Tom, Rozdzial

4501  2,  21|                   Rafał odchylił całe drzwi i mimo smrodliwej pary, która
4502  2,  21|               Rozejrzał się naokoło w mroku i dziko uśmiechnął. Wspomnienie
4503  2,  21|               uśmiechnął. Wspomnienie Baśki i tamta noc...~- Wasz przewozi
4504  2,  21|                     wiadomo.~- Nie wiem, co i jak gadają. Mój jest rybak.
4505  2,  21|                 przewozi? Teraz wojsko stoi i z gwerów bije. Ja o niczym
4506  2,  21|                    od nas za przewóz należy i za to wino, co je to przemycał,
4507  2,  21|                      odliczył kilka dukatów i dał jej w rękę.~- Trzymaj
4508  2,  21|              krzyknął na nią.~Otrząsnął się i co prędzej miał ku drzwiom.~
4509  2,  21|              rozdziera brzeg swego rajtroka i wygarnia zaszyte złoto.~-
4510  2,  21|                     ty kupisz konia, mundur i najmiesz pocztowego?~Tamten
4511  2,  21|                     nożem podszewkę dookoła i co wymacał dukata, to wszystko,
4512  2,  21|                     co miał, aż do sztyletu i krócicy, Rafał go chwycił
4513  2,  21|                Zbierz te pieniądze ze stołu i schowaj, słyszysz! -rozkazał
4514  2,  21|                      Dasz jej pięć dukatów; i tak będzie bogata. Czy ty
4515  2,  21|                   go precz od siebie ruchem i gestem tak nieoczekiwanym,
4516  2,  21|                 śniegu z wierzchu obmarzłym i przyprószonym ponownie -
4517  2,  21|                     nad lasami, nad garbatą i pogiętą ziemią i zwijało
4518  2,  21|                    garbatą i pogiętą ziemią i zwijało w rozdołach błękitnawe
4519  2,  22|                 Rafał wyprzedził towarzysza i wszedł do pierwszego z brzegu
4520  2,  22|                    aż do najwyższej gałązki i łudziły oko, że mają potrójną
4521  2,  22|                    świetlicy trzaskał ogień i przez drzwi uchylone do
4522  2,  22|                świętowanie dobra rzecz, ale i zarobek coś znaczy.~- Jo,
4523  2,  22|               Weszli do obszernej świetlicy i powitali gospodynię krzątają
4524  2,  22|                     był chłop młody, wesoły i kuty, widać, na cztery nogi.
4525  2,  22|                   się, co są za jedni, skąd i dokąd zdążają. Z malowanej
4526  2,  22|            kolorowej karafce, chleb komiśny i piękny, masło, strucle świąteczne,
4527  2,  22|             glinianej fajeczki, kłaniał się i zapraszał: ~- Niechże też
4528  2,  22|                    Rafał nie dał się prosić i tęgo zajadał. Krzysztof
4529  2,  22|                wypił kilka kieliszków wódki i w milczeniu żuł kawałeczek
4530  2,  22|                  kilkakroć ze swej fajeczki i rzekł wesoło:~- Kto ich
4531  2,  22|                     ślusuje, gdzie garnizon i festung.~- Patrzajcież!~-
4532  2,  22|                   Kto? co? A no lecą ludzie i gadają, że z Polski ślachta
4533  2,  22|                     się z królewskimi.~- No i cóż?~- Polecieli ludzie
4534  2,  22|                     aż miło!~- He, he! a bo i pewnie.~Wprędce zaprzężono
4535  2,  22|                 wysłano siedzenie kilimkiem i obadwaj przyjaciele ocknęli
4536  2,  22|                     Woźnica zacinał szkapki i galopem prawie dopadł lasu.
4537  2,  22|                     gęstwinę, zwolnił nieco i odwracając się bokiem rzekł:~-
4538  2,  22|                   się nie spotykać.~- A no, i ja ta nierad ich widzę.
4539  2,  22|                    Jechali już kilka godzin i miało się dobrze pod południe,
4540  2,  22|                    Jakoż las począł rzednąć i ukazała się murowanka. Ślązak
4541  2,  22|                 podjechał, wyjrzał na trakt i długo zapuszczał bystre
4542  2,  22|              zapuszczał bystre oczy w jedną i w drugą stronę. Przed karczmą
4543  2,  22|                   stadem roztatrywały siano i resztki obroku przed wrotami
4544  2,  22|              woźnica wszedł w progi karczmy i zlustrował jej wnętrze.
4545  2,  22|                    jej, w otoczeniu antałów i beczek, ujrzeli tylko pejsatego
4546  2,  22|               marzące jego oczy z niechęcią i odrazą niejako zatrzymywać
4547  2,  22|                gorzałki. Przyniósł usłużnie i milcząc podawał, co kazali.
4548  2,  22|                   po kawałku chleba z serem i mięsiwem z zapasów woźnicy.
4549  2,  22|                  woźnicy. Cedro był gniewny i oburkliwy. Na troskliwe
4550  2,  22|                   się całym ciałem na stole i drzemał czy udawał, że śpi.
4551  2,  22|                    długiej ławie pod ścianą i bezmyślnie ślepiał w powałę
4552  2,  22|                    rozwarł drzwi do stancji i rzucił wyraz:~- Jogry!~Rafał
4553  2,  22|                    zerwał się na równe nogi i chwilę stał w bezczynności,
4554  2,  22|               Rzucili się obadwaj do stajni i zarówno wierzeje bramy wjazdowej
4555  2,  22|                   wesoły gwar, szczęk broni i łoskot końskich podków po
4556  2,  22|                     Woźnica skoczył do izby i szukał Żyda. Karczmarz siedział
4557  2,  22|           mieszkając chwycił go za gardziel i trzasnął raz, drugi, trzeci.
4558  2,  22|                 Podnieśli tę deskę z trudem i wydobyli nabitą fuzję oraz
4559  2,  22|                 karczemne łomotano szablami i bito sposobem szturmowym.
4560  2,  22|                  okno huknęła pięść Prusaka i wybiła szyby. Kłąb białej
4561  2,  22|              wsunęła się przez wybity otwór i ujmowała właśnie ramę okienną,
4562  2,  22|                 wyrwanym szabliskiem. Krzyk i zgiełk wszczął się na dworze.
4563  2,  22|                wsunęło się kilka na raz luf i razem w różnych kierunkach
4564  2,  22|          Krzysztofowi, który wciąż osowiały i bezczynny siedział na swym
4565  2,  22|                  prawą rękę, szablę w drugą i postawił go z boku, pod
4566  2,  22|                     sam chwycił Żyda za łeb i powlókł go ze sobą krzycząc,
4567  2,  22|               Uchylił owe zwieruszone drzwi i przypatrzył się. Zliczył
4568  2,  22|                    a czterej walili w bramę i podchodzili do okna murowanki.
4569  2,  22|                 podsypali prochu na panewki i mieli razem huknąć ponownie
4570  2,  22|                  się. Rafał zmierzył w kupę i wypalił. Razem huknęły strzały
4571  2,  22|              wypalił. Razem huknęły strzały i poszły w las jak łoskot
4572  2,  22|                 Rafał znowu zmierzył w kupę i strzelił. Nowy jęk. Rzucili
4573  2,  22|                 huknął w otwór swą kobylicą i zwalił dwu jegrów aż na
4574  2,  22|                  skoczył w to wywalone okno i połową ciała był na zewnątrz,
4575  2,  22|               diabłów!~Szarpnął się naprzód i bezużytecznie wypalił w
4576  2,  22|                   strzał, jaki mieli. Rafał i przewodnik siłą wywlekli
4577  2,  22|                     że jegry siadają na koń i że wciągają na siodła rannych
4578  2,  22|              odjechali, nabili jeszcze broń i z konia dali pięć strzałów
4579  2,  22|                    celując w okna, we drzwi i wrota. Potem w skok pomknęli
4580  2,  22|               Wkrótce tedy wypadli na trakt i, pilnie patrząc naprzód
4581  2,  22|                      pilnie patrząc naprzód i poza siebie, pomknęli co
4582  2,  22|                 Chłop wtulił czapkę na uszy i pogwizdywał a gnał. W pewnej
4583  2,  22|                    pary w szkapach.~- Dobra i taka, bracie! Bóg ci zapłać.
4584  2,  22|              początku dnia, był wciąż niemy i odrętwiały. Widać wskutek
4585  2,  22|                 gorzałki drzemał na saniach i kiwał się w prawo i w lewo.
4586  2,  22|                 saniach i kiwał się w prawo i w lewo. Przez sen ciągle
4587  2,  22|                     sen ciągle coś mamrotał i otrząsał się niespokojnie.
4588  2,  22|                 nimi ze zdumieniem po lesie i twarz jego miała wyraz przykrego
4589  2,  22|              bezpiecznie, gdyż w miasteczku i w majątku hrabiego Mieroszewskiego
4590  2,  22|                      z czerwonymi nochalami i z wąsem co się zowie. Krzysztof,
4591  2,  22|                     Ślązak, zapłacony grubo i sowiciej, niż się umówił,
4592  2,  22|                  wesoło ruszył przed siebie i znikł w zaułku. Wędrowcy
4593  2,  22|                 komendant, pijanica, widać, i awanturnik, zrazu począł
4594  2,  22|                   poziome jego rzuty złotem i czerwienią oblewały całą
4595  2,  22|              niemieckie, założone niedawno, i cichaczem wrócili do swej
4596  2,  22|                   usłyszeli zgiełk wojskowy i wdrapawszy się na pewną
4597  2,  22|                   na sobie granatowe kurtki i takież rajtuzy z czerwonymi
4598  2,  22|               pałasze, pistolety, karabinki i ładownice, a inni, których
4599  2,  22|                  sześciołokciowe, z dzidami i żeleźcami na końcu. Nie
4600  2,  22|                twardo dzierżyły drzewca pik i z ogniem machały szablicami
4601  2,  22|             szablicami najrozmaitszej miary i pochodzenia.~Zbliżało się
4602  2,  22|                   wizyty u komendanta placu i poszli ku miastu. Dość długo
4603  2,  22|                zostali do pierwszej stancji i tu znowu czekali blisko
4604  2,  22|                   pan kapitan pije już kawę i że za chwilę nadejdzie.
4605  2,  22|                  Drzwi się wreszcie otwarły i poważnie wyszedł w mundurze
4606  2,  22|                    nie mógł słowa przemówić i nie wiedział, jakie teraz
4607  2,  22|                  Jakoś jednak owładnął sobą i zbliżywszy się do Krzysztofa
4608  2,  22|                   Podali mu swoje marszruty i wyjaśnili z uszanowaniem,
4609  2,  22|                  Kapitan przygładził wąsika i słuchał z uśmiechem, patrząc
4610  2,  22|                  wytłumaczyli, chwilę dumał i rzekł wreszcie:~- Czemuż
4611  2,  22|             poradzono... Ha! Bo moglibyście i tutaj przecie znaleźć miejsce.
4612  2,  22|                  żołnierskie umundurowanie, i to najprostsze, trzeba mieć
4613  2,  22|                  złote, nie licząc bielizny i rekwizytów. Cóż dopiero
4614  2,  22|                  którzy ją w posesją wzięli i garnizon składają. W gruncie
4615  2,  22|                   stopień oficerski od razu i awans zapewniony. A i waćpanu
4616  2,  22|                  razu i awans zapewniony. A i waćpanu także. Mamy tu młodzieży
4617  2,  22|                     ja już jestem kapitanem i komendantem placu.~- Tak...
4618  2,  22|                   Jarzymski z miną skupioną i poważną - właściwie, mój
4619  2,  22|                  raptem Cedro cały czerwony i ze spuszczonymi oczyma -
4620  2,  22|                   że będę słuchał rozkazu - i basta. - Bardzo dobrze... -
4621  2,  22|                 Rafała śmiech ogarniał, ale i złość na Krzysztofa buzowała
4622  2,  22|                  kapitan niestropiony wcale i nadymając się jeszcze bardziej. -
4623  2,  22|                   wyprostował po wojskowemu i patrząc na nich bestyjskimi
4624  2,  22|           bestyjskimi oczyma, z dobrotliwym i wyrozumiałym uśmiechem ciągnął:~-
4625  2,  22|                      nie dla pięknej szlufy i brzmiącego tytułu, lecz
4626  2,  22|                 lecz dla służby! Przecie to i książę Józef, niegdy wódz
4627  2,  22|                      Zmienił tedy nieco ton i rzekł:~- Żałuję, że w tej
4628  2,  22|                    oczach spojrzał na Cedrę i rzekł:~- A no, dobrze, owszem...
4629  2,  22|                    ci pięćdziesięciu drabów i będziesz ich ganiał po błoniu.
4630  2,  22|                   swej rangi, a nawet konia i munduru, za niewielki grosz.
4631  2,  22|                    na nich duszne powietrze i gwar. W ciasnych stancyjkach
4632  2,  22|                   szczękały, głośne rozmowy i śpiewy towarzyszyły naokół
4633  2,  22|                    grze w domino, w warcaby i kostkę. Przybyszom zrobiło
4634  2,  22|          wojewódzkich, rajtuzy z wypustkami i białe kolety. Czapki tegoż
4635  2,  22|                  koloru z czarnym barankiem i białymi piórami. Sami to
4636  2,  22|                   podporucznicy, chorążowie i namiestnicy, młodzież zamaszysta,
4637  2,  22|                    osobnego stoliczka Rafał i Krzysztof znaleźli się w
4638  2,  22|                     kuli świeżo wystruganej i miał głowę przewiązaną bandażem,
4639  2,  22|                     siedzieli w zapomnieniu i nic nawet nie mieli przed
4640  2,  22|               języka, od razu siedli na koń i przybyli w miejsce wskazane.~-
4641  2,  22|                     grosza na mondury swoje i na pocztowych, i teraz te...
4642  2,  22|              mondury swoje i na pocztowych, i teraz te... czekamy, co
4643  2,  22|                     my w lasy chrząstowskie i precz już samymi lasami
4644  2,  22|                     Czekaliśmy w lesie nocy i po ciemku w tę rzekę łomot
4645  2,  22|                    tygodnie w tym Siewierzu i musztrujemy się na błoniu.
4646  2,  22|                 człowieka wraz z pocztowymi i pośli my na Niemców nocą.
4647  2,  22|                    miał - wszystko w kupę - i bij, zabij! Nawet-em sam
4648  2,  22|                   szczerym polu czworobok - i ani weź! Jakże, hycle, nie
4649  2,  22|                      jak rypnie w rękę! Ale i nas złość wzięła. Będziecie
4650  2,  22|                 kupą rycerstwa, a choćby ot i z Pawełkiem, sąsiadem Kuleszyńskim!
4651  2,  22|                     zaczniemy łupać we łby! I nie my jedni. Kto miał konia
4652  2,  22|                 spłatał Niemców do woli, no i dostał za swoje. Czternastu
4653  2,  22|                    mieszczanach, we dworach i tu w Siewierzu. Ośmiu na
4654  2,  22|                     kto miał konia ścigłego i nie czekał, to jakoś wyszedł
4655  2,  22|                 Tymczasem drzwi się otwarły i z miną marsową, tęgą i w
4656  2,  22|              otwarły i z miną marsową, tęgą i w miarę wyniosłą wkroczył
4657  2,  22|               czapki suknem zamiast baranka i zapiszą się u drugiego porucznika
4658  2,  22|                  prawa pchać się do resursy i zabierać miejsca.~- Racja! -
4659  2,  22|                     zacznij awans od siebie i idź obrządzić mojego wałacha... -
4660  2,  22|                     sobie tylko Wosińskiego i Częstochowę.~- Ba! nie zawsze
4661  2,  22|               wywodzić! Filozof! Bić Niemca i kwita! Na kwaśne jabłko
4662  2,  22|                     Wyjął z kieszeni papier i na poły czytając, na poły
4663  2,  22|                    za panów Mieroszewskiego i Siemieńskiego i odprowadził
4664  2,  22|             Mieroszewskiego i Siemieńskiego i odprowadził go do twierdzy
4665  2,  22|             łączenia się z wojskiem pruskim i dostarczania koni oraz żywności.
4666  2,  22|                    z Galicji?~- Panów Cedry i Olbromskiego...~Krzysztof,
4667  2,  22|                 kariery w naszych szeregach i postanawiają... słuchajcie,
4668  2,  22|                    Krzysztof podniósł głowę i rzekł śmiało:~- Nie dziwcie
4669  2,  22|                drodze do naszego celu - oto i wszystko. Dziękuję w imieniu
4670  2,  22|                    Dziękuję w imieniu swoim i towarzysza za życzliwość
4671  2,  22|                 Wywdzięczając się chciałbym i ja wnieść zdrowie, a raczej...
4672  2,  22|                     województwo, malborskie i inowrocławskie, gnieźnieńskie
4673  2,  22|               inowrocławskie, gnieźnieńskie i poznańskie, kaliskie i sieradzkie,
4674  2,  22|        gnieźnieńskie i poznańskie, kaliskie i sieradzkie, ziemia wieluńska,
4675  2,  22|                    ziemia wieluńska, rawska i łęczycka. Wnoszę ten toast
4676  2,  22|               macierzy Małopolski. Na cześć i. zdrowie...~- Patrzajcie
4677  2,  22|                    Krzysztof głosem twardym i nie znoszącym przeczeń. -
4678  2,  22|                   mu porządku, bo się zmyli i co innego opowie.~- Ale
4679  2,  22|                     rozpalić mnóstwo ognisk i uwijać się pejzanom koło
4680  2,  22|               strzelcom konnym rozdał znaki i epolety grenadierskie i
4681  2,  22|                     i epolety grenadierskie i partię ich wysłał do Niemca,
4682  2,  22|                 szturm przypuszczony będzie i wtedy załoga co do nogi
4683  2,  22|                  bezbronne stanęło na stoku i broń złożyło, a Francuzi
4684  2,  22|                   naszymi wchodzili w bramy i obejmowali Jasną Górę, przekonał
4685  2,  22|                 trzydzieści dział, magazyny i kasę nieprzyjacielowi pięć
4686  2,  22|        nieprzyjacielowi pięć razy słabszemu i bez jednej armaty. Załoga
4687  2,  22|                  Olbromski - to ośmielę się i ja prosić waćpanów, żebyście
4688  2,  22|                 płać walor za umundurowanie i na żołd miesięczny! Wnet
4689  2,  23|                  się, że "Galicjanie" Cedro i Olbromski nie dotarli do
4690  2,  23|                  nie dotarli do Częstochowy i upragnionej artylerii. Krzysztof
4691  2,  23|              Jarzymski wdał się w tę sprawę i swoimi sposoby zdołał nakłonić
4692  2,  23|                    pruskie, zajmował miasta i wioski. Stamtąd na Kalisz
4693  2,  23|           wojewódzkiego Męcińskiego w szyku i sprawności na Częstochowę,
4694  2,  23|              spotykali małe oddziały piesze i konne, ciągnące pod Stokowskim
4695  2,  23|               niepyszni musieli wycofać się i szukać schronienia aż na
4696  2,  23|                     im stajenkach konie swe i obrządzić je ile można,
4697  2,  23|                   Niemojewskiego w Gnieźnie i Rogoźnie. Nadciągnęły zaraz
4698  2,  23|                     Walentego Skórzewskiego i przez Biernackiego. Nieświetna
4699  2,  23|               nabojów, skałek. Za to szabel i pik była obfitość. Ale porządek
4700  2,  23|                 była obfitość. Ale porządek i karność w rozwinięciu szyku,
4701  2,  23|                    szyku, piękna czerstwość i malownicza siła, bijąca
4702  2,  23|                   twarzą w tę stronę. Cedro i Olbromski, stojąc obok siebie
4703  2,  23|                   Serca w nich stanęły jako i w tym całym tłumie.~W otoczeniu
4704  2,  23|               tłumie.~W otoczeniu generałów i adiutantów wjechał na pole,
4705  2,  23|               Generał wiódł oczyma po szyku i niezgruntowana radość błyskawicą
4706  2,  23|                     miejscu szereg wojskowy i weszli tamtędy dwaj oficerowie:
4707  2,  23|                   adiutant-major kawalerii, i Józef Lubieniecki, rotmistrz.
4708  2,  23|                     nim Tremo, podpułkownik i adiutant polny, dalej Pakosz,
4709  2,  23|               Pakosz, Weyssenhoff, Godebski i Cedrowski, podpułkownicy-adiutanci,
4710  2,  23|            Jankowski, Bergonzoni, Stanisław i Józef Dönhofowie.~Zaczęła
4711  2,  23|                    nabożeństwo, generałowie i oficerowie wyżsi pośpieszyli
4712  2,  23|                     towarzysza z całej siły i nie puszczał aż do końca
4713  2,  24|                  przystąpienia do Napoleona i jego sprawy. Tymczasem wojsko
4714  2,  24|                   gruba na regimenty piesze i konne, i z nich w myśl Dąbrowskiego,
4715  2,  24|                   regimenty piesze i konne, i z nich w myśl Dąbrowskiego,
4716  2,  24|                    piesze, jeden pułk jazdy i nieco artylerii.~W tej pierwiastkowej
4717  2,  24|                  adiutanta-majora, kapitana i dwu adiutantów podoficerów.
4718  2,  24|             kapralów, dwu trębaczów, kowala i 150 jazdy.~Gorzej daleko
4719  2,  24|                   tylko, jak chciały odezwy i instrukcje generała wojewódzkiego,
4720  2,  24|              dwudziestu pięciu, ale również i staruszków mocno zniedołężniałych.
4721  2,  24|                     majtki długie do kostek i bardzo ciepłe, więc siaki
4722  2,  24|               jakoby Tyrolczyków. Z szykiem i sprawnością, do taktu narodowej
4723  2,  24|              właśnie poddała, z Częstochowy i Koźla. Była to broń zapasowa
4724  2,  24|                    Brakowało do niej skałek i nabojów, brakowało ładownic
4725  2,  24|                 nabojów, brakowało ładownic i tornistrów. W torbach parcianych,
4726  2,  24|                     a po południu plutonami i całym batalionem. Uczono
4727  2,  24|                 najpierwotniejszych ćwiczeń i poruszeń bojowych, tych
4728  2,  24|              bojowych, tych jakoby skurczów i odruchów żywego ciała: formowania
4729  2,  24|                formowania kolumny dywizjami i rozwijania jej w marszu,
4730  2,  24|                     z szybkością czworoboku i rozprostowania go w linie.
4731  2,  24|                     jedna była grenadierska i jedna woltyżerska. Kompania
4732  2,  24|       adiutanta-majora w stopniu porucznika i dwu adiutantów podoficerów.
4733  2,  24|                ośmiu kapralów, dwu doboszów i 120 piechurów.~Lepiej daleko
4734  2,  24|                odziani, zastępcy dziedziców i dzierżawców, więc ekonomowie,
4735  2,  24|                    nawet; powiedzmy, lokaje i kuchciki. Nie wszystkie
4736  2,  24|                  odezwy mówiły jeno o koniu i uździe, toteż niektóre szwadrony
4737  2,  24|             niektóre szwadrony ćwiczyły się i paradowały oklep. Jeszcze
4738  2,  24|                armii nie było podkomendnych i wodzów. Wodzami z natury
4739  2,  24|                    sieradzkiej, wieluńskiej i krakowskiej. Tak też zwano
4740  2,  24|        najcelniejszy, strzelców poznańskich i kawalerię płocką. Surowy,
4741  2,  24|                komenderował całą infanterią i ćwiczył j ą po polach tak
4742  2,  24|                     albo wypłacane fierkami i trojakami zamiast należności
4743  2,  24|                zamiast należności właściwej i koniecznej na strawne -
4744  2,  24|                  było przestrzeganie parolu i hasła, tajemniczego mot
4745  2,  24|                    tajemniczego mot d'ordre i mot de ralliement! Tłum
4746  2,  24|                     stały zaciągnięte warty i gdzie nie wolno było przystępować.
4747  2,  24|                     czy nie: - Kto idzie? - i odpowiadać głośno: - Swój,
4748  2,  24|                  się w Łowiczu drogi Rafała i Krzysztofa. Cedro został
4749  2,  24|               chciał za nic służyć w pstrej i przeważnie chudopacholskiej
4750  2,  24|              stosunki, wynalazł koleżeństwa i został wreszcie wpisany
4751  2,  24|                     się przed lasami Słupna i Radzymina, przez Wólkę Radzymińską,
4752  2,  24|                okrążyć bliskie lasy Załubic i za ujściem Narwi w Bugu
4753  2,  24|                 mrozu, nagła odwilż, wicher i deszcz, znowu przymrozek.
4754  2,  24|                 dróg, dopiero co zgęstniałe i ścięte od przymrozka nocnego,
4755  2,  24|                    przemieniała w rozciecze i bagna. Infanteria w swych
4756  2,  24|                  glinie ślady pięciu palców i okrągłej pięty, brnęła z
4757  2,  24|                   pięty, brnęła z wysiłkiem i marzła siarczyście. Jeźdźca
4758  2,  24|                    stodoły, szopy, stajenki i wozówki. Tam je pocztowi
4759  2,  24|             strzechom nie tylko chałup, ale i samych miejskich jurydyk!
4760  2,  24|                   miejskich jurydyk! Nieraz i znaczny dworski dach piorunem
4761  2,  24|                  piorunem zjechał na ziemię i przemienił się na kilkanaście
4762  2,  24|                 Skoro tylko wyznaczono obóz i dla szwadronów stanowiska,
4763  2,  24|                   kładli umiejętnie gałęzie i wachlarzowate spławy świerkowe,
4764  2,  24|                 będzie unosiła jak sprężyny i od zetknięcia z błotem mazowieckim
4765  2,  24|                weseli, wśród figlów, rzeźwi i czerstwi, jak z edredonowej
4766  2,  24|          edredonowej pościeli. Ale w deszcz i wicher wyłazili spod przemokłej
4767  2,  24|              wyłazili spod przemokłej słomy i spomiędzy ociekłych wodą
4768  2,  24|                   edredonowych.~O chmurnych i ponurych świtaniach ostatnich
4769  2,  24|                potężny łoskot ziemi, głuchy i tępy, głębią gruntu idący
4770  2,  24|                   grom. Słuchali go we czci i zdumieniu. Zdawało się sennemu
4771  2,  24|                    daleki. Niosły go wiatry i dżdże, śniegi a nocne mgły.~-
4772  2,  24|                    świat obszedł, jak długi i szeroki - słyszyta, jako
4773  2,  24|                     tupać?~- E, gemajny! To i tego nie wiesz! Cesarz jegomość
4774  2,  24|                   tam Narew przez podlaskie i mazowieckie piachy cicho
4775  2,  24|                     wieki, prawi; tu ostanę i ciebie, prawi, stąd wygonię,
4776  2,  24|                   na twoją ziemię sprowadzę i Michałkom twoją ziemię oddam.
4777  2,  24|                   faterland, moje panowanie i rozkaz. Twoja ziemia to
4778  2,  24|                    ziemia... Warszawę wziął i zabrał, Częstochowę wziął
4779  2,  24|                   zabrał, Częstochowę wziął i zabrał, pod sam Kraków się
4780  2,  24|             bajdów-pogwarów z twarzą surową i poważną. Wspominał mu się
4781  2,  24|                przydomkiem Mieczyk. Czy też i on słyszy, czy też słyszy,
4782  2,  24|                    konia. Czyszczenie tylko i zadawanie obroku zostawiał
4783  2,  24|                   Uczył się służby obozowej i garnizonowej, składu musztry,
4784  2,  24|         garnizonowej, składu musztry, szyku i porządków. Koń jego nie
4785  2,  24|                   nie był nadzwyczajny, ale i nie ostatni. Krzyż miał
4786  2,  24|                    był w kolanach, kopytach i zadzie, łeb trzymał prosto,
4787  2,  24|                wytrzepać, wytrzepać nie raz i nie dwa!... - mruczał stary
4788  2,  24|                    do znaku, bo my nie Żydy i nie na jarmark do Bełchatowa
4789  2,  24|                    koniowi sfasuje, a znowu i nie za letko, bo kiep zleci
4790  2,  24|                 ciąć z góry a od serca. Abo i ten mantelzak! Mantelzak
4791  2,  24|                  mantelzak! Mantelzak równo i mocno przytroczyć - to ta
4792  2,  24|                   już pierwsza rzecz! Równo i mocno, a jak dobrze przypięty,
4793  2,  24|                  wychodź, czarny jucho, abo i sam, czerwony huzarze!~Zaraz
4794  2,  24|                   już spory zastęp oficerów i żołnierzy polskich, sformowany
4795  2,  24|              polskich, sformowany w Hagenau i Lipsku z jeńców pruskich
4796  2,  24|                niewolę pod Jeną, Auerstaedt i Prenzlowem. Rafał ze swym
4797  2,  24|                 lecz tylko generała dywizji i komendanta legii pierwszej -
4798  2,  24|                czterech regimentów piechoty i jazdy pospolitego ruszenia.
4799  2,  24|                 materii komisji rządzącej - i ministra wojny. Zawrzało
4800  2,  24|                   broń, skóry, szyto siodła i ładownice. Krawcy nie mogli
4801  2,  24|             siodlarzami żołnierz stał dzień i noc. Ściągały się jeszcze
4802  2,  24|                ruszenia fortragowano szybko i łatwo żołnierzy na stopnie
4803  2,  24|                jakie takie uzdolnienie. Ten i ów ani się obejrzał, kiedy
4804  2,  24|                   znaków szarży oficerskiej i miał możność przyczepienia
4805  2,  24|                     kontrepoletu, feldcechu i kordonków bez bulionu. Świeżo
4806  2,  24|               Dąbrowski wyszedł z Notecizny i pociągnął ze swoją siłą
4807  2,  24|                      co je ów Gdańsk, gdzie i na jakiej ziemi stoi Kołobrzeg.
4808  2,  24|                    Kołobrzeg. Nieśli z sobą i rozrzucali wszędzie odezwę
4809  2,  24|                  Nowem wydaną "Do Holendrów i wszystkich rodu niemieckiego
4810  2,  24|                 głosiły:~"Holendrzy, Niemcy i jakiejkolwiek religii i
4811  2,  24|                     i jakiejkolwiek religii i rodu ludzie, zamieszkali
4812  2,  24|                    postanowione kontrybucje i podatki, doświadczą wolności
4813  2,  24|                obrony swoich osób, majątków i uważani będą jako bracia
4814  2,  24|                    uważani będą jako bracia i ziomkowie. Wy zaś, Polacy -
4815  2,  24|                  podług swojego przekonania i nie badając różnicy wiary
4816  2,  24|             mieszkańcami, którzy przemysłem i pracą kraj wasz zbogacają..."~
4817  2,  24|               Słupska, przezwanego Stolpem, i przecinało Gdańsk od Kołobrzega.
4818  2,  24|                   stanowiło miejsce oparcia i punkt koncentracyjny wszystkiej
4819  2,  24|                  miasteczek, owi "Holendrzy i Niemcy..." Siły te znacznie
4820  2,  24|                 sobie robiąc ze strzelania, i skutek był pewny: dziesięciu
4821  2,  24|                  odległości mury Grudziądza i Kwidzyna. W przedniej straży,
4822  2,  24|                 koniach pod osłonę piechoty i armat. Później dopiero Olbromski
4823  2,  24|                wzięto kilkunastu jeźdźców - i z podziwieniem oglądał posępnych,
4824  2,  24|                     dziewanowczyków dopadła i wzięła w jasyr 16 dragonów
4825  2,  24|                  wzięła w jasyr 16 dragonów i ośmiu piechura z przedniej
4826  2,  24|                 trzeciego pod wodzą Fiszera i batalion pierwszy regimentu
4827  2,  24|               nieumiejętności, braku skałek i nabojów, młode wojsko zdołało
4828  2,  24|                 bronić się przez cały dzień i odpierało napaść, ile mogło.
4829  2,  24|                     Wisły, mając odsłonione i wskutek zamarznięcia Wisły
4830  2,  24|               przeszły pod gradem kul Wisłę i przyczyniły się do zdobycia
4831  2,  24|                  bydgosko-gdański ku Tczewu i na drogi do Starogardu,
4832  2,  24|                     do Biały, czyli Gellen, i do Królówlasu (Königswalde)
4833  2,  24|                  bronionej. Wojsko spoczęło i miało tu przebyć czas pewien
4834  2,  24|                brzegu Wierzycy, jak również i na Pelplin. W Starogardzie
4835  2,  24|            Dragoneria pruska wypadła z lasu i obces, zwartym szykiem,
4836  2,  24|                    nastawili się proporcami i skoczyli na nieprzyjaciół
4837  2,  24|               trzymający swoich w pogotowiu i czuwaniu od chwili wysłania
4838  2,  24|          kawaleryjskiej: palił z pistoletów i umykał. Część dragonów została
4839  2,  24|                     baterie, wegnana za nie i znikła w tumanach zawiei.
4840  2,  24|                   tumanach zawiei. Wszelako i z polskiej strony były straty.
4841  2,  24|                   pałaszem, pędząc z kopyta i wbijając się między konie
4842  2,  24|                    zwycięstwo. Z pistoletów i sztucerów ubito kilkanaście
4843  2,  24|                 zowie. Nacierał już dwakroć i odrębywał się sprawnie.
4844  2,  24|                 tego dnia przy nim. W mroku i wichrze, zapędziwszy się
4845  2,  24|                  spostrzegł, co się dzieje, i został otoczony. Ze zgrozą
4846  2,  24|                     Obok niego jeno trębacz i trzech rycerstwa! Chciał
4847  2,  24|             trębacza chwycił dragon za kark i wykręcił mu w tył rękę.
4848  2,  24|                  ciosami obezwładnili ramię i wydarli pałasz. Wreszcie
4849  2,  24|                    wydarli pałasz. Wreszcie i trzech towarzyszów ściśnięto
4850  2,  24|                 towarzyszów ściśnięto kołem i odebrano im lance.~Najstraszniejszy
4851  2,  24|                      Najstraszniejszy wstyd i głęboka rozpacz buchnęły
4852  2,  24|                     Wzięli jeńców we środek i co koń skoczy popędzili
4853  2,  24|               Właśnie sypnęły krupy śnieżne i cała ziemia utonęła w kurniawie.
4854  2,  24|                    Kiedy tak rwali z kopyta i kiedy właśnie z moczaru
4855  2,  24|                      Dragony wyrwały szable i w bój! Rafał co tchu w piersi
4856  2,  24|                    mgnieniu oka po pistolet i pierwszemu kawalerowi z
4857  2,  24|                    bok, wykręcił na miejscu i piersiami końskimi uderzył
4858  2,  24|                   słychać było szczęk walki i chlustający plusk wody po
4859  2,  24|              przyległym lesie wstrzymał się i stanął. Koń jego robił bokami.
4860  2,  24|               trwała. Słychać było w lasach i mgle od Starogardu piorunowe
4861  2,  24|                  piorunowe łoskoty strzałów i ciągłe echa leśne, jakoby
4862  2,  24|                   radością, że gwar cichnie i znika w oddaleniu. Wtedy
4863  2,  24|                Wtedy wolno ruszył przez las i po długich błądzeniach dotarł
4864  2,  24|              wiadomość o drodze do Pelplina i trafił do swego szwadronu.
4865  2,  24|               pułkownika Jana Dąbrowskiego, i że on sam jednemu z eszelonów
4866  2,  24|             natarcia Prusaków od Starogardu i Pelplina przez tydzień trwały
4867  2,  24|                 poruczników, podporuczników i chorążych regimentowych,
4868  2,  24|                     małymi komendami w kraj i czyniły wywiady. Tu i owdzie,
4869  2,  24|                  kraj i czyniły wywiady. Tu i owdzie, skoro tylko było
4870  2,  24|               zabierano ze sobą burmistrzów i amtmanów, żeby od nich powziąć
4871  2,  24|                   wiadomość o stanie okolic i sile wojsk pruskich, rozlokowanych
4872  2,  24|             Dirschau), Miłobądź (Müihlbanz) i Skarszewy (Schöneck) nad
4873  2,  24|                    Starogardu. Siły polskie i pomocnicze francuskie pod
4874  2,  24|                 leżach w Gniewie, Pelplinie i Starogardzie. Ostatni posterunek
4875  2,  24|             czterech kompaniów strzeleckich i miała ze sobą cztery armaty.
4876  2,  24|                  nieprzyjaciela ze Skarszew i pewnej części swojej dywizji
4877  2,  24|                     dwu batalionów polskich i z jazdy badeńskiej, uzbrojona
4878  2,  24|              uzbrojona we cztery granatniki i jedną armatę, miała rozkaz
4879  2,  24|                   rozkaz zawrócić na północ i zagrodzić drogę siłom, które
4880  2,  24|                wojska atakującego. Z Gniewa i Pelplina szła druga, to
4881  2,  24|                     bojem. Żołnierze pruscy i uzbrojeni mieszkańcy, zaczajeni
4882  2,  24|                 Hauke, na czele grenadierów i woltyżerów poznańskich uderzył
4883  2,  24|                 zapalili te wszystkie szopy i budy, żeby uniemożliwić
4884  2,  24|               przerwy armaty sześciofuntowe i strzelała piechota liniowa.
4885  2,  24|                liniowa. Generał Niemojewski i sam wódz naczelny wszelkich
4886  2,  24|                leciały na oblegających kule i ogień kartaczowy. Cztery
4887  2,  24|                   kartaczowy. Cztery armaty i dwa granatniki pod komendą
4888  2,  24|                 armat, wytrzymywał z flegmą i stałością wszystek ogień
4889  2,  24|                   haubice naprzeciwko bramy i zaczął w nią prać na wylot,
4890  2,  24|               dwiema bramami wojsko polskie i kiedy ciągle grozi mu niebezpieczeństwo
4891  2,  24|                   oblężenia wpłynął od razu i decydująco. Miasto Tczew
4892  2,  24|                 czyli Wiślańską na południu i Wysoką na zachodzie. O istnieniu
4893  2,  24|                wśród parowów stały tylko tu i owdzie na wyższych miejscach
4894  2,  24|                  wyższych miejscach pikiety i podsłuchy polskie. Żywego
4895  2,  24|                   jakiś niedorostek obdarty i półnagi. Kiedy zbliżył się
4896  2,  24|                    zbliżył się do podsłuchu i był zapytany, co jest za
4897  2,  24|                  zapytany, co jest za jeden i czego tu łazi, odpowiedział,
4898  2,  24|                  służy u jakiegoś Steltnera i że ojcu jego na przezwisko
4899  2,  24|                    z bekiem, że go pan zbił i wygnał z domu. Ojcu, powiadał,
4900  2,  24|                   głową. Idzie przed siebie i tyla. Ponieważ był z miasta
4901  2,  24|                 tyla. Ponieważ był z miasta i znał je wybornie, zaczęto
4902  2,  24|                    Rozpytano go szczegółowo i wtedy jasno wyłożył, że
4903  2,  24|              przypatrywał się kolejom bitwy i lustrował okolicę. Wysłuchawszy
4904  2,  24|                     ogień na bramę północną i zachodnią. Młody książę
4905  2,  24|             batalionu regimentu pierwszego, i major Brucken, jako dowódca
4906  2,  24|                batalion majora Sierawskiego i batalion pułkownika Fiszera,
4907  2,  24|        przesadziwszy płoty ogrodów, parkany i rowy, dotarł do bramy Wodnej,
4908  2,  24|                istocie była na poły zepsuta i bez obrony. Bataliony wyłamały
4909  2,  24|                      przebiegły tylne ulice i z nastawionym bagnetem rzuciły
4910  2,  24|             wierzeje bramy Gdańskiej runęły i wojsko z północy wdarło
4911  2,  24|                   Prusacy strzelali z okien i ze drzwi. Wreszcie kiedy
4912  2,  24|                    ze drzwi. Wreszcie kiedy i bramę zachodnią rozwalono,
4913  2,  24|               wojsko rzuciło się na ten dom i przetrząsnęło jego wnętrze
4914  2,  24|                niewolnika, zabierano bagaże i broń, uprowadzano konie
4915  2,  24|                    z pola rannych, chromych i osłabłych. Stanęły wreszcie
4916  2,  24|                   że opanowane są Skarszewy i Miłobądź, a nieprzyjaciel
4917  3,  1 |             regimentu kawalerii krakowskiej i czterech sztuk armat sześciofuntowych.
4918  3,  1 |                     generałowi Dąbrowskiemu i wzięła udział w wyprawie
4919  3,  1 |              później w marcu przeszła Wisłę i wróciła do swej komendy.
4920  3,  1 |                    regiment trzeci piechoty i pułk kawalerii krakowskiej
4921  3,  1 |                   piechoty, drugi kawalerii i dwa działa czterofuntowe.
4922  3,  1 |                    zostawała pod dowództwem i sprawą szefa szwadronu Chopina.~
4923  3,  1 |          Wyruszywszy stamtąd przeszły Wisłę i pociągnęły w marsz na Pokrzywno (
4924  3,  1 |                   na Pokrzywno (Engelsburg) i Niborg (Neydenburg), gdzie
4925  3,  1 |                wysunięte bataliony piechoty i kompanie jazdy. W Maldze
4926  3,  1 |                      50 koni kawaleryjskich i jedna armata heska; Dębowea
4927  3,  1 |                     drugi batalion piechoty i 40 koni; w miejscowości
4928  3,  1 |                     zwanej Kot było 50 koni i druga armata heska; w Przysowie
4929  3,  1 |               zakrywający posterunek główny i osłaniała wszystkie drogi.
4930  3,  1 |                wojsko po chatach, budowlach i w ogóle pod dachem, a dla
4931  3,  1 |                  koni urządzono w stodołach i wozowniach gródze, zaczęły
4932  3,  1 |                     pod wieczór, w południe i przy śniadaniu, z wrzaskiem
4933  3,  1 |                 przy śniadaniu, z wrzaskiem i gwizdaniem mknęła ulicami
4934  3,  1 |                   gwizdaniem mknęła ulicami i gubiła się w zimowej szarudze.
4935  3,  1 |            nieprzyjacielskich wpadły do wsi i usiłowały ją podpalić z
4936  3,  1 |                  trąbić gwałtownie "na koń" i w mgnieniu oka cała siła
4937  3,  1 |          Gontkiewicz, Wychliński, Szymański i Rzeciszewski. Cedro znał
4938  3,  1 |                Wychliński spiął nagle konia i rzucił się naprzód z takim
4939  3,  1 |               wrzaskiem, zażywaniem pałasza i mocnych słów komendy, jakby
4940  3,  1 |               rzuciła się naprzód z lancami i wpadła między tlejące ogniska
4941  3,  1 |                  którzy się zrywali z ziemi i siadali na koń wśród wrzasków,
4942  3,  1 |                 wśród wrzasków, przekleństw i strzałów. Zwycięstwo nad
4943  3,  1 |                 Wszczęła się walka na lance i piki, starcia mokrych koni
4944  3,  1 |                  piki, starcia mokrych koni i czarnych ludzi, bitwa w
4945  3,  1 |                      bitwa w ciemności. Tam i sam wśród ognisk gonili
4946  3,  1 |                   gonili się jeźdźcy na oko i z wrzaskiem wysadzali z
4947  3,  1 |                  razu salwował się ucieczką i tak dalece zdecydowaną,
4948  3,  1 |                    drugi raz jeszcze dalej, i tego. nie było mu dosyć.
4949  3,  1 |                   chwycił nią jedlca szabli i dopiero! W trakcie utarczki
4950  3,  1 |                   rozległ się szybki szczęk i trzask lanc, wzmogły się
4951  3,  1 |            śmiertelne krzyki, stękanie koni i tętent skoków ich po żelaznej
4952  3,  1 |            kilkunastu koni, czterech trupów i siedmiu rannych jeńców.
4953  3,  1 |                 jeńców. Tamci odrębując się i strzelając ustąpili z pola
4954  3,  1 |                  strzelając ustąpili z pola i znikli za lasem.~Nie upłynął
4955  3,  1 |                Słychać było stamtąd strzały i łoskot bitwy. Szwadron,
4956  3,  1 |                   bataille, ruszył z kopyta i zaraz, ustawiony obok dragonii
4957  3,  1 |               francuskiej, rozwinął kolumnę i atakował z lewego skrzydła,
4958  3,  1 |                     odpoczynku, wytchnienia i popasu koni. Z rana, o godzinie
4959  3,  1 |                    Cugi pierzchnęły od razu i szwadron o mało nie był
4960  3,  1 |             wykonano z szybkością, precyzją i, jak to mówią, z chwałą,
4961  3,  1 |                   chwałą, a pod osłoną lasu i kilkudziesięciu piechurów
4962  3,  1 |                    ukrytych. Wielu oficerów i żołnierzy w tej sprawie
4963  3,  1 |                     awansowania w akcji jak i podczas rejterady, która
4964  3,  1 |                 chwałą. Porucznicy Zabłocki i Krasuski byli ciężko ranieni.~
4965  3,  1 |             generałów Fiszera, Krasińskiego i Męcińskiego. W tej sprawie
4966  3,  1 |                  udział kawaleria krakowska i kaliska, Poznańczycy i Mazury.
4967  3,  1 |            krakowska i kaliska, Poznańczycy i Mazury. Pułkownik Godebski
4968  3,  1 |                  boków postępującej konnicy i niepokoił nieprzyjaciela
4969  3,  1 |                      Kapitanowie Krzyżewski i Kreczmer przedarli się lasami
4970  3,  1 |                     wywabiła nieprzyjaciela i, świadomie umykając, skłoniła
4971  3,  1 |                     daleko, rozwinęli linię i rzucili się do walki na
4972  3,  1 |            Kapitanowie piechoty Dobrogoyski i Tatarowicz torowali drogę
4973  3,  1 |               Jedwabny. Natarcie było silne i śmianie, z trzech stron.
4974  3,  1 |                  szeregu z nastawioną lancą i jeden z pierwszych wpadł
4975  3,  1 |                 właśnie z jazdy krakowskiej i z piechurów generał Izydor
4976  3,  1 |                pąsowe ze srebrnymi brzegami i o jeden grosz więcej gaży
4977  3,  1 |                kaprale: Gaj koś, Malczewski i Myśliński, żołnierze, prócz
4978  3,  1 |           Bieszyński, Leśniewski, Grabowski i Stefan Szynka. Furier Zwierkowski
4979  3,  1 |                     się drobnymi utarczkami i małymi podjazdy.~Dwunastego
4980  3,  1 |               żołnierzy na wszystkie strony i zaciekle począł się bronić.
4981  3,  1 |                   bronić. Na wszelkie ataki i propozycje poddania się
4982  3,  1 |               odpowiadał salwami wystrzałów i bagnetem. Walczył tym porządkiem
4983  3,  1 |                   uderzyła na nieprzyjaciół i rozegnała. Krukowiecki miał
4984  3,  1 |                 miał 25 żołnierzy poległych i 16 ciężko ranionych. Nieprzyjaciel
4985  3,  1 |                    pułkownika, dwu oficerów i około stu ludzi zabitych.
4986  3,  1 |            Prawdziwym męstwem, wytrwałością i rozsądkiem odznaczyli się
4987  3,  1 |                oficerowie: kapitanowie Gras i Fontana, porucznik Cybulski;
4988  3,  1 |                Braun du Laurans, Jakobowski i Zalewski. Kapral Werbechowski
4989  3,  1 |               Zalewski. Kapral Werbechowski i woltyżer Mamiński, obskoczeni
4990  3,  1 |                    wyrwali trzem z rąk piki i bronili się bagnetem ze
4991  3,  1 |                stałością godną najstarszych i najdoświadczeńszych wojaków.~
4992  3,  1 |               Chodziła w szeregach zazdrość i gorycz budząca wieść, że
4993  3,  1 |                wiadomość o poddaniu Gdańska i o marszu, który legia Dąbrowskiego
4994  3,  1 |                   się z Cesarzem.~Nareszcie i legia północna ruszyła się
4995  3,  1 |                  stoczyła potyczkę pod Rudą i Wałami, czyli Wallendorfem;
4996  3,  1 |                  wprost na generała dywizji i jemu dopiero zwierzyli sekretny
4997  3,  1 |                     wjechali między szeregi i czytali depeszę o wielkim
4998  3,  1 |                   wąsiska rozgarnął:~- A no i jakże! Toby żołnierz żołnierza
4999  3,  1 |                 duszę. Nasze go ręce pchają i niosą tam przecie, dokąd
5000  3,  1 |                  nasza dusza.~Nadeszły wnet i ustne wieści. Głosiły o