne miejsce
 41  1,  7 |           łez.~Pierwszemu słowikowi, który tę tonikę zaczął, odpowiedział
 42  1,  7 |           odwrócił się do służącego, który stał przy drzwiach, ze słowami:~-
 43  1,  7 |        cynicznym, niemiłym śmiechem, który ukazał wszystkie jego zęby.~-
 44  1,  7 |               że ów brat tajemniczy, który poza dom rodzinny gdzieś
 45  1,  8 |           zdybał Żyda z krzywą nogą, który kilofem, mającym niejakie
 46  1,  8 |             z głębi brzozowego gaju, który wśród pól dawniej wyprawionych
 47  1,  8 |            cedzącej się ze stawideł, który w zupełnej głuszy coś wiecznego
 48  1,  8 |         spoczywały na twarzy Piotra, który siedział patrząc w ziemię
 49  1,  8 |            cóż to idzie?~- Żołnierz, który mię z pola wyniósł na ręku,
 50  1,  8 |       schylić do nóg księcia. Rafał, który z dala, bez ruchu, stał
 51  1,  8 |           nędzny jego padół. Ty sam, który jesteś świat, zamiast iść
 52  1,  8 |         ducha skazujesz na los wozu, który koń ciągnie.~- Słowa, słowa...~-
 53  1,  8 |              przybrały dziwny wyraz; który Rafał widział już ze drżeniem.
 54  1,  8 |          daleką przestrzeń.~Michcik, który stał ramieniem oparty o
 55  1,  8 |              drugi na klocku drzewa, który za stopień służył, i nie
 56  1,  8 |          woda wydała dźwięk głębszy, który przepłynął okrąg i coś mu
 57  1,  8 |         człowieka. Jestem jak świat, który by się stał samym tylko
 58  1,  8 |             wezwał chłopa z szeregu, który w popłochu uciekał, żeby
 59  1,  8 |      odpocząć krzykowi rozpaczy.~Ty. który mocen jesteś uczynić to,
 60  1,  9 |           już ku wieczorowi. Deszcz, który zaczął był padać około południa,
 61  1,  10|      sąsiadki, a na wargach uśmiech, który Rafałowi wydał się szczególnie
 62  1,  10|              Chłuka przerwał frazes, który miał wyrzucić, i wiechy
 63  1,  12|         starodawnym traktem górskim, który przecina rzeki Sawę, Drawę
 64  1,  12|             się podział młodzieniec, który to widział pierwszy raz?
 65  1,  12|     gondolach od powieści o więźniu, który miał w lochach przebyć czterdzieści
 66  1,  12|        szczególnie z piątego punktu, który żądał wydania dwudziestu
 67  1,  12|       złoconego. Usunął duży kamień, który się sam obrócił, i zobaczył
 68  1,  12|        drewniany roboty snycerskiej, który się na czopie obracał. Gdy
 69  1,  12|             blade oblicze człowieka, który tak poznał sprawy ziemskie...
 70  1,  12|         dzieje. Plac pełen był ludu, który przerwał był kordony i przez
 71  1,  13|          mundur kawalerii narodowej, który nosił był w brygadzie Byszewskiego
 72  1,  13| sztabsoficerowie z dołu. Ów starszy, który wykładał naukę o szańcach
 73  1,  14|            do głębi duszy. Ów świat, który teraz poznawał, a właściwie
 74  1,  14|           Zaspany i brudny człowiek, który stał przed nim, przypatrywał
 75  1,  14|          samego generała Buonaparte, który kazał swoim siepaczom walić
 76  1,  14|              Wojnę! Ten jedyny pług, który drze ugory ziemi, żeby siewca
 77  1,  14|          poczciwego stryja, Augusta, który mnie mizeraka sposobiąc
 78  1,  14| dyplomatyczne. Gdyby nie Sokolnicki, który po nocach, w sekrecie, wyuczał
 79  1,  14|              Zaręczyłbym, że ty sam, który dzieckiem bawiłeś się w
 80  1,  14|                 Prawdziwie, Joubert, który przeszedł strasznymi dolinami
 81  1,  14|       wzburzonego ludu gór, Joubert, który, otoczony ze wszech stron,
 82  1,  14|         tajemniczym egipskim lądzie, który pożarł wielkie ludy, piaskiem
 83  1,  14|          Drugiego Miamen Sezostrysa, który zdeptał barbarzyńskie ludy
 84  1,  14|          wciągnę w płuca ten wicher, który genialnymi myślami upajał
 85  1,  14|              czoło wodza Aleksandra, który owiewał najcudniejsze lica
 86  1,  15|          kontrolować wydatki pupila, który rzucał pieniądze na prawo
 87  1,  15|           został wzburzony śmiechem, który wzbudziło jego dowodzenie,
 88  1,  16|               nie Zofka. Za ogrodem, który pokrywał strome zbocze wzgórka,
 89  1,  17|              doczekać się na statek, który z racji wybuchłej wojny
 90  1,  17|        starego nauczyciela z Werony, który pod generałem Meyerem wspólnie
 91  1,  17|           żydowskiej pewnego znawcę, który nawet o Grudnie coś niecoś
 92  1,  17|         platanem w drodze do Redela, który ze swymi rył wciąż rowy
 93  1,  17|            jak głos owego człowieka, który się wił coraz ciszej na
 94  1,  17|             ohydna twarz lichwiarza, który mu pożyczał pieniędzy. Był
 95  2,  1 |     sprzedawał. Pod kierunkiem ojca, który nim rządził jak podstarościm,
 96  2,  1 |             takich właśnie sąsiadów, który tłukł się po różnych stronach
 97  2,  1 |        rozpraszające zmrok wieczoru, który następuje niepowstrzymanymi
 98  2,  1 |             bez liku. Wybierz sobie, który ci się podoba, i zajmij.
 99  2,  1 |       poprzestać na jednym służącym, który i mnie obsługuje. Gdy się
100  2,  1 |             ciekawość.~- A tak. Ten, który był Polakiem, wyższy oficer
101  2,  1 |     siedzeniu i rozmawiał z Rafałem, który mimo woli bokiem się do
102  2,  1 |         aktora sprzedającego bilety, który już był kasę zamknął, i
103  2,  1 |        widowiska? - wołał towarzysz, który przyjechał w karetce Jarzymskiego.~-
104  2,  1 |          owej loży.~Rozepchnął tłum, który w milczeniu przysłuchiwał
105  2,  2 |              sypialnia Jarzymskiego, który obok chrapał na sofie. Z
106  2,  2 |         ziemi... Boski ogrodnik! On, który sprawia, że owoc gruszki
107  2,  2 |        jestem jak głaz na pastwisku, który tylko od własnego ciężaru
108  2,  2 |            sit malum? Święty biskup, który tak słusznie nosi miano
109  2,  2 |            do niebios szukając tego, który jest Propater, czyli Bythos,
110  2,  2 |            Bythos, co znaczy Głębia, który jest Arretos, co znaczy
111  2,  2 |           ruinę ducha, równego Bogu, który wśród nędzy i rozpaczy upada,
112  2,  2 |          morskich zalewisk pelikana, który błąka się nad falami i znosi
113  2,  2 |             i piachem bez imienia, w który wrastają korzeniami rozłożyste,
114  2,  2 |            jedynaka, jako ów Hektor, który w szyszaku bojowym, syna
115  2,  2 |     krokodyle i skorpiony, na ląd, w który uderza niespodziane trzęsienie
116  2,  2 |        wygodniej ci będzie w pokoju, który jest obok.~Rafał zabrał
117  2,  2 |           pięćkroć uderzył młotkiem, który dnia tego był przewiązany
118  2,  2 |             pierwszy promyk światła, który ma kierować twoimi krokami.
119  2,  3 |           łagodnej przemowy Mistrza, który mu tłumaczył ważność złożonej
120  2,  3 |    dobrotliwy głos księcia Gintułta, który czytał słowa przysięgi.
121  2,  4 |           pięćkroć uderzył młotkiem, który dnia tego był przewiązany
122  2,  4 |             pierwszy promyk światła, który ma kierować twoimi krokami.
123  2,  5 |           gwiazdy:~Czymże ty jesteś, który chciałeś nazwać mię żoną?
124  2,  6 |           radości, w hymn święty, na który w mowie ludzkiej nie ma
125  2,  7 |              smug łąki aż do potoku, który się pienił między kamiennymi
126  2,  7 |              w nim jak biały pędrak, który trupa pożera. Dokoła wąskiej
127  2,  8 |             ręką dosięgnąć sztyletu, który miał w zanadrzu, ale ręka
128  2,  8 |         Helena z rąk drugiego zbója, który ją wśród chichotu bandy
129  2,  9 |           być dłużej nędznym głazem, który rozgniata ślepym i głupim
130  2,  9 |      trzeźwością drugiego człowieka, który dawno, przed secinami, zdawało
131  2,  9 |           chęć rozrywki u człowieka, który się nudzi. Wtedy szedł prędzej,
132  2,  9 |          wiatrem, lecz żywym zbójcą, który się skrada, żeby zdradzieckie
133  2,  9 |         słyszy huk strzału myśliwca, który tam nieruchomy czatuje.~
134  2,  9 |          nastawionym uchem, strzału, który już zna, który już wielekroć
135  2,  9 |              strzału, który już zna, który już wielekroć zadał mu rany
136  2,  9 |              żałobnie o liściu buka, który był niegdyś maleńki u łona
137  2,  9 |              się napić wody. Czasami który z nich wymienił nazwę wsi:
138  2,  10|        usłyszał w szumie swej głowy, który go na chwilę nie opuszczał,
139  2,  10|            Był jak kamień na drodze, który każda noga potrąca. Wtedy
140  2,  10|           niż podwodny kamień, przez który spienione skaczą fale. Głowa
141  2,  10|             Rafał głosem szyderczym, który się z niego samego natrząsał
142  2,  11|             płatki uwiędłe. De With, który był w tym kraju po raz pierwszy
143  2,  11|              jego cielisty odziemek, który zrzuca korę na podobieństwo
144  2,  12|           udając wędrownego Słowaka, który w "Polskom" idzie za zarobkiem,
145  2,  12|              go chroniła od deszczu, który tego dnia był mu wrogiem
146  2,  13| przedstawiciel socjety warszawskiej, który właśnie wyda wyrok o twoich
147  2,  14|          wzrostu, zawiędły, w wieku, który trudno by było określić,
148  2,  14|     starannością człowieka zdrowego, który baczy na wszystko, a nerwy
149  2,  15|     próżniactwie. Był chory. Trepka, który wśród mnóstwa wiadomości
150  2,  15|         szumiąc w ów głos rozkoszny, który zagłusza myśl i nakazuje
151  2,  15|           żyjący i słuch szczęśliwy, który pozwala widzieć i słyszeć.
152  2,  17|         dłonią od blasku czerwonego, który mu prosto w źrenice padał,
153  2,  17|              mową - czy z waćpaństwa który wojskowo nie sługiwał?~-
154  2,  17|          Ostrożność generała Rivaud, który z piechotą, konnicą i artylerią
155  2,  17|             mógł brać do roboty, ale który mógł ustać na nogach, tego
156  2,  17|           batalionu Bolesta starszy, który to okręt pod Syrty afrykańskie
157  2,  17|          niej wyżej czuba nażyli. Co który powie zdarzenie, to jedno
158  2,  17|           czasu z naszego batalionu, który tysiąc miał ludzi, zostało
159  2,  17|           kapitana Przebendowskiego, który był osobistym adiutantem
160  2,  18|           rządy Galicjów na śmiałka, który by się ośmielił przekradać "
161  2,  18|       sprawie przyjaciela Napoleona, który idzie na Berlin, ale darować
162  2,  19|            jegomości, kuzyna Trepki, który dalszymi losami ich miał
163  2,  19|           wolna więzienny uśmieszek, który już dawno, dawno znikł był
164  2,  20|          sanie do pierwszego popasu, który, według ułożonego misternie
165  2,  20|      dziedziczka daje wielki bal, na który zjedzie wiele osób z okolicy,
166  2,  20|             zegar, obdarzony głosem, który, zdawało się, służył do
167  2,  20|       nachylony do płomienia świecy, który profil jego dobrze uwydatniał,
168  2,  20|            plenipotentowi mego męża, który tę sprawę podjął się przeprowadzić.
169  2,  20|          uśmiechem.~- I to waszmość, który, jak słyszałam, miałeś w
170  2,  20|       powodzeniach pańskich od męża, który znowu wie wszystko, co się
171  2,  20|              rzęs, od wyrazu oczu, w który spłynęło wszystko czarodziejstwo
172  2,  20|          brać różowy cień policzków, który wpływa w białość lic niepostrzeżenie
173  2,  20|             błędny szedł za lokajem, który im przyświecał po schodach
174  2,  20|            tym progu - tylko nie on, który za to prawo gotów jest oddać
175  2,  21|              wspomina ten bezczelny, który się porwał...~- Pani, pani...
176  2,  21|        puściźnie przekazać ten frak, który masz na sobie i w którym
177  2,  21|             twarz uśpionego oficera, który leciał mu przez ręce. Dragon
178  2,  21|           pokryte było skorupą lodu, który wezbrana czasu powodzi rzeka
179  2,  21|           taki był środek ratunku, o który się pytał. Gdy już byli
180  2,  22|      Olbromski wetknął Krzysztofowi, który wciąż osowiały i bezczynny
181  2,  22|          kraj pierwszy raz widziany, który mieli teraz przemierzyć
182  2,  22|          niby ułudny głos muszli, na który darmo ucho nastawiać...~
183  2,  22|           naprzód spełnić poprzedni, który tu pito, Wosińskiego. Było
184  2,  22|           nas łaskawie oświecić...~- Który tam w gębie najobrotniejszy?
185  2,  22|          imcipan Stanisław Wosiński, który prowadził garsteczkę pospolitaków
186  2,  23|           dzień życia poczytuję ten, który po dwunastoletnim rozstaniu
187  2,  23|         połączył mię z wami, rodacy, który mi daje oglądać słodkie
188  2,  24|       księcia Józefa Poniatowskiego, który zdecydował się wreszcie
189  2,  24|            ralliement! Tłum cywilny, który nie miał prawa znać hasła
190  2,  24|             najprzedniejszego szyku, który już był chodził w awangardzie
191  2,  24|               Amilkara" Kosińskiego, który grzmiał teraz ponad Brdą,
192  2,  24|        cofnąć przed nieprzyjacielem, który z drugiego, prawego brzegu
193  2,  24|         pobity, zdarzył się wypadek, który na los oblężenia wpłynął
194  2,  24|      obliczem generała Dąbrowskiego, który z wyniosłości pagórka pod
195  3,  1 |          bagnetem z nieprzyjacielem, który zagradzał dostęp do Jedwabny.
196  3,  1 |           oddziałem generała Fiszem, który chodził napadniętym na odsiecz.
197  3,  1 |         legia trzecia pod Giełgudem, który nią dowodził w zastępstwie
198  3,  1 |         poddaniu Gdańska i o marszu, który legia Dąbrowskiego ma wykonać
199  3,  1 |            domu? Wrócić jako rycerz, który wąchał już proch, ale bardzo
200  3,  1 |          proch, ale bardzo z daleka? który odbył konno dość szeroko
201  3,  2 |      chrapiącego bieguna z Mazowsza, który miotał się w ręku, drżał
202  3,  2 |            krzew dzikiego rozmarynu, który całe doliny jak gdyby kobiercem
203  3,  2 |           bliżej do szlaku gościńca, który był widział w oddali. Bez
204  3,  2 |          chwila grenadier francuski, który wdziawszy na mundur komżę
205  3,  2 |          dobrowolnie pokazać skarbu, który przez tyle lat pielęgnował,
206  3,  3 |            generał-inżynier Lacoste, który miał kierować robotami oblężniczymi,
207  3,  3 |            połowy. W górnym otworze, który Cedro mógł widzieć, bo znajdował
208  3,  3 |              od straszliwego widoku, który się przed nimi roztoczył.
209  3,  3 |             tchu pobiegł po karabin, który był w sąsiednich pokojach
210  3,  3 |      przesmykiem. Zastęp hiszpański, który bronił barykady, nie cofnął
211  3,  3 |          wszedł do głównego budynku, który stanowił mieszkanie zakonnic,
212  3,  3 |            stanął u wejścia do domu, który poprzedniego dnia zdobywał
213  3,  6 |       Kapitan rzucił się w kierunku, który wskazywali. Nic z początku
214  3,  6 |           tam i sam, w polu. Patrol, który wreszcie zaczął raliować
215  3,  6 |          spoglądał na dwór w Opaczy, który mu chirurg wskazywał, i
216  3,  6 |             na pół rozwalony parkan, który tu i ówdzie spróchniał i
217  3,  6 |          ekonoma czy podstarościego, który spode łba, z odrazą przypatrywał
218  3,  6 |            nim mapę, i ten sam głos, który wołał na Sokolnickiego,
219  3,  6 |              pułkownika Godebskiego, który szlachetnym męstwem, krwią,
220  3,  6 |           pułkownika Małachowskiego, który dowodził braćmi we Włoszech,
221  3,  6 |               na oceanie, na wyspie, który widział wszystko od początku
222  3,  6 |          pozdrowił go ukłonem wodza, który był razem ukłonem czci.
223  3,  6 |             pułkownika Sierawskiego, który przebył, podobnie jak tamci
224  3,  6 |          przerznięty przez strumień, który sączył się z upustu w przeciwległym
225  3,  6 |              śmierć Żółkiewskiego...~Który widzisz duszę moją w tej
226  3,  6 |              siły. W lesie olszowym, który długim smugiem ciągnął się
227  3,  6 |           widok pożaru w ciemną noc, który obejmie drewnianą wieś,
228  3,  6 |           batalion pierwszego pułku, który pospołu z artylerią strzelał
229  3,  7 |            małym oddziałem piechoty, który brnął samopas, powlókł się
230  3,  7 |               bracie, ja jestem ten, który o wszystkim i o tym męstwie
231  3,  8 |         wodził okiem po swym pałacu, który zostawiał na łasce obcego
232  3,  8 |       batalion dla pilnowania mostu, który właśnie z łyżew warszawskich
233  3,  8 |         Książę był blady jak papier, który trzymał w ręce. Generałowie
234  3,  8 |          karpacki. Z tym żołnierzem, który stał nad błotem raszyńskim...
235  3,  9 |     ułańskiego pułku wybrać kuriera, który by natychmiast gnał do Okuniewa.
236  3,  9 |            serca na widok tego ludu, który nastawiał rodzinną ziemię
237  3,  9 |          pięciu żołnierzy i oficera, który powiezie raport do Góry.
238  3,  9 |         skrzydłem batalionu prawego, który wciskał się w przestrzeń
239  3,  9 |             przy trzecim batalionie, który przedostawszy się przez
240  3,  9 |    napastniczy batalion tyralierski, który wciąż krzyczał, bił w bębny
241  3,  10|             za oficerskim orszakiem, który zmierzał w stronę Olszyny.~-
242  3,  10|         Spotkałem tu w polu konnego, który leciał do miasteczka po
243  3,  10|              jakoby ubogiego chłopa, który się doprasza łaski, słowa-odpowiedzi
244  3,  11|            benedyktynek. Ów trójkąt, który tworzyły powyżej wymienione
245  3,  11|            staję młodego jęczmienia, który tuż za murem bujnie się
246  3,  11|          Plunął w pysk najbliższemu, który go kadłubem swoim całkowicie
247  3,  11|      straszna, jakoby grobowiec, na$ który nie masz dość potężnej siły,
248  3,  12|            zdrajcę, w podkomendnego, który niweczy samowolnie rozkazy
249  3,  12|   przyjezdnego kawalera, za sąsiada, który stanowił dla niej partię.
250  3,  13|              szybko Bodzentyn, przez który dopiero co przeciągnęła
251  3,  13|        Strumień świętego Franciszka, który jest głównym rodzicem Czarnej
252  3,  13|            mimo woli nad owym celem, który kazał okienka zakonnic umieszczać
253  3,  14|       wszelkie dostawy. Młody Cedro, który do tej wyprawy należał,
254  3,  14|            wjechali w miasto. Widok, który ich spotkał, gdy wpuszczeni
255  3,  14|              opończę. Biały płaszcz, który był Krzysztof przypadkowo
256  3,  14|              zgrzyt ostrza puginału, który z pochwy wyciągnąć się nie
257  3,  14|       pierwszy z brzegu czarny cień, który zdołał uchwycić oczyma.
258  3,  14|          niemal do piersi człowieka, który go chwytał rękoma. Tamten
259  3,  15|              anielskiego uradowania, który na ustach zmartwychwstał
260  3,  17|             Aliści kolega Jarzymski, który w Kieleckiem jakimiś dobrami
261  3,  17|      początkowo mieszkał w czworaku, który po drugiej stronie sadzawki
262  3,  17|           wydartego z ziemi jałowcu, który palono wraz z pniakami jodeł.
263  3,  17|              pniaka ściętego wysoko, który oblazł z kory, zbielał jak
264  3,  17|              się napatrzyć na Cedrę, który z wysmukłego młodziana stał